EEN UITGAVE VAN: SHELFLIFE MEDIA B.V.
GRATIS BEWAAREXEMPLAAR 2020
KANTINEKRANT VOOR MEDEWERKERS EN MANAGERS VAN SUPERMARKTEN
#TROTS 9 SPECIALE EDITIE VOOR ALLE SUPERMARKTHELDEN! 11
7
5
ADVERTENTIE
INHOUDSOPGAVE 5
- -
En opeens waren alle schappen leeg... Column: Tijn Bresser Onderwijs bij SVO vakopleiding food gaat online door
7
- -
Kansen voor de supermarkt Veranderingen op de winkelvloer in beeld
10
Corona, Maslov en de wet van de kilocalorieën Over de impact van de coronacrisis
11
- -
12
#Trots Hang 'm op! Deze #Trots kantine-poster voor in jullie supermarktkantine!
9
Uitgelicht:
Het 'corona-effect' op boodschappen doen Supermarkten houden 'hamsterproducten' keurig stabiel in prijs
Wat doet de voedselbank en hoe kun jij helpen?
9
COLOFON SUPERMARKT.TEAM IS EEN UITGAVE VAN Shelflife Media bv Molenveldlaan 104 6523 RN Nijmegen www.supermarkt.team | #supermarktteam www.shelflife.nl ABONNEMENTEN | supermarkt.team is een gratis uitgave voor supermarkten/ supermarktmedewerkers. Voor abonnementsopgave en/of (verhuis-) mededelingen, gebruik het contactformulier op: www.supermarkt.team
Beste collega's, Het zijn onrustige tijden. De intelligente lockdown duurt voort en iedereen zoekt een manier om zo goed mogelijk met de situatie om te gaan. Langzaam ontstaat er een 'nieuw normaal' met uitdagingen en kansen voor de retail- en foodbranche. Daarover in deze supermarkt.team meer: wat is precies het 'corona-effect' op boodschappen doen (p. 11)? Wat zijn de kansen voor de supermarkten in het nieuwe normaal en welke veranderingen vinden plaats op de winkelvloer (p. 7)? Interessant voor degene die hun toekomst zien in de supermarktwereld. Bij SVO vakopleiding Food gaat het onderwijs in ieder geval gewoon door (p.5). Ook voor mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank zijn het spannende tijden. Het hamstergedrag aan het begin van de corona-crisis zorgde ervoor dat er minder overbleef ter donatie aan de voedselbank. En ook de economische perspectieven zijn er niet op vooruit gegaan. De voedselbank zette daarom een actie op die we ook in deze supermarkt. team even onder de aandacht willen brengen: 'Stay safe en geef' (p. 9). Yarrah Organic Pet Food bracht dit meteen in de praktijk en doneerde honderden zakken hondenvoer aan de voedselbank. Hulde! Naast alle ontwikkelingen, kansen en moeilijkheden vooral ook een heel groot applaus voor jullie. Jullie zorgen ervoor dat iedereen op een veilige manier boodschappen kan blijven doen. En daarom zijn we #Trots met een hoofdletter T. Deze supermarkt.team is voor jullie, supermarkthelden van Nederland!
Mark Peeters ADVERTENTIE
Interket bedankt een ieder die voor ons aller welzijn dag en nacht keihard werkt. Blijf gezond!
COÖRDINATIE | Mark Peeters; mark@shelflife.nl, Milou Dekkers EINDREDACTIE | Milou Dekkers MET REDACTIONELE MEDEWERKING VAN | Category & Trade Company; Tijn Bresser, Bureau van der Weerd; Jeroen van der Weerd, FSIN; Jan-Willem Grievink, GfK; Linda van Rijn, Smartspotter, Supermarktscanner; Timothy Dieduksman, SVO; Karlijn Meulman, Voedselbank Druten; Petra Schoenmakers, Voedselbank Nederland; Liliane van Heteren ACCOUNTMANAGER | Seyda Kara: seyda@shelflife.nl; Jesse Weideman: jesse@shelflife.nl; Roland Mennen MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR | Arla Foods, Bakkerij Goedhart, Bonduelle, Danerolles, Elke Melk, Granfood BV, Interket, Jacobs Douwe Egberts, Kimberley Clark, Promessa, Pure Ingredients, Van Breda, Yakult, Yara Organic Petfood BV en een bijzonder woord van dank voor vrienden en sponsoren van supermarkt.team. Ook vriend of sponsor van supermarkt.team worden? Mail naar supermarktteam@shelflife.nl en vraag naar de vele voordelen. VORMGEVING | Djamilla Vierklau DRUK | Janssen Pers DISTRIBUTIE | Sandd AUTEURSRECHT | Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen, in een geautomatiseerd bestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of door fotokopie of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. AANSPRAKELIJKHEID | Hoewel supermarkt.team met de grootste zorg is samengesteld, kunnen uitgever, redactie en auteurs niet aansprakelijk worden gesteld voor mogelijke onjuiste berichtgeving en/of zetfouten.
