Nongqai Vol 13 No 8 by Hennie Heymans, Nongqai Publications

NONGQAI Vol. 13. No. 8

PUBLISHER | UITGEWER

NONGQAI Vol. 13. No. 8

CONTENTS PUBLISHER | UITGEWER .............................................................................................................. 2 NONGQAI: OORSPRONG & OOGMERKE ................................................................................... 10 ELEKTRONIESE BEDIENING ....................................................................................................... 12 WAG OP DIE HERE! ..................................................................................................................... 12 Pastoor Koot Swanepoel ............................................................................................................ 12 VOORWOORD | FOREWORD ...................................................................................................... 13 VOORBLAD | FRONT COVER ...................................................................................................... 14 CAPE POLICE ............................................................................................................................... 14 POLISIEGESKIEDENIS | POLICE HISTORY ................................................................................ 15 TROU TOT DIE DOOD TOE: MOORD OP GONIWE, CALATA, MKONTO EN MHLAULI ............ 15 Genl JV van der Merwe .............................................................................................................. 15 S.A. POLISIE-EIENDOM SMOKKEL MET MY KOP ...................................................................... 17 Kol Wynand Schoeman .............................................................................................................. 17 FROM THE IMPERIAL YEOMANRY TO THE SOUTH AFRICAN POLICE: NO 3056(F) 1/DET SGT JOSEPH MCWATERS .......................................................................................................... 19 Rory P Reynolds ........................................................................................................................ 19 HEROES OF SOUTH AFRICAN POLICE COLLEGE, WENTWORTH .......................................... 24 Col Logan Govender .................................................................................................................. 24 CALL BACK THE PAST! POLICEMEN ON DUTY......................................................................... 26 •

Durban Borough Police: Natal Colony .................................................................................. 26

•

Cape Police: Cape Colony ................................................................................................... 26

•

1894: Republic Free State Police | Republiek Vrystaat Polisie ............................................ 27

1894: GEHEIME SPEURDIENS: REPUBLIEK VAN DIE OVS ...................................................... 28 1974: PLATOON 20 ....................................................................................................................... 29 Captain VT Naidoo via Logan Govender ................................................................................... 29 DIE GROBLER-POLISIE-FAMILIE VAN DURBAN ........................................................................ 30 OOM OBIE VERTEL: EK WOU NET ELKE KEER SEKER MAAK EK GAAN WEER TERUG HUISTOE ....................................................................................................................................... 36 Sarie van Niekerk ....................................................................................................................... 36 KAPT CHRIS BEZUIDENHOUT OOK BEKEND AS DR CONRAD BRAND .................................. 39 HBH ............................................................................................................................................ 39 SELBOURNE: BEKENDE POLISIEPERD ..................................................................................... 40 Nico Moolman ............................................................................................................................ 40 OUER GESKIEDENIS VS. EIETYDSE GESKIEDENIS ................................................................. 43 Brigadier Fanie Bouwer .............................................................................................................. 43 Lambertsbaai-polisiestasie (Vuller) – kol Louis Langenhoven .................................................... 45 POLISIESIELKUNDE: .................................................................................................................... 47 ‘N VOETSOOLVLAK BESKOUING VAN TRANSFORMASIE IN DIE SAPD ................................. 47 Dr Coert Mommsen .................................................................................................................... 47 NONGQAI Vol. 13. No. 8

Aberdeen (vuller) – Kol Louis Langenhoven............................................................................... 53 NONGQAI TRUST | IT 002701/2018(T)......................................................................................... 54 THANK YOU! | DANKIE! ................................................................................................................ 55 SPORT .......................................................................................................................................... 56 Reünie: Pietermaritzburg Bobbies Rugbyklub................................................................................ 56 Lucas Holtzhausen ..................................................................................................................... 56 SOUTH AFRICAN POLICE - HALL OF FAME / SUID-AFRIKAANSE POLISIE HELDESAAL ...... 60 Gert Visagé het 'n plasing gedeel 24 Jul. om 12:57 · ................................................................ 60 •

Katmuis dien rugby al 60 jaar deur Koos Venter .................................................................. 60

EIETYDSE POLISIEGESKIEDENIS | CONTEMPORARY POLICE HISTORY .............................. 61 KZN SAPS is completely unprepared for future violent unrest ....................................................... 61 Andrew Whitfield ........................................................................................................................ 61 AfriForum assists law enforcement during unrest in Pretoria ......................................................... 61 Jacques Broodryk ....................................................................................................................... 61 NPA/DPCI joint media statement on final state capture report....................................................... 62 Adv Mthunzi Mhaga and Brig. Nomthandazo Mbambo .............................................................. 62 Cele se wangedrag ŉ skande ........................................................................................................ 63 Dr. Pieter Groenewald ................................................................................................................ 63 Bheki Cele must stop working in silos ............................................................................................ 63 Reagen Allen | Marcellino Martin ................................................................................................ 63 Bheki Cele patronises crime-affected communities – DA WCape.................................................. 64 Gillion Bosman ........................................................................................................................... 64 Nalatigheid van JB Marks-munisipaliteit lei tot versperring van N12 in Potchefstroom .................. 65 Fanie du Toit .............................................................................................................................. 65 VF Plus eis optrede teen onwettige versperring van paaie in Mpumalanga ................................... 65 Werner Weber ............................................................................................................................ 65 KZN political killings deeply disturbing – DA KZN .......................................................................... 66 Martin Meyer .............................................................................................................................. 66 VF Plus-voorstel aanvaar vir samewerking tussen polisie, munisipaliteite en private sekuriteitsmaatskappye om onwettige mynbedrywighede en kabeldiefstal te voorkom ................. 67 Kobus Hoffman........................................................................................................................... 67 Cele’s tirade offers lesson in race relations.................................................................................... 68 Ondersoek Bheki Cele vir bewerings van inmenging met toekenning van kontrakte ..................... 68 Dr. Pieter Groenewald ................................................................................................................ 68 Crime Index by City 2022 Mid-Year ............................................................................................... 69 Taverne-slagtings dui op diepliggende probleme in polisie en strafregstelsel ............................... 71 Dr. Pieter Groenewald ................................................................................................................ 71 Murder of 14 people in Soweto tavern a terrorist attack - EFF ....................................................... 72 Sinawo Thambo ......................................................................................................................... 72 Proposal to prevent illegal mining activities, cable theft, accepted – FF Plus Gauteng.................. 73 NONGQAI Vol. 13. No. 8

Kobus Hoffman ........................................................................................................................... 73 Bheki Cele’s tirade offers lesson in race relations – IRR ............................................................... 73 Gabriel Crouse ........................................................................................................................... 73 SAPS has learned nothing from July unrest................................................................................... 74 Andrew Whitfield ........................................................................................................................ 74 Neighbourhood watches hold national mass patrol – AfriForum .................................................... 75 Raymond Hohls .......................................................................................................................... 75 AfriForum demands Bheki Cele’s immediate dismissal ................................................................. 76 Jacques Broodryk ....................................................................................................................... 76 1 300 fewer detectives since Cele became Minister ...................................................................... 76 Andrew Whitfield ........................................................................................................................ 76 Investigate Cele for allegations of interference with contracts ....................................................... 77 Pieter Groenewald ...................................................................................................................... 77 Polisie en landbougemeenskap werk saam om boer in Bloekomspruit-gebied te red ................... 78 Kobus Hoffman ........................................................................................................................... 78 DA condemns murder and attack of prominent Ladysmith farmers ............................................... 78 Alf Lees ...................................................................................................................................... 78 VF Plus veroordeel brutale plaasaanval by Kestell in die Vrystaat ................................................ 79 Jan van Niekerk.......................................................................................................................... 79 Why is crime intelligence consistently failing? – IFP ...................................................................... 80 Blessed Gwala ........................................................................................................................... 80 Guptas: Inhegtenisnemings kan verdere optrede ontsluit .............................................................. 80 Dr. Pieter Groenewald ................................................................................................................ 80 Ramaphosa se swye oor rooftog op sy plaas laat meer vrae ontstaan .......................................... 81 Dr. Pieter Groenewald ................................................................................................................ 81 Legal action considered to compel law enforcers to arrest Eskom strikers – AfriForum ................ 82 Chante Kelder ............................................................................................................................ 82 SAPS oversight inspections kick off in the WCape ........................................................................ 82 Tertuis Simmers ......................................................................................................................... 82 VERTOLKING VAN BERIGTE & KOERANT ARTIKELS ............................................................... 83 Brigadier Fanie Bouwer .............................................................................................................. 83 Dr Steenkamp: Kommentaar ...................................................................................................... 85 GESKIEDENIS SA SPOORWEGPOLISIE..................................................................................... 87 SA SPOORWEGPOLISIE – SAKE, VERHALE EN STAALTJIES.................................................. 87 Brig Ronnie Beyl......................................................................................................................... 87 •

Werksaamhede: Lede wat in die Noorde Gestasioneer Was ............................................... 87

•

Die Spesiale Taakmag Word Ontplooi ................................................................................. 88

•

My Skietongeluk op die Grens ............................................................................................. 88

•

Die herontmoeting ................................................................................................................ 91 NONGQAI Vol. 13. No. 8

•

Kobus en Chris Pantsermotor trollies ................................................................................... 91

‘N LEWENSREIS: HOOFSTUK 20 ................................................................................................ 92 Brig Hannes Slabbert ................................................................................................................. 92 REMINISCES OF A RAILWAY POLICEMAN ................................................................................ 95 Keith Alfred Adolf Blake .............................................................................................................. 95 •

Police Story: Disappearing/Dead Suspect (Part 1)............................................................... 95

•

Police Story: Disappearing/Dead Suspect (Part 2)............................................................... 96

•

Investment............................................................................................................................ 96

AMALGAMASIE MET SAP ............................................................................................................ 97 Drikus van Rensburg via Frans Bedford Visser .......................................................................... 97 KRYGSGESKIEDENIS | SA MILITARY HISTORY ........................................................................ 99 THE DAY THE SAAF NEARLY KILLED JAN SMUTS ................................................................... 99 Peter A Dickens.......................................................................................................................... 99 POP’S WW2 SOUTH AFRICAN MEDAL RACK EXPLAINED ..................................................... 102 Peter Dickens ........................................................................................................................... 102 THE SOUTH AFRICAN INDIAN LEGION OF MILITARY VETERANS ........................................ 104 Vinesh Selvan .......................................................................................................................... 104 Grand Pop’s WW1 South African medal rack explained .............................................................. 108 Peter Dickens ........................................................................................................................... 108 ANGLO BOERE OORLOG .......................................................................................................... 110 Nico Moolman .......................................................................................................................... 110 ANGLO BOER WAR: GENERAL CR DE WET ............................................................................ 111 Jennifer Bosch.......................................................................................................................... 111 ABW: INDIAN DHOOLIE BEARERS ........................................................................................... 112 SOUTH AFRICAN ARMY AIR DEFENCE ARTILLERY FORMATION: OERLIKON GDF - 002 35 MM TWIN ANTI AIRCRAFT GUN ................................................................................................ 113 Wolfgang Witschas ................................................................................................................... 113 ANGOLAN, MOZAMBICAN AND AFRICAN WAR RELICS ......................................................... 118 David Barber via Frans Bedford Visser .................................................................................... 118 ABO: DIE JOOD .......................................................................................................................... 119 1975–82: THE SAGA OF SOUTH AFRICAN POW’s IN ANGOLA, ............................................. 120 Gary Baines, Courtesy of German Minnaar via Frans Bedford Visser ..................................... 120 WE WILL REMEMBER ................................................................................................................ 122 SOUTH AFRICANS’ COMMONWEALTH WAR CASUALTIES BURIED ACROSS THE WORLD: PART FIFTY-FOUR ..................................................................................................................... 122 Captain (SAN) Charles Ross (SA Navy Retired) ...................................................................... 122 •

The Huts Cemetery, West Vlaanderen, Belgium ................................................................ 122

•

Krakow Rakowicki Cemetery, Poland ................................................................................ 123

•

Tancrez Farm Cemetery – Belgium ................................................................................... 123

•

Sanctuary Wood Cemetery – Belgium ............................................................................... 123 NONGQAI Vol. 13. No. 8 6

•

El Alamein War Cemetery – Egypt ..................................................................................... 124

ONS ONTHOU NO 44433 KONSTABEL DANIE DU TOIT .......................................................... 125 Gert Visagé het 'n plasing gedeel. ............................................................................................ 125 •

Konst Danie du Toit se begrafnis ....................................................................................... 126

Brig Neville Thoms ....................................................................................................................... 128 Neville Thoms........................................................................................................................... 128 POLICE INTERNATIONAL .......................................................................................................... 130 UK appoints counterterror cop to head troubled London police ................................................... 130 NEDERLAND ............................................................................................................................... 131 Beskermvrou: Koninklijke Marechaussee ................................................................................. 131 UNIONDALE-POLISIESTASIE (Vuller) ........................................................................................ 132 Kol Louis Langenhoven ............................................................................................................ 132 DEFENCE INTERNATIONAL | VERDEDIGING INTERNASIONAAL .......................................... 133 SIMO HÄYHÄ - BESTE SKERPSKUTTER IN DIE WÊRELD ...................................................... 133 Philip Malherbe ......................................................................................................................... 133 RUSSSIA ..................................................................................................................................... 138 Van Rhynsdorp-polisiestasie – Kol Louis Langenhoven ........................................................... 141 INTELLIGENCE | INTELLIGENSIE ............................................................................................. 142 MI5 AND FBI ................................................................................................................................ 142 MOSSAD ..................................................................................................................................... 144 Speurders: Port Nolloth – Kol Louis Langenhoven ................................................................... 152 STRATEGIE................................................................................................................................. 162 OORLOG IN OEKRAÏNE: MAAND-EIND ANALISE #6, JULIE 2022 ........................................... 162 Dr. Willem Steenkamp .............................................................................................................. 162 HUMOR IN UNIFORM … DIE SLAG VAN BEAUFORT-WES … ................................................ 168 Brig Theo Kleynhans ................................................................................................................ 168 •

Willomore-polisiestasie (vuller) – Kol Louis Langenhoven ................................................. 172

ARTIKEL-REEKS: BEMEESTER VERANDERING #3 ................................................................ 173 BOOKS | BOEKE ......................................................................................................................... 181 •

Ruacana Verlange: Corrie Prinsloo .................................................................................... 181

•

In One Era and Out of the Other – Glenn Babb ................................................................. 182

LETTERS | BRIEWE .................................................................................................................... 183 RUSLAND EN SANKSIES ........................................................................................................... 183 Col Vorster: Cape Town ............................................................................................................... 184 Mick Shaw (UK) ........................................................................................................................ 184 Afsterwe John Kane-Berman ....................................................................................................... 185 SLOT | END ................................................................................................................................. 187

NONGQAI Vol. 13. No. 8

ONS SOEK U VOORKEURE / SEEKING YOUR PREFERENCES die redaksie / the editors AFRIKAANS: Die modern tegnologie maak dit moontlik om vandag ons lesers te bedien op verskillende platforms (soos bv. ‘n BLOG wat konstant opdateer, met die jongste artikels wat vars geplaas word sodat u nie tot die maand-einde hoef te wag om dit te lees nie – plus ‘n YouTube kanaal waarop onderhoude en film-materiaal gedra kan word, en/of ‘n klank-“podcast” waarna u in u motor kan luister, met bv. voorlesing van artikels en veral ook “om die kampvuur” gesprekke tussen top-gaste wat deskundig is oor aktuele sake van nasionale veiligheid-belang en lig kan werp op toekoms-kwellinge). In ag genome hoe dinge tans in Suid-Afrika aan’t ontwikkel is, is dit by ons as redaksie ook ‘n kwelvraag of NONGQAI moet voortgaan om uitsluitlik op die geskiedenis te fokus, en of ons nie ook ‘n plig teenoor ons lesers het om die veiligheid-verwante aktualiteite van die dag wat op die welsyn, sekuriteit en welvaart van ons lesers betrekking het, ook in ‘n bykomende nuwe afdeling aan te spreek nie. Per slot van rekening is baie van ons bydraers besonder kundig en ervare en sal hulle insette in hierdie verband, sekerlik vir ons lesers van waarde wees in hierdie kommer-tye van soveel toekoms-onsekerheid... Les bes, is daar die vraag of dit gepas sal wees om adverteerders te werf, ten einde bedryfskostes te dek en die Trust te help befonds (NONGQAI self moet en sal altyd ‘n inisiatief sonder winsbejag bly; die redaksie is nie-gesalarieerde vrywilligers). Ons wil graag u mening hoor. Daarom het ons ‘n kort peiling opgestel (net 5 vrae). Dis anoniem – u hoef bv. nie u naam of e-pos adres te gee nie. Kliek net op die skakel hieronder om die peiling te laai, kliek op u antwoord-keuses en dan op “submit” asb. Twee minute – dis al! Dankie by voorbaat! https://forms.gle/UTd9DrbMdfbBRYSF9 Kliek hier – Click Here ENGLISH: Modern technology makes it possible to serve our readers today on different platforms (for example, such as a BLOG that is constantly updated, with the latest articles being posted fresh so that you do not have to wait until the end of the month to read it – plus a YouTube channel on which interviews and film material can be carried, and / or an audio “podcast” that you can listen to in your car, with, for example, the read-out of articles and especially also “around the campfire” conversations between top guests who are expert on current affairs of national security interest and who can shed light on future-related concerns). Given how things are currently developing in South Africa, it is also a matter of concern for us as editors whether NONGQAI should continue to focus exclusively on history, and whether we do not also have a duty to our readers to address as well, in an additional new section, the safety-related topicalities of the day that impact the welfare, security, and material well-being of our readers. After all, many of our contributors are extremely knowledgeable and experienced and their input in this regard will surely be of value to our readers in these times of concern of so much uncertainty about what the future may hold... Last, but not least, there is the question of whether it would be appropriate to recruit advertisers in order to cover operating costs and help fund the Trust (NONGQAI itself must and will always remain a non-profit initiative; the editorial staff are non-salaried volunteers). We would love to hear your opinion. So, we put together a short survey (just 5 questions). It's anonymous - you don’t need to give your name or email address. Just click on the link above to have the survey open, then click on your choices and please press “submit”. Two minutes – and that’s it. Thanks, in advance! NONGQAI Vol. 13. No. 8

NONGQAI Vol. 13. No. 8

NONGQAI: OORSPRONG & OOGMERKE

NONGQAI Vol. 13. No. 8

NONGQAI: ROOTS & GOALS

NONGQAI Vol. 13. No. 8

ELEKTRONIESE BEDIENING WAG OP DIE HERE! Pastoor Koot Swanepoel Wag op die Here! “.. Wag op die Here! Wees sterk en laat jou hart sterk wees!” - Psalm 27:14 [AFR 53] Wanneer ons ongeduldig word en reageer sonder om te dink, kan ons skade aan onsself en ander berokken. Soms wanneer ons bid en God nie vinnig genoeg na ons sin reageer nie, besluit ons om reg in eie hande te neem en dinge raak dan gevolglik erger. Wanneer God vir jou sê om te wag, sê Hy in wese: “Vertrou My met die tydsberekening, die maniere en middele, en jy sal 'n beter resultaat kry.” Dawid het geskryf: “Wag op die Here! Wees sterk en laat jou hart sterk wees! Ja, wag op die Here!” (vers 14 AFR53). Dit kan moeilik wees om op die Here te wag. Dis baie makliker om in die hitte van die oomblik jou kalmte te verloor. Stop en dink terug. Hoe het die haastige besluite in die verlede, waaroor jy nie gebid het nie, uitgedraai? Dink jy dat hierdie situasie anders sal uitdraai? Nee, nie sommer nie! Wat wil jy hê? Tydelike verligting of 'n permanente oplossing? Hoe meer haas hoe minder spoed. Wanneer jy haastig optree, doen jy dinge waaroor jy later spyt is en verskoning moet maak, of nog erger, moet regverdig! Impulsiwiteit het koning Saul in ernstige moeilikheid gebring. In plaas daarvan om te wag vir die profeet Samuel om op te daag en vir die priesters om 'n vredeoffer aan God te bring om sodoende hulle oorwinning oor die Filistyne te verseker, het Saul ongeduldig geword, wederregtelik die rol van 'n priester ingeneem en self die offer gebring. Toe Samuel hom vra hoekom hy dit gedoen het, het hy geantwoord: “...Ek het... verplig gevoel...” (1 Samuel 13:12 NLV). Die resultaat? Samuel het vir Saul gesê: “...Dit was dwaas van jou!... nou sal jou koningskap nie voortduur nie...” (vers 13-14 NLV). Wag dus op die Here.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

VOORWOORD | FOREWORD

Geagte Lesers, Baie welkom by hierdie besondere uitgawe wat u as mede-skrywer gehelp het – sonder u deelname sal die Nongqai ‘n nul op ‘n kontrak wees! Ons het so baie nasionale veiligheidsgeskiedenis om aan te teken. Maar nou kom ek by kontemporêre- of eietydse polisiegeskiedenis. Onwillekeurig dink ek aan die gediggie “Humpty Dumpty” wat my Moeder my geleer het. Die gediggie lui soos volg: “Humpty Dumpty sat on a wall Humpty Dumpty had a great fall All the king's horses and all the king's men Couldn't put Humpty together again” Met weemoed dink ek die Nuwe Suid-Afrika lei aan die Humpty-Dumpty-sindroom. Nee, niks – nie eens die koning se wyse manne sal die SAPS, die SANW, Eskom, Transnet of wat ook al, weer ‘regkry’ nie. Dis elke maand dieselfde storie: ‘n nimmer-eindigende relaas van korrupsie, onbevoegdheid, onbekwaamheid en onbeholpenheid. Ja, daar is steeds goeie polisiemanne MAAR hulle is in die minderheid en word ook vir bevordering oor die hoof gesien want hulle is nie deel van die hoofstroom nie. Manne en vroue wat bykans 30-jaar op dieselfde rang sit! Dis belangrik om die eietydse geskiedenis te bly opteken, maar dis duidelik dat kommentaar daaroor net herhalend gaan word. Daarom het ons besluit om voortaan die rubriek uit te brei: van “eietydse polisie-geskiedenis” na “eietydse nasionale veiligheid-geskiedenis” (sodat ons nuus-brokkies oor die Nasionale Weermag en intelligensiedienste ook kan insluit) en dié rubriek dan bloot feitlik rapporterend te hou. Daarnaas, begin ons dan hierdie maand met ‘n vertolkende rubriek oor eietydse nasionale veiligheid risiko’s wat Suider-Afrika impakteer (SARI – Suider-Afrika Risiko Inligting). Ons begin met hierdie nuwe rubriek, omdat ons glo dat ons lesers uiteraard bekommerd is oor wat die toekoms mag inhou, gegewe wat bv. in Julie 2021 gebeur het en die verslegtende ekonomiese omstandighede die wêreld oor. Lees gerus brig Fanie Bouwer en dr Willem Steenkamp se kundige kommentaar oor die maand se kontemporêre polisiegeskiedenis (dis dus die laaste kommentaar-seksie van daardie rubriek). Ons sal bly wees indien u ons kort aanlyn-meningsopname oor hoe u die Nongqai (as U tydskrif) wil sien ontwikkel, sal voltooi – die skakel vir die aflaai en voltooi daarvan is op Bladsy 8. Geniet hierdie uitgawe en nogmaals dankie aan almal wat skriftelike bydraes gelewer het.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

VOORBLAD | FRONT COVER

CAPE POLICE

CAPE POLICE 1882 - 1904 Die Cape Police het in 1882 tot stand gekom. Hierdie mag is in drie afdelings, naamlik King William's Town, Kimberley en Kaapstad ingedeel. Hulle het algemene polisietake verrig en hul offisiere het polisierange gehad. Tydens militêre diens het hulle egter na die gebruik van militêre range oorgegaan. Die Cape Police het saam met die Cape Mounted Riflemen in 1896 aan die Langebergveldtog in die Noordwes-Kaap deelgeneem. Verder het hulle ook in die Anglo-Boere-oorlog van 1899 tot 1902 geveg. Hiertydens het hulle baie toegewyde diens gelewer. Hulle was 'n relatief groot mag bestaande uit 78 offisiere en 1 350 ander range. (Bron Servamus)

NONGQAI Vol. 13. No. 8

POLISIEGESKIEDENIS | POLICE HISTORY

TROU TOT DIE DOOD TOE: MOORD OP GONIWE, CALATA, MKONTO EN MHLAULI Genl JV van der Merwe Ek was in 1985 tweede-in-bevel van die veiligheidstak van die SA Polisie en genl. Stan Schutte bevelvoerder. Toe die moord op die vier aktiviste op die lappe kom, het ek dadelik vermoed dat die Weermag betrokke was. Ek het die saak eers met genl. Schutte en genl. Jan Grobbelaar, hoof van die speurafdeling by hoofkantoor, bespreek en daarna met genl. Johann Coetzee, Polisiekommissaris. My standpunt was dat die Polisie alles in die stryd moes werp om die moorde aan die man te bring. Hulle het saamgestem en ek het gereël dat kol. Harold Snyman en kol. Eric Strydom, hoof van die speurafdeling in Port Elizabeth, my in Pretoria kom spreek. Ek het die saak met hulle bespreek en beklemtoon dat alle moontlike middele ingespan moet word om die saak op te los. My vermoede dat die Weermag by die moorde betrokke was, is later verder versterk. Ek is gevra samesprekinge by te woon waar maatreëls bespreek is om die nadelige gevolge wat die moorde vir die Regering inhou, af te weer. Dit was onder voorsitterskap van mnr. Adriaan Vlok, adjunkminister van Verdediging en van Wet en Orde. Genl. Hans van Rensburg was ook teenwoordig. Hy was van mening dat die saak met maksimum-publisiteit en propaganda gehanteer moet word. Ek het skerp verskil en dit onomwonde gestel dat die moorde ŉ sinnelose daad was wat ŉ groot verleentheid vir die Regering is. Hoe minder daaroor gesê word, hoe beter. Genl. Van Rensburg se woorde hierop was: “Johan, don’t fear when the Defence Force is near.” Tydens die tweede geregtelike doodsondersoek het adv. Anton Mostert, wat vir die Weermag opgetree het, gevra om met my kom praat. Hy was vergesel van adv. Doep de Bruyn, wat vir die Polisie verskyn het. Adv. Mostert het sonder om doekies om te draai te kenne gegee dat lede van die veiligheidstak die moorde gepleeg het en dat hy hulle aan die kaak gaan stel as ons nie die saak kon skik nie. Adv. De Bruyn het hom heftig aangeval en sy stelling verwerp. Dit was in daardie stadium moeilik om te bepaal of dit ŉ gesamentlike operasie was en om die rol wat lede van die Weermag en die Polisie gespeel het, te onderskei. Ek het adv. Mostert meegedeel dat ek oor geen NONGQAI Vol. 13. No. 8 15

ander inligting beskik as dié wat reeds beskikbaar is nie en dat dit hom vry staan om alle feite waaroor hy beskik, bloot te lê. Tydens ’n amnestieverhoor in 1998 het dit aan die lig gekom dat lede van die veiligheidstak in Port Elizabeth die moorde gepleeg het en dat die Weermag nie daarby betrokke was nie. Kolonels Harold Snyman, Nic van Rensburg, maj. Herman du Plessis, kapt. Sakkie van Zyl en luitenante Gerhard Lotz en Eric Taylor het om amnestie gevra. Volgens die getuienis sou kol. Harold Snyman die optrede gemagtig het. Die ander lede was onder die indruk dat kol. Snyman goedkeuring van hoofkantoor gehad het, maar tydens die verhoor het dit geblyk dat dit nie die geval was nie. Hierdie voorval is een van die mees sprekende van al die faktore waaraan die SA Polisie, en in die besonder die veiligheidstak, blootgestel was. Eerstens het die skeidslyn tussen polisieman en soldaat baie dun geword. Die ontplooiing van polisielede in Rhodesië (nou Zimbabwe) en SuidwesAfrika (nou Namibië) waar hulle in die uitvoering van hulle taak ook met lede van militante organisasies in gevegte gewikkel geraak het, het die wese van polisiëring, wat uitsluitlik daarop gemik is om te beskerm en te dien, aangetas. In die oorlogsituasie het die beginsel van die gebruik van minimumgeweld en hofgerigte optrede nie gegeld nie. het mnr. P.W. Botha se verbintenis met die Weermag ’n sekere gesag aan die Weermag verleen. Die idee het ontstaan dat enige optrede van die Weermag wat die stilswyende goedkeuring van die Regering, veral van mnr. Botha, wegdra, bokant die reg verhewe is. Die blote feit dat regter Zietsman tydens die geregtelike nadoodse ondersoek bevind het dat Weermaglede vermoedelik by die moorde betrokke was, bevestig myns insiens bo alle twyfel dat die rol wat die Weermag-beheerde GBS gespeel het, tot die moorde gelei het. Indien al die feite noukeurig ontleed word, is die redelike slotsom dat daar in die geledere van die veiligheidsmagte ŉ sterk persepsie bestaan het dat sleutelfigure wat ŉ rol gespeel het om verset en onluste te bevorder, in sekere omstandighede doodgemaak kon word. Brig. Van der Westhuizen, voorsitter van die GBS, was klaarblyklik onder dié indruk vanweë die druk wat uit regeringsgeledere op hom geplaas is. Daar is min twyfel dat hy verwag het dat sy voorstel dat Matthew Goniwe en die ander twee aktiviste “permanent uit die samelewing verwyder moet word”, sonder meer toegestaan sou word. Hy het egter ŉ kolossale denkfout begaan. Die regeringsleiers wat kragdadige optrede verkondig het, wou baie graag die aktiviste “permanent uit die samelewing verwyder” sien, maar sou in geen omstandighede die verantwoordelikheid daarvoor aanvaar nie. Soos dit dikwels in politieke geledere en hoër kringe gaan, moes iemand anders die vuil werk doen. Lede van die veiligheidstak was ook oortuig daarvan dat van owerheidsweë stilweg van hulle verwag word om staatsvyande uit die weg ruim. Hulle was egter gewoond daaraan om self die gevolge van hul dade te aanvaar. Die lede wat betrokke was by die moorde op die vier aktiviste, het dus tot handeling oorgegaan sonder om te wag op “amptelike” goedkeuring, wat hulle waarskynlik besef het nooit gaan kom nie. Die bewering in New Nation dat die sekretariaat van die Staatsveiligheidsraad die voorstel in die teleksboodskap gemagtig het, is van alle waarheid ontbloot. Die manne “daar bo” sou hulleself nooit amptelik aan so iets verbind het nie. Ek het geen twyfel in my gemoed dat die lede van die veiligheidstak wat by die moorde betrokke was, vas oortuig was dat hul optrede die goedkeuring van die Regering wegdra. Myns insiens is dit ook ’n onweerlegbare feit dat die moorde politiek van aard was en in die konflik van die verlede gepleeg is. Desondanks is amnestie aan die betrokke lede van die veiligheidstak geweier, net nog ŉ bewys van die skreiende wyse waarop teen lede van die veiligheidsmagte gediskrimineer is. (Die bevinding van die amnestiekomitee kan by die webadres http://www.doj.gov.za/trc/decisions/1999/ac990350.htm gelees word.) NONGQAI Vol. 13. No. 8

S.A. POLISIE-EIENDOM SMOKKEL MET MY KOP Kol Wynand Schoeman Die S.A. Polisie-eiendom smokkel met my kop. Met my aankoms as Stasiebevelvoerder op Katima Mulilo in die Oos-Caprivi in Desember 1978 het die vorige bevelvoerder al reeds die stasie verlaat. Daar was nie ‘n oorhandigingssertifikaat agtergelaat nie en kon ek aanvanklik nie enige stasie-inventaris opspoor nie. Ook het geen kantoor ‘n kantoorinventaris gehad nie. Sersant Barnard wat op daardie stadium as stasiebevelvoerdersklerk opgetree het, vind egter ‘n ou stasie-inventaris in een van die kabinette wat ek toe maar as vertrekpunt gebruik om die stasieeiendom na te gaan. Stelselmatig het ek vir elke kantoor ‘n inventaris opgestel en dit met die “ou” inventaris probeer sinchroniseer en konsolideer. Ek ontvang heelwat later wel ‘n kopie van die DK se weergawe van die stasie-inventaris en teken gebreke ook daarop aan. Tot ‘n paar jaar terug, voor 1978, was Katima Mulilo nog die basis van die Distrikskommandant maar met die oordrag van die “Polisieforte” (soos dit bekend gestaan het), by Kongola en Impalila-eiland aan die S.A. Weermag, het die setel van die Distrikskommandant na Rundu (Polisiedistrik 87), verskuif. Distrik 87 het uit die polisiestasies by Rundu, Katima Mulilo, Nkurenkuru, Bagani en Tsumkwe, bestaan. Of van die eiendom na Rundu of elders verskuif is, kon niemand my met sekerheid vertel nie. So soek ek na 6 grassnyers (wat nie bestaan nie), ‘n polisieboot wat blykbaar jare gelede al vervang is en selfs ‘n voertuig, wat blykbaar jare gelede al ‘n watergraf in die Zambezirivier gevind het. Daar is ‘n massiewe instapvrieskas op die stasie wat deur die menasie gebruik word en volgens aanduiding deur wyle meneer Jan Pickard aan die S.A. Polisie geskenk is, maar nêrens aangeteken of gedokumenteer is nie. Net so is daar ‘n super-grootte snoekertafel maar ook geen rekord op papier nie. Daar is twee ondergrondse brandstoftenks waarvan die pompe al lankal verwyder is omdat die tenks blykbaar lek. Dié tenks is blykbaar nooit leeggetap nie en niemand weet hoeveel brandstof daar nog in die tenks was nie. Daar is ‘n hulp-motorhawe op die stasie met toerusting, ratkaste, enjins en onderdele wat orals rondstaan maar ook nêrens in ‘n register aangeteken is nie. Daar is ‘n kragopwekker by die Ngoma grensbeheerpunt by die Choberivier wat die grenskeiding tussen die Oos-Caprivi en Botswana is, en deur twee plaaslike lede beman word. Ngoma was voorheen ‘n klein polisiebasis en die kragopwekker is blykbaar vir die manne by die beheerpunt se gebruik agtergelaat. Dit lyk nie vir my of die bundels met wette onlangs opgedateer is nie. Die afrolmasjien op die stasie is darem op rekord. Daar is 12 gemeubileerde wonings met staatsmeubels op Katima Mulilo wat deur die getroude manne bewoon is. My logika sê vir my dat daar dus ook vir elke woning ‘n inventaris moet wees en dat ‘n gekonsolideerde rekord op stasievlak behoort te wees. Daar is niks. Die manne koop ook soms huishoudelike toestelle vir hulle self aan en so word staatseiendom met privaateiendom vermeng. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Vermoedelik het daar verskuiwings en oorplasings plaasgevind met die verskuiwing van die DKkantore na Rundu maar niemand weet presies nie. Die lid wat vir die stasie-eiendom verantwoordelik was, bedank en koop sy ontslag binne 14 dae. Die werktuigkundige koop sy ontslag binne 3 weke en nog ‘n lid op wie se skouers die stasie-eiendom ook gerus het, volg kort daarna. Die vuurwapens en ammunisie op die stasie laat my ook kopkrap. Al die vuurwapens, waaronder die pistole, handmasjienkarabyne en RI- gewere en ander wapens wat daar moet wees, was daar en ek sug van verligting. Daar was egter sowat 25 bykomende R1- gewere in die wapenkluis waarvoor geen rekord bestaan het nie. Hoe dit daar beland het weet niemand nie. Vermoedelik kon van die wapens S.A. Weermagwapens wees wat deur troepe in die veld agtergelaat is, deur iemand opgetel en by die S.A. Polisie ingehandig is. Hierdie wapens is nêrens in ‘n gevonde eiendomsregister aangeteken nie. Die ammunisie was ook ‘n probleem. Daar was sowat 20 000 meer R1- patrone op hand as wat die beskikbare inventaris aandui as wat daar moet wees. Niemand kon verduidelik hoe dit daar beland het nie. ‘n Groter kopseer was egter die 9mm patrone op hand, waar daar sowat 5 000 patrone te kort was. Ek was nog besig om te dink hoe ek die tekort aan 9mm patrone gaan hanteer toe ek ‘n teleksboodskap ontvang dat die Distrikskommandant op pad was vir ‘n stasie-inspeksie. Geen stasie skiet 5 000 9mm patrone in een skietoefening uit nie en daar was nie onlangs enige skietoefening nie. Noodgedwonge wend ek my tot die Weermag om uit te vind of hul 5 000 9mm patrone aan my kon leen of skenk. Die Weermag was heeltemal bereid om die patrone aan my af te staan en het onderneem om dit by my kantoor af te lewer voordat die Distrikskommandant sou opdaag. Ek het ‘n sug van verligting gesnak maar die situasie sou hom anders uitdraai as wat ek voorsien het. Die DK arriveer baie vroeg die betrokke Maandagoggend. Die patrone was nog nie afgelewer nie maar ek het verwag om dit enige tyd te ontvang. Ek maak die DK rustig in my kantoor met ‘n koppie koffie en besef dat ek die patrone sou moes onderskep voordat dit by my kantoor afgelewer word. My reëling met die Weermag was dat hul die patrone direk na my kantoor sou bring. Omdat ek die betrokke oggend ook nog nie die selle besoek het nie, besluit ek om vinnig na die selle te gaan om seker te maak alles is skoon en in orde. Dit gebeur toe dat ek die aflewering van die patrone mis en dit in my kantoor direk aan die DK oorhandig word met die woorde, “hier is die patrone wat Luitenant Schoeman kort”. Met my terugkeer vanaf die selle vind ek dat die DK alreeds die patrone namens my in ontvangs geneem het en ‘n duidelike vraagteken op sy gesig! Uiteraard moes ek toe maar die situasie aan hom verduidelik. Dit het ‘n ruk gevat maar die inventaris en eiendom is met tyd gekonsolideer sodat daar ‘n betroubare en werksdokument beskikbaar was. Ek kom gou agter dat die dinge in die Bos partykeer en noodgedwonge onkonvensioneel en onortodoks gedoen word, anderste as wat mens in die stad gewoond was, of soos die Staande Orders noodwendig voorskryf. Dit was goeie en lekker dae met unieke uitdagings wat die polisieman van vandag nie meer sal beleef nie.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

FROM THE IMPERIAL YEOMANRY TO THE SOUTH AFRICAN POLICE: NO 3056(F) 1/DET SGT JOSEPH MCWATERS Rory P Reynolds Joseph McWaters - Trooper, 39th (Berkshire) Company, 10thBattalion, Imperial Yeomanry Joseph McWaters - 2nd Class Detective Sergeant, South African Police Queens South Africa Medal with clasps Cape Colony, Orange Free State, Transvaal, South Africa 1901 & 1902 to 23494 Pte J. McWaters, 39TH Coy Imp: Yeo. South African Police Medal for Faithful Service to No 3056 (F) 2/C Det/Sergeant J. McWaters.

Joe McWaters was born in The Bridge, Frodsham, Cheshire on 11 June 1878, the son of Henry McWaters, a Joiner by trade, and his wife Annie. Growing up, certainly in the early stages of his life, couldn’t have been very pleasant for young Joe – according to the 1881 England census, his father was unemployed whilst his mother, only 20 years old, was bringing in what little income she could with her skills as a Dress Maker. Fortunately for the young family they lived two doors away from NONGQAI Vol. 13. No. 8

Joe’s grandfather, James McWaters, in Main Street, Frodsham. The older Mr McWaters was a successful Mariner and Provisions Dealer. The dawn of the 1891 England census revealed that a 12-year-old Joseph had come to stay with his now widowed grandfather at The Bridge in Frodsham. Of his parents there was no sign. After a rudimentary education which equipped him with the ability to read and write, a young Joe followed in his grandfather’s footsteps – becoming a Grocer. It was in this capacity that he strolled into the Recruiting Office of the Imperial Yeomanry at Chester on 4 February 1901. Aged 22 years and 7 months he had decided, no doubt filled with patriotic zeal, to enlist with them for service in South Africa where, since October 11, 1899, the Anglo Boer War had been raging between the two Dutch-speaking Republics of the Transvaal and the Orange Free State and the Transvaal and the might of Great Britain. The Imperial Yeomanry had been raised since the beginning of 1900 as a measure to assist the Regular Army with their martial efforts in a country where, certainly for the first few months of the war, the British war machine had been on the back foot, experiencing a number of military reverses against what was now seen as both a competent and determined foe. Almost every county had raised a company of men for the front – in the case of McWaters – he attested for service with the 39th Company (Berkshire) of the 10thBattalion. The Short Service (One Year with the Colours) forms he completed revealed that he was, physically, 5 feet 7 inches in height, weighed 123 lbs and had a dark complexion, brown hair, and brown eyes. A member of the Church of England, he had no distinguishing marks about his person. Having been passed Fit by the Doctor, he was assigned no. 23294 and the rank of Private. Having spent a short while on home soil, adjusting to life in uniform, he set sail for South Africa as part of the first contingent of Yeomanry, landing at Cape Town on 16 March 1901 whereafter he entered the theatre of war. But just who were the Berkshire Yeomanry? They were raised as the 39th and 58th (Berkshire) Companies, which landed in South Africa on 28 February and 4 April 1900 and served in 10th and 15th Battalions, IY, respectively, alongside Buckinghamshire and Oxfordshire companies (10th Bn was commanded by Lord Chesham of the Buckinghamshire Yeomanry). Upon arrival, the battalions were sent throughout the zone of operations. Chesham's 10th Bn IY was attached to 1st Division under the command of Lord Methuen with Chesham becoming Brigadier-General of the division's mounted troops. By May 1900 both the 10th and 15th Bns IY were serving in Methuen's Column, which quickly became known as the 'Mobile Marvels'. Several engagements, primarily in what was termed the Great De Wet Hunt had been fought by the time McWaters took to the field. Unless an enlisted man was wounded in action, taken prisoner, or killed in action, the chances of following his movements around South Africa are very slim indeed. Fortunately, as was the case with McWaters, many friends and comrades wrote home providing some detail of their adventures under the African sun. We now turn to some of these to determine where McWaters was in action against the Boers. The first extract comes from the Weekly News of April 25th, 1974, where the diary of Lance Corporal Frank Jones of the Cheshire Regiment was quoted from. Particular reference is made to McWaters in the following paragraph: “November 9th, 1901 – The King’s birthday. There is a lot of Boer activity now. Rumours are flying around that a battle is brewing. A party of Boer horsemen raided a post during the night. A kaffir spying for the Boers was brought in. He told of lots of fighting to the north. Apparently, Colonel Hickey and 60 Yeomanry had been captured. Commandants Kemp, De la Rey and Kritzinger with about 1500 men are stopping our column reaching Hartebeesfontein. Troops are flooding into Klerksdorp. Among them is Lord Methuen’s regiment. I took the opportunity to seek out Joe McWaters from Frodsham Bridge. He was very glad to see me and Heffern. Conditions are getting quite bad. There is little fresh water and the heat makes things worse. Many of the volunteers are sick in hospital, some with dysentery, some with fever.” The second extract comes from the pen of the aforementioned Heffern who, sadly, was killed in action later in the war. His letter home appeared in the Cheshire Observer of Saturday, 28th December 1901 and read thus: NONGQAI Vol. 13. No. 8 20

“Private Charles Heffern, writing home from Klerksdorp, South Africa on November 27th says – I and Private Youd are in charge of the telephone station up here, and it is a good billet, as we have every night in bed. We had Lord Methuen’s column up here, and I saw J. McWaters of Frodsham Bridge. He belongs to the Yeomanry and looks very well.” That he “looked very well” was good news, considering that, on 15 February 1902, he was admitted to No. XI General Hospital in Kimberley, suffering with Enteric Fever. He was discharged to duty on 18 March 1902 after 27 days in hospital. What had occasioned this illness? The remarks column on his medical sheet commented that, “Whilst on active service in South Africa on column work. Very severe but no complications. Now convalescent, not suffering from debility or anaemia. No particular treatment was adopted. Now on full diet and tonic treatments.” His recommended treatment regime made for interesting reading: Bed. Milk, Soda Water, Tea, Stimulants, Brandy, Drugs, Castor Oil and Expectorants. It was also mentioned that ‘Sponging was frequently used in this case.’ The Medical Board which sat on 3 March 1902 recommended a “change to England”, and McWaters was despatched thence aboard the S.S. “Assaye”, sailing on 10 April 1902 – ironically two days before his IY Company comrades were fighting for their lives at the battle of Roodewal. Army Medical Certificate

Having docked at Gosport on 29 April 1902, McWaters received further treatment until being discharged, at his own request, at Shorncliffe on 12 June 1902 – having served a total of 1 year and 129 days. For his efforts he was awarded the Queens Medal with clasps to the Cape Colony, Orange Free State, Transvaal, and the date clasps South Africa 1901 and 1902. But McWaters was far from finished with South Africa – he had developed a liking for the climate and, at some point, made his way back to the country where at Potchefstroom on 12 December 1906, he attested for service with the South Africa Police. Assigned no. 3056, he was described, physically, as 5 foot 7 inches in height, with a dark complexion, light brown hair, and brown eyes. Interestingly, he now sported a tattoo on his left forearm. Mention was also made that the index finger on his left hand was missing. On 1 September 1909 he was posted to District No. 39 (Johannesburg) where he was to spend most of his career. McWaters rose steadily through the ranks - on 1 August 1913, as a Plain Clothes Constable, he was awarded a clerical allowance of 6d. whilst stationed at Johannesburg, part of the Transvaal Region of the SAP. Later that year, on 16 October, he was transferred to the Foot branch (as opposed to Mounted). His promotion from Plain Clothes Constable to 2nd Class Detective Sergeant appeared in SAP orders No. 3 of 1920. Elevation to 1st Class Detective Sergeant in the Criminal Investigation NONGQAI Vol. 13. No. 8

Department (C.I.D.) came on 15 June 1921. In the same year, he took a spot of leave to visit family in Frodsham – returning to South Africa aboard the “Briton” from Southampton on 8 July 1921 On 5 June 1923 he was awarded the Police Good Service Medal. On 3 April 1924 he received a Commissioner’s Commendation – this was for “consistently good and successful work in the suppression of illicit liquor traffic in the Roodepoort – Maraisburg and Germiston areas” SAP Card

NONGQAI Vol. 13. No. 8

McWaters, after 22 years’ service, retired from the Force on 10 June 1928. His character rating on Superannuation, was regarded as Exemplary. His address was given as c/o No. 1 SAP Cottages, Jeppe. Now a free agent, he undertook another voyage home to Cheshire to visit relatives. On this occasion he returned aboard the “Garth Castle” sailing from London on 30 March 1933 when he was 54 years old. As a Pensioner he found employment as a Liftman at Syfrets Ltd. in Johannesburg and it was whilst employed in this capacity that he passed away at the Colin Gordon Nursing Home in Johannesburg on 16 August 1956 at the age of 79. Termed a South African Police and War Veteran, he had succumbed to Carcinoma of the Colon, the contributing cause was terminal Uraemia. He was living at 14 Donnelly Road, Turfontein. His Last Will and Testament made for interesting reading – having never married he bequeathed £200 to Marie Denny “in consideration for providing a home for my mother, and my brother Henry in their old age.” The remainder of his assets he bequeathed to Mary Alice Bartley of 14A Donnelly Road “in consideration for providing me with a home in my old age.”

