Veeteeltvlees januari 2021 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JAN UARI 2021

Stabroekse vleesveehouders

geloven sterk in kringlooplandbouw Voor Hendrik Vandamme

mag sector assertiever communiceren Fokwaardepublicatie

zorgt voor negatieve records

ME E R NIEUWS OP WWW.VEETEELTV LEES.NL OF WWW.V EETEELTV LE E S. B E

vv01-cover.indd 2

12-01-21 12:21

BIRTH-WATCH BIRTH-WATCH BIRTH-WATCH BIRTH-WATCH FOR FOR FOR FOR COWS COWS COWS COWS DéDé Dé geboortemelder geboortemelder Dé geboortemelder geboortemelder met met met visie met visie visie !!visie !!!! !!

N W KOE UW KOEKOE

24/7 24/7 24/7 DIGITALE DIGITALE 24/7 DIGITALE DIGITALE TEMPERATUUR TEMPERATUUR TEMPERATUUR TEMPERATUUR BEWAKING BEWAKING BEWAKING BEWAKING VAN VAN UW VAN UW VAN KOE UW KOE UW KOEKOE

N DE AAN DE KALVING KALVING DE KALVING

24/7 digitale temperatuur bewaking van uw koe AUTOMATISCHE MELDING ± 24 UUR VOORAFGAAND AAN DE DE KALVING AUTOMATISCHE AUTOMATISCHE AUTOMATISCHE MELDING MELDING MELDING ± 24 ± 24 UUR ±UUR 24VOORAFGAAND UUR VOORAFGAAND VOORAFGAAND AAN AAN AAN DE KALVING KALVING DE KALVING automatische melding ± 24 uur voorafgaand aan de kalving rechtstreeks beschikbaar op uw smartphone of OF tablet RECHTSTREEKS BESCHIKBAAR OP OP UW SMARTPHONE OF TABLET RECHTSTREEKS RECHTSTREEKS RECHTSTREEKS BESCHIKBAAR BESCHIKBAAR BESCHIKBAAR OP UW UW OPSMARTPHONE UW SMARTPHONE SMARTPHONE OF TABLET TABLET OF TABLET zeer gebruiksvriendelijk

OF NE TABLET TABLET OF TABLET

ZEER ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK GEBRUIKSVRIENDELIJK ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK

€1000,incl btw

1.000,000,00,-

€1.000,€1.000,€1.000,€1.000,-

CL. BTW INCL. BTWBTW

INCL. INCL. BTW INCL. BTW INCL. BTW BTW

CONTACTGEGEVENS CONTACTGEGEVENS CONTACTGEGEVENS CONTACTGEGEVENS

@HAFARO.NL ARO.NL FARO.NL

HAFARO: HAFARO: HAFARO: HAFARO: +31(0)6 +31(0)6 +31(0)6 34+31(0)6 17 3434 63 1717 09 63 3463 09 170963 -09 - INFO@HAFARO.NL - INFO@HAFARO.NL - INFO@HAFARO.NL INFO@HAFARO.NL

MAN.BE RMAN.BE LIERMAN.BE

L. LIERMAN: +32(0)475 61 08 36 - - LUC@LIERMAN.BE L. L. LIERMAN: LIERMAN: L. LIERMAN: +32(0)475 +32(0)475 +32(0)475 6161 0808 36 613608 36 - LUC@LIERMAN.BE - LUC@LIERMAN.BE LUC@LIERMAN.BE

MM OM

WWW.BIRTH-WATCH.COM WWW.BIRTH-WATCH.COM WWW.BIRTH-WATCH.COM WWW.BIRTH-WATCH.COM 2

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01_p02.indd 2

11-01-2021 16:03

INHOUD RUBRIEK E N

5 6 16 23 25 26 27 31 32 33 34 35

Van de redactie Fokkerijnieuws Jaarindex CRV-coöperatienieuws Uit de dierenartspraktijk: opbrekers bij koeien zijn vaak multifactorieel Alpha en Z-generatie: Robbe Hoewaer CRV-bedrijfsnieuws Managementnieuws Marktinfo voer Marktinfo vee Agenda Anders bekeken

hoofdartikel mais

HOOFDA RT IK E L

8 Maisraskeuze is maatwerk met veel facetten REPORTAG E

12 Gert Gabriels en Leen Brouwers hebben een heilig geloof in kringlooplandbouw MANAGE M E N T

18 Infographic: veilig werken met dieren

8 Fokwaarden bwb

FOKKERIJ

Alpha en Z Hoewaer

20 Negatieve records sneuvelen in fokwaardepublicatie voor Belgisch witblauw PORTRET

28 ABS-voorzitter Hendrik Vandamme meent dat de sector assertiever mag gaan communiceren

JANUAR I 2021

Stabroekse vleesveehouders

geloven sterk in kringlooplandbouw Voor Hendrik Vandamme

mag sector assertiever communiceren

Gert Gabriels:

Hendrik Vandamme:

‘Vleesvee en akkerbouw gaan goed samen’

‘De politiek kent zijn eigen geschiedenis niet’

Fokwaardepublicatie

zorgt voor negatieve records

EETEELT VLEES.N MEER NIEUWS OP WWW.V

VLEES.B L OF WWW.V EETEELT

12-01-21 12:21 vv01-cover.indd 2

BIJ DE COVER

Tonen wat we doen en hoe we het doen, koeien met hun kalfjes hebben daarin zeker hun kracht (foto: Mark Pasveer)

28 veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-inhoud.indd 3

12-01-21 16:19

Jorgen Ealse 17 x Hendrik van de Valkenweide

Gesekst sperma Ki-code: 942429 ⊲ Nieuwe baggerbonte VRB stier ⊲ Uiterst correct en best ontwikkeld ⊲ Dikke lendenen en fraaie rondingen

Wilt u sperma van Jorgen of andere verbeterdroodbontstieren bestellen, bezoek dan onze webshop op CRV4all.nl/shop of CRV4all.be/shop

017-21 Ad VV-JAN-Jorgen.indd 2

07-01-21 12:50

VAN DE REDACTIE

Bereid u voor,

de Ieren komen eraan Met regelmaat schrik ik ervan hoe weinig mensen weten over onze sector, ook vertegenwoordigers van sectoren die nauw verbonden zijn aan de veehouderij. Zo is er het voorbeeld van Iers rundvlees. Met de brexit is de kans vrij reëel dat Ierland meer rundvlees op het vasteland zal afzetten. En ze weten daar heel goed hoe ze hun product moeten promoten. Een mooie folder, prachtige groene landschappen en de boodschap dat hun koeien elk jaar 180 dagen op de weide lopen. Maar als ik dan verkondig dat de koeien op de ouderlijke boerderij, net als deze van zo vele vleesveebedrijven in onze regio, meer dan 200 dagen de weide zien, valt de burger – zelfs sectorvertegenwoordigers – uit de lucht. En dat is niet hun fout, maar simpelweg de onze. Want wij vertellen het niet en dan kunnen zij het niet weten. En het verhaal gaat verder. Vraag eens aan je buurman of hij een maand lang zou gaan werken en daarbij vooraf niet zal weten welk getal op zijn loonbrief zal staan. Ik vermoed dat de man er simpelweg niet zal aan beginnen. Net als de bakker die vandaag zijn brood verkoopt voor 2,30 euro, maar binnen een paar maanden moge-

lijk zijn brood zal moeten verkopen voor net geen euro. Ook die man verklaart je gek. En toch is het normaal in de landen tuinbouw, deze sector is het gewoon om dieren mee te geven aan de koopman zonder goed te prijs te kennen of rekening te houden met enorme marktschommelingen. Zoals Hendrik Vandamme terecht stelt, verderop in dit nummer: de productiekost is steeds gekoppeld aan de prijs waarvoor je een product verkoopt. Behalve in de landen tuinbouw! Nieuwe initiatieven om daar wat aan te doen, zoals melkerij Inex probeert, maar ook Fairebel Vlees betracht, zijn zeker toe te juichen, maar er is veel meer nodig. Dat begint bij bewustwording van de situatie bij zo veel mogelijk mensen, consumenten, maar ook actoren verderop in de sector. En dan nog zal het geen eenvoudige opdracht zijn. Maar net als Vandamme ben ik ervan overtuigd dat ook onze Vlaamse en Nederlandse vleesveesector een mooi en goed verhaal heeft om te vertellen. Want ‘The Green Army’ komt eraan!

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-editorial.indd 5

12-01-21 12:20

FOKKERIJNIEUWS

Kalversterfte in limousinras neemt toe Uit een analyse van het observatorium voor de reproductie (Reproscope), blijkt dat de kalversterfte op Franse bedrijven met limousinvee gestaag toeneemt. In 2018-2019 is de kalversterfte in het limousinras tussen de geboorte en de leeftijd van 7 maanden gestegen tot 7,1%. In het charolaisras en het blonde d’Aquitaineras was een duidelijke daling vast te stellen volgens Reproscope en klokten de cijfers af op respectievelijk 9% en 9,2%. In de rustieke rassen zoals het salers- en aubracras, bleef de kalversterfte stabiel op 5,5% (salers) en 5,7% (aubrac). De andere reproductieparameters – percentage vervanging, leeftijd bij eerste kalving, tussenkalftijd en aantal gespeende kalveren per kalving – bleven in 2018-2019 quasi onveranderd (zie tabel 1).

De globale productiviteit – het aantal gespeende kalveren per aanwezige koe – daalde in tijdvak 2010-2019 in alle Franse rassen met uitzondering van aubrac. In sommige rassen, zoals het blonde d’Aquitaine, daalde de globale productiviteit zelfs met bijna 5 procentpunten van 90% naar 85%. De rassen salers

en aubrac scoorden respectievelijk 99,1% en 99,0%. In het charolais bedroeg in 2019 de productiviteit 93,8% en in het limousin 92,8%. Volgens Franse analisten is deze dalende tendens, die versneld plaatsvindt vanaf 2015, te wijten aan onder andere de gewijzigde klimatologische omstandigheden.

Tabel 1 – Reproductiecijfers van enkele Franse rassen (bron: Reproscope 2018-2019)

parameter vervanging (%) leeftijd 1e kalving (maanden) sterfte tussen 0-7 maanden (%) gemiddelde tussenkalftijd (dagen) gespeende kalveren per kalving (%)

charolais

limousin

ras blonde d’Aquitaine

22 36 9 399 94

17 36 7,1 409 93

21 38 9,2 431 91

salers

aubrac

15 35 5,5 392 96

18 35 5,7 392 95

VS voorziet 50 procent gebruikskruising In de Verenigde Staten is het gebruik van vleesstieren op melkkoeien sterk in opkomst. In 2020 had al bijna 20% van de 10 miljoen kalveren die op Amerikaanse melkveebedrijven werden geboren, een vleesstier als vader. Vleesproducentenorganisatie United Producers Inc (UPI) verwacht dat dit volgend jaar toeneemt tot tegen de 30% en voorziet een verdere stijging tot 50 tot 60% in 2025.

Aberdeen angus is het meestgebruikte vleesras voor de gebruikskruising in de Verenigde Staten. Daarnaast worden onder andere kruisingen van angus met simmental, charolais en limousin veel ingezet. Tot voor kort letten Amerikaanse melkveehouders vrijwel uitsluitend op prijs bij de aankoop van sperma van vleesstieren. Aan verervingscijfers werd nauwelijks aandacht

besteed en ook de afstammingsregistratie van de geboren kalveren liet vaak te wensen over. Als het aan UPI ligt, komt daar snel verandering in. ‘Als we afnemers meer inzicht kunnen geven in de kwaliteit van de dieren, zullen ze hiervoor ook een betere prijs willen betalen’, verwacht een woordvoerder van de vleesproducenten. De organisatie werkt aan verdere professionalisering.

Rustige CSB-veiling witblauw te Ciney De kerstveiling van het centraal opfokstation Belgisch witblauw te Ciney had weinig kopers op de afspraak. De gemiddelde verkoopprijs bedroeg 3608 euro, tegen 4933 euro in oktober laatstleden. Van de 13 aangeboden stieren vonden er 12 een nieuwe eigenaar. Veilingtopper was Canon de Bellefontaine, een fokproduct van Henri Michel uit het Luxemburgse Bellefontaine. Canon is een zoon van Rejoui d’Argenton (v. Jasper) uit een dochter van Deputé du Pont de Messe. Moeder is Valentine de Bellefontaine, een 89 puntenkoe met 93 punten voor beenwerk en 89 punten voor bespiering. Canon kreeg een exterieurscore van 86,4 punten. De stier woog op 13 maanden 640 kg en bezat een schofthoogte van 123 cm (+4). Canon realiseerde een groei van 1,52 kg per dag en een voederconversie in de controleperiode van 4,84 kg voeder per kilogram gewicht. Canon de Bellefontaine

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-fokkerijnws.indd 6

12-01-21 13:39

Roel Jongeneel, Wageningen UR:

‘Je moet de natuur niet vastprikken op een historisch punt, maar accepteren dat elke tijd zijn natuur heeft’ Uit: Boerderij, december 2020

Het gen Mh Beef zorgt voor betere bespiering zonder negatieve gevolgen Volgens een studie van het Franse Institut de l’Elevage verbetert het dikbilgen Mh Beef de bespiering zonder verminderde moedereigenschappen. Er bestaan – naargelang de bron – zo’n zeven tot negen mutaties op het DNA van runderen die leiden tot musculaire hypertrofie, ook wel dikbilbespiering genoemd. Australische onderzoekers ontdekten dat in het charolaisras twee van deze varianten aanwezig zijn: het Mh-gen (Q204x) en het Mh Beef-gen (F94L). Beide mutaties liggen op hetzelfde stukje DNA. Het Mh Beef-gen leidt, in tegenstelling tot het Mh-gen, in homozygote vorm visueel niet tot een dikbiltype. Nader onderzoek door het Franse Institut de l’Elevage op zo’n 54.000 charolaisdieren in Frankrijk bracht aan het licht dat 13 procent van de dieren het Mh Beef-gen draagt. Ongeveer 18 procent is drager van het Mh-gen. Tot op heden werd geen enkel charolaisdier gevonden dat beide mutaties in homozygote vorm (dubbele kopie) bezit. Wel zijn er dieren gevonden die één enkele kopie van beide mutaties bezitten. Uit vergelijkend onderzoek op de fokwaarden door het Institut de l’Elevage blijkt dat het