© Shelflife Media bv.
Zelfklevende Etiketten & Flexibele Verpakkingen
interket.nl
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
#trots op
e i l l u j t e m n e m a s e w t a d ! n e d u o h d l u v e g n e p p a h de sc
EN OPEENS WAREN ALLE SCHAPPEN LEEG... COLUMN: TIJN BRESSER, CATEGORY & TRADE COMPANY
W
ie heeft het startschot gegeven om met zijn allen te gaan hamsteren? Gek hoe zoiets kan ontstaan. Je ziet iemand iets extra’s meenemen en je krijgt zelf ook die drang al was je het niet van plan. Het is allemaal te verklaren. Maar als je in de supermarkt werkt, wordt je baan er niet makkelijker op. En krijg je bovendien te maken met het onbegrip en ongeduld van (enkele) klanten. Allereerst wil ik even stilstaan bij het feit dat deze situatie werd veroorzaakt door een verschrikkelijk virus, waar iedereen ernstig ziek van kan worden en dat inmiddels al vele slachtoffers heeft gemaakt. Misschien ben je zelf, of is iemand in je familie ziek geworden door het virus. Misschien ben je een beetje bang of is je familie bezorgd omdat jij daar tussen al die mensen moet gaan werken. En toch staan jullie iedere dag weer klaar om het schap te vullen, de kassa te bedienen, schoon te maken en alle klanten te helpen. Zo kan iedereen gewoon boodschappen blijven doen. Dat zijn de helden waar ik voor klap. Zij die ervoor zorgen dat het “gewone” leven door kan gaan in tijden van crisis. Waar moet je beginnen als de winkel in één dag helemaal wordt leeggekocht. Hier is het logistiek systeem niet op ingericht. Als het product op het schap bijna op is, gaat er gewoonlijk een signaaltje naar het planningssysteem dat ervoor
ONDERWIJS BIJ SVO VAKOPLEIDING FOOD GAAT ONLINE DOOR
zorgt dat het nieuwe product net op tijd binnenkomt, zodat het schap weer gevuld kan worden. Alles past precies! Geen voorraad meer in de winkel, zelden nog een klant die misgrijpt. Zeer efficiënt en uitermate effectief. WC-papier, pasta, rijst, conserven en zelfs insectenspray! Alles was op! Bijvullen door gewoon het product neer te zetten waar je ziet dat het hoort omdat het laatste potje er nog staat, werkte niet meer. Nee, helemaal opnieuw beginnen. Schappenplan erbij en starten op positie 1, linksboven. Nu blijkt weer hoe complex een winkel is opgebouwd. Elk potje op de plek waar het hoort, waar het past op het schap en de klant het product kan vinden. Door jullie draait alles gewoon door. En wordt de winkel niet een groot speelveld voor verstoppertje waar klanten kun producten moeten zoeken. Jullie maken het mogelijk dat iedereen snel door de winkel kan om zo snel weer veilig thuis te zijn. En elke dag gaat de supermarkt weer open, de schappen zijn gevuld en de kassa rekent netjes af.
