3.6.1. Zdiagnozowane trudności, bariery i luki prawne

Ważnym aspektem współpracy stanowiły kwestie dotyczące przeciwdziałania żebraniu, w szczególności wykorzystywania dzieci jako elementu żebraczego i przeciwdziałanie procederowi handlu ludźmi. Co do ostatniej kwestii współpraca została nawiązana z Komendą Główną Biurem Kryminalnym Wydziałem dw. z Handlem Ludźmi oraz współdziałającym z nią Ośrodkiem Badań Handlu Ludźmi wnpism Uniwersytetu Warszawskiego – wymiana doświadczeń, wiedzy i informacji, a także monitoring sytuacji zastanej w ujęciu lokalnym i krajowym.

straż miejska Współpraca w zakresie przeciwdziałania żebraniu, w szczególności wykorzystywania dzieci jako elementu żebraczego, a także w zakresie spraw dotyczących naruszeń przepisów dotyczących porządku i czystości w gminie.

kuratorzy sądowi Współpraca stała w zakresie nadzorów nałożonych na rodziny przez sądy (rodzinne i karne), opierająca się na uwspólnianiu kierunku działań i pracy z rodziną, komunikacji w zakresie spraw ważnych dla rodziny, a także współdziałanie interwencyjne;

sądy (pionów rodzinnych i karnych) Współpraca w zakresie rozpoznawanych spraw, głównie w obszarze przygotowania osób ze społeczności do procesów (wyjaśnienie procedur, tłumaczenia, pomoc w sporządzaniu pism, towarzyszeniu podczas spraw etc).

rzecznik praw obywatelskich Program nie tylko został objęty patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, ale stanowił przedmiot jego stałego zainteresowania. W ramach współpracy Fundacja informowała o kolejnych etapach realizacji zadania oraz konsultowała ważne aspekty społeczne i prawne.

34 Model pracy ze społecznością różną etnicznie

przedstawicielstwa dyplomatyczne Pomimo wielokrotnych inicjatyw Fundacji nie udało się nawiązać współpracy z Ambasadą Rumunii w Polsce (w rozumieniu partnerstwa i sprawnej komunikacji). W ocenie Fundacji była ona traktowana jak nachalny intruz, pomimo że sprawy, z którymi się zwracała, zawsze dotyczyły kwestii istotnych dla obywateli Rumunii. W sprawach pilnych, wymagających znajomości rumuńskiego prawa, kontaktowaliśmy się z polskim przedstawicielstwem dyplomatycznym w Bukareszcie. Konsul był nie tylko pomocny w wyjaśnianiu spornych kwestii, ale nadto zawsze z dużą otwartością podchodził do działań Fundacji.

Powyższe instytucje nie wyczerpują listy podmiotów, instytucji i urzędów, z którymi podjęliśmy/łyśmy współpracę w okresie realizacji zadań. W tym obszarze warto zauważyć, iż jednym z założeń początkowej fazy realizacji Programu była koncepcja koalicji miast, które zmagają się problemem koczowisk romskich (jej oś miały stanowić Wrocław - Poznań - Gdańsk). W założeniach koalicja miała nie tylko dzielić się doświadczeniami i dobrymi praktykami, ale nadto prowadzić jednolity lobbing w zakresie zmian legislacyjnych na poziomie centralnym. Pomimo podjętych prób, de facto koncepcję udało się zrealizować dopiero w 2020 r.

3.6.1. Zdiagnozowane trudności, bariery i luki prawne

Podczas realizacji Programu zostało zdiagnozowanych szereg trudności systemowych. Wśród nich warto wymienić:

w zakresie systemu rejestracji pobytu: • fikcyjność wymogów w procesie rejestracji, zwłaszcza w zakresie posiadania ubezpieczenia zdrowotnego oraz środków do życia (w obu przypadkach łatwo te wymogi obejść – wśród społeczności romskiej regułą było wpłacanie określonej kwoty, pobieranie wydruku stanu konta oraz natychmiastowa wypłata tychże środków; z kolei potwierdzenia posiadania tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego opierało się na rejestracji jako osoba bezrobotna w pup),

Model pracy ze społecznością różną etnicznie

35

• fikcyjność przepisów o konsekwencjach (grzywna) za brak rejestracji pobytu, • brak narzędzi prawnych w przypadku odmowy rejestracji pobytu, w tym kontroli państwowej w stosunku do osoby objętej restrykcją.

w zakresie systemu edukacji: • brak pieczy systemu nad rzeczywistą realizacją obowiązku szkolnego - na koczowisku wychowało się pokolenie osób, które pomimo zamieszkiwania w Polsce „uniknęło” pójścia do szkoły bądź też zakończyło swą edukację na edukacji wczesnoszkolnej, • brak alternatywnych ścieżek edukacyjnych, w szczególności w zakresie szkoły podstawowej dla nastolatków – istniejące rozwiązania prawne, oparte na powszechności obowiązku szkolnego, nie przewidują sytuacji, w której starsze dzieci nie mają doświadczeń edukacyjnych.

W konsekwencji nie istnieje rozwiązanie systemowe odpowiadające na pytanie do jakiej szkoły ma uczęszczać nastolatek (np. 13-letnie dziecko) bez doświadczeń edukacyjnych oraz jaki program ma realizować, • brak asystentów/ek kulturowych, wspomagających ucznia/uczennicę oraz jego/jej rodzinę w procesie adaptacji i integracji ze środowiskiem szkolnym, a także służyli wsparciem dla nauczycieli w rozumieniu kontekstów kulturowych, • niska świadomość osób z grona pedagogicznego w zakresie kultury romskiej.

w zakresie systemu zdrowia: • oparcie elektronicznego systemu weryfikacji uprawnień świadczeniobiorców (ewuś) na numerze pesel, bez uwzględnienia faktu, że obcokrajowcy nie mają obowiązku jego posiadania. W konsekwencji osoba nie funkcjonująca w systemie ewuś ma trudność z potwierdzeniem swego prawa do świadczeń zdrowotnych. W stosunku do społeczności Romów i Romni rumuńskich problemu nie niweluje ist-

36 Model pracy ze społecznością różną etnicznie