Vechten voor de vijand

Romy Zoetendal - Wanneer Britse troepen aan het einde van de achttiende-eeuw een Indische kapitein gevangen nemen blijkt hij, tot hun verbazing en teleurstelling, een Britse man in Indische kledij te zijn. Kapitein Mills blijkt een voormalig Britse soldaat te zijn voor de East India Company, maar besloot na jaren trouwe dienst te deserteren. Hij sloot zich aan bij het Indische leger waar hij kapitein werd en twee bataljons soldaten onder zijn gezag had, dezelfde soldaten die de Britse troepen die dag aangevallen hadden.

Hoe eigenaardig deze aanvaring tussen kapitein Mills en zijn voormalige strijdgenoten misschien klinkt, erg zeldzaam was het niet. Honderden Britse soldaten hebben in deze periode in het Indische leger gevochten tegen hun eigen landgenoten. Wat bezielden hen? Hoe zijn hun keuzes te verklaren?

Om de acties van Mills en zijn mededeserteurs te begrijpen is de context van cruciaal belang. In 1780 breekt er oorlog uit tussen de Britse East India Company en het koninkrijk van Mysore in het zuiden van India en worden in de strijd om de koloniale gebieden duizenden Britse soldaten gevangengenomen. Uit gevangenenverslagen van deze soldaten weten we dat dit jarenlange gevangenschap fundamentele invloeden heeft gehad op hun zelf- en wereldbeeld. De soldaten maakten zich los van hun westerse identiteit en kregen zo de ruimte na te denken over hun standpunt tegenover het conflict, de religieuze en raciale positie, wie zij waren en in hoeverre dit uitmaakte. Hoewel het overgrote deel van de soldaten na hun vrijlating terugkeerden naar Engeland, besloten anderen om te blijven en zich aan te sluiten bij het Indische leger.

Velen deden dit om dezelfde reden als kapitein Mills: ambitie. De meeste soldaten die naar India werden gestuurd waren arm, van lage afkomst en konden niet lezen of schrijven. In hun thuisland lag hen een kansarm en uitzichtloze toekomst te wachten. Maar in India waren er kansen om hogerop te klimmen in het leger en om rijk te worden. Zo konden zij, bijvoorbeeld, commandant worden en hun eigen troepen aansturen. Dit uitzicht was voor velen genoeg om het thuisland voorgoed achter zich te laten en carrière te maken in het leger van de vijand. Om hun nieuwe loyaliteit te tonen namen de soldaten moslimnamen aan en lieten zich besnijden.

Naast ambitie en armoede in het thuisland waren dronkenschap, verveling en gemixte huwelijken een reden voor desertie. Nationalisme zoals wij dit kennen bestond daarnaast nog niet.

Dit kwam pas op in de negentiendeeeuw, en het was dus niet vanzelfsprekend dat de Britse soldaten een diepgewortelde verbintenis voelden met hun thuisland. Het ontbreken van deze verbintenis en de mentale klap van het gevangenschap zorgden samen voor een open-mind wat betreft identiteit en carrière. Deze soldaten stonden open voor een ander leven, en grepen de kans die hen aangeboden werd. Maar vechten voor de mannen die je jarenlang gevangen hebben gehouden?

Wat zou jij doen?