Van afval naar productiemiddel Op het gebied van de circulaire economie zijn het afgelopen jaar grote stappen gezet. De Europese Unie en de Nederlandse overheid komen met steeds meer wortels, maar ook met knuppels, om het bedrijfsleven te bewegen tot het verlengen van de levensduur van hun ICT-hardware en andere bedrijfsmiddelen. Door Michiel van Blommestein
Het idee om ICT-hardware te hergebruiken was decennialang eigenlijk niet aan de orde. Technologie verouderde zo snel, dat een nieuw leven geen optie was. Dat terwijl reparatie buiten de garantie om nooit echt aantrekkelijk werd. Consumenten kochten liever een nieuw, moderner apparaat, terwijl bedrijven zich keurig hielden aan de afschrijftermijnen. De branche was al wel in beweging gekomen als het gaat om energiebesparing en efficiëntie. Daar waar het daadwerkelijk invloed heeft op de kosten van eindklanten, hebben fabrikanten en dienstverleners
goeddeels uit zichzelf maatregelen genomen om lager uit te vallen dan de concurrentie. Denk aan datacenters, waar een lage PUE-waarde een USP is geworden. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen heeft eveneens een vlucht genomen, in eerste instantie vooral omdat het goed is voor de PR. Maar als het gaat om echte circulariteit, blijkt dat vooral de overheid stokken en wortels moet bieden. Het begin: de AEEA-richtlijn In EU-verband is daar in 2012 al een voorzichtige start mee gemaakt met de hernieuwde richtlijn Afgedankte Elektrische
en Elektronische Apparatuur (AEEA). Die richtlijn is niet alleen opgesteld om het verwerken van elektronisch afval beter te reguleren, maar ook om het ontstaan van elektronisch afval terug te brengen. Naast ICT-apparatuur en smartphones valt ook witgoed hieronder. Elektronisch afval moet gescheiden worden verzameld, er worden doelen gesteld als het gaat om het hergebruik van elektronisch afval, en illegale export wordt aan banden gelegd. De harmonisatie van alle registers moet de papieren rompslomp terugbrengen. 70 tot 85 procent van de afgedankte apparatuur moet worden ingezameld. Dat heeft al resultaat opgeleverd. Tussen 2010 en 2018 is het aandeel van elektronisch afval dat volgens de regels in Nederland is gerecycled gestegen van een derde van het totaal naar de helft. Een kwart was in 2018 niet-gecertificeerd gerecycled. In de praktijk betekent dat dat het is gemengd met bijvoorbeeld oudmetaal. En het laatste kwart wordt weggegooid, geëxporteerd, of gewoon niet gedocumenteerd, zo blijkt uit onderzoek van UNU/UNITAR uit 2020. Toch is niet alles koek en ei. Omdat de AEEA vooral is gericht op recycling, is er geen motivatie om de levensduur van
‘Helft Nederlands elektronisch afval volgens de regels gerecycled’ 26
Circulaire IT juni 2022