NONGQAI Vol. 13. No. 8

HEROES OF SOUTH AFRICAN POLICE COLLEGE, WENTWORTH Col Logan Govender

1 Captain Govindsamy Reddy

2 Captain Doosi John Lamech

3 Major General Danny Pillay

4 Brigadier NG Govender

5 Colonel D Naidoo NONGQAI Vol. 13. No. 8

6 Captain D Naidoo

7 Brigadier Anil Beharie Ram

NONGQAI Vol. 13. No. 8

CALL BACK THE PAST! POLICEMEN ON DUTY • Durban Borough Police: Natal Colony

• Cape Police: Cape Colony

Visible policing in the old days! NONGQAI Vol. 13. No. 8

• 1894: Republic Free State Police | Republiek Vrystaat Polisie

Die kommissaris van die Vrijstaat Polisie, Komm. JAE Markus, gedurende die laat 1890's

Bron: Nongqai September 1952 p 898 NONGQAI Vol. 13. No. 8

1894: GEHEIME SPEURDIENS: REPUBLIEK VAN DIE OVS

Bron Nongqai September 1952 p 899 NONGQAI Vol. 13. No. 8

1974: PLATOON 20 Captain VT Naidoo via Logan Govender

NONGQAI Vol. 13. No. 8

DIE GROBLER-POLISIE-FAMILIE VAN DURBAN

Agter: Paul Moore, Quartus Grobler, Niek Grobler, Harold Grobler, Willem Roux. voor: Douglas Grobler (Boet), Hoofkonstabel Hermanus Johannes Grobler en Piet Niemand

Ou Durban-Sentraal: Oom Grobbie was hier vir jare die SB. Hy was later ‘n tydelike-lid by DurbanSentraal by die hof en het van 1917 tot 1974 (57 jaar) gedien.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

‘n Kort oorsig oor Oom Grobbie se loopbaan NONGQAI Vol. 13. No. 8

Oom Grobbie se Vader en oom Grobbie se medaljes

Die Hoofkonstabel se seun brig Q Grobler NONGQAI Vol. 13. No. 8

Welkom se onluste gedurende 1974

Brig Grobler – kadet-offisier van Hoërskool Port Natal NONGQAI Vol. 13. No. 8

Drie lede van die SAP – Hansie (seun), Oom Quartus en Vader Harold.

Brig en mev Q Grobler, hul seun Quartus junior, kol ‘Snorre’ en mev Mavis Roux en hul seun, Pierre NONGQAI Vol. 13. No. 8

Kol Hansie Grobler

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Oom Harold word vereer deur adv. BJ Vorster terwyl die kommissaris, genl Keevy, toekyk

OOM OBIE VERTEL: EK WOU NET ELKE KEER SEKER MAAK EK GAAN WEER TERUG HUISTOE Sarie van Niekerk Hennie hier is die storie en foto's van die 90-jarie afgetrede AO wat in sy tyd in die polisie vyf keer diens op die grens gedoen het, soos vertel in sy eie woorde. Die foto's is: Die dag toe hy in die dam by die basiskamp genoeg vis gevang het om vir die hele kamp aandete te maak Hy saam met 'n paar ander jong manne op die grens by Rhodesië Hy as jong berede man Oom Obie van vandag Groete Sarie EK WOU NET ELKE KEER SEKER MAAK EK GAAN WEER TERUG HUISTOE Sarie van Niekerk Met brig. Karools Mouton se dood en sy dae op die grens het ek dit goed gedink om met die 90jarige AO Oberholzer, of oom Obie, soos hy alom bekend is, te gaan gesels wat self ses keer op die grens diens gedoen het. Hy het my op ver paaie saam met hom geneem op die grens en ek kon sy ervaringe deur sy woorde ervaar.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Oom Obie was op Caprivi, op die Rhodesiese grens in Ovamboland en nog ander plekke wat hy nie eers meer vandag kan onthou nie. Hy het op n stadium self grensopleiding gedoen. “Ek het nooit aangebied om grensdiens te gaan doen nie, my familie het vir my te veel beteken. Dit was elke keer as ek moes grens toe gaan vir hulle te moeilik gewees, hoewel my kinders toe nou darem nie meer babas was nie en het hulle ten volle verstaan, was dit nog moeilik om op ‘n vliegtuig te klim en vir drie maande te gaan diens doen op die grens. Gelukkig was my vrou, Sannie, geestelik ‘n baie sterk mens gewees. Ons het destyds in die polisiewoonstelle gewoon en daar was geweldig baie steun van die inwoners van die woonstelle gewees. Maar dit was darem elke keer ‘n groot verligting om weer terug by die huis te wees. Ek het my self ook goed voorberei vir die tyd op die grens. By die huis het ek baie gestap en wanneer ek op die grens was, het ek ook baie gestap wanneer die tyd daarvoor daar was. Ons as gelukkig nie een keer wanneer ek daar was in kontak gewees nie en in my groep is daar nooit iemand in kontakvoorvalle gedood of beseer nie). Hy sê hy het altyd iets gehad om hom besig te hou want “as jy jou self nie met iets besig hou op die grens nie sal jy wragtig van jou kop af raak. Dit is nogal ‘n probleem met baie van die ouens wat net op die grens rond gelê en niks gedoen het nie, dan het hulle kwaad gedoen en baie van hulle het daar begin drink. Van die manne wat met tye saam met my op die grens was, het aan die spoorsnyers geld gegee om vir hulle te gaan whisky koop, want in die kantien is hulle beperk tot net twee biere per dag). Van die manne het ook hul daaglikse drank opgehoop en dan op ‘n aand lekker dronk geword en stront aangejaag. Ek was op ‘n stadium in bevel van die kantien. Ek het die manier gehad as iemand twee biere koop dan maak ek die biere halfpad oop, sodat hulle dit nie kan ophoop nie. Ek was nie baie gewild hieroor by almal gewees nie. “Op een van my grensposdienste was daar ‘n volunteer gewees omdat hy groot probleme met sy vrou by die huis gehad het, so hy wou wegkom van die huis af toe bied hy aan om grens toe te gaan. Toe ons een keer nog in die kollege saamgetrek het voor ons grens toe vertrek het, was ek naby toe hy sy vrou gebel en vir haar oor die foon gesê “jou f***** b****, as ek terugkom van die grens af, moet jy weg wees.” Een van die ouens wat regtig nie op die grens wou wees nie, het nie sy malaria pille gedrink wat ons daar moes drink nie, toe doen hy malaria op. Die slapgat moes toe terug gestuur word huistoe. Een van die manne wat vir die spoorsnyers geld gegee het vir whisky het een aand so gesuip geraak dat hy totaal berserk geraak het, Hy snou ons almal toe “julle is mos bang, ek sal julle wys,” Hy het die Ford 4x4 se wiele se skroewe losgedraai en toe die volgende persoon met die Ford ry, toe val die wiele af. Wat van die manne ook gedoen het is om die Ford vol sandsakke te pak en dan op sandpaaie te gaan ry. Dan val die Ford in die sand vas. Die bestuurder klim uit en manipuleer die sandsakke so dat die Ford op sy eie begin ry. “‘n Hondeman van Durban is gedurende my een grensdienstyd dood toe die agterwiele van die voertuig waarmee hulle gery het, ontplof het toe dit ‘n landmyn afgetrap het. Die ou wat die voertuig bestuur het, het dit probeer toesmeer en hy is nog kort daarna bevorder ook). Een van die voorvalle wat oom Obie altyd sal onthou was die geval van ‘n lid wat in die veld op ‘n bordjie afgekom het waarop daar geskryf gestaan het “f***** home.” Hy het toe stil gehou, uit sy NONGQAI Vol. 13. No. 8 37

voertuig geklim die bordjie uit die grond gaan ruk. Dit was toe nie sommer net ‘n bordjie met ‘n boodskap op nie, dit was ‘n landmyn wat ontplof het toe hy dit uitgeruk het. Sy vrou het later sy medalje vir dapperheid postuum ontvang want hy was in kontak op die grens wat sy dood veroorsaak het. Dit het partykeer maar wild gegaan op die grens, van die manne het bietjie hande uitgeruk. Tydens een van my dienstye in Rhodesië het ons basis opgeslaan dat die kamp so in ‘n laagte van die koppie gelê het. Ons ontdek toe daar is ‘n dammetjie, maar dit was so toegegroei, toe besluit ons om die plek skoon te maak, sodat ons in die dam kon vis vang. Daar was so baie vis in die dam, ons het in een dag genoeg vis gevang om vir die kamp aandete te maak. Die lede van Rhodesië moes toe die plek verder skoonmaak om die basis skoon te sleep. Skielik was daar toe net een ou van die Rhodesiërs toe het ek hom maar gehelp om die plek skoon te maak. Ek het die manne, wanneer hulle bietjie hand uitgeruk het, gereeld geneem om te gaan stap. Ons het om die dam gestap maar hulle moes hul geweer en hul rascher pack saamgedra het. Dit word nogal swaar as jy so moet stap. As die manne probleme gehad het, moes hulle ook so om die dam gaan stap het. By ‘n geleentheid is daar in die Caprivi swart en wit saam in gemengde groepe geplaas. Een so groep het ons in die Caprivi kom aflos. Daar was geen geriewe beskikbaar gewees nie toe wys ons hulle maar waar om wat te doen. Toe ons ses maande later weer by die basis terugkom was was daar niks gewees nie. Een van die wat nog daar agter gebly het, vertel toe vir ons dat hulle in kontak was, maar dat hulle net eenvoudig platgeval en sommer net begin skiet het. Daarna het almal net gedros.As jy nie fiks is nie, bly weg van die grens af. By ‘n ander geleentheid het ons by ‘n baie goed ingerigte kamp gekom. Toe ontdek ons egter dat die kas met die ammunisie en handgrenate in ons slaaptent staan. Ons neem toe maar die kas en begrawe dit in die grond. Daar was ook baie lekker dae op die grens gewees. Nog ‘n geval wat hom vandag nog so helder soos gister in die gesig staar, is die voorval waar ‘n voertuig ‘n landmyn afgetrap het net toe dit by die hek van die basis in die Caprivi uitgery het. Al drie die lede het voor in die bakkie gesit. Die geweld van die landmynontploffing was so erg dat hulle al drie deur die dak van die bakkie uitgeskiet is. Hulle was op slag dood. Iets wat op ‘n stadium groot probleme veroorsaak het, was die verekussings. Oom Obie sê dit was in die begin nogal ‘n gesuffer om daarop te slaap. Dit kon vreeslik warm word op die grens, die vere binne in die kussings het so erg gesweet dat dit nat geword het en later so erg gestink het dat jy nie daarop kon slaap nie. Dan het ons dit maar in die son gegooi om te bak. Die kussings is sedertdien vervang met sponskussings. Oom Obie onthou toe hy by een geleentheid terugkom van die grens af en die Flossie op die Waterkloof Lugmagbasis land, staan daar ‘n ander vliegtuig wat net voor hulle geland het. “Terwyl my gesin vir my staan en wag en ons uit ons vliegtuig begin klim maak die ander vliegtuig se agterdeure oop en hulle begin doodskiste uitdra. Ek weet nie presies hoeveel daar was nie, maar daar was baie. Dit was ‘n groep soldate wat op die grens dood is toe hulle blykbaar in ‘n lokval gely is. Dit was baie tragies en hartseer jy het net gehoor hoe die oorledenes se families wat daar gestaan het gehuil het. Dit was eintlik baie erg. Dit was ook baie tragies vir my familie. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Hier op tuisbodem het hy die werk in die aanklagtekantoor baie geniet. Daar was een voorval waar swartmense onder mekaar begin baklei het, ek neem toe van die swart lede aandiens om uit te gaan na die bakleiery. Hulle het egter geweier om in te gryp in die bakleiery. Hulle het eers gewag tot die bakleiery byna opgehou het, toe beweeg hulle eers in. Dit was nogal vir my baie opvallend. Oom Obie se seun Pieter, was ook in die polisie, Hy is so drie jaar gelede oorlede nadat hy vir meer as 38 jaar ‘n kwadrupleeg in rolstoel was na ‘n baie ernstige motorongeluk. Maar Pieter het nog in die polisie gewerk tot met sy aftrede. Oom Obie se tannie Sannie is ook verlede jaar in die ouderdom van 88 jaar oorlede. Die egpaar was 67 jaar getroud. Vandag hou oom Obie hom besig met grassny en allerhande dingetjies op die kleinhoewe waar hy saam met sy dogter, Buksie en skoonseun Dick Davy op ‘n kleinhoewe woon. Hy sit nie stil nie, jy sien hom heeldag op die kleinhoewe beweeg, besig om die een of ander iets te doen.

KAPT CHRIS BEZUIDENHOUT OOK BEKEND AS DR CONRAD BRAND HBH In die 1960’s was ek ‘n blougat-konstabel in Distrik 75 (Durban-Suid) toe ek No 40686 speurdersersant Chris Bezuidenhout van Isipingo leer ken het. Nou die dag het ek na soveel jare die voorreg gehad om met kapt Chris Bezuidenhout te gesels “oor die ou dae”. Ek was verbaas dat hy my nog onthou het. Hy vertel my dat hy as dr Conrad Brand vir 25 jaar lank in foto-boekies gespeel het. (Erna Davies wat saam met my op skool en het weer in die reeks oor Suster Theresa gespeel)

Kapt en mev Bezuidenhout Mnr Polla Bezuidenhout oud-Dirkie Uyser en onderwyser van Durban het my weer in verbinding met kapt Chris Bezuidenhout gebring. Wat louter plesier om met die kollega van soveel jare terug te gesels. “Conrad Brand lyk nog goed!” • Wyle Leon Mellet het ook in die foto-boekies gespeel.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

SELBOURNE: BEKENDE POLISIEPERD Nico Moolman

NONGQAI Vol. 13. No. 8

OUER GESKIEDENIS VS. EIETYDSE GESKIEDENIS Brigadier Fanie Bouwer Ons ouer garde het 'n baie unieke tydperk in SA beleef, in die sin dat ons die oorgang van 'n vorige wit regering na die huidige swart regering in 1994 beleef het. Anders gestel: 'n oorgang van 'n apartheidsbestel (toe die parlement ook die finale gesag was) na 'n sg. demokratiese bestel, met 'n grondwet waaraan alles en almal aan moet voldoen. Dié verandering was enorm en het 'n groot impak op baie se lewens gehad. As gevolg hiervan verwys ek en baie ander kort-kort na gebeure van die pre-1994 en die huidige of post-1994 tydperke en skryf stories en gee menings daaroor, meesal objektief, maar partykeer ook met 'n skeut subjektiwiteit. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Dit kan nie anders nie, want ons was daar en is nog steeds hier. Ons was immers ooggetuies. Toekomstige geskiedenisnavorsers sal dit later ontleed, vergelyk en verder verklaar. Brigadier Hennie Heymans is ook al jarelank besig om die geskiedenisfeite en stories van oudlede en ander individue in sy internetpublikasie, Nongqai, te publiseer vir bewaring, wat geskiedkundiges later ook sal gebruik in húlle navorsing. Daar is al gesê dat die term 'eietydse geskiedenis' effe problematies of omstrede kan wees. Dit is egter almal se bydrae tot die geskiedenis om die huidige en ook die onlangse, verlede wêreld te probeer verstaan. Die redes vir laasgenoemde stelling - dat dit ook problematies kan wees - is omdat daar gesê word dat die amptelike argiefdokumente waarop die meeste geskiedenisstudies nog agter slot en grendel is (dit was seker 'n mate van outydse redenasie, want die laaste dekades word baie feite ook op die internet gevind), en in die tweede plek, dat veral die tydsafstand wat nodig is om geskiedenis behoorlik te kan ontleed, ontbreek. Die val van die sg. Berlynse muur in 1989 was 'n waterskeidingsjaar in die geskiedenis waarna niks daarna meer dieselfde was nie. Dit het Suid-Afrika direk geraak en was dit juis ook die bykomende, miskien die finale oorredende motivering, vir oudpresident FW De Klerk toe hy sy omstrede aankondiging (ontbanning van SA se vryheidsbewegings) op 2 Februarie 1990 gemaak het. Niemand kan egter die val van die Berlyn Muur in 1989 behoorlik verklaar sonder insigte van historici rondom die verloop van die sg. Koue Oorlog nie. In Suid-Afrika is die tydperk waarin bronne opgesluit (bewaar) moet bly, van 50 tot 20 jaar verkort, iets wat elke historikus buitengewoon gelukkig moet maak. Hy of sy kan byvoorbeeld onderhoude voer met mense wat nog leef en wat historiese gebeure meegemaak of help rig het. 'n Historikus wat toegee aan sy eie subjektiewe gevoelens wanneer hy die pen opneem, is geen historikus in die ware sin van die woord nie. Hy is dit nie, omdat dit vir hom totaal onmoontlik is om hom selfs vir ’n oomblik van sy onderwerp te distansieer en na die waarheid te soek en net dít te verklaar. Bostaande is miskien die teorie oor geskiedskrywing. In die praktyk egter, word dit baiekeer uiters subjektief gedoen. Elke saak, of stuk geskiedenis het gewoonlik ook twee kante en wil die sg. 'oorwinnaars' die geskiedenis na húlle eie oordeel interpreteer en verklaar. Dit gebeur gewoonlik wanneer daar twee veronregte groepe was wie se stem en belewenis glad nie in die geskiedenisverhaal voorkom nie. Dit is 'geskiedenis deur weglating'. Dit het ook iemand eendag laat sê: "Dan skryf ons self ons geskiedenis". Die ANC lê byvoorbeeld klem op sy struggle- geskiedenis. In húl propaganda sien hulle hulself as die oorwinnaars en die enigste party wat apartheid 'aangevat en manalleen oorwin het'. Dit is natuurlik 'n leuen, want daar was inderdaad bloot 'n politieke skikking bereik tussen partye in die vroeë 1990's. Om af te sluit, wil ek verwys na die Sharpeville insident wat op 21 Maart 1960 plaasgevind het. Soos ons almal weet het 69 mense daar gesterf. Dit was 'n uiters tragiese gebeurtenis. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Sharpeville word deesdae voorgehou as bloot 'n insident waar die "apartheidspolisie 69 swartmense wat vreedsaam betoog het, afgemaai het". Hierdie stelling is natuurlik ook nie die volle waarheid nie. En die regerende party én die simpatieke media herhaal hierdie onware narratief jaar na jaar. Die ware voor-af gebeure op die toneel by die Sharpeville polisiestasie, insluitende die wrede moorde by Cato Manor vroeër, word dan gerieflikheidshalwe buite rekening gelaat. Ook dit wat andersins op daardie toneel gebeur en wat aanleiding tot die skietery gegee het - soos dat die skare wat gevaarlik en dreigend teen die heining gedruk het; die onopgeleide lede (in skarebeheer) wat in vrees probeer teenstand bied het, tot een lid 'n skoot afgevuur het wat ander lede verkeerdelik as 'n teken vertolk het om met hulle wapens te vuur. In samehang met dit alles, is dit óók nodig dat mens die brief wat deur wyle majoor WW Brown baie jare gelede in 'n Natalse koerant gepubliseer was, te lees. Dit gee mens die nodige perspektief om te weet wat presies voor-af tydens die Sharpeville skietery gebeur het. In dié brief meld hy dan ook, onder andere, dat die lede 'n Cato Manor-herhaling gevrees het. Ek haal een paragraaf daaruit aan: "The images of our dead fellow officers, still fresh in our minds from a few months earlier at Cato Manor, caused us to be petrified!" Dit word ook bevestig deur 'n ‘n oud-lid van die Weskus en ooggetuie met wie die skrywer Dana Snyman onlangs 'n onderhoud gevoer en hy bostaande feite bevestig het. Dié baie ongelukkige verloop van gebeure en die gevolge, was na my mening 'n tragiese fratsinsident wat enorme en tragiese gevolge tot gevolg gehad het. Die verwronge, eensydige geskiedskrywing daaromtrent egter, met weglating van die werklike feite soos bo uiteengesit, bly dus 'n betreurenswaardige vertolking en verklaring van hierdie ongelukkige en tragiese gebeurtenis.

Lambertsbaai-polisiestasie (Vuller) – kol Louis Langenhoven

NONGQAI Vol. 13. No. 8

POLISIESIELKUNDE: ‘N VOETSOOLVLAK BESKOUING VAN TRANSFORMASIE IN DIE SAPD Dr Coert Mommsen Hierdie artikel is geskryf deur Coert Mommsen D.Phil (Psigologie), M.A. Kliniese Sielkunde, EEG Tegnikus. ‘n Voetsoolvlak beskouing van Transformasie in die SAPD Volgens Johan Prinsloo van die Instituut vir Kriminologiese Studies, Universiteit van Suid Afrika, Pretoria en Brian Kingshott van die Skool vir Kriminele Justisie (School of Criminal Justice), Grand Valley State University, Michigan, USA.,(Is en bly) Polisiëring simbolies van ‘n kollektiewe sosiale nostalgie vir die geslag en bestuursaangeleenthede wat vryheid ten opsigte van Menseregte, demokrasie en maatskaplike vooruitgang waarborg. Kortom simboliseer polisiëring veiligheid en lewenskwaliteit.(1) ŉ Tydjie na die vrylating van Nelson Mandela in 1994 het ek twee van my kollegas by die hospitaal waar ons gewerk het, hoor gesels oor die “nuwe” S.A. Weermag. Een van hulle het genoem dat dit lankal tyd was dat moes gebeur het wat nou gebeur: “Umkhonto we Sizwe gaan deel van die weermag word.” Ek dink toe terug na 1973 na ‘n gesprek tussen my en ‘n kollega wat vir die staatsdiens gewerk het. Dit was ‘n ouer oom. Hy noem toe dat as mens vir die staatsdiens werk, moet jy, as daar ‘n verandering van regering kom maak soos hulle sê en doen soos hulle sê. “Wat ookal, het ek toe gedink, “‘n verandering van regering sal nie in mý tyd gebeur nie”. Die gedagte dat die Nasionale Party sedert 1948 aan bewind was, het my laat dink dat iets soos ŉ verandering in ons Regering maar hoogs onwaarskynlik was. Nie lank na die gesprek tussen my kollegas in 1994 nie, het ek in die hospitaal waar ek gewerk het, al hoe meer begin hoor van uitdrukkings soos “Regstellende aksie”, “Billikheid” en “Voorkeur behandeling”. Dit het ŉ tyd lank geneem om aan die veranderinge wat daagliks in die werksopset toegeneem het, gewoond te raak. Nuwe terme en nuwe akronieme by die dosyne was feitlik aan die orde van die dag. Een van die administrateurs by die hospitaal het eenkeer gepraat van die “GNU” en my aangekyk of ek drie koppe het toe ek wou weet waarvoor “GNU” staan.... Dinge het toe vir ons in die hospitaaldienste begin verander. Die eise het gekom, daar maar dié was nie besonders drasties nie. Merendeels “common sense” veranderinge. Vir ons in die hospitaaldienste was die veranderinge nie so omvangryk nie...Nie so vir ons mense in uniform nie, sou ek later uitvind. In die magistergraad proefskrif van J.J. van Graan (Unisa 2005) getiteld Obstacles Impeding the Transformation Process in the South African Police som die skrywer die agtergrond van die proses van transformasie as volg op: “Die einde van die Apartheid-era in Suid-Afrika gedurende die vroeë 1990s het ŉ reeks probleme vir die Regering van Nasionale Eenheid meegebring. Een van hierdie probleme was die ontwikkeling van ŉ nuwe benadering tot polisiëring. Die verandering in die SA polisiedienste het hoofsaaklik voortgespruit uit die fundamentele politiese oorgang in SA (Marais, 1995:3). Onder die Apartheid Regime het die SAP tesame met ander Agentskappe van die vroeëre tuislande saamgesmelt om die Suid-Afrikaanse Polisie Dienste (SAPD) te vorm. Die naamsverandering was nie die enigste transformasie waarmee die SAPD te doen sou kry nie. ŉ Aantal vryheidsvegters van voorheen verbanne organisasies soos Umkhonto we Sizwe (MK), die Azanian People’s Liberation Army NONGQAI Vol. 13. No. 8

(APLA), Selfverdedigings-eenhede (“SDU”s) van woongebiede en die Inkhata Vryheidsparty (Inkatha Freedom Party (IFP)),het ook by die SAPD aangesluit wat ŉ totale transformasie in polisiëring vereis het. (Marais, 1995:5). Alle lede van die SAPD was blootgestel aan ŉ proses van verandering wat direk voortgespruit het uit die sosio-politiese transformasie van SA (Bouman, 997:4). ŉ Nuwe organisatoriese kultuur wat verskil het van die vorige militaristiese, outokratiese en burokratiese kultuur, moes gevestig word.(2) J.J. Brand beskryf in sy Magistersgraad proefskrif getiteld: The Learning Organisation and Productivity: a Case study of the Athlone Detective Service (Stellenbosch Universiteit, 2002) die transformasieproses in die SAPD as volg: “Die transformasie van die Suid-Afrikaanse Polisiediens (SAPD) het nie slegs ŉ verandering in naam beteken nie, maar ŉ totaal verskillende manier van polisiëring. ŉ Algehele nuwe konsep van hoe ŉ polisiediens binne ŉ demokratiese samelewing behoort te funksioneer, moes ontwikkel en aangeleer word. Een van die vernaamste veranderings was die omskakeling van die SuidAfrikaanse Polisiemag na die SAPD. Ingesluit in hierdie proses was die samesmelting van die elf verskillende polisie agentskappe in een organisasie. Hierdie proses het ŉ negatiewe invloed op produktiwiteit in die verskillende afdelings van die SAPD gehad, aangesien daar al bewys is dat vordering moeilik is en dat weerstand verwag kan word wanneer hierdie verandering met tradisies, mag, gesag, kultuur en struktuur binne ŉ organisasie te make het.”(3) Die trefkrag van transformasie met betrekking tot die individuele lede se subjektiewe ervaring in die Polisiedienste sou kon afgelei word uit: Die aantal magslede in diens op enige gegewe tydstip; en Die dinamiese rol wat die individuele waardes en houdings speel tydens interaksie aan diens. Verskille van waardes tussen lede kan voorsien gewees het om groot konflik-potensiaal in te hou. Hierdie potensiaal sou direk verband hou op ‘n dag na dag basis gedurende kontak binne die werksituasie. Die presiese veranderinge wat van lede verwag sou word. Een definisie van transformasie wat laasgenoemde konflikpotensiaal mag ondersteun, lees as volg: “ŉ transformasie is ŉ ekstreme, radikale verandering”. https://www.vocabulary.com/dictionary/transformation/ Die vlakke van transformasie in sigself (verandering in terme van tradisies, mag, gesag kultuur en struktuur binne ŉ organisasie) gee ŉ verdere aanduiding van die konflikpotensiaal wat transformasie inhou. Die rol van tradisie is waarskynlik nêrens sterker nie as in die Uniform-magte situasie. Die term “Uniform” dui uiteraard op gelyksoortigheid. Hierbenewens verteenwoordig “uniform” in ŉ militêre en paramilitêre omgewing die belangrikheid van waardes en voorkoms wat oor ŉ lang termyn tot stand gekom en bewaar is. Wanneer tradisies, mag, gesag kultuur en struktuur moet verander, kan dit lei tot óf intrapsigiese óf interpersoonlike spanning. Manifeste intrapsigiese spanning kan verband hou met die mate van weerstand wat die meeste individue ervaar vanweë die feit dat hulle persoonlike tradisies en kultuur verskil van die verwagte norm. In die langtermyn kan dit lei na stres, angs en moontlik depressie, veral aangesien elke beampte se werk daarvan afhang. Interpersoonlike spanning kan meer dinamies manifesteer en meer negatief uitkristalliseer tydens kontak binne die werksopset en kan dit produktiwiteit beïnvloed. Die omvang van toenemende intrapsigiese (intrinsieke) spanning binne die Polisiediens kan toegeskryf word aan die geweldige verantwoordelikheid wat sedert transformasie vierkantig op die SAPD se skouers geplaas is: NONGQAI Vol. 13. No. 8

“The South African Police Force was at the heart of the reform process in South Africa. Indeed, few other state institutions came under as much pressure to reform and restructure. An article in South African Foundation stated: “(The) institution (SAP) bear the imprint of certain unacceptable past practices and policies, yet is required to operate under new rules and regulations. What was once required and indulged, is increasingly exposed, criticized and uprooted The Transformation of the South African police from a Paramilitary Force to a Service Delivery Agency,a Historical Assessment D.Phil Proefskrif E.J. Buys., UOVS. (4) Uit die aanhaling blyk die volgende belangrike aspekte: Die polisie het die kern van transformasie in Suid Afrika gevorm; Daar is min ander instellings wat onder soveel druk geplaas is om te hervorm en om te herstruktureer; Die SAP moes die klad dra van sekere onaanvaarbare gebruike en beleide en ten spyte hiervan moes hulle funksioneer onder nuwe reëls en regulasies. Wat eens op ‘n tyd ‘n vereiste was, word voortdurend oopgevlek, gekritiseer en uitgesaai. (5) Volgens kenners hang die suksesvolle verloop van die transformatiewe proses af van faktore soos: “Die beplande verandering moet onontbeerlik wees. Dit is noodsaaklik dat daar ‘n duidelike toepaslike rede bestaan vir mense om te verander. Mense moet oortuig wees dat verandering dringend en belangrik is; Verandering moet nie slegs ŉ vereiste wees nie. Verandering kan nie ŉ opsie wees nie. Indien mense dink hulle het ŉ keuse, sal hulle bly by die status quo; Daarom moet verandering ŉ vereiste wees; Verandering moet oortuigend oorgedra word. Indien dit nie verduidelik word waarom verandering nodig is nie, gaan mense dit bevraagteken, of geheel en al daarvan vergeet; Verandering moet die regte mense bereik;. Leiers se rol is belangrik in tye van verandering. Implementering van verandering moet goed beplan wees. Hoe sal dit mense uiteindelik raak? Is daar ŉ gebeurlikheidsplan in geval iets verkeerd loop?; Sukses wat te lank neem kan negatief op transformasie inwerk. Sukses is ŉ sterk motiveerder; Doeltreffende opvolgwerk.; Hulle gaan voort en sê: Die uitdaging vir baie organisasies is om te weet dat daar ŉ behoefte is aan transformasie. Wanneer daar egter onsekerheid bestaan oor wat presies verander moet word, byvoorbeeld: die organisasie mag ŉ formele Visie-en Missie ideaal en waardes gedefinieer hê, maar wanneer dit van organisatoriese leiers verwag word om die beplande kultuur duidelik uit te spel, sukkel hulle.”(6) Voortdurende kritiek teen die transformasie proses, verminder nie die impak daarvan op die SAPD in geheel asook individuele lede nie: “Baie moedige en opwindende navorsingsprojekte met betrekking tot hervorming in die polisiedienste het ŉ stille einde tegemoet gegaan. Namate die twintigste eeu nader beweeg het, moes Polisie leiers daadwerklik hul organisasies voorberei op voortgesette verandering (asook) snelle tegnologiese veranderinge en toenemend komplekse sosiale areas.” (7) Marianne Merten van die Daily Maverick wys in haar artikel getiteld SAPS Transformation: Key report gathers dust, snubbing Marikana Commission wys daarop dat Minister van Polisie, Bheki Cele sedert 25 Julie 2018 beskik het oor die verslag van polisie transformasie – etos en strategie, (sonder getalle). Dit is onduidelik wat van die verslag en aanbevelings geword het meen sy en verwys spesifiek na die gebeure wat voortgespruit het uit die Marikana Kommissie se bevinding (34 stakende Lonmin mynwerkers wat gedood is op 16 Augustus 2018.) Sy gaan voort: “Die Daily Maverick verstaan dat NONGQAI Vol. 13. No. 8 49

die verslag ‘n holistiese benadering tot transformasie volg. (Die verslag) sou nie net professionalisme en demilitarisasie beklemtoon nie maar ook verwys na ‘n geskikte toegeruste polisie afdeling wat die reg respekteer en (beskik oor) ‘n etiese kode en openbare ondersoek suksesvol kan verduur. Dit gaan oor die beskerming en veiligheid van die mense van Suid-Afrika soos die Grondwet daarop wys in Artikel 205, nie die handhawing van kragdadige reg en vrede en onderdrukking ten gunste van dié wat uniform dra nie.” (8) https://www.dailymaverick.co.za/article/2021-01-17-saps-transformation-key-report-gathers-dustsnubbing-marikana-commission/ In hul artikel getiteld Strategic Management in the South African Police Service: An Examination of Management Preparedness spreek die skrywers Nico Schutte, Michael E. Meyer hul kommer uit oor strategiese beplanning in die SAPD as volg uit: Beplanning blyk in sigself 'n doelwit te wees; Beplanningssisteme het gesentraliseerd en burokratiese geraak; Planne het aan beplanners behoort in plaas van aan bestuurders; Beplanning is eenkeer per jaar gedoen en voltooide planne het stof op die rakke versamel; Planne was voorafgegaan deur gebeure, voorspellings was onakkuraat, en strategieë moes verander word. Dit het gelyk of die opstel van oorspronklike planne ŉ mors van tyd was en dié het weinig invloed gehad op uiteindelike besluite; Gesentraliseerde beplanning het aanleiding gegee tot onbuigbaarheid. Die verkryging van magtiging kan ŉ stadige en omslagtige proses wees. Beplanning maak te veel staat op aannames uit die verlede en motiveer nie radikale denkwyses nie. In geheel blyk dit uit die literatuur dat strategiese beplanning beskou word as ŉ instrument van strategiese bestuur en asof dit (strategiese beplanning) ŉ groot deel van bestuur uitmaak. Strategiese beplanning stel organisasie bestuurders in staat om alternatiewes te selekteer, evalueer en te implementeer ten einde ŉ doeltreffende diens te vestig. (Mercer, in Van der Waldt & Du Toit, 1998:283).” (9) In sy proefskrif getiteld Organisational Transformation and the Morale of the police: a Comparative study between Potchefstroom and Mafikeng, omskryf Gaotsiwe Samson Makaudi die belangrikheid van meting van werknemer reaksie binne die organisasie as volg: “In vandag se eteriese besigheidsomgewing is die behoefte aan die bepaling van werknemers se reaksies ten opsigte van organisatoriese verandering baie belangrik. Hierdie is veral van belang binne die veranderende Suid-Afrikaanse konteks. Die Suid-Afrikaanse Polisiediens het snelle organisatoriese verandering ondergaan, insluitend ten opsigte van die aard en styl van polisiëring, die kulturele besit, strukture, bestuurstyle en praktyke, samesmelting en regstellende aksie (“affirmative action”) . Ten einde die SAPD te transformeer na ŉ professionele, doeltreffende en verteenwoordigende diens is dit nodig dat die SAPD kontak behou met werknemers se reaksies ten opsigte van hierdie veranderinge”(10) Sy studie se metode word beskryf as ‘n kwalitatiewe en kwantitatiewe ondersoek. Die kwalitatiewe ondersoek is gebaseer op transformasie in die SAPD. Die kwantitatiewe ondersoek is ‘n empiriese studie waartydens gebruik gemaak is van ‘n opname onder middelbestuur in Potchefstroom en Mafikeng. (11) Die opname-gedeelte van die ondersoek het die toepassing van ‘n vraelys behels asook ‘n onderhoud met beamptes. Die vraelys is gestuur aan middel-bestuurs personeel in Potchefstroom en Mafeking. Makaudi omskryf die doel van sy studie verder as volg: “(Die doel van die studie) is om die impak van organisatoriese transformasie op die moraal van SAPD lede na te gaan en om bydraende faktore na te ondersoek wat ŉ impak het op (beamptes) NONGQAI Vol. 13. No. 8 50

se moraal. Die mees opvallende resultaat van die respondente se reaksie op die verskillende vrae is kortliks as volg: Vraag 1 Hierdie vraag het gehandel oor die respondente se definisie van moraal. Die hoogste aantal respondente (55%) het moraal gedefinieer as die individu se beskouing van diensvoorwaardes en kon óf negatief óf positief wees afhangende van die vlak van werkstevredenheid. Slegs 2.5% van die respondente was van mening dat moraal beskou kan word as ‘n gebrek aan vertroue wat uit die beampte se gedrag in die werkplek geblyk het. Vraag 2 Op die vraag: “Gee asseblief 5 voorbeelde van lae moraal in die SAPD,” het 100% van die respondente saamgestem oor die volgende: Verminderde (Lae) produktiwiteit of werkverrigting Alkohol of substans misbruik Depressie/ stres Afwesigheid Negatiewe houding Vraag 3 "Hoe sal jy Moraal binne die SAPD beoordeel in terme van goed swak of uiters swak?” Die respons op hierdie vraag was as volg: Ongeveer 47% van die respondente was van mening dat die moraal goed is, terwyl 8.6% gemeen het dit was swak. Vraag 4 “Dra regstellende aksie by tot lae moraal?” Ongeveer 43% van die respondente het saamgestem dat regstellende aksie bydra tot lae moraal. Vraag 5 “Wat is die invloed van transformasie op moraal?” Ongeveer 43% van die respondente was van mening dat transformasie ‘n negatiewe impak op hul moraal gehad het. Vraag 6 “Wat is die verband tussen lae moraal en rassisme?” Ongeveer 43% van die respondente was van mening dat daar wel ‘n verband tussen lae moraal en rassisme bestaan. Makaudi brei verder op hierdie response uit wanneer hy sê: “there is a relationship between low morale and racism precisely because with the changes that have been introduced at the workplace by the political developments since 1994, one would have expected to see the playing field levelled but only to find that one’s skin pigmentation was still a determining factor when coming to promotion, transfers, appointments, especially in the Vryburg Area. 57 % were adamant about any relationship between low morale and racism.” (12) Die volgende temas van stellings wat in Makaudi vervat is, is as volg ondersteun: “Dink jy ‘n hoë misdaadsyfer dra by tot ‘n lae moraal?” Ongeveer 57% van die respondente was van mening dat ‘n hoë misdaadsyfer nie bydra tot ‘n lae moraal nie. “Dink jy die menslike hulpbronne beleid dra by tot lae moraal?” Ongeveer 43% van die respondente was van mening dat personeelbeleid wel bydra tot lae moraal. “Dra die bevorderingsbeleid by tot lae moraal ?” 43% van die respondente stem saam dat die bevorderingsbeleid wel bydra tot lae moraal. Beskou jy die “brein drein” uit die SAPD as ‘n teken van lae moraal? Van die respondente was daar 43% wat van mening was dat die “brein drein” wel ‘n negatiewe invloed het op lae moraal. "Dink jy die verplasingsbeleid het ‘n invloed op moraal? Ongeveer 43% van die respondent was van mening dat die verplasingsbeleid ‘n negatiewe invloed het op moraal. NONGQAI Vol. 13. No. 8

“Dink jy die proses van transformasie in die SAPD het ‘n negatiewe invloed op die moraal van lede gehad?” Ongeveer 43 % van die respondente het hiermee saamgestem. “Dink jy kommunikasie in die SAPD dra by tot lae moraal?” Ongeveer 43% van respondente het met die stelling saamgestem en Makaudi brei as volg hierop uit: “About 43% of the respondents said yes citing the fact that most of the information is just ending up in the middle management and not filtering down to the grass-roots level and if it does filter down then it will always be late and are not consulted on proposed policy formulation and structural changes which then impact on their morale because they will now have to rely more on the grapevine than on formal communication.” "Watter effek dink jy het gelykheid op die moraal van lede gehad? Ongeveer 43% van die respondente het aangedui dat gelykheid ‘n negatiewe impak op hul moraal gehad”(13) Makaudi se samevatting van sy bevindinge tydens onderhoude lui as volg: Lede was positief ten opsigte van die konsep van gelyke geleenthede; Regstellende aksie is verkwalik vir gevoelens van frustrasie en lae motiveringsvlakke (onder lede); Lede was positief ten opsigte van die konsep van gelyke regte; Negatiwiteit ten opsigte van kwotas; (Lede) het onveilig in die werkplek asook tuis gevoel; Blootstelling aan traumatiese gebeure; Onsekerheid oor beroepsgeleenthede; Ontnugtering, wat die gevolg was van voortgesette diskriminerende praktyke wat aangevuur is deur die relatiewe onbeantwoorde verwagtinge van verbetering en bedreig is deur ‘n nuwe, nie-rassige regering in veral die Mafeking streek; Rassisme, veral in Vryburg; Die neerdrukkende mislukking van die gelykheidskomponent om te voldoen aan die verwagtings van “of the equity component to deliver on the mandate to the expectations” of benadeelde SAPD lede en die uitfasering daarvan; Die toestaan van skeidingspakette aan ervare personeel en bedankings het ‘n negatiewe impak op lede se moraal gehad; Die algemene onsekerhede oor bevorderings vanweë die tussentydse bevorderingsbeleid, asook die nuwe bevorderingsbeleid van die SAPD wat nog nie afgehandel is nie; en Die proses van transformasie het gelei tot baie onsekerheid onder personeel (14) Samevatting Dit is duidelik dat die menings van personeel voortdurend op ‘n wetenskaplike wyse ondersoek word, ten einde in kontak te bly met die gevoelens en behoeftes van lede. Dringende aandag moet geskenk word aan konsultasie met Navorsings- en Bedryfsielkundiges vir hierdie doel. Die transformasieproses in die SAPD is in werklikheid ‘n drastiese organisatoriese akkulturasieproses waarvan die omvang en gekompliseerdheid was moeilik uiteengesit kon word. Aanbevelings: Belangrike maatreëls wat oorweeg kan word ten einde die welsyn van lede te verseker is: Konsultasie met Navorsing- en Bedryfsielkundiges oor die pad vorentoe is van groot belang ten einde subjektiewe ervaringe en behoeftes van lede in detail na te gaan; Die aanvaarding en instelling van ‘n fundamentele werksetiek soos voorgestel deur Neyrod en Beckley(2001: 44) kan moeilik oorbeklemtoon word: “Daar kan aangevoer word dat die aanvaarding van 'n etiese kode die polisiediens nader aan erkenning as 'n beroep in ooreenstemming met die gevestigde beroepe soos dié van die mediese professie en die regte sal bring. Die etiese posisie van (hierdie beroepe) word vir eeue reeds verteenwoordig in die akademie en Universiteite”(15) Ernstige oorweging van ‘n etiese kode vir polisie het dié voordele dat dit: As ‘n inherente (innerlike) gedragsverwysingsbron vir elke lid en beampte dien; en tweedens, NONGQAI Vol. 13. No. 8

‘n sisteem verskaf waarvolgens individuele lede se optrede/gedrag afsonderlik geëvalueer kan word ( soos ook die geval is in die mediese-, mediese hulpdienste en regsprofessies). Elke SAPD lid het ‘n magsnommer, wat beteken dat hy/sy feitlik dadelik op ‘n nasionale register geplaas kan word en voorsien kan word van ‘n formele gedragskode. Bronne: (1) https://journals.co.za/doi/pdf/10.10520/EJC87710 (2) https://uir.unisa.ac.za/bitstream/handle/10500/3029/dissertation_van_graan.pdf?sequence=1 (3) https://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/53133 (4) https://scholar.ufs.ac.za/bitstream/handle/11660/5567/BuysJE.pdf?sequence=1&isAllowed=y (5)https://www.eaglesflight.com/resource/organizational-transformation-definition-and-what-itmeans/ (6)https://www.eaglesflight.com/resource/organizational-transformation-definition-and-what-itmeans/ (7)https://scholar.ufs.ac.za/bitstream/handle/11660/5567/BuysJE.pdf?sequence=1&isAllowed=y (8)https://www.dailymaverick.co.za/article/2021-01-17-saps-transformation-key-report-gathersdust-snubbing-marikana-commission/ (9)https://www.ojp.gov/pdffiles1/nij/Mesko/207995.pdf (10)http://repository.nwu.ac.za/bitstream/handle/10394/1519/makaudi_gaotsiwes.pdf?sequence=1 (11)http://repository.nwu.ac.za/bitstream/handle/10394/1519/makaudi_gaotsiwes.pdf?sequence=1 (12)http://repository.nwu.ac.za/bitstream/handle/10394/1519/makaudi_gaotsiwes.pdf?sequence=1 (13)http://repository.nwu.ac.za/bitstream/handle/10394/1519/makaudi_gaotsiwes.pdf?sequence=1 (14)http://repository.nwu.ac.za/bitstream/handle/10394/1519/makaudi_gaotsiwes.pdf?sequence=1 (15) https://journals.co.za/doi/pdf/10.10520/EJC87710

Aberdeen (vuller) – Kol Louis Langenhoven

NONGQAI Vol. 13. No. 8

NONGQAI TRUST | IT 002701/2018(T)

U donasie sal so welkom wees! NONGQAI Vol. 13. No. 8

THANK YOU! | DANKIE!