Mh Beef-gen, in homozygote vorm, veel minder invloed heeft dan het Mh-gen op de fokwaarden groei, musculaire hypertrofie en de fijnheid van het bot. Het effect van het Mh Beef-gen is zelfs neu-

De charolaisstier Magique is homozygoot voor het Mh Beef-gen

Kerstquiz: hoofdprijs voor Marc Van Havermaet Voor het eerst kon de VeeteeltVlees-kerstquiz ook volledig digitaal ingevuld worden, waarvan ongeveer 50 procent van de deelnemers gebruikmaakte. Vraag 10 en 12, respectievelijk over de hoeveelheid water bij vleesproductie en de omschrijving van dry-aging, waren de grootste struikelbloken voor de deelnemers. Met een maximale score werd Marc Van Haevermaet uit Waasmunster getrokken uit alle antwoorden. Hij wint de hoofdprijs van CRV: 75 handelingen in het kader van de vrucht-

traal voor moedereigenschappen, groei en sterfte bij de kalveren. In het Franse limousinras is 98 procent van de dieren homozygoot drager van het Mh Beefgen.

baarheidsbegeleiding Vruchtbaarheid op Maat op het bedrijf. Dimitri Coolman uit Herstberge wint 600 kg jongveevoeder Startmixx all-in van voederproducent Aveve. De 10 eenheden (5 hectare) LG 31.205, beschikbaar gesteld door zaaizaadbedrijf Limagrain, gaan naar Arjan Heuver uit Hellendoorn. Tot slot mag Freddy Bomers uit Winterswijk-Miste een luchtfoto van zijn bedrijf reserveren bij de fotograaf van VeeteeltVlees. Tabel 2 – Overzicht van de juiste antwoorden

vraag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

antwoord b a c b b c a a b a b c a c a

editie april, p. 31 mei, p. 23 februari, p. 6 juli, p. 14 juli, p. 6 mei, p. 7 oktober, p. 26 september, p. 33 mei, p. 11 november, p. 24 augustus, p. 31 oktober, p. 16 maart, p. 25/ juni, p. 24 november, p. 22 september, p. 25

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-fokkerijnws.indd 7

12-01-21 13:39

HOOFDARTIKEL MAISTEELT

Maisraskeuze is maatwerk m

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-hoofdverhaal.indd 8

12-01-21 13:40

rk met

veel facetten

Mais vormt met gras het fundament van een rundveerantsoen, maar door veranderingen in groeiomstandigheden en regelgeving lopen de wensen van veehouders uiteen. Er zijn steeds meer variabelen die de raskeuze bepalen en de teeltwijze beïnvloeden.

TEKST GRIETJE DE VRIES

innen de ruwvoerteelt zijn veehouders naarstig op zoek naar zetmeel. Zetmeel wordt natuurlijk al decennia gevonden in snijmais, maar de behoefte aan zetmeel in mais is vergroot. ‘Een zetmeelrijk product is nodig in het rantsoen om een goede eiwitefficiëntie te behalen. En hoe meer gras er wordt gebruikt in het rantsoen, hoe belangrijker het wordt om dat in balans te houden met een zetmeelrijke mais’, vertelt Frank Jeurissen, ruwvoerteeltspecialist bij Agrifirm. Maar als het rantsoen grotendeels bestaat uit mais, is het zetmeelgehalte weer minder belangrijk. Elke veehouder heeft dus verschillende eisen en heeft daarnaast met verschillende groeiomstandigheden te maken. In het noorden van Nederland is vanwege het kortere groeiseizoen een vroeg maisras nodig om nog een rijpe kolf te kunnen oogsten en bij veehouders op zand- en lössgrond in Nederland wordt de keuze voor een maisras door de vanggewasverplichting beïnvloed. Ook Vlaanderen stelt met MAP 6 meer eisen rondom vanggewassen. Daarnaast is de invloed van droogte de afgelopen jaren terug te zien in de kwaliteit van de maisoogst en de raskeuze.

Meer inspelen op droogte Volgens Karen Goossens, onderzoeker bij ILVO, hebben we niet de beste maisjaren gehad. ‘We hebben twee vrij speciale jaren achter de rug. In 2019 hadden we vanwege droogte in de zomer een slechtere afrijping en dus een lagere opbrengst. In 2020 viel de droogte in het voorjaar, waardoor de mais niet makkelijk opkwam’, vertelt Goossens. ‘In de zomer en het najaar werd dit deels goedgemaakt, maar rijpte de mais heel snel af met hoge drogestofgehalten en mogelijk gevaar voor een slechtere bewaring. Vergeleken met het jaar ervoor had de mais van 2020 een beter resultaat wat betreft voederwaarde.’ Die droogte is wel iets waar de veehouders op in zullen spelen, verwacht Goossens. ‘Door de droogte is ook het grondwaterpeil de laatste jaren flink gekelderd. In bepaalde periodes en regio’s is vaak een captatieverbod van kracht, wat beregenen van mais belemmert. De verschillen per regio zijn groot, vooral in West-Vlaanderen was de afgelopen jaren sprake van een mindere maisopbrengst door droogte, maar we zien het overal meer voorkomen.’ Om dan toch een goede maisoogst te verwezenlijken is

droogtetolerantie een belangrijke en veelbelovende eigenschap voor een maisras, denkt Goossens. Ook Oscar Koppelman, verkoopmanager van maisveredelaar bij Pioneer, ziet dat droogte een rol speelt. ‘Mais is een productief gewas, maar heeft ook wel een bepaalde vochtbehoefte. Op plaatsen met zwaardere grond met een meer vochtvasthoudend vermogen doet mais het droge jaren uiteraard beter. Dit is ook te verbeteren door het organischestofgehalte van de grond te verhogen, door bijvoorbeeld het gebruik van vaste mest, compost, groenbemesters of de teelt van mais in vruchtwisseling met gras. Maar ook het maisras heeft invloed op droogtepersistentie.’

Vroege rassen winnen terrein Bij droogte zijn vroegafrijpende rassen het meest bedrijfszeker, vindt Jan Roothaert, productmanager veehouderij bij Limagrain. ‘Rond de bloei zorgt droogte namelijk voor de grootste schade. Een vroeg ras is dan duidelijk in het voordeel; het is eerder in bloei dan een middenvroeg/ laat ras. Daardoor is ook de kolfzetting vroeger. Dat is in veel gevallen voor de droogte, zodat de plant nog vocht uit de bodem kan benutten’, vertelt Roothaert. Dat vroegrijpe rassen populair zijn, is goed terug te zien in hun aandeel in het landelijk maisareaal. ‘Dat is inmiddels opgelopen tot boven de 60 procent’, weet Roothaert. In Noord-Nederland wordt volgens hem altijd al gebruikgemaakt van (ultra) vroegrijpe rassen vanwege het kortere groeiseizoen, maar ook Zuid- en Oost-Nederland stappen meer en meer over op vroegrijpe mais. ‘De belangrijkste reden is de verplichting voor het zaaien van vanggewassen. Met een vroeg ras spelen veehouders op safe. Het gewas is in een betere uitgangspositie bij droogte en is eerder afgerijpt, waardoor je sowieso minder risico loopt dat je te laat in het jaar het land nog op moet. Bovendien lever je met de nieuwste vroegrijpe rassen nauwelijks in op de energie-opbrengst per hectare ten opzichte van middenvroege rassen’, schat Roothaert in.

Onderzaai werkt niet overal Vanuit mestwet MAP 6 worden maistelers in bepaalde gebieden in Vlaanderen verplicht om groenbemesters te zaaien en zijn er eisen omtrent hoe lang het vanggewas moet blijven staan. Niet alleen Vlaanderen heeft te maken met groenbemestingsregels, sinds 2018 zijn Nederlandse

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-hoofdverhaal.indd 9

12-01-21 13:40

HOOFDARTIKEL MAISTEELT

Door de droogte vielen de maisopbrengsten de afgelopen jaren enigszins tegen

veehouders op zand- en lössgrond ook verplicht een vanggewas te zaaien vóór 1 oktober. ‘De helft van Nederland moet door deze wetgeving vóór 1 oktober mais oogsten. Dat wil zeggen, als ze niet aan onderzaai of gelijkzaai willen doen’, aldus Jeurissen. Na twee jaar lijken steeds meer veehouders, vooral in Zuid-Nederland, af te zien van onderzaai of gelijkzaai en Jeurissen snapt waarom. ‘Onderzaai en gelijkzaai vergen veel meer planning. Er is maar een kort tijdsframe om in te werken en daarbinnen kan veel organisatorisch fout gaan, bij zowel de veehouder als de loonwerker. Het eindresultaat is de afgelopen jaren niet altijd naar wens geweest.’ De keuze ligt daardoor steeds meer bij nazaai. Dat is terug te zien in de keuze voor het maisras. Toch is ook hier regionaal verschil te zien, merkt Roothaert. ‘In Noord-Nederland en bijvoorbeeld in Drenthe zijn de resultaten van onderzaai minder slecht. Misschien omdat er al meer ervaring mee is. Maar ook de droogte is

bepalend geweest voor het resultaat. Niet alleen mais heeft vocht nodig, ook het vanggewas. Grofweg is er in het oosten en zuiden van Nederland minder neerslag gevallen dan in de noordelijke provincies, waardoor de onderzaai hier vaker is mislukt de afgelopen jaren.’ Hij ziet dan ook dat er in het zuiden massaal overgegaan is op vroegere rassen, zodat er vóór 1 oktober geoogst kan worden en het vanggewas kan worden gezaaid.

Groeidagen optimaal benutten Raskeuze begint ook volgens Koppelman bij de vraag: onderzaai of nazaai? ‘Beide manieren hebben voor- en nadelen. Zo heeft onderzaai meer moeite om goed op te komen, maar zorgt het er wel voor dat je niet op de kalender hoeft te kijken bij de maisoogst en de tijd hebt om mais goed te laten rijpen. Nazaai biedt de mogelijkheid om de stoppel goed te bewerken voor het nieuwe maisseizoen, maar belemmert de vrije keuze in maisrassen.’

Gewaskeuze afstemmen voor optimale ruwvoeropbrengst Eind vorig jaar introduceerde KWS het concept Seed2Feed, waarmee KWS wil werken aan ruwvoeroptimalisatie. Volgens Arjan Lassche, agroservicemanager bij KWS, kunnen de voerkosten omlaag met het juiste teeltplan, wat dankzij de samenwerking met het online voermanagementprogramma Farmdesk per individueel bedrijf is op te stellen. ‘We kunnen met het concept kijken wat er nodig is voor de gewenste productie, welk rantsoen daarbij past en hoe dit met teelten is te bereiken. Zo kunnen we een specifiek maisras aanbevelen, maar ook andere ge-

wassen als voederbieten of granen kunnen een passende oplossing vormen’, vertelt Lassche. De reden voor het ontstaan van het nieuwe concept komt volgens Lassche vanuit de huidige situatie, waarin prijzen laag zijn en voerkosten blijven stijgen. KWS wil daarom het saldo omhoog helpen en volgens Lassche zijn er twee redenen waarom dat mogelijk moet zijn. ‘Ten eerste hebben we nog altijd te maken met een “yield gap”, het verschil tussen de potentie van gewassen en de praktijk is nog heel groot. Er is zeker verbetering te bereiken

door het juiste gewas in te zetten en de teelt te begeleiden. Met behulp van de gegevens die ingevoerd worden bij Farmdesk wordt met cijfers duidelijk wat er te winnen valt.’ Daarbij wil KWS als serieuze gesprekspartner aan tafel zitten. ‘Veehouders hebben de teelt zelf in de hand, maar er zijn veel meer knoppen om aan te draaien. Met advies en de oplossingen die vanuit Farmdesk naar voren komen, denk ik dat er op gebied van teelt, maar ook van oogst en voeropslag, nog veel te halen is.’

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-hoofdverhaal.indd 10

12-01-21 13:40

Vooral in regio’s waar middenvroege rassen normaal gesproken goed kunnen, zou Koppelman graag onderzaai zien. ‘Als de bodem en het groeiseizoen het toelaten, zou ik altijd voor een middenvroeg ras kiezen. Door de groeidagen optimaal te benutten, levert een middenvroeg ras een veel hogere drogestofopbrengst op’, vindt Koppelman. Door op plaatsen waar een middenvroeg ras kan groeien een zeer vroeg ras in te zetten, laat je volgens hem zo 2,5 ton droge stof aan opbrengst liggen. ‘Dat komt neer op circa 7 ton snijmais per hectare minder aan opbrengst. Voor veehouders die veel mais verbouwen en voeren, hangt er dus veel af van de keuze voor onderzaai of nazaai.’

Bestendigheid en verteerbaarheid De groeisnelheid van het maisras is dus van groot belang bij de keuze voor een ras en per regio verschillend, maar ook de kwaliteit van de uiteindelijke maiskuil is bepalend. ‘Bedrijven die veel mais voeren – laten we zeggen 60 tot 70 procent van het hele rantsoen – zoeken een heel andere plant dan bijvoorbeeld veehouders die aan derogatie doen en dus 80 procent gras verbouwen’, vertelt Jeurissen. ‘In het zuiden is het aandeel mais vaak hoger dan in het noorden van Nederland, daar draait het vooral om voldoende drogestofopbrengst. Als het rantsoen juist voor 60 tot 70 procent uit gras bestaat, is een zetmeelrijke mais veel belangrijker.’ Die verschillen zijn dan ook eigenschappen waar de zaadveredelaars op inspringen. Zo kijkt Pioneer naar de zetmeelstructuur in de maiskorrel, die wordt onderverdeeld in de rassen flint en dent (zie afbeelding rechtsboven). Een maiskorrel van het type flint heeft in de rand meer glazig zetmeel, wat harder is. Dent-rassen missen deze glazigheid en hebben meer bloemig zetmeel, wat zachter is. ‘Van oudsher is ruim 80 procent van de mais die in de Benelux wordt geteeld flint-mais. Dent-mais werkte hier in aanvang niet, het zijn vaak later rijpe rassen. Maar de afgelopen jaren is er binnen Pioneer hard gewerkt om de dent-rassen vroeger rijp te krijgen’, vertelt Koppelman. Inmiddels is de helft van de rassen op de kaart bij Pioneer dent, met variërende vroegheid. Volgens Koppelman zit het voordeel van dent-korrels onder andere in de manier waarop het zetmeel zich gedraagt in de koe. ‘Uit een onderzoek uit 2016, dat in Frankrijk is uitgevoerd, blijkt dat dent-mais een hogere zetmeelverteerbaarheid heeft dan flint-mais’, geeft Koppelman aan. De zetmeelverteerbaarheid werd gebaseerd op de hoeveelheid onverteerde mais die in de mest werd teruggevonden. ‘De flint-mais bereikte met een inkuilperiode van twee maanden een verteerbaarheid van 89 procent, wat na zes maanden inkuilen steeg naar 94 procent. Dent-mais had in het onderzoek na twee maanden inkuilen al een verteerbaarheid van 96 procent en steeg in de maanden erna nog 1 procent.’ Pioneer claimt daarnaast dat dent-mais over het algemeen een betere droogteresistentie heeft en zich dankzij de zachte korrel ook makkelijker tot ccm laat malen.

