Pomorska Droga św. Jakuba (Szlak Santiago de Compostela

Pomorska Droga św. Jakuba (Szlak Santiago de Compostela)

Santiago de Compostela w średniowieczu było jednym z trzech świętych miast, do których udawali się pielgrzymi, dwa inne to Jerozolima i Rzym. Wielu uważało, że pielgrzymka do Santiago de Compostela była najważniejszą gdyż Rzym był siedzibą papiestwa i w owych czasach panowało tam zawsze napięcie polityczne, zaś podróż do Jerozolimy była zbyt daleka i niebezpieczna. Do sanktuarium w Santiago de Compostela prowadziło wiele szlaków pielgrzymkowych, którymi wędrowali głównie pątnicy z Francji, Niemiec, Włoch, Holandii i Anglii. Wędrówki do Santiago de Compostela rozpoczęły się już w IX w., kiedy to odkryty został grób jednego z 12 apostołów Chrystusa – Jakuba13, zwanego również Większym. W całej Europie rozpowszechnił się wówczas jego kult, dając początek wielkiemu pielgrzymowaniu z najodleglejszych nawet krańców kontynentu.

Powstały w średniowieczu Szlak Świętego Jakuba (Droga św. Jakuba) przetrwał w zasadzie bez większych zmian do dnia dzisiejszego. Jest to najstarszy szlak pielgrzymkowy. Przebiega on niemal przez cała Europę, kończąc się w Santiago de Compostela, miejscowości położonej w hiszpańskiej Galicji. Dante Alighieri14 w książce Vita nuova (Życie nowe) napisał, że jego zdaniem prawdziwymi pielgrzymami są tylko ci, którzy udali się do Santiago de Compostela. W okresie największej popularności jako cel pielgrzymek miasto przyjmowało 500 000 ludzi rocznie.

Droga św. Jakuba w języku hiszpańskim to El Camino de Santiago, co oznacza również Drogę Mleczną – prawdopodobnie dlatego, że pielgrzymów było tylu, ile gwiazd na niebie. Przybywający do grobu św. Jakuba, spodziewali się całkowitego odpuszczenia grzechów. Wzdłuż trasy pielgrzymek powstawały szpitale, mosty i zajazdy.

Droga św. Jakuba to szlak pod każdym względem wyjątkowy, określany mianami „Najpiękniejszej drogi świata” i „Głównego traktu Europy”, „Drogi życia”, „Drogi wiary” oraz „Drogi nawrócenia i pokory”. Droga św. Jakuba to szlak, na którym jak pisał Johann Wolfgang von Goethe – narodziła się świadomość Europy. Głównym obiektem sakralnym jest katedra, stanowiąca jeden z czołowych zabytków architektury romańskiej w Europie. W ołtarzu znajduje się duża rzeźba św. Jakuba (XIII w.), pod ołtarzem sarkofag z jego szczątkami. W średniowieczu większość pielgrzymek do Composteli miała charakter pokutny. Sądy cywilne i kościelne często nakazywały skazanym udanie się do grobu św. Jakuba. Były wśród nich zarówno osoby odpowiadające za naruszenie porządku publicznego, jak i pospolici złodzieje czy zabójcy. Równocześnie coraz popularniejszy stawał się zwyczaj wynajmowania żebraków czyli zawodowych pielgrzymów odbywających pielgrzymkę w zastępstwie danej osoby [Szlaki pielgrzymkowe… 2000, s.127].

13 Św. Jakub Większy (Starszy) był jednym z uczniów Jezusa. Dzieje Apostolskie głoszą, że był pierwszym apostołem, który zginął śmiercią męczennika. W IX w. na terenie hiszpańskiej prowincji Galicja odkryto jego grób. Apostoł miał prowadzić ewangelizację Półwyspu Iberyjskiego. Po zakończeniu misji wrócił do Jerozolimy, gdzie pomiędzy rokiem 42 a 44 został zamordowany z rozkazu króla Judei Heroda Agrypy. Był pierwszym spośród apostołów męczennikiem. Po śmierci uczniowie przewieźli ciało na teren Hiszpanii i pochowali na rzymskim cmentarzu w miejscowości Iria Flavia niedaleko galicyjskiego miasteczka Padron. Te wydarzenia, jak i późniejsze, owiane są wieloma legendami [Orzechowska-Kowalska 2013, s. 37]. 14 Dante Alighieri (1265-1321) – włoski poeta, filozof i polityk. Jego najważniejsze dzieło, pisane przez całe życie i ukończone tuż przed śmiercią, to Boska komedia –monumentalny poemat, będący ukoronowaniem twórczości poety i summą średniowiecznej wiedzy (http://www.polskina5.pl/dante_alighieri).