NONGQAI Vol. 13. No. 8

SPORT

Reünie: Pietermaritzburg Bobbies Rugbyklub Lucas Holtzhausen Goeie More Hennie: Baie jammer ek is baie laat met die verslag oor die Pietermaritzburg Bobbies Rugbyklub-reünie. Groetnis Lucas Pietermaritzburg Bobbies Rugbyklub-Reünie

13de Mei 2022 tot 15de Mei 2022: ATKV Drakensville Die Pietermaritzburg Bobbies Rugbyklub het gedurende die naweek van die 13de Mei tot die 15de Mei 2022 ‘n baie lekker reünie gehou by die ATKV Drakensville oord. Ons was geseënd met perfekte weer en die reëlingskomitee onder voorsitterskap van oud lt-kol Pieter Herbst het hulself oortref. Ons het twee bobaaskokke gehad naamlik oud-lt.kol. Freddie v Tonder en oud-kapt. Doors v Rooyen wat die potjiekos voorberei het. Die komitee se gades het seker gemaak vir smaaklike bykosse asook die versierings in die saal. So ‘n bietjie agtergrond geskiedenis oor die Pietermaritzburg Bobbies Rugby Klub. Die klub ook bekend as Maritzburg Bobbies was op die 19de Januarie 1933 gestig en het onder andere in Kwa Zulu Natal meegeding om die Murray - , York Lancaster - en Moor-Beker. Die eerste Springbok wat Bobbies op gelewer het was Francois “Fiks” van der Merwe wat in 1937 vir Bobbies gespeel het. Soos maar dit maar die geval was daardie jare is alle goeie rugby spelers na Pretoria verplaas vanwaar Fiks dan op 27 jarige leeftyd op die 18de November 1949 vir die Springbokke uitgedraf het op Loftus Versveld teen die All Blacks. Generaal Hennie de Wit het in 1947 vir die klub gespeel. Ander klub spelers wat dan ook op Nasionale en Provinsiale vlak gespeel het sluit in: Lood Muller (Springbok), Henry Honiball (Springbok), Hansie Pieterse (Natal), Mort Mortasagne (Natal), Sarel Erwee (Natal), Lionel Holder (Natal), Dennis Laatz (Natal), Cliffie Hopkins (Natal), Laurie Sharp (Natal), Michael Barker (Natal), Doors van Rooyen (N/Tvl), Tony Malgue (Natal), Jacques Ungerer (Natal) en Graham Brand (Natal B asook Natal Duikers) Ds. Darius Botha (Springbok) het ook op ‘n stadium vir Bobbies afgerig. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Die laaste Nasionale Rugby week in 1989 wat op Afdeling vlak beslis was, was dan ook hier in Pietermaritzburg gehou. Ongelukkig het Bobbies amptelik in 1999 hul deure gesluit vanweë die uitdaging om voldoende spanne in die provinsiale ligas in te skryf. Foto’s

Vrydagaand heet oud-kolonel Uppie Upton almal baie welkom wat natuurlik ‘n grappie of twee ingesluit het.

Daarna het die manne vleis gebraai en lekker gekuier

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Saterdag was ‘n lui lekker dag rondom die warm water van die swembad en die manne het selfs gesak vir ‘n skrum. Gelukkig het niemand hulle “hammies” gerek nie. Saterdag aand het oud-brigadier Chris Delport so bietjie oor Bobbies se verlede gepraat en ook ‘n paar oudlede wat nie meer met ons is nie uitgesonder vir die impak wat hulle gemaak het tydens hul betrokkenheid met Bobbies. Hulle was Hansie Pieterse, Lood Muller en Jacques Ungerer.

Toe was dit ons bobaas kokke se beurt om hul slag te wys met die heerlike potjie kos.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Sondag oggend het oud Kol Hennie Laatz ‘n pragtige oordenking gelei wat dan ook amptelik ons reünie afgesluit het.

Toe was dit tyd om totsiens te se tot ‘n volgende keer

En so ‘n vinnige en laaste skrum deur ons pragtige gades. NONGQAI Vol. 13. No. 8

SOUTH AFRICAN POLICE - HALL OF FAME / SUID-AFRIKAANSE POLISIE HELDESAAL Gert Visagé het 'n plasing gedeel 24 Jul. om 12:57 ·

SupaRugby 24 Jul. om 12:00 ·

• Katmuis dien rugby al 60 jaar deur Koos Venter Hy het tussen 1965 en 1969 net vyf keer die Ligblou trui van die destydse Noord-Transvaal as agtsteman oor die kop getrek, maar die wat weet sal jou vertel daar bestaan nie ’n groter legende in die geledere van Bloubul-klubrugby as Johan Conradie nie. “Johan wie?” sal die meeste rugbyliefhebbers in Pretoria vra. Verduidelik hulle egter dat jy eintlik van Katmuis Conradie praat, en jy sal geen teenstand met die bogenoemde stelling kry nie. Die rugbyklub van Pretoria Polisie het meer as 80 jaar bestaan. Geen ander persoon het langer diens aan dié klub gelewer as die legendariese Conradie nie. Hy het die klub in meer as die helfte van daardie tydperk met trots gedien as speler én in byna elke pos wat in rugby-administrasie bestaan. As speler het hy eers op die rype ouderdom van 42 finaal sy rugbystewels weggebêre. Sedert 1962, toe hy as jong polisieman vars van die skoolbanke af by die polisiekollege in PretoriaWes aangemeld het, was Conradie vir 45 jaar lank by die Bobbies betrokke, totdat hy uiteindelik in 2007 finaal die teuels as rugby-administrateur neergelê het. Hoewel hy as senior polisie-offisier reeds in 1993 uitgetree het, was hy daarna nog 14 jaar by die rugbyklub betrokke. Oor die jare het hy honderde briljante jong spelers sien kom en gaan en vele Springbokke het hul eerste groot rugby in die blou en goud van die Bobbies ervaar. Sy bynaam het hy egter nie as polisieman gekry nie. Dit kom al die pad saam met hom as plaasseun uit die Boland. Hy vertel dat sy pa aan ’n sekere koei die naam Katmuis gegee het. Klein Johan het gereeld met dié wederstrewige koei vasgesit en só het hy naderhand die koei se naam as bynaam geërf. Dié pa van twee seuns en trotse oupa van drie kleinkinders en sy vrou woon steeds in Pretoria en sy verbintenis met rugby is nog lank nie verbreek nie. Hy is jare al ’n komiteelid van die Blou Bulle se oudspelers vereniging, waar hy tans nog as sekretaris dien.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

EIETYDSE HISTORY

POLISIEGESKIEDENIS

CONTEMPORARY

POLICE

KZN SAPS is completely unprepared for future violent unrest Andrew Whitfield | 30 June 2022 The Democratic Alliance today completed its weeklong tour in the province of KwaZulu-Natal (KZN) to assess the South African Police Service’s (SAPS) state of readiness to deal with future violent unrest in the province. Almost a year after violence broke out in KZN, in July 2021, we have met with victims of crime and members of the SAPS to gain insight into the state of policing. From our engagements with the SAPS it is clear that they are completely unprepared for future violent unrest which might occur. SAPS members told us that they had received no additional resources since the violent unrest of July 2021. Most police stations did not have working generators or phone lines and it was clear that morale among SAPS members is at an all-time low. In a recent response to a parliamentary question submitted by the DA, Minister of Police, Bheki Cele, revealed that more than 50% of the fleet for the Public Order Police in KZN is not operational (view here). This shocking revelation comes nearly a full year after the violent unrest which brought the province to its knees. Conversations with victims of crime painted a bleak picture of corruption and careless police work which has led to heightened levels of public distrust in the SAPS in KZN. The state of policing in KZN is clearly a crisis which requires urgent attention from the Minister and National Police Commissioner. The statistics for the province of KwaZulu-Natal dubbed the “murder and rape capital” of the country are far worse on the ground than they are on paper. We have listened to residents who have fallen victim to the very people that are supposed to protect them and denied the protection afforded to them in the South African constitution. We stand together in the same corner with law abiding South Africans from all communities who have been failed by the police and want to live in safety. We will be taking these issues up with the National Police Commissioner and present our proposals to help curb crime. The DA is fighting to creating a safe environment for all South Africans, a country that we can all be proud of, instead of constantly living in fear. Issued by Andrew Whitfield, DA Shadow Minister of Police, 30 June 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/kzn-saps-is-completely-unprepared-for-futureviole?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=c25eeed3d7EMAIL_CAMPAIGN_2022_06_30_09_11&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99c25eeed3d7-130042309

AfriForum assists law enforcement during unrest in Pretoria Jacques Broodryk | 01 July 2022 AfriForum's Community Safety division assisted law enforcement officers during a violent protest action that broke out in the west of Pretoria the past week. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Residents of the Gomorrah informal settlement are angry because their demands for service delivery have not yet been granted. Community members invaded nearby neighbourhoods such as Booysens and destroyed homes and property. AfriForum deployed drones on the request of the Tshwane Metro in the worst-affected areas. The use of the drones gave law enforcers a clear and direct picture of what the situation was in the broader area, and in doing so, they were able to get ahead of the protesters in various areas. “When communities become so badly disrupted by violent protest action, it is very important for all role players to stand together to achieve a common goal. This was one of those cases where we were able to effectively combine our resources to keep the situation under control successfully,” says Llewellynn Hemmens, AfriForum's Head of Safety for the Northern region. “AfriForum regularly provides support to law enforcement officers nationwide to help combat crime and we have seen many times how effective this collaboration can be. Our 155 neighbourhood watches nationwide, and the approximately ten thousand trained volunteers also work very well with the police and other authorities to safeguard their communities,” says Jacques Broodryk, Campaigns Manager at AfriForum. To get involved with your nearest AfriForum neighbourhood watch, visit www.afriforumbuurtwag.co.za. Photos taken with drone and soundbites attached. Issued by Jacques Broodryk, Campaigns Manager, AfriForum, 1 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/afriforum-assists-law-enforcement-during-unrestin?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=1a24d8b0cfEMAIL_CAMPAIGN_2022_07_03_07_09&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db991a24d8b0cf-130042309

NPA/DPCI joint media statement on final state capture report Adv Mthunzi Mhaga and Brig. Nomthandazo Mbambo 05 July 2022 The National Director of Public Prosecutions, Advocate Shamila Batohi and the National Head of the Directorate for Priority Crime Investigation (DPCI), Lieutenant General Godfrey Lebeya, who met on Friday 1 July, following the release of the final State Capture Inquiry Report, express their joint commitment to ensure accountability for those implicated in state capture corruption. The NPA and DPCI recognise the damaging impact of corruption on the rule of law and South Africa’s development prospects. They recommit to enhancing collaboration and sharing of resources and expertise, to ensure the most effective prosecution-guided approach to these complex matters. The NPA and DPCI will continue to prioritise state capture matters through the joint NPA/DPCI Task Force, which is a team that was established to drive coordination to ensure impact in response to the Zondo reports. The comprehensive report contains over 150 recommendations relevant to the two entities, many of which relate to matters already being handled by the NPA’s Investigating Directorate (ID) and the DPCI. The final Zondo report provides additional impetus for increased cooperation and urgency in execution of respective NPA/DPCI mandates. Important progress has already been made: 86 investigations have been declared by the ID, 21 matters enrolled in court, and 65 accused persons appearing in court on alleged state capture crimes. Additional seminal matters will be enrolled before the end of September 2022. Seminal matters refer to cases involving the alleged architects of state capture, including influential persons and private sector actors, and/or large sums of money. These cases will be handled by a dedicated teams of investigators and prosecutors who have the necessary expertise in prosecution-guided processes involving complex matters. The teams will be sufficiently resourced and co-located either in the NPA or the DPCI offices. The NPA and DPCI are harnessing all their resources and expertise, reprioritising matters to ensure that state capture cases proceed as a matter of urgency in our commitment to ensure accountability and uphold the rule of law. Issued by Adv Mthunzi Mhaga (NPA Spokesperson) and Brig. Nomthandazo Mbambo (DPCI Spokesperson), 6 July 2022

https://www.politicsweb.co.za/documents/npadpci-task-force-to-continue-to-prioritisestate?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=f059979676EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_05_10_15&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99f059979676-130042309 NONGQAI Vol. 13. No. 8

Cele se wangedrag ŉ skande Mediaverklaring uitgereik deur:

Dr. Pieter Groenewald VF Plus-leier 6 Julie 2022 Die wyse waarop die minister van polisie, Bheki Cele, gereageer het nadat mnr. Ian Cameron van die organisasie Action Society tydens ŉ gemeenskapsvergadering vrae oor misdaad aan hom gestel het, is onaanvaarbaar en skandalig. Dit is tekenend daarvan dat Cele beheer verloor oor homself, die polisie en die bestryding van misdaad. Ongeag van die feit of daar moeilike of ongemaklike vrae gestel word, moet veral ŉ minister van polisie gedissiplineerd kan optree juis om ŉ voorbeeld te stel oor hoe daar in sekere situasies opgetree moet word. Minister Cele is nie net aan die mense van Guguletu en aan mnr. Cameron ŉ verskoning skuldig nie, maar ook aan die mense van Suid-Afrika. Ek sal hierdie saak by die parlementêre portefeuljekomitee vir polisie laat bespreek. Hierdie gedrag van ŉ minister wat beheer verloor voor ŉ gemeenskap waar misdaad ernstig aangespreek moet word, kan nie geduld word nie.

Bheki Cele must stop working in silos Reagen Allen | Marcellino Martin 06 July 2022 I call on the National Minister of Police, Bheki Cele, to immediately stop working in a silo. While he claims to want to work with the Western Cape Government (WCG), our invitations for his Western Cape events often seem to get ‘lost in the post’, and actions speak louder than words. Our goal is to work with the South African Police Service (SAPS) and any other safety structures in this province to overcome crime. Minister Cele’s recent event in Gugulethu is a case in point, where once again, an invitation was not extended. We can confirm that the Provincial CPF board and the City of Cape Town also did not receive invitations. Minister Cele is quoted in the media as saying that the engagement is a ‘constituency event and it was organised by a Member of Parliament (MP), and therefore there was no need to invite the province’. He further stated that he was only there to listen to the concerns of residents. What residents want, however, is action, and this requires all the safety stakeholders to be invited into the solution space. In October 2021, whilst I served as the Chairperson of the Standing Committee on Community Safety, the Minister made a public commitment to invite the province as a key stakeholder. There are various platforms where Minister Cele made this commitment, yet he once again failed to extend the invitation. Meanwhile, we are active in crime fighting in Gugulethu. For instance, in July 2021 we deployed LEAP officers to Gugulethu as the data and information from community structures at our disposal showed that urgent intervention was required. This SAPS station was part of the top 30 murder stations across the country. The 4th quarter crime statistics shows that Gugulethu is no longer on this list. Nyanga, which for many years was the murder capital of the country, has for the entire 2021/22 financial year seen a decrease in its murder rate, and is no longer top of this list. The WCG intervened in this way because SAPS was not providing the requisite human and other resources to fight crime in the area. NONGQAI Vol. 13. No. 8

In this Province we refuse to work in silos, as this is counterproductive to our crime fighting efforts. Instead, we’re fostering working relationships with all relevant safety stakeholders. Part of the reason why criminals are still able to function is due to them being organized and working together. If we’re to be effective in our crime fighting efforts, to be better than the criminals we’re up against, we require all spheres of government, the private sector and civil society at large to steer in the same direction. We’re forging ahead with our efforts to collaborate on various fronts because we have a firm priority in ensuring that our people are able to live in safer environments and with dignity. The cooperation in Gugulethu and the success is showing how the local SAPS, LEAP, CPF, NHW’s and other safety structures are making inroads against crime. Minister Cele would do well to foster this collaborative spirit by working with us. Issued by Marcellino Martin, Spokesperson for Minister Reagen Allen, 6 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/minister-cele-must-stop-working-in-silos--reagena?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=8a44f370a5EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_06_10_17&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db998a44f370a5-130042309

Bheki Cele patronises crime-affected communities – DA WCape Gillion Bosman | 06 July 2022 Party says Minister needs to start working with, and not against, provincial sub-national govts and stakeholders Minister Cele evades accountability, patronises crime-affected communities 6 July 2022 Police Minister Bheki Cele's outburst yesterday at a community engagement meeting for Gugulethu and Nyanga was not only an attempt to avoid accountability, but was also an indictment on his leadership and his inability to keep communities safe from crime. We condemn Minister Cele berating and removing Action Society director Ian Cameron after he rightfully raised many concerns pertaining to the province's police resource allocations. This was yet another arrogant display of the Minister's contempt for cooperation in ensuring the safety and security of South African communities. It is not the first time this sort of event has been organised by the Minister. While these meetings are meant to be held in the spirit of cooperation, both the Western Cape Government and City of Cape Town were not invited to participate in its proceedings. Instead, after arriving in his expansive motorcade, the Minister chose to turn the community meeting into political theatre. Time and time again, the DA in the Western Cape has highlighted that the province continues to be under-funded and under-capacitated. We see this take place at: Gugulethu Police Station, where the number of deployed police officers have fallen by 13% since 2017. It is also in the Top 30 stations where robbery at residential crimes were recorded. Nyanga Police Station, where the number of deployed police officers have fallen by 5% since 2017. It is also in the Top 30 stations where contact crimes were recorded. MPP Gillion Bosman says: "Minister Cele has now truly lost the plot and his tirade is further proof that he simply does not care about finding solutions to the violence faced by our communities. Residents of the Western Cape, and by extension South Africans, are are crippled by fear due to the violent crimes that continue to plague communities. While women and children live at risk of heinous GBV-related crimes being committed against them on a daily basis. The Minister needs to start working with, and not against, Western Cape sub-national governments and stakeholders so that we can truly start making progress. And while Minister Cele refuses to cooperate, the Western Cape Government continues to carry out the Safety Plan so that our communities can be safe." Issued by Gillion Bosman, DA Western Cape Spokesperson on Community Safety, 6 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/minister-cele-patronises-crimeaffectedcommunities?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=8a44f370a5NONGQAI Vol. 13. No. 8

EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_06_10_17&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db998a44f370a5-130042309

Nalatigheid van JB Marks-munisipaliteit lei tot versperring van N12 in Potchefstroom Mediaverklaring uitgereik deur:

Fanie du Toit VF Plus-LP in NRP (Noordwes) 7 Julie 2022 Die nalatigheid van die JB Marks-plaaslike munisipaliteit het direk aanleiding gegee tot die versperring van die N12 deur gefrustreerde inwoners van Ikageng in Potchefstroom wat reeds vir drie weke sonder water is. Die probleme met watervoorsiening aan die Ikageng-, Mohadin- en Promosa-woonbuurte het ontstaan weens swak onderhoud aan die watervoorsieningsnetwerk. Benewens die gebrek aan instandhouding van hierdie kritieke infrastruktuur, is dit ook duidelik dat die munisipaliteit geen gebeurlikheidsplan in plek het om doeltreffend tydelike dienste te verskaf in gevalle waar infrastruktuur meegee nie. Daar is ook nie genoeg watertenkwaens in ŉ werkende toestand om tydelik die waternood in hierdie woonbuurte te verlig nie. Die munisipaliteit het ook nie die nodige toerusting of voorraad in plek om dringende herstelwerk te doen nie en moet deur omslagtige verkrygingsprosesse kontrakteurs aanstel om die werk te doen. Dít terwyl talle munisipale amptenare in tegniese dienste ledig sit. Intussen word nie net die Potchefstroomse gemeenskap nie, maar reisigers en sakelui van regoor die land ontwrig deur hierdie versperring van ŉ nasionale hoofroete. Reisigers word gedwing om lang ompaaie te ry om veilig by hul bestemmings te kom. Padgebruikers ly groot finansiële verliese in die proses en skaars polisie-hulpbronne moet ontplooi word om die situasie in bedwang te hou terwyl misdaad elders gedy. Die N12 en ander hoofroetes in Noordwes word gereeld versper deur protesoptredes weens gebrekkige dienslewering van ANC-beheerde munisipaliteite. Die wanbestuur en verval van infrastruktuur in hierdie ANC-munisipaliteite hou van die grootste enkele bedreigings vir Noordwes se ekonomie in. Die VF Plus bly in noue kontak met die owerhede en pas deurlopend druk toe om te verseker dat die situasie so vinnig moontlik besleg word. Die inwoners van Noordwes verdien beter as die ANC.

VF Plus eis optrede teen onwettige versperring van paaie in Mpumalanga Mediaverklaring uitgereik deur:

Werner Weber VF Plus-LPW en provinsiale leier: Mpumalanga NONGQAI Vol. 13. No. 8

7 Julie 2022 Die VF Plus veroordeel die betogings wat sedert Woensdag in Mpumalanga plaasvind in protes teen die stygende brandstofprys en eis dat die owerhede optree teen diegene wat ontwrigting veroorsaak. Taxibestuurders en vragmotors het verskeie roetes in en uit Mpumalanga en in die besonder na Mbombela (Nelspruit) se sakekern versper. Die VF Plus dring daarop aan dat inwoners van Mpumalanga se regte op vryheid van beweging en handel beskerm word om 'n voortbestaan vir almal te verseker. Naas die publiek se persoonlike veiligheid moet ekonomiese veiligheid ook 'n prioriteit wees. Gemeenskapslede rondom Mbombela, Barberton, Matsulu, Ngodini, Hazyview, Witrivier en omliggende gebiede het intussen by die betoging aangesluit. Die meeste sakeondernemings kon sedert Woensdag nie oopmaak nie, aangesien werknemers nie by die werk kon uitkom nie. Hierdie betogings en die sluit van nasionale- en provinsiale paaie in die provinsie beïnvloed die ekonomie uiters negatief aangesien klein- en groot sakeondernemings sukkel om in sulke omstandighede te funksioneer. Almal in die provinsie voel steeds die gevolge van die Covid-19-pandemie en hierdie betogings kan nie bekostig word nie.

KZN political killings deeply disturbing – DA KZN Martin Meyer | 07 July 2022 Imbambabukhos Samson Dlani Buthelezi brutally murdered yesterday in Nquthu KZN political killings: DA commits to finding real solutions as governments continues to fail traditional leaders 7 July 2022 The Democratic Alliance (DA) in KwaZulu-Natal (KZN) is deeply disturbed by the ongoing political killings in the province and will be consulting widely with stakeholders to find real solutions to address the ongoing scourge. The move comes after the brutal murder of Imbambabukhos Samson Dlani Buthelezi yesterday in Nquthu. The DA extends its deepest condolences to the family and to the families of all other KZN traditional leaders who have lost their lives so violently and unnecessarily. Traditional leadership plays an important role in our province and the ongoing killings are an indictment against KZN’s ANC leadership. They are also an indication of the lack of political tolerance and good governance within our province. KZN’s traditional leaders are living under constant threat, their ability to do their work without fear or favour is being affected and families are being left without fathers, brothers and sons. Yet the Premier remains largely silent while his CoGTA MEC, Sipho Hlomuka, simply takes his cue from President Cyril Ramaphosa – by being forever shocked – rather than jolted into action. This despite the fact that more than 300 cases of political violence have been opened at KZN SAPS stations since 2018 and four traditional leaders have been murdered since September last year. In 2018, President Ramaphosa established an inter-ministerial task team to combat this scourge. Yet, to date, there has been no feedback to the KZN Legislature when it comes to the work being conducted and the killings continue. NONGQAI Vol. 13. No. 8

The DA in KZN has previously called for a debate on the matter in the provincial legislature, to which we had no response. We will write to the Speaker again today to renew this call. Given the clear inability to deal with the ongoing crisis at a provincial level, the DA has also raised the matter in the National Council of Provinces (NCOP). This took place on 21 June. Our province cannot continue to be a place of political bloodshed. The DA is committed to working with all stakeholders to curb this scourge. Issued by Martin Meyer, DA KZN Spokesperson on CoGTA, 7 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/kzn-political-killings-deeply-disturbing--dakzn?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=aa49bb1c1eEMAIL_CAMPAIGN_2022_07_07_07_54&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99aa49bb1c1e-130042309

VF Plus-voorstel aanvaar vir samewerking tussen polisie, munisipaliteite en private sekuriteitsmaatskappye om onwettige mynbedrywighede en kabeldiefstal te voorkom Mediaverklaring uitgereik deur:

Kobus Hoffman VF Plus-LPW: Gauteng 8 Julie 2022 Die VF Plus se voorstel aan die Gautengse provinsiale polisiekommissaris, lt.genl. Elias Mawela, om ŉ samewerkingsooreenkoms tussen die polisie en private sektor te sluit om onwettige myners en kabeldiefstal aan die Wes-Rand te stop, is aanvaar. Tydens ŉ vergadering tussen die VF Plus, die kommissaris, die distriksmunisipaliteite van die WesRand en Randwest, die plaaslike munisipaliteite van Merafong en Mogale City, mynhuise en die provinsiale departement vir minerale hulpbronne en energie, het die party dit benadruk dat die polisie nie alleen verantwoordelikheid kan aanvaar vir die voorkoming van wydverspreide onwettige mynbedrywighede en kabeldiefstal nie. Alle rolspelers, asook private sekuriteitsmaatskappye moet betrek word. Luidens die Gautengse polisie se misdaadstatistiek vir die vierde boekjaar-kwartaal van 2021 (Januarie tot Maart), is 323 verdagtes in verband met onwettige mynbedrywighede aan die WesRand in hegtenis geneem. Die polisie voer weekliks operasies uit om onwettige myners vas te trek. Die onwettige groepe is ook in binnegevegte betrokke om hul myngebied te vergroot. Tydens ŉ raadsvergadering van die Merafong-plaaslike munisipaliteit in Carletonville, is mynhuise ook versoek om privaat sekuriteitsmaatskappy te huur om mense te verhinder om myngrond onwettig te betree. Dieselfde moet geld vir munisipaliteite wat privaat sekuriteitsmaatskappye moet huur om infrastruktuur te beskerm. West Village, ŉ voormalige myndorp langs Krugersdorp, was onlangs vir tien dae sonder elektrisiteit nadat kragkabels verskeie kere gesteel is. Die polisie in Gauteng kan nie langer alleen misdaad bekamp nie.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Die polisie, munisipaliteite, mynhuise en private sekuriteitsmaatskappye sal moet saamwerk om die verwoesting wat onwettige myners en kragkabeldiewe saai, stop te sit.

Cele’s tirade offers lesson in race relations Gabriel Crouse Not unusually, the viral video of the week involves an allegation of racism in South Africa, this time from Police Minister Bheki Cele, directed at civil activist Ian Cameron. Cele followed up his accusation by yelling at Cameron at the top of his voice to “shut up or get out”, prompting police to forcibly remove Cameron from the Gugulethu community meeting. In a live television interview that evening, eNCA’s Sally Burdett put it to Cameron: ‘Do you think – and this is perhaps the issue that is hard to talk about – there’s a point at which, possibly – I would like your input – where the free-for-all robust engagement on what is wrong in South Africa and the things that need to change, where that robust engagement ends and white South Africans’ sensitivity to our history of privilege must begin? Do you think about those things, and do you think that could have played a role? And do you think that as a white South African you need to edit yourself and be perhaps sensitive to how you might appear ... or do you not subscribe to that at all?” Cameron answered, in part: “No. I went there today as a citizen.” The notion that citizenship is non-racial is a foundational value of South Africa, morally and constitutionally. Most people’s basic values already reflect this point of common sense. In 2020 the IRR commissioned a statistically significant, demographically representative survey which found that over 70% agreed that individuals need one another across racial lines to go forward. In addition, crime and corruption were found to be the biggest problems that need to be tackled, after unemployment. However, most respondents of all races also found that “politicians who are trying to excuse their own failures” use allegations of “racism” and “colonialism” as distractions. Cameron’s full answer to the question of whether he should edit himself because he is white is emblematic of this. “I went there today as a citizen, as someone that really cares. I spend a lot time with these families on ground level. Just last week I was the family of Siphokazi Booi. She was dismembered and burnt in a trolly bin. I didn’t see any intervention plan from Cele there, or from the police. In fact, that man that killed her was out on bail after he beat her into hospital.” “Honestly”, continued Cameron, “I couldn’t care less what race someone is. People are getting killed at alarming rates in South Africa, higher than many war zones in the world. And we have a Minister of Police fighting dirty politics ...I am not going to get involved in race issues when I see people being killed at the rate which they are.” In any constitutional democracy failing governments must ultimately be held to account by the citizenry. This requires persevering in upholding non-racialism.

Ondersoek Bheki Cele vir bewerings van inmenging met toekenning van kontrakte Mediaverklaring uitgereik deur:

Dr. Pieter Groenewald VF Plus-leier 8 Julie 2022 Bewerings van lt.genl. Francinah Vuma, adjunk-nasionale polisiekommissaris, dat polisieminister Bheki Cele onder meer R5,5 miljoen aan belastinggeld bestee het op ŉ reis na Dubai en dat hy ongemagtig belastinggeld gebruik het vir sy regsake, is ernstig en moet behoorlik ondersoek word. Minister Cele sal so spoedig moontlik moet antwoord op hierdie beweringe. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Dit is baie duidelik dat die faksiegevegte in die topbestuur van die polisie nie tot ŉ einde gekom het nadat die vorige nasionale polisiekommissaris, genl. Khehla Sitole, uit sy pos verwyder is nie. Ek het toe reeds gewaarsku oor die gevolge van die interne faksiegevegte wat misdaadbestryding ernstig benadeel. Dit het klaarblyklik nie gebeur nie en nou wil dit voorkom of die huidige nasionale kommissaris, genl. Fannie Masemola, die skoothondjie is van minister Cele en dat hulle hul eie agenda dryf. Daar sal ernstig en spoedig opgetree moet word om hierdie interne geskille by te lê. Indien dit nie gebeur nie, sal die polisie verder verswak en die eindelike verloorders is die publiek van Suid-Afrika wat toenemend uitgelewer sal wees aan misdaad. Minister Cele is optrede is lank reeds omstrede. Tydens sy termyn as nasionale kommissaris het die vorige openbare beskermer (OB), adv. Thuli Madonsela, hom in ŉ verslag betrek by die onreëlmatige toekenning van ŉ opgeblase huurkontrak van R1,5 miljard aan mnr. Roux Shabangu. Hy is om hierdie rede verwyder as kommissaris maar is daarna steeds as minister van polisie aangestel. Luidens die bewerings van lt.genl. Vuma blyk dit nou dat minister Cele weer inmeng met die toekenning van kontrakte aan sekere verskaffers. Dit is niks anders as korrupsie en staatskaping nie. Ek sal die parlement se portefeuljekomitee vir polisie versoek om ŉ behoorlike ondersoek hieroor te doen. Ek sal ook vir president Cyril Ramaphosa skriftelik vra om ŉ regterlike kommissie aan te stel om ondersoek te doen na hierdie bewerings van korrupsie. As daar een plek is waar korrupsie nie geduld mag word nie, is dit juis die polisie.

Crime Index by City 2022 Mid-Year You are looking at Crime Index 2022 Mid-Year. These indices are historical and they are published periodically. It's a snapshot of the current indices at a specific point in time. To access current rankings (updated continuously) please visit Crime Index Rate (Current).

Top of Form 2022 Mid-Year

Select date: Bottom of Form Select Region:

Africa

America

Asia

Europe

Oceania

Top of Form Select display column: Bottom of Form

---All columns---

NONGQAI Vol. 13. No. 8

More information about these indices

Search: Rank

City

Crime Index

Safety Index

Caracas, Venezuela

83.98

16.02

Pretoria, South Africa

81.98

18.02

Celaya, Mexico

81.80

18.20

San Pedro Sula, Honduras

80.87

19.13

Port Moresby, Papua New Guinea

80.71

19.29

Durban, South Africa

80.60

19.40

Johannesburg, South Africa

80.55

19.45

Kabul, Afghanistan

79.39

20.61

Rio de Janeiro, Brazil

77.93

22.07

Natal, Brazil

77.69

22.31

Fortaleza, Brazil

77.36

22.64

Port Elizabeth, South Africa

76.44

23.56

Recife, Brazil

76.42

23.58

Port of Spain, Trinidad And Tobago 76.21

23.79

Baltimore, MD, United States

75.75

24.25

Salvador, Brazil

75.69

24.31

Rosario, Argentina

75.11

24.89

Memphis, TN, United States

74.76

25.24

Detroit, MI, United States

74.63

25.37

Rockhampton, Australia

73.51

26.49

Cape Town, South Africa

73.13

26.87

Porto Alegre, Brazil

72.92

27.08

Tijuana, Mexico

71.87

28.13

Kingston, Jamaica

71.44

28.56

Bloemfontein, South Africa

71.32

28.68

Bradford, United Kingdom

71.24

28.76

Albuquerque, NM, United States

70.93

29.07

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Rank

City

Crime Index

Safety Index

Lima, Peru

70.70

29.30

Guayaquil, Ecuador

70.59

29.41

Sao Paulo, Brazil

70.49

29.51

Saint Louis, MO, United States

70.46

29.54

San Salvador, El Salvador

69.79

30.21

Cali, Colombia

69.50

30.50

Mexico City, Mexico

68.86

31.14

Windhoek, Namibia

68.64

31.36

San Juan, Puerto Rico

68.55

31.45

Santo Domingo, Republic

68.37

31.63

Coventry, United Kingdom

68.35

31.65

Damascus, Syria

67.94

32.06

Luanda, Angola

67.45

32.55

Dominican

Taverne-slagtings dui op diepliggende probleme in polisie en strafregstelsel Mediaverklaring uitgereik deur:

Dr. Pieter Groenewald VF Plus-leier 10 Julie 2022 Die reeks skietvoorvalle sedert Donderdag in tavernes in Pinetown, Pietermaritzburg, Katlehong en Orlando in Soweto, dui op diepliggende probleme in die polisie en ernstige gebreke in die strafregstelsel. Tot dusver is 22 persone in die voorvalle dood en 22 beseer waarvan etlike in ŉ kritieke toestand is. Die VF Plus simpatiseer met die naasbestaandes van die slagoffers. Die gebreke in Suid-Afrika se strafregstelsel word onderstreep deur die feit dat ŉ misdadiger se kans om weg te kom met misdaad, sowat 80% is. Misdadigers vrees nie meer die polisie nie en hulle word nie afgeskrik deur ontoereikende strawwe sou hulle wel voor ŉ hof gebring word nie. Die land se stygende misdaadsyfers wys lank reeds hierdie gebreke in die stelsel uit. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Dit blyk ook dat onwettige vuurwapens soos AK47-aanvalsgewere in die skietvoorvalle gebruik is. Private persone mag nie sulke vuurwapens besit nie en dit wys dat die polisie verloor beheer oor die voorkoming van onwettige vuurwapenbesit in Suid-Afrika. Aan die een kant probeer die regering wetsgehoorsame burgers ontwapen terwyl misdadigers duidelik nie sukkel om onwettige wapens en ammunisie te bekom nie. Suid-Afrika het wel goeie wetgewing om misdaad te bekamp. Die probleem lê egter by die toepassing daarvan. Dit plaas ook die optrede van Bheki Cele, die minister van polisie, in perspektief wat sy humeur verloor wanneer hy oor die misdaadprobleem in die land gekonfronteer word. Die tyd het aangebreek dat daar opgetree word om gewone landsburgers teen misdaad te beskerm. ’n Goeie vertrekpunt sou wees om Cele te vervang met ’n bekwame persoon wat erns het met die veiligheid van die publiek.

