Akademia Liderów Społecznych

Anna Bielak-Dworska, Bernadeta Grobelny, Jadwiga Kijak Akademia Liderów Społecznych

Cel projektu: Zwiększenie aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym na obszarach rewitalizowanych woj. śląskiego, poprzez wyłonienie, edukację i działania prospołeczne 42 liderów. Projekt realizowany w latach 2018-2019.

Uczestnicy: 42 osoby powyżej 18. roku życia, mieszkanki i mieszkańcy woj. śląskiego, mający podstawowe doświadczenie w działalności społecznej, deklarujący chęć zwiększenia zaangażowania się w życie publiczne Rezultaty na dzień przygotowania publikacji (maj 2019): 42 absolwentów programu, dziewięć zaprojektowanych akcji społecznych, w tym trzy zrealizowane, 100 uczestników konferencji „100 lat niepodległości, 100 lat obywatelskości. Historia, kultura i dziedzictwo partycypacji obywatelskiej w Polsce”, w tym 3 warsztaty edukacyjne

Opis:

Projekt Akademia Liderów Społecznych realizowany przez Fundację Stajnia od lipca 2018 roku do 30 listopada 2019 roku jest odpowiedzią na problem niewielkiego zaangażowania społecznego na terenach rewitalizowanych województwa Śląskiego, w tym mieszkańców Siemianowic Śląskich, co potwierdza Lokalny Program Rewitalizacji miasta. Projekt otrzymał dofinansowanie w ramach rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.

Ze względu na dotyczasową współpracę Lidera projektu przy działaniach na rzecz rewitalizacji Kompleksu Pałacowo-Parkowego w Siemianowicach Śląskich, Fundacja Stajnia wraz z doświadczonymi partnerami: Stowarzyszeniem Przestrzeń Zmiany oraz Inspiration Point S.A. (właściciel obiektu) podjęła się wyzwania zbudowania sieci lokalnych liderów, których kompetencje wspierałyby rozwiązywanie bieżących problemów dotykających obszary zdegradowane. Zadanie, które zainicjowali realizatorzy projektu, jest zgodne z ideą włączania społeczności lokalnych w rewitalizację i wynika z Ustawy o rewitalizacji z dn. 9 października 2015 r., mówiącej o zapewnieniu aktywnego udziału interesariuszy na każdym etapie, w definicji zastrzegając, że ten aktywny udział stanowi ISTOTĘ PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ. Dopełnieniem tych regulacji jest definicja partycypacji społecznej zawarta w art. 5 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym ich uczestnictwo w konsultacjach społecznych, działaniach edukacyjnych, informacyjnych czy inicjatywnych (USTAWA O REWITALIZACJI Praktyczny komentarz).

Jednym z filarów projektu jest założenie, że “liderzy zmian” będą inspiracją dla prospołecznych zachowań, w swoim otoczeniu, ze szczególnym uwzględnieniem

zaangażowania w procesy rewitalizacyjne. Aktualne obserwacje z przebiegu projektu pokazują, że działania realizowane w ramach Akademii Liderów Społecznych wpływają na wzrost aktywności społecznej mieszkańców naszego województwa w najbardziej potrzebujących tego regionach, w szczególności w najbliższym obszarze wpływu Fundacji Stajnia, ze względu na możliwości organizacyjne i wykonawcze. Do Akademii zrekrutowano łącznie 42 uczestników powyżej 18. roku życia. Są to mieszkanki i mieszkańcy województwa śląskiego, mający podstawowe doświadczenie w działalności społecznej. Istotnym elementem przyjęcia do programu była deklaracja chęci zwiększenia zaangażowania się w życie publiczne. W ramach trzech grup rozwojowych, pracujących w okresie październik 2018 - wrzesień 2019, przeprowadzono dotąd 21 z zaplanowanych 24 zjazdów edukacyjnych oraz 5 z 9 akcji społecznych. Liderzy z pierwszej grupy rozwojowej zostali również włączeni w przygotowanie Konferencji pt.: „100 lat niepodległości, 100 lat obywatelskości. Historia, kultura i dziedzictwo partycypacji obywatelskiej w Polsce”, w której uczestniczyło łącznie ponad 100 mieszkańców województwa Śląskiego. Ostatnim elementem projektu będzie organizacja i przeprowadzenie seminarium podsumowującego projekt pt.: “Partycypacja obywatelska jako kluczowy czynnik sukcesu rewitalizacji społecznej”. Program Akademii Liderów Społecznych opiera się na założeniu, że aby zmieniać świat, należy najpierw zmienić siebie. Osoby dorosłe, zgodnie z prawami psychologii rozwojowej, przez całe życie dysponują znacznym potencjałem rozwoju, a więc możliwościami uczenia się i zmiany. Program Akademii Liderów Społecznych został oparty na Modelu Uczenia się przez Doświadczenie, zwanym Cyklem uczenia się Davida Kolba. Jak twierdzi prof. Kolb, proces uczenia jest złożony. Składa się z szeregu następujących po sobie, angażujących różne ośrodki mózgowe działań. W jego trakcie, ludzie przekształcają swoje doświadczenia w wiedzę, a wiedzę - na zmiany w zachowaniach. Cztery etapy Cyklu Kolba, to: Doświadczenia, Refleksja, Teoria i Zastosowanie.

