14 - MARTEN & OOPJEN
genaar van een suikerfabriek waarmee hij goed verdiende. Jan was een harde werker, maar zoals gezegd ook een moeilijke man die vaak ruzie zocht. Ook zijn vrouw, de moeder van Marten, kreeg te maken met de ruzies van Jan en werd vaak lastig gevallen. Toen Marten dertien was overleed zijn vader. Hij erfde de fabriek en begon een kapitaal te creëren. Door het erven van de fabriek maakte hij snel carrière. In 1633 trouwt het paar in Amsterdam. Oopjen was op dat moment tweeëntwintig jaar en Marten pas twintig jaar. Zelfs voor die tijd een jongen leeftijd om te trouwen. Marten woont in Rapenburg in Leiden met zijn familie en Oopjen in Amsterdam bij haar ouders. Na het huwelijk trekt Marten bij Oopjen en haar familie in. Zij raakt al
De schilderijen werden begin 2016 door Nederland en Frankrijk gezamenlijk aangekocht voor 160 miljoen! snel zwanger van hun eerste kindje, maar helaas overlijdt hun zoon op één jarige leeftijd. Later krijgen ze een dochter maar ook die sterft vroeg. Het paar verhuist vervolgens naar Naarden met hun kapitaal, waar ze een tweede zoontje krijgen. Marten kan hem niet zien opgroeien omdat hij overlijdt op achtentwintigjarige leeftijd. Oopjen hertrouwt met Marten Pietersz. Daey en krijgt opnieuw een zoon. Oopjen sterft in 1689 als ze achtenzeventig is. Na het overlijden van Oopjen is het schilderij in de handen van meerdere mensen geweest. Als eerste komt het in het bezit van de familie Daey. Hierdoor is er verwarring ontstaan over de naam van het schilderij. Het schilderij heette in de tijd dat familie Daey het kreeg Marten en Machteld. Er werd namelijk eerst gedacht dat het Maerten Daey en zijn eerste vrouw Machteld voorstelden. Pas in 1956 werd ontdekt dat het Marten en Oopjen waren. Tot en met 2015 heeft het schilderij meerdere eigenaars gehad. In 2015 besloot de familie Rothschild het schilderij te verkopen. Begin 2016 werd het schilderij door Nederland en Frankrijk gezamenlijk aangekocht voor 160 miljoen euro! Ze zijn nu afwisselend in
Louvre in Parijs en het Rijksmuseum in Amsterdam te zien. Op het schilderij zijn dus Marten en Oopjen afgebeeld. Het zijn pendanten van elkaar, twee bij elkaar horende schilderijen. Marten staat links een Oopjen staat rechts afgebeeld. In die tijd was het normaal om als getrouwd paar te worden geportretteerd als pendant en dus als tegenhangers van elkaar. Beide geportretteerden worden met het hele lichaam afgebeeld en zo levensecht mogelijk. Dit komt vooral doordat Rembrandt gebruik maakte van lijnperspectief en door het gebruik van clair-obscur waardoor het licht van links komt en het zo realistisch mogelijk wordt. Op het portret van de man was het normaal om het licht van links te laten komen waardoor het licht maar op een deel van zijn gezicht viel. Dit gaf het meer plasticiteit. Het hoofd van de vrouw ving meestal het licht van voren. Hierdoor leek het schilderij van de man aantrekkelijker en valt daar het oog sneller op. De man was belangrijker omdat hij voor het geld zorgde. Daarnaast zijn de tegels bij Marten kleiner om hem groter te laten lijken. Marten en Oopjen waren up to date met de laatste trends. Zo heeft Oopjen opvallend kleine voeten. Dat was in de zeventiende eeuw een schoonheidsideaal. Oopjens bleke huid was een fashion statement. Tegenwoordig is een zon gekleurde huid in de mode maar in de zeventiende eeuw was een bleke huid is. De sluier en de waaier beschermen haar bleke huid. Tijdens de reparatie in het Rijksmuseum van 2017 tot en met 2018 zijn er door middel van röntgenscans nieuwe details gevonden. Zo blijken er deuren achter Martens en Oopjens portretten te vinden. Het was dus blijkbaar eerst de bedoeling beide voor een deur te schilderen. Later heeft Rembrandt het veranderd naar een zwarte achtergrond. Het schilderij was ook geel uitgeslagen door rookschade. Ze hebben dit eraf geschraapt en er kwam een mooie witte ondergrond naar voren. De schilderijen van het echtpaar zijn tegenwoordig een van de beroemdste schilderijen en mensen over de hele wereld komen kijken naar de pendanten in het Rijksmuseum of in het Louvre. Hoe Rembrandt ze heeft afgebeeld is heel knap! Veel detail met de prachtige kanten kragen. Het is zeker de moeite waard om de schilderijen te gaan bewonderen in of het Louvre of het Rijksmuseum. d
De penvriendschap van Goethe en Schiller
Bart van Oostrom - Vriendschap is een schone zaak en niet iedere vriendschappelijke band wordt gevormd bij de eerste ontmoeting. Soms kan een hechte band groeien door juist een hekel te hebben aan de ander. Dat klinkt misschien vreemd, maar dat is wel het geval geweest tussen de Duitse dichters Wolfgang Goethe en Friedrich Schiller die tegenwoordig onafscheidelijk staan vereeuwigd in brons.
W
olfgang Goethe en Friedrich Schiller stonden aan de top als het aankwam op literatuur aan het einde van de 18e eeuw. Hoewel het merendeel van de mensen er
EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 5
over uit was dat beide auteurs beschikten over een talent, waren Goethe en Schiller er zelf nog niet zo van overtuigd. Het was geen kwestie van gebrek aan zelfvertrouwen. Integendeel, het was zo dat Goethe niet zo’n groot fan was van Schiller als mens en anders-
