Istota partnerstw strategicznych

podlegające dostosowaniu do nowych funkcji. Wykonano nowe stropy, a nad historycznymi sklepieniami wykonano samonośne konstrukcje podłóg, dostosowując obiekt do użyteczności publicznej. Usunięto i odtworzono lub przeprowadzono konserwację tynków zewnętrznych metodami tradycyjnymi na całym obwodzie pałacu, odtworzono gzymsy kordonowe oraz detale okienne na wszystkich elewacjach pałacu z wyjątkiem ryzalitu od strony południowej. Wykonano i wstawiono okna we wszystkich skrzydłach pałacu oraz w obu wieżach. Zabezpieczono fundamenty budynku, a także oczyszczono i zabezpieczono piwnice. W 2016 roku powstała nowa, szklana część, będąca zakończeniem pałacu od strony wschodniej. W 2017 roku wykonano instalacje wentylacyjne, elektryczne, wodno-kanalizacyjne i centralnego ogrzewania w dwóch z pięciu skrzydeł pałacu. Wszystkie prace remontowe i adaptacyjne zostały wykonane pod wnikliwym okiem zespołu konserwatorów z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Katowicach na czele. W I etapie inwestycji planuje się uruchomienie restauracji browarnianej, kawiarni społecznej, przestrzeni kreatywnej, sali tradycji, biblioteki oraz czytelni, a także przestrzeni dedykowanej organizacjom pozarządowym i przedsiębiorstwom społecznym. W ramach II etapu, którego realizację planuje się na lata 2020-2021, w zabytkowych stajniach ma powstać hotel**** wraz z restauracją i salami konferencyjnymi oraz przestrzeń eventowa na terenie maneżu. Warto zwrócić uwagę, że równolegle do procesu inwestycyjnego są prowadzone działania włączające lokalną społeczność w proces rewitalizacji, jak również niezbędne aktywności potrzebne do uruchomienia biznesu pozwalającego na utrzymanie obiektu po jego otwarciu. Wzięcie pod uwagę wszystkich uwarunkowań: architektonicznych, budowlanych, zarządczych, formalno-prawnych, finansowych a także historycznych, pokazuje, że mamy do czynienia z procesem wielopłaszczyznowym, gdzie za jeden z kluczowych czynników sukcesu zostały uznane partnerstwa strategiczne.

Anna Bielak-Dworska

Istota partnerstw strategicznych

Zakładany w ramach rewitalizacji proces budowania międzysektorowej sieci współpracy ma za zadanie jak najbardziej interdyscyplinarne, wielopłaszczyznowe, kompleksowe, a przede wszystkim skuteczne podejście do omawianej problematyki. Współpraca ekspertów z różnych branż (architektów, badaczy, przedsiębiorców,

urzędników, pracowników socjalnych, animatorów, społeczników itp.) ukierunkowanych na cel związany z przywracaniem do życia terenów zdegradowanych społecznie i infrastrukturalnie, daje szansę na przygotowanie i realizację projektów spełniających oczekiwania wszystkich interesariuszy. W przypadku rewitalizacji Kompleksu Pałacowo-Parkowego w Siemianowicach Śląskich współpraca międzysektorowa została zwieńczona partnerstwami strategicznymi :  Inwestorem - Inspiration Point S.A. a Głównym Projektantem - Euro Projekt Klaudiusz Fross i Generalnym Wykonawcą - Gijo Sp. z o.o.,

 Inspiration Point S.A. a Urzędem Marszałkowskim Województwa Śląskiego w ramach projektów realizowanych z Regionalnych Programów Operacyjnych tj. 10.3.1. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych – „Rewitalizacja Kompleksu

Pałacowo-Parkowego Donnersmarcków w Siemianowicach Śląskich wraz z terenami przyległymi”, 9.1.1 Wzmacnianie potencjału społeczno-zawodowego społeczności lokalnych – „Ogród Możliwości szansą na aktywizację społeczną i zawodową mieszkańców Siemianowic Śląskich”,

 Urzędem Miasta Siemianowice Śląskie i Stowarzyszeniem Przyjaciół Pałacu

Donnersmarcków w Siemianowicach Śląskich - partnerstwo w projekcie „Human Smart City” realizowane w ramach programu Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju,

 Fundacją Stajnia a Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią - partner merytoryczny w międzynarodowej konferencji Co-design your P(a)lace 2018,

 Fundacją Stajnia, London College of Communication i Student&Innovation

House - partnerzy projektu „Co-design your place” realizowanego w ramach

Erasmus +, akcja 2: Partnerstwa strategiczne. Współpraca na rzecz innowacji i wymiany dobrych praktyk

 Fundacją Stajnia, Stowarzyszeniem Przestrzeń Zmiany - partnerstwo w ramach projektu “Akademia Liderów Społecznych” realizowana w ramach Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, Narodowego Funduszu Wolności. Tak liczne partnerstwa zawierane w ramach poszczególnych projektów strategicznych pokazują jak istotna jest współpraca międzysektorowa, która wynika m.in. ze zróżnicowanych kompetencji podmiotów zaangażowanych w proces, jak również dostępnych źródeł finansowania umożliwiających przeprowadzenie skutecznej rewitalizacji. Na podstawie realizowanych działań, za Dorotą Bazuń (15), można wyłonić kilka istotnych wniosków sprzyjających dyskusji o istocie partnerstw w procesach rewitalizacyjnych na przykładzie przedmiotowego projektu rewitalizacyjnego.

