Wnioski

Wybór tegorocznego tematu przewodniego eTwinning, jakim jest uczestnictwo demokratyczne jest bardzo aktualny. Jeśli prawdą jest, że procesy demokratyczne nigdy nie ograniczały się wyłącznie do uczestnictwa w wyborach, to coraz wyraźniej widać, że głos społeczeństwa - tak zwana opinia publiczna - jest obecnie tworzona, wyrażana, a czasem nadużywana na nowe i nieprzewidywalne sposoby. W ciągu ubiegłych dwóch dekad reprezentacja polityczna przeniosła się z tradycyjnych partii i organizacji do rozproszonych ruchów, czasem manipulowanych przez media Santi Scimeca Kierownik projektu, Centralne społecznościowe, czyniąc nasze społeczeństwo płynnym Biuro Programu eTwinning - parafrazując Zygmunta Baumana - co przypomina osiąganie konsensusu. Jaką rolę odgrywają tu młodsze pokolenia? W jaki sposób edukacja, szkoły i nauczyciele mogą mieć wkład we wzmocnienie pozycji uczniów, aby mogli oni odgrywać aktywną rolę w naszym społeczeństwie? Czy szkoły są w stanie spełnić uzasadnione oczekiwania uczniów? Co ciekawe, Greta Thunberg, szwedzka uczennica i znana aktywistka walcząca z kryzysem klimatycznym, rozpoczęła swoją walkę od „strajku szkolnego", prawdopodobnie czując, że może sprawić, że jej głos zostanie usłyszany, jeśli nie pójdzie do szkoły, a zamiast tego stanie przed parlamentem krajowym z dużym transparentem o treści: „skolstrejk för klimatet". Tysiące uczniów poszło za jej przykładem, opuszczając zajęcia szkolne i sprawiając, że problemem tym zajęli się politycy. Ale czy edukacja odegrała rolę w tym procesie? Czy zaangażowanie Grety było wynikiem rozmów z nauczycielami, zajęć, w których uczestniczyła, czy projektu, w który była zaangażowana? Czy edukacja zapewniła właściwy kontekst dla tysięcy innych uczniów, którzy manifestują na ulicach, wzywając do przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu? Na to pytanie nie znamy odpowiedzi, ale mamy nadzieję, że system oświaty położył podwaliny, dzięki którym młode pokolenie postanowiło zakasać rękawy i zacząć działać. Ta gotowość do działania to w skrócie jest uczestnictwo demokratyczne. Jak przedstawiono w niniejszej publikacji, Unia Europejska i władze oświatowe w państwach członkowskich, a także inne instytucje, takie jak Rada Europy, ponownie silnie zaangażowały się w edukację obywatelską i wspieranie jej, co znajduje wyraz w konwencjach ratyfikowanych przez setki państw oraz inicjatywach na szczeblu lokalnym i krajowym. Szkoły są w awangardzie i mają obowiązek zapewnić, że młode pokolenia uczą się demokracji i wdrażają ją w praktyce. Oznacza to budowanie wiedzy, rozwijanie umiejętności i postaw tworzących fundament dla kompetencji obywatelskiej, w tym dla poszanowanie wartości demokratycznych i praw

podstawowych. Podejście to obejmuje również „uczenie się przez działanie". W szkole każdy ma rolę do odegrania: dyrekcja powinna stwarzać warunki dla współdzielonego przywództwa i wyjścia poza tradycyjne metody nauczania i przedmioty; nauczyciele powinni rozwijać się zawodowo i dostrzegać związki pomiędzy programem nauczania a trendami społecznymi, natomiast uczniowie powinni działać i być postrzegani jako siła napędowa zmian. Również społeczność lokalna odgrywa zasadniczą rolę we wspieraniu tego procesu: szkoły, rodzice, stowarzyszenia, gminy należą do tego samego ekosystemu, który powinien być pielęgnowany i rozwijany, z uwzględnieniem wkładu każdego ze swoich członków. W ramach wspólnych wysiłków, musimy pracować nad rzecz bardziej włączającej, demokratycznej, autentycznej edukacji, która zajmuje się tym, co naprawdę ma znaczenie (kryzys klimatyczny, tolerancja, szacunek, wielokulturowość i inne zagadnienia) i przygotowuje młodych obywateli na przyszłość. Niniejsza publikacja pokazuje, że istnieją szkoły, nauczyciele i projekty, które przygotowują grunt dla młodych ludzi, aby stali się myślącymi i zaangażowanymi obywatelami, gotowymi do wyjścia poza strefę komfortu ich szkoły. eTwinning zapewnia tym nauczycielom narzędzia, kontekst, inspiracje i niezbędne uznanie. Przykłady przytoczone w niniejszej publikacji to tylko niektóre z wielu działań, które przygotowują jednostki do życia w społeczności i budują fundamenty, na których młodzi ludzie mogą się rozwijać i osiągnąć gotowość do tego, by mogli powiedzieć: „tak, to co robię ma znaczenie". Musimy pamiętać, że bez wpływu systemowego, realizacja pojedynczych projektów i działania pojedynczych szkół i nauczycieli wiążą się z ryzykiem, że pozostaną odizolowane i będą stanowić odosobnione próby. Jednak setki projektów eTwinning mają siłę ruchu demokratycznego, pod warunkiem, że skupiają się na tym samym celu, dzielą się dobrymi praktykami i obracają swoje sukcesy na własną korzyść. Jeśli realizatorzy projektów będą się nawzajem wspierać, staną się widoczni i rozpoznawalni i wejdą w główny nurt edukacji. Publikację tę dedykujemy wszystkich marzycielom, którzy każdego dnia zmieniają świat. A jest ich wielu.