APPLAUS, APPLAUS, APPLAUS
Toen werd aangekondigd dat de scholen dicht gingen vanwege het coronavirus, moest SVO vakopleiding food snel schakelen. De opleider voor vakmensen in food besloot het onderwijs online door te zetten en te zorgen dat studenten zo min mogelijk studievertraging oplopen. “We waren al veel bezig met digitaal onderwijs en het online leren hebben we nu snel uitgebouwd.” DOOR: KARLIJN MEULMAN, SVO
Studenten van SVO gaan één dag in de week naar school en werken de rest van de tijd bij hun werkgever. De praktijk is heel belangrijk in alle SVOopleidingen, waaronder de opleidingen voor supermarktmedewerkers. “Een deel van ons onderwijs vond al digitaal plaats”, vertelt Michel Moolenaar, onderwijsmanager bij SVO. “In onze Elektronische Leeromgeving (ELO) is alle lesstof digitaal te vinden. Dat platform komt op dit moment extra goed van pas. De groepslessen op school geven we nu ook digitaal vorm, via de app Microsoft Teams.” Online praktijk en theorie volgen In de ochtend geven de trainers/docenten online les aan de groep. Dat begint met theorie en daarna volgt de praktijk. “Het praktijkgedeelte kan bijvoorbeeld een kookdemo zijn, maar we hebben ook al een groentetuin gemaakt waarmee klanten complete maaltijdpakketten kunnen samenstellen”, zegt Michel. “De docent geeft via Teams demonstraties aan de studenten en zet opdrachten uit. Studenten kunnen daar zelf mee aan de slag, thuis of in de supermarkt. Ze maken
vervolgens filmpjes en fotocollages van hun werk, zodat de docent hun aanpak en resultaten kan beoordelen.” De middag wordt vaak ingeruimd voor persoonlijke gesprekken met de trainer/docent of mentor. Ook dat gebeurt via Teams. Zo krijgen de studenten toch de individuele begeleiding die ze nodig hebben. Zo min mogelijk vertraging Verschillende studenten zitten nu net voor hun praktijkexamens. SVO wil voorkomen dat zij studievertraging oplopen en zet alles op alles om hen toch te laten afstuderen. “Deze studenten moeten een proeve van bekwaamheid afleggen”, zegt Michel. “We proberen of deze kan doorgaan, met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM. Onlangs is er een student geslaagd, die de proeve gewoon bij zijn eigen supermarkt kon doen.” Michel is tevreden over de manier waarop het onderwijs bij SVO doorgaat. “We hebben snelle stappen moeten zetten in het online leren en dat loopt goed. Persoonlijk contact heeft de voorkeur en ik denk dat we blij zijn als we straks weer bij elkaar kunnen komen. Maar we zien ook dat bepaalde lessen en besprekingen prima online kunnen. De goede elementen kunnen we ook na deze crisis behouden.”
5
Namens Douwe Egberts een groot compliment aan alle supermarktmedewerkers;
Heel erg bedankt voor jullie inzet!
#metelkaar
ADVERTENTIE 35828_JDE_adv_metelkaar_260x380_HR.indd 1
14-04-20 15:21
In Italië zien we dat discounters, online supermarkten en winkels dichtbij huis, meer shoppers winnen. Mensen doen vaker aan one-stop-shopping: ze gaan minder vaak boodschappen doen en kopen dan alles bij dezelfde supermarkt, ten koste van bijvoorbeeld de drogist. Vermoedelijk zal de verkoop van toiletpapier terugzakken, omdat vrijwel iedereen voldoende voorraad heeft. Hoe langer de maatregelen zullen duren, hoe meer mensen zullen proberen er het beste van te maken. Mensen zullen zichzelf meer verwennen, en meer aandacht hebben voor maaltijdmomenten: hoe kunnen we de buitenshuiservaring in huis brengen? Complete maaltijd-ideeën, gepresenteerd inclusief de wijn, bieden hier kansen voor de supermarkt.
KANSEN VOOR DE SUPERMARKT
In de eerste weken van de “intelligente lockdown”, die inmiddels ruim twee maanden duurt, zagen we vooral hamstergedrag. Ondertussen raken we min of meer gewend aan de situatie. Maar wat kunnen we verwachten en waar liggen kansen nu we naar het nieuwe normaal gaan? DOOR: LINDA VAN RIJN, GfK
Tijdens de eerste weken van de coronacrisis, zagen we grote verschillen tussen groepen mensen. Ouderen waren vanaf het begin bezorgder, voor jongere generaties kwam die bezorgdheid later op gang. Vooral voor ouderen is het 1,5 meter afstand houden belangrijk. Sommigen gaan zelfs naar een andere supermarkt omdat de gangpaden daar ruimer zijn en
het daardoor gemakkelijker is om 1,5 meter afstand te houden. In de eerste weken, tijdens de paniekfase, deden mensen vaker boodschappen dan normaal. Omdat de waarde van een mandje ongeveer gelijk bleef, betekende dat een stijging van de totale bestedingen per huishouden met een index 128. Voorraadproducten, waaronder rijst en pasta, water, maar ook brood, kant-en-
tore executie naar een hoger niveau!
klaarmaaltijden en overige versproducten waren bijzonder in trek. Opvallend genoeg werden ook verwenproducten als ijs en wijn flink gekocht. Met uitzondering van de handzeep, waar de schappen grotendeels leeg waren, bleef personal care achter. Zo langzamerhand raken we gewend aan de situatie. Wat kunnen we de komende maanden verwachten in de supermarkt?
