Piotr Peszko

Warsztaty i spotkania otwarte – jak dobrze przygotować warsztaty, na których są osoby z różnymi niepełnosprawnościami słuchu i osoby pełnosprawne

Organizując warsztaty, w których wezmą udział zarówno osoby pełnosprawne, jak i uczestnicy z niepełnosprawnością słuchową, należy wziąć pod uwagę komfort pracy wszystkich odbiorców. Ze względu na ograniczenia komunikacyjne to osoby z wadą słuchu stanowią dla szkoleniowców największe wyzwanie. W tym artykule omówimy kilka ważnych elementów, które wpływają na komfort pracy podczas tego rodzaju warsztatów.

Pomieszczenie

Podstawową sprawą w pomieszczeniu, w którym odbywają się warsztaty, jest dobre oświetlenie osoby prowadzącej, a także dobra widoczność jego uczestników. Warto wziąć pod uwagę możliwość wykorzystania w sali w dodatkowego wyposażenia technicznego – pętli indukcyjnej lub systemów FM – które może znacznie ułatwić odbiór treści osobom słabosłyszącym, korzystającym z aparatów słuchowych lub implantów ślimakowych. Dobierając salę spotkania, należy także uwzględnić ewentualne miejsce dla tłumacza języka migowego towarzyszącego prowadzącemu.

Rozmieszczenie uczestników

Wskazane jest, żeby na warsztatach i spotkaniach z udziałem osób z niepełnosprawnością słuchu wszyscy uczestnicy widzieli się nawzajem. Najbardziej komfortowe jest ustawienie krzeseł w okrąg lub stołów w kształcie litery „U” (w podkowę). Podczas pracy warto wskazywać, kto w danym momencie mówi, należy także dać osobie z niepełnosprawnością słuchu krótki czas na odnalezienie osoby mówiącej, zanim zacznie się ona wypowiadać, dzięki czemu unikamy wielu wypowiedzi w jednym czasie.

ALEKSANDRA SZORC Surdopedagożka, studentka psychologii, związana z Fundacją Kultury bez Barier

PAULINA GUL Konsultantka rozwiązań dla osób z niepełnosprawnością słuchu, związana z Fundacją Kultury bez Barier

1. Szerzej – por. https://bit.ly/2yRRone [dostęp: 4.10.2018].

Odpowiedni prowadzący i jego miejsce

Podczas warsztatów bardzo ważna jest osoba prowadzącego – jego postawa, zrozumienie grupy oraz gotowość do uwzględnienia problemów niesłyszących. Powinien on mówić wyraźnym, naturalnym głosem, bez przesadnego zwalniania lub przyspieszania tempa wypowiedzi albo podnoszenia głosu.

Jeśli na zajęciach obecny jest tłumacz języka migowego, prowadzący powinien pamiętać, aby stać zawsze obok niego. Należy zwracać uwagę na czas migania, czasami zwolnić tempo mówienia, żeby tłumacz mógł nadążyć z przekazaniem wszystkich informacji.

Prowadzący musi stać zawsze przodem do uczestników z niepełnosprawnością słuchu, by widzieli oni jego twarz i usta. Powinien także zachęcać uczestników do aktywności, zadawania pytań, bez wywierania na nich presji.

Metodyka prowadzenia warsztatów

Musimy sobie uświadomić, że środowisko osób z niepełnosprawnością słuchu jest bardzo zróżnicowane. Są osoby, które posługują się wyłącznie polskim językiem migowym, dla niektórych formą komunikacji jest mowa werbalna. Aparaty słuchowe lub implanty ślimakowe są tylko środkami technicznymi wspomagającymi słuch, nie można jednak uznać, że osoba, która korzysta z protezy słuchowej, wszystko rozumie. Słyszeć bowiem nie znaczy rozumieć1.

W komunikacji z osobą korzystającą ze wsparcia tłumacza języka migowego trzeba pamiętać, żeby to z nią utrzymywać kontakt wzrokowy. Tłumacz jest tylko pomocą, cieniem.

Należy unikać pojedynczych słów, a stosować krótkie zdania lub frazy. Nie można zapominać, że osoby z niepełnosprawnością słuchu mają trudności z wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie – nie są w stanie słuchać prowadzącego (co wymaga obserwacji jego twarzy), a jednocześnie pisać, oglądać ilustracji czy wykonywać zadania. Należy się więc upewnić, że cała instrukcja do zadania czy treść zostały w pełni zrozumiane, a dopiero później pozwolić uczestnikom przejść do wykonywania odpowiednich czynności. Przy omawianiu tematu warto zapisać na tablicy słowa kluczowe i używać pomocy wizualnych.

Trzeba pamiętać, że osoby z niepełnosprawnością słuchu odbierają świat wzrokiem. Warto więc zadbać o atrakcyjne, ale nieprzeładowane treścią elementy pomocnicze – grafiki czy plakaty. Opracowując jakiekolwiek warsztaty, przygotujmy dla uczestników zadania praktyczne i manualne. Osoby z niepełnosprawnością najwięcej odbierają i zapamiętują przez doświadczanie.

Atmosfera

Warto budować podczas warsztatów atmosferę bezpieczeństwa i wzajemnego szacunku. Dać uczestnikom możliwość zadania pytania, szansę na doprecyzowanie podejmowanych kwestii czy przekazać ewentualny kontakt po warsztatach.

Dobre przygotowanie do warsztatów ułatwia prowadzenie zajęć. Przewidywanie ewentualnych przeszkód i zapobieganie im to szansa na efektywniejszą pracę warsztatową. Rozwiązywanie trudności na bieżąco, w trakcie zajęć, bez uprzedniego planu może przełożyć się na skrócenie merytorycznej części szkolenia, zniechęcenie uczestników do pracy i pojawienie się zastrzeżeń wobec organizatorów spotkania.

Bibliografia

U. Buryn (2001), Mój uczeń nie słyszy: poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych, Warszawa.