Zo verloopt de overstap van een beroepsinkomen naar een pensioen.

Wie een punt zet achter zijn loopbaan kan niet langer rekenen op het loon van zijn werkgever of de inkomsten als zelfstandige. Die maken plaats voor het maandelijks wettelijk pensioen. Een praktische handleiding om de overstap vlot te laten verlopen.

Tekst: Petra De Rouck

ijdens uw professionele loop-

Tbaan bouwt u jaar na jaar pensioenrechten op. Hoeveel we elijk pensioen u zult ontvangen, hangt af van een hele rist factoren. De eerste is het statuut waarin u werkte: werknemer, zelfstandige en/of ambtenaar (zie blz. 16 en 19). Ook het aantal jaren dat u hebt gewerkt (zie blz. 14), het loon dat u doorheen de jaren hebt ontvangen (zie blz. 18) en uw gezinssamenstelling zijn bepalend.

Wanneer kunt u met pensioen gaan en hoeveel zal uw pensioen bedragen? Het antwoord vindt u gemakkelijk via uw onlinepensioendossier mypension.be. Vooraleer u dat bedrag op uw rekening ziet verschijnen, moeten er enkele stappen worden doorlopen.

1

Moet ik mijn wettelijk pensioen aanvragen?

Als u met pensioen gaat op de we elijke pensioenleeftijd en als werknemer of zelfstandige in België aan de slag was, hoeft u niets te doen. De Federale Pensioendienst (FPD) berekent automatisch uw werknemerspensioen. Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) doet hetzelfde voor het zelfstandigenpensioen. De voorwaarde is wel dat u in België woont: voor een werknemer moet dat 13 maanden voor de we elijke pensioenleeftijd het geval zijn, voor een zelfstandige wordt in de praktijk het onderzoek zo’n 9 maanden voor de 65ste verjaardag opgestart. Op mypension.be kunt u zien of het onderzoek naar uw pensioenrecht al begonnen is.

In alle andere gevallen moet u wel een pensioenaanvraag indienen. Dat betekent dat ambtenaren en alle mensen die vervroegd met pensioen willen gaan altijd zelf het initiatief moeten nemen en een pensioenaanvraag moeten indienen. De enige uitzondering zijn ambtenaren die wegens lichamelijke ongeschiktheid met pensioen gaan: uw werkgever en de Pensioendienst worden in dat geval automatisch verwi igd.

WIST U DAT? Gepensioneerde werknemers en ambtenaren kunnen samen met hun pensioen in mei vakantiegeld krijgen. Voor gepensioneerde zelfstandigen bestaat zo’n vakantiegeld niet.

WIST U DAT? Een wettelijk pensioen wordt minder zwaar belast dan een ‘gewoon loon’. Dat is te danken aan een complex systeem van belastingverminderingen.

2

Hoe doe ik mijn pensioenaanvraag?

U kunt uw pensioen aanvragen ten vroegste één jaar voor de datum waarop u met pensioen gaat en uiterlijk de maand voordat uw pensioen ingaat.

Eén aanvraag volstaat, ook al hebt u in verschillende stelsels gewerkt (werknemer, zelfstandige en ambtenaar) of vraagt u verschillende pensioenen aan (rustpensioen, pensioen van uit de echt gescheiden huwelijkspartner, overlevingspensioen…). Uw aanvraag wordt doorgezonden tussen de verschillende pensioeninstellingen.

Als u in België woont, kunt u uw pensioenaanvraag op verschillende manier indienen: online via pensioenaanvraag.be of mypension.be of bij het gemeentebestuur van uw woonplaats. Als u in het buitenland woont, verschilt de procedure naargelang het land waar u woont.

3

Hoe wordt mijn pensioen betaald?

De Pensioendienst berekent het pensioenbedrag. Zodra dat rond is, ontvangt u een brief met een gedetailleerd overzicht van de berekening.

Tenzij u niet akkoord gaat met dat bedrag, wordt uw pensioen automatisch uitbetaald door de Federale Pensioendienst. De datum waarop de uitbetaling gebeurt, hangt af van het soort uitkering en de manier waarop er betaald wordt. Bij uw eerste betaling krijgt u een brief met de gescha e datum waarop u maandelijks betaald zult worden. Als u in België woont, wordt uw pensioen standaard overgeschreven op uw bankrekening. Alleen als uw rekeningnummer niet bekend is, zal de postbode uw pensioen cash aan huis betalen met een postassignatie.