'MENSEN ZULLEN ZICHZELF MEER VERWENNEN' De focus op het persoonlijke welzijn en het welzijn van het gezin zal toenemen. Naarmate de nieuwigheid van het isolement afneemt, begint de stress toe te nemen. In deze periode wordt het nog belangrijker om lichaam en geest in goede gezondheid te houden. Mensen moeten de balans bewaren tussen werk, zorg voor eventuele kinderen en ontspanning. Ze gaan nieuwe gewoonten ontwikkelen en tegelijkertijd meer genieten van kleine dingen om de stress te doorbreken. Het kleine genieten, zoals bijzondere koffie, iets lekkers erbij, maar ook badproducten en tijdschriften bieden hier mooie ontspanningsmomenten.
ers en leveranciers worden niet altijd 100% nagekomen. Live inzicht met op de data en foto's voorkomt dan ook verrassingen. SmartSpotter zorgt voor live inzicht en g van producten en materialen op de winkelvloer. Een perfecte winkel tot sterkere relaties tussen retailers en leveranciers, een betere hogere gezamenlijke omzet.
e
VERANDERINGEN OP DE WINKELVLOER IN BEELD
Merchandising Crowdsourcing SmartSpotter TEAM Ons Doel? Plaats POS materialen en MeetDe de 'intelligente in-store executie Kiesmaanden voor gemakonderweg. met deze lockdown' is inmiddels een aantal SmartSpotter is het personeel op producten volgens afspraak door de ogen van de deelbare de winkelvloer en de verschillende leveranciers real-time nog steeds enorm dankbaar dat mede hunsynergie hulp en de Eendoor optimale tussen met betrouwbare en consument, verspreid over rapportagetool voor retailers retailer en leverancier, zodat bijbehorende maatregelen op een veilige manier zijn of haar boodschappen kan blijven doen. Hoein ervareniedereen PRO Spotters. het hele land. en buitendienstteams. 2024 alle afspraken tussen kunnen we elkaar blijven helpen? deze partijen worden nagekomen. Merchandisen Meten ook onder enorme druk. SmartSpotter Realtime data
PRO ondersteunt winkels inmiddels Daardoor kan een extra retail weer bij het optimaal plaatsen van omzet worden gerealiseerd van producten, marketingmaterialen en 1 miljard euro. hygiënemaatregelen. Uiteraard op een veilige manier en in overleg met de retailer.
Door eigen teams of PRO Spotters
Afspraken nakomen Afspraken versterken in-store perfectie
Analyseren Leer, verbeter en groei
DOOR: SMARTSPOTTER
Ook de regels voor Spotters op de Nederlandse winkelvloer zijn nog verder aangescherpt, zodat we met zijn allen kunnen zorgen voor een veilige winkelomgeving. De maatregelen vanuit de overheid en brancheverenigingen worden altijd door Spotters in acht genomen, zij kunnen opdrachten in winkels alleen nog uitvoeren wanneer dat op een veilige manier kan: zonder overlast en door het supermarktbezoek te combineren met noodzakelijke boodschappen. Het Spotter-panel levert ook vanuit huis
waardevolle insights. De tienduizenden internationaal aangesloten consumenten voeren bijvoorbeeld opdrachten uit voor marktonderzoek of marketing. Veel retailers en leveranciers weten nu wat het veranderende koopgedrag voor hen betekent en ook is duidelijk hoe de veiligheidsmaatregelen door consumenten worden gewaardeerd. Hulp op de winkelvloer Omdat het winkelgedrag van de consumenten langzaam verandert naar het 'nieuwe normaal', is het een uitdaging om de winkels op orde te houden. De distributie stond de afgelopen weken dan
Nu de toegang tot winkels beperkt wordt en buitendiensten van leveranciers vaak in mindere mate actief zijn, is het ook lastiger grip te houden op de winkelvloer. Zeker tijdens de drukkere momenten. +31SmartSpotter (0)88-1244250TEAM ondersteunt hierin middels zogenaamde info@smartspotter.com Do It Yourwww.smartspotter.com Shelf opdrachten. Op vrijwillige basis worden winkels zo geholpen om de schappen op orde te houden. We zijn nu vooral benieuwd naar de toekomst. Zijn de huidige schappenplannen nog relevant? Wat als 22% van de consumenten elders boodschappen doet als gevolg van het wel of niet naleven van de veiligheidsmaatregelen in een winkel? Blijven de schappen ook in de weekenden gevuld? Is hierin verdere ondersteuning nodig? Duidelijke in-store communicatie en een gedisciplineerde uitvoering ervan is enorm belangrijk en biedt kansen. Juist nu het koopgedrag van de consument verandert.
