„Przejdą lata i wieki przeminą. Pozostaną ślady dawnych dni”.
80. rocznica uformowania Armii gen. Władysława Andersa
W dniach od 18 do 23 września Weterani Armii gen. Władysława Andersa, w tym ostatni żyjący żołnierze 2. Korpusu Polskiego, którzy w maju 1944 r. zdobyli Monte Cassino, udali się do Włoch wraz z delegacją państwową, której przewodniczył Szef UdSKiOR minister Jan Józef Kasprzyk na obchody 80-lecia uformowania Armii Andersa. Delegacja przebyła podróż upamiętniającą najważniejsze historyczne miejsca związane z walką Armii Andersa. Odwiedzono m.in. Rzym, Monte Cassino, Piedimonte San Germano i Bolonię. Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe reprezentował JE ks. bp Marcin Makula.
Witając przybyłych minister Jan Józef Kasprzyk, który kieruje Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych powiedział: „W tym roku przypada 80. rocznica sformowania Armii Polskiej w Związku Sowieckim – armii pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Była to armia niezwykła, do której zaciągali się ci, którzy jeszcze kilka tygodni wcześniej byli więźniami łagrów sowieckich. Bo gen. Anders 80 lat temu dokonał, jak się wydaje, rzeczy zupełnie niemożliwej – tchnął taką wiarę i nadzieję w tych, którzy się do niego zgłosili, że po kilku miesiącach armia ta, wyprowadzona już ze Związku Sowieckiego, stała się armią zwycięską, armią, która w 1944 i w 1945 r. przeszła zwycięski szlak bojowy na Półwyspie Apenińskim, przywracając wolność Włochom i pokonując Niemców w takich bitwach jak o Monte Cassino, o Ankonę czy o Bolonię”. Szef Urzędu ds. Kombatantów podkreślił też, że ostatni żyjący żołnierze 2. Korpusu Polskiego, ale także kombatanci z innych polskich formacji z lat II wojny światowej, którzy poprosili
8
o zorganizowanie uroczystości na Monte Cassino przy grobie gen. Władysława Andersa – jednego z najwybitniejszych polskich dowódców wojskowych i polityków XX w. – będą mogli oddać hołd swojemu dowódcy oraz kolegom, którzy polegli w walce z wrogiem. Uroczystościom towarzyszyła również córka generała – ambasador RP we Włoszech Anna Maria Anders.
Wśród weteranów, którzy wzięli udział w pielgrzymce, znaleźli się ostatni żyjący żołnierze 2. Korpusu Polskiego, w tym pochodzący z Nowogródka na dawnych polskich Kresach kpt. Władysław Dąbrowski z 15. Pułku Ułanów Poznańskich 5. Kresowej Dywizji Piechoty. W kwietniu 1942 r. mając niecałe 18 lat, wstąpił ochotniczo do tworzonej w Związku Sowieckim Armii Polskiej na Wschodzie i brał udział w kampanii włoskiej. Kombatant wspominał te wydarzenia w słowach: „Monte Cassino to był bardzo ważny przełom, bo w zasadzie to było pierwsze wielkie polskie zwycięstwo od klęski z 1939 r.” Zwrócił także uwagę, że dla polskiego wojska nacierającego od południa na III Rzeszę ważne było udowodnienie, że Polacy z poświęceniem walczą z Niemcami wbrew propagandzie sowieckiej, która głosiła, że Polacy są jedynie „turystami” i jako tacy nie chcą walczyć i osiągnąć zwycięstwa. W patriotycznej podróży, która uroczyście rozpoczęła się od oddania hołdu marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu przy jego popiersiu w Rzymie, wziął udział także sędzia mjr Bogusław Ni-
zieński – weteran AK i Narodowej Organizacji Wojskowej; w latach 1999-2004 Rzecznik Interesu Publicznego, kawaler Orderu Orła Białego. Obecny był też m.in. ppor. Alfons Mrzyk, który w 1942 r. jako Ślązak został powołany na przeszkolenie do zmilitaryzowanej służby pracy. Po ośmiu miesiącach, w styczniu 1943 r., został wcielony do armii niemieckiej. Podczas operacji „Overlord” trafił do niewoli i zgłosił się do służby w 2. Korpusie Polskim, gdzie jako „Alfons Wilczur” otrzymał przydział do kancelarii 3. Brygady Strzelców Karpackich. Ppor. Mrzyk brał udział w bitwie o Bolonię. O wojennych losach przypomniał także weteran, artysta plastyk Leon Stanisław Piesowocki, który służył w II Oddziale Kontrwywiadu 3. Brygady Strzelców Karpackich. Do patriotycznej pielgrzymki po miejscach związanych z 2. Korpusem Polskim takich jak Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino, miasteczko Piedimonte San Germano, którego niemieckie umocnienia przypominały „mały Stalingrad”, czy polska nekropolia w Bolonii dołączyli również polscy kombatanci ze Stanów Zjednoczonych,
z Kanady i Francji. Wśród wydarzeń zorganizowano m.in. spotkanie weteranów z młodzieżą polonijną ze szkół w Rzymie, Neapolu oraz Peruggi, która uczestniczyła w rajdzie upamiętniającym polskich żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. Bardzo uroczystym momentem pielgrzymki było odsłonięcie pomnika gen. Władysława Andersa w Imoli. W tym roku, we wrześniu, mija 80 lat od rozpoczęcia formowania się oddziałów Armii Polskiej na Wschodzie, w której skład weszli w większości mieszkańcy Kresów Wschodnich II RP, w tym m.in. żołnierze, którzy trafili do niewoli sowieckiej po agresji ZSRS na Polskę 17 września 1939 r. Powstanie polskiej armii, określanej jako Armia Andersa od nazwiska jej dowódcy, zostało zapowiedziane w układzie Sikorski-Majski z 30 lipca
Rok XIV nr 5 (73) grudzień 2021 – styczeń 2022