4

Hoeveel krijg ik netto in handen?

Van uw brutopensioen kunnen er inhoudingen zijn, afhankelijk van uw gezinssituatie en pensioenbedrag. Mogelijke inhoudingen zijn:

> ZIV-BIJDRAGE

De ziekte- en invaliditeitsverzekeringsbijdrage of ZIV-bijdrage is bestemd voor de financiering van de ziekte- en invaliditeitsverzekering. Verwar die niet met de bijdrage die u betaalt aan het ziekenfonds. De inhouding kan oplopen tot 3,55 procent van het brutopensioen. Daarbij wordt niet alleen rekening gehouden met het we elijk pensioen uit binnen- en buitenland, maar ook met uw extralegaal pensioen (uit de tweede pensioenpijler opgebouwd via uw werkgever of vennootschap). Een individuele levensverzekering of pensioensparen heeft geen impact.

De inhouding mag echter niet leiden tot een pensioenbedrag dat kleiner wordt dan de drempel. Is dat wel het geval, dan wordt er maar een gedeeltelijke afhouding gedaan.

Een brutopensioen zonder gezinslast kleiner dan 1.733,84 euro per maand en een pensioen met gezinslast kleiner dan 2.054,84 euro ontsnappen aan de ZIV-bijdrage.

> SOLIDARITEITSBIJDRAGE

De solidariteitsbijdrage stijgt met het totale brutobedrag van alle pensioenen samen en varieert tussen 0 en 2 procent.

Bij een pensioen zonder gezinslast wordt de bijdrage ingehouden zodra het maandelijks brutopensioen meer bedraagt dan 2.808,25 euro per maand, met een gezinslast vanaf 3.246,68 euro.

> BEDRIJFSVOORHEFFING

Net zoals bij de lonen van werknemers kan ook bij de uitbetaling van uw pensioen maandelijks bedrijfsvoorheffing worden afgehouden. Of en hoeveel bedrijfsvoorheffing er betaald moet worden, hangt af van de hoogte van uw pensioen, het aantal kinderen en andere personen ten laste en de inkomsten van de echtgenote of echtgenoot. Het bedrag van de inhouding is vastgelegd in de barema’s van bedrijfsvoorheffing voor gepensioneerden. U kunt dus niet vragen om minder bedrijfsvoorheffing in te houden.

De bedrijfsvoorheffing is niet meer dan een voorschot op de belastingen. De definitieve belastingafrekening verloopt via de jaarlijkse belastingaangifte. Het goede nieuws: een we elijk pensioen wordt minder zwaar belast dan een ‘gewoon loon’. Dat is te danken aan een complex systeem van belastingverminderingen. Dankzij die verminderingen betaalt een gepensioneerde die geen andere inkomsten heeft dan een pensioen van niet meer dan 16.690 euro (bedrag voor inkomstenjaar 2022) helemaal geen belastingen.

> ANDERE INHOUDINGEN

Van een rustpensioen voor ambtenaren wordt maandelijks 0,5 procent ingehouden op het brutorustpensioen om de begrafenisvergoeding te financieren. Daardoor wordt na het overlijden van een gepensioneerde ambtenaar een vergoeding voor de begrafeniskosten van maximaal 3.005,25 euro betaald. De begrafenisvergoeding mag echter niet meer bedragen dan het laatst betaalde brutopensioen.

Bij de pensioenen van de Spoorwegen is er naast de begrafenisvergoeding ook nog een inhouding ‘sociaal solidariteitsfonds’ voor de financiering van aanvullende sociale voordelen.

5

Zijn er nog andere voordelen naast de pensioenuitkering?

Gepensioneerde werknemers en ambtenaren kunnen samen met hun pensioen in mei vakantiegeld krijgen. Voor gepensioneerde zelfstandigen bestaat dat niet, maar ze kunnen wel andere premies en bijslagen krijgen.