Over SmartSpotter Afspraken op de winkelvloer worden niet altijd 100% nagekomen. Live inzicht met foto's en informatie verzameld op de winkelvloer voorkomt dan ook verrassingen. SmartSpotter geeft via crowdsourcing (waarbij een grote groep willekeurige mensen informatie verzamelt in de supermarkten) de benodigde inzichten en handvatten aan producenten en retailers. Op die manier zorgen we samen voor een optimale plaatsing van producten en materialen op de winkelvloer. Een perfecte presentatie in de winkel leidt namelijk tot sterkere relaties tussen retailers en leveranciers, een betere winkelervaring en een hogere gezamenlijke omzet. SmartSpotter-metingen van bijvoorbeeld promoties, schappen of activaties geven actiegericht inzicht in de presentatie op de winkelvloer. SmartSpotter PRO is een flexibele, externe buitendienstondersteuning die retailers en leveranciers helpt bij het presenteren van materialen en producten in de winkel. Samen zorgen we voor een zo optimaal mogelijke situatie op de winkelvloer.
7
ADVERTENTIE
Toppers, bedankt!
vakblad supermarkt.indd 1
08/04/2020 09:16:16
ADVERTENTIE
Jullie zijn toppers!
#trotsopjullie
UITGELICHT: DE VOEDSELBANK
OOG VOOR VOEDSEL, HART VOOR MENSEN Voedselbanken verstrekken verkregen voedsel gratis aan de armste mensen in Nederland en doen dat uitsluitend met vrijwilligers. In totaal werken er 12.000 vrijwilligers. Op 170 plekken voorzien de voedselbanken mensen die tijdelijk niet in hun levensbehoeften kunnen voorzien van voedselhulp. DOOR: LILIANE VAN HETEREN, VOEDSELBANK NEDERLAND
Hoe komen voedselbanken aan het eten? Voedselbanken werken nauw samen met supermarkten, waar vaak producten overblijven. Maar er is ook hulp van bedrijven die voedsel produceren en andersoortige bedrijven die een donatie doen.
"STAY SAFE EN GEEF" Wat betekent hulp van de voedselbank? Klanten krijgen een voedselpakket. En in sommige gevallen is de voedselbank een kleine winkel waar mensen zelf hun producten kunnen kiezen. Dat is noodhulp: voedselbanken willen dat klanten weer op eigen benen komen te
staan, daarvoor werken ze samen met lokale organisaties. Welke invloed heeft de coronacrisis op de voedselbanken? Een moeilijke tijd is aangebroken voor iedereen, ook voor de voedselbanken. Enerzijds maakt de coronacrisis het nog moeilijker voor klanten van de voedselbanken die tijdelijk niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Anderzijds merken de voedselbanken, in deze tijd van crisis, dat juist nu meer mensen onze hulp hard nodig hebben. En daar is geld voor nodig, veel geld. Hoe kan de voedselbank ook in deze tijd mensen blijven helpen? Voedselbanken Nederland is een landelijke campagne gestart: ‘stay safe en geef’, waarin ze vragen om een donatie aan de voedselbank. Met het geld van de donaties kunnen ze voedselnood bij mensen voorkomen. De voedselbanken kunnen
bestaande en nieuwe klanten blijven voorzien van voedsel. Is er genoeg aandacht voor de voedselbank? Tijdens de coronacrisis is er veel belangstelling voor de voedselbanken. De noodzaak van hulp is voor iedereen duidelijk. Opeens zijn meer mensen zich bewust dat het zomaar kan gebeuren dat je minder geld te besteden hebt. De voedselbanken waarderen al die aandacht en donaties enorm. Het is fantastisch dat de supermarkten voedselverspilling verder willen terugdringen door voedsel te doneren. De samenwerking tijdens deze crisis is een enorme steun voor de voedselbanken.
VOEDSELBANK DRUTEN: "VOEDSELONDERSTEUNING GEEFT KLANTEN LUCHT OM ANDERE PROBLEMEN HET HOOFD TE BIEDEN" en aflossing van schulden. Wij starten echter direct na de aanmelding met de voedselondersteuning. Aanmelden kan zelf, via een hulpverleningsinstantie, bewindvoerder of het Sociaal Team van de gemeente."
De Voedselbank van de gemeente Druten is begin juni 2019 geopend en wil er zijn voor iedereen binnen de gemeente die het (tijdelijk) moeilijk heeft. Deze voedselbank deelt geen pakketten uit maar is een kleine winkel, waar mensen zelf kunnen pakken wat ze nodig hebben. DOOR: PETRA SCHOENMAKERS, VOEDSELBANK DRUTEN
"Dankzij de voedselondersteuning ontstaat er bij onze klanten even lucht om andere problemen het hoofd te bieden. De klantengroep is zeer divers: alleenstaande moeders, echtparen met en zonder kinderen, mensen met een goede baan die door een bepaalde gebeurtenis in de knel zijn gekomen, zzp'ers of gezinnen aangemeld
door Vluchtelingenwerk die het eerste half jaar moeten overbruggen. Het voedsel dat wij verstrekken, krijgen wij gratis van onder andere de plaatselijke supermarkten en bakker, distributiecentra van Voedselbanken Nederland of vanuit (inzamelings)acties. Wij krijgen voornamelijk voedsel dat anders zou worden vernietigd. Zo kunnen wij samen met onze klanten de voedselverspilling in Nederland een beetje helpen te verminderen."