Potentie van maisras waarmaken Roothaert geeft aan dat bij Limagrain de nadruk ligt op de bestendigheid van zetmeel. ‘De zetmeelrijke rassen, met een relatief hoog aandeel onbestendig zetmeel, kunnen worden herkend aan het Starplus-label. Zo’n ras compenseert in grasrijke rantsoenen de nood aan veel

directe pensenergie. In rantsoenen met veel mais ligt de focus juist op plantverteerbaarheid, omdat er met een correct zetmeelgehalte genoeg directe energie is. Dit vraagt dan ook om een ander maisras.’ Overigens is de raskeuze volgens zowel Roothaert, Koppelman en Jeurissen uiteindelijk maar een onderdeel van de maisteelt. ‘Een maisras heeft een bepaalde potentie, maar of die wordt waargemaakt, ligt aan de weersomstandigheden, de droogte van de mais bij hakselen, de mate waarin de korrel is geplet, enzovoort’, geeft Roothaert aan. ‘Maar als alles goed loopt, dan is het juiste ras bij het juiste rantsoen de manier om krachtvoerkosten te besparen.’ Welk maisras er uiteindelijk gekozen wordt, is dus van veel factoren afhankelijk en verschilt ook nog eens binnen de maispercelen van de individuele veehouder. ‘Elke veehouder weet welke percelen langer nat zijn, of juist eerder droog worden. Op het ene perceel kun je eerder zaaien dan op het andere. Maar je wilt wel alles in één keer kunnen oogsten, zodat je kuil niet steeds open hoeft. Maisteelt is dus maatwerk en voor elk bedrijf gelden andere uitdagingen’, concludeert Jeurissen. l

De bovenste kolf is van het flint-ras met een harde, glazige korrel. De onderste kolf is van een dent-ras, met zachte korrels en meliger zetmeel

Samenvatting – De afgelopen jaren is de verkoop van vroegrijpe maisrassen sterk toegenomen. – Voor de keuze van een maisras ligt de nadruk op droogteresistentie en vanwege de vanggewasplicht op vroegrijpheid. – In rantsoenen met veel gras is er de wens om veel zetmeel uit mais te halen. Zadenveredelaars werken daarom aan zetmeelverteerbaarheiden bestendigheid.

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-hoofdverhaal.indd 11

12-01-21 13:41

BEDRIJFSREPORTAGE GABRIELS-BROUWERS

Heilig geloof in

kringlooplandbouw

Stabroek

BEDRIJFSPROFIEL eigenaren plaats veestapel grondgebruik

Gert Gabriels (48) en Leen Brouwers (43) Stabroek 250 witblauwen, 100 kalvingen tarwe, gerst, gras, mais, luzerne voor het vleesvee, aardappelen en bonen voor consumptieverkoop

Gert Gabriels en Leen Brouwers uit Stabroek hebben een gemengd vleesvee-akkerbouwbedrijf en een hoevewinkel. De combinatie past perfect in de kringloopgedachte die de laatste jaren opgang maakt. Door het nauwe contact met de consument kan de veehouder sturen op de vleeskwaliteit. TEKST JEROM ROZENDAAL

e term ‘kringlooplandbouw’ is de laatste jaren sterk in opmars. In Stabroek, waar de familie Gabriels-Brouwers de teelt van Belgisch witblauw combineert met akkerbouw en een hoeveslagerĳ, wordt deze gedachte al tien jaar in de praktĳk gebracht. ‘Dit jaar viert de hoeveslagerĳ haar tienjarig jubileum’, vertelt Leen Brouwers (43), de vrouw des huizes en verantwoordelĳk voor de slagerĳ. Het echtpaar geniet van een zeldzaam rustige dag. December is door de feestdagen altĳd een drukke periode, maar door corona liep het vanaf maart al storm bĳ hoeveslagerĳ Gabriels, vertelt Brouwers. ‘Tĳdens de eerste lockdown was het drama-

tisch. Wĳ konden er niet tegen werken. Er kwamen zo veel nieuwe klanten bĳ dat er voor het vaste cliënteel in de loop van de dag soms geen vlees meer te verkrĳgen was. In die tĳd hebben we dubbele volumes gedraaid.’

Drie koeien per maand in eigen afzet Ook na de eerste lockdown bleef de hoeveslagerĳ goed draaien. ‘Mensen geven geen geld uit aan vakantie en hebben daarom meer over voor luxeproducten. Daarnaast zĳn ook de restaurants gesloten, waardoor men op de eigen keuken is aangewezen en sneller de keuze voor witblauw maakt. In

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-bedrijfsrepo.indd 12

12-01-21 12:24

restaurants zie je dat er toch al eens andere rassen geserveerd worden’, gist haar man Gert Gabriels (48) naar de omzetstijging van 20 tot 30 procent van het laatste half jaar. Alhoewel hoeveverkoop voor veel vleesveebedrijven vaak de krenten in de pap zijn, is het bij Gabriels veel meer. Gemiddeld verkoopt de slagerij zo’n drie koeien per maand aan huis. ‘Dat is het gros van ons vrouwelijk vee’, becommentarieert hij. Brouwers vult aan dat in de slagerij maandelijks nog één kalf uit eigen stal verkocht wordt. De koeien worden tot de derde afkalving aangehouden, waarna ze na een korte afmestperiode gemiddeld 550 kilo wegen. De stieren op het bedrijf worden na achttien maanden in het gangbare circuit verkocht en hebben een gemiddeld geslacht gewicht van 450 kilo. Ook hier ziet Gabriels de laatste maanden dat er betere prijzen betaald worden, wat hij eveneens dankt aan de gevolgen van corona. ‘Maar het is natuurlijk de vraag hoelang deze prijzen goed blijven. Over het algemeen is het natuurlijk geen vetpot in de vleesveehouderij.’ Door de hoeveslagerij slagen de ondernemers er naar eigen zeggen wel in om een goede boterham te verdienen. ‘De prijzen in de hoeveslagerij zijn natuurlijk van een heel andere orde dan de prijzen op de gangbare markt’, benadrukt Brouwers. Het had echter niet veel gescheeld of het tweetal had een andere levensweg bewandeld. Voor de bouw van nieuwe stallen en een inpandige slagerij in 2011 heeft het echtpaar overwogen naar Wallonië te emigreren. ‘Er is hier steeds behoorlijk veel druk op het boerenbedrijf door de uitbreiding van de haven en de stad Antwerpen en dit was enigszins verstikkend’, verklaart Brouwers.

briels’ ouders voort te zetten. ‘Het was een gemengd akkerbouw-melkveebedrijf’, benadrukt Gabriels, die na het afronden van zijn studies de vleesveetak opzette. De overschakeling naar vleesvee kreeg definitief gestalte toen Brouwers haar baan in het onderwijs opgaf en zich inschreef voor een opleiding beenhouwerij. We schrijven 2011 als het boerenechtpaar naar de bank stapt met nieuwbouwplannen en plannen voor een hoevewinkel. ‘In die tijd waren er nauwelijks hoeveslagerijen in Vlaanderen en de bank wist aanvankelijk dan ook niet wat die met onze aanvraag aan moest. Ook voor ons was het echt een sprong in het duister, die uiteindelijk zeer goed heeft uitgepakt. Wij zijn blij dat we deze stap gezet hebben, omdat je op deze manier nog meer controle over je eigen vlees kunt uitoefenen.’ In de toonbank van de hoeveslagerij staat niet alleen Luzerne in de graskuil zorgt voor structuur en heeft invloed op de vruchtbaarheid

Sprong in het duister Uiteindelijk kwam de verkoop in Stabroek niet van de grond en werd definitief besloten het bedrijf van Ga-

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-bedrijfsrepo.indd 13

12-01-21 12:24

BEDRIJFSREPORTAGE GABRIELS-BROUWERS

Gabriels maakt met tevredenheid gebruik van CowsOnWeb als geboortemelder

eigen rundvlees en kalfsvlees uitgestald. Tevens wordt er kippen- en varkensvlees verkocht en biedt het ook charcuterie en bereide gerechten aan en een assortiment aan lokale producten, zoals fruitsappen, wijn, tomaten en natuurlijk aardappelen van eigen bodem. ‘Je moet wel een breder assortiment aanbieden om mensen naar de slagerij te lokken’, verklaart Brouwers. ‘En varkensvlees is bijvoorbeeld nodig om gehakt half-omhalf te bereiden en zo het hele rund te kunnen verkopen.’ De beenhouwster benadrukt dat het essentieel is om het hele karkas in de winkel af te kunnen zetten om een mooie marge te halen. ‘Op het moment dat je voorkwartieren moet verkopen, zakt de rentabiliteit van je zaak enorm.’ De onderneemster, die twee halftijdse krachten in dienst heeft en een handvol jobstudenten achter de hand heeft, doet samen met een collega drie tot vier uur over het versnijden van twee achterkwartieren van de koe. Het uitbenen van de voorkwartieren, met de mindere stukken vlees, besteedt ze wegens tijdgebrek uit aan een collega. Ondanks het vele werk, kan de slager-boerin een hoevewinkel van harte aanbevelen. ‘Het contact met de klanten is fantastisch’, verklaart ze. Na de opening van de hoeveslagerij werd met hulp van gesekst sperma de veestapel uitgebreid tot 250 dieren. Anno 2021 telt het bedrijf 100 kalvingen op jaarbasis en is het afgestapt van het gebruik van gesekst sperma. ‘Het koppel is groot genoeg om de slagerij van vlees te voorzien en we hebben ook geen ambitie om verder te groeien’, benadrukt Gabriels, die tevreden is met de mix van activiteiten, waarbij de ene tak de andere tak versterkt en het bedrijfsrisico ook nog eens gespreid wordt.

Meerwaarde van gemengd bedrijf Hoewel het vooral schaalvergroting is wat de klok slaat in de Vlaamse veehouderij en gemengde landbouwbedrijven als sneeuw voor de zon verdwijnen, ziet Gabriels wel degelijk toekomst in het gemengde model. ‘Vleesvee en akkerbouw gaan juist erg goed samen’, zegt hij. ‘De mest kunnen we op het land kwijt en het gros van het voer telen we zelf. We kopen hooguit wat perspulp bij.’ Door de lokale productie van voer, lokale verkoop van vlees en een hoog rendement heeft de witblauwe veestapel volgens hem ook een optimale ecologische voetafdruk.

Op het menu van de Belgisch witblauwe runderen staat mais, gerst, tarwe, aardappelen en luzerne van eigen bodem. Luzerne teelt de veehouder al twaalf jaar en het gewas stemt hem uiterst tevreden. Het heeft niet alleen een goede structuurwaarde voor de runderen, maar het zorgt volgens hem ook voor een goede voedingsbodem voor de opvolgende teelt van aardappelen. ‘Bovendien is het naar verluidt goed voor de vruchtbaarheid van de dieren’, knipoogt hij. Bij de bepaling van het rantsoen – en ook bij andere bedrijfsstrategieën – speelt de hoevewinkel op de achtergrond een belangrijke rol. Door de slagerij aan huis heeft de vleesveehouder een zeer nauw contact met de consument, iets wat veel collega’s niet kunnen zeggen, en kan hij snel op de bal spelen. ‘Gert vraagt ook altijd na het uitbenen en de verkoop of het vlees is bevallen’, zegt Brouwers. In al die jaren heeft de veehouder geleerd dat een koe niet te snel vetgemest moet worden. ‘Daardoor wordt het vlees droog.’ Ook moeten de koeien in de afmestfase volgens hem ook niet te veel aardappelen krijgen, waarbij hij voor meer mais en granen opteert. ‘Te veel aardappelen gaat ten koste van de smaak’, stelt hij. Ook de akkerbouw heeft zijn weerslag op de veehouderij. Waar de boer in de winter zijn vaarzen zelf insemineert, laat hij van april tot oktober een stier het werk doen. ‘Dan ben ik te weinig in de stal om tochtigheid op te merken’, stelt hij. Veel stieren zijn de laatste jaren aangekocht bij fokker Rouxhet uit Izier bij Durbuy. ‘Niet gelijk een principiële keuze, maar mijn zus heeft daar een chalet’, aldus Gabriels, die in het verleden nog rietjes van Empire, Dynamite en Lotto inzette.

