dendriet 2022 nr 2 - jaargang 21

De roep om stilte

Natuurpunt Denderstreek

Iedereen de kans geven om zich in te zetten voor onze natuur en landschappen door studie, educatie, beleid en natuurbescherming. Open, ongebonden en ruimdenkend. Daar staat Natuurpunt voor. www.natuurpunt.be l www.denderstreek.waarnemingen.be l issuu.com/dendriet

AFDELINGEN

Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be www.natuurpunt.be/aalst Facebook: Natuurpunt Groot Aalst Affligem-Liedekerke

kern affligem

Wim Van Grieken - 053 77 70 06 wvangrieken@telenet.be

kern liedekerke

Erik De Block - 053 68 35 88 erik.deblock@outlook.com Facebook: Natuurpunt Affligem-Liedekerke

Boven-Dender

Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com www.natuurpunt.be/boven-dender Facebook: Natuurpunt Boven-Dender Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Facebook: Natuurpunt Denderleeuw Erpe-Mere

Katrien de Wolf – 0478 590 538 dewolf_katrien@hotmail.com Facebook: Natuurpunt Erpe-Mere

NATUURSTUDIE-WERKGROEPEN

Zoogdierenwerkgroep

Denderstreek Diemer Vercayie 0499 14 73 60 diemervercayie@gmail.com

Paddenstoelenwerkgroep Zwamvlok Marie-Anne Neirinckx info@zwamvlok.be/www.zwamvlok.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek Koen De Maere - 0485 68 89 82 greatskua2002@hotmail.com

Steenuilenwerkgroep Groot-Aalst Matthias Roggen - 0494 22 07 36 matthiasroggen91@gmail.com

NATUURPROJECTEN

Hogedonk (Beneden-Dender) te Gijzegem/Herdersem/Hofstade/ Mespelare - 6243

Daan Stemgée – 0476 600 595 daan.stemgee@telenet.be www.natuurpunt.be/beneden-dender Beverbeekvallei te Aspelare/Nederhasselt/Outer – 6241 Frederik De Coster 0486 57 04 53 fred_decoster@hotmail.com Biezebroeken te Moorsel/Herdersem - 6710 Magda De Wolf - 0473 72 55 49 dewolfmagda9@gmail.com

Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

Dendervallei te Ninove - 6099 Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be

Den Dotter/Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere - 6149 natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34

Duivenbos te Herzele – 6632 Ward De Groote – 0486 16 81 91 wrd.degroote@gmail.com

Everbeekse bossen - 6210 Koen Van Den Berge - 055 42 83 90 koen.van.den.berge@telenet.be

Gemene Meers te Idegem - 6647 Luc Favijts - 054 41 52 17 luc.favijts@skynet.be

Honegem te Erpe-Mere/Aalst/Lede - 6123 Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Kapellemeersen te Erembodegem/ Teralfene – 6696 Lander Wantens - 0474 218747 wantenslander@gmail.com

Keelman Zuid - 6178 natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34

Keelman-Noord - 6690 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be

Kluizenbos te Aalst/Affligem - 6701 Peter Luyten - 0485 50 38 04 peter.luyten6@telenet.be

Kortelake te Overboelare - 6655 Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@scarlet.be

Mijlbeekbos/Krekeldries te Aalst – 6695 Evelien Kieckens - 0494 82 18 34 evelien.kieckens@telenet.be

Moenebroek te Geraardsbergen/ Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 0484 77 56 50 carlos.dhaeseleer@gmail.com

Molenbeekmeersen te Denderleeuw/Okegem - 6646 Geert Van der Borght - 053 681156 VDBorght.geert@skynet.be

Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Haaltert natuurpunt.haaltert@gmail.com 0472 44 70 34

Facebook: Natuurpunt Haaltert Herzele

Frederik Dierickx – 0473 48 34 74 dierickx.frederik@skynet.be www.natuurpunt.be/afdelingen/ natuurpunt-herzele Facebook: Natuurpunt Herzele Ninove

Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens@natuurpuntninove.be http://users.telenet.be/natuurpuntninove/ Facebook: Natuurpunt Ninove

Plantenwerkgroep Allium Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net Vogelwerkgroep Cinerea Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be Uilenwerkgroep Herzele Danny Schockaert danny.schockaert@gmail.com Dries Van Nieuwenhuyse dries_van_nieuwenhuyse@hotmail.com

Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Raspaillebos te Grimminge - 6164 Koen Steenhoudt - 054 58 67 58 koen.x.hilde@gmail.com

Ratmolen te Aaigem/Erpe-Mere - 6700 Peter D’Hondt - 0477/88.97.46 peter.dhondt@telenet.be Rietbeemd te Moerbeke/Viane/Lessines - 6058 Godfried Merlevede - 0486 87 17 87 derietbeemd@hotmail.com Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91 marcusmichiels@telenet.be

Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Stefan Kestens - 0475 79 00 88 stefan.kestens@gmail.com Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be Werkgroep Bomen-Park-Osbroek/ Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

Wildebeekvallei - 6658 Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.debruyn@kindengezin.be

Giften voor het Reservatenfonds zijn welkom op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer. Giften vanaf €40 zijn fiscaal aftrekbaar.

INHOUD

3 Voorwoord

4 Stilteplekken in de Denderstreek

8 Vogelzang

13 Denderkalender

15 Wandelkaart De Wellemeersen

19 Vervolg Denderkalender

21 Maai mei niet!

22 Boek 'Tussen Dender en Mark'

25 Hulp gezocht voor publicatie over Neigembos

26 Opening Trollenpad

28 Seizoensweetjes

30 Wilde orchideeën in Herzele

dendriet

Dendriet is het blad voor de leden van 8 afdelingen en 7 studiewerkgroepen van Natuurpunt in de Denderstreek.

Meer weten?

Contacteer de contactpersoon van jouw afdeling of een werkgroep.

Opmerkingen, aanmoedigingen, verhalen en foto’s?

Stuur ze naar dendriet@telenet.be

V.U.: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove

Redactieraad

Wouter Mertens hoofdredacteur Han Lagring redactiesecretaris Wim Van Grieken denderkalender

Dirk De Ridder lay-out

Marc Symoens corrector

Ilona Blondeel adressenbeheer en advertenties

Rik De Baere, Erik De Block, Bruno De Bruyn, Frederik Dierickx, Annie Janssens, Bob Lambrechts, Koen Steenhoudt.

Werkten ook mee aan dit nummer: Jan Barbé, Johnny Cornelis, Eric Cosyns, Koen De Maere, Peter De Somer, Magda De Wolf, Karel Dekyvere, Wouter Faveyts, Renilde Gees, Bob Rumes, Daan Stemgée, Danny Van Schandevyl, Jan Vindevoghel.

Coverfoto: Katrien Buysse

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt van buiten de Denderstreek kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit laatste doe je door middel van een overschrijving van €10 op rekeningnr.

IBAN BE84 9731 7057 7059 van Dendriet, Huigeveldstraat 76, 9550 Sint-Antelinks, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

Gedrukt bij Graphius op 100% kringlooppapier met vegetale inkten

Silent spring

Zestig jaar, een heel mensenleven. Zo lang is het al geleden dat Rachel Carson ‘Silent spring’ uitbracht. Een met wetenschappelijke vaststellingen onderbouwd boek dat een toekomstbeeld schetst waarin natuur stilaan volledig verdwijnt als gevolg van het ongebreidelde pesticidegebruik. Het boek miste zijn doel niet. Gevaarlijke stoffen zoals DDT werden verbannen en verdwenen stilaan uit het milieu. We zagen toppredatoren stilaan terugkeren in het milieu omdat het actuele gif niet zo lang meer doorwerkt in de voedselketen. Toch is er geen reden tot hoerageroep. Sinds de jaren ‘90 toont onze insectenpopulatie een continue negatieve trend. Het laatste decennium is het aantal insecten in onze contreien zelfs gehalveerd! Vooral de gespecialiseerde bestuivers zijn de grootste slachtoffers. De nieuwe generaties pesticiden blijken dodelijk efficiënt voor alles wat in de voedselketen op de tweede trap staat. Een tweede ‘Stille lente’ voltrekt zich vandaag de dag als een lawine. Onderzoek van het geluidslandschap in onze contreien bracht vorig jaar aan het licht dat het ochtendgezang van zangvogels sinds het begin van de 21ste eeuw continu is afgenomen. Natuur houdt hier en daar nog redelijk stand maar dan vooral in de natuurgebieden en in particuliere tuintjes. Maar ook daar zien we voor het eerst dat het aantal tuinen waar nog merels aanwezig zijn, onder de 70% duikt. We zien in toenemende mate individuele landbouwers maatregelen nemen door hier en daar perceelsranden onbewerkt te laten en hun productgebruik tot een minimum te beperken. Zij beseffen dat we een gelijkwaardig deel zijn van de natuur en geen meester ervan.

Toch zijn er nog minstens evenveel landbouwers die dit “vuile boeren” vinden. We missen een beleid dat deze kentering onderkent, dat de moedigen die tegen de stroom op zwemmen beloont en de logge tanker sneller doet keren. Kan de wijsheid het (tijdig) winnen van overmoed en hebzucht?

Gelukkig hoeft stilte niet altijd zo negatief te zijn als in bovenstaand voorbeeld. In vele gevallen is het een bijzondere kwaliteit.

foto: Danny Declercq

In dit nummer gaan we dieper in op stilteplekken in de Denderstreek: waardevolle stukjes groen waar je nog tot rust kan komen.

We besteden ook aandacht aan het landschap Dender en Mark in het zuiden van onze regio. Een schitterend boek van de hand van Eric Cosyns komt eraan. Eric kent zijn roots in deze streek. Een werk dat thuishoort op elke boekenplank van wie een hart heeft voor de glooiende stilte van onze bijzondere regio. We richten onze oorschelpen verder ook naar het Stiltegebied Dender en Mark en in een volgend nummer ook naar de vzw Waerbeke, die al ruim twee decennia waardevol werk verricht in het verkennen van het bijzonder brede thema ‘stilte’. Dit is een vereniging, net als Natuurpunt, vol met stille werkers, werkend aan de zijdezachtheid van ons letterlijke en figuurlijke landschap. Met leden van wie je nog regelmatig ‘random acts of kindness’ mag verwachten. Graag delen we deze zachte waarden. Terwijl dit nummer in je brievenbus valt, ontluikt de lente zich en lokt het frêle licht ons naar buiten. Trek er op uit en word één met deze stille kracht.

Wouter Mertens

april I mei I juni 2022

Op zoek naar stilte in de Denderstreek

Stilte. Ze is niet makkelijk meer te vinden in de drukte van Vlaanderen. Industrie en bedrijvigheid, eindeloze linten van bebouwing en vele honderden kilometers aan wegennetten zorgen voor een continue ruis. In de Denderstreek is dat niet anders. En toch kan je ook in onze streek stilte vinden. Daarom geen absolute stilte, maar wel een gevoel van rust en ruimte. Onze natuurgebieden zijn dankbare plekken om even te ontsnappen aan de hectiek van de dag. Al valt ook daarbuiten stilte te rapen. We laten je graag kennismaken met acht stilteplekken in de Denderstreek.

1. De Rietbeemd in Geraardsbergen en Lessen

De Rietbeemd is een taalgrensoverschrijdend natuurgebied op de grens van Moerbeke-Viane (Geraardsbergen) en Deux-Acren (Lessen), waar de Mark in de Dender uitmondt. Op Vlaams grondgebied dwarsen twee wandelpaden van het wandelknooppuntennetwerk Bronbossen Vlaamse Ardennen de Markvallei. Vooral tussen de knooppunten 17 en 19, van de Zavelstraat in Moerbeke naar de Akrenstraat in Viane, overvalt je een gevoel van stilte en rust en besef je pas hoe breed en open de Markvallei hier is. Je loopt er door een hooilandje met soorten als echte koekoeksbloem en pijptorkruid, en langs een poeltje met brede waterweegbree, waterbies, egelboterbloem en veenwortel. Iets verderop zie je de oude meanders die opnieuw zijn aangesloten op de Mark. Het beste moment om van dit plekje te genieten is mei en juni wanneer de hooilandsoorten volop in bloei staan.

Ongetwijfeld zie je dan ook de prachtige diepblauwe weidebeekjuffer.

2.

