KAPITTEL 2 | Juridisk metode
Utanfor området for legalitets prinsippet
Rettsforhold mellom private personar ligg utanfor området for legalitetsprinsippet, men likevel er det behov for klare og føreseielege reglar. Omsynet til rettstryggleik og føreseielege reglar taler også på dette området for å halde seg nær ordlyden. Når ekteskapslova § 41 gjev ein «ektefelle» rett til å inngå visse avtalar med ansvar for begge ektefellane (representasjonsregelen), kan regelen verken tolkast utvida eller analogisk for sambuarar. Ordet «ektefellar» må respekterast.
2.5.4
Rettskollisjonar
Når to eller fleire rettsreglar tilsynelatande gjev forskjellige tolkingsresultat for same rettsspørsmål, må du først vurdere om problemet lèt seg løyse ved å harmonisere (samordne) reglane. Du kan til dømes tolke kvar av dei så innskrenka at dei ikkje lenger kolliderer. Dersom det ikkje er mogleg, har det oppstått ein rettskollisjon. Slike problem kan løysast etter ulike prinsipp. Lex superior
Trinnhøgdeprinsippet (lex superior) vil seie at ei lov av høgare rang går føre ei lov av lågare rang. Grunnlova går føre ei formell lov, og ei formell lov går føre forskrifter.
Lex specialis
Spesialregelprinsippet (lex specialis) vil seie at spesialreglar går føre generelle reglar på same trinnhøgde.
Lex posterior
Tidsakseprinsippet (lex posterior) tyder at nye lover går føre gamle lover.
2.6
Lovgjevingslære
Lovgjevingslære er læra om korleis lover blir førebudde, skrivne, vedtekne og følgde opp. Faget er nytt ved dei universiteta i Noreg som underviser i rettsvitskap, og det er nær knytt til juridisk metode. Føremålet med faget er blant anna å lære jusstudentane å skrive lover, ikkje berre å lese dei. Studentane, og elevane i rettslære i vidaregåande skule, har i alle år lært å tolke reglar som alt er skrivne, men dei har ikkje lært å skrive reglane sjølv. Kunnskapar i juridisk metode er ein føresetnad for begge delar.
44