Geen kalvingen missen Om tijdens drukke dagen het moment van afkalvingen niet over het hoofd te zien maakt de vleesveehouder gebruik van geboortemelder CowsOnWeb, waardoor hij op zijn smartphone de evolutie van de temperatuur kan opvolgen en hij een afspraak met de dierenarts kan vastleggen. Zo voorkomt hij ook dat hij ’s nachts zijn bed uit moet om een afkalving te begeleiden. De koeien worden een maand voor afkalving vastgebonden op stal. De eerste stal is hiervoor uitgerust, in de tweede stal bevinden zich tochtige koeien en de dieren in afmest en telt verschillende hokken. Tegenover de koeien staan ook de pinken aangebonden. ‘Dat doe ik om de dieren een maand of twee te laten wennen aan het aangebonden zijn’, verklaart Gabriels. Het ligbed en de stalroosters in de bindstal maakt hij een keer per dag schoon. In de winter zogen de kalveren drie tot vier maanden bij hun moeder, terwijl in februari en maart bij eerste- en tweedekalfskoeien binnen enkele weken wordt overgestapt naar melkpoeder. ‘Dit doen we om de kalveren zelfstandig te leren zijn’, vertelt Gabriels. Het jongvee en de eerste kalfskoeien houdt hij in de zomer op stal en ze worden het hele seizoen bijgevoerd, zodat ze genoeg voer binnenkrijgen voor een gezonde groei. De tweedekalfskoeien laat hij van mei tot september op zeven hectare boerderijkavel los. De grazende runderen stralen positief af op het imago van het bedrijf en de winkel en brengen het boerenleven dichter bij de consument. Ook dit sluit goed aan bij de trend van kringlooplandbouw, beaamt de landbouwer. l

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-bedrijfsrepo.indd 14

12-01-21 12:24

Têtu de la Coue Oiseau x Quiet

Een optimale groei met behoud van kwaliteit Ki-code: 780204 ⊲ Index op 14 maanden: – Gewicht: 120 – Gestalte: 121 – Economische index: 128 ⊲ Karkasindex mannelijk: 112

Wilt u sperma van Têtu of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op CRV4all.nl/shop of CRV4all.be/shop

756-20 Ad VV-DEC-Tetu.indd 2

08-01-21 10:55

JAARINDEX 2020

Index VeeteeltVlees 2020 Bedrijfsreportages binnenland

Bailly, O., Vielsalm 3/28 Free Nature, Nederland 10/12 Haghedooren, D. en W., Vlamertinge 9/14 Hunnekens, M., Grashoek 11/ 12 Poel, fam. Van der, Ossendrecht 1/12 Renders, A., Nederwetten 8/14 Rochat, J., Rijswijk 5/12 Saelens, W., Herent 6/12 Steyaert, W., Meisen 2/14 Van de Mheen, W., Hoevelaken 3/14 Vandermeulen, A., Tienen 7/12

Bedrijfsreportages buitenland Angus, K. en J., Iowa (VS)

4/12

Corona-challenge

Boerin-marktkramer 4/20 Boer-verbreder 4/22 Dierenarts 4/19 Emigrant in Canada 5/26 Emigrant in Frankrijk 5/25 Slachter-vleesgrossier 4/21 Veehandelaar 4/19 Voeradviseur 4/23

Diergezondheid

Enteritis en pneumonie oorzaken van sterfte 11/16 Verband rundveehouderij en corona ongegrond 6/8 Vruchtbaarheid, kind met vele vaders 9/8

Fokkerij

Bewustwording natuurlijke kalving omzetten in doen 1/30 Bwb-stieren met groeikracht 1/16 Eerste publicatie nieuwe totaalindex witblauw door CRV 6/22 Epigenetica voor ‘dummies’ 5/8 Excellente witblauwen 2019-2020 10/8 Fokdoeldiscussie: toekomst volgens de periferie 11/8 Fokwaardeschatting bwb wijst op vaak zwaardere kalveren 4/32 Franse Iboval-cijfers blonde d’Aquitaine 11/20 Genetische trends in Belgisch witblauw 7/8 Nieuwe bwb-index: groei en vruchtbaarheid 3/24 Ruime selectie aan fokstieren met gewicht en bespiering 8/8 Winst voor Jackpot en Reputé na nieuwe berekening totaalindex CRV 9/28

Generatie Alpha en Z Van Craenem, N., Beersel

5/17

Infographics

Aandeel bio in de veeteelt 5/30 Afgekeurde karkassen voor consumptie 4/30 Antibioticum in de vleesproductieketen 8/24 Belgische rundvleesproductie 1/20 Europese importquota rundvlees 6/16 Grote verschillen in landbouwinkomen 3/32 Het jaar van de vleesloze burger 2/32 Rundvleesprijsindex 9/18 Verdienmodel bio versus gangbaar 10/20 Vleesveebarometer 12/8 Waarde van (eetbaar) slachtafval 7/16 Waterverbruik bij de productie van rundvlees 11/24

Interviews

Haslett, A., nieuwe CEO CRV 5/28 Haslett, A, en Verheijden, E., nieuwe directie CRV 11/26 Noort, R. van, scheidend CEO CRV 5/28 Timmerman, D., voorzitter Fairebel Vlees 10/22

Keuringen en shows

Affligem 2/20 Fotokeuring gekalfde vaarzen en koeien witblauw 7/20 Fotokeuring jonge vaarzen witblauw 6/18 Fotokeuring stieren blonde d’Aquitaine 7/18 Fotokeuring stieren witblauw 8/18 Haspengouw 1/19

Maatschappij

Vegan versus vee, serie, deel 2 Vegan versus vee, serie, deel 3 Vegan versus vee, serie, deel 4 Vegan versus vee, serie, deel 5

1/22 2/24 3/18 5/18

Management

Bioveilige praktijken 3/8 De grote Europese landbouwambities 6/28 Dierenwelzijn, Vleesveecongres 2019 2/18 Kefir voor de melkopfok? 10/26 Mest verdunnen met water reduceert uitstoot van ammoniak 2/8 Vlees droogrijpen voor malsheid en smaak 10/16 Vruchtwisseling geeft bodem veerkracht 4/8

Portretten

Cosyns, E., commissaris CRV Duursma, W., commissaris CRV Faes, K., commissaris CRV Kersten, F., commissaris CRV Schrijver, P., commissaris CRV Verploeg, G.J., commissaris CRV Wouterse J., commissaris CRV

Ruwvoerwinning

Droogte speelt kruidenrijk grasland in de kaart 8/26 Grasland is de beste bodemverbeteraar 8/20 Klaver moet vechten voor waardering 9/20 Toekomst mais ongewis door wetgeving 1/8 Voederbieten een meerwaarde in een vleesveerantsoen 3/22

Uit de dierenartspraktijk

Abortus door Neospora caninum 2/13 Neonatale diarree 3/17 Opgelopen vaars 10/15 Potato dermatitis 5/27 Seroom 4/27 Uierontsteking 7/25 Verwerpen door jakobskruiskruid 8/23 Vreemd voorwerp in de kalvermaag 11/29 Wonde aan de achterbil 9/17

Varia

Kerstspecial: Hoeve Vredeveld Kerstspecial: Huijbregts Kerstspecial: Strijbos Kerstspecial: Trezemieke Kerstspecial: Vennenhof Kerstquiz 2020 Winnaars kerstquiz 2019

12/22 12/18 12/24 12/14 12/26 12/16 2/17

Voeding

Anticiperen op hittestress door rantsoenaanpassing 7/28 Hooi wordt weer hip 4/24 Kalversterfte oplossen door kuilonderzoek en juiste mineralenvoorziening 11/30 Klimaatvriendelijk mengvoer tackelt criticasters 3/12 Kuilanalyse levert winst in gezondheid en groei 5/32 Supplementeren van vitaminen aan zoogkoeien 9/24 Voerkosten verlagen met aardappelen 5/22 Voerselectie voorkomen doet groeien 1/26

7/22 6/20 12/28 4/28 9/26 1/28 2/28

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-jaarindex.indd 16

12-01-21 12:28

CRV ACHTERGROND

Benut fosfaatruimte optimaal

met CRV FosfaatPlanner Meer fosfaat produceren dan toegestaan kan veehouders veel geld kosten. Maar er blijft geld liggen als de beschikbare ruimte niet volledig wordt benut. De CRV FosfaatPlanner voorkomt ingewikkeld gepuzzel en verrassingen achteraf.

‘D

e jaarlijkse fosfaatproductie op een bedrijf wordt bepaald door het gemiddelde aantal dieren in de verschillende diercategorieën’, vertelt Robert Giesen, productontwikkelaar bij CRV. ‘Dat klinkt eenvoudiger dan het in de praktijk is. Bijna dagelijks vinden er veranderingen in de samenstelling van de veestapel plaats. Bijvoorbeeld omdat dieren worden geboren of afgevoerd. En als dieren voor de eerste keer afkalven, komen ze in een andere diercategorie waarbij een andere fosfaatproductie hoort’, legt hij uit. ‘Probeer dat maar eens allemaal handmatig bij te houden ...’

De CRV FosfaatPlanner maakt direct duidelijk wat de actuele fosfaatruimte is

Veel gaat automatisch De CRV FosfaatPlanner is een online hulpmiddel dat continu actueel inzicht geeft in de voorspelde fosfaatproductie aan het einde van het jaar. Veehouders kunnen met de planner zelf ook verschillende scenario’s doorrekenen om het effect van beslissingen in beeld te

CRV FosfaatPlanner is een hulpmiddel voor zoogkoeienhouders

brengen. De CRV FosfaatPlanner is niet alleen geschikt voor melkveehouders, maar ook voor jongveeopfokkers en zoogkoeienhouders. CRV beschikt over veel diergegevens, zoals I&R-gegevens en vruchtbaarheidsdata. Al deze data worden – na toestemming van de veehouder – automatisch ingelezen door de FosfaatPlanner. ‘Er zijn zo nog maar een paar handelingen die gebruikers van CRV FosfaatPlanner zelf hoeven uit te voeren. Zo moeten bijvoorbeeld aankoop, verkoop, lease en verlease van fosfaatrechten worden ingevoerd’, legt Giesen uit. Veehouders kunnen aan het begin van het jaar een planning per maand maken van het aantal aan te houden kalveren en de afvoer van dieren. Zo nodig kan deze planning gedurende het jaar worden bijgesteld. ‘Voor enkele tientjes per jaar voor een gemiddeld bedrijf neemt de CRV FosfaatPlanner ook zoogkoeienhouders veel zorgen uit handen’, vindt Giesen. ‘Als ze de planner actueel houden en regelmatig even raadplegen, krijgen ze direct in beeld of er bijgestuurd moet worden. Zo voorkomen ze verrassingen aan het einde van het jaar.’ l

Info bij CRV Klantenservice Meer informatie over de CRV FosfaatPlanner vindt u op de website https://www.crv4all.nl/service/fosfaatplanner/. Hier kunt u zich ook aanmelden als gebruiker. Heeft u nog vragen? Neem dan contact op met de CRV Klantenservice: klantenservice@ crv4all.nl of telefonisch op 088-00 24 440.

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01-CRVAchtergrondNL.indd 17

12-01-21 13:47

INFOGRAPHIC ONGEVALLEN

Zeg nooit:

‘Het is een braaf beest’ Het aantal ongevallen op Belgische en Nederlandse landbouwbedrijven stijgt. Die tendens lijkt niet te keren. Wie met dieren omgaat, moet dubbel oppassen. Een cursus ‘veehouder-rundinteracties’ is geen overbodige luxe. TEKST GUY NANTIER

erknemers in de landbouw lopen meer kans op een arbeidsongeval dan werknemers in andere sectoren, zo blijkt uit de statistieken van het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In 2019 liepen in Nederland 4 tot 5 van de 100 werknemers een letsel op door een ongeval. Dat is bijna twee keer zoveel als gemiddeld in alle economische sectoren (3,3 procent van alle werknemers). In Vlaanderen zijn de cijfers beter: 2,3% van alle werknemers in de landen tuinbouwsector loopt een risico op een ongeval, tegen 4,1 procent in alle economische sectoren. Maar de cijfers stijgen in Vlaanderen, hoewel het aantal landen tuinbouwbedrijven jaarlijks daalt. In 2019 registreerde het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s (Fedris)

zo’n 339 ongevallen op landbouwbedrijven, waarvan 20 met dieren. De (voorlopige) teller voor 2020 stond op 343 ongevallen, waarvan 23 met dieren. In zijn telling kan Fedris geen onderscheid maken tussen de verschillende soorten boerderijdieren. De cijfers hebben voor alle duidelijkheid ook enkel betrekking op werknemers in de landen tuinbouwbedrijven die personeel tewerkstellen. Zo zeggen de cijfers dus niets over ongevallen van de bedrijfsleiders en/of de meewerkende echtgenoot. Esther Beeckman van het Belgische Prevent Agri: ‘Wij beschikken niet over andere cijfers dan die Fedris bijhoudt. Prevent Agri tracht daarom een ruimer zicht te krijgen op het aantal jaarlijkse ongevallen in de landen tuinbouwsector en beroept zich hiervoor op nieuwsbronnen en diverse kanalen uit de sector. Wij verwachten dit in de toekomst te kunnen publiceren.’

Koeien veroorzaken meer ongevallen ‘Jongen (7) sterft door aanval koe’. ‘Boer zwaargewond na aanval stier’. ‘Vijftiger omgekomen na aanval stier’. Het zijn maar enkele koppen van nieuwsberichten die de media halen. ‘De bedrijfsongevallen waar je in de media iets over leest, hebben vaak te maken met stieren, tractoren en mestkelders, omdat die spectaculair zijn en/of vanwege een fatale afloop’, vertelt Cor Pierik van het CBS. ‘Algemene en dieper gravende cijfers van ongevallen met dieren zijn er niet.’ De Nederlandse organisatie Stigas, die ondernemers en werknemers helpt om gezond, veilig en duurzaam te werken, heeft door middel van een eigen enquête wel al wat

Cursus diersignalen geen overbodige luxe Wie met dieren omgaat, moet dubbel oppassen voor ongevallen. Onjuiste technieken in de omgang met vee zorgen voor stress bij de dieren en daardoor neemt de kans op incidenten toe. Proactief werken door diersignalen goed te onderkennen is geen overbodige luxe. Bij de interactie met de veehouder maakt het dier immers gebruik van verschillende zintuigen (ogen, oren, neus en tastzin) en percepties. Het is daarom nuttig om een trainingsprogramma te volgen dat methodes aanleert om op een zo stressvrij mogelijke manier om te

gaan met dieren. In Duitsland komen de verzekeringsmaatschappijen tegemoet in de kost van een opleiding. Het vermindert immers voor hen het aantal verzekeringsclaims. Trainingsprogramma’s worden in Vlaanderen en Nederland onder andere aangeboden door het trainingsbedrijf Low Stress Stockmanship Europe (LSSE). Niet alleen het eigen behoud of dat van werknemers is belangrijk. Australisch en Amerikaans onderzoek hebben aangetoond dat een goede omgang met dieren zich ook terug-

betaalt op economisch vlak, in de productiecijfers. Een voorbeeld: Australisch onderzoek maakte duidelijk dat een ruwe of zachtmoedige behandeling van de koeien tot wel 16 procent verschil in de jaarlijkse melkproductie kan veroorzaken. En niet te vergeten: door de jaren heen is de publieke bezorgdheid over dierenwelzijn en omgang met productiedieren gegroeid, getuige de filmpjes die her en der opduiken op de social media. ‘Big brother’ kijkt dus mee over de schouder van de veehouder.