Diepe Straten in Ninove

Via de ontginningen en de authentieke ringoven van de steenbakkerij Hove bereik je een netwerk van holle wegen. Het tracé van de holle wegen te midden van akkers is al duidelijk herkenbaar op de Ferrariskaarten (1770-1778). Ten oosten van de holle wegen bevond zich het in 1140 door de Corneliusabdij van Ninove opgerichte Hof te Ruysbroeck. Jammer genoeg is deze op één nacht tegen de grond getrokken. Langs de ene zijde van de Diepe Straten ligt de open kouter die bekend is als het Galgenveld, de plek waar ter dood veroordeelden te schande werden gesteld en waar nog steeds leeuweriken ten hemel stijgen. Aan het kruispunt van twee holle wegen bevindt zich een 19de-eeuwse veldkapel tussen twee lindebomen. Hier is de tijd blijven stilstaan. Het complex van holle wegen werd in 1994 beschermd onder impuls van de lokale Wielewaalafdeling, de voorloper van het huidige Natuurpunt. In de kruidlaag vindt de plantenliefhebber een aantal vrij zeldzame tot zeldzame plantensoorten, bijvoorbeeld borstelkrans, maarts viooltje, gewone

foto: Katrien Buysse

foto: Johnny Cornelis foto: Koen De Saedeleer

vogelmelk, tongvaren en kraailook. Deze periode – einde maart, begin april – is het mooiste moment om de Diepe Straten te verkennen. Dan staan de sleedoornhagen in volle bloei. Om de Diepe Straten te bereiken parkeer je je wagen of fiets op het einde van de Lindendreef in Ninove.

3. Vlamovenkouter in Denderleeuw

Tussen de dorpskernen van Iddergem, Welle en Denderleeuw strekt zich een groot glooiend landbouwgebied uit van zowat 285 hectare, bekend als de Vlamovenkouter. Langs de stijgende uitloper van de Kloosterstraat, in de volksmond 'Kalvaar', staat een prachtige oude lindeboom met aan zijn voet een kruis dat er in 1860 uit dankbaarheid geplaatst werd door een landbouwer omdat hij en zijn zoon ternauwernood konden ontsnappen aan een roverbende die het op hun goedgevulde geldbeurs gemunt had. De Kalvaar leidt je naar het hoogste punt van de kouter en vanop het bankje boven heb je bij goed weer in de verte een prachtig zicht op Brussel. Verderop, op het kruispunt van zes landbouwwegen, staat de Sint-Augustinuskapel, al aanwezig op de Ferrariskaart. De huidige kapel werd begin vorige eeuw gebouwd door een landbouwer uit Welle. Opvallend is het grote kruis op de kapel, afkomstig van de romaanse kerk op het dorpsplein van Welle die in 1874 plaats moest ruimen voor de huidige kerk. De Vlamoven zelf is een vrij groot ontginningsgebied van leemgrond. Eén ontginningsput vulde zich met water en vormde de Vlamovenput, een kleine oase voor alles wat er leeft. Na jaren van acties en procedures lijkt er binnenkort een einde te komen aan de voortdurende pogingen om de leemontginning uit te breiden. Hopelijk kan het gebied nu evolueren naar gemengd open ruimtegebied, waar plaats is voor landbouw, natuur, bos en zachte recreatie.

De vogelliefhebber vindt in deze kouter zeker nog zijn gading. Naast akkervogels zoals leeuwerik en gele kwikstaart, en roofvogels als slechtvalk, sperwer en torenvalk, kan je aan de Vlamovenput zelfs het gezang van kleine karekiet en Cetti’s zanger horen.

Ontdek de Vlamovenkouter te voet langs de Kloosterstraat in Iddergem, waar je je wagen of fiets kan achterlaten op de parking van de begraafplaats. Sinds vorig jaar kun je ook wandelen langs het Open kouterpad.

4. Kouters en heuvelrug in Haaltert

De Heldergemstraat in Haaltert mag je gerust bestempelen als een dichtgepakte drukke verbindingsweg. Het gaat hier om de typische Vlaamse lintbebouwing. Links en rechts zijn kleine wandelwegeltjes die je naar de achterliggende kouters leiden. Via huisnummer 75 krijg je toegang tot achterliggende velden. Daar heerst alleen rust en stilte. De aanpalende heuvelrug biedt een wijd zicht op de akkers en velden. Bij valavond zijn patrijzen, kieviten en kwartels er frequente gasten. Op warme zomerdagen is het genieten van de territoriale leeuweriken die zingend boven de velden dansen. Tijdens het oogstseizoen worden de velden overrompeld door duiven en knaagdieren. Ideaal moment om post te vatten langs de enkele bomenpartijen en getuige te zijn van buizerds en slechtvalken die hun beste acrobatentoeren uithalen op zoek naar een snelle snack. Op koude zonnige dagen kan je vanaf de hooggelegen Kambaan de Basiliek van Koekelberg zien. Kortom, ieder seizoen brengt zijn eigen leven mee op deze uitgestrekte heuvelrug. Rust is de enige constante.

april I mei I juni 2022

foto: Karel Dekyvere

foto: Kristof De Smet

5. Het Roofridderspad in Affligem

Het Roofridderspad in Affligem loopt door de drassige Koudenbergbeekvallei, in de volksmond ook bekend als de Bleregemse broeken. Het pad brengt de wandelaar langs een oude majestueuze Marilandicapopulier. De boom staat op een uithoek van een bosje dat al te zien is op de Ferrariskaart. Ook afgaand op de flora is het een oud bos. In het voorjaar bloeien onder andere de boshyacinten er rijkelijk. Je hoeft daarvoor dus eigenlijk niet naar het Neigembos of het Hallerbos. Enkele honderden meters verder verlaat je dit bos via een plankenpad en kom je op een open plek, geflankeerd door twee bosranden met zicht op de weiden en Domentse bosranden van de Koudenbergbeekvallei. De natte weiden zijn gedeeltelijk omgeven door knotwilgrijen en grachten. Op suggestie van het Regionaal landschap Pajottenland en Zennevallei werd er een vijftal jaar geleden een poel gegraven. Een deel van het terrein werd beplant met streekeigen struiken. Naast de poel staan twee fraaie banken. Zet je neer en geniet van het uitzicht en de stilte. Je zou niet zeggen dat je hier op enkele honderden meters van het nieuwe Affligemse KMO-park bent.

Overdag zijn buizerds actief, bij de schemering laten reeën zich zien. De plaatselijke amfibieën hebben de poel inmiddels bewoond. Naast de banken staat een jonge (Sapporo-)iep, geplant ter ere van de vorige voorzitter van de Milieuraad.

6. Aan de picknicktafel in Honegem (Erpe-Mere)

'Het mooiste geluid ter wereld is de stilte’, zei Hans Zimmer, de componist van de filmmuziek van The Lion King en Rain man. De picknicktafel in ons natuurgebied Honegem is zo een plaats waar je tot rust kan komen. Je wordt er omringd door het halfopen landschap met knotwilgenrijen, bloemrijke hooilanden, tal van insecten en de buizerd of boomvalk die capriolen maakt in de lucht. Ernaast staat een wiglo van wilgentakken waarin kinderen kunnen spelen. Deze stilteplek in Erpe-Mere is de gedenkplaats van Rebecca ‘Becky’ Heyse, die in 2019 overleed aan kanker. Zij kwam er graag, ook toen ze al ziek was, en wilde het liefst herinnerd worden op haar geliefd plekje in verbondenheid met de natuur. Dat zo veel wandelaars en natuurliefhebbers al van deze mooie plek hebben genoten, zal haar en haar familie ongetwijfeld veel deugd doen. We danken dan ook de familie van Becky voor het schenken van de picknicktafel. Wanneer je de natte wandelroute (met rode pijlen aangeduid) volgt, dan passeer je dit plekje. De auto kan je parkeren ter hoogte van de Honegemstraat 139, Erpe-Mere (Keiberg). Wandel verder de Honegemstraat in richting Erpe-Mere en sla na ‘Adelante’ het wandelpad links in en hou links aan.

foto: Sien Vergracht

foto: Peter De Somer

7. De omgeving van de Hof ter Hammestraat in Aalst

Zet je navigatiesysteem op de oudste straat van Herdersem: de Hof ter Hammestraat. Alle ingrediënten die leiden naar een stilteplek zijn aanwezig: een slingerend bol kasseibaantje, een kapelletje, een schoolvoorbeeld van een oude meander van de Dender, weides, bossen, een aandenken aan een galgenveld van weleer en natuurlijk de geest van de Heilige Gudula. Ja die wier relikwieën in de Sint-Goedele in Brussel bewaard worden.

Laat ons beginnen bij het Galgenveld. Daar kan je vandaag op een bank tot rust komen, terwijl je mijmert over het gruwelijke verleden. Er staat een gedenkplaat over de executieplaats van de Heren van Herdersem. Hun kasteel was verbonden door een dreef met de oude kerk. Het werd in 1667 door de Fransen verwoest. Het driehoekige galgenpleintje is het enige wat nog getuigt van de vroegere machthebbers. En zie je de Spaanse aak en de Gelderse roos op de achtergrond? Een knipoog naar het Natuurlandschap Beneden-Dender.

Toen de Dender nog kronkelde, lag ter hoogte van de Ketshoekmeander aan de overzijde van de huidige Dender ook een meander. Als je het baantje naast het Kapelleke te voet volgt, kom je in de buurt. Gelukkig staat daar ook een grote mijmerbank. De landtong binnen een oude meander noemde men een 'Ham'. In die omgeving verhief zich een kasteel met de naam Ham of ten Hamme. De huidige naam Hof ter Hammestraat is hieraan ontleend. Het kasteel was in de eerste helft van de zevende eeuw het verblijf van graaf Witger, de vader van de Heilige Gudula (644-712), de patroonheilige van Herdersem. Het kasteel werd waarschijnlijk verwoest door de Noormannen.

8. Het Duivenbos in Herzele

Wanneer je het Duivenbos in Sint-Antelinks (Herzele) bezoekt, dan kan je onze stilteplek ontdekken door de blauwe wandeling te volgen. Waar de blauwe en rode wandeling splitsen ter hoogte van de Kokkestraat volg je de aardeweg naar beneden richting de Ransbeekstraat.

Op het einde van deze aardeweg en trage weg vind je de ‘slapende wilg’, een omgevallen en deels ontwortelde wilg maar nog steeds boordevol leven.

Met een prachtig uitzicht op de glooiende weides is tot rust komen hier helemaal niet moeilijk. Enkel een occasionele wandelaar of nieuwsgierige koe zou het zen-moment enigszins kunnen onderbreken. De wilg straalt verbondenheid met het landschap uit en hoewel gehavend door de elementen is hij een symbool van levenskracht. Tijdens onze elfen- en heksenwandeling vormt de boom het toneel van de druïde. Vanaf de late zomer wordt hij omringd door reuzenbovisten en echt judasoor vind je op de vlieren in de bosrand. Beide wonderlijk om te zien. Wanneer je in het voorjaar wat verder stapt richting de Ransbeek kom je echt een rariteit tegen, de paarse schubwortel. Deze holoparasiet, die men in de volksmond ook Lievevrouwkes noemt, is een van de mooiste dingen die je in het Duivenbos kan tegenkomen. En als je stil genoeg bent maak je de Lievevrouwkes niet wakker.

Dank aan Johnny Cornelis, Wouter Mertens, Danny Van Schandevyl, Karel Dekyvere, Peter De Somer, de vrijwilligers van Erpe-Mere, Magda De Wolf en Frederik Dierickx voor hun bijdragen.

foto: Magda De Wolf

foto: Johan De Neve

Daar klinkt het lentelied!

De eerste merelzang, ergens in de loop van de winter. Zelfs mensen die weinig met vogels of natuur hebben, merken het vaak op. In een tijd van het jaar waarin vogels weinig of niet zingen valt de welluidende, melancholische zang van een merel des te meer op. Vogelzang is een van de meest opvallende en bekende natuurgeluiden om ons heen, maar er zit meer in een liedje dan je denkt. Sterker: zang is maar een onderdeel van het complexe communicatiefenomeen vogelgeluid.

Waarom zingen vogels?