Murder of 14 people in Soweto tavern a terrorist attack - EFF Sinawo Thambo | 10 July 2022 Fighters say policing in South Africa under the moronic Bheki Cele has collapsed EFF STATEMENT ON THE MURDER OF 14-PEOPLE IN A TAVERN IN SOWETO AND 4PEOPLE IN PIETERMARITZBURG Sunday, 10 July 2022 The Economic Freedom Fighters (EFF) is alarmed by the murder of 14-patrons, at a Tavern in the Nomzamo settlement in Soweto, Gauteng, in the early hours of Sunday morning. This shooting, can only be categorised as a terrorist attack, regardless of whatever underlying motive there may be. There is no justification or rationale for killing innocent people, no matter what ends such an attack sought to achieve. The culprits in this heinous crime must therefore be understood as terrorists who have effected a massacre in Soweto. The further reports that 4-patrons were shot dead in a tavern in Pietermaritzburg, Kwa¬Zulu Natal, give credence to the EFF's long-held view that policing in South Africa under the moronic Bheki Cele has collapsed. Criminals have confidence that the justice system has no capacity to hold them accountable, and have graduated from petty crimes to co-ordinated acts of terror. All of this, is while Bheki Cele meddles in tenders and procurement processes of the South African Police Services (SAPS), and purges those who stand in his way. Bheki Cele is preoccupied with accumulating money, politicising and factionalising the police department, while South Africans die in their numbers. His useless PR-stunts of visiting sites of crime after the fact, serve no purpose, as criminals are not discouraged by his crocodile tears after people have died. Those tasked with governing South Africa are weak and criminals are taking advantage of that. There is no sphere of South African society that is escaping the incompetence of the ANCgovernment and this incompetence has now become deadly. The EFF sends its deepest condolences to the families and loved ones of all those who lost people close to them in the tragedies that have befallen Soweto and Pietermaritzburg. We send comfort to the families and pray that the souls of the deceased rest in perfect and eternal peace. Statement issued by the EFF, 10 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/documents/murder-of-14-people-in-soweto-tavern-a-terrorista?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=605d0c6982NONGQAI Vol. 13. No. 8

EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_10_08_19&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99605d0c6982-130042309

Proposal to prevent illegal mining activities, cable theft, accepted – FF Plus Gauteng Kobus Hoffman | 08 July 2022 Party says all role-players, including private security companies must cooperate FF Plus proposal for cooperation between police, municipalities and private security companies to prevent illegal mining activities and cable theft was accepted 8 July 2022 The FF Plus's proposal to the Gauteng provincial Police Commissioner, Lt.-Gen. Elias Mawela, to establish a cooperative agreement between the police and the private sector to combat illegal mining and cable theft on the West Rand was accepted. During a meeting between the FF Plus, the Commissioner, the District Municipalities of the West Rand and Randwest, the Local Municipalities of Merafong and Mogale City, mining houses and the provincial Department of Mineral Resources and Energy, the party emphasised that the responsibility to combat widespread illegal mining activities and cable theft cannot rest on the shoulders of the police alone. All role-players, including private security companies, must get involved. According to the Gauteng police statistics for the fourth quarter of the 2021 financial year (January to March), 323 suspects were arrested for alleged illegal mining activities on the West Rand. The police conduct weekly operations to try and apprehend illegal miners. These illicit groups also engage in infighting to expand their mining area. During a council meeting of the Merafong Local Municipality in Carletonville, mining houses were asked to appoint private security companies to prevent people from trespassing on mining land. The same must also apply to municipalities that ought to hire private security companies to protect infrastructure. Not too long ago, West Village, a former mining town near Krugersdorp, did not have electricity for ten days after power cables were stolen a number of times. The Gauteng police can no longer be expected to fight crime all on its own. The police, municipalities, mining houses and private security companies must cooperate to put an end to the destruction caused by illegal miners and cable thieves. Issued by Kobus Hoffman, FF Plus MPL: Gauteng, 8 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/proposal-to-prevent-illegal-mining-activitiesacce?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=605d0c6982EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_10_08_19&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99605d0c6982-130042309

Bheki Cele’s tirade offers lesson in race relations – IRR Gabriel Crouse |08 July 2022 Survey found “politicians who are trying to excuse their own failures” use allegations of “racism” as distractions

Cele’s tirade offers lesson in race relations 8 July 2022 Not unusually, the viral video of the week involves an allegation of racism in South Africa, this time from Police Minister Bheki Cele, directed at civil activist Ian Cameron. Cele followed up his accusation by yelling at Cameron at the top of his voice to “shut up or get out”, prompting police to forcibly remove Cameron from the Gugulethu community meeting. NONGQAI Vol. 13. No. 8

In a live television interview that evening, eNCA’s Sally Burdett put it to Cameron: ‘Do you think – and this is perhaps the issue that is hard to talk about – there’s a point at which, possibly – I would like your input – where the free-for-all robust engagement on what is wrong in South Africa and the things that need to change, where that robust engagement ends and white South Africans’ sensitivity to our history of privilege must begin? Do you think about those things, and do you think that could have played a role? And do you think that as a white South African you need to edit yourself and be perhaps sensitive to how you might appear ... or do you not subscribe to that at all?” Cameron answered, in part: “No. I went there today as a citizen.” The notion that citizenship is non-racial is a foundational value of South Africa, morally and constitutionally. Most people’s basic values already reflect this point of common sense. In 2020 the IRR commissioned a statistically significant, demographically representative survey which found that over 70% agreed that individuals need one another across racial lines to go forward. In addition, crime and corruption were found to be the biggest problems that need to be tackled, after unemployment. However, most respondents of all races also found that “politicians who are trying to excuse their own failures” use allegations of “racism” and “colonialism” as distractions. Cameron’s full answer to the question of whether he should edit himself because he is white is emblematic of this. “I went there today as a citizen, as someone that really cares. I spend a lot time with these families on ground level. Just last week I was the family of Siphokazi Booi. She was dismembered and burnt in a trolly bin. I didn’t see any intervention plan from Cele there, or from the police. In fact, that man that killed her was out on bail after he beat her into hospital.” “Honestly”, continued Cameron, “I couldn’t care less what race someone is. People are getting killed at alarming rates in South Africa, higher than many war zones in the world. And we have a Minister of Police fighting dirty politics ...I am not going to get involved in race issues when I see people being killed at the rate which they are.” In any constitutional democracy failing governments must ultimately be held to account by the citizenry. This requires persevering in upholding non-racialism. Issued by Gabriel Crouse, IRR Head of Campaigns, 8 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/celes-tirade-offers-lesson-in-race-relations-irr?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=605d0c6982EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_10_08_19&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99605d0c6982-130042309

SAPS has learned nothing from July unrest Andrew Whitfield | 08 July 2022 DA MP says urgent attention needs to be given to the critical resource constraints in SAPS SAPS has learned nothing as SA faces perfect storm for repeat of July unrest 8 July 2022 Note to Editors: Please find attached soundbite by Andrew Whitfield MP. It has been a year since unprecedented violent unrest ripped across KwaZulu-Natal (KZN) and Gauteng, terrorising our citizens and torching our economy.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Since the events of July 2021, the South African Police Service (SAPS) has not arrested a single person who may have orchestrated the violence in spite of Police Minister Bheki Cele claiming to know of 19 people who instigated the unrest. SAPS was caught with their pants down in 2021 and have done absolutely nothing since that date to prepare themselves for a repeat of last year’s violence. As South Africa’s winter of discontent sets in with rising inflation, endless loadshedding, high rates of unemployment and political instability in the ANC, we face the imminent risk of a repeat of last year’s violence. I visited KZN last week to assess the state of readiness of SAPS in that province and learned from SAPS officers that they had received no additional resources or training since July 2021, nor had they received an directives to prepare themselves for the possibility of further unrest. In reply to a recent parliamentary question Minister Cele revealed that 35% of the Public Order Police (POP) fleet is not operational nationally while more than 50% of the POP fleet in the Eastern Cape, KZN, the Free State and Limpopo are not operational. A reply to another question revealed that 26% of the SAPS visible policing fleet are not operational leaving many communities across the country to fend for themselves. This critical shortage of fleet leaves SAPS stranded and unable to effectively respond to ordinary crimes let alone violent unrest. One of the most shocking recent revelations in reply to a parliamentary question was that of the fixed establishment of 116 227 posts at station level there are only 104 901 personnel at police stations. If one were to remove the administrative personnel it would leave the country with less than 100 000 boots on the ground. Urgent attention needs to be given to the critical resource constraints in SAPS as well as the absence of quality training to prepare SAPS members to deal with public disorder. The DA has repeatedly suggested that SAPS strengthen relations with community policing structures and private security companies to act as force multipliers. This must be a priority for SAPS in preparing for further violent unrest. Instead of attacking community members at public meetings, Minister Cele should be working tirelessly to address his failures since he assumed the position as Police Minister. Issued by Andrew Whitfield, DA Shadow Minister of Police, 8 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/saps-has-learned-nothing-from-july-unrest--andrew?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=605d0c6982EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_10_08_19&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99605d0c6982-130042309

Neighbourhood watches hold national mass patrol – AfriForum Raymond Hohls | 11 July 2022 Organisation says SAPS, local CPF, community members, and various security institutions joined in AfriForum neighbourhood watches hold national mass patrol 11 July 2022 The AfriForum neighbourhood watches across South Africa, in collaboration with the SAPS, the local CPF, community members, various security companies and security institutions, conducted a mass patrol on 8 June 2022 in their respective areas to create policing visibility. The patrol started around 18:00 and continued until 08:00 the next morning. A total of 2 090 patrollers took part in the national patrol and covered 72 176 km in 1 634 vehicles. During the patrol, the neighbourhood watches responded to 88 incidents across the country. “Apart from the high fuel prices, AfriForum members and the other organisations still drove more than 72 000 km to make a difference in their respective neighbourhoods and on farms. More than 155 AfriForum neighbourhood watches will continuously undertake projects and hold regular patrols to curb crime in collaboration with the SAPS and other security institutions and promote security,” says Raymond Hohls, AfriForum's Acting Head of Safety. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Get involved with AfriForum's neighbourhood watches today. You can help secure your environment: SMS “Buurtwag” to 45340 (R1). Issued by Raymond Hohls, Acting Head: Community Safety, AfriForum, 11 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/neighbourhood-watches-hold-national-mass-patrol-a?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=0a7dec6942EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_11_07_41&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db990a7dec6942-130042309

AfriForum demands Bheki Cele’s immediate dismissal Jacques Broodryk | 11 July 2022 Organisation says minister has demonstrated multiple times that he lacks skills and temperament to fill his critical position AfriForum demands Minister of Police, Bheki Cele’s immediate dismissal 11 July 2022 The civil rights organisation AfriForum today demanded that President Cyril Ramaphosa immediately dismiss the Minister of Police, Bheki Cele. As an organisation, and the over 300 000 members, AfriForum represents, the organisation is deeply concerned about the conduct and failures of Cele. It has recently come to light that the South African Police Service (SAPS) has lost more than 1 300 detectives in the last two years. In a country where 67 people are murdered daily, it is unacceptable that these personnel have not been replaced. In another shocking incident at a community policing engagement in Gugulethu, Bheki Cele screamed “shut up!” and “get out!” repeatedly at a civil rights lobby group leader who was levelling criticism at Cele. The leader in question was then forcefully removed from the public meeting by SAPS officers. This disturbing incident was only the latest in a long list of incidents and failures, which AfriForum outlines in their letter, that demonstrate Cele’s unfitness for his position. Add to this that in 2020 Cele also went on a rant against concerned citizens at a meeting of the farming community in Normadien. In the past few days Cele has also allegedly been implicated in a R47 million 2010 Fifa World Cup accommodation tender scandal. In 2012 the Public Protector found that Cele, who was police commissioner at the time, was guilty of improper conduct and maladministration regarding a R500 million lease for the Sanlam Middestad Building in Pretoria, and a board of enquiry found Cele unfit for office, which resulted in his suspension. These are only a few of Cele’s long list of failures that keeps growing. “Bheki Cele has demonstrated multiple times that he lacks the skills and temperament to fill his critical position. Ministers unfit for their positions have failed and indulged in gross misconduct with impunity for long enough,” says Jacques Broodryk, Campaign Manager at AfriForum. “How are the criminals of this country supposed to fear a Minister of Police that loses his composure so easily and screams at concerned citizens? The people and communities of South Africa deserve much, much better” Broodryk concludes. Issued by Jacques Broodryk, Campaigns Manager, AfriForum, 11 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/afriforum-demands-bheki-celes-immediatedismissal?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=0a7dec6942EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_11_07_41&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db990a7dec6942-130042309

1 300 fewer detectives since Cele became Minister Andrew Whitfield | 11 July 2022 DA MP says policing in the country is collapsing while the minister is telling citizens to “shut up” SA has 1 300 less detectives to investigate crime since Cele became Minister - Cele must go! 11 July 2022 NONGQAI Vol. 13. No. 8

Note to Editors: Please find attached soundbite by Andrew Whitfield MP. While the Minister of Police, Bheki Cele, is telling concerned citizens and community organisations to “shut up”, policing in the country is collapsing. For years, the South African Police Service (SAPS) has been understaffed, under-resourced, and under-trained. SAPS also had to bear the burden of Minister Cele’s political interference and perpetual infighting between the Minister and the former National Police Commissioner. In an answer to a parliamentary question from the DA, Minister Cele admitted that since he became the Minister of Police the number of detectives has decreased by more than 1 300 while a reply to another parliamentary question revealed that 20% of the vehicles allocated to detectives were not operational as of 22 May 2022. With 1 300 less detective across the country since 2019, it means increased caseloads for overworked detectives who are the most powerful weapon in the fight against crime. During a recent oversight visit to a police station in Pietermaritzburg, a detective told me that his case load is 280 dockets. No detective should have to carry such an overwhelming burden. It’s no wonder crime is on the rise in South Africa. In a country where the fourth quarter crime statistics revealed that more than 67 people were murdered and 153 raped each day, SAPS cannot afford less detectives, they need more. You cannot put a price on quality investigative work by committed and capable detectives. This is a division which requires immediate attention. Minister Cele has completely lost touch with the reality ordinary South Africans face daily. His disdain for concerned citizens at a meeting in Gugulethu this week mirrors incompetence in addressing the serious failings of the SAPS. The DA will be taking the fight for additional resources for SAPS’ detective services to the portfolio committee on police so that we can improve the critical police work that will put the criminals behind bars. Issued by Andrew Whitfield, DA Shadow Minister of Police, 11 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/1-300-less-detectives-since-cele-became-minister-?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=0a7dec6942EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_11_07_41&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db990a7dec6942-130042309

Investigate Cele for allegations of interference with contracts Pieter Groenewald | 11 July 2022 FF Plus leader says it is clear the faction fights in police's top management did not end when Khehla Sitole was removed Investigate Bheki Cele for allegations of interference with awarding contracts 9 July 2022 The allegations by Lt-Gen Francinah Vuma, Deputy National Police Commissioner, that the Minister of Police, Bheki Cele, spent R5,5 million in police money on, among other things, travelling to Dubai and that he also used police money, without authorisation, to pay for his court cases are serious and must be thoroughly investigated. Minister Cele must respond to these allegations as soon as possible. It is very clear that the faction fights in the police's top management did not come to an end when the former National Police Commissioner, Gen Khehla Sitole, was removed from the position. At the time, I warned that the consequences of these internal faction fights could have a very negative impact on the fight against crime. Nothing, however, changed and now it seems as if the current National Commissioner, Gen Fannie Masemola, is Minister Cele's lapdog and that they are actively furthering their own agenda. Serious action must be taken to settle these internal disputes. If not, the police service will keep declining and ultimately, the ones who will bear the brunt are the people of South Africa, as they will increasingly be affected by crime. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Minister Cele's conduct has been controversial for quite some time now. During his term as National Commissioner, the former Public Protector (PP), Adv Thuli Madonsela, implicated him in her report in the irregular awarding of an inflated lease contract of R1,5 billion to Mr Roux Shabangu. He was stripped of his office as Commissioner for that very reason, but was then appointed as the Minister of Police. According to the allegations of Lt-Gen Vuma, it seems that Minister Cele has once again interfered with the awarding of contracts to certain service providers. It is nothing but corruption and state capture. I will request Parliament's Portfolio Committee on Police to launch a thorough investigation into the matter. I will also ask President Cyril Ramaphosa in writing to appoint a judicial commission to investigate the allegations of corruption. If there is one place where corruption cannot be tolerated, it is the police service. Issued by Pieter Groenewald, FF Plus leader, 9 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/investigate-cele-for-allegations-of-interferencew?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=0a7dec6942EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_11_07_41&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db990a7dec6942-130042309

Polisie en landbougemeenskap Bloekomspruit-gebied te red

werk

saam

boer

Mediaverklaring uitgereik deur:

Kobus Hoffman VF Plus-LPW: Gauteng 12 Julie 2022 Goeie samewerking tussen die polisie en die landbougemeenskap het gisteraand 'n belangrike rol gespeel om verdagtes aan te keer nadat ŉ egpaar in die Bloekomspruit-gebied in Sedibeng op hul plaas aangeval is. Mnr. Basie en mev. Ina Rosslee is Sondagaand in hul woning oorval. Mev. Rosslee kon dit regkry om met aangrensende plaaseienaars kontak te maak wat hulle na die toneel gehaas het. Die rowers het met hul buit in die rigting van Deneysville gevlug waar hulle in hegtenis geneem is. Die egpaar se vuurwapens is onder meer teruggekry. Mnr. Rosslee is erg aangerand en na ŉ hospitaal gebring. Te midde van geweld en politieke onsekerheid waarin boere in Gauteng gedompel is, is daar geen ander keuse nie as om betrokke te raak by gemeenskapsveiligheidsstrukture. Die VF Plus sal nie ophou veg vir ŉ spesiale landelike beveiligingseenheid wat hom toespits op die voorkoming van plaasaanvalle en veediefstal in samewerking met boere en ander veiligheidsforums nie.

DA condemns murder and attack of prominent Ladysmith farmers Alf Lees MP says perpetrators must face the harshest possible consequences for their actions DA condemns murder and attack of prominent Ladysmith farmers 14 July 2022 NONGQAI Vol. 13. No. 8

The DA in Uthukela District condemns the murder of a commercial farmer and the attack on another. Both farmers were shot multiple times whilst at the Truck Stop outside Ladysmith last night. The victims of this shooting, Gerry Khumalo, who is injured and in hospital, and Sibusiso Gama, who was killed, are successful commercial farmers in the Ladysmith area. The DA extends our condolences to the Gama and Khumalo families at this time of tragedy and pray for strength for them to deal with these sad events. We call on the police to make every possible effort to identify the perpetrators of this gruesome crime as well as the motives for it. The perpetrators must face the harshest possible consequences for their actions. The DA has requested time and again that a special task team be established to deal with ongoing attacks on our rural communities. Regrettably, our calls keep falling on deaf ears. Farmers are critical to our survival in this country, and the attacks on them are being ignored. Issued by Alf Lees, DA uThukela District Constituency Head, 14 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/da-condemns-murder-and-attack-of-prominentfarmers?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=6be10c1c68EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_14_11_49&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db996be10c1c68-130042309

VF Plus veroordeel brutale plaasaanval by Kestell in die Vrystaat Mediaverklaring uitgereik deur:

Jan van Niekerk VF Plus-provinsiale leier: Vrystaat 17 Julie 2022 Die VF Plus veroordeel die wrede en sinnelose plaasaanval buite Kestell in die Vrystaat waarin sewe mense dood is. Veral skokkend is die feit dat ses vroue onder die slagoffers tel. Vyf van hulle was werknemers op die plaas. Die plaaseienaar, mnr. Alheit Smit (77), het self op die lyke van sy vrou, Sisi, sy sewentienjarige stiefseun en die vyf werknemers afgekom. Die VF Plus verwelkom die vinnige optrede van die polisie en die inhegtenisneming van twee verdagtes naby die Bohlokong-nedersetting naby Bethlehem. Twee geroofde vuurwapens is onder meer teruggevind. Geweld en moord in Suid-Afrika, veral wat plaasmoord aanbetref, is buite beheer en die VF Plus sal wil sien dat die swaarste strawwe moontlik aan opgelê word aan die skuldiges. Iewers moet die streep getrek word wat landelike veiligheid en plaasaanvalle aanbetref. Dit wil egter voorkom asof hierdie pleidooi van die VF Plus jaar na jaar op dowe ore val. Voorvalle soos hierdie getuig van gebreke in die land se strafregstelsel en die feit dat misdadigers geen vrees vir die polisie het nie. Die VF Plus sal aanhou om druk op die regering te plaas om plaasaanvalle tot prioriteitsmisdade te verklaar. Eindelik sal wetsgehoorsame landsburgers se veiligheid eers weer na waarde geag word wanneer daar van die huidige regering ontslae geraak word. Suid-Afrika se mense verdien beter as die ANC.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Why is crime intelligence consistently failing? – IFP Blessed Gwala | 19 July 2022 Party says unit should be on the ground gathering information to prevent crimes from taking place IFP: Why is crime intelligence consistently failing to detect – and prevent – crimes? 19 July 2022 The IFP in the KZN Legislature has questioned the effectiveness of the Crime Intelligence Unit in the Province after four people were recently shot and killed in a tavern at Sweetwaters, in Pietermaritzburg. As the IFP, we have raised the issue of incompetence on the part of the Crime Intelligence Unit on numerous occasions. The IFP maintains that the Unit has a responsibility to be on the ground, gathering information. Firstly, to prevent atrocities from taking place, and secondly, to arrest those who plan to commit these crimes. However, on numerous occasions, criminals appear to be streets ahead of the Unit. Furthermore, despite the work of the Provincial Organised Crime Task Team, which is also in place to investigate such incidents, killings continue unabated. KwaZulu-Natal cannot be held hostage by ruthless criminals and murderers. The National Police Commissioner, Lieutenant General Sehlahle Fannie Masemola, together with the KZN Police Commissioner, Lieutenant General Nhlanhla Mkhwanazi, must investigate the functioning of the Crime Intelligence Unit in KwaZulu-Natal, which has, on numerous occasions, been caught unawares. This matter deserves urgent attention from senior police management. These institutions cannot afford to weaken any further, particularly as organised crime, corruption and public violence continue to increase. Further, a comprehensive plan is required to restore public trust in the police. Among others, all police officers, including senior police officers, should be highly experienced, skilled persons of unquestionable integrity. Greater resources must be also be given to the SAPS Integrity Management and Anti-Corruption Units, to root out any police involved in crime and corruption. Crime intelligence must be overhauled, with a focus on strengthening the detective service and Public Order Policing Units. The KZN Police need to step up their efforts in eradicating illegal guns, which are often used by criminals to commit crime. Further, it is the responsibility of all South Africans to join the fight against crime by reporting those - including family members, friends and relatives - who are committing crimes. Issued by Blessed Gwala, IFP KZN Provincial Spokesperson for Community Safety and Liaison, 19 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/why-is-crime-intelligence-consistently-failing-if?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=bc5960b5f3EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_19_05_28&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99bc5960b5f3-130042309

Guptas: Inhegtenisnemings kan verdere optrede ontsluit Mediaverklaring uitgereik deur:

Dr. Pieter Groenewald VF Plus-leier 7 Junie 2022

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Die VF Plus verwelkom die inhegtenisneming van Atul en Rajesh Gupta. Die uitleweringsproses kan egter tyd duur en die Gupta-broers sal dit waarskynlik sterk teenstaan. Die proses sal eers suksesvol wees die dag wanneer hulle in Suid-Afrika aankom om tereg te staan op die aanklagte teen hulle. Indien hulle wel uitgelewer word en suksesvol vervolg word, sal dit die beeld van Suid-Afrika in die buiteland aansienlik verbeter. Dit sal die indruk skep dat die regering wel ernstig is om staatskapers tot verantwoording te roep. Hierdie gebeure kan ook die deur oopmaak vir verdere optrede teen mense wat in die Zondokommissie na staatskaping genoem is. Die VF Plus sal die proses deeglik monitor.

Ramaphosa se swye oor rooftog op sy plaas laat meer vrae ontstaan Mediaverklaring uitgereik deur:

Dr. Pieter Groenewald VF Plus-leier 7 Junie 2022 Daar is talle vrae rondom die rooftog op sy plaas in Limpopo in 2020 waaroor president Cyril Ramaphosa duidelikheid moet gee. Indien die president niks het om weg te steek nie, is daar geen rede om te swyg oor wat gebeur het nie. Een van die vrae is oor die voorskrifte van die Fica-wet wat ’n beperking plaas op die hoeveelheid kontant wat mense by hul private woning mag hou. Indien hierdie wet oortree is, is ’n misdryf gepleeg en moet die president ’n verduideliking gee. Wat valutabeheer aanbetref, kry mense ’n sekere tyd om buitelandse geld te ruil vir die plaaslike Rand. Luidens mediaberigte blyk dit dat pres. Ramaphosa dit nie gedoen het nie. Hy moet ook sê of die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) bewus was van die geld wat glo uit sy huis gesteel is. Dit help nie die president sê hy het geen belastinggeld gesteel nie. Dit beantwoord nie die vraag nie. Die vraag is of hy die wette van die land gehoorsaam het. Hy as president moet juis die voorbeeld stel oor die nakoming van landswette. Indien dit nie gedoen is nie, is ’n misdryf gepleeg en moet daar opgetree word. Die VF Plus stem saam met ander politieke partye dat die SAID sowel as die Reserwebank ook hierdie sake moet ondersoek. Daar moet vasgestel word of die president binne sy magte en bevoegdhede en binne die wet opgetree het. Indien nie, moet hy soos enige ander landsburger vervolg word.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Legal action considered to compel law enforcers to arrest Eskom strikers – AfriForum Chante Kelder | 28 June 2022 Situation has currently escalated so badly SAPS will have to enlist the help of the SANDF AfriForum plans legal action to compel law enforcers to arrest Eskom strikers 28 June 2022 The civil rights organisation AfriForum has instructed its legal team to bring an urgent application to the North Gauteng High Court in Pretoria, to compel law enforcers to take action against striking Eskom employees who are currently in the process of intimidating and harassing their colleagues. Eskom indicated during a media conference that it is already in possession of a court order declaring the strike illegal, however the power provider has thus far failed to enforce this order. The labour dispute has now led to Eskom being forced to introduce stage 6 load shedding because non-striking employees are struggling to keep the lights on due to alleged sabotage, intimidation, and interference by striking employees. Several Eskom managers’ houses were also allegedly set on fire. “Power stations are classified as national key points and therefore we believe that law enforcers such as the SAPS should have already acted to stop the impending strike at the various affected power stations. The situation has currently escalated so badly that we suspect that the SAPS will have to enlist the help of the SANDF to bring the current situation at Eksom’s power stations under control,” says Armand Greyling, AfriForum's legal and risk officer. Issued by Chanté Kelder, Media Relations Officer, 28 June 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/legal-action-considered-to-compel-law-enforcersto?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=5f20d4b2bfEMAIL_CAMPAIGN_2022_06_28_09_35&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db995f20d4b2bf-130042309

SAPS oversight inspections kick off in the WCape Tertuis Simmers | 25 July 2022 Minister will look at number of operational vehicles, rape kits in stock, shortages of detectives, and fixed establishment of personnel SAPS oversight inspections kick off in the Western Cape 25 July 2022 In the wake of the horrifying crime statistics released in June this year, the recent surge in gun violence in Khayelitsha, as well as the reported drastic decline in detectives at police stations, the DA in the Western Cape is embarking on a 100-day campaign in which the party will conduct oversight inspections at various police stations across the province. At these inspections, we will give attention to a variety of aspects, including the number of operational vehicles, the number of rape kits in stock, shortages of detectives, and the fixed establishment of personnel at each station. Statistics made it abundantly clear that the South African Police Service (SAPS) is losing the fight against crime, and the situation in the Western Cape is exacerbated by the fact that policing in the province is critically under-resourced – a fact that the Minister of Police, Bheki Cele, continues to deny. Minister Cele is unfit to serve in his position and he is failing the residents of the Western Cape. People are living in constant fear for their lives and the Minister seems incapable of doing anything to make it safer for all. The DA cares about the safety of residents and will, therefore, embark on determining the shortcomings at our police stations, which will guide us in formulating feasible proposals to address these challenges in the Western Cape. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Issued by Tertuis Simmers, DA Provincial Leader, Western Cape, 25 July 2022 https://www.politicsweb.co.za/politics/saps-oversight-inspections-kick-off-in-thewestern?utm_source=Politicsweb+Daily+Headlines&utm_campaign=a617566278EMAIL_CAMPAIGN_2022_07_25_09_15&utm_medium=email&utm_term=0_a86f25db99a617566278-130042309

VERTOLKING VAN BERIGTE & KOERANT ARTIKELS Brigadier Fanie Bouwer Ek is gevra om kommentaar te lewer, of dan liewers 'n vertolking te gee van etlike koerantartikels en mediaverklarings wat aan my voorgehou is rondom die polisie en misdaad. Die taalguru’s reken 'vertolking' is in werklikheid 'n interpretasie-ding. Andersins impliseer dit ook een van twee dinge: eerstens, die betrokke tekste is effe vaag in soverre dit die bedoeling daarvan betref en dat my vertolking sal wees om 'n verduideliking te probeer gee van daardie bedoeling. Dit sal dan ook onderhewig wees aan my moontlik eie persoonlike voorkeure of praktiese kennis - veral my institusionele geheue as oudpolisie-offisier met dekades se polisie-ervaring - en dalk ook 'n skeut subjektiwiteit wat dalk na vore mag tree. En dít is maar hoe dit is. Die artikels en die mediaverklarings wat ek gelees het, is uiteenlopend van aard. As mens dit egter aandagtig lees, kom jy agter dit is persone, joernaliste en/of organisasies wat ernstige misdaad enersyds onder die breër publiek se aandag wil bring, met ook, let wel, 'n pleit dat dié kwessies daarin vermeld van die polisie moet aandag kry. Terselfdertyd, en subtiel natuurlik, wys dit ook 'n gebrek of tekortkominge in polisiëring uit. Dit is inderdaad 'n wekroep vir beter polisiëring. Niks anders nie. Die oproep uit die Wes-Kaap deur die Kaapse Forum dat 'n referendum uitgeroep moet word vir die afwenteling van polisiemagte na die Wes-Kaap, is een wat eintlik sê: "Ons sal polisiëring beter doen as die nasionale SAPD". Die voor- en nadele van só iets, met die finansiële implikasies, sal natuurlik eers goed ontleed moet word. Mens kan deesdae enige 10 ander artikels rondom die polisie en polisiëring in die media hier aanhaal. En dit wat ek hierbo gesê het, sal eweneens van toepassing wees. Die logies vraag nou is: Is dit wat in die artikels en mediaverklarings aan my voorgehou is, iets nuuts? Is daar skielik 'n nuwe tendens waarvan ons moet van kennis neem? Die antwoord is een van 'nee', soos ek hier onder gaan verduidelik. Dit kom reeds jare aan. Eerstens, ek gee die afgelope 10 jaar baie aandag aan die SAPD en hoe dié organisasie misdaad takel en hoe hulle presteer. En natuurlik ook die SAPD se on/professionaliteit, dissipline, kennis, gewilligheid, nuwe kultuur, werkswyses, ensovoorts. Hierdie dinge het ons ook elders reeds al breedvoerig onder die loep geneem. Daar was praktiese voorstelle. Tog moet ek dit weereens net kortliks na verwys. Dit gaan nie help dat die geleerde 'kenners' van misdaad en polisiëring in koerantartikels en ook talle ander wat ek onlangs gelees het wat op die oog af intelligente, maar ietwat teoretiese voorstelle (om beter polisiëring te doen) aan die hand doen nie. En dan lees ek ook van die sg. geestesgesondheid van die polisiebeamptes; die geweldige druk wat die polisie deesdae in die gesig staar; die verlies aan mannekrag; die lae werwingsgetalle; NONGQAI Vol. 13. No. 8

polisiewerk onder moeilike omstandighede; dat lede oorwerk is en hulle konstante trauma en onderbetaling - so asof dít - hierdie toevallige (oordrewe) bysake - die kernoorsake is. Dit is nie. Ook wil ek amper sê siestog. Dan lees ons ook van 10 000 rekrute wat ná opleiding misdaad gaan hok slaan in SA. Die getalle is blykbaar nodig vir die SAPD om op sy optimale vlak te presteer. Dít sal nié gebeur nie. Die polisieminister sê ook dat die Openbare Orde Polisiëringseenheid 4 000 bykomende lede sal kry om in die toekoms meer doeltreffend te kan optree sou onluste uitbreek. Sy oordeel is verkeerd. Getalle veroorsaak nie beter openbare orde polisiëring nie. Net goeie opleiding, met knap opgeleide offisiere en 'n wil, kan dít teweeg bring. Al hierdie dinge spreek nié die kernoorsake aan nie. Die koerantberigte - die wekroep waarvan ek gepraat het - dui aan dat die SAPD nie presteer nie en dat hulle hulle sokkies sal moet optrek. Groot dinge (van die SAPD) is verwag, maar die agteruitgang wat ons almal in SA egter ervaar, is ontstellend. Die sg. dun blou lyn het ernstige krake. Die erg-stygende misdaadstatistieke wat die minister op 3 Junie bekend gemaak het, vertel 'n skrikwekkende verhaal hoe die polisie die stryd teen misdaad loshande verloor. Ek kan nie ál die baie ernstige gebreke, van laer vlakke tot heelbo, binne die SAPD nou hier uitspel nie. Ook nie my voorstelle vir regstellings nie. Beide is te omvattend. Ek het egter onlangs na die nuut-aangestelde nasionale polisiekommissaris se eie ontleding, planne met en visie oor die SAPD geluister. Hy het reeds sy wittebrood tydvak van 100 dae oorskry. Hy het sy visie vir die SAPD bekend gemaak en aangedui dat sekere dinge wat wanfunksioneer onmiddellike aandag gaan geniet. Intussen het ons nog van niks konkreets verneem nie. Ek lees toevallig nou die dag op sosiale media toe die baie bekende menseregteprokureur, Richard Spoor, van KZN die volgende skryf: "If you think Eskom is a disaster, just wait until you see the state of the SAPS". As dié man reken dat die SAPD selfs in 'n treuriger toestand is as Eskom, bevestig dit inderdaad dit wat die Suid-Afrikaanse burgers ervaar en ook sien en lees oor die polisie. Vra jouself dan die volgende (politiese) vrae: Wie het Eskom verlam? Wie het die SAPD verlam? Of het hulle dalk net die spoor rondom die politiese bestuur van die polisie, soos met ander staatsdepartemente, ook bloot net verloor? Ek het al voorheen aangedui dat die gebrek aan ware polisiëring reeds miljarde rand se ekonomiese skade tot gevolg gehad het. Dink net aan die honderde vragmotors wat uitgebrand is; die spoorweë wat rot en kaal gesteel word; die sabotasie by Eskomkragstasies, ensovoorts. Die polisie in die onderskeie stasiewyke was en is gewoonlik afwesig. Daar is baie meer voorbeelde. In die Bybel word telkens gemaan dat mens nie moed moet verloor nie. Dit is egter op persoonlike vlak. Soos dinge 'buite hoop' of 'onredbaar' kan wees, só begin ek ook deesdae voel oor die SAPD. Ek kan nie meer teen my eie beterwete hoop of stry nie. Daarom, uit pure moedeloosheid het ek al gesê: "Die berg het 'n muis gebaar". Of 'Jy kan nie 'n roereier weer in 'n eier verander nie". NONGQAI Vol. 13. No. 8

Dit alles dui op 'n ongelukkige persepsie van dat 'n punt van geen terugkeer wat betref die SAPD se funksionele ineenstorting, nou bereik is.

Dr Steenkamp: Kommentaar: Eietydse polisie-geskiedenis – verslag van Julie 2022 Beste Brig. Hennie: As mens na die items wat u gelys het kyk, dan verstaan mens waarom die SAPS deur die algemene publiek as die mees korrupte instelling in die land beskou word (en sekerlik ook een van die mees onbevoegde). Dis duidelik dat, ondanks die skokkende gebeure van Julie 2021 in KZN en Gauteng, die SAPS allermins nou beter ge-rat is om só ‘n situasie te hanteer. (Elders in hierdie opgawe van NONGQAI analiseer ons oud-president Thabo Mbeki se onlangse stelling dat Suid-Afrika openbare oproer soortgelyk aan die “Arabiese lente” van 2010 kan beleef: die teelaarde daarvoor, wat gewis bestaan, en die risiko’s waarvoor Suid-Afrikaners dus behoort te beplan). Dis ook skrikwekkend dat die getal speurders so wesentlik aan’t verminder is (met 1,300 sedert Mnr Cele minister geword het). Dít, terwyl die persentasie suksesvolle vervolgings van ernstige misdaad, klugtig laag is – in die artikel met analise van President Mbeki se waarskuwing oor ‘n “Arabiese lente” noem ons bv. dat die sukses-persentasie vir vervolging van misdade soos roof en voertuig-kaping, slegs maar twee persent is, terwyl slegs een uit elke vyf moord-klagtes hedendaags enigsins op die bepaal van ‘n hof-datum uitloop (wat nog te sê van suksesvolle skuldigbevindings). Die tragiese werklikheid is dat niemand tot verantwoording geroep word nie – nie die rowers, verkragters en moordenaars nie, nie die oproermakers van Julie 2021 nie (van wie nog geen saakmakende figuur vervolg is nie), en ook nie die polisie-leierskorps wie se verantwoordelikheid dit tog duidelik was en is dat hierdie jammerlike toedrag van sake nie op hulle diensbeurt moes gerealiseer het nie. ‘n Staat se primêre verpligting teenoor sy burgers (wat hom met hulle belasting-geld in stand hou) is tog sekerlik om hulle persoonlike veiligheid en dié van hulle besittings te verseker. Suid-Afrika lei die wêreld in ernstige misdaad (internasionale statistiek bewys dit, ondanks die feit dat al minder Suid-Afrikaners hulself die moeite troos om misdaad by die SAPS aan te meld, sodat ons statistiek dus geensins verteenwoordigend is van die werklike situasie nie). Die vlak van misdaad, plus die stand van die ekonomie, die hoogste werkloosheid-syfers in die wêreld en powere openbare dienslewering in die algemeen (wat ‘n vrugbare teelaarde skep vir onrus), behoort die effektiwiteit van sy polisiemag enige regering se prioriteit te wees. Veral gegewe die realiteit dat die publiek, en die armes in die besonder, erg die impak van histories-hoë inflasie, voedseltekorte en wêreldwye resessie aan die lyf gaan voel – wat die potensiaal vir radikalisering en politieke onrus nog meer gaan verhoog, aangedryf ook deur die faksie-konflikte binne die regerende party. Daar is egter geen teken daarvan dat die regering doelbewus werk maak daarvan om sy polisiediens (en veiligheidsmagte in die algemeen) op te knap nie. Dit skyn asof plaaslike gemeenskappe op hulleself aangewese gaan wees, om hulle eie veiligheid te verseker, sou President Mbeki se waarskuwing van komende openbare onrus op die skaal van die “Arabiese lente” bewaarheid word.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

GESKIEDENIS SA SPOORWEGPOLISIE

SA SPOORWEGPOLISIE – SAKE, VERHALE EN STAALTJIES Brig Ronnie Beyl •

Werksaamhede: Lede wat in die Noorde Gestasioneer Was

Met die val van Angola in die sewentiger jare en die vlugteling krisis wat as gevolg daarvan ontstaan het, was dit noodsaaklik dat die lughawens te Grootfontein en Mpatsha in die Caprivi gemonitor moes word. Baie van die buitelandse vlugtelinge, veral Amerikaners wat op die olievelde in Angola werksaam was, was per vliegtuig na Grootfontein en Mpatsha afgevoer. Hierdie vlugte was sonder vlugplanne onderneem met die gevolg dat die vlugte ongeskeduleerd by die lughawens geland het. Die polisiëringsgebied van die SASP te Grootfontein het gestrek oor ‘n gebied insluitende Grootfontein, deur die Okavango tot in die Caprivi, vanaf Grootfontein na sekere dele in Hereroland, Grootfontein tot by die buitehuis sinjaal te Otjiwarongo, Otavi, oor Tsumeb en die hele Ovamboland tot by Ruacana. Kommunikasie tussen die seksiespeurder en die aanklagtekantoor was egter ŉ nagmerrie vanweë die groot afstande tussen dorpe. Die speurder was met ŉ draagbare telefoon (s to s) uitgereik en wanneer hy hulp wou ontbied of ŉ sitrap (situasie rapport) wou deurgee, moes hy eers die drade van die draagbare telefoon met ŉ lang stok aan die oorhoofse telefoondrade langs die spoorlyn koppel ten einde kommunikasie te bewerkstellig. Later van tyd was al die polisievoertuie met langafstand radio’s toegerus wat kommunikasie nie net vergemaklik het nie, maar ook baie verbeter het. Lede van die SASP wat te Grootfontein gestasioneer was, was ook as immigrasiebeamptes aangestel om aandag aan alle vlugte vanuit en na die buiteland, veral Botswana en Angola, te verleen. Die bykomende dienste om as immigrasiebeamptes op te tree, het ŉ groot las op die lede, maar veral op dié van die Posbevelvoerder en Seksiespeurder, geplaas. Later was hierdie lede dan ook verantwoordelik daarvoor om lede van die S.A. Lugmag, wat by Mpastha ontplooi was, as immigrasiebeamptes op te lei. Dit het die dienslas van die polisie van Grootfontein heelwat verlig. Later van tyd was die personeelsterkte van die polisie op Grootfontein aansienlik vergroot. Dit het teweeggebring dat hulle weer verantwoordelik moes wees vir die toegangsbeheer van passasiers van en na Mpatsha - en Grootfontein lughawens. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Gedurende hierdie tydperk, 1975 tot 1980, was spoorvervoer die enigste werklike vervoermiddel om die operasionele gebied van brandstof, ammunisie, plofstof en voedselvoorrade te voorsien. Weermaglede vanaf die RSA was ook per trein na en van Grootfontein vervoer. Later was hulle per Lugmag vliegtuie na en van die operasionele gebied gevlieg. • Die Spesiale Taakmag Word Ontplooi Die toename in die terroriste aktiwiteite het daartoe aanleiding gegee dat die eerste groep lede van die S.A. Spoorwegpolisie se Spesiale Taakmag aan die begin van 1976 by die Oshivellohek ontplooi was. Dié lede was in Oudtshoorn deur instrukteurs van die SASP opgelei. Hulle was die eerste polisie Spesiale Taakmag in Suid Afrika wat vir spesifieke hoë risiko take opgelei was. Hulle taak was om alle busse en passasiers wat vanaf die operasionele gebied deur die Oshivelo grenspos na die suide van Suidwes-Afrika gereis het, te deursoek. Agt lede het op ŉ keer vir ŉ periode van ‘n maand by die grenspos diens gedoen. Lede van die S.A. Polisie se Veiligheidstak het lyste met name van terroriste en meelopers gehad en die lede van die taakmag was hulle behulpsaam met die ondersoek van die passasiers asook die deursoeking van die busse vir enige onwettige vuurwapens of plofstof. Die agt lede het in vier karavane by die hek gewoon. • My Skietongeluk op die Grens Ek was een van die lede wat die Spesiale Taakmag kursus in Desember 1975 voltooi het. Gedurende Februarie 1976, terwyl ek te Durban gestasioneer was, het ek ŉ treinkaartjie gekry met die opdrag dat ek by Oshivellohek moes gaan aanmeld. Lede van die Spesiale Taakmag het om die beurt vir ŉ maand diens op Oshivelo gedoen. My ouers het in Windhoek gebly en hulle het my op die stasie kom groet. My moeder het vreeslik gehuil en gesê sy voel glad nie goed oor die feit dat ek grens toe moes gaan nie. Omtrent ŉ uur nadat ons op Windhoek stasie aangekom het, was ons met ŉ Ford F250, ek dink dit was nog Padvervoer se polisiebakkie, na Oshivelo afgevoer. Die sersant van die Uniformtak, wat die bestuurder van die bakkie was, se vrou het die heerlikste padkos vir hom ingepak. Onderweg daarheen het ons al sy padkos verslind en hy het niks van sy padkos gehad nie. Ons taak op Oshivelo was om alle Spoorwegbusse vir moontlike SWAPO terroriste te deursoek. Die agt taakmag lede was in vier karavane gehuisves. Ons het twee-twee in ŉ karavaan geslaap. Een van die karavane het ŉ sytent gehad waar ons om die beurt kos gemaak het. Ek onthou dat die karavane ŉ oranje of geel streep reg rondom gehad het. Op ŉ dag het ek die opmerking gemaak dat as die terroriste ons sou aanval, moes hulle net op die oranje streep aanlê want dan sal hulle almal van ons doodskiet aangesien die strepe dieselfde hoogte as ons beddens was. Daagliks het een van ons om die beurt saam met ŉ lid van die veiligheidstak diens by die hek gedoen. Die Veiligheidstak van die S.A. Polisie het ons van ŉ lys met honderde verdagtes voorsien, waarvan ons ook ŉ aantal gearresteer het. Sodra die busse by die hek gearriveer het, het ons al die passasiers laat uitklim, hulle deursoek en na die kantoor, waar die veiligheidslede gesit het, gestuur. Daarna het ons die busse vir enige onwettige artikels deursoek.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

Saans het ek ongeveer tien kilometer gaan draf aangesien ek ŉ goeie kans gehad het om vir Natal 0/21 gekies te word. Soms het van my kollegas saam gedraf. Op Woensdag 24 Maart 1976 het ek deur die loop van die oggend my tas begin pak want op Vrydag 26 Maart sou ons huis toe gegaan het. Die volgende groep van agt taakmag lede sou dan by ons kom oorneem het. Konstabel Bennie Mundell, ook ŉ taakmag lid wat te Port Elizabeth gestasioneer was, het by die hek dienste verrig en om en by half twee die middag het ons almal na die karavaan gegaan om te gaan eet. Elke ou het vir homself opgeskep en die tafel het teenaan die karavaan gestaan. Ek het my kos opgeskep en bietjie vooroor gebuig om by die bakke uit te kom. Bennie het ook kom eet. Hy was met ŉ 9mm HMK (Handmasjienkarabyn) gewapen. Terwyl ek besig was om kos in te skep, het Bennie by die tent ingestap gekom en die HMK het per ongeluk in sy hand afgegaan. Hy was ongeveer twee meter agter my toe die skoot afgegaan het. Ek het eers die skoot gehoor en toe gesien dat my bors vol bloed was. Ek kon nie meer regop staan nie en ek het agteroor geval en onmiddellik vir die ouens gesê dat my ruggraat af was. Die ouens het in alle rigtings gespat maar ek was baie rustig en kalm. Ek het egter vir Bennie gevra: “Wat de donner het jy nou aangevang?” Geen noodplan was in plek nie; niemand het geweet wat om te doen nie. Daar was geen medic of iemand wat iets van noodhulp af geweet het nie. Ek was baie rustig en het vir die ouens gesê dat dit nou net ŉ kwessie van tyd was voordat ek sou doodgaan. Ek het vir hulle ook gesê my moeder moes al my besittings kry. Ek het geweet dat ek baie ernstig gewond was en dat daar nie vervoer beskikbaar was om my by ‘n hospitaal te kry nie. Na ŉ ruk, toe dit blyk dat die dood nie gaan intree nie, besluit die manne wat daar was om die SAP se Ford F100 te gebruik om my na Tsumeb af te voer. Die Ford se hele bak was in ŉ ekstra petroltenk omskep, met die gevolg dat ek nie op die bak kon lê nie. Hulle het die klap van die bak agter oopgemaak en ek het agter op die klap gesit, terwyl twee ouens my weerskante vasgehou het. Jare tevore het my ouers op Ruacana gebly waar my oorlede vader die plofstofdeskundige was ten tyde van die bou van die Calueque dam. Ek het op Tsumeb skoolgegaan en het feitlik elke boom langs die pad geken. Alhoewel ek geweet hoe ver dit nog was, het ek kort - kort vir die twee ouens, wat nie geweet het of nie die area geken het nie, gevra hoe ver dit nog was. Ek het later moeilik begin asemhaal en was baie bang dat ek in my bloed sou verstik. Met my aankoms te Tsumeb het die dokters van die mynhospitaal vir my buite die hospitaal ingewag. Dit het gelyk of ek swanger was want ek het geweldige inwendige bloeding gehad. Die dokters het onmiddellik gesê dat hulle niks vir my in Tsumeb kon doen nie. Een van die beelde wat in my verstand verewig is, is dié van ‘n dokter wat nader gekom het met ‘n mes in sy hand en daarmee ‘n gat in my sy gesteek het om die bloed te dreineer ten einde die drukking in my borskas te verlig. Dit sonder enige seremonie of narkose. Ek het vir hulle gevra om my asseblief uit te sit omdat ek gevoel het ek wil niks verder sien, voel of hoor nie. Hulle het my ingespuit en ek het aan die slaap geraak. Hulle het toe ŉ weermaghelikopter van Grootfontein gestuur wat my na Windhoek gevlieg het en by die hospitaal in Windhoek het die dokters vyf ure op my geopereer en die volgende oggend het hulle my na die Conradie Hospitaal in Kaapstad afgevoer. Ek het ŉ jaar in die hospitaal deurgebring. Die rondte het groot skade aangerig omdat ek effens gebukkend gestaan het. Dit het my ruggraat afgeskiet en my lewer, longe, mantelvlies en hartsak was deurboor. My hart self was gelukkig net geskroei. NONGQAI Vol. 13. No. 8

Ek het ten tyde van die skietvoorval ‘n gesonde 88kg geweeg en tydens my jaarlange verblyf in die hospitaal het my liggaamsmassa tot 39kg verminder. My vrou, waarmee ek nou reeds 34 jaar getroud is, en wat daardie tyd 48kg geweeg het, kon my optel en ronddra. Ek het later verneem dat hulle die koeël tussen die kussings in die karavaan gekry het. Ek weet vandag dat die weermag nie eers van ons teenwoordigheid op Oshivello bewus was nie aangesien daar, nie ver vanaf Oshivellohek nie, ŉ weermag basis was waar die helikopters baie bedrywig was. Hulle het gereeld troepe vanaf Oshivellobasis na 1 Militêre hospitaal in Pretoria afgevoer. 5 Junie 1976 was my 21ste verjaarsdag. Ek het in my hospitaalbed gelê en die hospitaalpersoneel en iemand in die Kaap het vir my ŉ koek gebak. Ek het so siek soos ŉ hond gevoel terwyl hulle die koek op my bed uitgepak het. Terwyl almal rondom my bed gestaan het, het my maag, waaroor ek geen beheer gehad het nie, gewerk. Dit was die hardste poep en stinkste bollie wat ek nog geruik het en sekerlik die skaamste wat ek nog met enige van my verjaarsdae was. Ek dink niemand wou toe van die koek eet nie. Teen die einde van 1976 het ek aansoek gedoen om die sersant eksamen in die hospitaal af te lê. Aanvanklik het Hoofkantoor geweier, maar nadat Dr. Shrosbree vir hulle ŉ brief geskryf het, het hulle die nodige toestemming verleen. Ek het die eksamen geskryf maar het ongelukkig een vak gedruip wat ek vroeg in 1977 oor geskryf het. Ek was in die tussentyd na Windhoek oorgeplaas sonder my medewete. My meisie, motor en woonstel was toe nog in Durban. My werk was op daardie stadium vir my die belangrikste ding in my lewe en ek het geweet ek moes ten alle koste my werk behou het. Ek het by die polisie in Windhoek gaan aanmeld nadat ek uit die hospitaal ontslaan was, maar ek het onmiddellik besef dat hulle nie mooi geweet het wat om met my te doen nie. Wietsche Fourie, ek dink hy was toe Posbevelvoerder op Otjiwarongo, het in Windhoek as Posbevelvoerder afgelos. Hy het opdrag gegee dat ek onmiddellik in die aanklagkantoor gepos moes word sodat ek al die pligte van die aanklagtekantoorsersant kon aanleer. Ek was moers opgewonde, want hier was darem een ou wat verby my rolstoel gekyk het en gesien het dat ek nie ŉ koolkop was nie. Die volgende week toe Wietsche na Otjiwarongo teruggekeer het, pos hulle my by die Skutloods waar ek nie ŉ verleentheid vir die Mag sou wees nie. Intussen het ek en Doeks van der Linde ons hereksamen geskryf waarna Doeks sy uitslag ontvang het met die goeie nuus dat hy geslaag het. Ek het niks gehoor nie en by navraag laat weet hulle my die volgende oggend dat Hoofkantoor gesê het dat ek nie die vak geslaag het nie. “Hoekom het julle ons nie terselfdertyd daarvan in kennis gestel nie?”, wou ek verontwaardig weet. Terwyl ek dieselfde dag nog spreekwoordelik gelê het en my wonde lek, het so klein windgat van ŉ Bertie van der Merwe daar by die Skutloods aangekom. Hy deel my toe mee dat ek nie meer in die polisie kon aanbly nie. Ek het die keuse gehad dat óf my dienste beëindig word, óf ek moes ŉ siviele klerk op die spoorweë word. Daai jare was ŉ senior klerk en ŉ sersant op dieselfde salarisskaal. Tot vandag toe is ek oortuig dat ek daardie vak geslaag het. Hulle kon my immers as ŉ senior klerk oorgeplaas het. Ek het my gat af geskrik want ek kon nie bekostig om sonder ‘n werk te sit nie. Hulle wou my salaris verminder, my geen erkenning vir my polisiediens gee nie en ek moes weer van vooraf begin in ŉ beroep waar bevordering net op senioriteit gebaseer word. Maak nie saak wie jy is nie; as jou kollega ŉ dag voor jou as ‘n klerk op die Spoorweë begin werk het, mag jy nie voor hom bevorder word nie. Kennis speel geen rol nie. Wat het ek gekry? NONGQAI Vol. 13. No. 8 90

Bennie was tydens ŉ departementele verhoor skuldig bevind en gewaarsku. In 1988 het ek die beëdigde verklarings wat in verband met die skietvoorval afgelê was, te siene gekry. Daarin was beweer dat ek in Bennie se pad was en dat die HMK afgegaan het toe hy teen my gestamp het. Ek neem hulle nie kwalik nie; niemand het gedink ek sou lewe nie. Wat my bitter gemaak het, was al die stories wat tussen die polisiemanne versprei was dat ek kwansuis met ŉ vuurwapen gespeel het en dies meer. Dit het my familie en suster, wat ook daai tyd in die polisie was, baie seergemaak. Vir baie jare het ek ŉ skamele honderd-ses-en-sestig Rand van die ongeskiktheidskommissaris gekry. Nou, na vyf-en-dertig jaar, sê my vrou sy dink dis nou drie duisend Rand in totaal. Die afgelope vyf-en-dertig jaar kon ek al drie plase gekoop het met al die mediese uitgawes wat ek uit my eie sak moes betaal om my lewe draagliker te maak - ek kan beslis boeke daaroor skryf. Ek het later van tyd my graad by Unisa verwerf en was vir ŉ goeie pos by die Nasionale Vervoerkorporasie in Windhoek geoormerk. Suidwes het oornag onafhanklik geword en die pos waarin ek al twee jaar waargeneem het, was die eerste wat met regstellende aksie gesneuwel het. In 1992 het ek bedank. Ek het baie verskillende goed al probeer en op die oomblik het ek ŉ granietfabriek waar ons grafstene en kombuisblaaie maak en installeer. Ek het vyf kinders, nege kleinkinders en ŉ pragtige vrou, wat wil ŉ man dan meer hê?