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01-infographicGevaren.indd 18

12-01-21 12:32

Ongevallen met koeien

(bron: Stigas.nl)

andere

20% uitglijden

39%

14%

kopstoten

27% trappen

cĳfermateriaal verzameld. In de periode november 2018maart 2019 namen 109 rundveebedrĳven deel aan een enquête. Ruim een derde had geen medewerkers in dienst. De voornaamste conclusies: – 50 procent van de deelnemende bedrĳven gaf aan de afgelopen vĳf jaar één of meer incidenten (ongevallen of bĳna-ongevallen) te hebben meegemaakt binnen het bedrĳf; – bĳ 20 procent van de deelnemende bedrĳven ging het ook om een ongeval met letsel, vaak gepaard met verzuim of arbeidsongeschiktheid. Veelvoorkomende letsels zĳn kneuzingen en fracturen aan benen, armen en romp. Volgens Stigas worden ongevallen met (ziekte)verzuim in 34 procent van de gevallen veroorzaakt door koeien. Stieren veroorzaken zo’n 29 procent van de ongevallen. Jongvee is verantwoordelĳk voor 10 procent van de ongevallen. Bĳ ruim 30 procent van de incidenten was het dier in een specifieke staat: ze stond droog, was tochtig, had net afgekalfd, was gestrest, of vertoonde onvoorspelbaar of gestoord gedrag.

De meeste ongevallen met koeien bestaan uit: kopstoten (39%), trappen (27%) en uitglĳden (14%).

Veel ongevallen bij ervaren boeren In Duitsland neemt het aantal meldingen van ongevallen met dieren op landbouwbedrĳven af. Volgens Sozialversicherung für Landwirtschaft, Forsten und Gartenbau (SVLFG) waren er in 2018 zo’n 17.410 incidenten. In 2019 waren er 16.127 incidenten, waarvan 21 met dodelĳke afloop. Tachtig procent van deze ongevallen werd veroorzaakt door koeien en twintig procent door stieren. Een markant detail blĳkt uit de Duitse statistieken van SVLFG: de meeste ongevallen met dieren gebeuren in 40 procent van de gevallen in de leeftĳdscategorie 50 tot 65 jaar. Dat zĳn meestal ook de eigenaars van de bedrĳven, doorgewinterde boeren dus. Vertrouwen zĳ te veel op ervaring? Het cĳfer liegt niet. Zeg dus nooit: ‘Het is een braaf beest.’ l

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01-infographicGevaren.indd 19

12-01-21 12:33

FOKWAARDEN BELGISCH WITBLAUW

Records gesneuveld in decemberdraai De nieuwste fokwaardepublicaties van zowel ElevĂŠo als CRV leveren bijzonder nieuws op. Zo zijn vanaf nu ook merkerfokwaarden bekend voor 20 lineaire kenmerken. Daarnaast noteren twee stieren negatieve records met hun fokwaarden. TEKST WIM VEULEMANS

et grootste nieuws in de fokwaardepublicatie van het Waals stamboek Belgisch witblauw (ElevĂŠo) is te noteren bij de fokwaarden voor lineaire beoordeling. Deze zijn voortaan ook, weliswaar enkel voor BBG-stieren, berekend op basis van dna-informatie. Daarnaast ligt het gewicht van de publicatie vooral op de fokwaarden eerste bezoek en de karkasfokwaarden, met enkele opvallende, negatieve prestaties. Ook het Vlaamse stamboek publiceerde in december nieuwe fokwaarden, zowel voor vruchtbaarheid als voor karkaskenmerken. Uit beide publicaties van zowel het Vlaamse als het Waalse stamboek berekende het Vlaams stamboek voor alle gepubliceerde stieren de bwb-index. De bwb-index is samengesteld uit de fokwaarden karkasgewicht koe, leeftijd eerste inseminatie, sterfte bij geboorte, sterfte op 14 maanden en de fokwaarden van de lineaire kenmerken bespiering, beenwerk en eindbeoordeling.

Debutanten openen goed In tabel 1 met de fokwaarden eerste bezoek staan 22 stieren genoteerd, voor 7 stieren is het een tweede publicatie nadat ze eerder in de zomerpublicatie debuteerden, 15 stieren maken effectief hun debuut. Een van de opvallende debutanten is Darko de Centfontaine. De Wilmotszoon uit de bekende keuringskoe Super Star de Centfontaine (v. Panache) oogstte op de stierenvoorstelling in 2019 veel lof. Hij opent zijn fokwaarderekening met een fokwaarde 111 voor conformatie en 103 geboortegewicht. Met fokwaarde 96 voor drinkvermogen en 99 vitaliteit scoort hij gemiddeld. Darko heeft een bwb-index van 107 met een vrij beperkte betrouwbaarheid (27%). De bekende Super Star zit ook in de bloedvoering van Newton de Fontena, zij het via vader Jet-Set van den Hondelee. Newton had in de zomer van 2020 al eerste fokwaarden, maar voegt daar nu ook een fokwaarde 107 voor conformatie aan toe. Het geboortegewicht van zijn nakomelingen is gemiddeld (102), net als hun drinkvermogen (99). De De eerste fokwaarden van Newton (v. Jet-Set) tonen een gemiddelde, goede fokkerij

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-fokwaarden.indd 20

12-01-21 12:26

Te zware Caimankalveren

101 103 91 122 153 119 110 106 103

98 100 91 88 117 87 103 95 81 62 103 113

102 86 95 77 81 104 82 102 83 75 103 113

De Waalse fokwaarden zijn terug te vinden op de website van www.eleveo.be of op www.hbbbb.be. De Vlaamse fokwaarden en de bwb-index zijn te raadplegen op www. vereniging-crv.be of www.cooperatie-crv.nl

de l’Ecluse. Deze Hazardzoon uit een Imperialdochter heeft jaren de dekdienst uitgemaakt in de veestapel van Vincent Brouillard in Ronse. Zijn nakomelingen zijn gemiddeld voor geboortegewicht (95) en drachtduur (91). Zijn bwb-index is met 95 iets lager dan het populatiegemiddelde. Datzelfde geldt met een bwb-index van 113 niet voor een andere Waals geboren stier met Vlaamse invloed, Vidalzoon Espoir d’Embise. Met de bekende keuringskoe Ivoire

92 87 88 94 119 106 107 94 86

Indexen vinden?

Oryx Jet-Set Idéfix Zougar Vuiton Luxurieux Grommit Pivert Wilmots Plombe Vidal Manchester Hazard Jackpot Nodule Vidal Hulk Jet-Set Banjo Libéral Attribut Repute

BBCI GAB GAB BBG BBCI BBG BBG FAB BBCI BBCI BBCI BBG GAB FAB GAB GAB BBG BBG BBG FAB FAB BBG

Angora d’Ochamps Armagnac de Steinbach Baigneur de Tohogne Bénévole du Bouchelet* Caiman de St. Fontaine Chaperon de Fooz* Cupidon de Spy Darius de Jauvelan Darko de Centfontaine* Desir de Nechin Espoir d’Embise Galant d’Hontoir* General de l’Ecluse Jacob van het Wallewerf Lapsus de la Haie Madame Messi van de Stokerij* Mong van het Caloenhof Newton de Fontena* Number d’Izier Optimiste de la Hasse Ottoman de Maffe Vagabond du Grand Courty*

tie ma

te or

Uitzonderlijk en niet geheel positief is het debuutverhaal van Caiman de St. Fontaine. De Vuitonzoon geeft uitzonderlijk zware kalveren, wat resulteert in de allerhoogste fokwaarde ooit voor geboortegewicht, namelijk 153. Met een fokwaarde van 119 is ook de drachtduur langer dan het populatiegemiddelde. Caiman heeft met 99 een gemiddelde bwb-index. Ook de nakomelingen van Bénévole du Bouchelet (v. Zougar) en Chaperon de Fooz (v. Luxurieux) worden met respectie-

velijk 122 en 119 iets zwaarder geboren. In het rijtje van debutanten staan ook enkele stieren met een band met de Vlaamse witblauwfokkerij. Zo is er het debuut van Jacob van het Wallewerf. Deze Jackpotzoon werd geboren op het bedrijf van Pascal Blommaert in het West-Vlaamse Dudzele en heeft Lenniedochter Carine 8 van Jorchrishoeve in zijn afstamming. Zij werd in 2015 nog eerste op de nationale keuring in Libramont. Zijn eerste kalveren worden vrij licht (77) geboren met een korte drachtduur (88). De bwb-index van Jacob is op basis van zijn eerste fokwaarden en de informatie uit zijn afstamming berekend op 122. Lenniebloed is ook terug te vinden in de kalveren van Mong van het Caloenhof, een Hulk Ballinakillzoon gefokt door Kristof De Fauw en Sandra Van Renterghem uit Tielt. Zij zijn vrij licht (82) met een gemiddelde drachtduur (103). Ook Mong scoort een hoge bwb-index (114). Niet Vlaams geboren is de bekende General

ve rm og dr en ink ve rm og lev en en sk ra ch ste t rft ec ijfe r ge br ek vo or re po ch te te n sp ro ng kr om me sp ro lan ng ge to ng sc he v sn e m o u mu ek- il il

bwb-index van Newton is met 104 iets bovengemiddeld. Lichter (83) zijn de kalveren van Number d’Izier (v. Banjo). Hun conformatie is gemiddeld (104), de drachtduur korter (81). De bwb-index van Number is met 90 vrij laag, voornamelijk door een lagere voorspelling op leeftijd eerste inseminatie en groeikracht, beide door de invloed van zijn vader Banjo.

104 103

107

111 76

107 104

112

107

104

103

102

105

101

100

Tabel 1 – Stieren met een eerste of tweede publicatie voor fokwaarden eerste bezoek (Elevéo, december 2020) (* = tweede keer gepubliceerd)

90 92

il rk en sm s u munoe il k il -

ve sc he

er po t ch t

ro n ge

ek a

pr o

es re ch t

fte

t-c

ste r

lte

106

t ch wi ge

rm fo co n

Adajio Libéral

ge wi ch

BBCI FAB

sta

Oasis de Sberchamps Optimiste de la Hasse

de r

fo rm a

tie

Tabel 2 – Stieren met eerste publicatie voor fokwaarden tweede bezoek (Elevéo, december 2020)

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-fokwaarden.indd 21

12-01-21 12:26

FOKWAARDEN BELGISCH WITBLAUW

naam

vader

Balisto de Spy Dario d’Embise Doré de Somme Futé Ganache d’Achet Idéale Dehorner Inesco de la Roselière Intrepide de Cras Avernas Kai Mook van Terbeck Kaiser de Bierwa King van Daisel Mambo des Peupliers Naturel 7574 de Jodenville Optimiste de la Hasse Rufus van de Sijsloberg T’es Beau de Mehogne Ulysse d’Eprave Zen de Centfontaine

Bejard Snoopy Grommit Grommit Resistant Goulu Fripon Nodule Idéfix Or Casper Saddo Gamin Libéral Nayakou Imprévu Nelson Tilouis

BBCI BBCI BBCI BBG FAB BBG BBCI BBG GAB BBCI BBCI BBG GAB FAB GAB FAB GAB BBCI

karkas mannelijk

karkas vrouwelijk

56 104 109 110 116 108 93 97 88 108 87 107 97 90 108 105 92 93

Stieren met een eerste publicatie van de fokwaarden karkasgewicht (bron: Elevéo, juli 2020)

van het Bareelhof (v. Imperial) van Gilbert Veulemans uit Glabbeek heeft ook hij roots in Vlaanderen.

Te weinig gewicht bij Balisto Veel nieuws is er ook te noteren bij de publicatie van de karkasfokwaarden vanuit Wallonië. Topper bij de debutanten is Ganache d’Achet. Deze vijf jaar oude Resistantzoon scoort een karkasfokwaarde van 116. Daarmee plaatst hij zich in de top 20 voor dit kenmerk. Ganache-nakomelingen worden

licht geboren (70) en hebben op 14 maanden een lager gewicht (85) met voldoende gestalte (105). Met 94 is de bwb-index iets lager dan het populatiegemiddelde. Ook Futé (v. Grommit) opent goed met een karkasfokwaarde van 110. Zijn nakomelingen hebben een gemiddeld gewicht op 14 maanden (101), hun maat is zoals gekend een aandachtspunt (90). Nakomelingen leveren Futé ook een bwb-index van 115 op. Grommit is ook de vader van Doré de Somme. Ook zijn nakomelingen leveren hem een

Futé vererft veel van zijn fenotype, maar bevestigt nu ook met voldoende gewicht aan de haak

bwb-index van 104 en een bovengemiddelde fokwaarde voor slachtgewicht (109) op. Bovenaan de lijst is ook een Vlaamse stier terug te vinden, Rufus van de Sijsloberg. Deze Nayakouzoon is een kleinzoon van Riewke van de Sijsloberg, een Germinaldochter met 91,2 punten. Rufus zet de prestaties van zijn vader verder met een karkasfokwaarde van 108 en een bwb-index van 107. Minder positief is het debuut van Balisto de Spy. Deze Bejardzoon toonde al verschillende nakomelingen tijdens keuringen in 2019, maar zijn fokwaarden zijn minder positief. Met een karkasfokwaarde van slechts 56 is hij de laagst genoteerde stier ooit voor dit kenmerk. Daarmee ontbreekt het Balisto flink aan groeikracht in zijn fokkerij. De top van de Waalse karkasfokwaarden blijft bevolkt met bekende namen als Kaki, Puissan, Wilmots, Acacia en Jasper. Bij de Vlaamse karkasfokwaarden zijn vier nieuwkomers te noteren. Cerbère du Falgi (v. Plombe) is daarbij de hoogste nieuwkomer, met een fokwaarde karkasgewicht van 108, in Wallonië heeft hij een karkasindex van 119. Hij wordt op de voet gevolgd door Rejoui d’Argenton (v. Jasper) en Komeet van Terbeck (v. Warrior), met respectievelijk een fokwaarde voor karkasgewicht van 104 en 103. De vierde nieuwkomer is de Vlaamse stier Jeroom van het Vinkenhof, hij heeft een fokwaarde van 95 voor dit kenmerk, maar is met een bwb-index van 126 wel de nieuwste topper in de lijst van wachtstieren (betrouwbaarheid tussen 35 en 65%).