'Hoor eens hoe vrolijk de vogeltjes fluiten!’. De zang van sommige vogelsoorten klinkt inderdaad vrolijk en blij. Of vogels gevoelens kennen van vrolijkheid en blijdschap is niet bekend, maar we kunnen er zeker van zijn dat ze niet zingen om uitdrukking te geven aan die gevoelens. Laat staan dat ze het zouden doen om mensen te plezieren. Zang is voor vogels een belangrijke manier van communiceren. Wij mensen denken dat we als ver ontwikkelde soort communicatiekampioenen zijn, maar bij de vogels (en bij uitbreiding de hele natuur) om ons heen wordt ook voortdurend druk heen en weer gecommuniceerd. Het is al lang duidelijk dat vogels veel meer informatie kunnen afleiden uit hun onderlinge liedjes dan wij als mensen

kunnen horen. Zo blijken vogels heel goed in staat om elkaar individueel te herkennen op basis van zang. Een merel hoort het verschil tussen zijn vertrouwde buren en een vreemde merel die nieuw is in de buurt.

Een belangrijke reden waarom vogels zingen is om een territorium af te bakenen. Dat gebied willen ze (tijdelijk) zo veel mogelijk voor zich alleen houden, zonder soortgenoten. Een vogel wil de voedselbronnen en schuilmogelijkheden in zijn territorium maximaal voor zichzelf beschermen, zodat zijn eigen overlevingskansen zo hoog mogelijk zijn. Door regelmatig te zingen laat de vogel luid en duidelijk weten dat dit zijn stekje is.

Een andere belangrijke reden om te zingen is het aantrekken van een partner. Zang is een soort van advertentie waarmee vogels duidelijk maken dat ze op zoek zijn naar een partner. Vogelzang is vooral te horen vanaf de late winter tot de vroege zomer. Daarbuiten is het minder gebruikelijk. Het hangt sterk af van de soort en van de omstandigheden of er gezongen wordt. Soorten zoals roodborsten, die een groot deel van het jaar een territorium verdedigen tegen soortgenoten, kunnen het hele jaar door zingen. Idem voor winterkoningen. Heggenmussen kunnen al van in de late herfst een deuntje afsteken, zeker bij mooi of zacht weer. Of er gezongen wordt hangt ervan af of een vogel op dat moment een bepaalde soort boodschap de wereld in wil sturen. Veel vogels verdedigen buiten het broedseizoen geen territorium, en daardoor gaat al een belangrijke reden om te zingen niet langer op in die periode.

De zang van de merel wordt voor veel mensen beschouwd als de mooiste foto: Wesley Poelman

Vrouwen kunnen er ook wat van Vaak wordt gedacht dat zingen een mannenzaak is bij vogels. In gematigde streken, zoals bij ons in West-Europa, klopt dat voor een groot deel. In tropische delen van de wereld gaat het er anders aan toe. Daar blijkt zang bij vrouwelijke vogels even complex en gewoon te zijn als bij mannetjes. Daarbij wordt ook flink wat geduetteerd. Duetten tussen partners hebben vermoedelijk een heel belangrijke sociale rol bij soorten die leven in een omgeving waarin voedselbronnen het hele jaar veel stabieler zijn. Daardoor loont het veel meer om samen een territorium te bezetten en er ook samen voor te zingen. In onze contreien is de beschikbaarheid van voedsel meestal heel gevarieerd en veel minder voorspelbaar. Daardoor loont het gewoon niet of minder om een vast gebied het jaar rond te verdedigen, onder meer via zang. Zingen is een bezigheid die veel energie vraagt. Een vogel maakt zich ook kwetsbaar voor predatoren door luid en duidelijk te laten horen waar hij zit. Als het niet echt nodig is, ga je als vogel beter maar niet luidkeels zitten zingen.

Desondanks zijn er ook bij ons behoorlijk wat soorten waarvan bekend is dat ook de vrouwtjes kunnen zingen, met roodborst, heggenmus en spreeuw als bekende voorbeelden. Naarmate er meer onderzoek naar wordt gedaan, blijkt dat vrouwelijke zang veel minder uitzonderlijk is dan vroeger gedacht. In regel zijn het bij soorten in gematigde streken wel de mannetjes die vaker en meer gevarieerd zingen.

Niet alle zang klinkt als zang Bij vogelzang denken we aan zangvogels die welluidende liedjes ten beste geven. Muzieksmaak is subjectief maar merel, zwartkop, roodborst en nachtegaal zijn voorbeelden van wat we zonder twijfel als zang beschouwen. Zoals vermeld heeft zang echter niets met gevoelens te maken, maar wel met duidelijke communicatie. De zang van bepaalde soorten zangvogels klinkt al heel wat minder ‘zangerig’. Denk maar een meer ratelende zang zoals bij winterkoning of sprinkhaanzanger, of aan droge, repetitieve zang van de tjiftjaf.

Er zijn ook heel wat soorten die niet als zangvogel worden beschouwd, maar toch een ‘zang’ ten beste geven, met vergelijkbare functies. Duivensoorten zoals houtduif en Turkse tortel, maar ook koekoek zijn bekende voorbeelden. Minder bekend is dat bijvoorbeeld ook heel wat steltlopersoorten iets hebben wat als zang functioneert. Kievit is een bekend voorbeeld van bij ons, maar veel steltlopersoorten die wij hier kennen als doortrekker of wintergast, ontpoppen zich in hun broedgebieden als echte ‘zangers’.

Leren zingen Vogelzang is in regel aangeleerd. Een jonge zangvogel moet luisteren naar andere individuen van zijn soort. Wat hij hoort moet hij onthouden en vervolgens moet hij leren om die zang zelf te produceren. Een vogel is in staat om primitieve basiszanggeluiden te maken, en hij stemt die gaandeweg steeds meer af op de volmaakte geluiden die hij in zijn omgeving heeft gehoord. Dat leerproces is niet van de ene dag op de andere klaar. Vogels starten er vaak al mee vrij kort nadat ze het nest verlaten hebben. Wie goed luistert, heeft misschien al eens primitief, zeer zacht gebrabbel gehoord van bijvoorbeeld een jonge zwartkop in het najaar. Als alles volgens plan verloopt, is een vogel tegen het volgende broedseizoen klaar om een volwaardige, soorteigen zang te produceren. De variatie tussen en zelfs

april I mei I juni 2022

Roodborst - foto: Danny Declercq

binnen soorten is enorm. Bij sommige soorten gaat het ‘maar’ om een simpel, herhalend liedje, zoals bij de tjiftjaf. Aan het andere uiterste van het spectrum heb je soorten als bosrietzanger. Bij die onopvallende soort is de zang geëvolueerd tot een waanzinnige, flitsende aaneenschakeling van honderden (!) geluidsfragmenten van andere soorten, zowel soorten die een jonge bosrietzanger heeft opgepikt tijdens zijn korte verblijf op zijn geboorteplaats in Europa als soorten die hij heeft geleerd op weg naar en in het wintergebied in zuidelijk Afrika!

Uit onderzoek is gebleken dat jonge vogels die in akoestische isolatie opgroeien een heel beperkte, onvolkomen zang produceren, die niet lijkt op die van hun soort. Vogels zijn blijkbaar in staat om intrinsiek de zang van hun eigen soort te selecteren. Dat is van belang, want ze groeien op in een omgeving waar nog heel wat andere soorten voorkomen. Het is belangrijk om de juiste, soorteigen geluiden te kunnen oppikken.

In regel is de zang die zich bij een jonge vogel heeft uitgekristalliseerd, tegen het begin van zijn eerste broedseizoen gefixeerd voor de rest van zijn leven. Sommige soorten, zoals spreeuwen, wijken daar van af. Zij blijven de rest van hun leven bijleren om steeds meer complexe liedjes te kunnen maken.

Zingen en roepen

Wat wij benoemen als ‘zang’ is overigens maar een deel van het geluidsrepertorium waarover vogels beschikken om te communiceren. Let

maar eens op het scala aan geluiden dat wordt gemaakt door courante tuinsoorten zoals merel of koolmees. Naast de zang, die vooral tijdens het broedseizoen weerklinkt, hebben de meeste soorten nog diverse roepjes die andere functies hebben dan waarvoor de zang dient.

Het (her)kennen van al die geluiden is wat vogeldeterminatie zo moeilijk maakt. Een goede vogelkijker onderscheidt zich doordat hij vogels meestal eerder hoort dan ziet, en ze daardoor sneller op naam kan brengen. Vooral in dichtbegroeide biotopen, zoals bos of struweel, is grondige kennis onontbeerlijk. Anders mis je gemakkelijk 80 à 90% van alle vogels om je heen. En dan nog staat zelfs de beste vogelkijker nog altijd nergens in vergelijking met de vogels zelf. Die herkennen namelijk niet alleen feilloos de geluiden van hun eigen soort, maar ze hebben vaak ook een grondige kennis van die van andere soorten waarmee ze samen leven. Alsof wij naast onze eigen taal ook nog een goede notie zouden hebben van tientallen andere talen.

Menselijke impact op vogelzang

Onze hedendaagse menselijke omgeving heeft ongetwijfeld impact op de geluiden van vogels. Het is bekend dat vogels in lawaaierige milieus met een grote menselijke impact hun geluid aanpassen, bijvoorbeeld door hoger te gaan zingen. Soms is er geen aanpassing mogelijk, en verdwijnen vogels omdat ze geen normaal bestaan kunnen leiden in een omgeving waar ze niet optimaal kunnen communiceren.

Er is helaas nog meer aan de hand. Recent

De bosrietzanger imiteert feilloos de zang van andere vogels - foto: Wesley Poelman

onderzoek maakte duidelijk dat het koor van zingende vogels dat typisch is voor de lente tegenwoordig stiller en minder gevarieerd is dan vroeger. De oorzaak is keihard: er zijn een pak minder vogels als gevolg van de algemene malaise in de biodiversiteit. Nog ander recent onderzoek toonde aan dat we in Europa sinds 1980

Jouw waarnemingen zijn ook belangrijk!

Dat is nu meer dan ooit het geval. In het voorjaar van 2020 is gestart met het veldwerk voor een nieuwe Vlaamse vogelatlas. Gedurende drie jaar zullen vogeltellers heel Vlaanderen op systematische manier onderzoeken op vlak van zowel broedvogels als wintervogels. Vogelwerkgroep Cinerea neemt het veldwerk in de Denderstreek voor zijn rekening.

Hoewel het onderzoek in eerste instantie verloopt volgens een vaste methodiek, kunnen ook losse waarnemingen een belangrijke aanvulling vormen. Iedereen kan dus helpen, ook jij. Dat doe je door zo veel mogelijk vogelwaarnemingen

netto maar liefst zowat 600 miljoen vogels zijn kwijtgeraakt. Laat dat getal maar even bezinken. Het kan niet anders dan dat zo’n massief verlies aan zangers de natuurlijke wereld om ons heen een pak stiller heeft gemaakt.

Wouter Faveyts

in te voeren in www.waarnemingen.be. Denk niet te gauw dat het al wel geweten zal zijn of dat iemand anders het zal doen. Een atlashok heeft een oppervlakte van 25 km², dus de atlasteller van dat hok kan al eens iets missen. Bovendien: voeg zo veel mogelijk detail toe als je een waarneming invoert: vooral het invoerveld ‘gedrag’ moet je zo nauwkeurig mogelijk invoeren. Bijvoorbeeld: bij een zingende vogel geef je als gedrag ‘zingend/baltsend’ mee. Doen, he! Nog meer weten over de vogelatlas? Check deze website: www.vogelatlas.be of neem contact op met de regionale atlascoördinator via wouter.faveyts@telenet.be

april I mei I juni 2022 dendriet

DENDER KAL E NDER

Tenzij anders vermeld, zijn de activiteiten van Natuurpunt voor de leden gratis en betalen niet-leden €1. Op excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling mogelijk (€0,04/km/p.pers.).

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon 5 meebrengen n 3 gids

Alle vermelde activiteiten zijn afhankelijk van de covid-situatie. Neem best vooraf contact met de organisator. Vooraf aanmelden is verplicht via e-mail aan de contactpersoon. Ook al vinden de activiteiten plaats in de open natuur, voorzie je van een mondmasker.

Z ondag 3 april

Amfibieën kijken in de Beverbeekvallei

A fdeling n inove

1 9:00 - 12:00

6 Pastorij Sint-Antelinks, Ransbeekstraat 1, 9550 Sint-Antelinks

4 We wandelen langs enkele poelen waar we kijken welke soorten kikkers, padden en salamanders er zich gevestigd hebben. Tussendoor worden tips gegeven om zelf een amfibievriendelijke poel of vijver aan te leggen.