Pielgrzyma zdążającego do świętego miejsca w Composteli wyróżniał strój. Był to długi płaszcz, który chronił przed chłodem i deszczem, na głowie kapelusz z szerokim rondem, w ręku sękaty kij (laska), na którym zawieszano bukłak na wodę. Na ramieniu wędrujący miał przewieszoną torbę lub sakwę, w niej pożywienie, dokumenty, pieniądze. Bogatsi pątnicy na nogi zakładali buty lub sandały, biedniejsi wędrowali boso. Znakiem pielgrzyma była muszla – atrybut przyczepiony do kapelusza, płaszcza czy torby [Orzechowska-Kowalska 2013, s.38]. Szlaki pątnicze do Composteli utworzyły rozległą sieć, która przetrwała w zasadzie bez znaczących zmian aż do czasów współczesnych, obejmując większość krajów europejskich. „Najpiękniejsza droga świata”, jak często ją określają sami pielgrzymi, stała się prawdziwym fenomenem łączącym kultury i społeczności starego kontynentu, a od kiedy Rada Europy uznała ją za pierwszy w Europie szlak kulturowy, wpisując ją na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obserwujemy „złoty okres” jej znaczenia dla rozwoju pielgrzymowania i turystyki religijnej na całym świecie [Orzechowska-Kowalska 2012, s. 89].

Polska sieć Camino de Santiago łączy obecnie przejścia graniczne Polski: z Litwą (Droga Polska), z Ukrainą (Droga św. Jakuba Via Regia), z Czechami (Beskidzka Droga św. Jakuba, Kłodzka Droga św. Jakuba, Nyska Droga św. Jakuba i Żytawska Droga św. Jakuba), z Niemcami (Dolnośląska Droga św. Jakuba, Droga św. Jakuba Via Regia, Lubuska Droga św. Jakuba i Pomorska Droga św. Jakuba), oraz z Rosją – Obwodem Kaliningradzkim (Pomorska Droga św. Jakuba).

Pomorska Droga św. Jakuba nawiązuje do traktu rozpoczynającego się niegdyś w Królewcu, a dziś z rejonu wschodniej części Litwy, z Kretingi i prowadzi przez Rosję (obwód kaliningradzki), Polskę, Niemcy i dalej aż do głównych szlaków wiodących do Hiszpanii. Łączna długość szlaku skąd dokąd to 112 km.

Polski odcinek szlaku liczy ok. 720 km, trasa prowadzi z Braniewa do Szczecina oraz przez Świnoujście i dalej do Rostoku. Trasa na Pomorzu podzielona jest na 7 części obejmujących 29 odcinków. Pielgrzymi zdążający szlakiem mogą podziwiać piękno nadbałtyckiego krajobrazu, zwiedzać cenne zabytki kultury oraz zasmakować regionalnych potraw. Pomorska Droga św. Jakuba w 2019 roku została połączona łącznikiem z Żukowa do Kruszwicy (Pelplińska Droga św. Jakuba) z Camino Polaco - drugą główną drogą jakubową w Polsce, biegnącą z Wilna przez Olsztyn i Toruń, by szlakiem Wielkopolskiej oraz Dolnośląskiej Drogi św. Jakuba w Zgorzelcu połączyć się z Via Regia – trzecim głównym polskim szlakiem jakubowym. Via Regia prowadzi pielgrzymów aż z Kijowa, przez Lwów, Kraków, Opole i Wrocław w stronę Lipska, by zakończyć bieg w Santiago de Compostela u grobu św. Jakuba Apostoła – mety wszystkich dróg pielgrzymich Camino.

Pelplin, serce oznakowanej w 2019 roku Pelplińskiej Drogi św. Jakuba, uzyskał już w 2018 roku połączenie z Świętą Górą Polanowską, na której króluje Matka Boża – Brama Niebios, szlakiem Człuchowskiej Drogi św. Jakuba. Stąd niedaleko (45 km) do Góry Chełmskiej k. Koszalina – drugiej świętej góry Pomorzan – z Sanktuarium Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej.

Logo Szlaku św. Jakuba. Droga oznaczona jest muszlą św. Jakuba, która jest także symbolem pielgrzymów. W różnych krajach i na różnych trasach można znaleźć znaki w nieco innej formie i kolorach, jednak zawsze są łatwe do rozpoznania jako muszla św. Jakuba.