Voortaan ook merkerfokwaarden De berekening van de lineaire fokwaarden is normaal gezien beperkt tot de zomerpublicatie, maar sinds december 2020 worden ook merkerfokwaarden berekend voor 20 van de 23 kenmerken van de lineaire beoordeling. De merkerfokwaarden zijn nieuw voor het Belgisch-witblauwras, waarbij de dna-informatie van stieren voortaan meegenomen wordt naast de ouderinformatie. Deze merkerfokwaarden zijn enkel berekend voor BBG-stieren. De reden hiervoor is dat enkel Inovéo en BBG in het project wilden investeren. Elevéo zal voortaan ook deze fokwaarden publiceren. Het gaat daarbij om een publicatie van 75 nieuwe stieren, waarvoor deze fokwaarden nog nooit gepubliceerd werden, slechts voor 17 stieren zijn de fokwaarden volledig berekend op basis van informatie van nakomelingen. In alle andere gevallen gaat het om merkerfokwaarden, al dan niet aangevuld met informatie van gekeurde dochters. In het februarinummer komt VeeteeltVlees uitgebreid terug op deze nieuwe ontwikkeling in het Belgisch witblauw. l

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-fokwaarden.indd 22

12-01-21 12:26

CRVCOÖPERATIENIEUWS

Klimaatvriendelijk produceren belangrijk thema in fokdoeldiscussie De jongerencommissie vleesvee organiseerde op 23 december een webinar met als titel ‘De impact van de politiek op onze fokkerijkeuzes’. Via een online bevraging (poll) werd de mening van de deelnemers over een aantal thema’s gepeild. Bij de stelling ‘Efficiënter en klimaatvriendelijker produceren wordt het belangrijkste thema van de komende tien jaar’ klikte geen enkele deelnemer op ‘Nee, klimaat is een rage die al even rap weg is als ze kwam’. Het antwoord: ‘Ja, maar andere thema’s zullen zwaarder wegen’, kreeg 43 procent van de

stemmen. De overige stemmen (57 procent) waren voor het antwoord: ‘Ja, en via fokkerij moeten we daar volop op inspelen’. In een poll werd ook gevraagd naar welk type koe het best past over tien jaar. De grote meerderheid van de deelnemers (63 procent) koos voor het antwoord: ‘Belgisch witblauw met snelle groei en uitstekende vruchtbaarheid’. Een kwart zag meer in ‘Belgisch witblauw dat rustieker is en meer ruwvoer kan verwerken’. De antwoorden ‘Een ander ras’ en ‘alles houden zoals het is’ kregen ieder 6 procent van de stemmen.

Nieuwe stalnamen Nevenstaande aanvragen voor stalnamen zijn in het laatste kwartaal van 2020 bij CRV binnengekomen. Als veertien dagen na publicatie geen bezwaren tegen deze stalnamen zijn ingediend, krijgen ze de officiële status.

De webinar van de jongerencommissie werd georganiseerd in het kader van de fokdoeldiscussie die op dit moment wordt gevoerd. Deze discussie vindt iedere vijf jaar plaats voor de rassen waarvoor CRV erkend is als stamboek (21 in Nederland en 7 in Vlaanderen). De uitkomsten worden verwerkt in een actueel fokdoel per ras dat formeel wordt vastgesteld door het hoofdbestuur. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat de keuringsstandaard wordt aangepast, een nieuw kenmerk wordt ingevoerd of de formule voor berekening van de bwb-index verandert.

stalnaam

naam

woonplaats

’t Flier Velthuis De Zwaluw Luttelse Hoeve Sanny’s Poetry De Esch Berkhout

R. B. A. Brummelhuis W. H. te Velthuis De Zwaluw Agro bv A. F. Pijpers R. Snijders S. en M. Denen Berkhout Blondes

Delden Beerzerveld Kesteren Sevenum Loozen Zweeloo Sint-Oedenrode

Een nieuwe CRV-jas voor winnaars van de stickeractie

Winnende inzending van Tom Vereecke

Inzending van Joline Coene

Inzending Elien Van Den Berge

In het decembernummer van VeeteeltVlees werd het nieuwe logo van CRV gepresenteerd. Aan de introductie was de actie #CRVnieuwejas#trotsopmijnkoeien gekoppeld. Veehouders werd gevraagd de sticker uit Veeteelt en VeeteeltVlees op een originele plaats te plakken en hiervan een foto te maken en te posten op Facebook of Instagram. De actie leverde bijna 150 leuke, crea-

tieve, schattige en grappige foto’s op van veehouders uit heel Nederland en Vlaanderen. Hierbij een selectie. Eén van de tien winnende foto’s werd gemaakt door vleesveehouder Tom Vereecke. Hij plakte de sticker op het spatbord van zijn trekker. Zo kunnen zijn dieren goed zien hoe trots hij op hen is. Tom, gefeliciteerd! Je ontvangt een nieuwe jas met het nieuwe logo van CRV.

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-CRV coop nieuws.indd 23

12-01-2021 15:56

LG MAAKT KIEZEN MAKKELIJK StarPlus: gegarandeerd 5% méér zetmeel op pensniveau. HET NIEUW

ENERGIELA E BEL VOOR MAIS RASSEN MET DE BE STE PENSB ENUT TING

OMDAT JE EEN PENS MAAR 1X KUNT VULLEN Maïsrassen met bovengemiddeld veel (onbestendig) zetmeel per kg ds herken je vanaf nu aan het energielabel Starplus • Vleesvee krijgt met deze maïs wel 5% méér pensverteerbaar zetmeel binnen dat beter wordt benut • Dit stimuleert de groei en karkaskwaliteit. ZEER VROEG

LG CONCLUSION LG 31.205

VROEG

LG 31.219

* Starplus-maïs is algemeen aanbevolen in vleesveerantsoenen; bekijk het rassenaanbod op onze website.

12/2020

ULTRA VROEG

MEER WETEN? Vraag het onze ruwvoerspecialisten op ruwvoerforum.nl

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01_p24.indd 2

11-01-2021 16:19

UIT DE DIERENARTSPRAKTIJK RENÉ BEMERS Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelĳkse praktĳk schrĳven vier dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderĳ. Om en om beschrĳven Anthony De Schryver, René Bemers, Piet De Meuter, en Hans Van Loo maandelĳks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelĳke preventiemaatregelen.

Opbrekers bij koeien, vaak multifactorieel

naam aandoening opbreken van dracht verschijnselen verwerpen van de vrucht, opnieuw tochtig worden na als drachtig bevestigd te zijn oorzaak infectieuze oorzaken als virussen, verontreinigd voer of water, ziek zijn behandeling drachtcontrole, oorzaken beheersen

‘Heb je deze week, eind van de dag, nog een keertje tijd om een koppel koeien te controleren op dracht’, appte een veehouder mij maandagochtend. Hij meldde erbij dat hij vermoedde dat een paar van zijn dieren waren opgebroken, terwijl ze half augustus allemaal drachtig waren verklaard. Wat de veehouder al vermoedde, bleek helaas te kloppen. Twee van de vijftien bleken niet drachtig. ‘Dat is erg schadelijk en hoe kan dat nou toch?’, zei de veehouder. Dit is een vraag die veehouders vaak stellen en waar een dierenarts wat mee kan. In het antwoord moet je echter een paar hoofdstukken voortplanting samenvatten om aan de veehouder duidelijk te maken dat de oorzaak meestal multifactorieel is. Als eerste zijn er de infectieuze oorzaken, zoals virussen (bvd, ibr), bacteriën (brucella, listeria, salmonella) en zelfs protozoa (neospora) die een abortus kunnen veroorzaken. De sector heeft veel inspanningen gedaan om veel van deze ziektes in kaart te brengen, te bestrijden en zelfs in sommige gevallen terug te brengen naar een vrije status. Verder is het ziek zijn van de moeder ook een risico op abortus. Hoge koorts en een ontstekingsreactie met het vrijkomen van gifstoffen kunnen ook redenen zijn. Zo kan een stevige uierontsteking al abortus geven.

Onzuiver voer door planten of toxines en verontreinigd water kunnen ook oorzaken zijn van verwerpen. Een andere, en misschien wel de belangrijkste, oorzaak is de natuurlijke selectie door moeder natuur. Er treedt praktisch altijd bevruchting op van de eicel en hieruit ontstaat de embryo. Deze gaat in celdeling en tijdens verschillende stadia in de ontwikkeling kan er wat misgaan. Als dit de levensvatbaarheid van de embryo gaat bedreigen, leidt dit bij het rund vaak tot resorptie van de vrucht. Dat de natuur dit proces ook goed onder controle heeft, blijkt wel uit het feit dat er maar heel weinig ‘afwijkende’ kalfjes worden geboren die niet levensvatbaar zijn. In dit geval zou misschien toch de hitteperiode van eind augustus invloed hebben gehad op de ontwikkeling van de jonge embryo’s. Dit zou toch de opbrekers hebben kunnen veroorzaakt. Bij de vondst van een dode vrucht moet er altijd een bloedstaal worden genomen van de koe. Voor uitgebreider onderzoek is een stuk nageboorte en de vrucht noodzakelijk om mogelijk de hierboven genoemde oorzaken uit te sluiten, dan wel te bevestigen. Daarmee is het belangrijk om drachtcontrole te laten uitvoeren alsook een herhalingscheck, indien de eerste controle heeft plaatsgevonden vóór de 45 dagen.

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-DAP.indd 25

12-01-21 12:36

GENERATIE ALPHA EN Z ROBBE HOEWAER

‘Koeien en keuringen, dat is mijn droom’ Elke generatie heeft zo zijn benaming(en). De generatie geboren tussen 1990 en 2000 wordt de (inter)netgeneratie of Z-generatie genoemd. De generatie geboren tussen 2000 en 2010 is de Google-generatie of alpha-generatie. Wie is onze alpha- en Z-generatie in de vleesveesector? Wat typeert hen, wat drijft hen, welke dromen hebben ze? Eén zaak staat als een paal boven water: ze (m/v) hebben een passie voor vleesvee. In dit nummer een portret van Robbe Hoewaer (19).

TEKST WIM VEULEMANS

Robbe Hoewaer uit Kerkom bij Sint-Truiden heeft duidelijke ambities. ‘Koeien houden en deelnemen aan prijskampen, dat is mijn droom’, vertelt hij enthousiast, terwijl vader Rohnny toekijkt. Het bedrijf is nu nog in handen van de opa van Robbe en omvat naast 70 witblauwen ook varkens en 30 hectare akkerbouw (mais, graan, suikerbieten). De passie voor koeien kreeg hij vooral van zijn opa mee. Met hem trok hij als kind al naar de veemarkt in Ciney en verschillende prijskampen. Ondanks zijn ambitie besloot Robbe na zijn studies aan de tuinbouwschool van Sint-Truiden toch eerst buitenshuis gaan te werken op een groot fruitteeltbedrijf in de regio. ‘Maar ze hebben er ook een 300 runderen’, vult hij snel aan. ‘De mogelijkheden op het huidige bedrijf zijn beperkt’, vertelt Robbe. ‘Binnen een paar jaar zou ik toch graag boeren. Ik denk niet dat het hier zal zijn, want mijn ambitie is om meer dieren te gaan houden.’ Robbe is daarom ook niet aan Kerkom gebonden en durft ook over de taalgrens te kijken richting Wallonië. ‘De mogelijkheden zijn daar toch groter’, vertelt hij. Keuringen zijn ook een passie voor hem, Robbe investeerde zelfs al in twee vaarzen die hij kocht bij twee witblauwfokkers. ‘Ze moeten allebei nog kalven, maar met die kalfjes hoop ik later te kunnen deelnemen aan de prijskamp hier in Sint-Truiden. Met een van de gekochte vaarzen, een Occident, denk ik dat ik zelfs nu al zou kunnen meedoen.’

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-alpha en Z.indd 26

12-01-2021 15:57

CRVNIEUWS

Bwb-proefstier Othello ki-code 945099 geboren: 07-02-2019

verkoper:

Ben Van Hollebeke, Beselare

schofthoogte: 134 cm (+5) 21 mnd.

fokker:

Viktor en Bart Noeyens, Merksplas

gewicht:

haarkleur: blauw & wit

814 kg 21 mnd.

34 cm op 21 mnd.

Schofthoogte 85,00

Besp. 88,50

Type 87,40

Beenwerk 86,00

Alg. voorkomen 85,00

Voor diegene die extra vleeskwaliteit zoekt mét gewicht en gestalte en daarenboven een goede moederlijn, is Othello de stier bij uitstek. Grootmoeder Valeureuse behoort tot de beste fokkoeien in de stal van Benoît Mahoux. Othello weegt op 21 maand maar liefst 814 kg en meet +5.

Eindbeoordeling 88,80

GERMINAL DE FOOZ

IMPERIAL DE L’ÉCLUSE

DAVINA DU HAUT D’ARQUENNES PANACHE DE CENTFONTAINE

JET - SET VAN DEN HONDELEE 78,0 / 93,5 / 88,9 / 80,0 / 95,0 / 91,1

SUPER STAR DE CENTFONTAINE

VIVALDI DE CENTFONTAINE

MAGISTRALE ET DE CENTFONTAINE SHERIFF DE CENTFONTAINE TETUE DE CENTFONTAINE

KIARA

FLEURON DE NOCEUR DE FOOZ VALEUREUSE DE CENTFONTAINE

POESIE DE CENTFONTAINE

Kombicolor-pistolets voor beste inseminatieresultaat CRV adviseert veehouders die zelf insemineren, gebruik te maken van de Kombicolorpistolet. Er zijn de laatste jaren verschillende veranderingen doorgevoerd in pistolets en rietjes en het beste inseminatieresultaat wordt bereikt bij de juiste combinatie van type rietje,

huls en pistolet. Met de Kombicolor-pistolet kunt u de juiste combinatie altijd maken. Aanschaf van de Kombilcolor-pistolet is nu extra aantrekkelijk. Als u vóór 15 maart bij CRV een Kombilcolor-pistolet bestelt, krijgt u er een doos met 50 Alpha-hulzen gratis bij.

Bestellen kan via de webshop. Hoewel dit niet staat vermeld op de webshop, krijgt u de gratis hulzen er automatisch bij. Zie de webshop: https://shop.crv4all.nl/shop/ nl/material of https://shop.crv4all.be/shop/ nl/material

Bwb-proefstier Zest du Circuit ki-code 945103 geboren: 07-12-2018

verkoper:

CSB-veiling, Ciney

schofthoogte: 136 cm (+5) 23 mnd.

fokker:

Jean-Pierre Burgraff, Mettet

gewicht:

haarkleur:

zwart & wit

842 kg 23 mnd. 33 cm op 23 mnd.