> WERKNEMERS

Gepensioneerde werknemers ontvangen vanaf het tweede jaar dat ze met pensioen zijn vakantiegeld. Het bedrag ligt vast: vorig jaar was dat 1.121,21 euro als u een gezinspensioen ontvangt en 896,97 euro als u een pensioen als alleenstaande krijgt. Het nieuwe bedrag is nog niet bekend. Bij de uitbetaling wordt bedrijfsvoorheffing ingehouden.

Er zijn wel beperkingen. Bij de eerste betaling wordt het bedrag gelimiteerd volgens het aantal maanden dat u pensioen ontving in het eerste jaar. Als u in april met pensioen ging, zult u het daaropvolgende jaar 9/12 van het vakantiegeld krijgen.

Een tweede beperking is dat uw vakantiegeld niet meer mag bedragen dan uw pensioen in mei. Is dat wel zo, dan zal de Pensioendienst uw vakantiegeld beperken tot het bedrag van uw werknemerspensioen, verhoogd met 34,6 procent.

> AMBTENAREN

Het vakantiegeld voor een gepensioneerde ambtenaar zonder gezinslast bedraagt 287,44 euro bruto; met gezinslast is dat 383,26 euro. Er zijn enkele voorwaarden: U moet minstens 60 jaar oud zijn. U mag niet meer dan 2.494,26 euro (rustpensioen) of 1.995,41 euro (overlevingspensioen) aan brutopensioenen hebben.

Voor wie een supplement ‘gewaarborgd minimum’ ontvangt, kan er een aanvullende toeslag bij het vakantiegeld zijn. Die bedraagt 434,57 euro voor een ambtenaar zonder gezinslast en 521,07 euro met gezinslast.

Er is wel een beperking: de som van het vakantiegeld en de aanvullende toeslag mag niet hoger zijn dan het totale bedrag van alle ambtenarenpensioenen die u in de loop van de maand mei ontvangt. Op het vakantiegeld van ambtenaren wordt geen bedrijfsvoorheffing ingehouden, maar het is wel belastbaar.

Combineert u een werknemers- en ambtenarenpensioen? Het vakantiegeld dat u op grond van uw werknemerspensioen ontvangt, wordt in mindering gebracht van het vakantiegeld dat u krijgt bij het ambtenarenpensioen. Hetzelfde geldt voor de aanvullende toeslag bij het vakantiegeld.

> ZELFSTANDIGEN

Gepensioneerde zelfstandigen hebben geen recht op vakantiegeld. Als ze aan enkele voorwaarden voldoen, kunnen ze wel aanspraak maken op een welvaartspremie zelfstandige, een bijzondere bijslag en een pensioenbijslag.

De belangrijkste voorwaarden voor de welvaartspremie: U moet 75 jaar oud zijn. U moet een zelfstandige loopbaan van minstens 20 jaar hebben gehad.

Vorig jaar werd een welvaartspremie betaald van 61,8 euro voor een rustpensioen als gezin en 49,42 euro voor een rustpensioen als alleenstaande.

De bijzondere bijslag wordt in juli betaald aan gepensioneerden die minder dan 2/3 van een volledige loopbaan hebben gewerkt (als zelfstandige of als zelfstandige en werknemer) en wier pensioen lager ligt dan het minimumpensioen. Het bedrag was in 2021 voor een rustpensioen als gezin 142,92 euro en voor een alleenstaande 114,35 euro.

De pensioenbijslag wordt in juli betaald aan gepensioneerde zelfstandigen met minstens 2/3 van een volledige loopbaan, die kinderbijslag krijgen en tussen 1 juli 1997 en 1 december 2008 met pensioen gingen. Die bijslag bedroeg vorig jaar 180,58 euro. Er is geen welvaartspremie voor zelfstandigen die al een pensioenbijslag krijgen.

De bedragen voor 2022 zijn nog niet bekend: ze worden pas gecommuniceerd net voordat ze worden uitbetaald.

Op mypension.be kunt u zien of het onderzoek naar uw pensioenrecht al begonnen is.

Als u met vervroegd pensioen wilt, moet u daartoe altijd zelf het initiatief nemen en een pensioenaanvraag indienen.

-1 jaar

U kunt uw pensioen aanvragen ten vroegste één jaar voor de datum waarop u met pensioen gaat en uiterlijk de maand voordat uw pensioen ingaat.