4.11 Technisch lezen

- Alle kinderen schrijven hun alinea’s.

- Verschillende alinea’s komen op het bord, de leerlingen helpen elkaar om ze nog beter te maken.

- Er wordt met de alinea’s van alle kinderen een boekje gemaakt over het thema vanuit de vraag ‘Wat is het belangrijkste dat je geleerd hebt?’ .

4.11 TECH NI S CH L EZE N

4.11.1 Hoe leren kinderen technisch lezen?

De leestechniek die we aan beginnende lezers aanleren noemen we de ‘elementaire leeshandeling’. Die is gebaseerd op het feit dat bij elke klank (foneem) een letter of lettercombinatie (grafeem) hoort. Een gesproken woord kan dus opgeschreven worden door het op te splitsen in klanken en aan elke klank een grafeem te koppelen. Een beginnende lezer zet geschreven woorden om in gesproken taal in verschillende stappen:

1. Visuele analyse: de lezer kijkt naar het woord en herkent de grafemen

2. Grafeem-foneemkoppeling: de lezer zet de grafemen om in klanken

3. Auditieve synthese: de lezer moet de juiste volgorde van de klanken onthouden om ze dan aan elkaar te plakken en als één woord uit te spreken

4. Betekenis ophalen: de lezer herkent het woord

De elementaire leeshandeling werkt enkel bij zogenaamde klankzuivere woorden. Dat zijn woorden die geschreven worden zoals je ze hoort. In het Nederlands zijn er echter veel niet-klankzuivere woorden.  Je komt hier meer over te weten in ‘Volop Taal’ (blz. 237-238) onder het blokje ‘De relatie tussen klanken en letters’ .

Voor de langere, moeilijkere, niet-klankzuivere woorden is er nood aan voortgezet technisch lezen, waarbij kinderen andere leestechnieken dan de elementaire leeshandeling verwerven.

4.11.2 Voortgezet technisch lezen

Het uiteindelijke doel van technisch lezen is dat kinderen de code kunnen kraken zonder daar bewust bij na te denken. Ze herkennen woorden onmiddellijk en automatisch en kunnen ook niet-klankzuivere woorden vlot en vloeiend lezen. Dit noemen we ‘directe woordherkenning’ .

Daarvoor hebben leerlingen andere leestechnieken nodig die hen in staat stellen om lange-

84

HOGENT 2022-2023 Pagina 84 van 123

Lezen met behulp van letterclusters en spellingpatronen

Een van deze technieken is het ‘lezen met behulp van letterclusters en spellingpatronen’ . Letterclusters zijn bv. de ‘spr’ , ‘sch’ , ‘str’ , ‘cht’ , ‘ng’ , ‘sj’. De lezer herkent deze lettercombinaties en kan ze in één keer verklanken. Hierdoor heeft het werkgeheugen meer ruimte om betekenis aan de woorden te koppelen.

Lezen met behulp van morfologische analyse

Met deze techniek leren kinderen aandacht hebben voor de opbouw van langere woorden. Zo kunnen ze in samenstellingen de verschillende woorden herkennen waaruit de samenstelling bestaat.

Lezen met behulp van de visuele woordvorm (directe woordherkenning)

Soms herkennen kinderen bepaalde woorden aan hun vorm, alsof het tekeningen zijn. Dit komt vooral voor bij veelgebruikte woorden, zoals lidwoorden.

Lezen met behulp van de context (anticiperend lezen)

Deze techniek is meer gericht op de inhoud dan op de vorm. De lezer maakt gebruik van zijn tekstbegrip en van zijn kennis van de wereld.

Expressief lezen

Dit kun je aanleren door modeling. Je projecteert een stukje tekst en leest die zelf expressief voor. Je kunt ook via een onderwijsleergesprek tewerk gaan. Je laat kinderen een tekst of een aantal zinnen met een gepaste expressie lezen en uitleggen waarom ze een bepaalde intonatie hebben gekozen. Nadien gaan ze aan de slag met hun eigen tekst en denken bewust na hoe ze die expressief kunnen lezen. Het is belangrijk dat je daarna samen met de kinderen reflecteert over hun aanpak.

4.11.3 Vorderingen opvolgen

Het is belangrijk dat je van bij het begin controleert of kinderen de elementaire leeshandeling onder de knie hebben. Zo kun je snel ingrijpen wanneer je merkt dat de automatisering niet vlot verloopt of als kinderen een foute letter-klankkoppeling maken. Vaak kan een snelle interventie latere leesproblemen voorkomen.

4.11.4 Differentiëren

Om in te spelen op de verschillende noden van de kinderen zul je moeten differentiëren.  In het boek ‘Volop Taal’ vind je op bladzijde 245-246 een praktijkvoorbeeld hiervan.

HOGENT 2022-2023 85

Pagina 85 van 123