Kurs liderski zorganizowany został w taki sposób, by zapewnić uczestnikom dogodne warunki do uczenia się, ćwiczenia nabywanej wiedzy i bezpośredniego wprowadzania jej w życie. Podczas warsztatów i treningów wykorzystano różne techniki aktywnego uczenia – pracę w grupach, burzę mózgów, symulację, dyskusję. Zapewniają one interakcję przekazywanych treści z doświadczeniem życiowym i zawodowym uczestników, łącząc teorię z praktyką. Trenerzy są partnerami w procesie tworzenia przestrzeni do uczenia się. Również na poziomie całego kursu liderskiego zaprojektowano kolejne zajęcia w oparciu o Cykl Kolba. W pierwszym etapie nacisk położony był na zwiększenie wiedzy i umiejętności społecznych uczestników – Doświadczanie. Kolejny etap, to Analiza tych kompetencji w kontekście toczącego się procesu grupowego i wyłonienia zespołów projektowych. Następnie: Teoria dotycząca wprowadzania zmian społecznych na obszarach rewitalizowanych metodą akcji społecznych i wreszcie: Zastosowanie,

czyli realizacja zaplanowanych wspólnie akcji społecznych na rzecz wybranych środowisk lokalnych. Dzięki możliwości praktycznego wdrożenia swoich zamierzeń, proces uczenia się i zmiany w kierunku większej skuteczności i sprawczości uczestników kursu liderskiego, zakończył się sukcesem. Ewaluacja wykazała, że uczestnicy projektu wzmocnili swoją proaktywną postawę, wzrosły ich kompetencje społeczne i liderskie a doświadczenie sukcesu konkretnego przedsięwzięcia wzmocniło ich poczucie sprawstwa. Z punktu widzenia prowadzonej ewaluacji, ważnym aspektem organizacyjnym projektu okazało się podzielenie go na trzy grupy i realizacja w odstępach czasowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu i iteracyjnemu podejściu (czyli stopniowym udoskonalaniu), już w trakcie trwania Akademii, zespół projektowy wprowadzał zmiany podnoszące jakość pracy dla kolejnych grup. Ewaluacja każdej z grup składa się z: analizy pre i post kwestionariusza dla każdej z grup, uczestnictwa ewaluatora w spotkaniach zespołu projektowego, sesji retrospekcji z uczestnikami odbytej po zakończeniu akcji społecznych realizowanych przez każdą z grup. Ewaluacja pierwszej grupy wykazała konieczność wprowadzenia poprawek m.in. w harmonogramie zajęć. Korekta dotyczyła przesunięcia zakresów tematycznych spotkań tak by uczestnicy wcześniej mogli rozpocząć pracę w zespołach roboczych nad wypracowanymi zagadnieniem społecznym - akcjami społecznymi. Zmiany wprowadzone w kolejnych grupach wyraźnie wpłynęły na usprawnienie pracy uczestników oraz jakość realizowanych projektów. Przykład ten pokazuje jak ważna jest otwartość na wdrażanie nawet małych usprawnień w trakcie trwania wieloetapowego projektu. Wnioskuje się również, że jednym z kluczowych czynników sukcesu jest nastawienie zespołu projektowego (koordynatora, ewaluatora i zaangażowanych trenerów) na ciągłe uczenie się i doskonalenie. Warto tutaj podkreślić, że projekt Akademii Liderów Społecznych jest jeszcze w trakcie realizacji, a co za tym idzie ostateczne wyniki ewaluacji nie są jeszcze dostępne. W ramach realizacji zadania publicznego, wykonano z sukcesem większość założonych działań, co przyczyniło się do osiągnięcia zarówno celu głównego, jak i celów szczegółowych Akademii Liderów Społecznych. Zgodnie z harmonogramem, wszyscy uczestnicy i uczestniczki zrealizowali program Akademii uczestnicząc w kolejnych przedsięwzięciach projektu: warsztatach rozwojowych, konferencji oraz w akcjach społecznych. Kursanci zwiększyli swoje praktyczne umiejętności liderskie, w tym: wytyczanie celów, planowanie, efektywną komunikację, inspirowanie, budowanie relacji, współpracę i pracę zespołową, pozyskiwanie sojuszników, rozwiązywanie konfliktów i inne. Liderki i Liderzy wykazali się dużym zaangażowaniem, kreatywnością i zdyscyplinowaniem jednocześnie. Warto podkreślić, że wyżej opisane podejście zaowocowało wysoką frekwencją uczestników konferencji poświęconej obywatelskości, która była współorganizowana przez Liderów i Liderki Akademii. W wydarzeniu, które odbyło się w dzień roboczy, w godzinach pracy, pojawiło się 100 osób. Co więcej, ewaluacja wydarzenia wykazała