• Die herontmoeting Op 28 November 2010 het ek en my gesin ‘n besoek aan brigadier Beyl en sy vrou gebring. Ek het dit aan hom genoem dat dit vir my ‘n groot Kersgeskenk sal wees as ek Bennie voor Kersfees kan opspoor. Wat ek nie geweet het nie was dat brigadier Beyl al ‘n geruime tyd besig was om na Bennie te soek. Ek het op my beurt al die Mundells wat in die telefoongids voorgekom het geskakel maar sonder enige sukses. Op 24 Desember 2010 het Ronnie my gebel en aan my gesê dat dit nie lyk of ons vir Bennie voor Kersfees sal kan opspoor nie, en ons het ook bespiegel dat Bennie moontlik al oorlede kan wees. Vyf en dertig jaar gelede het ek in Windhoek en Bennie in Port Elizabeth gewoon. Vir die afgelope negentien jaar bly ek en my gesin in Tzaneen. Op 10 Januarie 2010 het Ronnie vir Magda (my vrou) sonder my medewete gebel en gesê dat hy vir Bennie in Tzaneen opgespoor het. Hy maak toe ‘n afspraak met haar dat sy my die Woensdag, 12 Januarie 2011 om twaalf uur by die Spur in Tzaneen moet kry sonder om my daarvan te vertel. Met groot moeite en oortuiging sleep Magda my Spur toe. Toe ons daar arriveer sit Ronnie en sy vrou Magda vir ons en wag. Nadat ons gegroet het kom stap Bennie daar aan en ons sien mekaar weer vir die eerste keer in bykans vyf en dertig jaar. Dit was ‘n wonderlike ervaring en die Here het dit so bestem dat Ronnie vir Bennie in Tzaneen moes opspoor, waar hy die afgelope twee jaar al woon. Die versoening het soveel meer beteken aangesien ek en Bennie al twee jaar lank in dieselfde dorp woon sonder dat een van ons dit geweet het. (Peet Prinsloo)

• Kobus en Chris Pantsermotor trollies Kobus en Chris, twee prototipe pantsertrollies, was enig in hulle soort. Dié voertuie was plaaslik deur ŉ Spoorwegingenieur, Mnr. Chris van der Merwe, by die Spoorwegwerksplaas te Langlaagte ontwerp en gebou. Sowat 6800 onderdele moes in die werkswinkel ontwerp en vervaardig word. Dié voertuie was koeëlvas en spesiaal ontwerp om landmyn ontploffings te weerstaan. Hulle kon beide op die treinspoor en per pad gebruik word. Die voertuie kon ŉ snelheid van oor die 60km/u behaal en kon met een tenk brandstof ŉ afstand van 750km per pad en 1000km per spoor aflê. Die pantsertrollies het 12½ ton elk geweeg en het van hidrouliese aandrywing gebruik gemaak. Op elke wiel was ŉ ses-silinder hidrouliese motor geïnstalleer en die hidrouliese pomp wat die hidrouliese enjins van hidrouliese olie onder hoë druk voorsien het, is deur ŉ ses silinder Magirus Deutsch diesel enjin aangedryf. Die veerstelsel was so ontwerp dat dit die voertuig in staat gestel het om op die NONGQAI Vol. 13. No. 8

swakste paaie denkbaar te kon ry. Om die voertuig op die spoor te gebruik, het die voertuig doodeenvoudig bo-oor die spoorlyn gaan staan, sy treinwiele laat sak, en op die spoorlyn verder gery. Met die trein wiele het die pantsertrollie soos enige spoorwegtrok op die spoorbaan beweeg. Om die voertuie per pad te kon bestuur moes lede oor ŉ spesiale swaarvoertuiglisensie beskik en die bestuurders van die pantsertrollies moes ook oor ŉ swaarvoertuiglisensie beskik. Die lede was met die Spoorweë se luukse Eagle busse opgelei om vir dié lisensie te kwalifiseer.

‘N LEWENSREIS: HOOFSTUK 20 Brig Hannes Slabbert Ek het ‘n dag of twee verlof om toe te sien dat ons eiendom veilig afgelaai word. Soos vantevore is daar geen noemenswaardige skade nie – ek dink ‘n piering het gebreek. Ek ry gou na my nuwe kantoor op die hoek van Broad-en Hoofstraat in Port Elizabeth. Die kantoor is op die boonste verdieping van die tweeverdiepinggebou. Daar ontmoet ek die offisiere wat voortaan saam met my sal werk en op wie ek baie sal moet staatmaak. Hulle is kolonel Daan le Roux, luitenant Johnny McClaren, kapteins van Rooyen, Erasmus, Marais en van Taak. Die speuroffisier is luitenant-kolonel Skip Scheepers. Daar is meer personeel as wat ek verwag het. Op Maandag 3 Augustus meld ek aan as distrikskommandant van distrik 81. Ek sien uit na die nuwe omgewing en uitdagings. Ek ontmoet die afdelingskommissaris, generaal Johan Rust en sy offisiere asook van die personeel. Rust noem dadelik dat ek met skietsake sal aangaan maar dat ek sy dogter wat pistoolskiet moet help. Ek is self nie ‘n watwonderse pistoolskut nie maar het haar tog drie of vier keer touwys gemaak. Sy was in elk geval nie ‘n swak skut nie. Ek word ook deur Hoofkantoor in Pretoria aangewys as koördineerder van skietaangeleenthede - n taak waarvan ek baie gehou het. Omdat ek vir kolonel Lesch van Hoofkantoor goed geken het, kon ek met enige skietprobleem na hom gaan. ‘n Damesklerk van my personeel, Cathy Hunt (later Burger) word aangestel as my persoonlike assistent. Sy is op hoogte met polisiewerk aangesien sy lankal daar werk en die distrik ook goed ken. Die volgende stasies sorteer onder distrik 81 – Kinkelbos, Motherwell, Ibayi wat ‘n munisipale afdeling is, Algoa Park, Bethelsdorp en Gelvandale. By elkeen van die stasies is ‘n ervare offisier in beheer. Ek het nog nie eens die grense van die distrik geken nie toe daar uitgebreide onluste in die Noordelike Gebiede uitbreek. Ek dink dit het oor behuising gegaan. Die brandpunt van die onluste was in Bethelsdorp maar ‘n gedeelte van Gelvandale was ook geraak. Skade van miljoene rande is aangerig. Dit was vir my wat nog nie so iets beleef het nie ‘n ware vuurdoop. Polisie het nie ‘n skietklub in Port Elizabeth gehad nie en ek het by Uitenhageskietklub aangesluiteen van die oudstes in die land. Ek het dadelik lede begin werf en ‘n klomp polisiemanne het aangesluit sodat ons later ‘n sterk ledetal gehad het. ‘n Skietspan bestaande uit ses skuts het in September in Middelburg (Kaap) aan ‘n kompetisie gaan deelneem. Sersant Gert Schoeman wat deel van die span was kon homself nie glo toe ons die met ‘n Kombi vertrek het nie. Hy wou aanhoudend weet hoe ek dit reggekry het om so vinnig ‘n skietspan NONGQAI Vol. 13. No. 8

bymekaar te kry. Dit het mooi verduidelik gekos dat Hoofkantoor agter my staan en dat skiet voortaan een van die gereelde sportsoorte gaan wees. Ek gaan nie uitbrei oor wat alles te Middelburg gebeur het nie maar een van die skuts en sy vrou is in ‘n hutjie toegesluit. Die man se geroep het niks gehelp nie totdat hy geskree het “kêrels ek moet nou p@s”. Hy het net-net die toilet gehaal. Een van ons span se manne snork vreeslik. Dit weet ek uit vorige ondervinding. Ek vra hom mooi om aan die verste punt van die bungalow waarin ons slaap plek in te neem. Hy het geen beswaar nie en die bed langs myne is oop. Tot so elfuur die aand toe iemand wat nog erger as my spanmaat snork daar ingestap kom en slaapplek soek. Ek kan tog nie vir die ou sê hy kan nie daar slaap nie en hy beset die bed. Ek het daardie nag omtrent nooit geslaap nie. Die dag toe ons van Middelburg af vertrek het, het ons beslis meer vriende as voorheen gehad. Die westewind het erg gewaai en ‘n tolbos oor die pad gejaag. Een van my vriende uit Durban se dae, Roy Campbell het die bos opgetel en op sy kar se agterste sitplek gesit as geskenk vir sy vrou wat ‘n liefde vir daardie plante gehad het. ‘n Week of wat later is hy dood in ‘n ongeluk waarby ‘n lanseervuurpyl betrokke was. Ons beker van geluk loop weer oor toe Charles en Melissa se dogtertjie, Taschia in Februarie 1991 gebore word. Nou het ons al drie kleindogters en twee klein seuns. Ons kry ook die geleentheid om in Kaapstad te gaan skiet. Oor daardie rit vertel ek niks meer nie as dat dit een van rollende bottels was en die stoutste span was wat ooit saam met my gaan skiet het. Ek was ‘n paar hare kwyt en meer grys as toe ons gery het. Ouma en ek het by kerkbedrywighede betrokke geraak - ek as ouderling en sy as kollektant in n paar wyke. Sy het dit terdeë geniet en baie vriende gemaak. ‘n Groot skietbyeenkoms word in Vryburg gehou. Dis baie ver maar op aandrang van kolonel Lesch en die skuts besluit ek om tog te gaan. Kolonel Iggie Rautenbach van Uitenhage slaag daarin om ‘n Volkswagenbussie by Volkswagen te kry waarmee ons dan ook in die pad val. Ons is vier skuts in die bussie maar ons bagasie en gewere neem baie plek op. Ek sê uitdruklik vir my maats dat ons net na die prysuitdeling die aand gaan ry want ek wil nie die hele Sondag op pad wees nie. Hulle stem teësinnig in. Een van die skuts ry met sy eie motor en gaan in ‘n hotel tuis. Ek sou baie later eers hoor waarom hy dit gedoen het en wie die koste betaal het. Na die prysuitdeling wil die manne mos begin kuier maar ek herinner hulle daaraan dat ek gesê het ons ry net na die prysuitdeling. Nou moet ons ons bagasie oplaai by die mense by wie ons geslaap het en dit neem langer as wat eintlik nodig is. By die laaste gasheer en sy vrou aangekom vind ons dat hulle die oggend bees geslag het en besig is om massiewe ‘steaks’ te braai. My maats wil nou met alle geweld oorbly om saam te braai. Ongeveer nege uur die aand kry ek hulle darem in die kar maar dis duidelik hulle is nie in staat om te bestuur nie. Iggie sit voor langs my en net toe ek wegtrek trek hy ‘n jas oor die kop om te slaap. Die ander twee agter in die kar trek ook iets oor die kop en nie lank nie snork van hulle. By Kimberley drink ons die slegste koffie wat ek in my lewe gedrink het. Ek bied aan om tot by Hanover te ry. Daar maak ek hulle weer wakker en drink ons die lekkerste koffie. Ek vra wie verder gaan bestuur en die antwoord wat ek kry is dat almal in die kar spring en sê daar is geen rede dat ‘n ander een oorvat nie want die brigadier ry goed. Ons laai twee skuts af in Graaff Reinet en Iggie sê hy sal verder bestuur. Nie ver gery nie kla hy oor wit goed wat aanhou oor die pad hardloop. Ek kyk maar sien niks maar kom toe agter die man NONGQAI Vol. 13. No. 8 93

sien die wit strepe in die pad aan vir iets wat hardloop. Dit gaan al beter maar by Glenconnor vlieg ‘n uil wat in die pad gesit het, op en bots met die kantspieël wat morsaf breek. Ek is erg bekommerd maar Iggie sê hy ken die mense by Volkswagen en hy sal vertel wat gebeur het. Wel hy het en die spieël is kosteloos deur hulle vervang. Ek gaan volstaan met ons skietritte deur die volgende te vertel. Vier van ons gaan skiet in Bloemfontein. Ons ry met my kar en ‘n skut uit Graaff-Reinet ry met sy kar. Terwyl ons nog ry maak ek dit weer duidelik dat ons net na die prysuitdeling ry. Hierdie keer is almal tevrede want dis nie ‘n lang reis nie. Die skiet loop goed af. Saterdagmiddag is ons klaar geskiet en die kar gepak. Ons woon beleefdheidshalwe die prysuitdeling by. Ek groet en roep die skuts. Twee loop sommer saam met my. Ons wag ‘n ruk en ek stuur een om vir Iggie te roep. Hy laat weet waaragtig vir my ek moet net ‘n rukkie wag hy drink sy laaste drankie. Nog so 10 minute gewag en ek stuur die ander skut om hom te roep net om weer te hoor ek moet net ‘n rukkie wag hy is besig met sy laaste drankie. Net daar skakel ek die kar aan en ry. Seker so 40 kilometer later sien ek n kar se ligte aankom. Hy haal ons in en dit is toe ons ander maat wat vir Iggie ingelaai en ons nagesit het. Onnodig om te sê dat daar nie veel gepraat is op die verdere reis nie. Dit was ook die laaste maal dat hy saam met my gery het. Met die skietklub het dit al beter gegaan. Ons kon selfs n A en B span kies vir skietkompetisies iets wat baie lank laas gebeur het. Ek word vise-voorsitter van die klub en ‘n jaar later voorsitter, ‘n amp wat ek vir baie jare beklee het. Ek was gelukkig om provinsialekleure in Diensskiet, Grootkaliberskiet en Kleingeweerskiet te ontvang. Daarby het ek as ‘n veteraan Proteakleure in grootkaliberskiet ontvang en kan ek met vreugde en dankbaarheid na my baie medaljes en toekennings kyk. Gelukkig het ons kleinseun ‘n liefde vir gewere en skiet en het ek reeds twee gewere vir hom gegee. Ek het my werk elke dag geniet behalwe die oggend toe ‘n groot wit vark voor my kar ingeloop en enorme skade aangerig het. Daar lê die grote vark langs die pad en my kar se linkerkant erg beskadig. Die eienaar van die oorlede vark is weg soos in weg en ‘n bekende kom met sy bakkie en werkers daar aangery. Hy hou stil en vra uit. Ek vra vir die omstanders wie se vark dit is. Niemand sin nie en toe ry die bekende daar weg met die vark. Van die personeel in my kantoor het intussen bevordering gekry en kolonel le Roux het bedank. Kaptein Wilson Toba het ‘n majoor geword en later was hy die Provinsiale kommissaris. Hy was ook ‘n advokaat met ‘n LLB graad. Uit die bloute verneem ek dat ek een van ‘n klompie lede is wat genomineer is om ‘n kursus te Graaff-Reinet by te woon. Suksesvolles sal in aanmerking kom vir bevordering na generaal-majoor. Ek kry ‘n taak om te doen – ek moet die moontlikheid ondersoek dat die provinsialeverkeerspolisie by die SA Polisie ingelyf word. Dis nie ‘n moeilike taak nie en ek begin dadelik notas maak. Terwyl ek daarmee besig is dink ek na oor my posisie. As ek bevorder word sal ek moet verplaas – iets waarvoor ek nie eintlik kans sien nie. Maar dit is nie die einde nie. Ek ontvang baie sensitiewe en betroubare inligting dat ’n verslag wat oor my ingedien is, in verband met moontlike bevordering nie gunstig is, nie omdat ek voorheen lid van die spoorwegpolisie was. Net daar besluit ek om nie die kursus te doen nie want al sou ek die beste doen op kursus sal ek waarskynlik nie bevorder word nie en tweedens wonder ek toe met watter gesindheid daar na my gekyk word. Ek bespreek die saak met ouma en besluit dat alhoewel ek slegs 56 jaar oud is ek nie langer deel van ‘n mag kan wees waarin ek nie seker van gesindheid teenoor my is nie. Ek kan ook om verstaanbare redes nie die werklike rede vir my bedanking gee nie want dit sal die persoon wat NONGQAI Vol. 13. No. 8

die inligting verskaf het se loopbaan se einde beteken. Ek dien my bedanking in met ‘n versoek om op 29 Februarie uit te tree. ‘n Generaal uit hoofkantoor kom spreek my. Dit val my op dat hy nie eens vra dat ek langer aanbly nie - nog iets wat my laat besef die inligting was reg. Ek werk vir ‘n maand of wat in die afdelingshoofkantoor maar die atmosfeer is maar dik. ‘n Opvolger word sonder meer aangewys. Op Vrydag 28 Februarie meld ek die laaste keer aan vir diens by die kantoor waar ek sedert 1990 die hoof was. Ek het my uniform aan maar ‘n pak klere en skoene in ‘n tas. Om 10 uur drink ons vir die laaste keer saam koffie. Om 11 uur sluit ek my kantoordeur van binne. Ek trek die uniform uit en trek my pak klere en skoene aan. My pet sit ek in ‘n rak vir my opvolger. Ek hang die uniform oor die stoel waarop ek gesit het en roep die man wat elke dag my kar gewas het. Ek haal my horlosie af en gee dit vir hom. Trane loop uit sy oë- ek weet nie waarom nie. Twaalfuur maak ek die deur oop, gaan uit en trek dit vir die laaste keer toe. Die brigadier het daar agtergebly. En groet die personeel. ‘n Paar huil openlik-of dit van hartseer of blydskap is weet ek nie. Toe ek die vrou groet wat byna 2 jaar my sekretaresse was het daar tog ‘n paar trane in my oë gekom. Sy was ten alle tye betroubaar en beleef en ek het baie by haar geleer. Toe ek van die persele af wegry het ek besef my polisieloopbaan het finaal tot einde gekom. Ek was effe spyt maar meer verlig. Voortaan sal ouma my generaal wees.

REMINISCES OF A RAILWAY POLICEMAN Keith Alfred Adolf Blake • Police Story: Disappearing/Dead Suspect (Part 1) Ask any policeman that worked with me or people that knew me in the harbour, I had this habit that every prisoner I arrested were always handcuffed and if I had no handcuff and there was more than one prisoner, I would tie their hands up with their own belts or shoelaces and this story is one of the reasons, and an untied prisoner is a dangerous person and maybe also my extreme fondness of the good old cowboy and crooks and Indians movies. The following suspect name was Ivan (surname withheld for personal reasons) and our first encounter with him when he also targeted the Japanese ships and we or Sealink Security caught him on board a ship. He was a tallish male not for much talking and he had a very distinctive bowtie tattooed in front on his Adam’s apple. He was charged and when he went to the toilet with one of my colleagues he just vanished and after a long search we found him in, I think, the administrative ladies’ toilet. We did not add the extra charge of Escaping from Lawful Custody. Now in those days all our S.A. Railways Police prisoners had to be transported to the Cape Town or Sea Point S.A Police and in this case, Ivan was taken to Sea Point S.A. Police cells. The next night when we came on duty, we received news that Ivan had escaped and done so in a very sly way. He was in the cell with other drunk and trespassing prisoners and these what we called "B" class criminals could pay fines of R20-00 WHEN THE DRUNKS WERE SOBER AFTER FOUR HOURS but other B offences anytime they or their family coughed up the monies. What Ivan did was he told one of the drunks for money that he and him exchange names and identities and the drunk prisoner sorry sober prisoner agreed after all some believe money makes the world go round. Ivan shouted to the Charge Office staff he wanted to pay ADMISSION OF GUILT and the sergeant checked and saw that PIET POMPIES can pay and did the paper work and there walks or rather escapes Ivan. When our detectives discovered the escape, a docket was opened at Sea Point against Ivan for Escaping from Lawful Custody.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

• Police Story: Disappearing/Dead Suspect (Part 2) The greatest excitement one can experience is when you lose an item and after searching you finally find it. Well Ivan as the old saying goes: "Het ons ore aangesit" by his clever and sly way of escaping from Sea Point police cells. I was very determined to arrest him, so I started to phone his wife and like a faithful wife she had no idea where he was. The detectives visited his home at strange hours by Ivan was always one ahead. A few weeks went by and Ivan was put on hold but never forgotten. Then one night shift I was in my office when I was told by the Charge Office sergeant that the patrol van was coming to the Charge Office with some suspects they had found on their patrols and I had to come down to come and look. Now the Charge Office those years was at “F” berth on top of a railway shed and one had to climb stairs to gain access, It was about 02h00 in the morning and as I walked down the stairs I could see through the huge windows and saw the patrol van stop and my two colleagues got out and went to the back of the van. I then saw the station guard Willem Burger with a shotgun go also to the back of the van. I then counted five males getting out of the van. I took my eyes off the scene and walked down to the bottom of the stairs and as I went to the officers and the suspects, I noticed that there were only FOUR males. I asked my colleagues were was the FIFTH. they looked confused and said that there were only FOUR and I insisted there was FIVE. I instructed my slightly confused disbelieving members to search for the FIFTH suspect. Now next to the entrance was about 8 garages where we parked our private cars and we looked and then Willem Burger bent down on his knees and suddenly cocked his gun and pointed it under a member's car and said: "Kom uit of ek skiet jou”. The suspect came out and I looked at him and asked my colleagues do they know him. None of them recognised him and I said, “SÊ GOEIE MORE VIR IVAN“. Only then did they recognised him and yes, they saw the bowtie tattooed on his throat. I personally handcuffed him with two pairs of handcuffs behind his back and arrested him. Sadly a few months later while being interviewed by a detective at Cape Town Central a shot was heard, and Ivan was fatally wounded while trying to I think escape or attack the detective.

• Investment I am not good at investment, but I know at times a person invests and get good returns it all depends on external factors. Let me tell you a true story as how a person invested and also how external and internal can affect that investment. Many years ago, in my days in the S.A. Railways Police I decided as shift commander to have a chicken curry with rice meal for all my colleagues. We all agreed, and I requested ingredients to make this pot of curry. The next night shift I brought my frying pan and asked for the others to give me their ingredients. Every one gave in abundance of chicken pieces and potatoes except this one colleague he handed me a "hoender boudjie".I said nothing but took this single ingredient and started to make a pot of chicken curry. When I had finished, I called my colleagues to come and dish up. I asked the colleague who had given the chicken leg to dish up first. He took the spoon and to my utter silent amazement he dished up so much chicken that when you put the pieces together you end up with a almost half chicken. What a return on his investment and it was my kindness that was to blame. A few weeks later I did the same exercise and yes, this time the small investor brought a wing and a potato. When I had finished the pot of curry, I decided to do the dishing up. I dished up full plates to the other colleagues but yes you guess it I dished up to the small investor a wing and a potato on a bed of rice. Factors do play a role, you gain sometimes, you lose sometimes it all depends whose dishing up.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

AMALGAMASIE MET SAP Drikus van Rensburg via Frans Bedford Visser

Daan Keyter het die laaste inskrywing in die voorvalleboek gemaak minute voordat ons amptelik met SA Polisie geamalgameer het op 30 September 1986 te Esselenpark.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

KRYGSGESKIEDENIS | SA MILITARY HISTORY

THE OBSERVATION POST SOUTH AFRICAN MODERN MILITARY HISTORY

THE DAY THE SAAF NEARLY KILLED JAN SMUTS Peter A Dickens Not a lot of people know this, but the South African Air Force (SAAF) nearly killed General Jan Smuts in a ‘Blue on Blue’ incident – military speak for when you fire on your own forces. The incident also says a lot of Jan Smuts’ character – so what happened? Prior to the war, Oswald Pirow was the defence minister under the Hertzog regime, he was also a key player in the establishment of South African Airways (SAA). As an ardent supporter of Nazi Germany and the Nazi cause himself, he had a keen relationship with Nazi Germany. He toured Germany on military inspections, also buying German military hardware on a number of occasions. As a result, both SAA and the SAAF at the beginning of the war found themselves equipped with German-made aircraft. One particular aircraft was a German-made bomber made by Junkers, and it was used by both Axis forces in World War 2 and by South African forces – it was the Ju-86. The difference between the two were slight adaptations and markings. East African Campaign At the onset of Word War 2, the South African Air Force’s 1 Squadron moved north in May 1940 for operations against the Italians in East Africa, 6 Hawker Fury fighter aircraft were part of the unit’s NONGQAI Vol. 13. No. 8

equipment. Arriving in Mombasa, Kenya in June 1940, 6 ex-RAF Fury Is were added to their equipment that August, with 16 more arriving between October and January 1941. On October 27, 1940, the Furies first saw combat for the first time when 4 Italian Ca.133s from 8 Gruppo, and 25 Squadriglia, attacked their airfield.

SAAF 1 Squadron Hawker Fury During October, 2 Squadron was formed out of 1 Squadron, with 9 Furies. On October 31, Hawker Furies from this unit came very close to shooting down two SAAF Ju-86s carrying some very important VIP’s travelling to the SAAF air-base to consult on South Africa’s conduct in the war to date. The VIP’s included General Jan Smuts (South Africa’s Prime Minister and Commander-inChief), Sir Pierre van Ryneveld, Major General Alan Cunningham, and Major General GalmenAusten. So here is what happened. Blue and Blue Within twelve hours of arriving at Nairobi, General Smuts, General Cunningham and the Chief of the South African General Staff were on their way by road to Gilgil, here they were given a rousing reception by 2nd S.A. Infantry Brigade Group whose troops were inspected by General Smuts before his party lunched in the Brigade Officers’ Mess. The party then drove on to Nakuru airfield to meet Lieutenant-Colonel S.A. Melville and men of No. 1 Bomber Brigade and 40 Squadron, SAAF. On 31 October 1940 General Smuts’ party left at sunrise, not in the Lodestar they arrived in but in a Junkers 86 bomber of the South African Air Force piloted by Captain D. B. Raubenheimer and accompanied by a second Junkers 86 carrying war correspondents, the formation also included a Dragon Rapide and an escort of two Hurricanes. The aircrafts were making straight for Garba Tulla but changed course because General Smuts had been specially asked to fly over Archer’s Post airfield, headquarters of No. 11 Bomber Squadron, SAAF. Later on 31 October 1940 the South African Air Force Ju-86 bomber/transports carrying the VIP contingent did not follow specified procedures to identify themselves as ‘friendly’, as they passed over Archer’s Post. The formation did not signal the specified recognition signal, which consisted of lowering the undercarriage and waggling the wings.

SAAF Ju-86 Under the impression that the formation was Italian, three SAAF Hawker Furies of 2 Squadron’s ‘D’ detachment, led by Captain J. Meaker, were scrambled and intercepted the formation. Captain Meaker brought his formation into position quickly and closed to open fire on the bombers. As he manoeuvred to engage the right-hand aircraft, he noticed that it had twin rudders and climbed NONGQAI Vol. 13. No. 8

100

slightly to look at its markings, which he immediately recognised. He pulled up and away to the right, but Lieutenant Doug Pannell, flying on his leader’s starboard side, took this to indicate that Captain Meaker had finished his attack. Meaker had no radio so could not warn the other two Fury that they were SAAF aircraft and he watched in horror as Lt. Pannell went in on attack and opened fire, Pannell only realised his mistake as he broke away. The pilot of the third Fury did not open fire, and fortunately the Junkers was not shot down. The Ju-86 aircraft were painted green, still in their original Luftwaffe colour. All SAAF Ju-86 had a 600 series number had a solid nose cone. They however carried the distinctive South African Orange White and Blue markings and the British and Commonwealth roundel scheme.

SAAF Ju-86 Close Call When they landed 8 bullet holes were found in the fuselage and wing root of the SAAF Ju-86 Smuts was flying in, one of the bullets had even passed between Jan Smut’s legs. In Smuts’ typical stoic, calm and implacable nature he even made light of the entire incident and there were no recriminations to the SAAF pilots involved. Smuts had been in two previous wars, the 2nd Anglo Boer War and the 1st World War, it was not the first time he had come under fire and he understood the hazardous nature of warfare, his horse had even been shot out from under him Moodernaar’s Poort during the 2nd Anglo Boer War. Later in the Second World War the SAAF aircraft fleet was modernised somewhat and equipped with more distinctive Allied Hawker Hurricane and Spitfire fighters, Smuts was to regularly use an American made Lockheed Lodestar when visiting South African troops on the ground and air-bases.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

101

Field Marshal Smuts standing in front of the aircraft in which he made his flying visits. It was an exSouth African Airways Lockheed Lodestar, which retained its natural metal finish when it became No 234 of the South African Air Force. IWM Copyright In Conclusion There are still some Afrikaners in the South African conservative right who would wish that the SAAF had indeed killed Jan Smuts, but in truth is he was a very popular World War 2 leader. His popularity did not only extend the Allied forces, mainly British, American and other Commonwealth countries, it also extended to South African forces involved in World War 2 and domestically, especially amongst white volunteers fighting the war, half of which were of Afrikaner extract. Smuts’ contribution to the outcome of the Second World War is immeasurable, his membership of the Imperial War Cabinet and his position as Winston Churchill’s personal advisor went a long way to winning the war for the Allies. An early death of Smuts would have had ramifications on how the war was fought and won. It also remains a fact that even after the war when Smuts still maintained a high degree of popularity domestically, and when he lost the General Election to the Afrikaner Nationalists in 1948, he still commanded a majority vote from the white electorate and only lost the election on a constitutional seat basis. Related work Oswald Pirow; South Africa’s ‘Neuordnung’ and Oswald Pirow Jan Smuts; “The force of his intellect has enriched the wisdom of the whole human race”- the death of Jan Smuts. Jan Smuts; A true statesman, Jan Smuts addressing the British Parliament – 1942 Written and Researched by Peter Dickens, with thanks and contribution from Sandy Evan Hanes and Warren Williamson. References include ‘Jan Smuts – Unafraid of Greatness’ by Richard Steyn, Image copyright of Smuts next to Lockheed – Imperial War Museum, Image of SAAF Ju-86 courtesy Tinus Le Roux’s SAAF Legends website.

POP’S WW2 SOUTH AFRICAN MEDAL RACK EXPLAINED Peter Dickens Jul 10 Understanding your Grand-parents (or Great Grandfather's / Grandmother's or even Father's / Mother's) World War 2 medals. This is the standard set received by many South Africans who fought in both the North/East African theatre of operations and the Italian campaign. These are in the correct order of precedence and from left to right they are: 1. The 1939 - 1945 Star - campaign medal awarded to all British and Commonwealth personnel who fought in any theatre of operations during WW2. The ribbon shows arms of service - Navy (dark blue), Army (red) and Air Force (light blue).

2. The Africa Star - campaign medal awarded to all British and Commonwealth personnel who fought in African theatre of operations during World War 2 - either 'east' Africa or 'north' Africa' or in both these campaigns. The ribbon is distinguished by the “Sahara” sand colour.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

102

3. The Italy Star - campaign medal awarded to all British and Commonwealth combatants who fought in the Italy theatre of operations during World War 2. Distinguished by ribbon in the colours of the Italian flag.

4. The Defence Medal - campaign medal awarded for both Operational and non-Operational service during WW2 to British and Commonwealth service personnel (and civilians involved in Service to armed forces). The ribbon is symbolic of the air attacks on green land of UK and the 'Black outs' during the bombings are shown by the two thin black lines.

5. The War Medal 1939-1945 - campaign medal for British and Commonwealth personnel who had served full-time in the Armed Forces or the Merchant Navy for at least 28 days between 3 September 1939 and 2 September 1945. The medal ribbon is distinguished by the colours of the British Union Flag/Jack.

6. The Africa Service Medal - a South African campaign medal for service during the Second World War, which was awarded to members of the South African Union Defence Force (UDF), the South African Police and the South African Railways Police who served during World War 2. The ribbon represents the Two Oaths taken (red tab for Africa Service Oath and the later General Service Oath) and the green and gold colours of South Africa.

Have a look at your Grandfather’s or Dad’s medals (or your Mum / Grandmother’s) and see if they are in the right order and which of these six medals you now recognise. If there are any higher decorations to the ones shown here, the ones usually for bravery, these will be found before the 'Stars' in the 'senior' position an example of this is a DFC - Distinguished Flying Cross. The senior position is defined as the highest value medal/decoration positioned closest to the 'heart' i.e. the centre of the body when the rack of medals is worn on the left breast. Medals awarded by other countries, regardless if they are decorations for bravery, campaign or service medals will be found after The Africa Service Medal in the junior position i.e. furthest from the 'heart'. It's not common to the 'average' South African rack as expressed here, but if your old folks served in the France and Germany theatre of operations, or in the North Atlantic (if they were in the Royal Navy) or even in the Pacific theatre they would carry the 'Stars' for these theatres of operations. Commonly, South Africans attached to or serving in the Royal Navy, Royal Air Force or Royal Marines tend to have these campaign stars. Note: This is a very complex field and I'm no expert, the intension here is to show the basic outline, each of the medals has rather extensive qualifying criteria and medal racks can vary substantially.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

103

THE SOUTH AFRICAN INDIAN LEGION OF MILITARY VETERANS Vinesh Selvan Good Day Hennie On the 2nd July 2022, The South African Indian Legion of Military Veterans held their first Formal Guest Evening at the Qurtuba Convention Centre in Sandton, Johannesburg. The event was used to officially launch the association to the South African National Defence Force as a military veteran’s organisation. Guest of Honour included VIP Guests Major General (Retired) Lawrence Smith from the Council of Military Veterans, Rear Admiral Nzimande (f) and Rear Admiral Msikinya who represented the Chief of the Navy, Brigadier General (Doctor) Abel Maminze of the Military Health Services, Brigadier General Leon Puckree from the South African Army and Councillor Solomon Maila representing the City of Johannesburg at the South African Indian Legion Guest Evening. The Chairman of the South African Indian legion is Warrant Officer Lionel Moodley (Retired) of the South African Air Force formerly from Chatsworth now residing in Westpark, Pretoria shared the goals and objective s of the organisation. Mrs Johannesburg 2002, Eve Solomon was honoured for her contribution towards the South African Indian Legion and all Military Veterans. Among the VIP Guests, was Regimental Sergeant Major Trevor Wright of the Scottish Regiment, recipient of the Honoris Crux for bravery with his lovely wife, Susan. Staff Sergeant (Retired) Willem Pretorius of the Parabat Association and his wife from Centurion also attended the Guest Evening. The reigning Miss Pretoria Teen Tenisha Gounder attended the event in her official capacity and was presented with a Certificate of Appreciation for her role at the 2021 Remembrance Day to honour of all Soldiers who lost their lives during World Wars 1 and 2. Mr Saga Naidoo and Mr Claude Muthen from Laudium were honoured with Certificates of Appreciation by the association for their support and contribution towards the South African Indian Legion. Pastor Grace Moneyvalu, Mrs Jennifer Moodley, Mrs Ruth Moodley and Mrs Irene Morgan from Laudium were among the invited guests that evening. Legionnaire Krish Pillay firmly from Pietermaritzburg also attended with his wife Linda. The Qurtuba Hospitality was presented with a plaque and Certificate of Appreciation for their contribution towards assisting the organisation in making the Event a reality. More photos can be found on the South African Indian Legion Facebook Page - https://www.facebook.com/media/set/?set=oa.715411749748728&type=3 Regards Vinesh Selvan

NONGQAI Vol. 13. No. 8

104

Left: Legionnaire Brian Smith Mrs Eve Solomon and Mrs Veena Patel Right: Miss Pretoria Teen 2022 – 1

Mr Claude Muthen

NONGQAI Vol. 13. No. 8

105

Sagie Naidoo, Lionel Pillay, Rear Admiral Nzimande, Rear Admiral Msikinya, Krish Pillay and Leon Subban

Mr Kamlesh Patel, Col Zayd Peer and Lt Col Aurry Pillay (SAPS) NONGQAI Vol. 13. No. 8

106

Left: Regimental Sergeant Major Trevor Wright and his wife, Susan and right: Willem Pretorius

Mr Lionel Pillay, Anysa Pillay, RSM Trevor Wright and Krish Pillay

NONGQAI Vol. 13. No. 8

107

Grand Pop’s WW1 South African medal rack explained Peter Dickens Jul 10 Understanding your Great Grandfather’s or Grandfather’s World War 1 medals. Now this is the standard set issued to many who fought for British and Commonwealth (Empire) side in WW1, affectionately known by the veterans as “Pip, Squeak and Wilfred”. The affection comes from a popular cartoon series at the time called The adventures of Pip, Squeak and Wilfred and consisted of three characters.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

108

The origins of the characters are interesting. Squeak was found in the London Zoo after hatching on the South African coast years before. Pip was discovered begging by a policeman on the Thames Embankment and was sent to a dogs' home, where he was bought for half a crown. Wilfred was found in a field near his burrow and was adopted by Pip and Squeak. In terms of their military meaning and importance, these are them in order of precedence - left to right. Now, “Pip” is The '1914 Star,' campaign medal awarded to officers and men of British and Imperial forces (including the South African Army) who served in any theatre of the First World War against the Central European Powers during 1914 and 1915. Distinguished by the ribbon in the colours of the British Union Flag/Jack “washed” out.

“Squeak” is the 'British War Medal,' campaign medal of the United Kingdom which was awarded to officers and men of British and Imperial forces (including South Africa) for service in the First World War. The front depicts King George V with a latin inscription about the King, similar to what you would find on coins. The back shows the dates of the First World War and St. George on horseback. The colour of the ribbon has no known significance.

Finally, "Wilfred” - The 'Victory Medal' (South Africa) is the Union of South Africa's version of the Victory Medal (United Kingdom), a First World War campaign medal of Britain and her colonies and dominions. The medal, never awarded singularly, was awarded to all those South Africans who were awarded the 1914–15 Star, or to all those who were awarded the British War Medal.