Schofthoogte 85,00

Besp. 92,00

Type 87,60

Beenwerk 90,00

LANGOUREUX DE FOOZ JANUZAJ VD PANNEMEERS 78,0 / 89,5 / 84,7 / 72,0 / 85,0 / 87,3

Alg. voorkomen 90,00

Eindbeoordeling 91,00

Zest, 91 punten eindtotaal, is een uitermate fijne, bespierde stier met perfect beenwerk. Hij is zeer fijn van huid (40), rond in de rib (29) en beschikt over een zeer brede rug (36). Verder is hij makkelijk in gebruik en heeft hij een moeder met 90 punten voor gestalte en 87 punten eindtotaal. Kortom, Zest is een fenotypisch uitzonderlijke stier, die kwaliteit en correctheid weet te combineren.

BRINGLEE BLACKSTAR GLOIRE DE FOOZ ADAJIO DE BRAY

FLORA VD PANNEMEERS

DONNA VD PANNEMERS IGLOO DU RONCHY

USAGEE DU CIRCUITE 90,0 / 86,5 / 83,4 / 86,0 / 75,0 / 86,8

REDACTEUR DES VOLÉES NASALE DES VOLÉES LURON DES VOLÉES PAMELA DU CIRCUIT

1715

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-CRV nieuws.indd 27

12-01-21 13:47

PORTRET HENDRIK VANDAMME leeftijd 56 opleiding aso Latijn-wetenschappen carrière zelfstandig landbouwer-bedrijfsleider 1989, bestuurder diverse organisaties (o.a. DGZ 2003-2012), voorzitter ABS vanaf 2009 burgerlijke staat gehuwd met Martine kinderen zoon (29) en dochter (27)

‘Sector moet

assertiever communiceren’ De veehouderij doet al veel inspanningen naar duurzaamheid, maar moet deze meer uitdragen. Dat meent ABS-voorzitter Hendrik Vandamme bij het einde van zijn derde ambtstermijn. Daarbij stelt hij dat Europa dan wel meer duurzaamheid wil nastreven, maar wel vergeet dat koken geld kost. TEKST WIM VEULEMANS

endrik Vandamme uit Oostende voleindigt zijn twaalfde jaar als voorzitter van de Vlaamse landbouworganisatie Algemeen Boerensyndicaat (ABS). Dit jaar loopt zijn derde termijn af, een vierde en laatste mandaat zit eraan te komen. Vandamme geeft aan zich opnieuw te willen engageren als voorzitter. De statutaire bestuursverkiezingen gaan normaal gezien door in de eerste helft van het jaar, waarbij de leden, zijn collega-landen tuinbouwers, de voorzitter kiezen. Vandamme is ook akkerbouwer en teelt op 65 hectare onder meer wintertarwe, suikerbieten, vlas en mais. Hij heeft als polderboer ook een areaal beschermd historisch permanent grasland in stand te houden. ‘Tot 2011 hebben we ook koeien gemolken, maar het ontbreken van een opvolger, de zonevreemde ligging van het bedrijf en een overvolle agenda deden ons gezin beslissen om te stoppen met melken. ‘In 2009 begon ik aan het voorzitterschap’, opent hij het gesprek. ‘En een van de eerste taken was een interview met jullie vakblad. Ik weet nog exact wat destijds het thema van het verhaal was: productiebeheersing in de zuivelsector.’ Voor Vandamme is dat thema nog steeds een belangrijk issue voor veehouders. ‘Ik heb er altijd voor gewaarschuwd dat de melkveehouderij bij een bovengemiddelde groei te sterk afhankelijk zou worden van externe factoren, waaronder de afzet en verwaarding van je product, die moeten meegroeien.’ De ABS-voorzitter verwijst ook naar de stijgende productiekosten door nieuwe eisen op gebied van milieu of omgeving. ‘Als veehouder ben je simpelweg afhankelijk van de afnemer

van je product, vlees of melk en dus ook van de grillen van de markt.’ Hij verwijst zo naar de problemen waar melkerijen tegenaanlopen. Ook zij kunnen enkel meer melk verwerken voor een aanvaardbare prijs als ze zelf groeien in hun afzet.

Eerlijke producten gewaardeerd ‘Het probleem in de landbouwsector is dat de productiekost vaak niet is vastgeklikt aan de afzetprijs. Melkerij Inex heeft bijvoorbeeld een deal gesloten met afnemer Colruyt, waardoor zij een deel van de melkprijs wel kan vastklikken aan de productiekost van de melk, de rest volgt dan wel de marktprijs.’ Voor Vandamme kan dit een klein deel van de prijszorgen wegnemen. ‘Er zou echt structureel meer rekening moeten gehouden worden met de reële productiekosten, in alle primaire sectoren. In andere (maak)industrieën is het de logica zelve dat de productiekost de basis is van de prijsvorming richting afnemer. We hebben nog een lange weg te gaan in de primaire sector en in de bijsturing van de contractuele relaties met de andere schakels in de agrovoedings- en waardeketen.’ Inspelen op de markt is volgens de akkerbouwer geen eenvoudig gegeven voor de landen tuinbouwsector. En al zeker niet voor de individuele veehouders. ‘Hoe korter de cyclus is in je productieproces, hoe makkelijker het is’, verduidelijkt Vandamme. ‘Een pluimveehouder kan zo sneller inspelen op ontwikkelingen in de markt dan een melk- of vleesveehouder. Je kan niet plots stoppen met melken of afmesten.’ De Europese markt biedt voor veehouders zeker kansen, het

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01-InterviewVanDamme.indd 28

12-01-21 15:37

‘Als veehouder ben je afhankelijk van de afnemer van je product’ Europa met 27 lidstaten telt net minder dan een half miljard potentiële consumenten. Maar voor de belangenbehartiger is de markt voor vaak duurdere, nicheproducten veel kleiner. ‘En dat is belangrijk om te beseffen. Niet alle EU-consumenten zullen in staat zijn om bijvoorbeeld yoghurt of rundvlees, die zijn geproduceerd met de hoogste standaard, en dus duurder zijn, te kopen. Goedkopere producten van buiten Europa zullen altijd een concurrent zijn.’ Al voor de coronacrisis was er meer druk op de markt, de consument gaat steeds meer op zoek naar een goed, eerlijk en lokaal product. ‘Vlees en melk kunnen hierop meeliften’, meent Vandamme. ‘Corona heeft dat nog vergroot, ik hoop dat deze trend aanhoudt en zelfs versterkt. In tijden van crisis gaan mensen de landbouwsector meer waarderen, dat was nu ook het geval.’ Volgens Vandamme is voedsel de verbinding tussen landbouw en burger. De sector moet daarom zijn producten zo goed mogelijk aan de man brengen. ‘En de consument moet steeds denken in termen van “ook dit is Belgisch, dus het is lekker,

gezond, veilig en met respect voor dier en land”.’ Maar ook horeca en warenhuizen moeten dit volgens Vandamme veel meer gaan uitstralen. ‘Winkels moeten trots tonen dat ze lokale producten in de schappen hebben en dat deze het beste van het beste zijn.’

Koeien hebben hun rol op het platteland De voorbije jaren werd rundvee steeds vaker als de boosdoener in veel debatten over milieu of klimaat benoemd. ‘We hebben met de rundveehouderij inderdaad de perceptie tegen’, aldus Vandamme. ‘Maar evenzeer wordt het belang van de sector enorm onderschat. Denk maar aan het valoriseren van de permanente graslanden. Het stoort me enorm dat de sector steeds in de hoek wordt geduwd, ook in het politieke debat.’ Volgens hem is bij de beslissing over de geleidelijke ontkoppeling van de zoogkoeienpremie in Vlaanderen door de besluitnemers geen enkele simulatie gemaakt van het effect op de bedrijfsvoering van een vleesveebedrijf en de invloed op het graslandbeheer. ‘Rundvee is gewoon belangrijk voor onze samenleving’, is Vandamme stellig. ‘De koeien zetten voor ons laagwaardig grasland om in eiwitten die we wel kunnen gebruiken, stalmest is een goed en nuttig product, de graslanden vangen koolstof op en het geheel zorgt voor een mooi landschap waar menig burger graag van geniet.’ Ook in het klimaatdebat wordt vaak verwezen naar de rundveehouderij. Daarbij worden vaak vergelijkingen gemaakt die

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01-InterviewVanDamme.indd 29

12-01-21 15:37

PORTRET HENDRIK VANDAMME

‘De politiek kent zijn eigen geschiedenis niet’

volgens de ABS-voorzitter totaal niet correct zĳn. ‘Er wordt steeds maar naar de uitstoot verwezen, waarbĳ men buitenlandse productiesystemen en vleesrassen op een hoop gooit met de vleesproductie hier. En dat klopt totaal niet. Bovenal is het niet alleen uitstoot, rundvee maakt het ook mogelĳk dat er opslag is van koolstof via grasland. Dat laatste geraakt altĳd ondergesneeuwd in elk mogelĳk klimaatdebat. We moeten als sector dringend een pak assertiever worden in onze communicatie hierover.’

Economie en duurzaamheid Hĳ verwĳst ook naar de initiatieven die de sector al neemt in de reductie van de uitstoot, vooral die van methaan. ‘De sector is daar al langer mee bezig, via onderzoek, maar ook al met concrete acties. Er is onderzoek naar de samenstelling van krachtvoer, de rol van zeewier in het rantsoen wordt onderzocht, maar ook eenvoudige aanpassingen aan rantsoenen brengen mogelĳk verbeteringen.’ Al die initiatieven moeten we als sector ook veel meer gaan uitdragen, meent de ABSvoorzitter. Maar vooral moet het voor de boer interessant blĳven om dit te doen. ‘Graslanden behouden in de bedrĳfsvoering moet ook gewoon interessant blĳven voor de veehouder. Europa heeft in haar beleid de mond vol van duurzaamheid, maar de economische pĳler hierin hoor ik nooit of toch te weinig benoemen. De boer is een belangrĳke speler op én voor het platteland. Maar voor wat, hoort wat. Anders is het niet werkbaar.’ Volgens Vandamme kennen veel opinie- en beleidsmakers de sector veel te weinig. En al helemaal kennen ze de historie van de landbouw- en tuinbouwsector niet en vooral niet van hun eigen besluiten. ‘Jaren terug is er in veel regio’s door de overheid zwaar ingezet op ruilverkavelingen, akkers werden groter, sloten rechtgetrokken of gedempt, nieuwe landbouwwegen aangelegd. En nu, zo veel jaar later, neemt men ons kwalĳk dat er grote percelen zĳn zonder veel kleine landschapselementen en wil men daar het weer allemaal anders

gaan doen. De politiek kent zĳn eigen geschiedenis niet.’ Europa wil nieuwe doelstellingen aan de landbouw en de productie van voedsel opleggen: minder antibiotica, minder meststoffen, minder phytoproducten en meer bio zĳn daarbĳ grote uitdagingen voor de sector. ‘We zullen verstandig moeten om-gaan met die middelen, maar de sector doet dat al veel langer’, vertelt Vandamme. ‘In bemesting passen we de vier j’s al toe (juiste mestsoort, juiste dosis, op het juiste tĳdstip, met de juiste bemestingstechniek, red.), bĳ gewasbescherming is het vooral belangrĳk dat de beslissingen science-based zĳn en niet op basis van lobby, bangmakerĳ of publieke opinie.’ Over de ambitie van Europa om op Europees niveau naar 25 procent biolandbouw te streven is Vandamme sceptischer. Volgens hem zal het een hele uitdaging zĳn om in België de productie in tien jaar tĳd te verdubbelen. De biologische landbouw is nu goed voor 6,9 procent van de gebruikte landbouwoppervlakte in België met het zwaartepunt vooral in Wallonië. ‘De afzet in bio is een precair evenwicht van vraag en aanbod, waarbĳ ook deze sector op zoek moet naar een uniek en vooral zeker afzetkanaal, anders komt ook die in de problemen.’

Koken kost geld Volgens de belangenbehartiger is het zo dat de gangbare en de biolandbouw steeds dichter bĳ elkaar komen te liggen. ‘De gangbare wordt duurzamer en krĳgt ook voorwaarden opgelegd die neigen naar bio. Dat is voor de sector evenzeer een uitdaging.’ De ambities in Europa zĳn groot, maar koken kost geld. En het meerjarig financieel kader (MFK) van Europa voorziet een krimp in het landbouwbudget. ‘De uitdaging voor de sector zal alleen maar groter zĳn, maar de economische duurzaamheid ontbreekt wel in de ambitie. Als Europa wil dat boeren meegaan in hun ambitie, dan moet er ook rendement zĳn voor boer en bedrĳf. En dat niet met kortetermĳnmaatregelen, maar op langere termĳn’, besluit Hendrik Vandamme stellig het gesprek. l

veeteeltvlees JANUARI 2021

VV01-InterviewVanDamme.indd 30

12-01-21 15:37

MANAGEMENTNIEUWS

Vion Food Group neemt runderslachthuis Adriaens over ECONOMIE – Vion Holding, een internationaal voedingsbedrijf in vlees en plantaardige vleesvervangers met vestigingen in Nederland en Duitsland, neemt het runderslachthuis Adriaens NV uit Zottegem (B.) over. ‘De overname past in de strategie van Vion om regionale ketens te ontwikkelen die zich onderscheiden en die verbindend zijn voor producenten en consumenten in kwaliteit en

prijs’, zegt ceo Ronald Lotgerink op Vilt.be. Volgens de topman van Vion staan Belgische runderen bekend om hun kwalitatief hoogwaardig vlees van het Belgisch-witblauwras. ‘Met deze overname willen we een kwalitatieve en transparante rundvleesketen opbouwen,’ laat hij optekenen. Adriaens NV is een van de modernste runderslachthuizen in Europa. Het heeft een capaci-

teit om 2.500 runderen per week te slachten en beschikt ook over twee volwaardige snijzalen. In 2016 werd het slachthuis overgenomen door de slachthuisgroep Veviba. Dat ging nadien teloor na fraude met de vervaldatum van vlees en vlees dat voor de diervoederindustrie bestemd was en in de humane voedselketen zou zijn terechtgekomen.

Inkrimping Europese veehouderij onontkoombaar POLITIEK – Een studie in opdracht van het Europees Parlement geeft aan dat de Europese beleidsdoelstellingen niet kunnen worden gehaald zonder een vermindering van het aantal dieren in de veehouderij. Volgens de studie door het Franse INRAE

moeten daarom veel meer dwingende maatregelen via het gemeenschappelijk landbouwbeleid worden genomen om de doelstellingen van de boer-tot-bordstrategie en de biodiversiteitsstrategie te realiseren. De Nederlandse Europees commissaris Frans

Timmermans had zich eerder al in soortgelijke bewoordingen uitgelaten aan het begin van de onderhandelingen tussen het Europees Parlement, de Europese Commissie en de raad van landbouwministers over de invulling van het nieuwe Gemeenschappelijk landbouwbeleid.