pozytywne oceny aspektu merytorycznego konferencji, a także wyraźne sygnały od uczestników potwierdzające chęć uczestnictwa w podobnych wydarzeniach. Te informacje zwrotne pokazują jak wysokie jest zapotrzebowanie na poszerzanie i wymianę wiedzy oraz nawiązywanie nowych kontaktów wśród osób, które określa się jako lokalnych aktywistów i liderów społecznych. Ponadto niniejsze wydarzenie unaocznia jak ważne jest włączanie lokalnej społeczności, nawet poprzez organizowanie pojedynczych wydarzeń, w aktywności realizowane na terenach rewitalizowanych. Równocześnie ewaluacja konferencji pokazała jak ważne dla uczestników podobnych wydarzeń są podstawowe aspekty organizacyjne takie jak: infrastruktura i organizacja techniczna, sanitariaty, szatnie oraz tworzenie wydarzeń w godzinach dostosowanych do osób pracujących. Niestety, biorąc pod uwagę konteksty rewitalizacji, niektóre z postulatów są trudne do zrealizowania ze względu na prowadzone prace budowlane, stopień zaawansowania prac itp. Są to ważne ograniczenia i wyzwania, które stanowią istotne elementy procesu projektowego wszystkich działań wdrażanych na obszarach przywracanych do życia. Dzięki realizacji Akademii Liderów Społecznych zarówno Lider projektu jak i organizacje partnerskie nawiązały bądź zacieśniły współpracę z indywidualnymi i instytucjonalnymi interesariuszami procesów rewitalizacyjnych. Znaczącym wsparciem merytorycznym i finansowym w zakresie realizacji akcji społecznych był Urząd Miasta Siemianowice Śląskie oraz Siemianowickie Centrum Kultury. Powierzchnie eventowe i szkoleniowe udostępniał organizatorom w miarę możliwości Pałac Inspiracji. Tak zorganizowana współpraca w zdecydowany sposób wpłynęła na zwiększenie ilości inicjatyw oddolnych realizowanych na terenie miasta, w tym na ponowne włączenie Kompleksu Pałacowo-Parkowego do życia społecznego. Warto podkreślić, że jeden z projektów realizowany w ramach Akademii wygrał konkurs ogłoszony przez Siemianowickie Centrum Kultury pt. WspółKultura 2019. Istotą projektu jest poprowadzenie nowatorskich działań animacyjnych pobudzających mieszkańców Siemianowic Śląskich do aktywnego udziału w lokalnym życiu kulturalnym.

Warte podkreślenia są również wysokie standardy pracy zespołu realizatorów Akademii Liderów Społecznych. Wynikają one zarówno z doświadczenia i kompetencji poszczególnych specjalistów, jak i wspólnoty wartości i pełnego zaangażowania w realizację celów projektu. Program kursu liderskiego, w swojej warstwie społecznej, opierał się na budowie relacji i wzajemnego zaufania najpierw pomiędzy uczestnikami, dzięki czemu doświadczyli oni – w tej mikro skali - poziomej sieci zależności. Stąd był już tylko krok do efektywnej współpracy międzyludzkiej w obrębie większych grup i organizacji w lokalnym środowisku. Liderki i liderzy, efektywnie współpracujący w swoich środowiskach lokalnych i angażujący się w rozwiązywanie lokalnych problemów, przyczyniają się więc do rozwoju kapitału społecznego, a poprzez to do rewitalizacji obszarów miast, w których podejmują działania. Podsumowując, aby można było mówić o realnym włączaniu rewitalizowanych obszarów miast, konieczny jest wielopłaszczyznowy rozwój społeczności lokalnych