3 Stijn De Rouck

2 Frederik De Coster – 0486 57 04 53

Z ondag 3 april Voorjaarswandeling in het Duivenbos

A fdeling H erzele

1 9:30 - 12:00

6 Natuur.huis, Ransbeekstraat 1, Sint-Antelinks (Herzele)

4 We trekken het Duivenbos in om de voorjaarsbloeiers te ontdekken. Rond deze tijd ligt er in het Duivenbos een bloeiend tapijt van daslook en bosanemoon. In de vochtigste delen blinkt de dotterbloem als goud. Wie goed zoekt ontdekt er ook eenbes en goudveil.

3 Patrick Rouckhout en Frederik Dierickx

2 Info@natuurpuntherzele.be

5 Laarzen of wandelschoenen: het Duivenbos kan drassig zijn

Z ondag 3 april

Voorjaarsbloeierswandeling

A fdeling A ffligem - l iedekerke

1 09:45 - 12:00

6 Abdijtoren Abdij van Affligem Abdijstraat 6, 1790 Affligem

4 We wandelen in de Koudenbergbeekvallei, waar we op zoek gaan naar voorjaarsbloeiers onder leiding van Erik Van Wesemael

2 Peter De Somer – 0479 84 07 64

peter_de_somer@telenet.be

Z aterdag 9 april

Bijenwandeling te Steenberg

A fdeling e rpe - m ere

1 14:30 - 17:00

6 Parking Emotia, Oudenaardsesteenweg 456, Bambrugge

4 Het lentezonnetje doet ons buitenkomen. Ook de bijtjes zoemen er al op los. Tijdens een wandeling proberen we enkele bijtjes te vangen en

te identificeren.

2 natuurpunt.erpemere@gmail.com

Z ondag 10 april Koken met de natuur

A fdeling n inove

1 8.30 - 13.30

6 Buurthuis Aspelare, Nederhasseltstraat 338, 9404 Aspelare

4 Kookworkshop met wilde planten. In het natuurgebied Beverbeekvallei verzamelen we eetbare wilde planten. Terug in het buurthuis maken we samen een lekkere lunch.

7 Inschrijven: 20 euro storten op BE17 9793 5295 5521 van Natuurpunt Ninove. Vermeld “kokenworkshop”. Stuur ook een mail naar natuurpuntninove@hotmail.com.

2 Katrien Lambrechts – 0498 69 97 89

Z ondag 10 april Natuurstudie wilde flora

p l A ntenwerkgroep A llium

1 8:30 - 12:00

6 Na inschrijving via e-mail ontvang je de lokale afspraakplaats

4 Inventarisatie Km Hok E3 18 24 Aalst–Erembodegem / Kavee

2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 p.tolleneer@scarlet.be

5 Laarzen, flora, vergrootglas

Z ondag 10 april

Voorjaar in de Wellemeersen

A fdeling d enderleeuw

1 14:00 - 17:00

6 Infobord einde Rodestraat in Denderleeuw

4 Wandeling in de Wellemeersen met het oog op de nieuw ontloken lente en het natuurbeheer in het reservaat.

2 Danny Van Schandevyl – 0499 33 02 03

Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

5 Stevig schoeisel of laarzen, verrekijker

Z ondag 10 april

Elfen- en heksenwandeling voor kinderen

A fdeling H erzele

1 14:00 - 17:00

6 Natuur.huis, Ransbeekstraat 1, Sint-Antelinks (Herzele)

4 Kom samen met de elfen, trollen en heksen een wandeling maken in het Duivenbos. Zij vertellen enkele korte verhalen op verschillende plaatsen in het bos. We wandelen ong. 4 km.

3 Diede, Bruno, Bernadette, Griet en Frederik

7 Voor kinderen tussen 4 en 10 jaar met hun ouder(s).

Inschrijven via www.natuurpuntherzele.be

2 Info@natuurpuntherzele.be

5 Laarzen of wandelschoenen. Iets om op te zitten (om je poep droog te houden)

Z aterdag 23 april Natuurstudie wilde flora

p l A ntenwerkgroep A llium

1 9:30 - 17:00

6 Einde Zavelputstraat Denderleeuw 4 Inventarisatie Km Hok E3 18 23 Welle-Denderleeuw / Wellemeersen 7 Dagtocht in samenwerking met de Nationale Werkgroep Botanie

2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 p.tolleneer@scarlet.be 5 Laarzen, flora, vergrootglas. Picknick!

Z ondag 24 april

Dauwwandeling Kluizenbos

A fdelingen A A lst en A ffligem - l iedekerke 1 06:30 - 09:30

6 Natuurschuur Aalst, Kloosterweg 55, 9300 Aalst. Parkeren kan best in de Rerum Novarumstraat. Echte natuurliefhebbers komen met de fiets 4 Beleefwandeling voor vroege vogels begeleid door een ervaren gids met aansluitend koffie en ontbijtkoeken uit het vuistje

7 Inschrijving via website “Natuurpunt AffligemLiedekerke” verplicht. Voor het eenvoudige ontbijtje vragen we ter plaatse 5 euro inschrijving.

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

Z

ondag

24 april Lentebloeiers in het Duivenbos

A fdeling H erzele

1 9:30 - 12:30

6 Natuur.huis, Ransbeekstraat 1, Sint-Antelinks (Herzele)

4 In april en mei is het Duivenbos op zijn best. Het is nog redelijk toegankelijk, nog vochtig en heel wat planten staan er in bloei.

3 Patrick Rouckhout en Frederik Dierickx

7 Iedereen welkom. Inschrijven via www.natuurpuntherzele.be

2 Info@natuurpuntherzele.be

5 Laarzen of wandelschoenen: het Duivenbos kan drassig zijn

april I mei I juni 2022 dendriet

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon 5 meebrengen n 3 gids

Z ondag 24 april

Voorjaarsbloeiers in het Raspaillebos

A fdeling B oven - d ender

1 14:00 - 17:00

6 De Helix, Hoogvorst 2, Grimminge

4 De lente kleurt het Raspaillebos wit, geel en blauw. Bosanemoon, kleine maagdenpalm, slanke sleutelbloem, wilde hyacint en daslook staan volop in bloei. Maar ook zeldzamere soorten als goudveil, reuzenpaardenstaart, hangende zegge, eenbes, grote keverorchis en paarse schubwortel zijn te zien

7 Na de wandeling is iedereen welkom op de pannenkoekenslag van JNM in de parochiezaal van Grimminge (tot 18u)

2 Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57 koen.x.hilde@gmail.com

Z ondag 24 april

Pannenkoekenslag JNM

n inove - g er AA rds B ergen

1 13:00 - 18:00

6 Parochiezaal Grimminge, Grimmingeplein 2a, 9506 Geraardsbergen

4 Na twee jaar zonder, is de pannenkoekenslag van JNM Ninove-Geraardsbergen terug!

2

Z ondag 1 mei

Wandeling in Han-sur-Lesse

A fdeling d enderleeuw

1 07:00 - 17:00

6 Vertrek en carpooling op het Welleplein te Welle naar Han-sur-Lesse. Of, samenkomst om 9 uur aan de kerk van Han-sur-Lesse, parking in Rue de la Lesse

4 Wandeling van ongeveer 12 km met aandacht voor grotten en bronnen en uiteraard de kalkstreek met zijn typische plantengroei, en de karstverschijnselen zoals de grot en resurgence van Eprave, de grootste vauclusebron van België.

7 Inschrijven verplicht of mailen naar vdborght.geert@skynet.be

2 Geert Van der Borght – 0474 28 66 55

14 dendriet april I mei I juni 2022

5 Goede stapschoenen, gezien de wandelpaden en de diverse hoogteverschillen. Eigen picknick en dranken worden genuttigd tijdens stop in wandeling.

Z ondag 1 mei

Natuurstudie wilde flora

p l A ntenwerkgroep A llium

1 8:30 - 12:00

6 Na inschrijving via e-mail ontvang je de lokale afspraakplaats

4 Inventarisatie Km Hok E3 18 21 Aalst-Erembodegem /Gates vijver & Kapellemeersen.

5 Laarzen, flora, vergrootglas

2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 p.tolleneer@scarlet.be

Z aterdag 14 mei

Strandjutten in Koksijde en bezoek aan Westhoekreservaat De Panne

A fdeling n inove

1 6:30 - 18:00

6 Parking Van Haren, Ring-Oost 6, 9400 Ninove

4 We gaan strandjutten met als gids een echte strandjutter, Aaron Fabrice De Kisangani, en bekijken alles wat de zee heeft achtergelaten: schelpen, zeewier, kwallen, slakken, zeesterren enz. Op de middag rijden we naar het Westhoekreservaat in De Panne waar we een wandeling maken in de duinen en oog hebben voor de specifieke fauna en flora in het oudste reservaat van België.

7 Kostendelend vervoer met de auto lunchpakket meenemen

Z

ondag

1 mei Akkervogels à gogo

A fdelingen e rpe - m ere en H AA ltert

1 8:30 - 12:00

6 Hoomweg Heldergem, container 20 jaar Natuurpunt

4 Tijdens deze wandeling introduceren Dries en Raf je in de wereld van de akkervogels: wat hebben ze nodig, hoe worden ze bedreigd?

Welke rol spelen ze in ons ecosysteem? Wat kunnen wij voor hen doen? Met een beetje geluk spotten we de grauwe gors.

7 Fietsparking in de buurt van de container. Auto’s parkeren aan de kerk van Heldergem (900m te voet), reken dus wat extra tijd om aan de start te geraken

5 Verrekijker en aangepast schoeisel

2 Natuurpunt.erpemere@gmail.com

W oensdag 11 mei Natuurstudie wilde flora

p l A ntenwerkgroep A llium

1 18:30 - 22:00

6 Na inschrijving via e-mail ontvang je de lokale afspraakplaats

4 Inventarisatie Km Hok E3 27 23 Denderhoutem – Haaltert / Herlinkhove

2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 p.tolleneer@scarlet.be

5 Laarzen, flora, vergrootglas

V rijdag 13 mei Algemene vergadering & Ledenfeest

A fdeling A ffligem - l iedekerke

1 19:00 - 23:30

6 ’t Gildenhuis, Kerkstr; 82, 1790 Affligem

4 Algemene vergadering waarbij we onze werking presenteren, met aansluitend het ledenfeest. Dries De Sloover van het ANB komt de plannen van het natuurgebied de Oude Dendermeersen voorstellen.

2 Peter De Somer – 0479 84 07 64 peter_de_somer@telenet.be

2 3 Kris De Wit – 0470 19 10 97 krisdewit123@telenet.be

Z aterdag 14 mei Lentewandeling in de Rietbeemd

A fdeling B oven - d ender

1 8:00 - 12:00

6 Bezoekerscentrum, Boureng 57, Deux-Acren (Lessines)

4 Ochtendwandeling in het taalgrensoverschrijdend natuurreservaat langs de hermeanderende Marke.

Geniet van weidse valleigezichten, bloemrijke hooilanden en veldbossen begeleid door het gezang van wielewaal en verschillende rieten ruigtevogels.

2 Godfried Merlevede – 068 30 01 07 g.merlevede@tvcablenet.be

Z aterdag 14 mei Opruimen zwerfvuil en sluikstorten in de Wellemeersen

A fdeling d enderleeuw

1 09:00 - 12:00

6 Einde Zavelputstraat, Denderleeuw

4 Wij ruimen het zwerfvuil op langs de wandelpaden.

5 Handschoenen, laarzen of stevige wandelschoenen

2 Dirk Van Der Weeën – 0495 66 98 05 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

Z ondag 15 mei Vroegochtendwandeling

A fdeling n inove

1 6:00 – 11:00

6 Parking kerk van Neigem, Halsesteenweg, 9403 Neigem

4 We gaan in de vroege ochtend wandelen in het Neigembos. ’s Ochtends zorgen de vele zangvogels voor een prachtig concert. Onze gids leert je verschillende soorten herkennen op basis van de zang. Als afsluiting zorgen we voor een ontbijt op de rand van het bos.

