Iraizpena eta iraitzaparatuaren osasun ona

Gure organoek hondakinak sortzen dituzte funtzionatzean, eta haiek neurrigabe pilatzea kaltegarria izan daiteke guretzat. Ba al dakizu nola kanporatzen ditugun?

Iraizpenaren mekanismoak ezagutzeak gure gorputzean hondakinak pilatzearekin lotutako arazoak saihesten lagunduko digu, baita iraitz-funtzioak erraztuko dituzten ohiturak hartzen ere.

Iraizpen deritzon funtzioari esker, gure gorputzak nutrizioprozesua egitean sortzen dituen hondakinak kanporatzen ditu.

Iraitz-aparatua eta iraizpena

Iraitz-aparatua zelulek sortutako hondakinak kanporatzeaz arduratzen diren organoen multzoa da. Hondakin horiek gure odolean daude.

Honako hauek dira iraizpenaren fase nagusiak:

Nola sortzen da gernua?

Giltzurrunak odol «zikina» iragazi eta gernua sortzen du.

Gogoratu gure gorputzak hondakinak kanporatzeko beste sistema batzuk ere badituela. Esaterako, azalean dauden izerdi- guruinek izerdiaren bidez kanporatzen dituzte substantziak. Digestioaparatuak digestioan sortzen diren hondakinak gorozkien bidez kanporatzen ditu. Eta arnas aparatuak karbono dioxidoa kanporatzen du.

Ureterra

Gernua uretraren

Iraitz-aparatuaren egitura anayaharitza.es webgunean duzu zehatzago azalduta.

1 Zerrendatu giza gorputzaren hondakinak, eta adierazi zer aparatu edo organo arduratzen den haietako bakoitza kanporatzeaz.

2 Idatzi zerrenda batean giza gorputzak uraren irazpena egiteko dituen modu guztietatik ezagutzen dituzunak. Ikertu prozesu horietakoren batek, gorputzean soberan dagoen ura kanporatzeaz gain, ba ote duen beste lako funtziorik.

Iraitz-aparatua zaintzeko aholku batzuk

Gure iraitz-aparatuaren osasuna zaintzeko, gomendagarria da ohitura hauek hartzea:

• Likido ugari edatea, eta, ahal dela, ura izan dadila. Hala, ez dugu gernu oso kontzentratua sortuko, ezta kalkulurik (harriak giltzurrunetan edo gernu-maskurian) edo infekziorik izango ere.

• Gorputza behar bezala garbitzea. Ohitura horri esker, gernumaskuriko infekzioak izateko aukerak gutxituko ditugu.

• Tabakorik ez erretzea, alkoholik ez edatea eta produktu kutsatzaileen eraginpean ez jartzea.

• Medikuek agindu gabe sendagairik ez hartzea, mina kentzeko, esaterako. Botiketan errezetarik gabe saltzen dituzten analgesiko gehiegi hartzeak giltzurrunak kaltetzen ditu.

• Gernuari behar baino gehiago eustea. Gernu-maskuria gehiegi betetzen bada, eta hustu gabe denbora gehiegi ematen badugu, infekzioak edo kalteak izan ditzakegu.

3 Idatzi testu bat, irudiak erakusten duen aholkua azaltzeko, eta arrazoitu zergatik den garrantzitsua ohitura hori iraitzaparatuaren osasun onerako.

Iraizpenean, gernuaren eta izerdiaren bidez, ura kanporatzen dugu gorputzetik. Horrexegatik da hain garrantzitsua nahikoa ur edatea.

Konturatzen ez garen arren, elikagaiak hartzen ditugunean, ura ere «edaten» dugu. Erreparatu ondoko taulari: zenbait elikagairen ur kantitateak jasotzen ditu.

1 Ordenatu zure koadernoan taulako elikagaiak haien ur kantitatea kontuan hartuta. Gero, erantzun galdera hauei: a) Zer motatako elikagaiek dute ur kantitate handiena? b) Zer motatako elikagaiek dute ur kantitate txikiena? c) Zure ustez, zergatik da hori horrela?

2 Azaldu zer esan nahi duen angurri batek 95 mL ur dituela elikagaiaren 100 gr-ko. Orduan, zenbat ur «edango» duzu, 300 g angurri jaten badituzu? Eta kilo bateko angurri bat janez gero?

3 Multzokatu taulako elikagaiak, NOVA sailkapenari jarraikiz, eta alderatu haien ur kantitateak.

4 Zure ustez, prozesatu gabeko edo oso gutxi prozesatutako elikagaiak hartzea onuragarria izan daiteke zure iraitzaparatuarentzat? Eman arrazoiak.

Gogoan hartu!