Wie komen er in aanmerking voor voedselondersteuning? "Iedereen die in aanmerking komt voor voedselondersteuning is heel erg welkom. Op dit moment komen 65 huishoudens (172 personen) wekelijks hun boodschappen doen in onze voedselbankwinkel. Wij proberen een zo gevarieerd en gezond mogelijk aanbod te realiseren. De voedselondersteuning is bedoeld als aanvulling en voorziet niet in de totale behoefte.
Financiële ondersteuning "De Voedselbank is een 'burgers voor burgers initiatief'. De inkomsten van de Voedselbank gemeente Druten bestaan uit giften, donaties en schenkingen. De grootste uitgaven zijn de huisvestingskosten, verzekeringen, koelingen en diepvriezers en de vervoerskosten om de producten op te halen bij onze gulle gevers. Daarnaast organiseren wij (in samenwerking) met kerken, verenigingen en andere organisaties acties om onze financiën of voorraden aan te vullen. Meer informatie vind je op onze website: www.voedselbankdruten.nl."
Om in aanmerking te komen voor voedselondersteuning wordt door het Sociaal Team van de gemeente Druten gekeken naar het besteedbare bedrag. Dit is het leefgeld per maand na aftrek van alle vaste lasten zoals huur, energie, rente
9
CORONA, MASLOV EN DE WET VAN DE KILOCALORIEËN Ik spreek veel mensen die proberen te beredeneren welke impact de Coronacrisis heeft op de samenleving en wat de economische schade gaat worden. Soms helpt een eenvoudige rekensommetje: de gemiddelde Nederlander eet en drinkt per dag 2.200 Kcal. Al die Kcal per jaar vertegenwoordigden in 2019 een waarde van €59,9 miljard, tabak niet meegerekend. Dus puur de waarde van de voeding- en genotmiddelen die de maag in gaan. DOOR: JAN-WILLEM GRIEVINK, DIRECTEUR FSIN
Zolang ik me kan herinneren gaven we in Nederland ieder jaar meer geld uit aan voeding. We bewogen ons in de top van de pyramide van Maslov (zie kader). We veroorloofden ons steeds meer luxe en gemak, ook in onze thuisconsumptie. Maar voor een groot deel groeiden onze bestedingen omdat we steeds meer buitenshuis gingen consumeren. In de horeca betalen we veel meer voor elke genuttigde Kcal. Gemiddeld zijn die Kcal 2,5 keer duurder dan in de supermarkt. Een cola, pilsje of broodje in een restaurant móet nu eenmaal veel duurder zijn anders kan de horecaondernemer niet overleven. En wij als consument krijgen er gezelligheid en gemak voor terug, dat is ons dus heel wat waard. Krimp komt door verschuiving, niet door minder eten De verdeling van onze totale bestedingen tussen Out of Home en At Home was in 2019: 1/3 buitenshuis (circa €20 miljard) en 2/3 binnenshuis (€40 miljard). Afhankelijk van hoe lang deze Coronacrisis duurt, kan het zijn dat het aandeel van de supermarkten (dus de bestedingen binnenshuis) in 2020 stijgt naar 75%. De totale markt kan gaan krimpen met 650 miljoen euro (mild scenario) tot 1,5 miljard euro (in het scenario van een langduriger crisis). Omdat bij sluiting van de horeca
10
de bestedingen binnenshuis stijgen, komen supermarkten, speciaalzaken en boodschappenbezorgers dan ruwweg uit op een plus van 1,8 miljard (mild scenario) tot 2,8 miljard aan extra omzet bij een langere sluiting van de horeca. We eten dus niet minder Kcal, maar goedkopere omdat we die kopen op goedkopere plekken en omdat we vooral goedkopere producten hebben gehamsterd. De wet van Maslov Die omzetgroei bij de supermarkten is dus voor een deel te danken aan de verschuiving van de consumptie (van horeca naar thuis) en daarnaast ook aan het hamstergedrag van de consument. We hebben nu twee tot drie keer zoveel voorraad in huis als normaal. Dat alleen al levert de At Home-kanalen (supermarkt, speciaalzaak en boodschapbezorgers) een extra omzet van €500 miljoen tot €1 miljard op.