Uitneembare wandelkaart

De Wellemeersen

foto: Bruno De Bruyn

Welkom in de Wellemeersen

Verscholen tussen de drukke dorpskernen van Denderleeuw en Erembodegem, de E40 en enkele spoorlijnen, ligt een prachtig stukje natuur. De Wellemeersen op de linkeroever en de Kapellemeersen op de rechteroever van de Dender zijn een groene long binnen dit dichtbevolkte stukje Oost-Vlaanderen. De meersen vormen zowat het laatste intact gebleven overstromingsgebied van de Dender met een unieke fauna en flora. En ook jij kan dit pareltje komen ontdekken!

Van hoog naar laag, van nat tot droog: je vindt er zowat alles. Waterpartijen, hooiweiden in allerlei stadia, natte elzenbroeken, populierenaanplantingen, brongebiedjes, rietlanden en moerasspirearuigten vormen het unieke uitzicht van dit gebied. Onderweg kom je heel wat lokale bewoners tegen; tal van watervogels, broedvogels, libellen en juffers en ook de karakteristieke Gallowayrunderen.

Nieuwe wandelweg

De Wellemeersen kan je ontdekken via verschillende invalswegen. De rode natuurpuntwandeling (2,6 km) start aan het infobord op het einde van de Wijmenierlaan. De blauwe Natuurpuntwandeling (7 km) kan je starten aan de infoborden op het einde van de Zavelputstraat, de Rodestraat en de Wellemeersenstraat aan de voetgangers- en fietsbrug. En binnenkort zal je ook op de blauwe Natuurpuntwandeling kunnen instappen op het einde van de Gaston De Schepperstraat, op een boogscheut van het station van Erembodegem. Het voorziene pad zal langs een unieke vloeiweide lopen met een prachtig uitzicht. Toch één tip: bekijk de pleisterende watervogels eerst vanuit de kijkhut en blijf vervolgens op het aangeduide pad, zo worden ze niet verstoord.

Praktisch

De Welle- en Kapellemeersen wandelroute is 11 km lang en is aangeduid met zeshoekige bordjes. Er is een verkorte route (7,2 km): volg hiervoor na de parallelweg langs de E40 de blauwe Natuurpuntroute (onder de tunnel). Aan de splitsing met de rode Natuurpuntroute, aan het kruispunt Zavelputstraat - Rodestraat, neem je deze laatste. Deze route brengt je terug naar het punt waar je de Wellemeersen bent binnengekomen. Vanaf hier volg je opnieuw de zeshoekige bordjes in de Van Lierdestraat, die je naar het startpunt brengen.

Start: 't Kasteeltje, Stationsstraat 7, Denderleeuw Openbaar vervoer: het startpunt ligt tegenover het station van Denderleeuw en is dus gemakkelijk te bereiken met de trein.

Toegankelijkheid: wandelaars zijn het hele jaar welkom op de aangeduide paden. In de drassige delen van het gebied zijn knuppelpaden aangelegd, maar stevige stapschoenen of laarzen zijn zeker aangewezen. Niet geschikt voor rolstoelgebruikers en kinderwagens. Honden zijn welkom aan de leiband.

foto: Bruno De Bruyn

foto: Bruno De Bruyn

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon 5 meebrengen n 3 gids

3 Wouter Mertens

2 Erna Lauwaet – 0486 29 80 72

7 Inschrijven: 10 euro storten op BE17 9793 5295 5521 van Natuurpunt Ninove. Vermeld “vroegochtendwandeling”. Stuur ook een mail naar natuurpuntninove@hotmail.com

Z ondag 15 mei Akkervogelwandeling

A fdeling H erzele

1 8:00 - 11:00

6 Kerk Hillegem, Hillegemplein, Hillegem (Herzele)

4 Veldleeuwerik, patrijs, gele kwikstaart, kievit, geelgors en nog andere akkervogels verdwijnen de laatste jaren spectaculair uit onze velden, vooral door de intensieve landbouw en de toenemende versnippering van het landbouwgebied. Toch is het mogelijk om akkervogels nog een toekomst te gunnen. Kleine maatregelen kunnen al heel wat succes oogsten.

3 Ward De Groote

2 Info@natuurpuntherzele.be

7 Iedereen welkom. Inschrijven via www.natuurpuntherzele.be

5 Laarzen of wandelschoenen

Z ondag 15 mei

Feestelijke opening Trollenpad in de Biezebroeken te Moorsel

A fdeling A A lst

1 14:00 - 17:00

6 Moorsel, Koning Albertstraat, Biesebroekweg

4 Wat hebben magische trollen en een heks met elkaar gemeen? Ze wonen in het eeuwenoude bronbos Biezebroeken. Het Trollenpad is een wandelpad (2,5 à 3 km) op maat van jonge gezinnen. Er zijn verschillende belevingselementen, een onbewaakte speelzone en houten trollen die vertellen over de verborgen magie van het eeuwenoude bronbos.

2 Magda De Wolf – 0473 72 55 49 dewolfmagda9@gmail.com

Z ondag 15 mei

Lentewandeling in het Duivenbos

A fdeling B oven - d ender

1 14:00 - 17:00

6 Kerk, Huigeveldstraat 1, Sint-Antelinks

4 Onder het motto 'gluren bij de buren' gaan we op bezoek in het Duivenbos, een waardevol natuurgebied in Sint-Antelinks (Herzele). We ontdekken de bronnen en verbluffende bloemenpracht en schenken aandacht aan de amfibieën die er voorkomen, waaronder de imposante kamsalamander.

Volg de sociale media, onze website en mails voor een onliine bestelling. Of geef je bestelling samen met betaling door aan een bestuurslid. Wij leggen u vanop afstand in de watten!

2 Johan Vander Heyden – 0477 25 06 88 j.vdheyden55@gmail.com

Z ondag 15 mei

Gezelschapsspelletjes

A fdeling e rpe - m ere

1 Vanaf 14 uur doorlopend welkom

6 Buurthuis Meierskouter, Sint-Maartensstraat 28, Burst

4 Zin in een gezellige namiddag? Kom dan met ons je geluk beproeven. Samen spelen we enkele gezelschapsspelletjes met een natuurthema. Iedereen welkom! Voor jong en minder jong. Bij mooi weer buiten, bij regen binnen.

7 Deelname is gratis. Je kunt ons steunen door een drankje of een hapje te kopen

2 Natuurpunt.erpemere@gmail.com

5 Breng ook jouw leukste gezelschapsspel mee!

Z ondag 22 mei

Poëzie- en vertelwandeling in het Kluizenbos

Afdelingen AAlst en Affligem-liedekerke

1 14:00 - 16:00

6 Natuurschuur Aalst, Kloosterweg 55, 9300 Aalst. Parkeren kan best in de Rerum Novarumstraat. Echte natuurliefhebbers komen per fiets

4 We wandelen naar en door het Kluizenbos. We houden halt bij bijzondere locaties en verrassende plekjes om korte verhalen, anekdotes en gedichten te vertellen.

7 Samenwerking tussen de bibliotheek Utopia, het Lezerscollectief en Natuurpunt

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

W oensdag 25 mei Natuurstudie wilde flora

p l A ntenwerkgroep A llium

1 18:30 - 22:00

6 Na inschrijving via e-mail ontvang je de lokale afspraakplaats

4 Inventarisatie Km Hok E3 18 22 Aalst-Erembodegem / Ressebeke

2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 p.tolleneer@scarlet.be

5 Laarzen, flora, vergrootglas

W oensdag 1 juni Natuurstudie wilde flora

p l A ntenwerkgroep A llium

1 18:30 - 22:00

6 Na inschrijving via e-mail ontvang je de lokale afspraakplaats

4 Inventarisatie Km Hok E3 27 41 Denderhoutem–

Haaltert / Steenbakkerij

2 Peter Tolleneer – 0498 40 83 28 p.tolleneer@scarlet.be

5 Laarzen, flora, vergrootglas j uni

Kerkuiljongen ringen

1 Nog niet bekend

6 Nog niet bekend

4 We gaan jongen van kerkuilen ringen. Omdat momenteel nog niet geweten is op welk tijdstip de jongen voldoende groot zijn vragen we om je interesse te laten weten en dan geven we je een seintje als de activiteit kan plaatsvinden

2 Joachim De Maeseneer – 0499 80 89 05 joachimdm@yahoo.com

Z aterdag 11 juni Klimaatproject

A fdeling e rpe - m ere

1 09:30 - 12:00

6 Hof ter Vaerent, Honegemstraat 139, Erpe

4 Honegem als klimaatbuffer. Kan het? Door de aanleg van stuwtjes in grachten en beken willen we het water tijdelijk stockeren zodat het minder snel wordt afgevoerd om zo tegelijk ook overstromingen in bewoonde gebieden te helpen voorkomen. Na een paar maanden uitstel door corona kunnen we jullie tijdens een wandeling eindelijk onze plannen uit de doeken doen

2 Natuurpunt.erpemere@gmail.com

Z aterdag 11 juni Honegemspecial

A fdeling e rpe - m ere

1 14:30 - 17:00

6 Hof Ter Vaerent, Honegemstraat 139, Erpe

4 Wegens de grote vraag organiseren we opnieuw onze Honegemspecial voor kinderen! Tijdens deze doe-wandeling krijg je een exclusieve blik achter de schermen. Maak kennis met alles wat leeft in Honegem. Verzamel alle stempels en word een echte kamsalamanderkampioen! De wandeling is ongeveer 3,5 km en niet geschikt voor kinderwagens.

7 Inschrijven verplicht via Natuurpunt.erpemere@gmail.com

Z ondag 19 juni Wandelen met Erik

A fdeling A ffligem - l iedekerke

1 13.45 – 17.00

6 Parking Muilem, Ommegangstraat 59, Liedekerke

4 Erik stond aan de wieg van onze afdeling en kan oneindig boeiend vertellen over de natuur. Samen met Erik wandelen we door de Valier en het nieuw te ontwikkelen natuurgebied de Oude Dendermeersen.

2 Erik De Block – 0479 89 10 63 erik.deblock@outlook.com

Z ondag 19 juni Zomers gefladder en gezoem

A fdeling d enderleeuw

1 14:00 - 17:00

6 Infobord, einde Rodestraat in Denderleeuw

4 Wandeling met aandacht voor vlinders, libellen en andere insecten. Wie deze diergroep beter

april I mei I juni 2022 dendriet

1 vertrekuur n 6 plaats van afspraak n 4 toelichting n 7 bijzonderheid n 2 contactpersoon 5 meebrengen n 3 gids

wil leren kennen zal versteld staan van hun verscheidenheid.

5 Stevig schoeisel of laarzen, verrekijker en eventueel een vlindernet

2 Danny Van Schandevyl – 0499 33 02 03 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

Z ondag 19 juni Wandeling in de Diepe Straten

A fdeling n inove

1 14.00 - 17.00

6 Einde Lindendreef, 9400 Ninove

4 We wandelen ten noorden van het centrum van Ninove door het prachtige landschap van de Diepe Straten met natuurgids Erna Lauwaet.

2 Erna Lauwaet – 0486 29 80 72

Z ondag 26 juni

Steengroevenwandeling in Lessen

A fdeling B oven - d ender

1 14:00 - 17:00

6 Station, Rue René Magritte, Lessines

4 Traditionele wandeling langs de steengroeven van Lessen met aandacht voor de geologie en de fauna en flora van de streek. Sommige groeven zijn nog actief, andere zijn herbestemd als natuurreservaat of zijn het onderwerp van wilde plannen als de Snow Games.

2 Willem Boonen – 0479 09 80 37 willem.boonen@scarlet.be

NATUURBEHEER

e lke 3 de Z aterdag V an de maand Honegem

A fdeling e rpe - m ere

4 In een ongedwongen sfeer genieten wij van de natuur en de vriendschap. Kom je wat later of moet je vroeger vertrekken, geen enkel probleem! Afspraakplaats en werkverdeling worden meegedeeld via mail. Wil je aan deze lijst worden toegevoegd, geef je naam en e-mail door, dan krijg je standaard de uitnodigingen toegestuurd

2 Robrecht De Wolf – 0472 70.40.26 robrechtdewolf@hotmail.com

Z aterdag 9 april Kluizenbos

A fdelingen A A lst en A ffligem - l iedekerke

1 08:30 - 13:00

6 Week voordien via mail. Schrijf je in op onze mailinglijst via Wim Van Grieken

4 Eenmaal per maand, de 2e zaterdag, werken we in het Kluizenbos samen in een ongedwongen sfeer in de lokale natuur. Wie later wil starten of vroeger wil vertrekken is zeker welkom.

