WKK speelt essentiële rol in Europese langetermijnstrategie voor 2050 Tekst: Wouter Polspoel Beeld: COGEN COGEN Vlaanderen, de sectororganisatie voor warmtekrachtkoppeling (WKK), organiseerde op 5 december in de Brabanthal in Leuven de studiedag ‘Vlaamse industrie en de energietransitie’. De centrale vraag luidde: welke uitdagingen wacht – in het kader van het Europese energiebeleid richting 2050 – de Vlaamse industrie in de transitie naar een duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem en welke rol kan WKK daarin spelen?
W
armtekrachtkoppeling staat voor het realiseren van een primaire energiebesparing door een gelijktijdige productie van zowel elektriciteit als warmte, wat de gebruikte brandstof ook is. De hogetemperatuurwarmte of hoge exergiewaarde die ontstaat bij het inzetten van een brandstof wordt daarbij maximaal omgezet voor de productie van elektriciteit, terwijl de resterende warmteontwikkeling omgezet wordt naar een bruikbare warmtedrager, bijvoorbeeld stoom, heet of warm water of gewoon hete lucht. Die warmtedrager kan gebruikt worden om te voldoen aan de specifieke warmtevraag van een kantoorgebouw, ziekenhuis, industrieel bedrijf ... Het grote voordeel van WKK is dus dat bij gezamenlijke opwekking van warmte en elektriciteit de in de brandstof aanwezige energie efficiënter wordt benut. Daardoor is minder brandstof – primaire energie – nodig dan bij de klassieke gescheiden productie van eenzelfde hoeveelheid warmte en elektriciteit. Dankzij die primaire energiebesparing zorgt WKK ervoor dat de CO2-uitstoot gereduceerd wordt. Groeiende interesse en toepassingen Naast meer hernieuwbare energie zijn energie-efficiëntie en CO2-emissiereductie de kerndoelstellingen van Europa haar duurzaam energiebeleid. In bepaalde sectoren zoals de glastuinbouw, de industrie en de zorgsector, kent WKK reeds decennialang toepassingen. Aangespoord door de Europese doelstellingen vindt het principe van warmtekrachtkoppeling de laatste jaren ook steeds meer ingang bij kmo's en op het residentiële niveau. Met de introductie van concepten als energiedelen
28
ecoTips 20.1 - klimaat en omgeving
en lokale energiegemeenschappen zal WKK steeds vaker haar intrede doen in appartementsgebouwen en andere vormen van collectieve huisvesting. Bovendien worden WKK’s vaak opgenomen in zogenaamde energieprestatiecontracten of EPC’s, waarbij het beheer en onderhoud van een gebouw wordt uitbesteed aan een derde partij, vaak een Energy Service Company (ESCO). De investeringen die de ESCO doet om het energieverbruik te reduceren, worden met het uitgespaarde energiebudget terugbetaald op een termijn van 10 à 15 jaar. Die groeiende interesse in WKK en de ruimere geografische spreiding, dragen bij tot een geheel van vele kleinere, decentrale productie-eenheden. Dat is een voordeel voor de bevoorradingszekerheid en beperkt de verliezen in het elektriciteitsnet. Systeemoplossing voor de energiebehoefte van België Volgens COGEN is WKK een systeemoplossing. Ze draagt enerzijds bij aan een betrouwbare brandstofen emissiebesparende, flexibele elektriciteitsproductie en anderzijds faciliteert ze de verdere ontplooiing van hernieuwbare energie en de verduurzaming van de warmteproductie.
Elektriciteit, flexibiliteit en synchroniciteit In België is het opgestelde elektrische WKKvermogen van zo'n 2.700 MW ongeveer even hoog als dat van de vier kernreactoren van Doel. Bovendien is er een potentieel van nog eens 1.000 MW dat kan worden ontplooid tegen 2030. Voor COGEN moet er dus rekening worden gehouden met WKK als het gaat over de bevoorradingszekerheid. Wanneer de kerncentrales zullen sluiten, bieden niet enkel klassieke gascentrales, maar ook meer efficiënte WKK-installaties een alternatief. Daarnaast stelt de vzw vast dat WKK’s steeds flexibeler uitgebaat worden. Een WKKinstallatie hoeft niet meer continu te draaien. Onder andere in de tuinbouwsector worden WKK’s vaak opgesteld in combinatie met thermische buffers. Zo kunnen bedrijven inspelen op de noden van het moment in het elektriciteitsnet en vormen de WKK’s een interessante aanvulling op de intermittente hernieuwbare energiebronnen. Naast flexibiliteit is ook synchroniciteit een belangrijke troef van WKK, volgens de sectororganisatie. De vraag naar warmte en die naar elektriciteit vallen vaak samen. Een
Doorgaans draait een WKK op aardgas. Biobrandstof op basis van biogas kan een groener alternatief bieden.