* Dat heeft alles te maken met de theorie van Maslov, die voorspelt dat we zullen gaan hamsteren in tijden van crisis. We komen in een soort ‘overlevingsmodus’ terecht, ook al is het niet echt nodig. Die maatschappelijke onrust ontstaat vanwege de angst voor een virus dat (zelfs bij 150.000 besmettingen) minder dan 1% van de bevolking treft. Die angst draait vooral om de beperkte capaciteit van onze gezondheidszorg. Deze crisis is er een die van overheidswege is opgelegd. Dat maakt hem anders dan natuurrampen of oorlogen. Het
zou zomaar kunnen dat we achteraf constateren dat we verkeerd hebben gehandeld, uit angst om de controle over onze samenleving te verliezen. Supermarkt kan horeca handje helpen Er zijn veel sectoren in onze samenleving die het slachtoffer worden van dit overheidsingrijpen. Ik wijs nu even op de horeca en haar leveranciers. De consument wil nog wel. Er blijft volop ruimte voor de verkoop van duurdere Kcal (maaltijden, luxe artikelen). We gaan nu “thuis uit eten”. Pas als de economische gevolgen van de crisis ons thuis gaan raken, omdat inkomsten wegvallen, banen op de tocht komen en onze financiële situatie hopeloos wordt, gaan we écht bezuinigen op ons eten. Dan gaan we terug naar écht goedkope Kcal. Dan kopen we weer kroppen sla in plaats van zakken gemengde salades. Dan gaan we weer zelf koken en toetjes maken. Maar dát scenario zie ik nog lang niet opdoemen. Terecht dat de horeca probeert te overleven door meer te verkopen aan de consumenten die binnen moeten blijven, bijvoorbeeld via bezorgdiensten. Maar wat zou het goed zijn als supermarkten die rol oppakken en horeca-maaltijden opnemen in hun assortiment. Supermarkten kunnen op die manier nu al veel repareren voor hun collega’s in de foodsector, ook voor fabrikanten die normaal aan de horeca leveren. Een van de vele mooie voorbeelden is Landwaart Culinair,
een speciaalzaak die de maaltijden van toprestaurant De Nederlanden in het assortiment heeft genomen. En verder... Als de crisis (uiteindelijk) voorbij is, dan gaan we compenseren. Zeker in het begin consumeren we niet meer zo uitbundig als afgelopen jaar. We zoeken het vooral in het vieren van heel veel creatieve kleine genietmomenten buitenshuis. Volop kansen dus voor de Out-of-Homekanalen: horeca en bedrijven die leuke, lekkere en bijzondere kilocalorieën verkopen. Overigens…. aan het eind van de crisis zal al dat gehamsterde voedsel uit de supermarkt toch een keer moeten worden opgegeten of… (in het slechtste geval) worden weggegooid? Nee toch? *De precieze cijfers van de impact op de foodsectoren vind je bij het FoodService Instituut Nederland, www.fsin.nl
De theorie van Maslov In de Piramide van Maslov zijn de basisbehoefte van mensen onderverdeeld in vijf fases: van eten en drinken onderin, naar zelfontplooiing bovenin. Volgens deze theorie gaan mensen pas een stapje omhoog in de piramide als aan de behoefte van de onderliggende fase is voldaan.
boodschappen doen zo veilig en aangenaam mogelijk te maken voor hun klanten. Toch is mijn indruk dat de afgelopen weken grote impact hebben gehad op koopgedrag. Consumenten doen waarschijnlijk minder vaak boodschappen en besteden per keer aanzienlijk meer. Supermarkten vangen nu een deel van de horecaomzet, maar dat is een tijdelijk effect. Als meer structureel effect verwacht ik een toename van het online boodschappen doen. Natuurlijk zijn mensen blij als ze straks weer ‘gewoon’ naar de supermarkt kunnen. Maar veel mensen zullen het internet definitief hebben ontdekt als nieuwe manier van boodschappen doen. Ze zullen dit ook na de lockdown online blijven doen.