7 Geef je naam en e-mail door aan Wim, dan

20 dendriet april I mei I juni 2022

word je telkens uitgenodigd voor het volgend natuurbeheer. Via de uitnodigingsmail worden datum en plaats van afspraak opgegeven

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

Z aterdag 9 april Wellemeersen

A fdeling d enderleeuw

1 9:00 - 16:00

6 Depot Natuurpunt (ex-kantine Rode Duivels), einde Zavelputstraat, Denderleeuw

7 Drank, soep en broodjes voor de aanwezigen

2 Dirk Van der Weeën – 0495 66 98 05 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

Z ondag 10 april Liedekerke

A fdeling A ffligem - l iedekerke

1 08:30 - 13:00

6 Week voordien via mail. Schrijf je in op onze mailinglijst via Marc Michiels

4 Eenmaal per maand, de 3e zondag, werken we samen in een ongedwongen sfeer in de Liedekerkse natuur. Wie later wil starten (het is tenslotte zondagmorgen) of vroeger wil vertrekken is zeker welkom. #smellsliketeamspirit

2 Marc Michiels – 0496 33 45 51 marcusmichiels@telenet.be

7 Geef je naam en e-mail door aan Wim, dan word je telkens uitgenodigd voor het volgend natuurbeheer. Via de uitnodigingsmail worden datum en plaats van afspraak opgegeven

Z aterdag 16 april Werkvoormiddag in een van de reservaten

A fdeling B oven - d ender

1 9:00 - 12:30

6 Nog af te spreken

4 In een natuurreservaat is altijd wel wat werk op te knappen: vernieuwen van afsluitingen, onderhoud van wandelpaden, hakhoutbeheer, enz. Wat we gaan doen en waar wordt telkens aangekondigd in de maandelijkse nieuwsbrief.

2 Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

Z aterdag 7 mei Kluizenbos

Afdelingen AAlst en Affligem-liedekerke

1 08:30 - 13:00

6 Week voordien via mail. Schrijf je in op onze mailinglijst via Marc Michiels

4 Eenmaal per maand, de 2e zaterdag, werken we in het Kluizenbos samen in een ongedwongen sfeer in de lokale natuur. Wie later wil starten of vroeger wil vertrekken is zeker welkom.

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

7 Geef je naam en e-mail door aan Wim, dan word je telkens uitgenodigd voor het volgend

natuurbeheer. Via de uitnodigingsmail worden datum en plaats van afspraak opgegeven.

Z aterdag 7 mei Wellemeersen

A fdeling d enderleeuw

1 09:00 - 16:00

6 Depot Natuurpunt (ex-kantine Rode Duivels), einde Zavelputstraat, Denderleeuw

2 Dirk Van der Weeën – 0495 66 98 05 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

7 Drank, soep en broodjes voor de aanwezigen

Z ondag 15 mei Liedekerke

A fdeling A ffligem - l iedekerke Idem als op zondag 10 april (zie hiernaast)

Z aterdag 11 juni Kluizenbos

A fdelingen A A lst en A ffligem - l iedekerke 1 08:30 - 13:00

6 Week voordien via mail. Schrijf je in op onze mailinglijst via Wim Van Grieken

4 Eenmaal per maand, de 2e zaterdag, werken we in het Kluizenbos samen in een ongedwongen sfeer in de lokale natuur. Wie later wil starten of vroeger wil vertrekken is zeker welkom.

2 Wim Van Grieken – 0477 40 78 41 wvangrieken@telenet.be

7 Geef je naam en e-mail door aan Wim, dan word je telkens uitgenodigd voor het volgend natuurbeheer. Via de uitnodigingsmail worden datum en plaats van afspraak opgegeven

Z aterdag 11 juni Wellemeersen

A fdeling d enderleeuw

1 09:00 - 16:00

6 Depot Natuurpunt (ex-kantine Rode Duivels), einde Zavelputstraat, Denderleeuw

2 Dirk Van der Weeën – 0495 66 98 05 Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43

7 Drank, soep en broodjes voor de aanwezigen

Z aterdag 18 juni Werkvoormiddag in een van de reservaten

A fdeling B oven - d ender

1 9:00 - 12:30

6 Nog af te spreken

4 In een natuurreservaat is altijd wel wat werk op te knappen: vernieuwen van afsluitingen, onderhoud van wandelpaden, hakhoutbeheer, enz. Wat we gaan doen en waar wordt telkens aangekondigd in de maandelijkse nieuwsbrief.

2 Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

Ssst...…wacht met maaien!

De eerste warme zonnestralen zorgen voor vrolijke lentekriebels. Voel jij ze ook? Jammer genoeg zorgen de eerste grassprieten bij veel mensen ook voor maaikriebels. Dat is geen goed nieuws voor onze natuur. Niet alleen wordt de stilte in je tuin verstoord door een luid ronkende grasmachine. Samen met het gras verdwijnt ook een cruciale voedselbron voor bijen en andere insecten. Daarom juichen wij de actie Maai Mei Niet toe.

Van akkerdistel tot zwart tandzaad

Lang gras voor het klimaat “Maai mij niet”, vragen alle planten en bloemen. Ssssst! Tijd om te luisteren naar de natuur. Want als je je gras laat groeien tot begin juni bewaar je de stilte én lever je voedsel voor bijen, vlinders en andere belangrijke bestuivers. Bovendien is lang gras beter bestand tegen droogte en hitte. Zo maak je van je tuin een stevig wapen in de strijd tegen de klimaatcrisis. Anders gezegd: als je niets doet, doe je de natuur een groot plezier.

Het succes van Maai Mei Niet in Haaltert

In 2021 deed ook Haaltert mee met de actie Maai Mei Niet. Dat ontpopte zich tot een ecologisch en leerrijk avontuur. Een maand lang werden 71 grasperkjes niet gemaaid en de oproep van Natuurpunt Haaltert werd massaal beantwoord door enthousiaste natuurliefhebbers. Het effect was duidelijk zichtbaar. Eind mei gingen de plantenkenners van Natuurpunt Haaltert op excursie in de dorpskern en ontdekten zij er 100 verschillende plantensoorten.

De eerste inventarisatie van onze Haaltertse maai-mei-niet gazons leverde wilde hyacint, dagkoekoeksbloem, muurleeuwenbek, bosvergeet-me-nietje en nog veel meer op, alsook enkele (zeer) zeldzame bokkenorchissen. Voor dergelijke planten is het belangrijk om minstens niet te maaien vóór juni. Kijk in de plantengids naar de bloeitijd van de planten die je wil bevoordelen en wacht hun zaadzetting af. Zo krijgt je zeldzaamheid de kans om haar zaden te verspreiden. Een opvallend snel effect van de actie: een paar soorten, zoals het ruig klokje, die vorig jaar nog niet werden gespot, komen nu reeds piepen tussen het lange gras. Toeval? Heb alleszins geduld en verwacht niet na één jaar instant resultaten. Op termijn geef je alle planten van oude hooilanden opnieuw kans om te groeien en te bloeien. Hier geldt één regel: de aanhouder wint!

Samen voor een bloemrijke Denderstreek

Je tuin is een waardevol stukje natuur. Een ecologische tuin hoeft helemaal geen wildernis te zijn. Ook als je een stuk van je tuin niet (of minder) maait, maak je al een verschil. Ga vooral experimenteren: rijd je gras af in stroken of figuren, of maai alleen de zijkanten. Het belangrijkste is dat je altijd een stuk met lang gras laat staan, als voedselbron voor insecten. Om de drie of vier weken maaien is méér dan genoeg. Het resultaat zal je verrassen.

Doe je mee?

Beantwoord de oproep van Natuurpunt Haaltert en post een foto van je mooie bloementuin op Facebook met #MaaiMeiNiet. Geniet van de stilte en… je bloemrijke tuin!

Renilde Gees

april I mei I juni 2022 dendriet

foto: Karel Dekyvere

Tussen Dender en Mark

Bewonderend omkijken voor een hoopvolle toekomst

Het rijk geïllustreerde, unieke boek ‘Tussen Dender en Mark, Landschap in beweging’ wil je helpen om de glooiende landstreek, die scharniert tussen de Vlaamse Ardennen en het Pajottenland, te (her)ontdekken. En dat laatste mag je best ook letterlijk nemen. Zet de stapschoenen al maar klaar. Het lezen en wandelen zal je kennis laten maken met de gelaagdheid van het landschap in tijd en ruimte en het samenhang en betekenis geven. Wandelend zal je ook de stilte en rust ervaren, want die vind je hier nog. Geniet ervan!

Hoe kijk je naar een landschap?

Het lijkt simpel, al is die vraag niet zo makkelijk te beantwoorden. Iedereen heeft een eigen manier van kijken, iedereen ziet in hetzelfde landschap iets anders dat de aandacht trekt of kenmerkend is.

Dat kijkproces gebeurt zo ongeveer zoals je een boek voor het eerst doorbladert.

Het onderwerp, de bladspiegel, de foto’s, de tekst op de achterflap: dat zijn de grote lijnen. Als die je aanspreken, duik je een laag dieper. Je begint te lezen. Ook landschappen kun je (leren) lezen.

Het landschap tussen Dender en Mark is het resultaat van een eeuwenlang samenspel van natuur én cultuur tegelijk. Natuurlijke processen en menselijk handelen hebben het gemaakt tot wat het vandaag is. In die zin is het een ecologisch én cultuurhistorisch geheel en vergt het een holistische, synthetische benadering.

Speuren naar samenhangen

Tussen Dender en Mark is het resultaat van het door verschillende brillen verwonderd kijken naar en analyseren van de samenhangen in het landschap. Om de verticale samenhang te begrijpen neemt Marleen De Ceukelaire ons mee naar diep in de ondergrond en ver in de geologische tijd. Hier liggen aanknopingspunten om het reliëf, de bodemopbouw, de ondergrondse waterstromen en het gebruik van lokale delfstoffen te (leren) begrijpen. Vervolgens laten we de mens op het toneel verschijnen. Onze verre voorouders ondergingen nog het landschap en wisten door vallen en opstaan zich naar best vermogen aan te passen en de ideale verblijfplekken te kiezen.

foto: Eric Cosyns

Het archeologische speurwerk kreeg vanaf de jaren 1970 een stevige impuls met als klap op de vuurpijl het blootleggen van de tot nu toe oudste paleolithische site op de Congoberg (ca. 35.00070.000 jaar geleden). De talrijke opgravingen leveren niet alleen meer maar soms ook ronduit indrukwekkende vondsten op. Zo bijvoorbeeld de twee grote grafcirkels uit de bronstijd nabij Ninove, Ten Doorn. Niet zelden dwingen de nieuwe gegevens om bestaande opvattingen bij te sturen, bijvoorbeeld het verloop van het regionale bosareaal. Dankzij de microresten zoals begraven stuifmeelkorrels en insectenpantsers kunnen we ook nog eens een glimp van het toenmalige landschap opvangen… Zo ontstaat een ‘levend’ historisch landschapsbeeld.

Om de talrijke horizontale en historische samenhangen in het landschap te duiden hebben we vier hoofdstukken opgehangen aan de vier aanwezige hoofdbiotopen: waterlopen, graslanden, bos en akkers. Voor elk biotoop zijn we gaan speuren in het verleden om een goed beeld te krijgen van de talrijke menselijke ingrepen en niet zelden steeds terugkerende handelingen bv. akkers ploegen, graslanden hooien, bomen knotten en snoeien. Hedendaagse patronen in de verspreiding van deze biotopen zelf en van de aanwezige planten en dieren zijn er vaak het resultaat van. Ook de verschijningsvorm van de biotoop, aanwezige objecten, bomen en struiken zijn meestal het gevolg van eeuwen- of decennialang routineus handelen.

In het voorbije millennium is de mens steeds meer losgekomen van het landschap en werden de rollen in zekere zin omgedraaid; de mens onderging niet langer het landschap maar zette het steeds meer naar zijn hand. Archieven daterend uit de voorbije vijf eeuwen zijn hiervoor een dankbare kennisbron. Teksten, kaarten en iconografisch materiaal maken het mogelijk om letterlijk en figuurlijk het landschap in al zijn details te reconstrueren.

