3.6. Współpraca międzyinstytucjonalna i aspekty prawne

W zakresie informacji istotnym elementem było utrzymanie spójności i jednolitości informacji. Stąd dokładaliśmy szczególnej uważności oraz dbałości w zakresie sprawnego przekazu informacyjnego również na płaszczyźnie współpracy z instytucjami i urzędami. Organizowane były międzysektorowe wizyty na koczowisku (Dyrektor Departamentu Spraw Społecznych lub delegowany urzędnik, Dyrektorka Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz przedstawiciele Fundacji) podczas, których przekazywane były ważne dla społeczności komunikaty. Zaangażowanie wysokiej rangi, decyzyjnych urzędników stanowiła gwarancję wiarygodności podnoszonych kwestii.

włączanie W momencie skompletowania zespołu projektowego społeczność została zaproszona do siedziby Fundacji, żeby poznać poszczególne osoby i zrozumieć ich rolę w podejmowanych działań. Istotne też było zrozumienie przyczyn decyzji o rozproszeniu osady oraz jej nieodwołalności. Zależało nam na tym, aby odpowiedzieć na obawy, ale i stanowczo realizować założone działania. Praca przy projekcie to balans i szukanie równowagi między potrzebami Romów i Romni, a warunkami brzegowymi, jakimi są założenia projektu oraz normy i wartości społeczne.

Dla trwałości projektu włączenie społeczności do współdecydowania o swoim losie, informowanie jej na każdym etapie o tym, co się dzieje i będzie działo, oddanie ostatecznej decyzyjności, miało niezwykle istotne znaczenie. Zbudowanie relacji opartej na zaufaniu (wciąż jesteśmy w trakcie) sprawiło, że rodzinom coraz trudniej „zniknąć bez słowa”. Mają przy tym świadomość odwracalności swoich decyzji oraz stałości Fundacji - można wrócić, kiedy pierwotnych planów nie uda się zrealizować lub pojawią się nieprzewidziane komplikacje. Wbrew pozorom i na przekór wielu trudnym momentom we wzajemnych stosunkach to właśnie pracownicy Fundacji stanowią swoiste „koło ratunkowe” w sytuacjach kryzysowych. Coraz częściej stykamy się z potrzebą doradztwa w rodzinach, które podjęły decyzję o samodzielnym funkcjonowaniu

Model pracy ze społecznością różną etnicznie

31

poza Programem. Stąd planujemy, o ile Program będzie kontynuowany po roku 2020, uruchomienie Punktu Informacyjnego, którego działanie skoncentrowane będzie wokół wsparcia społeczności romskiej, bez względu na jej formalny status powiązania z Fundacją.

Powyższa okoliczność, a przede wszystkim leżące u jej podstawy spostrzeżenie o „nie zapominaniu” współpracy z Fundacją , jest najlepszym dowodem na trwałość projektu

Wszystkie powyższe działania: uświadamianie o prawach, budowanie relacji, włączanie w podejmowanie decyzji i konfrontacja z konsekwencjami, prowadzą do nauki i wzmacniania kompetencji obywatelskich. Już teraz, po trzech latach funkcjonowania Programu osoby ze społeczności świadomie korzystają z opieki lekarskiej na osiedlach, na których mieszkają, ich dzieci się uczą w szkołach rejonowych, korzystają z infrastruktury osiedlowej, działa drobna pomoc sąsiedzka, a młode osoby coraz częściej szukają stałej, a nie dorywczej pracy zawodowej. W efekcie coraz wyraźniej rodziny wychodzą z matni bierności, wykluczenia i postrzegania swego funkcjonowania jedynie na obrzeżach społeczności przyjmującej. Uzależnienie od pomocy (systemowej, osób prywatnych, organizacji pozarządowych) dotychczas stanowiące oś egzystencji i odnoszące się do prymarnych potrzeb zaczyna przekształcać się w kierunku wyższych aspiracji, motywacji do „lepszego” życia.

3.6. Współpraca międzyinstytucjonalna i aspekty prawne

Przystępując do realizacji Programu mieliśmy/łyśmy świadomość trudności oraz różnorodności konfliktów, które generowało koczowisko. Stanowiły one podłoże działania wielu służb – począwszy od Straży Granicznej, Policji, Straży Miejskiej, poprzez struktury sądowe i pomocowe, aż po instytucję Rzecznika Praw Obywatelskich. W konsekwencji nawiązanie współpracy z przedstawicielami w/w instytucji wydawało nam się

32 Model pracy ze społecznością różną etnicznie

koniecznością. W naszej opinii każda posiadała wiedzę i doświadczenie (skorelowane z zakresem kompetencji) cenne nie tylko dla diagnozy szerokiego spektrum problemów, potrzeb i możliwości, ale przede wszystkim do zbudowania całościowego systemu wsparcia, rzeczywistej platformy komunikacji i współpracy międzysektorowej oraz międzyinstytucjonalnej.

Inicjatywa współpracy spotkała się z „chłodną” otwartością, zwłaszcza w zakresie służb mundurowych, co w dużej mierze wynikało z postrzegania przez te służby organizacji pozarządowej jako elementu kontroli, a nie partnera. Co istotne, w początkowej fazie realizacji Programu, przedstawiciele służb mundurowych nie kryli swego sceptycyzmu co do skuteczności Fundacji i uznawali cel Programu (likwidację koczowiska) za nierealny do wykonania. To nastawienie nie motywowało do rzeczywistej współpracy. Wraz z postępem Programu nastawienie do Fundacji ewoluowało, finalnie przyjmując postać dobrych relacji oraz współdziałania w omawianym obszarze. Szczególnie dobrze współpraca przebiegała ze Strażą Miejską, Strażą Graniczną oraz Zespołami Kuratorskimi, tworząc dobrą praktykę współpracy międzysektorowej.

Płaszczyzny współpracy przedstawiały się następująco:

straż graniczna: Współpraca w zakresie prawnych aspektów związanych z pobytem na terenie rp, analiza indywidualnych sytuacji problematycznych (vide: odmowa rejestracji pobytu z powodu zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa, przebywanie na terenie RP dziecka – obywatela Rumunii bez opieki prawnej).

policja Współpraca w zakresie spraw związanych z naruszeniem porządku prawnego – spraw karnych, w których przedstawiciele/-lki społeczności romskiej występowali/-ły w charakterze sprawców jak również pokrzywdzonych.

Model pracy ze społecznością różną etnicznie

33