Diclepress13@gmail.com
RAPORT
57
HEJMAR 23
2021/7/30
SAL 4
KOVAR DICLE
DI SEDSALA 21 AN DE CÎNOSAYDA LI SER CIVAKA ÊZIDÎ
SUHAM ŞINGALÎ
Civaka Êzidî yek ji civakên herî
kevanra ku li ser xaka zêrîn ya mezobotamiya bi hezarên salan jiyan kiriya. Civaka Êzidî ku xwedî dîrok, çand, bawerî û olek kevnara di dirokê de 74 caran ru bi ruy fermanan hatiya. Bi dehên caran Êizdî ji cîh û warê xwe kocber bune û welatê wan hatiya dagirkirin. Mînakê vê yekê jî welatê Xalta yê Bakurê Kurdistanê ya. Fermanên ku di dîrokê de hatina jiyan kirin bi destê Osmaniyan, Farsan û eşîrên ereban hatina çêkirin. Di van fermanan de çand, bawerî û erdingariya civakê hatiya hedef girtin. Dîl girtina keç û jinan wek xanimyat, talankirin, wêrankirin û qetilkirin bi dehên caran hatiya jiyan kirin. Desthiladar û dagirker-
an timî çav berdana welatê me yê bi berhem û xaka bi berket, ji bone ku xwe li ser xaka me bi cih bikin bê navber ferman, komkujî, talan û wêrankirin pêkanîne. Demê behsa civaka Êzidî tê kirin ferman tê bîra mirov. Herî dawî fermana 3 Tabaxa 2014 an ya li ser Êzidiyên Şingalê. Şingal qezayek ser bi parêzgea Musilê veya. di aliyê erdingariyê de Şingal 125,8 km dikeva rojavayê Musilê. Herêmek ciyayî ya ku dinava deşta Nînova de cîh digrê. Ciyayê Şingalê bi temamî 1463m bilinda û 1000 km jî dirêja. Her weha erdingariya herêma Şingal bi giştî 2,928 km koşe mezina. Şingal herêmek ciyayî ya ku bi xwezaya xwe tê naskirin Hemû nebat û dar lê şîn dibin. Bi hezarên salaya ku civaka Êizdî bi çand û baweriya xwe li ser vê xakê jiyan dike. Civakê Jiyana xwe bi awayek xwezayî, wek cotkarî
û pez xwedî kirinê domanidiya. Şingal di aliyê civakî û xwezayî de dewlemediyak xwe ya mezin heya. Taybetmendiyê vê erdingariyê ewe ku civak û baweriyên cuda jî dikarin lê jiyan bikin. Lê Şingal ji dîrokê û heya roja îro herêmek yê Êzidiyana, piranî civaka Êzidî li herêma Şingal jiyan dike. Lê belê Şingal di her demê de hembêza xwe ji bawerî û civakên cuda re vekiriya. Di dîrokê de glek malbatên ji bawerî û olên cuda wek Mesîhî, Kakayi, Xiristiyan, Misilman û hwd ji ber şer û sedemên cuda kocberî Şinalê bune û xwe parastine. Civaka Êzidî ew bi nan û xoya xwe mezin kirina û di nava xwe de hewandina. Şingal di pêvajoya berî fermana 74 an de Piştî ruxandina sistema Sedam Hisên ji aliyê Emerîka ve, di sala 2003 an de, siyaset û rewşa îraqê ket merheleyak nû. Di wê demê