1. Niezbędna jest orientacja w kwestiach dotyczących dokumentów strategicznych realizowanych przez samorządy terytorialne w postaci

Lokalnych/Miejskich/Gminnych Programów Rewitalizacyjnych (dalej LPR); wpisanie Kompleksu Pałacowo-Parkowego w Siemianowicach Śląskich przez Urząd Miasta Siemianowice Śląskie do LPR umożliwiło pozyskanie funduszy unijnych, dystrybuowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, koniecznych do przeprowadzenia procesu rewitalizacji kompleksu.

2. Rewitalizacja wymaga zaangażowania profesjonalnych partnerów społecznych (organizacji pozarządowych), charakteryzujących się dobrymi kompetencjami społecznymi, pasją i energią do działania oraz znajomością lokalnych społeczności. Istotą tej współpracy jest włączenie mieszkańców oraz innych zainteresowanych interesariuszy w skomplikowany proces rewitalizacji, celem współtworzenia przestrzeni dostępnej i atrakcyjnej dla pokoleń. W przypadku obszarów objętych problemem degradacji, trudność polega na niskim poziomie zaangażowania społecznego oraz niewystarczającej ilości lokalnych partnerów profesjonalnie angażujących się w tematykę rewitalizacji. Diagnoza ta, pozostawiona w Lokalnym Programie Rewitalizacji, przyczyniła się do realizacji następujących projektów:  „Akademia Liderów Społecznych”, której celem jest wyłonienie oraz edukacja liderów lokalnych animujących i włączających lokalną społeczność w proces rewitalizacji. Wiedza na temat osób/organizacji przychylnych rewitalizacji zwiększa szansę na skuteczne animowanie przedsięwzięć rewitalizacyjnych i rozwiązywanie ewentualnych konfliktów,  „Ogród możliwości”, którego celem jest zarówno aktywizacja społeczna, jak i zawodowa mieszkańców.

Takie podejście umożliwia budowanie lokalnej i regionalnej sieci współpracy składającej się z mieszkańców, organizacji, aktywistów, samorządowców oraz zaangażowanych społecznie przedsiębiorców, którzy dogłębnie rozumieją trudności wynikające z wieloletniego procesu odnowy zdegradowanych obszarów. 3. Istotna jest znajomość zasad i konsekwencji wynikających z polityki przestrzennej oraz współpraca z urbanistami, architektami, konserwatorami zabytków, która jest istotnym elementem sprawnego przeprowadzenia procesu. W przypadku rewitalizacji Kompleksu Pałacowo-Parkowego kluczowym elementem etapu projektowego było prowadzenie rozmów i ustaleń z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz zewnętrznymi ekspertami.

4. Rewitalizacja jest złożonym działaniem wymagającym kompetencji w zakresie instrumentów i reguł finansowych: umiejętności pozyskiwania i rozliczania środków, przeprowadzania przetargów itp. [15]

5. Rewitalizacji sprzyja przepływ i kumulowanie wiedzy między:

 stroną biznesową posiadającą silne kompetencje w zakresie: budowania propozycji wartości, rozwijania dystrybucji, zwiększania skuteczności realizowanych przedsięwzięć, wdrażania i realizacji projektów,  stroną reprezentowaną przez organizacje pozarządowe posiadającą silne kompetencje społeczne, przejawiające się w bliskości i rozumieniu potrzeb mieszkańców, umiejętności budowania dialogu i zaufania społecznego,  sektorem publicznym tj. samorządy i uczelnie, mającym silne zaplecze formalno-prawne, posiadającym wiedzę oraz doświadczenie w zakresie administracji, a także dane statystyczne oraz diagnozy dotyczące najpilniejszych działań społeczno-gospodarczych w danym regionie.

Przyglądając się przedmiotowej rewitalizacji istotnym elementem wymiany wiedzy i doświadczeń okazały się partnerstwa merytoryczne zawarte w ramach projektu „Co-design your place” z: London College of Communication wnoszącym do projektu kompetencje w zakresie projektowania usług na obszarach rewitalizowanych, Politechniką Śląską oraz Student&Innovation House (SIH) z Kopenhagi. Ostatnia organizacja to stowarzyszenie, które we współpracy ze światowej klasy naukowcami podejmuje działania z podmiotami sektora prywatnego, publicznego i obywatelskiego, tworząc zrównoważony, pozytywny wpływ na społeczeństwo. Od 2013 SIH zebrało przeszło 99,2 miliony koron duńskich (ok. 56,8 milionów złotych) na zakup starego budynku komendy policji z 1920 roku w sercu Kopenhagi i przekształcenie go na działalność studencką realizującą inicjatywy na rzecz rozwoju organizacji, partnerstw, zrównoważonych modeli biznesowych oraz pionierskich aktywności. Więcej o projekcie znajduje się w rozdziale: Erasmus+ Co-design your place.

Wyżej wylistowane działania to zapewne nie wszystkie istotne elementy procesu budowania partnerstw strategicznych w ramach rewitalizacji. Tym niemniej wydaje się, że opisane podejście daje szansę na utworzenie trwałej sieci współpracy, opartej na wspólnych wartościach i celach tj. przywracanie do życia zdegradowanych części miasta, przez prof. Jerzego Hausnera i Mateusza Zmyślonego nazwanej „Archipelagami Wartości”. Są to wspólnoty – wyspy, które nawiązują i utrzymują ze sobą kontakt. W archipelagach istotą jest wymiana doświadczeń, przepływ wiedzy i wzajemna inspiracja, która może prowadzić do zaistnienia bardziej skomplikowanych procesów społecznych, prowadzących do tworzenia się zaawansowanej sieci, społeczności, plemienia lub grupy skupionej wokół określonego zestawu wartości wspólnych [16]. Tak rozumiana współpraca, w naszej ocenie, wydaje się być kluczowym czynnikiem sukcesu wielowątkowego i wieloletniego procesu rewitalizacji Kompleksu Pałacowo-Parkowego w Siemianowicach Śląskich.