De voorbije eeuw nam de menselijke invloed op de omgeving in steeds sneller tempo toe. Aantasting van de horizontale en verticale relaties op verschillende niveaus in het landschap hebben geleid tot milieuproblemen en een ongeziene biodiversiteitscrisis.

Wouter Faveyts heeft met een kritisch oog ruim een halve eeuw regionale vogelwaarnemingen geanalyseerd. Hij brengt genuanceerd verhalen over het wel en wee van de lokale vogelpopulaties.

Deze verhalen gaan verder dan de clichés en benadrukken het belang van langdurig volgehouden inspanningen van de talrijke vrijwilligers om waarnemingen te verrichten en ter beschikking te stellen, onder andere via ‘waarnemingen.be’.

In het perspectief van 50 jaar en tegen de achtergrond van bv. de veranderingen in de landbouw zijn sommige trends veelbetekenend, roepen vragen op, geven aanwijzingen voor beheer en beleid.

Ook tal van plantensoorten hebben een verhaal te vertellen. Sommige soorten zijn zeer geschikt om inzicht te verwerven in de opbouw en het functioneren van het landschap. Er zijn oudbosplanten, fosfaatvlieders, freatofyten (grondwatergebonden), stikstofminners, enz. Daarnaast vertelt hun verspreiding vaak ook iets over allerlei menselijk handelen. Niet zelden ijlen populaties nog na, niet onbelangrijk om als natuurbeheerder te beseffen. En soms is remediëren nog mogelijk.

april I mei I juni 2022 dendriet

Geknotte Spaanse aak tussen canadapopulieren en knotwilgen op een eeuwenoude steilrand van de Dendervlakte in Roost-Denderwindeke. Met een omtrek van 410 cm op borsthoogte behoort deze Spaanse aak tot de oudste en omvangrijkste van Vlaanderen. (foto: Eric Cosyns)

Inzicht en betrokkenheid

Het landschap tussen Dender en Mark is gelukkig nog steeds behoorlijk bedeeld met natuur- en erfgoedwaarden. Dat heeft vooral te maken met de doortastende milieuacties van de lokale leefmilieugroepen tussen ca. 1975-1990, die hebben geleid tot bv. het schrappen of wijzigen van snelwegtracés, het behoud van het Neigembos en een significante verbetering van de ecologische kwaliteit van de waterlopen. Vanaf ca. 1990 wordt de milieuzorg veeleer een professionele aangelegenheid terwijl natuurbehoud en -beheer ook – en al zeker tussen Dender en Mark – kan rekenen op een stevige inzet van vrijwilligers.

Eind 2020 beheerden de Natuurpuntafdelingen en de geassocieerde vzw de Mark samen 555 ha natuurgebied. Het Agentschap Natuur en Bos beheert 293 ha natuurgebied. Ondertussen laat de stad Geraardsbergen een natuurbeheersplan opstellen voor 50 ha grasland en bos op de zuidoostflank van de Oudenberg-Buizemont. Samengeteld betekent dit dat tegenwoordig bijna 900 ha of 4,8 % van het grondgebied in het DenderMarkgebied (190 km2) natuurvriendelijk wordt beheerd.

Dit boek wil bijdragen aan het vergroten van het ecologisch en cultuurhistorisch bewustzijn en engagement. Elk van de grote biotopen is opgeladen met goed gedocumenteerde verhalen en context die hopelijk veel streekbewoners zal boeien. Het begrijpen van landschapspatronen en -processen kan leiden tot inzicht en betrokkenheid. Zo wil het boek aanknopingspunten aanreiken voor een eigentijdse omgang met het landschap, en voor een breed maatschappelijk gedragen landschapszorg waarin natuurbeheer een prominente plaats heeft.

Het boek mikt ook op (meer) verbondenheid. Samenwerking (en versmelting?) tussen de ‘klassieke’ erfgoed- en natuurbehoudsector ligt naar het voorbeeld van de Angelsaksische Heritagezorg voor de hand. Erfgoed is dan onze erfenis van het verleden, waarmee we vandaag samenleven en die we als goede voorouders met veel zorg doorgeven aan toekomstige generaties. De mondelinge getuigenissen en andere landschapsverhalen bieden ook aanknopingspunten voor sociale verbondenheid over generaties en culturen heen. Landschapsbeleving kent vele gezichten, die gevoed worden vanuit de immer aanwezige gelaagdheid en samenhangen.

De belevingswaarde van het toekomstig landschap zal mee bepaald worden door de antwoorden die er zullen komen op het klimaatvraagstuk, de biodiversiteitscrisis, enz. Onze nijpende ruimteproblematiek zal ons in ieder geval dwingen tot weloverwogen ingrijpen, tenminste als we de talrijke kwaliteiten van het iconische landschap tussen Dender en Mark ook volgende generaties niet willen onthouden. Overleg en samenwerking over grenzen heen, tussen de verschillende landschapsactoren is daarom niet alleen wenselijk maar hoogst noodzakelijk.

Eric Cosyns

Bestel nu het boek

Meer uitleg over het boek op www.tussendenderenmark.be Voorintekenen op het boek aan sterk verlaagde prijs kan op de website tot en met vrijdag 15 april 2022.

En noteer alvast dinsdag 31 mei in je agenda. Dan wordt het boek officieel voorgesteld in het kader van een feestelijke landschapsavond in CC Plomblom te Ninove. Op 5 juni zet het Duurzaam Educatiepunt De Helix het boek in de kijker tijdens een historisch-ecologisch getinte open zondag.

Blauwe knoop was zonder veel twijfel ooit veel algemener verspreid, onder andere op de Buizemont-wastine. Nu is de soort teruggedronen tot enkele schaarse plekken op en nabij de Oudenberg. Ze is indicatief voor heischraal grasland. (foto: Eric Cosyns)

In het Neigembos werden de laatste jaren al heel wat onderzoeken gedaan en waarnemingen ingegeven in de gelijknamige website. Toch ontbreekt het aan een samenvattende publicatie over flora, fauna, bosbouw en historiek die specifiek over het Neigembos gaat. De laatste dateert van 1990. Vele bezoekers, scholen en natuurverenigingen kunnen daar baat bij hebben. Daarom hebben we de ambitie om in 3 jaar tijd een boek(je) klaar te hebben over het Neigembos, dat leesbaar is voor een groter publiek en wetenschappelijk is onderbouwd. Voor de wetenschappelijke begeleiding kunnen we rekenen op professor Kris Verheyen (Bosecologie, Universiteit Gent). Ook ANB (Agentschap Natuur en Bos) en INBO (Instituut Natuur en Bosbeheer) hebben hun medewerking beloofd. Maar elke Natuurpunter kan meewerken op één of verschillende vlakken:

Doorgeven van (heel) oude en nieuwe waarnemingen. Uiteraard is het ook goed als je ze gewoon zelf ingeeft in waarnemingen.be

Wie vanuit zijn expertise een bepaalde taxonomische groep of soort wil bespreken (bijvoorbeeld planten,

paddenstoelen of insecten) kan de Neigemboswaarnemingen raadplegen en zijn mening geven. Bijvoorbeeld: welke evolutie zie je in de waarnemingen of welke waarnemingen vind je speciaal? 

Inventariseren van bepaalde groepen waarvan we geen of slechts beperkte recente waarnemingen hebben, bv. vleermuizen of kleine zoogdieren. 

Onderzoek van de historische gegevens via bijvoorbeeld archieven. 

Alllerlei verhalen over het bos van vroeger en nu.

Data-analisten, die niet noodzakelijk natuurkennis hebben, maar wel vlot omspringen met cijfers, tabellen, statistische gegevens, software enz. 

Alle suggesties en opmerkingen in de zin van ‘wist je dat al?’ zijn welkom.

Verschillende mensen werken al mee. Misschien wil jij dat ook. En uiteraard word je op de hoogte gehouden van de vorderingen van het onderzoek en wie weet, leer je ook iets bij.

Interesse? Neem contact op met Jan Barbé: jb.janbarbe@gmail.com. Alvast bedankt!

Opening Trollenpad in de Biezebroeken

Wat hebben magische trollen en een heks met elkaar gemeen? Ze wonen in het eeuwenoude bronbos Biezebroeken in Moorsel-Aalst. Laat je betoveren! Kom wandelen, spelen en het verhaal ontdekken tijdens de feestelijke opening van het Trollenpad op zondag 15 mei. We verwelkomen je graag tussen 14 en 17 uur in Moorsel, Koning Albertstraat-Biesebroekweg.

Het Trollenpad: een wereld op zich

In dit project slaan JCI (Junior Chamber International) Aalst, de stad Aalst en vrijwilligers van Natuurpunt de handen in elkaar om mens en natuur op een speelse wijze te verbinden en dichter bij elkaar te brengen.

Uniek is het trollenpad dat over een lengte van 2 à 3 km werd ingericht als avontuurlijk pad voor jonge kinderen. Ze kunnen er leren hoe de bijen honing maken, waarom de egel zich onder takken verstopt en hoeveel soorten vlinders er rondfladderen. Via spelelementen verkennen de jongsten een vertelhoekje onder de hazelaars, een varenhoekje in het bos, een speelzone met een takkenhuis en takken waarmee ze zelf een kamp kunnen maken. De trollen zijn hun gids. Omwille van de veiligheid van de kinderen zijn honden op twee cruciale percelen niet toegelaten.

De Biezebroeken als bronbos Het Trollenpad ligt in de Biezebroeken, een eeuwenoud bos tussen Kattenbroek, Boekveld, Hoeksken en Traffelgem, waar de bronnen van de Monnikhofbosbeek ontspringen. De kruidlaag is er bijzonder rijk aan voorjaarsbloeiers en er groeien ook nog oorspronkelijke boomsoorten. Het bos heeft zijn “overleven” te danken aan de drassige bodem, want er ontspringen bronnen. De verschillende heldere beekjes die er ontstaan vloeien naar de Monnikhofbosbeek, waarin ook de Pasbeek uitmondt, die naar de Dender vloeit. Daarom horen de Biezebroeken tot het grote Natuurgebied Beneden-Dender. Al in de 16de eeuw is er sprake van “den Biesbrouck” en later van “Kattenbroek”. De biezen verwijzen naar planten als biezeknoppen, pitrus, veldrus en zeggesoorten. 'Broek' is een oud Nederlands woord voor moeras.

foto: Katrien Buysse

Voorjaarsflora die tot de top behoort

Het is de bosflora die ons leert dat het om een “oud” bos gaat, terwijl in de boomlaag nog waardevolle soorten als gewone vogelkers, es, iep, zomereik, beuk en abeel groeien. Nog voordat het oogverblindend boeiend tapijt van daslook begin mei verschijnt, kan je volgende bossoorten al vinden: muskuskruid, bosanemoon, bosbingelkruid, slanke sleutelbloem, kruipend zenegroen, dotterbloem, gewone salomonszegel, gevlekte aronskelk en wilde hyacint.

De reuzenpaardenstaart verraadt ons op veel plaatsen dat er kwelwater uit de grond borrelt. Andere waardevolle planten zijn blauwzwarte rapunzel, eenbes, gele dovenetel, boskortsteel, reuzenzwenkgras, bleeksporig viooltje en egelboterbloem. Van de Carexfamilie zijn moeraszegge, valse voszegge, boszegge, ruige en ijle zegge van de partij.

Naar meer biodiversiteit in de graslanden

Zompige graslanden ten noorden van het bos zijn ongeschikt voor de landbouw en kunnen aan de bosrand op de natte plaatsen evolueren naar een vochtig grasland met dotterbloemen, watermunt, valeriaan, wolfspoot en beekpunge. Op de drogere delen ligt binnen het reservaat een grasland dat weinig of niet bemest werd. Het ontwikkelt, dankzij geschikt maaibeheer, tot een bloementapijt dat een festijn is voor bijen, vlinders en andere gevleugelden. De kaardenbol pronkt in de zomer boven alles uit.