What makes the South African version of the Victory Medal unique to all the others issued to veterans of Britain and her Imperial Allies around the world is found on the Reverse. All Victory Medals have the words "The Great War for Civilisation" written in English on the back, the South Africans ones have it in Dutch in addition. Note; the date on the back '1914-1919' does not depict the end date of the war which was 1918 instead it commemorates the date from which the war was formally remembered - 1919. The Victory Medal's ribbon represents the combined colours of the Allied nations, with the rainbow additionally representing the calm after the storm. The ribbon consists of a double rainbow with red at the centre. NONGQAI Vol. 13. No. 8

109

These medals are worn in precedence to the World War 2 medals if your ancestor or parent fought in both WW1 and WW2. If your ancestor also fought in the Boer War, those medals i.e his Boer War campaign medals (whether he fought on the British side or the Boer side) will precede these WW1 ones in the more 'senior' position. The basic rule with medals basically is the closer to the centre of the body (the heart) when the medals are worn on the left breast the more senior the medal or decoration. The first 'war' a veteran fights in - all his campaign medals for that war - will precede the next war that he fought in and all those campaign medals. Decorations (higher awards for bravery and the like) precede 'all' campaign medals regardless of the war in terms of seniority. Service medals i.e. for years of service and medals (and even decorations) awarded by another country are worn in the junior position (furthest from the 'heart'). A good example of this is Field Marshal Jan Smuts' medals as he fought in all three wars - The South African War 1899-1902 (on the Boer side), the 1st World War and the 2nd World War. Note: This is a very complex field, and I'm no expert and the intension is to show the basic outline for WW1 medals commonly found, each of the medals has rather extensive qualifying criteria. Have a look at your Great/Grandfather’s medals and see if they are in the right order and which of these three medals you now recognise. Witten and Researched by Peter Dickens

ANGLO BOERE OORLOG Nico Moolman

Britse wagte aan diens by die Oude Presidensie in Bloemfontein tydens die ABO en terwyl Lord Roberts dit beset het. NONGQAI Vol. 13. No. 8 110

ANGLO BOER WAR: GENERAL CR DE WET Jennifer Bosch

General De Wet on Fleur who moved his head when the photo was taken.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

111

Enlargements: Note “penkop” and better photo of Gen de Wet – A true hero of the ABW

ABW: INDIAN DHOOLIE BEARERS

Indian Dhoolie (stretcher) bearers carrying a wounded Officer in Ladysmith NONGQAI Vol. 13. No. 8

112

SOUTH AFRICAN ARMY AIR DEFENCE ARTILLERY FORMATION: OERLIKON GDF - 002 35 MM TWIN ANTI AIRCRAFT GUN Wolfgang Witschas

History and Background Introduction The highly regarded twin 35 mm anti - aircraft gun has been the primary anti aircraft gun of the South African Army for some time. It is used with two radar systems, the Super Fledermaus fire control radar and the Italian LPD - 20 Field Surveillance Radar. The Oerlikon GDF or Oerlikon 35 mm twin cannon is a towed anti-aircraft gun made by Oerlikon Contraves (renamed as Rheinmetall Air Defence AG following the merger with Rheinmetall in 2009). The system was originally designated as 2 ZLA/353 ML but this was later changed to GDF-001. It was developed in the late 1950s and is used by around 30 countries. The gun system rests on a lower mount composing of a two-axle chassis and two outriggers. Ne jack under the chassis and one under each outrigger stabilising the gun for firing, the wheels being raised ou of the way. This preparation of the gun is carrid ot electro - hydraulically, although there os a mechanical emergency back - up system. The normal time into action is 1,5 minutes, or 5 minutes if the mechanical system is used. Specifications Type: Autocannon Place of origin: Switzerland Service history: In service 1963–Present Wars: Falklands War Border War in South West Africa (SWA) Production story: Designer: Oerlikon Manufacturer: Oerlikon NONGQAI Vol. 13. No. 8

113

Specifications Mass: 6,700 kg (14,800 lb) (with ammunition) Length: 7.8 m (25 ft 7 in) (travelling? Barrel length: 3.15 m (10 ft 4 in) Barrel: Width2.26 m (7 ft 5 in) Travelling; Height: 2.6 m (8 ft 6 in) Crew: Three Shell Complete round: 35×228mm, 1.565 kg (3 lb 7 oz) Caliber35 mm (1.4 in) Action: Gas-operated Carriage: 4 wheels with outriggers Elevation−5°/+92°TraverseFull 360° Rate of fire: 550 rounds/min (per barrel) Muzzle velocity: 1,175 m/s (3,850 ft/s) (HEI-TEf effective firing range: Ceiling: 4,000 m (13,000 ft) Background Design and Development The system uses twin autocannons, firing 35×228mm NATO-standard ammunition. It was originally designated 353 MK and is now designated as the KD series. The same KD series 35mm cannons are used in the German Bundeswehr Leopard 1 tank based Gepard and Type 74 tank-based Type 87 SPAAG and Marksman self-propelled anti-aircraft guns (SPAAG). The system could be paired with the off-gun (remote) Super Fledermaus fire control radar, which in the late 1970s was upgraded to the Skyguard system. The weapons were aimed either directly, by way of an advanced sighting system, or automatically, by locking onto the target with radar. Early models carried 112 rounds ready to fire, and an additional 126 stored on the chassis as reloads. Later versions with automated reloading carry 280 rounds total. A typical engagement burst is 28 rounds. In 1980 an upgraded model, the GDF-002 was produced, which featured an improved sight, and the ability to be directed by an off-gun digital control system. A few years later a third version of the system was being produced, the GDF-003, which was broadly similar to the GDF-002, but included some enhancements like self-lubricating weapons and integrated protective covers. In 1985 a further upgraded model was produced, the GDF-005, which was introduced,featuring the Gunking 3D computer-controlled sight with an integrated laser range-finder and digital control system. The GDF-005 also introduced an automated ammunition-handling system, which eliminated the need for the two reloaders, reducing the crew from 3 to 1. The guns are usually transported by a 5-tonne 6×6 truck. Super Fledermaus

NONGQAI Vol. 13. No. 8

114

History and Background The Super Fledermaus (literally Super Bat), known in Swiss service as the Feuerleitgerät 63, Flt Gt 63 (fire control radar unit 63), is a pulse-radar fire control system, 111 of these systems were in service with the Swiss Air Force from 1965 to 1977. Under the lead of Contraves, the Super Fledermaus fire control system was jointly developed and produced by ten companies. It replaced the Fire control radar Mark VII in Swiss service, and was in turn replaced by the Skyguard system. The Super Fledermaus fire control system comprises a four-wheeled towed trailer and was designed and built by the then separate Contraves company. It consists of a four-wheeled towed trailer with an E/F band pulse doppler search radar with a range of around 15 km and a pulse doppler tracking radar operating in the J band, also with a range of 15 km. It was also used as the fire control system on the German Gepard "Flackpanzer" Self-propelled Anti-Aircraft Gun (SPAAG). It can simultaneously control two Oerlikon 35 mm twin anti-aircraft guns. The Super Fledermaus can detect targets up to 50 km away and provides automatic tracking at ranges up to 40 km. Its radar transmitter can alternate between frequencies to counter jamming. The computer calculates the lead angle from the data presented to it by the radar, taking into account programmed metreological data, charge temperature and muzzle velocity. Visual operation "Optisches Zielgerät (OZ)" utilizes electro-optical sights on the gun mounts, this allows the direct laying of the guns by their crews; this mode of operation limits the system to daylight/good weather conditions. Radar target assignment "Ziel Zuordnungs Radar (ZZR)” requires an oral radio or telephone transmission to the Parallax computer operator, who inputs the search data into the device. Under the control of this analog-computer the fire-control radar tracks the target, the computer continuously calculates a firing solution, and lays and fires the guns by remote control. Specifications Type: Fire Control Radar Mass: 5 Tonnes Dimensions: Length: 4,63 m Width: 2 34 m Height: 2 75 m Minimum Range: 300 m Maximum Range: 50 000 m (acquisition) 40 000 (automatic tracking) Traverse: 360° Traverse Rate: 120°/s minimum Elevation: - 5°to + 85° Elevation Rate: 60°/s minimum Technology • Pulse radar with background clutter suppression all round and sector search capabilities as well as automatic tracking • Three optical target detectors "Optisches Zielgerät (OZ)" • Range: 40km • Frequency: 8600–9600 MHz • Transmit pulse power: 150 kW • Weight: 5400kg • Power supply by 4-cylinder Porsche engine, generator 23 KVA, 380 V NONGQAI Vol. 13. No. 8

115

• Analog converter with AC technology and computing capacitors / power systems for directional target control, target data tracking, lead calculation and ballistic drop compensation • X-band fire control radar "Albiswerk" with Magnedstation PPI and RH/A display • Sector or omni search, conical scan target tracking LPD - 20 Search Radar

Operational Length: 3.86 m Operational: 2.32 m Operational Height: 2.55 m Total Weight: 2,200 KG Vehicle Category: 1 Axis Ford g Capacity: 650 mm Maximum Speed: 80 Km/h Power: 4.5 A 6 kva Reflector Antenna Length: 340 mm Anti-aircraft cannon upgrades Oerlikon Skyshield upgrade The SANDF acquired 169 Oerlikon GDF 35 mm guns, along with 75 Superfledermaus fire control units (FCUs) in 1963. In 1990, 48 of these Mark (Mk) I guns were upgraded to Mk V status and the Superfledermaus fire control units were replaced by Italian LPD20 radars. German defence company Rheinmetall AG (RAD) of Switzerland were awarded the contract for the latest upgrades and the modernisation of this system, which will include logistics and training services scheduled for completion by 2017. The NONGQAI Vol. 13. No. 8 116

company is represented in South Africa by Rheinmetall Denel Munitions, with State owned Denel, a 49% shareholder. The contract will see Oerlikon Skyshield fire control systems being supplied and the modernisation of the guns. The upgrades involved the modification of the 35 mm guns to Mk 5A and Mk 7 status. A number of these guns will be retrofitted with upgrade kits to accommodate Rheinmetall’s state-of-the-art Ahead airburst ammunition, together with the supply of the latest Skyshield radar sensor units and Gun Fire Control Posts (GFCP). These now form part of the Mobile Air Defence System (MOBADS) as an element of the Ground-Based Air Defence System (GBADS), comprising the fire control elements of a locally-integrated GFCP with the primary objective of countering air threats. The Mk 5A guns fire conventional HE (High-Explosive), HEI (High-Explosive Incendiary), HEI-T (High-Explosive Incendiary Tracer), and PRAC-T (Practice Tracer) ammunition to destroy aerial targets. The Mk 7 guns are capable of firing the latest Rheinmettal AHEAD (Advanced Hit Efficiency and Destruction) ammunition. Each AHEAD 35 mm x 228 mm airburst projectile contains a lethal payload of heavy-metal, spin-stabilised, sub-projectiles that explode at a pre-programmed point in the flight path of the approaching target – effectively producing a cloud of lethal sub-projectiles to penetrate the outer skin of the target and cause catastrophic internal damage. The Skyshield technology will enable the SANDF to protect sensitive installations such as the Houses of Parliament, power plants, stadiums and other critical and civilian assets from a wide array of aerial threats, including asymmetric terrorist-type attacks. Skyshield air defence systems can be easily transported and can be deployed anywhere, depending on an evolving threat situation.

Sources: Google: https.//en.m.wikipidia.org_oerlikon.gdf-200 Google: https.//en.m.wikipidia.org_super fledermaus Book: South African Arms and Armour A concise guide to armaments of the SA Army, Navy and Air Force: Pages: 90 - 91: Struik Helmoed - Römer Heitman.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

117

ANGOLAN, MOZAMBICAN AND AFRICAN WAR RELICS David Barber via Frans Bedford Visser

On 18 August 1982, 17 South African Special Forces operators crossed into Zimbabwe as part of the clandestine Op Drama. It was a mission to destabilize the ANC sympathetic government of Robert Mugabe and free political prisoners. The team was comprised entirely of former Rhodesian Army veterans, mostly black trackers led by 3 white NCOs. They crossed the border late at night through the Kruger National Park and into Matabeleland by foot. On a tactical pause, the team was ambushed by a significantly larger force of Zimbabwean National Army soldiers. The team leader, Colour Sergeant Dave Berry was shot in the head and died shortly afterwards. The hulking ex-SAS hero had previously been awarded the Bronze Cross of Rhodesia for his combat gallantry, and proudly wore his SAS wings on his chest. At some point during this firefight, Sergeant Robert Beech was separated from the team. Beech, affectionately called “Bobo” by his comrades was an ex-Rhodesian Light Infantry NCO with a Military NONGQAI Vol. 13. No. 8

118

Forces Commendation for his exploits in Rhodesia. It is unknown whether he was captured alive by the ZNA at this stage. Sergeant John Andrew Wessels continued the fight before being incapacitated by a gunshot to the leg. He was carried to a ditch by one of the black trackers, Private Khiwa Sibanda as ZNA troops closed in on them. He swapped his lighter AK-47 with Khiwa’s machine gun and ordered him to cross the border. Wessels decided he would die fighting. He was last seen engaging several ZNA troops as he lay wounded. Khiwa managed to escape and evade ZNA troops for 3 days, zigzagging through Mozambique, Zimbabwe and South Africa. The families of Berry, Beech and Wessels were told the men had died in a training accident in Pretoria. The ex-Rhodesian black troops involved on Op Drama were told the mission never happened. Whenever the families attempted to talk to the survivors of Op Drama, the troops were immediately whisked away by South African authorities. The narrative changed as the Zimbabwean press paraded the bodies of the operators. The South Africans laid the blame of ex-Rhodesian SAS Major Darrel Watts. The black op became an “unauthorized mission” by rogue Rhodesians. Khiwa was never allowed to interact with his brother operators. Many believed him dead until the Truth and Reconciliation Commission when he resurfaced and attempted to testify on the circumstances of Op Drama. Watts left the SADF wrongfully disgraced, and many ex-Rhodesian operators followed in disgust. Zimbabwe cremated and “disposed of” the remains of the three fallen operators. Spurred on by the failure of South Africans, Mugabe brought in North Korean military advisors who trained the 5th Brigade to combat dissidents. In the following up years, up to 30,000 Zimbabweans would be summarily killed in the massacres known as the Gukurahundi. Despite attempts to expunge the story of these men, we will never forget Dave Berry, Bob Beech and Andy Wessels.

ABO: DIE JOOD

Anglo Boer War: 155mm Creusot Long Tom 'Die Jood' being transported to Kimberley.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

119

1975–82: THE SAGA OF SOUTH AFRICAN POW’s IN ANGOLA, Gary Baines, Courtesy of German Minnaar via Frans Bedford Visser

In October 1975, the SADF launched a covert operation aimed at preventing the People’s Movement for the Liberation of Angola (MPLA) from assuming sole control of the former Portuguese colony. The SADF personnel were supposed to be volunteers – at least, that was the instruction given by the Minister of Defence. But national servicemen were actually obliged to join the task force and were made to sign a declaration that they had agreed to remain in cognito and not to disclose any details about the nature of the operation in which they were involved. In so doing, the SADF troops effectively forfeited the right to be treated in terms of the Geneva Conventions that governed the LOAC. South African soldiers swapped their SADF uniforms for Portuguese camouflage dress or nondescript green kit so as to masquerade as mercenaries. They were ordered not to carry any form of identification, including dog tags. And they were instructed to speak English and create the impression that they were from Britain – a tall order for those with pronounced Afrikaans accents. South Africa suffered acute political embarrassment when the international media exposed the role of the SADF in the fighting. Despite the failure to keep the SADF’s invasion of Angola secret, Defence Minister PW Botha only announced to the South African public that their sons were in Angola after the Cabinet had already taken the decision to withdraw. Whilst the SADF claimed successes on the battlefield, Savannah was an ad hoc operation without clear-cut strategic objectives. It proved to be a political miscalculation of monumental proportions. Instead of consolidating the position of Holden Roberto’s FNLA in the north and Jonas Savimbi’s UNITA in the south of the country, respectively, the South African invasion provided the newly NONGQAI Vol. 13. No. 8

120

installed MPLA government in Luanda with reason to increase the deployment of Cuban troops and Soviet advisors exponentially. South Africa’s military adventurism was widely condemned in international forums and only added to the pariah state’s isolation. Its faith in the USA proved misplaced. The Central Intelligence Agency (CIA) delivered limited assistance from secret funds, but Kissinger’s promise of diplomatic support proved chimerical. And the Vorster government’s ‘outward-looking’ policy in Africa had to be scuttled. There was also some domestic political ‘fall out’ from Operation Savannah. This resulted as much from the National Party government’s inept public relations as from its failure to agree upon and achieve strategic military objectives. The public were kept in the dark about the incursion for fear of alarming the parents of the national servicemen who were deployed on foreign soil in terms of the 1957 Defence Act. Moreover, more than 30 SADF personnel were killed and seven captured. While Botha claimed that South African intervention in Angola was confined to securing the border and the Cunene hydroelectric scheme, four SADF soldiers were captured deep within that country. This occurred on 13 December 1975 shortly after the Battle of Bridge 14 on the Nhia River (Cuanza Sul) near Catofe. Three days later, the South Africans were displayed to the media in Luanda in order to expose the SADF’s involvement in the Angolan civil war. They were identified as: • Cpl Johannes Gerhardus Terblanche • Pvt Robert Wilson • Pvt Graham Danney • Pvt Robert Wiehahn. These were not frontline troops; they were attached to the Technical Services Corps that was part of the mechanical support team accompanying Battle Group Foxbat. Terblanche was a permanent force member, while the other three were national servicemen. A Defence Headquarters statement claimed that the soldiers were captured while recovering an unserviceable vehicle in the operational area’. In fact, they had been captured 20 km north of the bridge over the Ntua River on the road to Quibala − a distance of some 750 km north of the Namibian/Angolan border. On 17 December 1975, Danney and Wiehahn were interviewed on Radio Luanda. Under crossexamination by a Commander Juju, they feigned varying degrees of ignorance about the objectives of the operation in which they were involved. They claimed that details of the combat mission were not revealed to them and that they had only operated in a support capacity. They informed their questioner that their kit had been issued to them at Grootfontein on 24 November 1975, prior to them setting out on a northward advance that had taken them via Sa da Bandeira to Cela. They were apparently instructed that, if they should become involved in contact with Angolan forces, they would be able to distinguish between MPLA who wore hats with insignia and FNLA/UNITA who did not. They admitted that they were not wearing regular SADF uniforms when they were captured. This admission amounted to a propaganda coup for the MPLA. The POWs were living proof of a South African invasion and provided ample justification for the MPLA government’s invitation to Cuba to reinforce its defences against unprovoked SADF aggression. But it was the visual imagery that did the most damage to the apartheid state. A photograph of the four dejected young white South Africans was given worldwide exposure.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

121

WE WILL REMEMBER

SOUTH AFRICANS’ COMMONWEALTH WAR CASUALTIES BURIED ACROSS THE WORLD: PART FIFTY-FOUR Captain (SAN) Charles Ross (SA Navy Retired) South Africans took part in almost every theatre of war during both the First and Second World Wars. According to the Commonwealth War Graves Commission Casualty Data Base 7 290 (includes 607 unknown) First World War casualties and 9 986 (includes 84 unknown) Second World War casualties are buried in 1 207 cemeteries while 2 959 First World War and 2 005 Second World War casualties are commemorated on 48 memorials. This does not include the 1 750 members of the South African Native Labour Corps and the 306 from the South African Book of Remembrance, whose names are in the process of being added to the Commonwealth War Graves Commission’s Casualty Data Base. With South Africans having served far and wide, it is not surprising that you would find single or small group graves in cemeteries across the world. Here are some of those cemeteries where one or a tiny group of South Africans are buried.

• The Huts Cemetery, West Vlaanderen, Belgium This cemetery takes its name from a line of huts strung along the road from Dickebusch (now Dikkebus) to Brandhoek, which were used by field ambulances during the 1917 Allied offensive on this front. Plots I to X and XII to XIV were filled between July and November 1917. Plots XV and XI followed. Nearly two-thirds of the burials are of gunners as many artillery positions existed nearby. The cemetery was closed in April 1918 when the German advance (the Battle of the Lys) brought the front line very close. The advance was finally halted on the eastern side of the village, following fierce fighting at Dickebusch Lake, on 8 May. There are now 1,094 Commonwealth burials of the First World War in the cemetery. The cemetery was designed by Sir Edwin Lutyens. There are four World War One South African Commonwealth war graves in the cemetery.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

122

• Krakow Rakowicki Cemetery, Poland At the end of the Second World War, the graves service of the British Army of the Rhine gathered together Commonwealth graves from all over Poland into three cemeteries, this being the largest. Those buried here died while prisoners of war during the German occupation, most of the graves coming from the cemetery at the large camp at Lamsdorf, Stalag VIIIB (after 1943 known as Stalag 344), where there was a hospital of 450 beds used only for Commonwealth prisoners. Before this hospital came into being the sick at Lamsdorf were treated at the hospital at Langenbielau: those who died were buried in Langenbielau Catholic Cemetery, and these graves were also moved to the Commonwealth plot at Krakow. Other graves brought into the cemetery were those of airmen who lost their lives during the Warsaw supply drop and the bombing of factories, railways and other strategic objectives. Some of these airmen were originally buried in Warsaw. There are now 483 Commonwealth casualties of the Second World War buried or commemorated in Krakow Rakowicki Cemetery. There are also 24 non war graves, those of civilian internees (including two Imperial War Graves Commission gardeners) and 15 Polish war graves. There are 50 World War Two South African Commonwealth war graves in the cemetery.

• Tancrez Farm Cemetery – Belgium The commune of Ploegsteert remained under Allied occupation for much of the First World War, but was in German hands from 10 April to 29 September 1918. Tancrez Farm Cemetery stands behind a rebuilt farm house which during the war housed an aid post. It was begun in December 1914 and was carried on by field ambulances and fighting units until March 1918. The cemetery now contains 333 Commonwealth burials and commemorations of the First World War. Six of the burials are unidentified but there is a special memorial to one casualty known to be buried among them. There are also two German war graves. The cemetery was designed by Charles Holden. There are four World War One South African Commonwealth war graves in the cemetery.

• Sanctuary Wood Cemetery – Belgium Sanctuary Wood is one of the larger woods in the commune of Zillebeke. It was named in November 1914, when it was used to screen troops behind the front line. It was the scene of fighting in September 1915 and was the centre of the Battle of Mount Sorrel (2-13 June 1916) involving the 1st and 3rd Canadian Divisions. There were three Commonwealth cemeteries at Sanctuary Wood before June 1916, all made in May-August 1915. The first two were on the western end of the wood, the third in a clearing further east. All were practically obliterated in the Battle of Mount Sorrel, but traces of the second were found and it became the nucleus of the present Sanctuary Wood Cemetery. At the Armistice, the cemetery contained 137 graves.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

123

From 1927 to 1932, Plots II-V were added and the cemetery extended as far as 'Maple Avenue', when graves were brought in from the surrounding battlefields. They came mainly from the communes immediately surrounding Ypres, but a few were taken from further afield. Most of these burials were from the 1914 Battles of Ypres and the Allied offensive of the autumn of 1917. There are now 1,989 Commonwealth servicemen of the First World War buried or commemorated in the cemetery. 1,353 of the burials are unidentified. Many graves, in all five plots, are identified in groups but not individually. In Plot I is buried Lieutenant G.W.L. Talbot, in whose memory Talbot House at Poperinghe was established in December 1915. The first list of the graves was made by his brother the Reverend N.S. Talbot, MC, later Bishop of Pretoria. The cemetery was designed by Sir Edwin Lutyens. There are three World War One South African Commonwealth war graves in the cemetery.

• El Alamein War Cemetery – Egypt The campaign in the Western Desert was fought between the Commonwealth forces (with, later, the addition of two brigades of Free French and one each of Polish and Greek troops) all based in Egypt, and the Axis forces (German and Italian) based in Libya. The battlefield, across which the fighting surged back and forth between 1940 and 1942, was the 1,000 kilometres of desert between Alexandria in Egypt and Benghazi in Libya. It was a campaign of manoeuvre and movement, the objectives being the control of the Mediterranean, the link with the east through the Suez Canal, the Middle East oil supplies and the supply route to Russia through Persia. El Alamein War Cemetery contains the graves of men who died at all stages of the Western Desert campaigns, brought in from a wide area, but especially those who died in the Battle of El Alamein at the end of October 1942 and in the period immediately before that. The cemetery now contains 7,240 Commonwealth burials of the Second World War, of which 815 are unidentified. There are also 102 war graves of other nationalities. The The cemetery was designed by Sir J. Hubert Worthington. There are 486 identified and nine unknown World War Two South African Commonwealth war graves in the cemetery.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

124

ONS ONTHOU NO 44433 KONSTABEL DANIE DU TOIT Gert Visagé het 'n plasing gedeel. 18 Jul. om 14:26 ·

SA Police COIN Unit Veterans League 18 Jul. om 06:17 · On 18 July 1968, Cst Daniel du Toit became the first member of the SAP to die on Rhodesian soil. In a contact in the Valley, Lt J Vorster, Cst AJ Greunen and Cst D Hattingh were also wounded in the same action. Cst du Toit openly put down fire into the suspected enemy position in a gully, so as to divert attention from his wounded colleagues. A bullet through his head ended his young life, and that in a foreign country. At his funeral in Port Elizabeth, also attended by senior representatives of the Rhodesian diplomatic and military services, he was received as a national hero. A senior officer of the SAP described du Toit as 'defiant and unafraid,' exposing himself so that his colleagues could reach safety. In view of the above, I would be surprised if du Toit did not receive a posthumous award for his unselfish act of bravery (Gerry van Tonder (2009). ADELPHI PAPERS: 1966 to 1970: INSURGENCY AND COUNTER INSURGENCY: In July 1968 ZAPU and SA ANC were again active. A force of 91 men, divided into three groups, crossed at various points on the border with Zambia; on 12 July 25 crossed at the junction of the Gwai and Zambezi rivers, bound for Hartley; a second party of 38 entered at the confluence of the Chewore with the Zambezi on the same day; and on 13 July 28 crossed up-river from Chirundu making for Lupane. The actions which followed, involving both Rhodesian and South African units, were considered as models of counter-insurgency tactics backed up by advance intelligence reports. What happened to the group making for Lupane is worth looking at further. The security forces had their first definite indication of the presence of this group when they arrested a man who had become detached from the main group which had inadvertently circled back to the Zambezi, to a point seven miles south of their original crossing place. The rugged terrain, especially of the Kuburi Hills, had made it impossible to follow a direct route. The straggler revealed details of the size, equipment and direction of the group. Fast-moving tracker units were put on their trail. The security forces, knowing the direction of the group, were able to leap-frog ahead and prepare a series of ambushes in which 24 of the group were killed, three captured and one escaped. In this action the South African Police suffered their first casualty in Rhodesia with the death of Constable du Toit. According to Rhodesian sources 80 of the original 91 insurgents were killed or captured; four other South African policemen and two Rhodesian troopers were wounded. A ZAPU-SAANC NONGQAI Vol. 13. No. 8

125

communique claimed that 33 of the security forces were killed and several wounded (Adelphi Papers: Insurgency into Rhodesia (1973).

• Konst Danie du Toit se begrafnis

NONGQAI Vol. 13. No. 8

126

Erkenning: SARP Augustus 1969 p 117.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

127

Hy was my kollega te SAP Wentworth – ons eer sy nagedagtenis. Die vuurpeleton is onder leiding van sers Fred Geldenhuis. Foto: Oom Fred het die foto vir my gegee, HBH.

Brig Neville Thoms Neville Thoms het 'n plasing gedeel. 5 Jul. om 18:38 · Pi Pretorius het 'n nuwe foto by die album Mentors Groot Yster manne in my Lewe, gevoeg. 5 Jul. om 18:20 Brig. Neville Thoms. 10 jaar goed geken, tydens my dienstermyn in Krugersdorp. Brig Thoms, 'n Uitstekende Raadgewer op die gebied Ondersoek van Misdaad. Ook op 'n stadium in my diensbeurt alhier, Distrik Speurhoof, Krugersdorp. Opgetree as lektor by SAP opleiding, Maleoskop, Strafreg, gedoseer. 1988, Dankie. 'n Uitstekende en 'n Voorbeeldige, Offisier. Beslis, my as speurder, op verskeie gebiede gelei, meeste kere is dit telefonies gedoen. Ek is dankbaar teenoor u, Brig. Thoms!

NONGQAI Vol. 13. No. 8

128

NONGQAI Vol. 13. No. 8

129

POLICE INTERNATIONAL

UK appoints counterterror cop to head troubled London police By Associated Press Published: 17:29 BST, 8 July 2022 | Updated: 17:49 BST, 8 July 2022 London (AP) - Veteran counterterrorism police officer Mark Rowley will be the new chief of London´s troubled Metropolitan Police force, the British government said Friday. Rowley, who was head of counterterrorism at the force between 2014 and 2018, becomes commissioner of Scotland Yard after a string of controversies undermined public confidence in the country´s largest police force. He will have the task of restoring the reputation of a force that was last month placed in "special measures" by the country´s police watchdog. Rowley´s predecessor Cressida Dick quit in February after falling out with London Mayor Sadiq Khan, who said Dick wasn't doing enough to tackle allegations of misogyny and racism in police ranks. Rowley, 57, promised to "fight crime with communities - not unilaterally dispense tactics." "Our mission is to lead the renewal of policing by consent, which has been so heavily dented in recent years as trust and confidence have fallen," he said. The force has been under intense pressure to reform since a serving police officer, Wayne Couzens, was convicted of kidnapping, raping and murdering a stranger, Sarah Everard, while she was walking home at night in London in 2021. The police force´s subsequent handling of vigils and protests against Everard´s slaying also came under heavy criticism.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

130

FILE - Metropolitan Police Assistant Commissioner Mark Rowley speaks to the media in London, Sept. 15, 2017. Veteran counterterrorism police officer Mark Rowley will be the new chief of London's troubled Metropolitan Police, the British government said Friday, July 8 2022. Rowley, who was head of counterterrorism at the force between 2014 and 2018, becomes commissioner of Scotland Yard after a string of controversies undermined public confidence in the country's largest police force. (Victoria Jones/PA via AP) Earlier this year, an investigation slammed a culture of misogyny, bullying and sexual harassment at one London police station, Charing Cross. The force has been criticized for the way it handled the case of two Black sisters murdered in a London park in 2020 - their bodies found by a family search party because police weren't looking for them - and for failing to stop serial killer Stephen Port, who drugged and killed four young men he met online. Rowley´s start date hasn't been announced. Share or comment on this article: UK appoints counterterror cop to head troubled London... https://www.dailymail.co.uk/wires/ap/article-10995887/UK-appoints-counterterror-cop-headtroubled-London-police.html

NEDERLAND Beskermvrou: Koninklijke Marechaussee

Nederlands NONGQAI Vol. 13. No. 8

131

Prinses Beatrix is vandaag 66 jaar Schutsvrouwe van het Wapen der Koninklijke Marechaussee. Op 3 juli 1956 aanvaardde ze de titel Schutsvrouwe. Hiermee werd de nauwe relatie tussen de Koninklijke Marechaussee en het Koninklijk Huis bekrachtigd. Op de foto zien we het bezoek van de prinses aan het Opleidings-, Trainings- en Kenniscentrum (OTC) in Apeldoorn, afgelopen februari. Dit om stil te staan bij haar 65-jarig jubileum als Schutsvrouwe.

Afrikaans Prinses Beatrix is vandag 66 jaar Schutsvrouwe van het Wapen van die Nederlandse Koninklijke Marechaussee. Op 3 Julie 1956 het sy die titel Schutsvrouwe (besdkermvrou) aanvaar. Dit het die noue verhouding tussen die Koninklike Nederlandse Marechaussee en die Koningshuis bevestig. Die foto wys die prinses se besoek aan die Onderwys-, Opleiding- en Kennissentrum (OTC) in Apeldoorn verlede Februarie. Dit om haar 65ste bestaansjaar as Schutsvrouwe te herdenk.

UNIONDALE-POLISIESTASIE (Vuller) Kol Louis Langenhoven

NONGQAI Vol. 13. No. 8

132

DEFENCE INTERNATIONAL | VERDEDIGING INTERNASIONAAL

SIMO HÄYHÄ - BESTE SKERPSKUTTER IN DIE WÊRELD Philip Malherbe Simo Häyhä was ŉ Finse skerpskutter met die alias “Die Wit Dood”. Hy word beskou as die een van die mees akkurate skerpskutters van alle tye, met 500+ doodskote terwyl hy ŉ aktiewe soldaat was. Met ten minste 505 bevestigde doodskote gedurende die Winter Oorlog van 193940 tussen Finland en die Soviet Unie, word Simo Häyhä (1905-2002) beskou as die dodelikste skerpskutter in die geskiedenis beskou. https://www.historyextra.com/period/second-world-war/worldsdeadliest-sniper-simo-hayha-finnish-white-death-winter-war

Na aanleiding van ŉ studie in die Verenigde State van Amerika, is 7,000 geweerskote benodig om een geveg-dood te behaal gedurende die 1ste Wêreld Oorlog. Gedurende die Vietnam Oorlog het die totaal toegeneem met meer as 25,000 skote om ŉ dodetal van 505 te bereik. Agtergrond Simo is in Kiiskinen gebore in die Rautjärvi munisipaliteit in die streek Karelia in Finland, nou Russiese gebied. Hy was een van agt kinders. Die jong Simo het onder sy pa se leiding, na etlike jare se jag in die omliggende woude, soveel ervaring opgedoen dat sy akkurate knapheid met die geweer, aandag getrek het, en sy pa hom by skiet byeenkomste ingeskryf het. Die Winter-oorlog, wat gedurende die winter van 1939-40 uitgebreek het, het net 105 dae geduur, en Simo het by die Finse weermag aangesluit. Sy talent as uitstaande skut is onmiddellik opgemerk en alle beskikbare hulpmiddels is hom aangebied. Geskiedenis van die Oorlog Vermelde oorlog kan beskryf word as ŉ tipiese Dawid teen Goliat stryd, met die klein Finse land teenoor die magtige Sowjet Unie. Nieteenstaande die feit dat die Finne 11% van hul land verloor het, met 56,000 ongevalle (ŉ geweldige slag vir so ŉ klein landjie) het die magtige Russe 323,000 man verloor. Die reputasie van die Finne het wêreldwyd gestyg, met die Russe se swak vertoning wat heel moontlik tot Hitler se inval in Rusland gelei het. Finland se grootste basis van sy sukses gedurende die Winter Oorlog was dat die grootste gedeel van die burgermag wat aangemeld het as soldate, oor gekombineerde vaardighede beskik het as skiërs, houtwerkers en geweer skuts wat vertroud was met jag. Dit het hulle in staat gestel om hinderlae op die Rooi Weermag toe te pas met die taktiek van “slaan toe en hardloop” NONGQAI Vol. 13. No. 8

133

Mosin-Nagant M/28-30

https://www.tactical-life.com/firearms/mosin-nagant-m2830/#:~:text=The%20Finnish%20M%2F28%2D30,warping%20in%20the%20extreme%20cold.&tex

Finnish puuko knife. https://www.ebay.com/itm/173951869430 Die Finse soldate het in plaas van ŉ geweer-bajonet (lomp), hul tradisionele “puuko” mes met ŉ 22cm lem verkies. Die Finne het glad nie van die bajonet gehou nie, weens die feit dat dit as onnodige gewig beskou is en nooit skerpgemaak is nie. Simo se wapen Hy het die standaard weermag Mosin-Nagant M/28-30 grendel-aksie (7.62x53R) geweer; sonder ŉ teleskoop verkies; met ŉ hoë gehalte loop; die voorste visier was van dik metaal vervaardig en vir wind verstelbaar en beskerm deur twee “ore”; wat die soldate aan ŉ “Spitz’ hond herinner het, vandaar die vestiging van die naam. Die agterste visier (“U” vorming, van die beste gedurende daardie tye) was ŉ raaklyn (reguit lyn wat ŉ sirkel met net een punt raak) met verhoogde stelling vanaf 150 meter (waarop hy sy wapen ingestel het – die algemene gevegsafstand, waarmee hy al die jare geoefen het en vertroud was) tot 1,000 meters; die sneller is spesiaal vir die skerpskutters ontwikkel; met ŉ twee-stadium sneller, in ŉ klas van sy eie, nie net was die sneller ligter as ander nie, maar is toegerus met ŉ spring-spiraalveer, wat die meeste militêre gewere oortref het. Dit was ŉ duursame geweer wat taamlik slyt bestand, met veral die metaal gedeeltes en ŉ berkehout kolf wat bestand was teen die uiterse koue.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

134

“The White Death” Simo het berug onder die invallende Russiese troepe geword. Hy het die alias “The White Death” verwerf onder die Rooi Weermag, na aanleiding van sy karaktervolle wit kamoefleer uitrusting. Die Soviet soldate het teen-skerpskutters ontplooi om hom te dood, weens sy vaardighede het honderde vyandelike soldate omgekom. Laasgenoemdes het dit nie gemaak weens Simo se uitstekende gevegskuns in snerpende koue, so laag soos -40°C, met die weerkaatsende sonlig wat hul posisies verraai het, terwyl Simo goed gekamoefleer was en die heel dag in een posisie kon deurbring. Hy het nooit gebruik gemaak van ‘n teleskoop nie, weens die moontlikheid dat dit kon toevries en ‘n weerkaatsing kon weergee wat sy posisie kon verraai. Verdere stappe om sy posisie te verberg was om sy mond vol sneeu te pak om te verhoed dat sy asem enige stoom walms kon produseer. Modus Operandi Hy het op ‘n baie jeugdige ouderdom as plaasseun sy vaardighede in die natuur ontwikkel, gedurende gewone jagtogte in die woude, met sy pa as leermeester. Aanvanklik het hy begin om skugter voëls te jag in openinge in die woude, wat op die geringste geluid, enige refleksies of skielike bewegings gereageer het. As jagter het hy geleer dat alles afhang van die huidige situasie, teiken en terrein. Uiteraard is skerp visie, identifisering en herkenning van teikens nodig. Juis omdat daar geen peutervry metode in ‘n jagtog bestaan nie, is elke situasie en omstandighede uniek. Simo het dus geleer dat wanneer ‘n jagter na ‘n teiken skiet, moet hy die impak waarneem, aangesien enige wild sal poog om te ontsnap, indien die eerste skoot nie dodelik is nie, tensy die besering van so ‘n aard is dat enige beweging onmoontlik is. Dan sal enige dier poog om homself te verdedig totdat hy sterwe of nie in staat is om te beweeg nie, hierdie onverbiddelike realiteit is ook van toepassing op die mens op die slagveld. Simo se jagters vernuf het hom geleer om ‘n terrein te “lees” en aan te wend, wat meegebring het dat hy ontwikkel het in ‘n top meester om ‘n terrein op die slagveld tot sy voordeel te benut. Addisioneel tot sy vaardighede, het sy vader hom ‘n baie belangrike jagters -vaardigheid geleer, naamlik die vermoë om afstand te skat. Hy is nie hiermee gebore nie – en het ‘n klomp oefening gehad, eerstens om die afstand na sy teiken te skat en dit dan af te tree. In die meeste gevalle was sy skatting amper perfek, wanneer hy sy geskatte afstand na die teiken af getree het, was daar slegs ‘n variasie van een of twee tree na enige kant op teikens op 150 meter. As ‘n jong man is hy ook geleer om in die woude die effek van wind en reën te skat en te analiseer tydens skiet omstandighede.

https://www.historyextra.com/period/second-world-war/worlds-deadliest-sniper-simo-hayhafinnish-white-death-winter-war/ Op bogenoemde foto demonstreer Simo sy metode om vanuit ‘n bedekte jakkalsgat te vuur, met sy wapen wat deur ‘n stomp ondersteun word. Let op die manier hoe hy sy handskoene plaas; dit is om die effek van die skok effek van die skoot te verminder. Die ondersteunende hand is agter die sneller om die beste posisie te verseker.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

135

Tydens een geleentheid, net voordat hy ‘n vyandelike skerpskutter met ‘n enkele skoot gedood het, het vermelde skerpskutter ‘n mortier na sy skuilplek gewerp, wat ontplof het, wonderbaarlik is hy nie gewond of gedood nie, en het na sy skoot ontsnap sonder ‘n skrapie. Tydens ‘n ander geleentheid het ‘n bom naby sy skuilplek ontplof en sy jas se agterkant weggeskeur, en het hy met geringe wonde ontsnap. Vir ‘n soldaat wat soveel tyd op die voorste linies gespandeer het, het hy geantwoord dat hy nooit bang was nie. Hy het sy werk as skerpskutter benader soos ‘n jagtog, en het die heeltyd gekonsentreer hoe om hom self te verskans om sy vyand te uitoorlê. Hy het vele tegnieke ontwikkel, soos om water op die sneeu voor hom te gooi sodat die loopflits nie sy posisie sou weggee om die sneeu te versteur nie. Hy het dan ook ‘n meester geword om geluide, rook en artillerie vuur aan te wend om sy bewegings te bedek om van posisie te verander. Met die wat kaarte skaars was gedurende die oorlog, het hy staat gemaak op sy geheue om die beste skuilplekke te identifiseer. Voorbereiding en taktiek Sy vaardighede was gebaseer op sy uitgebreide voorbereiding vir sy taak. Gedurende donker, het hy gereeld sy vuur-houdings geoefen, met die nodige voorbereidings en verbeterings wat hy nodig geag het. Sy gedrag kon as obsessief beskou word weens sy toewyding. Hy het sy wapen baie keer meer as die gewone soldaat skoongemaak; hy het onderhoud en operasies ingeoefen voor en na die afhandeling van ‘n taak. Gesien in die lig dat die temperature gedurende die winter tot -40°C kon daal, was behoorlike wapen onderhoud van so ‘n aard dat dit uitgevoer is om patroon storing te voorkom. Een vreemde mite dat skerpskutters in bome klim om hul teikens by te kom, het Simo net laat lag nadat hy daaromtrent uitgevra is. Sy weergawe was dat dit vir die skerpskutter baie ongemaklik sou maak om behoorlik op die teiken aan te lê, en die feit dat as hy ontdek word, was daar geen ontsnap roete nie. Wat hy wel gedoen het was om oorhangende takke van bome aan te wend om sy skuiling te bedek, wat beskerming verleen het en hom toegelaat het om ‘n ondersteunende korrel te neem.

https://www.historyextra.com/period/second-world-war/worlds-deadliest-sniper-simo-hayhafinnish-white-death-winter-war/ Gewond Gedurende ‘n aanval deur die vyand is hy deur ‘n patroon wat in sy gesig ontplof het getref, hy het daarna blywende littekens opgedoen en vir baie jare voortdurende pyn ondervind. Slagveld ondervinding Met Simo se unieke karakter en leeftyd van voorbereiding, was hy ‘n nagmerrie vir die Russiese troepe gedurende die winter woude in Finland, totdat hy op 6 Maart 1940, gewond is. Hy het in ‘n NONGQAI Vol. 13. No. 8

136

koma verval en het eers weer by gekom een week later, teen daardie tyd is die vredesooreenkoms alreeds onderteken. As die mees suksesvolle skerpskutter wat ooit gelewe het, was sy sukses te danke aan die feit dat hy ten alle tye bewus was van alles wat om hom aangaan. Hy was ‘n baie ervare spoorsnyer, wat die kuns verstaan het hoe om weg te kruip. Sy geweer was deur baie jare gebruik en hy het te alle tye geweet hoe dit sou reageer in alle toestande. Hy het die ideale persoonlikheid gehad wat ‘n skerpskutter soos ‘n handskoen gepas het. In ag geneem dat hy skraal gebou was, daarvan gehou het om alleen op te tree, die vermoë om sy emosies te beteuel was hy die ideale skerpskutter. Gedurende die outeur Tapio Saarelainen, van die boek: “The White Death” se vele onderhoude met Simo, was sy waardevolle insig: “Oorlog is nie ‘n aangename ondervinding nie, maar wie anders moet die land verdedig, indien ons nie gewillig is om die taak ons self te verrig nie”? Na die einde van die oorlog het Simo teruggekeer na sy plaas. Sy helde dade was legendaries en het hy beroemdheid verwerf. Hy het egter sy eie geselskap verkies. ‘n Goeie vriend van hom het meegedeel dat hy die geselskap van diere in die woud verkies het. Neem mens in ag dat Simo ‘n totaal van 26 vel operasies ondergaan het, en sy spraak nooit volkome herstel het nie, is dit te verstane dat hy nie interaksie met ander gevoer het nie, tensy dit absoluut noodsaaklik was. Tot hy in 2001 na die Kymi Instituut vir Gestremde Veterane verhuis het, het hy alleen gebly. Hy is in 2002 in die ouderdom van 96 oorlede. (Saarelainen die outeur van die boek: “The White Dead”, was ‘n beroepsoffisier in die Finse Weermag, wat vir twee dekades skerpskutters opgelei het, en bygedra het tot die Finse Weermag se handboek vir skerpskutters. In laasgenoemde se jeug het hy deelgeneem aan kompeterende geweer skyfskiet.) Bronne https://www.historyextra.com/period/second-world-war/worlds-deadliest-sniper-simo-hayhafinnish-white-death-winter-war/ https://www.google.co.za/search?q=Simon+H%C3%A4h%C3%A4+%E2%80%93+best+sniper+in +the+world&hl=en&tbm=isch&sxsrf=AP https://historyofyesterday.com/the-worlds-deadliest-sniper-the-white-death-801ad74fe17f https://www.tactical-life.com/firearms/mosin-nagant-m2830/#:~:text=The%20Finnish%20M%2F28%2D30,warping%20in%20the%20extreme%20cold.&text =The%20M%2F28%2D30%20rifle's,the%20rear%20of%20the%20bolt. https://www.guns.com/news/review/gun-review-the-finnish-model-m2830-mosin-nagant-rifle https://medium.com/m/globalidentity?redirectUrl=https%3A%2F%2Fhistoryofyesterday.com%2Fthe-worlds-deadliest-sniperthe-white-death-801ad74fe17f https://forum.axishistory.com/viewtopic.php?t=116588&start=15

NONGQAI Vol. 13. No. 8

137

RUSSSIA Russian Navy takes delivery of Putin's super sub: Largest submarine to be built in 30 years that has enough firepower to take out entire cities and unleash 'radioactive tsunamis' is set to go into service By Mailonline Reporter Published: 11:50 BST, 10 July 2022 | Updated: 11:50 BST, 10 July 2022

The Russian Navy were delivered a 'doomsday' submarine last week equipped with nuclear torpedoes 'the size of a school-bus' so powerful they could cause a 'radioactive tsunami' The 184m (604ft), 30,000-ton Belgorod submarine is the largest sub built in 30 years and can fit six 80ft long Poseidon nuclear torpedo drones armed with an up to a 100-megaton nuclear payload, US Naval Institute News reports.

