Een Schokkerfamilie

Genesteld op Schokland Christianus leert een Schokkermeisje kennen. Of hij op het eiland woonde of werkte of dat het meisje in Kampen werkte, we weten het niet. Er waren veel contacten tussen Schokland en Kampen. Dus ontmoetingen waren geen uitzonderingen. Hoe het ook zij, Christianus (Christophorus) Jansz. Ruijten trouwt in 1745 op Schokland in de rooms katholieke kerk met Marritje Jacoba Visscher. Marritje is protestant. Het echtpaar gaatwonen in de Middelbuurt en krijgt negen kinderen.

De lijn naar de huidige Urker familie Ruiten loopt verder via de oudste zoon Jacob Christiaansz. Ruiten. De schrijfwijze van de naam krijgt bij deze Jacob ook zijn huidige vorm. We zien dat deze nogal wisselt, waarschijnlijk afhankelijk van het schrijftalent van degene die inschreef. Maar misschien wisten de naamdragers het ook niet meer precies. Joannes Godefriedusz komt als Reuten in Kampen, zijn zoon Christi¬ anus Jansz, wordt bij de doop als Ruijten ingeschreven, Jacob Christi¬ aansz. wordt Ruiten genoemd als hij gedoopt wordt, terwijl zijn broers en zusters als Reuten, Ruijten en Ruiten worden vermeld. Hoewel pastoors en dominees hun best doen de eigen kerk te beschermen, zijn de Schokkers zelfwat flexibeler in geloofszaken en tot onderhandelen bereid: de eerste drie kinderen van Jacob en Marritje worden gereformeerd gedoopt, de overigen rooms katholiek. Hoe deze oecumene in het gezin in praktijk wordt gebracht, is niet bekend. Waarschijnlijk vraagt het leven van alledag zoveel aandacht dat kerkelijke scheidsmuren minder belangrijk zijn.

Schokker eigenzinnigheid Jacob Christiaansz. Ruiten wordt dus op de dag van zijn geboorte, 24 april 1746, gereformeerd gedoopt. Hij treedt in de voetsporen van zijn vader, wordt timmerman en blijft ook op de Middelbuurt wonen. Als hij volwassen is, laat hij het oog vallen op Trijntje Reijers Kale, een vissersdochter uit een gereformeerde familie. Dat lijkt goed te passen. Maar Trijntje krijgt een andere belangstelling. Zij gaat niet meer naar

12

de kerk in Ens, maar wel naar de rooms katholieke kerk in Emmeloord. Ook bezoekt zij de catechisatie niet meer. Zij wordt met haar vader door de predikant en een ouderling voor een gesprek ontboden. De dominee vraagt de reden van haar handelwijze. Trijntje antwoordt gedecideerd dat zij niets heeft tegen de gereformeerde leer, maar gewoon meer zin heeft in de rooms katholieke en dat zij dus rooms wil worden. Verwijzingen naar Gods oordeel helpen niet, Trijntje blijft bij haar standpunt en wordt op 22 September 1773 uitgeschreven uit de gereformeerde kerk en ingeschreven in de rooms katholieke kerk. Het moet in de ldeine gemeenschap van de Middelbuurt nogal wat stof hebben doen opwaaien. En ookTrijntje en Jacob zal het niet onberoerd hebben gelaten. Bovendien wordt zij zwanger voor het huwelijk. Zij trouwen op 7 maart 1774 in Follega (Lemmer) voor de rooms katho¬ lieke kerk. Wat de reden daarvan is, we kunnen er slechts naar gissen. Op 14 augustus 1774 wordt het eerste dochtertje geboren. Zij en alle volgende kinderen worden rooms katholiek gedoopt.Door toedoen van Trijntje komt erweer een generatie Ruitens die eenduidig rooms katho¬ liek is. De scheidslijnen tussen rooms katholiek en gereformeerd worden op SchoHand, zeker door de bewoners zelf, nog steeds met de nodige souplesse gehanteerd. Zo is er in deze periode een Jacobus Ruiten de jongere, die trouwt met Trijntje van der Molen. Op 1 november 1783 wordt het huwelijk in de rooms katholieke kerk voltrokken en op 2 november in de gereformeerde kerk. De Hnderen worden weer allemaal rooms katholiek gedoopt. De lijn naar de Ruitens van dit boekje loopt via het zesde kind van Jacob Christiaansz. Ruiten en Trijntje Kale: Johannes Jacobsz. Ruiten.

Schokker rijkdom? We schrijven het jaar 1806. Op 20 april treffen we Johannes Jacobsz. Ruiten aan in de rooms katholieke kerk te Emmeloord, samen met zijn bruid Aaltje Klaas Zalm. Hun huwelijk wordt voltrokken. Johannes treedt in de voetsporen van zijn vader. Hij wordt timmerman. Maar daarnaast is hij ook aannemer. Hij woont op de Middel-

13

buurt, zoals vrijwel alle Ruitens en heeft daar twee huizen in zijn bezit. Bovendien heeft hij nog een woning op Emmeloord in eigendom. Naar Schokker begrippen doen deze Ruitens het niet slecht. Een neef van hem is opzichter en levert puin ter versterking van de zeewering. Twee dochters trouwen later met een zoon van een visser die tevens burgemeester is. Hoewel veel kinderen jong sterven, neemt het aantal Ruitens gestaag toe. Hoe Johannes tot deze vorm van welstand is gekomen, is niet bekend. Johannes en Aaltje krijgen negen kinderen, waarvan er drie op jeugdige leeftijd overlijden. Johannes verdrinkt op 10 maart 1848 in de Zuiderzee bij Schokland. Aaltje is al overleden in 1841. De lijn loopt verder via hun zesde kind: Jacob Ruiten.

Lonken naar de buren: Urk in zicht Jacob Ruiten wordt geboren op 4 december 1815. Ook hij wordt timmerman van beroep. Jacob leeft in een periode waarin de omstandigheden zwaarder worden. Het eiland kalft steeds verder af. Herstelwerkzaamheden bieden nauwelijks soelaas. De armoede neemt toe, middelen van bestaan worden schaars. En aan de horizon doemt de donkere wolk van de ontruiming op. Er zijn in deze periode al Schokkers die het eiland verlaten omdat er elders werk te vinden is. Ook bij verschillende Ruitens is dat het geval. Al betreft dit meest vrouwen die door een huwelijk het eiland verlaten. De meeste eilandbewoners houden echter koppig vol. Jacob trouwt op 7 april 1841 met Jannetje de Boer, een Urker meisje dat op Schokland dienstmeisje is. Jacob is rooms katholiek en Jannetje belijdend lid van de Nederlands Hervormde Kerk. Bij dit echtpaar komt er weer duidelijk een protestantse invloed in het huwelijk. Jacob en Jannetje krijgen zeven kinde¬ ren. Hun huwelijk heeft slechts veertien jaar geduurd. Afgezien van de vaak erbarmelijke omstandigheden waarin de meeste Schokkers leefden, heeftJannetje het de laatstejaren van haarverblijfop Schokland wel heel moeilijk gehad. Haar manJacob sterft in September

14