HET 'CORONA-EFFECT' OP BOODSCHAPPEN DOEN COLUMN: JEROEN VAN DER WEERD, BUREAU VAN DER WEERD
V
oor diverse formules en franchise-ondernemers verricht ik vestigingsplaatsonderzoek. Deze analyses vormen een belangrijke onderlegger voor investeringsbeslissingen zoals nieuwvestiging, relocatie, uitbreiding of een combinatie daarvan. Als supermarktgeograaf bezoek ik
daarom normaal gesproken wekelijks gemiddeld 20 tot 25 supermarkten. Maar normaal is al een tijdje niet meer normaal. Toen ik net voor de coronacrisis alle supermarkten in Barneveld bezocht, wist ik niet wat ik zag. Het was de eerste dag van de ‘hamsterperiode’ en in de supermarkten stonden de klanten tot halverwege de winkel in de rij met overvolle karren. De inmiddels befaamde 1,5 meter afstand was toen nog niet
geïntroduceerd en toiletpapier bleek in die dagen het meest verkochte product. Nu, zo’n dikke acht weken later is er een ‘nieuw normaal', zo lijkt het. Consumenten durven weer meer hun huis uit, supermarkten raken meer gewend aan de 1,5 meter en de schappen zijn goedgevuld. Het is indrukwekkend om te zien hoe supermarktondernemers en hun medewerkers zich hebben ingespannen om, binnen de richtlijnen,
Voor de supermarkten is de grootste uitdaging om op te schalen in hun capaciteit van thuisbezorging. Behalve supermarktgeograaf ben ik ook initiatiefnemer van het kennisplatform Supermarkt en Ruimte. Elk half jaar doen wij vanuit dit platform onderzoek naar de ontwikkeling van online supermarktbestedingen. De aprilmeting is wat dat betreft in deze tijd een uniek onderzoek: is er daadwerkelijk sprake van een ‘corona-effect’ op online boodschappen doen? Hoe dan ook, de afgelopen weken bleek maar weer eens te meer dat de supermarkt een belangrijke schakel is in ons dagelijks leven. De sociale functie van de supermarkt wordt nog wel eens onderschat, maar ik denk dat deze functie zich de komende weken duidelijker dan ooit manifesteert als we stapje voor stapje weer uit de lockdown komen en mensen elkaar weer kunnen ontmoeten in de supermarkt.
SUPERMARKTEN HOUDEN 'HAMSTERPRODUCTEN'
KEURIG STABIEL IN PRIJS Op verzoek van Foodlog heeft supermarktscanner.nl onderzocht of supermarkten hebben geprobeerd te profiteren van het hamsterende publiek. Commercieel was het een fluitje van een cent om de prijzen een beetje - bijvoorbeeld 10-15% - te verhogen omdat de vraag groot was en de schappen voortdurend leeg raakten. Timothy Dieduksman, oprichter van Supermarktscanner, presenteert een vlakke prijslijn wc-papier, het hamsterproduct bij uitstek.
DOOR: TIMOTHY DIEDUKSMAN, SUPERMARKTSCANNER.NL
De dagen na de bekendmaking van de nieuwe landelijke maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus trokken consumenten – geheel tegen het landelijk advies in – massaal naar de supermarkten om daar bepaalde productcategorieën flink in te slaan. Het hamstergedrag resulteerde in vele troosteloos uitziende lege schappen. Vooral de verkoop van houdbare producten nam flink toe. Daarnaast waren alle online bestelmomenten bij veel supermarkten ver van te voren volgeboekt. Maken supermarkten gebruik van de situatie en de ongekend grote vraag van de consument door hun prijzen naar boven toe aan te passen? Of doen ze dat wellicht alleen voor de meest populaire producten? Prijsmetingen Op basis van wekelijkse prijsmetingen sinds begin dit jaar van ruim twintigduizend producten, valt te concluderen dat de supermarkten in de weken na de bekendmaking van de landelijke maatregelen geen opvallende prijsstijgingen of -dalingen hebben doorgevoerd. Vanaf week 1 dit jaar zagen we meer prijsstijgingen dan prijsdalingen. Die trend werd echter na de landelijke maatregelen niet versterkt.
Onder de prijsstijgers zaten maar weinig 'hamsterproducten', boodschappen die de afgelopen tijd massaal werden ingeslagen. Een gedetailleerde analyse van onder meer de prijzen van rijst, pasta en groenteconserven laat zien dat de prijzen van producten binnen deze hamstercategorieën niet zijn gestegen. Geen slaatje geslagen Opvallende uitschieters qua prijs deden zich vooral eerder dit jaar voor en hebben te maken met het prijsbeleid van specifieke merken. Zo is een aantal soorten zalm en tonijn in blik van John West in week 8, drie weken voor de nieuwe landelijke maatregelen, bij meerdere supermarkten duurder geworden terwijl de prijs van andere merken constant bleef. Ook de biologische tarwebloem van Koopmans werd rond week 7 duurder. De prijs van bloem van andere merken, inclusief huismerken, waren veelal stabiel. Verder valt de prijsstijging van suiker sinds begin dit jaar op. Maar ook dat was dus nog voor de coronacrisis in Nederland en kan daar moeilijk mee in verband worden gebracht. We kunnen concluderen dat supermarkten producten in de hamstercategorie stabiel in prijs hebben gehouden en geen slaatje uit de situatie hebben geslagen. Check de prijsontwikkeling van wc-papier maar eens...
11