These unmanned weapons could produce a tsunami up to 500m (1,650ft) high and are built to cause 'devastating' widespread radioactive contamination akin to a cobalt bomb. Poseidon torpedoes are designed to cause 'destroy' economically important coastal cities by 'creating wide areas of radioactive contamination, rendering them unusable for military, economic or other activity for a long time', according to a leaked Russian document translated by the BBC in 2015.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

138

It was also revealed the weapon has a range of thousands of miles. A warhead of this size would destroy the US coast with a gigantic tsunami and radioactive fallout - and Russian military experts suggested the 2015 leak was a warning to the US. In May 2020 state-run Russian news agency TASS reported the payload could be up to two megatons to 'destroy enemy naval bases' and have an operation depth of over 1km.

The Russian Navy Commander-in-Chief Nikolay Tevmenov said at the submarine's delivery ceremony that it will be used for 'research and scientific expeditions', according to TASS. He said: 'The submarine Belgorod opens new opportunities for Russia in holding various researches and helps carry out diverse scientific expeditions and rescue operations in remote areas of the World Ocean.'

NONGQAI Vol. 13. No. 8

139

The ship was built at the Sevmash Shipyard in Severodvinsk, the largest shipbuilding operation in Russia, and delivered to the Russian Navy Northern Fleet's headquarters in Severodvinsk. The handover to the Russian Navy comes after beginning its first sea trials last year reportedly under the secretive Main Directorate of Undersea Research after threats to sink British and American warships in the Black Sea.

In January this year, the Russian Navy said they would receive the 'special-purpose sub with nuclear-armed drones' in July 31 this year - meaning the transfer is three weeks early. It will be operated by the navy but its missions will be controlled by President Vladimir Putin (pictured).

NONGQAI Vol. 13. No. 8

140

The Belgorod sub was caught via satellite imagery on the surface of the White Sea along with the second biggest sub in the world, Dmitry Donskoi on June 26 according defence analyst HI Sutton, who labelled Belgorod a 'doomsday submarine'. He said: 'These subs are ginormous, much bigger than anything in the West, even the US Navy's Ohio Class'. The sub could also contain 'unique' drones designed for covert missions such as cutting undersea phone and internet cables, causing untold damage to Western economies. Share or comment on this article: Putin delivered huge sub with power to unleash 'radioactive tsunamis' https://www.dailymail.co.uk/galleries/article-10999573/Putin-delivered-huge-sub-power-unleashradioactive-tsunamis.html

Van Rhynsdorp-polisiestasie – Kol Louis Langenhoven

NONGQAI Vol. 13. No. 8

141

INTELLIGENCE | INTELLIGENSIE

MI5 AND FBI Heads of MI5 and FBI warn of threat posed by China in first ever joint speech: Security chiefs say they are facing 'game changing challenge' from communist party which is 'covertly applying pressure across the globe' MI5 director Ken McCallum and FBI chief Christopher Wray in historic address Heads of security agencies used joint speech to warn of China's long-term risk Ruling CCP pose a 'game changing challenge' to the established world order By Jacob Thorburn for Mailonline Published: 17:32 BST, 6 July 2022 | Updated: 20:00 BST, 6 July 2022 The heads of Britain and America's intelligence agencies have promised more investigations into China as they jointly warned the world faces a 'game changing challenge' from the ruling communist party. Director general Ken McCallum said MI5 is running seven times as many investigations into China as it was four years ago, and plans to 'grow as much again' to tackle the nation's widespread attempts at interference. In an unprecedented joint address with the director of the FBI, Christopher Wray, at MI5's Thames House headquarters in London on Wednesday, business leaders and academic chiefs also heard warnings that a Chinese takeover of Taiwan could 'represent one of the most horrific business disruptions the world has ever seen'. In their historic speech, the security chiefs warned of China's ruling community party, headed up by President Xi Jinping, attempting to 'covertly apply pressure across the globe'. They warned the Chinese government was a looming threat to global economics, technology, businesses and particularly to Taiwan - the tiny East Asian island that has long fought off calls to reintegrate with mainland China.

MI5 Director general Ken McCallum (left) and FBI chief Christopher Wray (right) used their historic joint address to warn of the looming threat of China's ruling Communist Party on the established world order NONGQAI Vol. 13. No. 8 142

In their historic speech, the security chiefs warned of China's ruling community party, headed up by President Xi Jinping, attempting to 'covertly apply pressure across the globe' Mr McCallum said: 'Today is the first time the heads of the FBI and MI5 have shared a public platform. 'We're doing so to send the clearest signal we can on a massive shared challenge: China. 'The most game-changing challenge we face comes from the Chinese communist party. It's covertly applying pressure across the globe. 'MI5 has already more than doubled our previously-constrained effort against Chinese activity of concern. 'Today we're running seven times as many investigations as we were in 2018. 'We plan to grow as much again, while also maintaining significant effort against Russian and Iranian covert threats.' He later told reporters: 'We plan to double again,' adding: 'China is the most game-changing threat in the sense that it pervades so many aspects of our national life.' Mr Wray warned that if China was to try to 'forcibly take over Taiwan' it would 'represent one of the most horrific business disruptions the world has ever seen'. Describing the threat as a 'complex, enduring and pervasive danger' to 'innovative businesses', Mr Wray said: 'We consistently see that it's the Chinese government that poses the biggest long-term threat to our economic and national security, and by 'our', I mean both our nations, along with our allies in Europe and elsewhere.' He told the audience the Chinese government is 'set on stealing your technology, whatever it is that makes your industry tick, and using it to undercut your business and dominate your market.'

NONGQAI Vol. 13. No. 8

143

It comes just months after Parliament was hit by a major security alert as spooks warned MPs that Labour donor and lawyer Christine Lee (pictured with President Xi Jinping) with links to a former minister was allegedly a Chinese spy. It comes just months after Parliament was hit by a major security alert as spooks warned MPs that a Labour donor with links to a former minister was a Chinese spy. London-based lawyer Christine Lee, 58, was monitored by the security services for some time, parliamentarians were told in a bombshell email in early January. In an interview with the Daily Mail earlier this year, Mr McCallum warned there were 'ongoing attempts' by a range of nations to influence 'our economy, our democracy, our society', warning: 'These other components of UK life – the public sector, the academic sector and so forth – are still very much central to these ongoing waves of shaping activity, and need to be aware of that and make conscious smart choices. 'We need to be clear that there is in effect a contest of different worlds now taking place, sometimes visibly, sometimes invisibly, between the liberal democrat model West and the more authoritarian model nations. 'What we are dealing with won't, I don't think, become a confrontation of the sort our grandparents would recognise. [And] the UK does not need to cut itself off from the world. 'But we do need to be clear that standing up for our values and our way of life matters and sometimes that involves tough choices.' Share or comment on this article: MI5 and FBI chiefs use historic address to jointly warn of China's long-term 'challenge' https://www.dailymail.co.uk/news/article-10988337/MI5-FBI-chiefs-use-historic-address-jointlywarn-Chinas-long-term-challenge.html

MOSSAD How I seized Hitler's Holocaust mastermind as he stepped off a No. 203 bus after identifying him by a photo of his left EAR, by Mossad agent RAFI EITAN Mossad is Israel's secret intelligence agency, who captured Nazis after WWII Nazi officer Adolf Eichmann was known as the mastermind behind the holocaust He was captured by Mossad in Argentina in 1960, identified by a photo of his ear By Mossad Agent Rafi Eitan for the Daily Mail Published: 22:49 BST, 22 July 2022 | Updated: 06:36 BST, 23 July 2022 NONGQAI Vol. 13. No. 8

144

As the man who’d just got off the bus approached, my fellow agent, who’d been pretending to tinker under the bonnet of a parked car, stood up. ‘Momentino, senor (Just a moment, sir),’ he said, and then grabbed him. They rolled into a ditch in the struggle, where two more of us leapt in to complete the capture. Our prey tried to shout out, his voice strangled, like the growl of a wounded animal. We dragged him to the back seat, my hand over his mouth. He was told, in German: ‘If you keep quiet, nothing bad will happen to you.’ ‘Jawohl,’ came the answer. When I heard this, any remaining doubts dissipated. ‘Jawohl’ is not just ‘yes’, but ‘yes’ said to a commander; to someone with a higher rank than yours. Even now, Adolf Eichmann remained an obedient German. The date was May 11, 1960, 15 years since the full scale of Hitler’s Final Solution had been exposed — the attempted extermination of the Jewish race from Europe. And I knew that on a quiet residential street in the Argentinian capital of Buenos Aires, my colleagues and I — from the Israeli secret intelligence agency, Mossad — had just captured the Nazi mastermind behind it, in order to bring him to Israel to stand trial.

Adolf Eichmann (pictured centre with outstretched arm) was captured while living in Argentina in 1960

Mossad agents surveyed Eichmann (pictured in 1961) while he was living and working Buenos Aires under a false identity Once back at our safe house, we stripped Eichmann, examined the scars on his body and found, tattooed under his armpit, his blood type, as was customary for all SS members. Sadly, Mengele drowned before we caught him NONGQAI Vol. 13. No. 8

145

As part of the interrogation, we of course asked Eichmann about Josef Mengele, the doctor at Auschwitz who conducted horrific experiments on the inmates. Eichmann at first claimed ignorance of him, then admitted only that the name ‘sounded familiar’ while continuing to insist he had no idea of his whereabouts. A Buenos Aires address was discovered for Mengele, but he had left the previous year, for neighbouring Paraguay, and then Brazil where he continued to evade justice — eventually drowning after suffering a stroke while swimming near the city of Sao Paulo in 1979. Bormann and Muller, the others on Mossad’s Most Wanted Nazis list, are both thought most likely to have died while attempting to flee Berlin in the aftermath of Hitler’s bunker suicide in April 1945. ‘What is your name?’ we asked him. ‘Otto Heninger’ was his first reply, one of two fictitious names Eichmann used after the war, when he escaped from an American PoW camp in Germany. ‘Your real name,’ we insisted. This time he said: ‘Ricardo Klement,’ the name of the family man under which he had been posing in Argentina. Only when we persisted for a third time did he give his real name and his SS number. It was at this stage that we discovered where he worked — at the Mercedes-Benz dealership in Buenos Aires, which employed him in their spare parts warehouse. This then was the life of one of the main people responsible for the murder of six million Jews: getting up early in the morning, going to work on the bus, arranging cardboard boxes on shelves, taking out parts according to instructions and returning in the evening by bus. In the first decade after the establishment of Israel in 1948, pursuing justice against the perpetrators of the Holocaust was not a central priority. The new state had more than a million immigrants to house, feed and find work for. It was the head of the Israeli security service, Amos Manor, who wanted to hunt those Nazis who had escaped justice. Manor was the only member of his family to survive Auschwitz. He identified four Most Wanted targets: Martin Bormann, Hitler’s deputy; Heinrich Muller, head of the Gestapo; Josef Mengele, Auschwitz’s infamous Angel of Death doctor who had performed horrific experiments on inmates; and Eichmann, the man charged with deporting Jews to such death camps.

Eichmann facilitated and managed the logistics involved in the mass deportation of millions of Jews NONGQAI Vol. 13. No. 8

146

Between 1941 and 1945, Nazi Germany and its collaborators systematically murdered some six million Jews across German-occupied Europe The task was handed to the security service’s foreign intelligence arm, Mossad, where I worked in a special operations unit. The first information that Eichmann had fled to Argentina was provided by the celebrated Nazi hunter Simon Wiesenthal. But the trail went cold until information was relayed to Mossad from a blind halfJewish emigre of German descent living in the country. His name was Luther Herman. His daughter was being courted by a 20-year-old who called himself Nick Eichmann and who, during visits to their home, expressed anti-semitic views without knowing of the family’s origins. The girl’s father found that the war criminal sharing that surname had three sons — the eldest of whom was called Nicholas — and then turned private detective to trace Nick’s address. The Mossad agents sent there were told by neighbours that a family called Klement had recently moved from the same street —though they didn’t know where — and that another family member worked at a nearby garage. This turned out to be a Dieter Klement (in reality Eichmann’s youngest son), who was placed under surveillance and followed to an address in the Buenos Aires suburb of San Fernando. An investigation found that a man called Ricardo Klement lived there. He hadn’t been there for a few days, but the house was registered in the name of a Vera Liebel — the maiden name of Eichmann’s wife Veronica. One weekend the man reappeared and a photo of him was obtained. As soon as the photos reached us, I took them to the Israeli police forensics department and asked for a comparison with the ones in Eichmann’s SS file. It was inconclusive. Then one of the surveillance team got a profile photo that included Klement’s left ear.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

147

Eichmann was living under the name of Ricardo Klement in Argentina (documents showing fake identity shown) A person’s ear is like a fingerprint: no two are identical. This time the verdict was unequivocal: we had found Eichmann. I was instructed to prepare an operation — to be called Finale — to capture him and bring him back to Israel. The son of Russian refugees, I had joined Mossad in my mid-20s and came to head the special operations unit within it, Division 10. Although I was only 33 and had not gone through the horrors of the Holocaust, I was well aware of the responsibility on me and of the moral and historical significance of capturing Eichmann. I bought every book in which Eichmann was mentioned. I also met and talked to Holocaust survivors who had had contact with him. What did I learn? That Eichmann, 54 by the time of our operation, was the German-born son of a book-keeper in Austria and attended the same high school as Hitler had 17 years previously. A failure academically, he eventually became a travelling salesman. In 1932, he joined the Nazi Party and then its paramilitary wing, the SS. Eichmann won his superiors’ attention once war broke out by orchestrating the creation of the cramped and disease-ridden European ghettoes into which Jews were rounded up. Their ultimate fate was decided at a lakeside villa in the Berlin suburb of Wannsee. A conference of 15 leading Nazi administrators was called there on January 20, 1942, by Eichmann’s SS boss, the chilling Reinhard Heydrich. The meeting, efficiently concluded in 90 minutes, devised the systematic annihilation of Europe’s Jewish population. It was Eichmann to whom Heydrich entrusted the task of drawing up the conference minutes, with the strict instructions that they were to be neither verbatim nor too explicit. Eichmann was far from squeamish about carrying out his orders to organise the mass deportations to the death camps. According to one of his deputies, Dieter Wisliceny, Eichmann said he would ‘leap laughing into the grave because the feeling that he had five million people on his conscience would be for him a source of extraordinary satisfaction’. NONGQAI Vol. 13. No. 8

148

In 1945, Eichmann had escaped from the American forces who captured him, then moved around Germany under various aliases. He fled to Argentina in 1950. Abducting Eichmann from outside his home was the favoured option for our mission, not least because at this stage we did not know what he did for a living or where he worked. We set up a model of the Eichmann home and its immediate vicinity at our base in Israel.

Rafi Eitan (pictured in 2016) was one of the Mossad agents who caught Nazi war criminal Adolf Eichmann There were seven members in the abduction team, plus additional members in Buenos Aires, renting us houses and vehicles. I put a lot of thought into the team’s documentation. Each person had a passport for travel to Argentina, another for use once there, and documentation for their departure — or escape. I wanted them to have a chance of extracting themselves as smoothly as possible if they were arrested for any reason by the local police who, ever since the president Juan Peron’s 1955 military coup, were a constant presence on the streets. It was decided that the best way to bring Eichmann to Israel for trial would be by air, so it was clear we would use the national Israeli carrier El Al. The snag was that there were no scheduled flights between Tel Aviv and Buenos Aires, but fortunately a solution presented itself. Argentina was marking its 150th anniversary of independence on May 20, 1960, and an Israeli delegation was invited to participate in the official celebrations, flying in — and out — on a specially chartered El Al flight. I planned to capture Eichmann ten days before the plane was scheduled to leave. Why? Because I wanted time to make a second attempt if our first one failed. We figured that if the abduction passed quietly, the chances of the family contacting the authorities were slim. Eichmann and his wife were posing as an unmarried couple. If she reported his absence, the police would most likely conclude he’d skipped out on her. It seemed highly unlikely she would tell the police he was a wanted war criminal who she suspected had been abducted or murdered. Once during our surveillance of Eichmann’s house, I saw him clearly for the first time through binoculars. Was I excited? Not at all. I did not see him as a mass murderer, but as an object of an operation that I had planned and was responsible for executing. NONGQAI Vol. 13. No. 8

149

His house had only three rooms at most and was shabby. Unlike other Nazis who smuggled out money and valuables looted under occupation; Eichmann apparently fled to Argentina without financial resources. We arrived at 6.50pm on May 11. Forty minutes later, the No. 203 bus stopped, but no one got off. Then another passed by. Again, no sign of our quarry. A colleague said: ‘Rafi, it’s not working out for today. Let’s leave and come back another day.’ ‘We’re staying,’ I replied. At 8.05pm the next No. 203 arrived. Eichmann got off and began walking home and our kidnap plan swung smoothly into action. Over the next nine days, Eichmann was very tense under interrogation but complied with every instruction. He had no difficulty guessing the identity of his captors and even during the first interrogation uttered the words of the prayer Shema Israel (Hear, Oh Israel). We found it quite sickening to hear one of the main perpetrators of the murder of millions of Jews say it, but it soon became clear that apart from these few words, he did not know Hebrew.

Adolf Eichmann was convicted and sentenced to death after a 56-day trial in Israel On the day of departure, it was decided to bring the El Al plane into the airport’s maintenance area under the pretext of being worked on, so we could avoid taking Eichmann though passport control. We dressed him in an El Al pilot’s uniform, drugged him so he was conscious but with his senses blunted and drove him to the airport. At the gate of the maintenance area, an El Al man was waiting for us, equipped with entry permits. The car was parked next to the plane’s ramp. Another of our men distracted a policeman there and four of us held up Eichmann as we boarded him and put him in a first-class seat, next to a toilet in which to hide him if needed. A few minutes later the plane made its way to the terminal, where the passengers boarded, then took off for Israel. I met Eichmann twice while he was in prison awaiting trial. I was mainly interested in the training of an SS officer: how a normal person is turned into a mass murderer. I can’t say that I received a full answer to this question.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

150

My impression from Eichmann’s answers was that he was a mediocre officer, a quintessential technocrat, punctual, meticulous and obedient, talented in the field of organisation and logistics, but with a very low intellectual level. His ability to read and understand those around him was limited. At his trial before a special tribunal of the Jerusalem District Court, beginning in April 1961, Eichmann was indicted on 15 charges, including crimes against humanity, war crimes and crimes against the Jewish people.

Nazi war criminal Adolf Eichmann paces in the yard at Ramle Prison, central Israel, ten days In his opening speech, prosecutor Gideon Hausner declared: ‘I am not standing alone. With me are six million accusers. But they cannot rise to their feet and point an accusing finger towards him who sits in the dock and cry: “I accuse.” For their ashes are piled up on the hills of Auschwitz and the fields of Treblinka and are strewn in the forests of Poland.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

151

‘Their graves are scattered throughout the length and breadth of Europe. Their blood cries out, but their voice is not heard. Therefore, I will be their spokesman and, in their name, I will unfold the terrible indictment.’ After a 56-day trial, Eichmann was convicted and sentenced to death. On the night of May 31, 1962, I received a call from the prison and was told Eichmann would be hanged at midnight. When I arrived, Eichmann had just been taken out of his cell. Our gazes met, but we did not exchange a word, and I do not know if he recognised me as one of the people who captured him. I was the only one from the team to be present at his last moments on earth. I walked behind the group who accompanied him and heard him mutter in German. I was told that he said: ‘I hope you all follow me shortly.’ As we approached the cell he uttered a few more words, including: ‘Long live Germany, long live Argentina.’ At the hanging cell, which was the size of a small elevator, they blindfolded him and a guard put a rope around his neck. I heard the thud of his body and a few minutes later a doctor confirmed his death. That night, I was invited to join the boat which sailed far from Israel’s territorial waters to disperse Eichmann’s ashes, but I politely declined. I had had more than enough and drove home. FOOTNOTE: Rafi Eitan continued to work for Mossad and was appointed adviser on terrorism to the Israeli Prime Minister Menachem Begin in 1981. He went on to become a successful businessman, was elected to the Knesset as leader of the Pensioners’ Party and became Minister for Senior Citizens. He died in 2019, aged 92. Adapted from Capturing Eichmann: The Memoirs Of A Mossad Spymaster by Rafi Eitan, published by Greenhill Books at £25. © Rafi Eitan 2022. To order a copy for £22.50 (offer valid to 06/08/22; UK P&P free on orders over £20), visit mailshop.co.uk/books or call 020 3176 2937. Share or comment on this article: How I seized Hitler's Holocaust mastermind after identifying him by a photo of his left ear https://www.dailymail.co.uk/news/article-11040735/Mossad-agent-reveals-seized-HitlersHolocaust-mastermind-identifying-photo-ear.html

Speurders: Port Nolloth – Kol Louis Langenhoven

NONGQAI Vol. 13. No. 8

152

NUWE RUBRIEK:

Is Pres. Thabo Mbeki reg dat ‘n “Arabiese lente” kom in Suid-Afrika? Dr. Willem Steenkamp Ons begin hierdie maand met ‘n nuwe rubriek, waarin NONGQAI se hoof-tema, nl. nasionale veiligheid, steeds sentraal staan. Hierdie keer gaan dit egter nie oor geskiedenis nie, maar wel oor die veiligheid-verwante aktualiteite van die dag – dit wat die sekuriteit en welvaart van een en almal kan raak. ‘n Rubriek met sober intelligensie-analises van die nasionale veiligheid risiko’s wat Suid-Afrikaners hedendaags in die gesig staar (soos teenoor die dikwels verpolitiseerde hantering van sulke temas in die media). In NONGQAI se gevestigde tradisie, wil ons soos altyd hierdie eietydse uitdagings objektief hanteer, eerlik en sonder kwaadwilligheid, en beslis sonder om partypolitieke byle te slyp – maar ook sonder om doekies om te draai. In hierdie uitgawe van NONGQAI is daar ‘n kort meningsopname ingesluit (op bladsy 8). Daarin vra die redaksie vir u, ons lesers, om leiding te gee oor hoedat u, u tydskrif vorentoe wil sien ontwikkel. Een van die vrae gaan juis hieroor: of ons – met al die baie kundige, insigryke korrespondente waaroor NONGQAI beskik – verder behoort te kyk as om net die geskiedenis te dek? Moet ons ook die kwelvrae oor eietydse risiko en veiligheid (wat meeste van ons tog bekommer) in NONGQAI aanspreek, juis in ‘n rubriek soos hierdie nuwe een? Ons sien uit daarna om u antwoorde op die vraeboog te sien! Wat was die “Arabiese lente”? In 2010 het ‘n golf van populêre opstand oor die Arabiese wêreld gespoel. Dit het begin in Tunisië, waar ‘n vrugte-verkoper homself met petrol deurweek en toe aan die brand gesteek het, uit frustrasie met die owerhede se konstante molestering en belemmering van sy beskeie pogings om in die sweet van sy aanskyn sy brood te verdien. Beeldmateriaal van hierdie skokkende, desperate protes-aksie het soos ‘n veldbrand oor die sosiale media versprei, en binne dae het populêre opstand die Tunisiese president op die vlug laat slaan. Van daar af het dit versprei deur die grootste deel van die Arabiese wêreld, met die ougevestigde leiers van Egipte en Libië wat tot ‘n val gekom het, en die Siriese burger-oorlog wat ontketen is. Verwysings na ‘n “Arabiese lente” sinspeel dus op spontane populêre opstand van ‘n bevolking teen sy gevestigde regerende elite – massa burgerlike onrus, bedryf op straat en nie deur die parlementêre kanale nie. Die vonk kan enige skynbaar mindere insident wees (gemeet in staatkundige terme – soos die selfmoord van ‘n beskeie vrugte-venter) maar waarmee ‘n gefrustreerde en onvergenoegde gemeenskap intens emosioneel identifiseer, omrede hulle elk ook reeds die regerende elite vir hulle lot blameer. ‘n Insident, skynbaar uit die bloute, wat die massa se ergernis na die oppervlak dryf, aangevuur deur die boodskap-vermenigvuldiging van sosiale media. NONGQAI Vol. 13. No. 8

153

Oud-President Mbeki se boodskap aan die ANC en President Cyril Ramaphosa Tydens sy begrafnisrede by die ter aarde bestelling van ANC-ampsdraer Jessie Duarte op 21 Julie 2022 het oud-president Thabo Mbeki (die eerste keer sedert sy uittrede), hom sterk uitgespreek oor die toestand in die land en die blaam onverbloemd aan die voete van die huidige regering gelê. Verwysend pertinent na die gebeure in Tunisië in 2010, het Mbeki gesê: “One of these days it’s going to happen to us, you can’t have so many people unemployed and poor, one day it is going to trigger an uprising.” Wanneer ‘n gewese staatspresident die uitsonderlike stap doen om so uitdruklik die moontlikheid te onderstreep van ‘n populêre opstand teen sy eie party se regerende elite, dan kan Jan Burger sekerlik met reg vra: Wat lê vir ons land voor? Is ons veilig? (veral na die destruktiewe gebeure van Julie 2021 in KwaZulu-Natal en Gauteng). Wat sê die data betreffende die stand van openbare dienste, oor huidige toestande in SA? Volgens die Wêreldbank, lewe 31.3 miljoen Suid-Afrikaners, oftewel bykans helfte van die land se bevolking, in armoede. Van hulle lewe 13.8 miljoen sonder basiese voedsel-sekerheid. Werkloosheid is kommerwekkend hoog, en onder die jeug grens die situasie aan katastrofaal. Volgens StatsSA se Quarterly Labour Force Survey (QLFS) vir die eerste kwartaal van 2022 was die werkloosheidskoers 63,9% vir diegene tussen die ouderdomme 15-24 en 42,1% vir diegene tussen die ouderdomme van 25-34 jaar, terwyl die huidige amptelike nasionale koers vir alle ouderdomsgroepe staan op 34,5%. Die tekort aan behuising groei al sneller, met 13% van die bevolking wat in informele strukture woon en die aantal addisionele wonings wat benodig word, wat op meer as 3.7 miljoen eenhede beraam word. Volwasse geletterdheid het die afgelope twee jaar met 7% agteruit gegaan, met meer as 13% van die totale volwasse bevolking wat ongeletterd is. Volgens ‘n onlangse verslag van Amnesty International word die Suid-Afrikaanse onderwysstelsel gekenmerk deur verbrokkelende infrastruktuur, oorvol klaskamers en relatief swak opvoedkundige uitkomste wat ongelykheid vererger, met die armes wat die swaarste getref word. Statistiek bevestig dat Suid-Afrika een van die mees ongelyke skoolstelsels ter wêreld het. Kinders in die top 200 skole behaal bv. meer onderskeidings in wiskunde as kinders in die volgende 6 600 skole saam. Die gaping in toetsuitslae tussen die top 20% van skole en die ander 80% is groter as enige ander land in die wêreld. Volgens die OECD se beoordelingstelsel, beklee Suid-Afrika se openbare onderwysstelsel die 75ste plek uit die 76 ryk- en middelslag-lande van die wêreld. Gesondheidsdienste in die openbare sektor word as oneffektief en onvoldoende gereken deur deskundige beoordelaars. Daar is 404 staatshospitale wat 83% van die bevolking bedien, en 409 privaat-hospitale plus 70% van mediese dokters wat die ander 17% van die bevolking privaat bedien. Tussen die openbare en private sektore is daar ‘n enorme kwaliteitsgaping, al spandeer provinsies nagenoeg ‘n derde van hulle begrotings jaarliks aan openbare gesondheidsdienste. Die tegniese kompetensie van die lewering van gesondheidsdienste in die openbare sektor is so laag as 35.7% in sommige provinsies. Volgens peilings beoog 58% van Suid-Afrika se gekwalifiseerde dokters om die land te verlaat (veral as en wanneer ‘n verpligte nasionale versekeringstelsel in werking sou kom). Stygende misdaadsyfers en powere misdaadvoorkoming tref alle gemeenskappe. Suid-Afrika se syfer vir gerapporteerde misdaad per 100,000 van die bevolking, is die derde hoogste in die wêreld, net oortref deur Venezuela en Papua Nieu-Guineë (en moet dit in ag geneem word dat SuidNONGQAI Vol. 13. No. 8 154

Afrikaners – insluitend die land se president – al minder bodder om misdaad by die polisie aan te meld). Vir 2022 word die moord-syfer in Suid-Afrika reeds op 67 per 100,000 geraam, wat dit aansienlik hoër sal maak as dié van El Salvador (52.02), wat as die hoogste in die wêreld beskou is. Verkragting in Suid-Afrika is die hoogste per capita in die wêreld, met een uit vier Suid-Afrikaanse mans wat in peilings bevestig het dat hulle hulself daaraan skuldig gemaak het. Die SAPS se rekord van suksesvolle misdaad-ondersoek is uiters power. Dit lei tot baie lae skuldigbevindingskoerse van ernstige misdade. Slegs 2% van voertuigkapings, 2% van rooftogte van óf residensiële óf kommersiële persele, 9% van seksuele misdrywe (5% van volwasse verkragting en 9% van kinderverkragtingsake) lei tot skuldigbevindings. In 2020 het slegs 20% van moordondersoeke daartoe gelei dat 'n verhoordatum vasgestel is, af van 31% in 2010/11. 'n 2019-opname deur Global Corruption Barometer Africa het vasgestel dat die SAPS deur SuidAfrikaners as die mees korrupte instelling in die land beskou word. Omtrent die SAPS se totale onvermoë om openbare orde te handhaaf, het die skokkende verloop van die oproer in KZN en Guateng in Julie 2021, onweerlegbaar getuig. Sedert hierdie uiters ernstige gebeure (wat deur die president self beskryf is as niks minder nie as ‘n gepoogde insurreksie), het nog geen saakmakende vervolgings plaasgevind nie en is daar geen aanduiding dat die SAPS beter gerat is om enige herhaling te voorkom nie. Wat die ander been van die veiligheidsmagte betref, nl. die Nasionale Weermag, weet ons dat die stand van paraatheid ewe skokkend is as dié van die SAPS. Gedurende die eerste kwartaal van 2022, was die gereedheidstand van missie-kritieke toerusting soos volg: • Slegs een van drie fregatte, (met die een toe nog diensbare vaartuig wat in Pemba, Mosambiek, vasgeval was weens probleme met instandhouding en die onbeskikbaarheid van onderdele); • Nul uit drie duikbote; • Nul uit 26 Gripen-vegvliegtuie; • Drie van 24 Hawk-vliegtuie wat gebruik word om vegvlieëniers op te lei; • Nul van die vier Lynx maritieme helikopters; • Twee van die 35 PC-7 Pilatus vliegtuie wat gebruik word om SALM-vlieëniers op te lei; • Vier van die 11 Rooivalk-aanvalshelikopters, waarvan drie in die DRK was; • 17 van die 39 Oryx-helikopters, waarvan vyf in die DRK, met die res dun verspreid oor SA; • Een van die ses C-130 vragvliegtuie, noodsaaklik vir die vervoer van troepe, logistieke toerusting, en opleiding van valskermsoldate en spesiale magte; en • Een 85-jarige Dakota, nie in staat om maritieme patrollie en verkenning te doen nie. Oor die tragiese toestand van ander openbare dienste, soos kraglewering (Eskom), vervoer (treindienste en hawens) en munisipale dienste, hoef hier nie te veel uitgebrei te word nie – u as leser is maar al te bewus wat die huidige stand daarvan is. Wat die ekonomie as sulks betref, dui PWC se jongste analise van April 2022 daarop dat verbruikersvetroue in 2022 teruggesak het en dat stygende inflasie besig is om koopkrag in te kort, terwyl verhoogde rentekoerse huishoudings se koste om hulle skuldlas te diens, opdruk. Dit is duidelik dat die situasie sedert April verder verswak het, met wêreldwye resessie wat dreig en verdere skerp stygings in inflasie en rentekoerse. Die situasie geskep deur die konflik in Oekraïne, gepaard met droogtretoestande in ander produksie-lande, dreig ook om voedseltekorte te veroorsaak en dus die koste van stapel-produkte soos brood en meel nog verder te laat styg. NONGQAI Vol. 13. No. 8

155

Die resessie en hoë inflasie in die VSA het die federale reserwebank daar genoop om rentekoerse aggressief te verhoog. Dit het ‘n kettingreaksie tot gevolg, met rentekoerse wat wêreldwyd skerp styg (ook dus in Suid-Afrika) en dit versterk ook die VSA-dollar teenoor ander geldeenhede. Die gevolg is dat, omrede internasionale transkasies soos die olie-prys in dollars denomineer word, en omdat VSA-rentekoerse die norm is vir die rentekoerse op internasionale lenings, lande soos SuidAfrika in Rand meer betaal vir brandstof, al bly die olieprys in dollar dieselfde (omdat die Rand teen die sterker dollar verswak het) en dat die land se diens-las in Rand m.b.t. buitelendse lening-skuld enorm spring, a.g.v. die feit dat dit in dollars terug betaal moet word, teen nou baie hoër rentekoerse. Die beroerde toestand van Suid-Afrika se spoorweë en hawens beperk ook die land se vermoeë om te baat by die huidiglik skerp verhoogde internasionale aanvraag na bv. steenkool, deurdat die fisiese infrastruktuur om uitvoer-kool van die myne op skepe te kry, vervalle is. Waarskynlik die beste aanduider van die agteruitgang van die Suid-Afrikaanse ekonomie in internasionale terme, is die onderstaande grafiek. Dit wys hoe die Suid-Afrikaanse geldeenheid in waarde geval het sedert die politieke onrus in die tagtigerjare begin opvlam het, maar veral sedert die Zuma-jare, sodat dit nou slegs maar 4% werd is van wat dit bv. in 1970 was:

BELANGRIKE NOTA: Dit moet deurentyd in ag geneem word dat die Swart oftewel Bantoe meerderheid, proporsioneel veel erger getref word deur die verval in al bogenoemde kategorieë, as wat nasionale syfers (wat veralgemeen oor alle rasse heen), aandui. Dit bring ongelykheid en die konsep van “relatiewe deprivasie” oftewel ontneming in spel – dat groepe hulleself relatief tot ander, erger benadeel voel. Dit is uiteraard ‘n gyl teelaarde vir onvergenoegdheid. Deur die geskiedenis heen, ook internasionaal, is bewys dat dit veral toestande van relatiewe deprivasie is wat tot rewolusies en openbare oproer aanleiding gee – wanneer ‘n bevolking totaal onderdruk, geisoleer en in ‘n staat van volledige ontneming of “deprivasie” is, probeer hulle bloot oorleef. Wanneer hulle egter nie die hiel op die nek het nie, en hulle hul lot met dié van ander in die breë gemeenskap kan begin vergelyk deurdat hulle naas mekaar woon en werk (veral met die wêreld-visie wat die moderne media bied), dan groei bewussyn van relatiewe ontneming, gevolg deur polarisasie en uiteindelik verset-aksie (wat verduidelik hoekom openbare oproer meer dikwels in metropolitaanse gebiede uitbreek, eerder as in afgeleë tradisionele stamgebiede). Dat daar in Suid-Afrika ‘n oormaat bestanddele teendwoordig is vir ‘n plofbare situasie, word baie duidelik gemaak deur die data hierbo. Wanneer mens dus van die plaaslike media-kritiek op President Mbeki se toespraak lees, nl. dat ‘n “Arabiese lente” glo nie hier sal uitbreek nie omrede Suid-Afrika nog ‘n vrye pers en openbare debat het (wat in die Arabiese outokrasieë nie bestaan het nie) is ek bevrees dat dit ‘n gegryp na strooi-halms is – soos gedemonstreer deur die onbetwisbare feit dat ons reeds in Julie 2021 ‘n uiters ernstige episode van openbare oproer beleef het, wat genadiglik nie landswyd uitgekring het nie slegs maar a.g.v. die faksie- en stam-verdeling binne die Swart politiek en verset deur plaaslike gemeenskappe – bepaald nie danksy die veiligheidsmagte nie! NONGQAI Vol. 13. No. 8

156

Om werklik te kan antwoord op die vraag of President Mbeki rede het om te waarsku, gegewe die data wat ons hierbo gedeel het, moet mens kyk na waarop binnelandse stabiliteit berus. Die pilare waarop interne stabiliteit steun: Daar is vier hoof-pilare waarop die stabiliteit van ‘n land en bevolking berus. Die een is wat in Eurosentriese gesprek genoem word die “sosiale kontrak” tussen die belastingbetaler en die regeerder – ons betaal ons belastings aan julle, en julle beveilig ons en lewer owerheidsdienste aan ons. In meeste Westerse lande is hierdie die kern van die stabiliteit-konfigurasie, want die bevolkings daar is tipies homogeen en prakties almal betaal belasting, sodat die begrip “belastingbetaler” daar, eintlik Jan Alleman omvang. Suid-Afrika is egter geensins ‘n homogene land is nie, en gewis ook nie ‘n Westerse een nie. Dit word deursny deur ras- en stam-skeidslyne, wat dikwels ook ooreenstem met (en dus versterkend werk aan) enorme groot klas- en inkomste-skeidings en dus ongelykheid. Die situasie is daarom van wans uit baie meer kompleks (met stabiliteit dus baie meer op risiko), as in die tipiese Westerse land, sodat wyer as die Eurosentriese model gekyk moet word om die bedreigings waaraan stabiliteit hier onderworpe is, korrek te kan in-skat. Daar is drie ander pilare of hoekstene van stabiliteit, nl. eerstens die “politieke kontrak” tussen die regering en die kiesers/party-aktiviste wat dit aan bewind geplaas het (met sentraal hierin hulle verwagtinge rakende hoe hulle “kompenseer” word vir hulle steun); tweedens die verhouding tussen die regering en elite-groepe in die samelewing wat ’n meningvormende rol speel (soos uit die sakewêreld, die media en die intelligentsia); en derdens die rol van internasionale spelers (want soos wat ons maar te goed weet is gebeure hier te lande, dwarsdeur Suid-Afrika se geskiedenis heen, aansienlik deur buitelandse inmenging beïnvloed). Ons sal nou kortliks kyk na die stand van elk van hierdie vier pilare, in die konteks van Suid-Afrika se stabiliteit. Die “sosiale kontrak” is aan’t verbrokkel Dr. Anthony Turton het ná die Julie-oproer van laasjaar, ‘n insiggewende artikel hieroor geskryf, toegepas op Suid-Afrika en sy toekomstige stabiliteit – wat ons volledig in die NONGQAI van Oktober 2021, bladsy 159 e.v. gedra het: KLIK HIER. Ek sal dus nie nou veel meer daarop uitbrei nie, anders net as om te onderstreep dat hierdie sosiale kontrak tussen die belastingbetalers en regering-van-die-dag, wesentlik in Suid-Afrika aan’t verbrokkel is a.g.v. belastingbetalers se groeiende gevoel dat hulle nie beveilig word nie, en ook nie na behore dienste ontvang nie. Wat ook nie uit die oog verloor moet word nie, is dat die begrip “belastingbetaler” in Suid-Afrika nie naastenby die totaal van die bevolking omvang nie, in skerp teenstelling dus met bv. die geval in Europa en Noord-Amerika. Dit dien weer gesê te word dat Suid-Afrika ‘n etniese en klassemengelmoes is, met net ‘n klein deel van die totale bevolking – synde veel-al die Blankes, en dan ook die Indiërs en sg. Kleurlinge – wat die leeue-aandeel van hierdie belasting-las dra. Gevolglik word die groeiende onvergenoegdheid in veral belastingbetaler-geledere oor die veronderstelde quid pro quo (nl. die lewering van gehalte dienste en beveiliging, wat so toenemend gebrekkig van die huidige regering ontvang word in ruil vir die belasting-geld betaal), verder geaksentueer deur hierdie etniese en klas-klowings. Dis ‘n statistiese realiteit dat weinig van die belastingbetalers van Suid-Afrika, vir die regerende party stem. Die politieke kontrak tussen die ANC en sy ondersteuners: hulle verwagtinge bots met dié van die voormelde belastingbetalers Die statistiese werklikheid van die Suid-Afrikaanse party-politieke spektrum, is dat die ANC vandag bykans uitsluitlik steun op die stem van Swart Suid-Afrikaners (en bepaald ook nie almal van hulle nie) om sy huidige dun volstrekte meerderheid by die stembus in stand te hou. NONGQAI Vol. 13. No. 8 157

Die groot gros van hierdie kiesers wat die ANC steun, vorm nie saakmakend deel van die korps van belastingbetalers nie. Hulle aspireer na ‘n regering wat as hoof-prioriteit welvaart sal versprei – eerder dus as om die welvaart van diegene wat reeds dit het, (m.a.w. die belastingbetalers s’n) as eerste prioriteit te beveilig. Die eerste been van die politieke kontrak tussen die regering en diegene wie se steun hom in die kussings hou is die been met sy eie kieser-volk, vir wie hy belowe dat daar aanvoelbare sosioekonomiese verandering sal wees, befonds uit die staat se koffers. Dit is dus ‘n geval van ‘n regering wat die belastings ontvang van die belastingbetalers (wat nie vir hom stem nie) beloof aan te wend tot voordeel van diegene wat nie belasting betaal nie, maar wat as kiesers hom in die kussings hou. Die tweede been van die ANC se politieke kontrak met sy ondersteuners, is dié met sy aktiviste oftewel “kaders". Nog meer so as met die gewone kiesers, is die quid pro quo wat die aktiviste soek, materiële kompensasie in die vorm van veral ontplooiings na goed-betaalde poste in die openbare sektor (en dan praat ons nie van die Zuma-jare se staat-kaping, ten einde instellings skaamteloos te stroop nie). Die S.A. Nasionale Weermag illustreer hierdie situasie goed, met sy (in 2019) enorme getal van 406 offisiere met rang ekwivalent aan generaal of admiraal. Ook ander offisiersrange is dubbel meer as bv. in die Britse magte: die Leër het een offisier per 3.8 ander range (Britse leër 5.8); die Vloot het een offisier per 2.1 ander range (Royal Navy 3.9) en die Lugmag het een offisier per 2.2 ander range (Royal Air Force 3.4). Hoe lank kan die fiskus (en die belastingbetaler) dit dra? Veral gedagtig daaraan dat hierdie brigade generaals en admiraals niks meer het wat vlieg of vaar, om oor bevel te voer nie! Die derde been van die politieke kontrak is met die georganiseerde steun-komponente binne die ANC-alliansie, veral dan die vakbonde. Hulle ambisie is om hulle lede gekompenseer te kry d.m.v. arbeidswetgewing wat hulle bevoordeel – maar wat die ekonomie, en veral die geleentheid tot groei en verdere werkskepping, wesentlik benadeel. Ook benadeel dit die kwaliteit van dienslewering aan die publiek, soos duidelik gesien kan word in bv. die geval van staats-onderwys. Die gevolg van die werking van die ANC se politieke kontrak met sy ondersteuningsbasis, is dus ‘n klassieke geval van ‘n verdeling in terme van wat die eertydse Amerikaanse presidentskandidaat Mitt Romney genoem het die twee klasse van Amerikaners: die wat welvaart maak, en die wat dit vat (die “makers” en die “takers”). Die probleem wat Mnr Mbeki nou onder die regering van President Ramaphosa se neus vryf, is dat hulle wel as regering vat van die “makers” (die belastingbetalers) maar dat die veronderstelde “takers” prakties niks daarvan sien nie, a.g.v. korrupsie en onbevoegdheid in die lewering van openbare dienste. In Suid-Afrika se geval stem die klas van diegene wat nou ‘n groter aandeel in die welvaart wil ontvang, boonop ook ooreen met ras – met daarteenoor, diegene wat glo dat hulle daardie welvaart gemaak het, op hulle beurt weer van ander rasse-herkoms. Dus, ‘n inherent plofbare klowing, wat dit moeilik maak vir ‘n regering om die aansprake te versoen tussen die kompeterende komponente van die bevolking. Ook maak die ANC se kader-ontplooiing dat die openbare sektor beman word nie op basis van bevoegdheid en meriete as amptenare nie, maar op grondslag van party-lojaliteit, wat ernstige gevolge het vir die kwaliteit van dienslewering. Die staatsdiens, waarby ingeslote die polisie en weermag, word dus blote begrotingsposte met opgeblaasde diens-state vir die kanaliseer van geld na kaders – wat aansluit nie om te dien nie, maar om elke maand-einde met ‘n tjek bedien te word. Hierdie toedrag van sake plaas ongetwyfeld die stabiliteit in die land op risiko, soos bv. gesien kan word uit die talle oproer-voorvalle wat gereeld op munisipale vlak voorkom. Die tendens is ook dat die dienslewering bly verswak (o.a. omrede die geërfde infrastruktuur toenemend die gees gee vanweë ouderdom en gebrekkige instandhouding). Die rigting van die grafiek dui dus ook hier op groeiende onvergenoegdheid en dus onstabiliteit. NONGQAI Vol. 13. No. 8 158

