Verborgen gouden sieraden

Een diamant op de post doen is door de hoeveelheid postzegels een kostbare zaak.

Een diamant op de post doen is door de hoeveelheid postzegels een kostbare zaak.

Natuurlijk houdt de vloek geen steek en is de ellende hier geen gevolg van. Lodewijk XVI en Marie Antoinette zijn niet als gevolg van de vloek onthoofd. De geschiedenis suggereert dat zij de diamant nooit gedragen heeft, omdat die exclusief gereserveerd was voor gebruik door de koning. Bovendien is er historisch bewijs dat Tavernier overleed op 84-jarige leeftijd ten gevolge van ouderdom. Zoals zo vaak lijkt commercie de achterliggende gedachte achter deze vloek. Er zijn aanwijzingen dat Cartier en de McLeans de verhalen zelf rondbazuint hebben om de aantrekkingskracht en hun eigen aankoop te vergroten. De vloek maakte de diamant mysterieuzer en dus waardevoller. Al lang werd gedacht dat de Hopediamant uit de Franse Blauw is geslepen, maar bevestiging hiervan kwam pas in deze eeuw. In 2005 werd een driedimensionale loden model van de Franse Blauw gevonden in de archieven van het Natuurhistorisch Museum van Parijs. De Hopediamant past precies in dit model en daarmee is het jarenlange vermoeden bevestigd. Sinds het Smithsonian de edelsteen in het bezit heeft, lijkt de vloek ook ingesluimerd te zijn. Volgens één van de conservatoren heeft het bezit van de Hopediamant het museum juist alleen maar geluk gebracht. d

Een bijzondere vondst in Auschwitz-Birkenau

PetRa Cselényi -Als we nu terugblikken op de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog, dan wordt Auschwitz beschouwd als een van de meest duistere plekken. Een plek die als een voorbeeld dient om te laten zien wat nooit meer mag gebeuren. Decennialang is er onderzoek gedaan naar het leven in Auschwitz en zijn er verhalen naar boven gekomen. Een aantal van die verhalen laten zien wat de Joden in het geheim hebben gedaan binnen de muren van het concentratiekamp. Denk bijvoorbeeld aan ‘De tatoeëerder van Auschwitz’ of ‘De bibliothecaresse van Auschwitz’. Maar hoe luidt het verhaal over de gouden sieraden?

Toen de Joden op de trein stapten, werd er een betere toekomst aan hen beloofd, waar zij werk en een beter leven zouden krijgen. Ze wisten niet dat zodra ze aankwamen bij de eindbestemming, al hun eigendommen zouden worden afgenomen. Doordat de Joden dit niet wisten en alleen maar een koffer mochten meenemen, zaten al hun kostbaarheden in die ene koffer. En dat hadden de Duitse soldaten wel in de gaten. Bij ontvangst werden alle Joodse bezittingen ingenomen en op een centrale plaats opgeslagen. Vele kampbewakers probeerden op eigen gelegenheid ook enige kostbaarheden in handen te krijgen, om ze vervolgens door te kunnen verkopen met fikse winst. Echter, na een tijdje hadden de Joden deze bedoelingen ook door. Om deze grootschalige roof te voorkomen trachtten zij hun waardevolle eigendommen naar de buitenwereld te smokkelen. In geheime brieven verzochten zij hun familieleden om de eigendommen op een veilige plek te bewaren. In sommige gevallen werden zelfs voorwerpen uit Auschwitz naar de buitenwereld gesmokkeld om te laten zien wat er binnen het kamp zelf gebeurde.

Vervolgens gingen steeds meer Joden hun kostbaarheden in allerlei dagelijkse voorwerpen verbergen of bij niet-joodse buren of vrienden verstoppen in de gedachte dat zij deze na de oorlog weer op konden halen. Maar laten we bij de alledaagse voorwerpen blijven. Sinds het einde van de oorlog zijn er alleen al in Auschwitz zo’n 12.000 stuks aan keukengereedschap gevonden met daarin verborgen kostbaarheden. Hierbij zou je kunnen denken aan kopjes, schalen, potten, ketels en kannen. En in 2016 hebben ze nog een verborgen eigendom ontdekt in het Auschwitz-Birkenau museum. Toen museummedewerker, Hanna Kubik, een koffiemok schoonmaakte voor een collectie, merkte zij op dat de mok een dubbele bodem had. Het emaille was waarschijnlijk door de jaren heen geleidelijk gaan slijten, waardoor de tweede bodem makkelijk losliet. In de mok lagen een in canvas verwikkelde ketting en gouden ring verstopt, die waarschijnlijk in het bezit van een vrouw zijn geweest. De kans is erg klein dat het nog wordt vastgesteld van wie de sieraden waren. Er is namelijk op de mok zelf geen spoor van rechthebbenden. De ring en de ketting hebben volgens een test een goudgehalte van 583, wat betekent dat ze 58,3% puur goud bevatten. Ook wordt er verondersteld dat de sieraden tussen 1921 en 1931 in Polen zijn gemaakt. Om te bevestigen waarvan de sieraden gemaakt zijn, hebben de medewerkers verschillende speciale methoden gebruikt. Zij maakten röntgenfoto’s en gebruikten de XRF-methode, waarbij diverse elementen worden gemeten door middel van röntgenstraling. Zo konden de medewerkers vaststellen dat de sieraden naast goud, ook zilver en koper bevatten. In de afgelopen 77 jaar zijn naast sieraden meerdere persoonlijke bezittingen teruggevonden. Denk aan horloges, bestek, sleutels, brillen, tabakspijpen, lege medicijnflesjes en aanstekers. Volgens een medewerker van het museum laten deze sieraden een belangrijke perspectief zien: “Blijkbaar wisten ze over de berovingen. Maar we zien ook de hoop die mensen hadden om dit te overleven.” Hoeveel verborgen kostbaarheden zitten er nog in de kampen zonder dat wij er vanaf weten? d

In sommige gevallen werden zelfs voorwerpen uit Auschwitz naar de buitenwereld gesmokkeld om te laten zien wat er binnen het kamp zelf gebeurde.