Limagrain lanceert droogteresistente mais MAIS-/GRASTEELT – Limagrain België lanceerde de eerste maisrassen die droogteresistent zijn op de 32e editie van de Agromeeting, dit keer in de vorm van een webinar. Deze maisrassen dragen het Hydraneo-label. ‘Van de laatste tien jaar was het in het groeiseizoen van maart tot juni acht jaar droger dan gemiddeld in hetzelfde tijdvak van de laatste dertig jaar’, vertelde Thomas Truyen op de Agromeeting. Truyen is maisspecialist bij Limagrain België. ‘We zouden haast vergeten dat mais in het groeiseizoen veel vaker getroffen wordt door een watertekort dan

door een teveel aan water. Zeker op lichte zandgronden is het risico op droogteschade van de mais dan sterk aanwezig.’ In 2010 startte Limagrain met het testen van de droogtetolerantie van de maisrassen uit het LG-portfolio. Hieruit werd de Hydraneodroogtetolerantie-index opgesteld. Rassen die hoog scoren op de Hydraneo-index, weten een hoog opbrengstpotentieel te combineren met een hoge droogteresistentie. Limagrain brengt nu voor zowel kuil- als korrelmais rassen op de markt die het label Hydraneo dragen: het zeer vroege maisras

Crosby (FAO 200) of LG 31.219 (FAO 210). In het Limagrain-portfolio zijn voor vleesvee de maisrassen met het label Starplus belangrijk. Starplus-rassen zijn maisrassen die door hun hoge aandeel onbestendig zetmeel uitstekend passen in rantsoenen voor vleesvee (Belgisch witblauw) of voor rantsoenen waarin het aandeel kuilmais minder is dan 30 procent, zoals bij de meeste Franse vleesrassen. Met LG 31.219 (FAO 210) bezit Limagrain een kuil- en korrelmaisras dat én het Starpluslabel én het label Hydraneo draagt.

Kalveren met afwijkingen door schmallenbergvirus GEZONDHEID – In het afgelopen kwartaal zijn er via Veekijker van de Nederlandse Royal GD opvallend veel meldingen binnengekomen van kalveren met aangeboren afwijkingen. Meerdere dierenartspraktijken meldden in totaal 25 kalveren. Per praktijk varieerde het aantal bedrijven dat zich met afwijkende kalveren meldde, tussen de drie en dertien. In meer dan de helft van de meldingen betrof het kalveren die een afwijking aan de achterhand hadden, zoals geen staart of anus. Verder werden er ook afwijkingen aan de kop gemeld, extra poten, een niet gesloten buikwand of een waterhoofd.

De beschreven afwijkingen zijn niet nieuw, maar de frequentie waarmee ze zijn gemeld, is wel bovengemiddeld. Een deel van de afwijkingen past bij een infectie met het schmallenbergvirus. Er zijn twee van de kalveren met afwijkingen ingestuurd voor sectie en daarbij bleek één kalf positief te zijn op het schmallenbergvirus. Het andere kalf testte negatief. GD gaat de betreffende bedrijven vragen om meer achtergrondinformatie in te sturen om zo te onderzoeken of er een duidelijke toename is van de afwijkingen en wat de achtergrond daarvan kan zijn.

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-managementnws.indd 31

12-01-21 15:38

MARKTINFO VOER

Voerprijzen gestegen rond jaareinde

in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

december 2020 fokvee mestvee

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

gsv erl ies ma (%) (e/ rktp r ton ijs )

natte bijproducten

mengvoer

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

0,0 0,0 240,0 125,0 150,0 160,6 247,0 228,0 247,0 247,0 400,0 220,0 466,0 316,0 290,0 26,5 44,0 74,3 86,1 269,5 311,2 279,3 236,4

rin

s 975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.108 1.178 1.149 1.149

g/k gd 52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 118 161 132 97

i g/ kg d

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

vev

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.036 1.093 1.068 1.062

dve

s g/k gd re

grondstoffen eiwit

ds g/k g grondstoffen energie

34 45 89 89 89 58 87 87 87 87 87 87 87 87 87 11,5 22 27 42 87 87 87 87

vem

s structuur

maiskuil graskuil luzerne gerstestro graszaadstro ccm tarwe gerst maismeel droge bietenpulp lijnzaadschilfers palmpitschilfers sojaschroot 44/7 raapzaadschroot DDG tarwe aardappelstoomschillen aardappelsnippers bierbostel maisgluten fokvee standaard fokvee eiwitrijk afmest groeibrok afmest finish

17,60 94,30 16,70 97,80

Zoek, vervang en bespaar

(bron: Liba)

ruwvoer

y/y

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

VOEDERWAARDEPRIJZEN

januari 2021

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

vo (e/ eder ton waa ) ve rde vi pri js ma r k voe tp de rijs t rw .o. aar v. de pri js ( %)

– De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 15 december 2020. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) stijgt naar 17,6 eurocent, de waarde van eiwit daalt naar 94,3 eurocent per kg dve. – In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie. – De marktprijzen voor granen zijn lang stabiel geweest, maar nu is er toch 5 tot 10 euro per ton bijgekomen. De droogte in Zuid-Amerika zorgt voor hogere maisprijzen, die op hun beurt de prijs van tarwe mee omhoog stuwen. Gerst blijft een beetje achter door een iets ruimer aanbod. De vooruitzichten op dalende marktprijzen liggen nog niet direct in het verschiet. – De sojaprijzen lieten in december dalende prijzen zien. Rond de jaarwisseling heeft evenwel een behoorlijke stijging plaatsgevonden, plus 50 euro per ton in 2 weken tijd. – De grondstoffenmarkt is momenteel in trek bij beleggers; daarbij heeft Zuid-Amerika zich redelijk uit de markt geprijsd. Brazilië heeft al veel soja verkocht en Argentijnse boeren blijven het vasthouden door de financiële ongunstige situatie van het land. Anderzijds blijft China veel soja opkopen, waardoor er krapte ontstaat op de markt. De sterke euromunt is in deze markt een voordeel als koper, maar de inkoopprijs blijft evenwel doorstijgen. – Raap- en DDGS-prijzen volgen de sojaprijzen. DDGS blijft een interessant alternatief op het moment. Het aanbod is echter beperkt. – De prijzen van vulmiddelen blijven duur en bieden weinig alternatief voor granen en soja. – Bijproducten zijn veelal beperkt leverbaar en duur geprijsd. – Advies: probeer de voorraden die zijn aangelegd op te voeren. Grote wijzigingen in de markten zullen naar alle waarschijnlijkheid pas komen van een goed teeltseizoen in het noordelijk halfrond. Maar het zal nog even duren voordat dit rust kan brengen in de markt. De kalmte bewaren als inkoper is nu eigenlijk het belangrijkste.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

m/m

69,7 93,8 164,3 66,8 96,9 163,0 286,0 285,4 305,0 257,9 316,4 257,8 395,0 280,9 338,4 34,7 60,7 75,3 112,2 261,7 308,1 279,5 249,2

y/y

146 187 155 99 86 80 81 96 126 85 118 113 86 76 72 99 77 103 101 100 95

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-marktinfo VOER.indd 32

12-01-21 12:22

MARKTINFO VEE

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

1000

2019

800 700

€ 750

600

2019

dikbilstier dikbilvaars dubbeldoel melkvee

500 400 300

€ 240

2019

200 100 0

€ 50

2019

25 30 week

Bron: veemarkt Les Hérolles (Fr.)

euro (max.) per stuk (excl. btw)

Bron: veemarkt Ciney (B.)

€ 850

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

4,0

900

3,0

U-€3,26

2,5

R 2019 -€2,36

2019

R -€2,34

25 30 week

STIEREN BELGISCH WITBLAUW dikbilstier gelijkgestelde goedgevormde 60% 55% verwerking

300

2019 € 302,50

2019

250 € 219,00

2019

€2019 152,50 € 179,00

2019

150

100

25 week

2019

R-€ 2,50

2,5

R -€ 2,49

25 30 week

dikbil gelijkgestelde goedgevormde 55% 50% verwerking

250

2019

€ 282,50 €2019 230,00

200

2019

€ 170,00

2019 2019

150

€ 152,50

2019

€ 112,50

100

€ 77,50

week

€ 336,50

200

U-€ 2,65

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

Bron: European Market Observatories

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

350

Bron: veemarkten België

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

2019

Bron: veemarkten België

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

Bron: veemarkt Agen (Fr.)

2019

U-€3,33

2019 U-€ 2,66 2019

300

4,0

2,0

2019 3,0

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

3,5

2,0

5,0 4,5

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

land Groot-Brittannië Uruguay Europa Australië Verenigde Staten Nieuw-Zeeland Argentinië Brazilië

waarde* nov. 2020

trend (m/m**)

422,28 369,00 352,89 379,58 307,29 283,62 234,69 264,57

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren **m/m = vergelĳking t.o.v. vorige maand

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-marktinfo VEE.indd 33

12-01-21 12:27

Ja H

AGENDA

De koeien van de familie Bĳl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken Vanwege de uitbraak van het coronavirus zijn Foto: Kristina Waterschoot momenteel alle evenementen afgelast. Omdat het nog onduidelijk is wanneer het organiseren van evenementen weer is toegestaan, laten we de agenda in dit nummer achterwege.

CVeeteeltVlees O L O F O N in de Houd de website van gaten voor het meest actuele nieuws. Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

VOORUITBLIK

FEBRUARI BEMESTING redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem,

telefoon 026 38 98 800 Het voorjaar nadert weer, meteenVan is het tijd om Vlaanderen: Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel.akker 09 363te 92 11, fax 09 363 92 06 de werkzaamheden op weide en e-mail veeteelt@crv4all.com gaan voorbereiden. Bemesting is daarin een s/jaar belangrijk onderdeel, abonnementsprĳ in dit nummer diepen we Nederland en België € 70,30 dit thema verder uit. overige landen € 132,90 In combinatie met abonnement op vakblad In het Belgisch-witblauwras zijn voortaan ook VeeteeltVlees € 10 korting. merkerfokwaarden beschikbaar. Maar wat kan Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd hoe op kalenderjaar een vleesveehouder hiermee, werkt het en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk en is de informatie voldoende betrouwbaar? per kwartaal. vooruopgave vanover. een abonnement: In het februarinummerBel leest er alles Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) Tot slot gaan we ook verder op de infographic België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) van deze maand overe-mail veiligklantenservice.nl@crv4all.com werken met dieren. Aan de hand van advertentie-afdeling praktische tips legt Fokkert, Willem Roland Rongen uit hoeJannet je het best en veiligGemmink, Froukje Visser met dieren kunt werken. postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteur Wim Veulemans redactie Guy Nantier, Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Florus Pellikaan en Grietje de Vries fotografie Harrie van Leeuwen foto- en beeldbewerking Rogier van der Weiden vormgeving René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster hoofd eindredactie en vormgeving Mirjam Braam hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap aan dit nummer werkte mee Jerom Rozendaal redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 77,00, overige landen € 135,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 138,00 per jaar, overige landen € 255,00 per jaar. Prijzen excl. 9% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com advertentie-afdeling Jannet Fokkert en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 698 e-mail advertenties@crv4all.com

Elevéo (6), Charolais Univers (7), Pioneer Hi-Bred (11), Jerom Overname van artikelen alleen toegestaan na Rozendaal (12-14), BBG (20,22,27) en Stephan Vileynis(28, toestemming van de redactie. Hoewel aan de 30).

samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid

Overname van artikelen isaanvaarden alleen toegestaan na toestemvoor mogelĳ ke onjuistheden of ming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van onvolledigheden. de inhoud de meeste zorgAlle is besteed kan dooren deoverige redactie auteursrechten intellectuele geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud onjuistheden of onvolledigheden. van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsvoorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV BVinhoud c.q. devan) betreffende auteur. Artikelen uit rechten ten aanzien van (de deze uitgave Veeteelt mogen verveelvoudigd en/ worden uitdrukkelijk voorbehouden. Dezeuitsluitend rechten berusten of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit toestemming van CRV. VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming Druk: Senefelder Misset Doetinchem van CRV. ISSN 01.68-7565

Druk: Moderna Printing, Paal-Beringen ISSN 01.68-7565

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van Mark Pasveer (cover),

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-agenda.indd 34

VX01-editorial.indd 7

12-01-21 15:36

vo tu of lĳk cir To fee du lĳk Vl Aa ge nu m de 20 ga dr va tra ui

O P

Ar in sta Jas

ANDERS BEKEKEN

veeteeltvlees JANUARI 2021

vv01-anders bekeken cartoon.indd 35

12-01-21 12:21

De snelste maïsopbrengst voor de goedkoopste melkproductie! Het zijn de genen die willen. Zeer goede silomaïsopbrengst

Zeer goede voederwaardeopbrengst

Zeer vroeg

Top ziekteresistentie

Zeer goede stevigheid

Goede det kou olerantie

PAPAGENO       

Zeer vroeg (FAO 200) Zeer geschikt voor silomaïs, MKS, CCM of geplette maïs Zeer goede voederwaardeopbrengst uit korrel en plant (106) Zeer goede beginontwikkeling (8,5) Goede stevigheid (7,5) Zeer goede stengelrot- / fusariumresistentie (7,5) Ultravroege kwaliteitsmaïs met een hoge energieconcentratie

Bron: KWS / CSAR Aanbevelende Rassenlijst 2021 - snijmaïs zeer vroeg-vroeg / WUR Rassenbulletin Ultravroege snijmaïs 2021

SEED2FEED OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS

SEED2FEED

Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS Tel. NL +31-(0)76 50 30 003 www.kwsbenelux.com

SEEDING THE FUTURE SINCE 1856

SEED2FEED 2

OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS

veeteeltvlees JANUARI 2021

8979_ADV_VeeteeltVlees_Papageno.indd 1 VV01_p36.indd 2

6/01/21 14:50 11-01-2021 16:23

Veeteeltvlees januari 2021

Articles inside

Agenda

Marktinfo voer

Managementnieuws

PORTRET

CRV-coöperatienieuws

FOKKERIJ

Uit de dierenartspraktijk: opbrekers bij

HOOFDARTIKEL

koeien zijn vaak multifactorieel Alpha en Z-generatie: Robbe Hoewaer

Jaarindex

RUBRIEKEN

Fokkerijnieuws