Energiecrisis

Kabinet moet theaters helpen de energiecrisis door te komen

De theaterbranche krijgt opnieuw een gevoelige klap. Na twee jaar onzekerheid en een moeizame start lijkt nu de signifi cante stijging in energiekosten de grootste uitdaging. De Vereniging van Schouwburg en Concertgebouw Directies (VSCD) luidt de noodklok.

DOOR: JEROEN VAN TRIERUM

Na de fi nanciële tegenslagen veroorzaakt door COVID-19 stond de theaterwereld in maart weer te trappelen om vol en zonder restricties aan de slag te gaan. Twee jaar stilzitten heeft er echter voor gezorgd dat het publiek maar heel voorzichtig de weg naar het theater weet te vinden. Bovendien worden tickets veel dichter op de voorstelling gekocht. Onderzoek van het Nationaal Theaterfonds wees uit dat driekwart van de theaterbezoekers afgelopen seizoen minder voorstellingen bezocht dan voor de coronacrisis. Een conclusie waar veel theaters zich in zullen herkennen. Terwijl de voorbereidingen voor het nieuwe seizoen in volle gang zijn, staat er inmiddels weer een andere uitdaging te wachten. Een die verstrekkende gevolgen kan hebben: de energiecrisis.

Energieverhoging niet doorrekenen in ticketprijs

De stijgende energieprijs heeft ook grote impact voor theaters en cultuurinstellingen. Volgens het Parool moet het Amsterdamse theater DeLaMar volgend kalenderjaar 400 procent meer betalen aan energie. Het Bijlmer Parktheater meldde dat de kosten voor energie dit jaar drie keer zo hoog zullen zijn als in 2019: 75.000 euro zal er eind 2022 worden afgeschreven. Ook andere theaters vrezen dat zij met ‘exorbitante prijzen te maken krijgen’. Buiten de hoofdstad hetzelfde verhaal. Ariana Kop, directeur van De Kom in Nieuwegein, zegt tegen RTV Utrecht dat de energierekening ‘inmiddels twee ton duurder is dan oorspronkelijk begroot’. “Je weet niet hoe het zich verder ontwikkelt. Het zijn dagkoersen, maar dit geld heb ik gewoon niet.” De pijnlijke spagaat waar ieder theater in zit is dat niemand de extra kosten door de energiestijging door wil vertalen naar de ticketprijs. Zakelijk directeur Jorien Waanders van het Bijlmer Parktheater: “Wij willen bezoekers met een kleine beurs niet beperken. En we willen juist meer, niet minder publiek.” De Kleine Komedie-directeur Tjon A Fong wil ook geen duurdere kaartjes, maar zet wel een kanttekening. “De supermarkt, horeca en niet te vergeten in huizen zelf: alles wordt duurder. Maar ik probeer een prijsverhoging zo lang mogelijk uit te stellen.” Uitkomst zou hulp van de regering zijn, iets waar De Vereniging van Schouwburg en Concertgebouw Directies (VSCD) al sinds september voor aan het lobbyen is.

De andere uitdaging

Theaterdirecteuren breken niet alleen hun hoofd over de stijgende energiekosten. Ook huren en loonkosten zijn een pijnpunt. De meeste huren zijn per 1 juli van dit jaar verhoogd met de CPI-index van 9,7 procent. Daarnaast geeft de op handen zijnde minimumloonstijging van 10 procent een opwaartse druk binnen het gehele loongebouw.

Compensatie

dreigt te komen door de stijgende energiekosten en infl atie’. Dit blijkt uit navraag onder de 151 podia die lid zijn van de branchevereniging. Mirjam Radstake, directeur van Theater Hanzehof en Buitensociëteit in Zutphen laat weten: “Voor veel podia is de stijging van de energiekosten rampzalig. De verwachting voor komend jaar is dat we zeven keer duurder uit zijn. Zelfs als we iedere voorstelling uitverkopen, is deze kostenstijging onmogelijk op te vangen.” Slechts zeven procent van de aangesloten instellingen ontvangt, op dit moment, een vorm van compensatie om de stijgende energiekosten te dekken. De VSCD roept het rijk op om een extra storting te doen

‘De supermarkt, horeca en niet te vergeten in huizen zelf: alles wordt duurder. Maar ik probeer een prijsverhoging zo lang mogelijk uit te stellen’

Tjon A Fong

in het gemeentefonds, zodat de energiekosten gecompenseerd kunnen worden. Daarnaast stelt de vereniging dat een indexatie van de subsidies ‘hard nodig’ is. De hoop is erop gevestigd dat de overheid, na de goede steun tijdens de coronacrisis, podia niet ‘alsnog laat vallen’.

Slachto ers

Directeur Arjen Berendse van theater Aan de Slinger in Houten is bang dat vooral jong talent de dupe gaat worden van de hogere energiekosten. “Het wordt verleidelijker om minder jonge makers te programmeren”, legt hij tegenover RTV Utrecht, “maar er is in de coronaperiode al een tsunami aan jong talent ontstaan dat nog helemaal geen podiumervaring heeft kunnen opdoen. Je wilt als theater juist hen meters laten maken.”

Sector luidt noodkreet

In de tweede week van oktober kondigde de regering een energieplafondprijs aan voor private gebruikers. Het leek het er daarnaast even op dat de politiek ook met een regeling zou komen voor scholen en culturele instellingen. Deze regeling lijkt echter minder omvangrijk dan eerst verwacht. Timos Krabben, woordvoerder van de VSCD kent de probleemverhalen en vrees van ‘zijn’ achterban. “De sector heeft inmiddels een noodkreet geslaakt. We blijven als VSCD in Den Haag hameren op compensatie van de stijgende energiekosten. Er is toegezegd dat er een regeling in de maak is voor de mkb-sector waar ook cultuur in meegenomen wordt. Het lijkt erop dat deze regeling summier en onvoldoende zal zijn. Ook het onlangs door Den Haag gerealiseerde energieprijsplafond gaat door de grootte van theaters en podia in de meeste gevallen niet op. Er moet echt actie worden ondernomen, anders dreigt een groot aantal podia in de problemen te komen. Na corona had bijna ieder theater wel te maken met lege stoelen. De energiecrisis in combinatie met stijgende huren en loonkosten (zie kader) zijn een schep erbovenop. Niemand wil de ticketprijs verhogen en is juist bezig om het voor het publiek zo aantrekkelijk te maken om naar het theater te komen.” Een pasklare oplossing is er nog niet. Het kan echter niet anders dat het kabinet theaters en podia de helpende hand toesteekt. Mocht dat niet gebeuren, dan ontstaat er een duister toekomstplaatje voor live cultuur. ◾

‘Zelfs al we iedere voorstelling uitverkopen, is deze kostenstijging onmogelijk op te vangen’