Ongeveer 140 verschillende soorten planten vinden er hun biotoop. De paaltjes van de afrastering van weleer zijn een ideale uitkijkpost voor de steenuil. Eekhoorn, egel, mol, bunzing, wezel en hermelijn kunnen een schuilplaats vinden onder de takkenmuren en -hopen die we voor hun welbevinden laten liggen. Ambacht, kunst en natuur smelten samen Imker Ronny, net als zijn bijen gelokt door de bloemenweelde, ontplooide zijn genie als “ambachtsman” om hekjes, takkenmuurtjes, kijkplatform, bijenzone en vertelhoekje te toveren, met de hulp van een dozijn helpende handen. Een deel van de opbrengst van de honing die ter plekke wordt geoogst, gaat naar het project. Yosquin toonde zijn tekentalent door het ontwerp van het logo van het Trollenpad en driedimensionale schetsen van de trollen. JCI zet zijn “know how” in om fondsen te werven voor de uitvoering van het Trollenpad. Samenwerken loont!

Op de infoborden krijgen ook poëzie en lied een plek, naast natuur. Kunst en natuur hebben samen een heilzame kracht.

Alle beetjes helpen: doe een gift

Wil je ons project steunen? Doe een gift op rekeningnummer

BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt Beheer, met vermelding ‘ Gift project 6710 Biezebroeken’. Vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest. Steun een Trol: zie www.trollenpad.be

Magda De Wolf

foto: Magda De Wolf

Wilde orchideeën in Herzele

Orchideeën zijn de parels uit de plantenwereld, echte juweeltjes. Ze spreken bij menig plantenliefhebber tot de verbeelding en zeker tot die van mezelf. Laat ons zeggen dat ik er in het seizoen menig kilometer voor over heb om deze wilde bijzonderheden te spotten. Het zal dan ook niet verbazen dat ik heel opgewonden was toen ik in juni vorig jaar melding kreeg van een vriend en plantenkenner (nogmaals bedankt Bart!) dat er zeldzame orchideeën groeiden in de nabijheid van ons natuurgebied: het Duivenbos in Herzele.

Bijenorchis:

de zelfbestuiver

De soort in kwestie betrof Ophrys apifera var. apifera oftewel gewone bijenorchis, een van de vijf soorten van het geslacht Ophrys die in Noord- en Midden-Europa voorkomt. En los van de variëteiten die er beschreven zijn is de soort in vergelijking met andere wilde orchideeën vrij makkelijk te herkennen. “L’ophrys abeille est certainement une de nos plus mignonnes orchidées et l’espèce semble d’avoir progressé”, beschrijft collega orchideeënkenner Philippe Deflorenne. Zijn werkingsgebied ligt tussen Samber en Maas maar we merken ook in Vlaanderen een toename van de soort.

Een blik op waarnemingen.be leert me dat er van eind mei tot begin juli een 15-tal locaties zijn ingegeven met bevestiging van gewone bijenorchis; de aantallen variëren hierbij van 1 tot meer dan 40 planten per locatie. Vindplaatsen in de buurt zijn

o.a. Geraardsbergen, Zottegem en Gent. Bij ons in Herzele konden er 30 bloeiende exemplaren gevonden worden met daarbij 10 planten met meer dan 5 bloemen. Maximaal kunnen er wel eens 10 tot 12 bloemen voorkomen maar dat is uitzonderlijk. Alle planten stonden vrij fors en daarmee bedoel ik een stevige rechtopgaande stengel met een maximumhoogte tot 42 cm gemeten bij een exemplaar. De lip is doorgaans prachtig roodbruin met lichte tekening en moet ons doen denken aan een bij.

Deze tactiek waarbij een insect geïmiteerd wordt is wel bekend bij orchideeën en moet ervoor zorgen dat insecten hierdoor aangetrokken worden en bijgevolg zorgen voor bestuiving. Toch wordt de gewone bijenorchis zelden bezocht en is ze zo goed als autogaam (zelfbestuivend), wat het nut van haar mimicry eerder overbodig maakt. Een gevolg hiervan is wel een zeer homogene popula-

Bijenorchis - foto: Frederik Dierickx

tie met volledige zaadvorming die voor uitbreiding van de soort kan zorgen. Door de klimaatopwarming breidt de soort zich trouwens meer en meer uit naar het noorden, wat mooie populaties in het noorden van Nederland bewijzen.

Aangepast natuurbeheer

Onze collectie koos voor een kalkrijke leembodem met schraal grasland dat vrijwel de volledige dag van de zon kan genieten. Alle exemplaren stonden vrij geconcentreerd in een cirkeloppervlak van ongeveer 50 meter diameter. De andere vegetatie op het perceel bestaat vooral uit grassen, knoopkruid, margriet, klaversoorten (inclusief klavervreter), schermbloemigen, koekoekbloem, ratelaar, madelief, paardenbloem, etc. Er werd ook een exemplaar van hondskruid (Anacamptis pyramidalis) waargenomen, wat ook een enorme opsteker voor het gebied is.

En na zo’n waarneming stel je jezelf als orchideeënliefhebber maar ook als Natuurpunter en beheerder de vraag “wat nu?”. Dankzij een tijdige veldwaarneming en snelle documentatie konden we de locatie vrijwaren en het maaibeheer aanpassen. Met locatie vrijwaren bedoel ik de planten de gegepaste ruimte en rust gunnen zodat niet de helft van de goegemeente met fototoestel in de aanslag de vindplaats komt betreden. Maar onder een stolp zetten hoeft ook weer niet. Gezond verstand gebruiken dus.

Momenteel is de maaibeurt en afvoer van materiaal uitgesteld tot eind augustus, waarmee we safe zitten richting zaadverspreiding, en bij voorkeur zal er, als het kan, gezeist worden. Aan de inzet van onze vrijwilligers zal het niet liggen.

Uitkijken naar de toekomst Maar zal de bloeiende populatie blijven? Op dit moment is het nog een beetje koffiedik kijken. Een strenge winter kan bijvoorbeeld roet in het eten gooien. Bijenorchis verschijnt al in het najaar boven de grond, in rozetvorm. Strenge vorst kan veel schade toebrengen en de bloei het jaar erop tegenhouden. Blijven de weersomstandigheden gunstig en blijft het terrein dynamisch genoeg, dan verwachten we toch nieuwe bloei en eventueel verdere verspreiding. Maar even snel als ze komen kunnen ze ook weer verdwijnen. Hoe lang zouden deze exemplaren gerust en gewacht hebben alvorens hun pracht te tonen?

Naast brede wespenorchis en hondskruid is de gewone bijenorchis de derde soort in en rond het Duivenbos en met verve de meest zeldzame. We kunnen dus zeer tevreden zijn en uitkijken naar volgend seizoen met misschien meer waarnemingen van dezelfde en/of andere soorten. Geef waarnemingen van wilde orchideeën en andere planten trouwens zeker in op waarnemingen.be. Zo krijgen we een beeld van de aanwezigheid en evolutie van bepaalde soorten in Vlaanderen en daarbuiten.

Frederik Dierickx

april I mei I juni 2022 dendriet

Hondskruid - foto: Frederik Dierickx

Seizoensweetjes uit de Denderstreek

foto: Karel Dekyvere

Nieuw bos en wandelroute in Haaltert Schitterend nieuws! Natuurpunt Haaltert heeft 17 hectare waardevol natuurgebied kunnen aankopen in Heldergem. Ons doel? 50.000 bomen planten in 3 jaar tijd. Zo creëren we een groene long en een prachtig wandelparadijs in Haaltert. Het nieuwe bos krijgt de naam Hoombos. De aanplant zal in verschillende fasen gebeuren. We gaan brede struikgordels creëren aan de bosranden met lage struiken (meidoorn, sleedoorn, rode kornoelje, vogelkers, enz.). Het interne bos wordt beplant met hoge bomen zoals linde, eik, els en iep). Tot slot willen we enkele delen van het natuurgebied spontaan laten verbossen. Intussen hebben we ook een nieuwe wandellus uitgestippeld. De groene wandellus ‘Naar de bronnen van de Steenbeek’ laat je kennismaken met het toekomstige Hoombos. Zo kun je er al eens op verkenning gaan. Je wandelt door een glooiend landschap met prachtig zicht op verre velden, authentieke wilgenrijen en klaterende beekjes. Het natuurgebied is een thuis voor veel akkervogels (gele kwikstaart, grauwe gors, kievit, veldleeuwerik) en bevat bovendien een rijke flora (dotterbloem, sleutelbloem, knoopkruid, wilde peen). Volg het natuurproject op de voet via de Facebookpagina van Natuurpunt Haaltert.

Renilde Gees

Daar zijn ze weer

Tijdens het winterseizoen zijn ze op de braakliggende akkers het makkelijkst te vinden: landvorkje en blaasjesmos, onooglijke levermosjes, waarvan er meerdere soorten zijn, die op het zicht moeilijk uit elkaar te houden zijn. Ze groeien dikwijls samen op vaak verstoorde, voedselrijke bodems, zoals stoppelvelden en maïsakkers. De twee soorten blaasjesmos zijn tweehuizige winterannuellen, plantjes die in de winter kiemen, en waarvan de mannelijke en vrouwelijke exemplaren vaak in elkaars buurt te vinden zijn.

Jan Vindevoghel

Blaasjesmos - foto: Jan Vindevoghel

Gezocht: amfibieën- en reptielenfans De Werkgroep amfibieën & reptielen Denderstreek schiet uit haar (lange) winterslaap en is op zoek naar mensen die zich willen inzetten om onze inheemse amfibieën en reptielen het naar hun zin te maken. We mikken op twee fysieke vergaderingen per jaar (voorjaar/najaar, bij voorkeur gekoppeld aan een excursie) met voorstelling van plannen, monitoringsgegevens, beheertips, weetjes, enz. Bij voldoende interesse kunnen we ook een ‘vliegende beheerdag’ organiseren waarbij we elkaar ondersteunen voor die natte werkjes. Interesse, vragen? Aarzel niet om ons te contacteren (zie gegevens op pag. 2).

Koen De Maere, Jan Vindevoghel en Bob Rumes

Gezinsuitbreiding bij de bevers van Beneden-Dender

Langs een oude Denderloop in Herdersem bij Aalst werd vorig jaar voor het eerst een bovengrondse takkenburcht van bevers gevonden, in tegenstelling tot andere schuilplaatsen die meestal in de oevers worden gegraven. In de buurt werden ook vele vraatsporen aan bomen gevonden. Vrijwilliger en beheerteamlid Jef Keymeulen plaatste enkele trailcamera's langsheen de oevers. De opnames leverden het bewijs op van gezinsuitbreiding. Een mooi familiekiekje met minstens twee stoeiende jonge bevertjes maken het plaatje compleet. Zwemmen er binnenkort bevers in heel de Denderstreek vanuit de kweekvijver van natuurlandschap Beneden-Dender?

Daan Stemgée

Mascara is terug (maar niet zonder slag of stoot)

In de Boelaremeersen is het ooievaarskoppel van de voorbije 3 jaar weer herenigd. Mascara was in september vorig jaar naar het zuiden vertrokken om te overwinteren. Arthur bleef voor het vijfde jaar op rij ter plaatse overwinteren. Hij kreeg hier het gezelschap van een jonge deerne, geboren in Duitsland in 2019 en vandaar Frieda genoemd. Begin februari begonnen Arthur en Frieda aan de jaarlijkse renovatie van het nest. Maar op 12 februari kwam Mascara terug uit het zuiden en zij eiste onmiddellijk haar nest (en Arthur) voor zich op. Na enkele uren ambras tussen Mascara en Frieda (waarbij Arthur zich opvallend afzijdig hield), werd het pleit in het voordeel van Mascara beslecht en moest Frieda afdruipen. We hopen dat Frieda een ander mannetje kan versieren en dat ze op de nieuwe nestpaal in Grimminge eventueel voor een tweede nest kan zorgen.

Johnny Cornelis

foto: Svan Scraeyen

Kamsalamander - foto: Rollin Verlinde - Vilda

Natuurpunt Denderstreek in actie…

Wilgen knotten in Erpe-Mere. Stapelen door Korwin foto: Raf Smet

Uitstap vogelwerkgroep Cinerea in het kouterlandschap bij Heldergem - foto: Karel Dekyvere

Aanplanting van houtwal in de Rietbeemd met hulp van het Brugse Sint-Lodewijkscollege

Boomplantactie aan 3 nieuwe poelen langs het nattevoetenpad door Honegem foto: Vereena Colpaert

Landschapswandeling van Natuurpunt Boven-Dender tussen Molenberg en Oudenberg - foto: Johnny Cornelis