Weer eens sal die faksie-verdeling binne die ANC ‘n uiters belangrike rol speel in die bepaling van of die onvergenoegdheid binne perke gehou sal kan word – as die radikale RET-faksie aan bewind sou kom, met hulle program van “radikale ekonomiese transformasie” en wysiging van die grondwet om die parlementêre meerderheid volle mag te gee, sonder dat daar grondwetlik-beskermde regte erken word wat respekteer moet word, sal die Zuma-jare waarskynlik na ‘n Sondagskool-piekniek lyk. (Selfs al kry die RET’s nie binne die ANC die oorhand nie, sal hulle kampanje-retoriek en emosie-gelaaide aanhitsing van onvergenoegdheid onder die groot getal armes en werkloses, stabiliteit onder aansienlike druk plaas – soos reeds gesien in Julie 2021). Meningsvorming en ‘n kultuur van wetsgehoorsaamheid as nodige pilaar vir stabiliteit In die bewindsjare van President Mandela het die ANC as regerende party, aansienlike steun (of minstens simpatie) onder meningsvormers in die media, intelligentsia en sake-wêreld geniet, met openlike kritiek toe ‘n rariteit. Mens hoef slegs maar die koerante oop te maak, of ‘n oog te gooi oor sosiale media, om te besef hoe dinge verander het – veral natuurlik danksy die Zuma-jare. Die ANC as sodanig is verseker nie meer bo kritiek verhewe in die privaat-media nie – die party beheer egter steeds die staatsmedia, belangrikste waarvan die SAUK (veral vir plattelandse gehore). Beoordeel in terme van stabiliteit is dit duidelik só dat, wanneer ‘n regering die skyf word van soveel konstante, velle kritiek – wat sy vermoë en geskiktheid om te regeer met soveel bewysplase van korrupsie en onbevoegdheid bevraagteken (soos wat vandag in die privaat-media, akademiese navorsing en sosiale media domineer m.b.t. die ANC), dit ‘n regerende party se geloofwaardigheid aantas en lojaliteit ondermyn. In die konteks van die faksie-klowings binne die ANC, het die ervaring van Julie 2021 ook gewys hoe ‘n gevaarlike aanhitsingsplatform sosiale media kan wees in die opstook van faksie-oproer wat beskaafde norme van gedrag vêr te buite gaan (vir ‘n YouTube video-gesprek met NONGQAI se analise van die oproer wat die Zuma-faksie aangehits het, KLIEK HIER). Dit is insiggewend dat die oproer-potensiaal teen die regering-van-die-dag duidelik lê in sy eie interne faksie-stryd, meer as in ondersteuners van ander partye wat met geweld die ANC uit die kussings sou wou lig. Hierin word ‘n belangrike rol gespeel deur die leidende elemente in die RET-faksie (en hulle dikwels baie vokale ondersteuners in die media en akademie, al sy hulle minder in getal) wat die basiese grondwetlike norme vir die voer van die politiek binne ‘n demokrasie, so luidkeels en met minagting verwerp as Eurosentriese relieke wat nie in Afrika plek het nie. Dit insigself, is ‘n nasleep van die kondisionering gedurende die “struggle”-jare met sy klem op rewolusie en die idee dat die doel die middele heilig, sodat geweld en opstand dus geregverdig word. Ook die Amerikaanse mode van strooptogte om te brand en steel op massa-skaal, wat kwansuis geregverdig word deur dekades van “ontneming” (soos gesien tydens die sg. BLM-oproer daar in 2020) vind weerklank in die mobilisasie van die “verontregtes” hier te lande deur die radikale ANCfaksie, met die vooruitsig van stroop van winkels. Wanneer hierdie aanhitsing vermeng raak met ras- en stam-klowings, word dit ‘n uiters plofbare konkoksie. Saamgevat, kan mens dus sê dat die huidige regering se vermoë om stabiliteit te handhaaf op risiko is deurdat hy die steun van hoofstroom-meningsvormers grootliks verloor het. Daarbenewens kan die regering duidelik ook nie reken op die steun van effektiewe veiligheidsmagte om openbare orde te handhaaf nie. ‘n Verdere problematiek is die nalatenskap van die “armed struggle”, wat gewelddadige opstand teen die owerheid gelegitimeer het – tesame met die konsep van “people’s NONGQAI Vol. 13. No. 8 159

power” – dus, ‘n kultuur waarbinne openbare oproer, strooptogte en geweldpleging (soos in Julie 2021 gesien is) in groot dele van die gemeenskap nie met inherente afkeur bejeën word nie. Die inklinasie tot sulke optrede is dus sterker as in ander lande met ‘n tradisie van wetsgehoorsaamheid. Les bes, dui die data waarmee ons hierdie artikel ingelui het, daarop dat daar wel grondige rede is vir die massas om baie ontevrede te wees – soos beaam deur Mnr Mbeki – en die komende probleme van resessie, inflasie en voedseltekorte gaan dinge bepaald nie verbeter nie. Internasionale inmenging as faktor in die behoud (of ondermyning) van stabiliteitin SA Suid-Afrika se geskiedenis wys hoe wesentlik belangrik buitelandse inmenging nog altyd was, en steeds sal wees, in die bepaal van die lot van die land. Vanweë sy strategiese ligging en sy mineraal-rykdom, is en bly Suid-Afrika strategies-belangrik vir die wêreld. Gebeure soos dié nou in Oekraïne, en die snelle opkoms van Sjina, wys dat die wêreld besig is om te beweeg na ‘n nuwe orde, ‘n nuwe magsbalans. Interne ontwikkelinge in leidende demokratiese lande soos die VSA, waaronder veral die toenemende belang van die Swart stem in die Demokratiese Party, bring ook ander determinante in spel jeens Suid-Afrika as wat gegeld het by die aanvang van die Koue Oorlog (toe is Amerikaanse beleid m.b.t. Suid-Afrika bepaal deur harde strategiese realiteite, nl. die noodsaak om kommunisme te oorwin; nou sal dit – veral met Demokrate in beheer – meer bepaal word deur die emosionele bande wat Swart Demokrate met hulle rasgenote in Suid-Afrika voel). Die gevolg van hierdie internasionale verwikkelinge, is dat daar nie verwag moet word dat die Weste daadwerklik sal ingryp om Europees-ontleende demokratiese waardes (soos in die huidige grondwet vervat) hier te beskerm nie, sou Suid-Afrika in politieke onstabiliteit verval of sou die radikale element in beheer kom van die regering nie – want dit sal steeds ‘n “Swart” regering wees, wat dan die reg op-eis om “in Afrika, op die Afrika-manier” te regeer. Daarenteen, is dit hoogs waarskynlik dat moondhede soos Sjina en Rusland ‘n radikale bewind hier gelei deur bv. die RET-faksie en wat doelbewus demokratiese waardes en instellings afbreek, sal onderskraag en aan bewind hou, in geval dat onstabiliteit dan hier sou uitbreek – soos hulle reeds doen in die geval van bv. Kuba, Venezuela, Nicaragua, Mianmar, Noord-Korea – met die gevolg dat so ‘n ondemokratiese bewind dan prakties nie weer d.m.v. die stembus uit die kussings gelig sal kan word nie. Gevolgtrekkings: Die oproer, strooptogte en brandstigting van Julie 2021 het deeglik bewys hoe vinnig die Nuwe SuidAfrika in ernstige onstabiliteit kan verval. Dit het ook demonstreer hoe dat sulke onstabiliteit prakties onmiddellik diepgesetelde klowings in die gemeenskap (van klas, ras en stamverband) kan in spel bring, as vermenigvuldigers van die onstabiliteit en die potensiaal vir geweld. Dit val ook op dat een van die potensiële vonke vir onstabiliteit vêr teruggaan, na die faksieverdelings binne die ANC van die vyftigerjare tussen die Lusaka en Londen groepe, wat ons in soveel detail in NONGQAI se e-boek oor die SAP-VT behandel het (onthou asb. u kan die e-boek gratis aflaai: KLIEK HIER ). NONGQAI is nie ‘n platform vir partypolitiek nie, dus sal ek dit aan u eie insig oorlaat om aan die hand van hierdie uiteensetting, vir uself uit te werk hoe groot die bedreiging vir stabiliteit en orde in die toekoms mag word. Daar is ‘n paar sleutel-vrae wat mens kan help lei in so ‘n analise. Vra vir uself: • Gaan die landsekonomie verbeter? • Sal werkloosheid verminder, veral onder die jeug? • Gaan misdaad en gebrek aan persoonlike veiligheid effektief aangespreek word? NONGQAI Vol. 13. No. 8

160

• • • • • • • • • •

Sal die openbare sektor se dienslewering verbeter? Gaan kritiese infrastruktuur (soos krag, water, sanitasie, hawens, paaie, treine) verbeter? Sal Suid-Afrika ‘n komende wêreldwye resessie en inflasie maklik kan hanteer? Gaan Suid-Afrika in ekonomiese terme weer globaal-kompeterend word? Sal Swart Suid-Afrikaners in materiële terme kan voel dat hulle gelykheid bereik het met die ander bevolkingsgroepe, of sal ongelykheid vererger? Gaan korrupsie hokgeslaan word? Sal publieke persepsies omtrent die SAPS verbeter? Gaan die veiligheidsmagte se effektiwiteit verbeter, veral m.b.t. handhawing van openbare orde? Gaan die huidige regering die wil demonstreer om effektief regtens op te tree teen opstokers? Gaan rasse-verhoudinge in Suid-Afrika verbeter of verswak?

In die nasleep van die COVID-19 pandemie en nou die ekonomiese impak wat die konflik in Oekraïne duidelik wêreldwyd gaan hê (veral t.o.v. basiese benodighede, inflasie en resessie, en veel-al op die armes) word hierdie vrae steeds meer relevant. Dit is ook uiters belangrik om te besef dat, vir ‘n groot deel van die bevolking, die onderhandelde skikking van 1994 slegs maar die eerste fase was van “ware bevryding” (d.w.s., bloot maar die omvêr-werp van die ou orde). Daarom dat hulle nou praat van, en hard streef na ‘n “tweede rewolusie” (hulle sg. Nasionale Demokratiese Rewolusie, om radikale ekonomiese transformasie te bewerkstellig – maar ook om weg te doen met wat hulle sien as Eurosentriese anakronismes in die huidige grondwetlike bestel, veral m.b.t. die regbank en grondwetlik-beskermde regte). Vir hierdie radikale faksie, met sy wortels in die Lusaka-groep, is die rewolusionêre “struggle” dus nog geensins afgeloop nie... Wat gaan gebeur as hierdie radikale faksie weer die oorhand sou kry binne die ANC? Of as die ANC sy algehele meerderheid sou verloor, in ‘n volgende verkiesing? As lg. sou gebeur onder president Ramaphosa se leierskap, dan sal hy en die sg. gematigdes duidelik vir die verlies blameer word en sal hulle vervolgens binne die ANC marginaliseer word. As daar dan geen party met ‘n volstrekte meerderheid is nie, en die gematigdes binne die ANC is gemarginaliseer, hoe sal ‘n parlementêre meerderheid dan waarskynlik gevorm word? Vir my lyk dit voor-die-hand-liggend dat die ANC (dan gelei deur die RET-faksie) en die EFF sal saamspan, en sal dit ‘n era van diepgaande verandering aan die huidige konstitusionele en ekonomiese bestel inlui – met Beijing en Moskou wat hulle sal steun, en die Weste wat niks sal doen om hulle te keer nie. Diegene wat dus nou hande-vryf uitsien daarna dat die ANC sy meerderheid verloor in ‘n volgende verkiesing, moet nie illusies hê oor wie dan waarskynlik die nuwe regering sal vorm nie (dit sal gewis nie die DA wees nie). Net soos wat Thabo Mbeki destyds met groot insig probeer waarsku het oor wat met Suid-Afrika sal gebeur as die Lusaka-faksie binne die ANC se man (Zuma) oorneem, probeer hy dus nou waarsku teen wat kan gebeur as die huidige “gematigde” regering van President Ramaphosa nie onverwyld en baie daadwerklik die land se probleme begin aanspreek nie...

NONGQAI Vol. 13. No. 8

161

STRATEGIE

OORLOG IN OEKRAÏNE: MAAND-EIND ANALISE #6, JULIE 2022 Dr. Willem Steenkamp ‘n STRYD VEEL WYER AS DIE MILITÊRE & OM VEEL MEER AS OEKRAÏNE Hoe langer die konflik in Oekraïne voortduur, hoe duideliker word dit dat: • Die werklike protagoniste nie soseer Rusland vs. Oekraïne is nie (met lg. wat eintlik net maar die gras onder die pote is van die groot olifante wat baklei) maar wel die VSA vs. Rusland; • nog baie meer lande – prakties die hele wêreld – wesentlik geraak word deur hierdie konflik, en vorentoe al hoe meer die pyn gaan voel; • hierdie nie sommer maar ‘n “ingewing van die oomblik” besluit tot aksie was nie, met ‘n lang aanloop van die kant van beide die hoofprotagoniste; • die twis oor grondgebied tussen Rusland en Oekraïne, slegs maar ‘n (mindere) komponent is van ‘n veel groter stryd, wat al hoe meer gaan oor die grootmoondhede se statuur en posisie in die snelveranderende internasionale magsorde wat hierna sal geld; • die militêre stryd op die slagveld, maar net een van die dimensies van die konflik is – met die ekonomiese stryd toenemend die belangrikste, gevolg deur die diplomatieke stryd om die goedgesindheid van die res van die wêreld; en • les bes, dat daar ‘n nuwe internasionale verdeling besig is om pos te vat, synde tussen die Westerse lande wat glo dat die bewinde vir wie hulle as outokrasieë beskou (Rusland, Sjina, Iran ens.) hokgeslaan moet word soos wat Fascisme en Nazisme in die veertigerjare gestuit is, terwyl ‘n baie groot deel van die nie-Westerse wêreld op hulle beurt weer glo dat die era van Westerse diktaat, wat so eng verstrengel was met imperialisme, kolonialisme en rassisme, nou kan en behoort beëindig te word. Die militêre situasie: Soos wat ons reeds vanaf die heel eerste artikel in hierdie reeks voorspel het sal gebeur (gepubliseer net vier dae na die Russiese inval aan die einde van Februarie 2022), is die Russiese militêre masjien steeds brutaal-sistematies besig om voort te maal, met dieselfde langtermyn-strategie wat Rusland goed gedien het in Tsjetsjnië en Sirië. Dit word steeds meer duidelik dat tyd in die Russe se oë hulle bondgenoot is – veral in die breër konflik met die Weste – en dat die komende winter deurslaggewend mag wees. Die Westerse propaganda-media, en veral dié van die Anglosfeer, is deesdae stil oor wat op die slagveld aan’t gebeur is (behalwe om “wonder-wapens” soos die Himars meervuldige vuurpyllanseerder te probeer ophemel, as bewys van hoe daadwerklik hulle die Oekraïniërs steun – al wil hulle nie self waag om stewels op die grond te sit, of nie-vlieg sones te probeer verklaar nie). Dit is egter onomstootlik duidelik dat die Russe en hulle plaaslike bondgenote stelselmatig besig is om die Oekraïniërs in die oorblywende deel van die Donbass te oorrompel. Die hele Lugansk-provinsie is reeds ingeneem, en in die restant van Donets is die Russe skynbaar onstuitbaar sistematies aan die opmars.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

162

Oekraïne besef uiteraard dat, wanneer die Donbass volledig ingeneem is, die Russe in terme van strategiese belang, waarskynlik aanstons die Swartsee-kus rondom Odessa sal teiken (Odessa is deur Katarina die Grote gestig as heeljaar-hawe vir Rusland, want die See van Azof, geleë Oos van die Krim-skiereiland rondom Marioupol-hawe, is onderhewig aan see-ys gedurende die winter – soos wat die hawens in die Noorde van Rusland dan uiteraard ook is). As Rusland hierdie Suidelike kusstrook Wes van die Krim ook van Oekraïne kan afneem, dan sal lg. nie net sy ekonomies-rykste streek (die Donbass met sy landbou, industrieë en grondstowwe) verloor het nie, maar ook sy enigste oorblywende toegang tot die see. Oekraïne was en is reeds by verre die armste land in Europa, en as die Donbass en Swartsee-kus in Russiese hande val, dan sal Oekraïniërs se toekomstige ekonomiese lot nog veel erger wees. Dit is dus van kardinale belang vir Oekraïne om sy hartland Wes van die Dnieper-rivier te behou, en veral dan die oorblywend Suidelike kusstrook (hierdie suidelike kusstrook, soos die Donbass, is egter tradisioneel Russies-sprekend). ‘n Strategiese probleem vir Oekraïne is dat die Russe reeds tydens die aanvang van die oorlog, ‘n aansienlike brug-hoof aan die westekant van die Dnieper gevestig het, rondom die hawestad Kherson. Dit bied die Russe dus ‘n ideale lanseer-platform vir die verwagte aanval op Odessa (Rusland is tans besig om 16 nuwe brigades, wat gerekruteer is in die streek, veg-gereed te kry – een waarvan as die Odessa-brigade gedoop is). Ideaal-gesproke moet Oekraïne dus hierdie Kherson-brughoof elimineer, of andersins minstens isoleer en sy verdedigingslinies daarteenoor só goed ingraaf en beman dat die Russe nie verder weswaarts sal kan deurbreek nie. Oekraine kan tans egter sielkundig nie bekostig om te sê dat sy werklike strategiese belang nou lê in die verdediging van die Suidkus, en nie meer die Donets-area nie. Kiëf kan nie beken dat hulle daarom hulle beste troepe nou verdedigend in die Suide gaan moet konsentreer – want sou hulle dit erken, beteken dit hulle erken dat Oekraïne in effek reeds die Donbass verloor het en dit in die nabye toekoms sal moet prysgee (al wil Kiëf daar bly veg vir so lank moontlik, om tyd te koop om die verdediging in die Suide reg te kan kry). Daarom word daar vir ‘n maand al groot propaganda gemaak, wat te kenne gee dat wat Oekraïne eintlik beoog om te doen, is nie om te verdedig nie, maar wel om positief die Russe met ‘n teenaanval van “een miljoen soldate” uit Kherson terug te druk (sou die teen-aanval nie materialiseer nie, of nie slaag nie, dan minstens het hulle wel ‘n groot deel van hulle magte kon herontplooi na hierdie strategies kern-belangrike gebied, sonder om die aap uit die mou te gelaat het oor eventueel moet bes gee in die Donbass). Vir die Weste, en veral die VSA, bied hierdie “teen-aanval” se voorbereiding, ook geleentheid om simbolies hulle steun aan Oekraine te demonstreer (merendeels vir die Westerse media), met Himars-aanvalle op die brûe oor die Dnieper. Hierdie missiele met hulle GPS-leiding is weliswaar akkuraat, maar dis ligte missiele (in wese net hoë-tegnologie Stalin-orrels), wat ten meeste die pad-oppervlak oor die brug tydelik kan beskadig, maar nie die struktuur self kan vernietig nie. Om wel Himars-missiele enigsins deur te kon gekry het na die padbrug (m.a.w., deur die Russiese lug-afweer skild – na ‘n vroeëre poging geloods met 12 missiele, almal afgeskiet is) moes die Oekraïniërs na bewering tydens hulle jongste poging ongeveer 80 van hierdie missiele prakties gelyktydig lanseer het. Die missiele kos elk sowat US$100,000. Deskundiges beraam dat, gegewe NONGQAI Vol. 13. No. 8 163

die beperkte produksie per jaar, die VSA waarskynlik maksimum ongeveer 1,200 missiele aan Oekraïne sou kon gelewer het – dus ‘n groot-totaal van ongeveer 200 salvo’s verdeel tussen al Oekraïne se Himars-lanseerders gesamentlik. Uit die stuk of tagtig missiele wat in die laaste week van Julie een nag gelyktydig lanseer is, het glo omtrent ‘n dosyn wel die pad-oppervlak getref, maar geen-een van die kolomme is beskadig nie. Daar is drie brûe oor die Dnieper wat toegang gee tot Kherson – die vierbaan-padbrug, ‘n treinbrug en dan ‘n trein- en padbrug oor die nabygeleë hidro-elektriese skema se damwal (met lg. wat uiteraard nie met Himars kan vernietig word nie). Dis voorts ook só dat Kherson ‘n hawestad is, met kaaie aan beide oewers van die Dnieper, met die gevolg dat dit eenvoudig is om voorraad met veerbote en barkasse oor die rivier te neem (dis hoe dit vir eeue gedoen is, voor die brûe gebou is). Nietemin het die Russiese sappeurs reeds ook glo drie nuwe ponton brûe oor die Dnieper gebou, onder die lugafweer-sambreel van hulle S.400-stelsels wat die padbrug beskerm. Die Russe besef duidelik dat die Oekraïniërs al die brûe oor die Dnieper en die Inhulets sal moet bly teiken, hetsy vir hulle teen-aanval of vir die verdediging van die Suidkus; as Oekraïne werklik sou meen dat hulle die Russe uit Kherson sal kan forseer en dan vandaar die res van die besette gebied sal kan begin terugvat, sou hulle seker die brûe intak wou gehad het vir hulle eie gebruik om die Russe aan die oostekant van die Dnieper te kan gaan aanpak? Gedurende die laaste week van Julie het die Oekraïniërs wel begin met ‘n teenaanval teen die Kherson-brughoof, vanuit die Noord-Weste. Hulle het self drie ponton-brûe gebou oor die Inhuletsrivier (geleë Wes van die Dnieper – ‘n kleinerige rivier wat daar die front vorm) en terrein aan die oostekant van dié rivier vir enkele dae kon beset, voor hulle deur Russiese valskermsoldate teruggedryf is – die Oekraïniërs verduidelik nou dat hierdie net ‘n “reconnaissance in force” was, en nie werklik die begin van die voorspelde groot teen-aanval nie. ‘n Belangrike verwikkeling oor die laaste naweek van Julie, is dat die Oekraïniese regering ‘n verpligte ontruiming van die burgerlike bevolking van die Donets-provinsie gelas het – as dieselfde gaan gebeur as wat in Lugansk-provinsie plaasgevind het in Junie, dan beteken dit dat die Oekraïniërs gereed maak om terug te trek uit Donets en net verskroeide aarde vir die Russe agter sal wil laat, deur self alle strukture wat die Russe nog nie verwoes het nie, plat te maak soos wat hulle onttrek. Genoeg egter oor die militêre situasie – soos ons van die begin voorspel het, gaan die deurslaggewende fase die komende winter wees (daar is reeds beriggewing dat gerugte in Oekraïniese geledere die rondte sou begin doen het van ‘n oorgawe in September, omrede gevrees word dat die bevolking nie nog ‘n winter van oorlog sal kan oorleef nie; een-derde van die bevolking ly volgens die VN reeds onder voedsel-tekorte, en een uit vier Oekraïniërs het reeds die land verlaat). As u ‘n ander dimensie van die slagveld-gebeure wil sien as dié wat die Anglosfeer se media aanbied, kan u gerus kyk op YouTube na die onafhanklike “Military Summary” kanaal, wat daagliks gratis in Engels ‘n deskundige oorsig bied, geïllustreer met gedetailleerde kaarte van ontplooiings en aksie: https://www.youtube.com/channel/UCUnc496-PPmFZVKlYxUnToA Die ekonomiese oorlog tussen die Weste en Rusland: Van die belangrikste gebeure in die ekonomiese oorlog gedurende Julie, was die akkoord wat die VN en Turkye onderhandel het vir die uitvoer van graan en kunsmis vanaf Oekraïne en Rusland, en die Europese Unie se sewende sanksie-uitvaardiging – lg. nie soseer vir wat nuut toegevoeg is tot die sanksies nie, maar vir die “ophelderings” wat die EU-verklaring bevat het oor wat nie deur Europese strafmaatreëls geraak NONGQAI Vol. 13. No. 8

164

word nie, en waarin daar dus onbelemmerd handel gedryf kan word. Beide hierdie verwikkelinge is gesien as wesentlike oorwinnings vir Poetin. Die graan- en kunsmis-akkoord het dit ten eerste duidelik gemaak dat die probleem m.b.t. die uitvoer vanaf die oorblywende Oekraïniese hawens te wyte is aan die Oekraïniërs se saai van see-myne, en nie ‘n doelbewuste Russiese blokkasie van uitvoere nie (‘n belangrike punt, i.t.v. meningsvorming in veral die Derde Wêreld oor wie se skuld die voedseltekorte is). Die tweede belangrike element van die akkoord, is dat dit duidelik gemaak is dat nie net Oekraïniese graan uitgevoer mag en moet word nie, maar eweseer ook Russiese graan en kunsmis – met Rusland wat in werklikheid ‘n baie groter leweransier van beide graan en kunsmis aan die wêreld-mark is, as Oekraïne. Net soos wat Oekraïne se uitvoere onbelemmerd moet kan geskiet, so ook geld dieselfde vir Russiese uitvoere – wat natuurlik ‘n saakmakende bron van buitelandse valuta vir Rusland is. Die 7e rondte van Europese sanksies het weliswaar ‘n verbod geplaas op die direkte invoer van Russiese goud in Europa in (wat hoogstens van simboliese belang is), maar veral het dit opgeklaar dat Europa in hulle eie woorde nie aandadig wil wees aan wêreld-tekorte van landbou-grondstowwe, voedsel en energie nie – sodat dit klinkklaar duidelik gemaak is in die EU-verklaring dat Russiese uitvoer van kunsmis en graan, sowel as van olie, vryelik deur derde lande mee handel gedryf kan word, sonder dat sulke handelaars strafmaatreëls hoef te vrees. Ook is duidelik gemaak dat onderdele vir kommersiële vliegtuie aan Rusland gelewer mag word. Airbus, die Europese konglomeraat, is natuurlik ‘n belangrike leweransier van lg., en dan is dit ook só dat Russiese rederye in hoofsaak hulle vliegtuie gehuur het van Europese makelaarmaatskappye, eerder as om dit te gekoop het; meer as 400 sulke gehuurde vliegtuie ter waarde van meer as US$10 miljard is eenvoudig deur Rusland “oorgeneem” kragtens wetgewing wat Moskou kort na die inval uitgevaardig het, en sonder onderdele om die gereelde dienste mee te kan doen, sou hierdie vliegtuie heel gou enorm in waarde begin val het, op die boeke van hulle Europese eienaars). Die oliehandel-vrystellings is ook insiggewend, en verklaar die opkoop van tenkskepe deur Sjinese en Indiese operateurs, wat Russiese olie nou in groot maat koop en oorskeep uit Russiese skepe op die hoog-see, en dit dan verkoop oor die wêreld heen – o.a. terug aan Europeërs... Suid-Afrikaners weet uit eie ervaring dat sanksies merendeels ‘n simboliese oefening is vir publieke konsumpsie, met die derduisende maniere om dit te omseil; wat die gebeure gedurende Julie op die ekonomiese oorlogsfront illustreer, is dat die Europeërs maar weer (soos destyds met SuidAfrika) een ding sê en ‘n ander probeer doen – met ‘n groeiende kloof tussen hulle en die Amerikaners. Die realiteit is dat die werklikhede waaraan Europa en Amerika onderworpe is, hemelsbreed verskil – Amerika is selfonderhoudend wat petroleum-produkte en voedsel betref, terwyl Europa hoegenaamd nie is nie. Dis maklik vir die Amerikaners om te gesmaal het dat Rusland kwansuis net ‘n “vulstasie met kernwapens” is – vir die Europeërs egter, is en was Rusland hulle gerieflikste (en in baie gevalle) hulle enigste vulstasie – wat die skoen gewis aan die ander voet plaas. n Verdere faktor van groot belang is inflasie. Die VSA is in die gunstige posisie dat die dollar die referensie-geldeenheid van die wêreld is, en dat meeste internasionale lenings-ooreenkomste, New York rentekoers as vlottende riglyn het. Wat dit beteken, is dat die VSA – ten einde inflasie hok te probeer slaan – sy rentekoerse kan opskuif, wat dan gelyklopend die dollar in waarde laat styg. Dit bring vir ander lande egter ‘n dubbele terugslag, want hulle eie geldeenhede verswak dan teen die dollar. Wat op sy beurt beteken dat, al bly die internasionale olie-prys konstant in dollar, dan betaal die ander lede steeds wesentlik meer in hulle eie geldeenhede vir brandstof, want hulle geld het mos teruggesak teen die sterker dollar. Wat lenings betref: bo-en-behalwe dat ander lande nou hoër rente moet betaal op hulle staatskuld, moet hulle ook die lenings in dollars terug betaal (wat in NONGQAI Vol. 13. No. 8

165

waarde gestyg het teen hulle eie eenhede), sodat hulle nou dubbel gepenaliseer word i.t.v. hoeveel hulle meer moet terugbetaal in hulle eie geld. Die Russe gaan nie skroom om die ekonomiese oorlog kaal-hand te veg nie, soos reeds gedemonstreer deur hulle toe-knyp van die gas-toevoer na Wes-Europa. Die komende winter in veral Duitsland gaan swaar wees vir beide huishoudings en hulle industrieë. Kenners meen reeds dat die verenigde front wat die EU probeer voorhou teen Rusland, onderliggend aansienlike verdeeldheid verskuil. Die komende verkiesing in Italië en die toenemende sosiale onrus a.g.v. die druk van inflasie en ‘n resessie, kan Europese eenheid ernstig onder druk plaas – veral as daar wesentlike energie en voedsel-tekorte oor die winter gaan voorkom. Dan sal gesien moet word hoeveel opofferings die gemiddelde Wes-Europeër bereid is om te maak ter wille van Oekraïne... Die diplomatieke front: Die VSA en NAVO / die EU kon nog nie daarin slaag om werklike steun te mobiliseer uit veral die Globale Suide vir hulle kampanje teen Rusland nie. President Biden se pogings om ‘n beraad van Latyns-Amerikaanse lande byeen te bring is alom as ‘n mislukking gesien, met Meksiko en Brasilië wat ewe veel blaam aan die VSA (as die aanhitser van die konflik) toedig as aan Rusland as die uiteindelike invaller. Dis ook opmerklik dat die voedseltekort (a.g.v. die gesukkel om graan uit die Swartsee-hawens te bekom) wat oor die koppe van baie Derde Wêreld-lande hang, deur daardie lande merendeels aan die Weste se strafmaatreëls toegedig word. President Biden het ook onverrigter sake teruggekeer van sy hoed-in-die-hand besoek aan die Midde-Ooste, waar veral Saoedi-Arabië geensins op sy pleidooie wou regeer nie – trouens, net ure na Biden se vertrek, het die kroonprins ‘n besonder vriendskaplike foonoproep gemaak na Poetin, om die belang van OPEC en Rusland se rol daarin, te herbevestig. Dat Westerse sanksies as werktuig om Rusland na sy wil te laat buig gefaal het, en nou ‘n boemerang geword het wat die Westerse ekonomie en sosiale orde ernstig bedreig, word vir al meer waarnemers al hoe duideliker. Een voorbeeld is ‘n opinie-artikel op 29 Julie deur die Britse Guardian se gesiene joernalis, Simon Jenkins: “The Rouble is soaring and Putin is stronger than ever – our sanctions have backfired”. Hy skop af deur te sê: “Western sanctions against Russia are the most ill-conceived and counterproductive policy in recent international history. Military aid to Ukraine is justified, but the economic war is ineffective against the regime in Moscow and devastating for its unintended targets. World energy prices are rocketing, inflation is soaring, supply chains are chaotic, and millions are being starved of gas, grain, and fertilizer.” https://www.theguardian.com/commentisfree/2022/jul/29/putin-ruble-west-sanctions-russia-europe ‘n Punt wat die Weste, en die VSA in besonder, kennelik nie kan of wil insien nie, is dat hulle gehaper op die noodsaak om die sg. “reël-gebaseerde internasionale orde” in stand te hou, deur die groot gros van nie-Westerse lande (wat tipies slagoffers was van Westerse imperialisme en kolonialisme) gesien word as bloot ‘n desperate poging om die verbygaande era van Westerse diktaat in stand te probeer hou – ‘n era wat, soos een Afrika-leier dit gestel het, allermins op reëls gebaseer was en nog minder internasionaal-aanvaar was. Vir die Derde Wêreld (en vir dié argument is lande soos Sjina en Indië daarby in te sluit) is dit dus “reëls” van Westerse maaksel, wat die Weste in stand wil hou, essensieel ten einde hulle eie vermoë om in eie belang te kan bly dikteer, te beskerm – wat, vra hulle, is die verskil tussen die VSA se inval in Irak, en Rusland se inval in Oekraïne? Hoe langer die konflik in Oekraïne voortduur, hoe meer besef mens dat die Russe jare reeds daarop begin voorberei het. Vir hulle en hulle bondgenote, is dit duidelik ‘n omvattende konflik gemik daarop om die bestaande Westers-gedomineerde orde tot ‘n kantel-punt te dwing – om van ‘n enkel-pool NONGQAI Vol. 13. No. 8 166

orde gedomineer deur die VSA, na ‘n multi-pool nuwe orde te beweeg, waar daar nie meer eensydiglik aan hulle gedikteer sal kan word vanuit Washington nie. Dit gaan dus nou om veel meer as net die annekseer van grondgebied in Oekraïne. Of die Weste die stamina (en die vermoë) gaan hê om Oekraïne met hulle steun in die stryd te hou – en of Oekraïniërs aanhou bereid sal wees om die Russe ten behoewe van die Neocons in Washington te bly veg “tot die laaste Oekraïniër” – sal veral die komende winter ons leer. Want bes moontlik Poetin se belangrikste verklaring gedurende hierdie afgelope maand van Julie, was sy waarskuwing dat: hoe langer die stryd voortduur, hoe hoër gaan Rusland se eise styg, en hoe moeiliker gaan dit vir Oekraïne word om met Rusland te onderhandel. Wat ook hierdie maand opgeval het, is hoeveel Amerikaanse en Britse hoëlui in die openbaar gewaarsku het dat Sjina in werklikheid die Weste se grootste veiligheids-uitdaging is. Die hoofde van die FBI en MI.5 het vir die eerste keer, vanaf dieselfde platform, so ‘n waarskuwing gerig. Die Amerikaanse voorsitter van hulle gesamentlike staf-hoofde het dit die hoof-tema gemaak van ‘n toespraak wat hy in die Filippyne gelewer het. Tony Blair het dit sy wekroep gemaak, en so ook die Britse nasionale veiligheid-adviseur en die hoof van hulle vloot. Les bes, het die Amerikaanse staatsekretaris dit benadruk. Die manier waarop die Weste die Sowjet-Unie hokgeslaan het, was deur sg. “containment”. Deur die USSR effektief te omsingel het met die betrek van lande soos Turkye binne NAVO. As die Weste gedoen het soos wat die Franse en veral die Duitsers wou, deur vir Rusland na die val van die kommunisme daar, ekonomies en polities in te getrek het – soos wat Rusland self graag ook wou – dan sou Sjina maklik omsingel kon gewees het. Nou, a.g.v. die Neocons se fiksasie met Rusland antagoniseer, het Sjina ‘n sterk bondgenoot aan sy noord-front gekry, wat boonop vir hom kan voorsien van alles wat hyself nie het nie, in die vorm van energie, grondstowwe en voedsel. In stede daarvan om vir Sjina (as synde die verklaarde groot gevaar), fisies en ekonomies te kon “contain” het met die hulp van sy bure soos Rusland en Indië, het ons vandag die BRICS as ekonomies-kragtige bondgenote van Sjina. Waar Sjina andersins, soos Japan gedurende die dertigerjare, sou moes spartel om sy armoede aan energie-bronne en grondstowwe te oorkom, is hy nou omring – nie deur Westerse “containment” nie – maar deur bondgenoot-voorsieners van juis daardie grondstowwe en energie. Watter strategiese sin maak dit? Veral gesien uit Wes-Europese hoek, aangesien dit hulle is wat by uitstek die prys gaan betaal in die ekonomiese oorlog, sowel as in die diplomatieke stryd, waarin hulle koloniale verlede hulle gaan agterhaal... Weer sê ons as NONGQAI-redaksie dat die brutaal-gewelddadige manier van Oekraïne binne te geval het, nimmer goed gepraat kan word nie. Soos wat die Pous (en vele ander staatshoofde) sedertdien gesê het, is daar egter twee partye wat aan hierdie ramp skuld het. Wat nou ontketen is, is nie net maar ‘n onderonsie oor waar Rusland en Oekraïne se grens moet loop nie. Dit is ‘n stryd wat die internasionale magsorde vir dekades gaan bepaal. Dit word nie net geveg op die slagvelde van die Donbass nie, maar in groot mate ook internasionaal-ekonomies. Die newe-effekte wat ons reeds sien, soos inflasie, resessie en voedseltekorte, gaan groot skade doen aan onskuldige buitestaanders soos Suid-Afrika. Om nie eers te praat van moontlike eskalasie tussen kern-moondhede nie... As die Weste hierdie proxy-stryd gaan verloor, dan gaan dit die demokrasie in lande soos SuidAfrika in gevaar stel, omdat potensiële outokrate hier sal kan reken op steun van Moskou en Beijing, sonder demokratiese teenwig. Vraag is egter: kan die Weste hierdie geveg, wat die Neocons so kortsigtelik loop soek het, wel wen?

NONGQAI Vol. 13. No. 8

167

HUMOR IN UNIFORM … DIE SLAG VAN BEAUFORT-WES … Brig Theo Kleynhans Die slag van Beaufort-Wes was gelewer by geleentheid van die Nasionale Kongres van die International Police Association in Kaapstad wat ek saam met Daan Le Roux en Louis Esterhuizen bygewoon het. Soos gebruiklik stop ons eers by my ouers in Bloemfontein vir so ‘n wyle, net om dag te sê, ‘n koppie tee of so te drink en dan weer aan te skuif tot minstens by Beaufort-Wes waar ons altyd oornag het. Reël 1: Jy ry nie direk Kaap toe tensy dit uiters noodsaaklik was nie. Jy moet iewers op pad oornag om te rus. Anders is dit gevaarlik. Reël 2 was dat daar nie gedrink sal word voordat ons by my ouers op Bloemfontein weg is nie. Daardie dae was lugverkoeling in ŉ polisiemotor as ŉ vermorsing op luukshede beskou en nie vir polisiemanne beskore nie. Ons moes uiteraard voorsorg tref teen die hoë temperature terwyl ons op pad is. Derhalwe het ons, voordat ons Bloemfontein verlaat het, ŉ “six pack” bier vir die dors op die lang pad wat voorgelê het, gekoop. Reël 3 was dat daar op ‘n Saterdag met die rit begin sal word, op Beaufort-Wes oor geslaap sal word. Om die Sondag na Kaapstad te ry sodat jy die Maandag vroeg en vars in die Kaap met werk kan begin. Op pad na Beaufort-Wes het ons besluit om daardie aand ŉ egte Karoo skaapribbetjie te braai. Louis het daarop aangedring om self die ribbetjie te braai want “My pa het my daar in die Kalahari kleintyd geleer hoe om ŉ skaapribbetjie te braai”. Wat sy pa hom natuurlik nie geleer het nie, was hoe om sterk drank te hanteer. Nietemin ons het nie omgegee nie. Dit was altyd lekker as ŉ ander ou aanbied om te braai, veral as hy ŉ “expert” is. Ons het op middagete in Colesberg aangekom. Dit was erg warm. Soos destyds gebruik op die Platteland was, het die besighede tussen 1 en 2 nm gesluit, so ook die slaghuise. Ons moes noodgedwonge die uur in die kroeg van die (seker die enigste) Hotel op die dorp deurbring. Om die tyd sinvol te verwyl het ons weer ŉ bier of twee gedrink en sommer nog ŉ “six pack” ook vir die wis en die onwis gekoop. Beaufort-Wes lê immers ver van Colesberg af. Op Beaufort-Wes het ons by Young se Kamers ingetrek. Ons moes tevrede wees met een groterige kamer met 3 beddens in. Dit was winter en ons was lekker honger. Dit het vroeg begin donker word, derhalwe het ons dadelik begin vuurmaak nadat ons by Young se Kamers ingetrek het. terwyl die vuur brand het ons natuurlik die gebruiklike drankies voor ete geneem. Want sien Louis het geloop en spog dat hy die lekkerste skaapribbes in die land kan braai. Om een of ander rede was daar geen lig by die braaigeriewe by Young se Kamers vlak agter die Caltex Garage nie. Dit help ook nie ons jaag Louis aan nie want volgens die lesse van Louis se pa, moet ŉ skaapribbetjie nie vinnig gebraai word nie. Die kole moet eers bietjie afkoel. Dit het natuurlik ook die voordeel van langer drinktyd. Tot daar kon ons redelik goed regkom in die lig van die vlamme. ‘n Boer maak ‘n plan en ons trek toe die Ford Granada tot digby die braaiplek, los die ligte aan en Louis begin braai. Ons laat nie die enjin loop nie, want dan is die petrol verbruik die einde van die maand opgeneuk (in die Logboek). NONGQAI Vol. 13. No. 8

168

Soos die brandewyn en whisky al hoe sterker gevloei het, so flouer het die Granada se ligte geword sonder dat ons dit agtergekom het. Enige poging om Louis aan te jaag het net een reaksie uitgelok: “Wie de xxx braai hier? My pa het my geleer... Brandewyn het nie brieke nie. Intussen gooi Louis kort-kort mildelik speserye (wat soos dit ŉ goeie speurder betaam, uit ŉ regte ‘graad 1 skooltassie’ kom) oor die ribbetjie. Daan le Roux sê later Louis moet stadig met die speserye, hy hou nie van te veel speserye oor sy vleis nie. Louis se reaksie: “Wie de xxx braai hier? My pa het my geleer...” Oor die dofwordende motorligte sê Daan net: “Ag nee wat, dit is môre se worries.” Louis kondig met trots aan dat die vleis reg is en sny ŉ mooi stuk vir Daan af om te proe. Daan proe en snak na sy asem. Hy was nie ‘n man wat gevloek het nie, maar hy trek los en vloek ten hemele. “Maar dis dan ŉ donderse soutlek hierdie, wil jy ons uitbrand. Geen mens kan dit eet nie”. Louis proe ook en gee toe dat dit miskien “effens te sout” is. Intussen word die kar se ligte al flouer tot dit later heel te maal uitgaan. As Daan sy gat gewip het was dit klaar. Nou was hy vir niks meer lus nie. Nie om te drink of nonsense te praat nie. Ons pak alles mooi netjies op en maak reg om te gaan slaap, maar Louis gee te kenne dat hy nie sy knipmes daar in die donker kan kry nie en dat ons nie kan loop voor hy nie sy knipmes gekry het nie want “dis ŉ knipmes wat my oorlede oupa nog vir my gegee het.” In die flou lig van die kar soek ons lank en tevergeefs. Ons kry nie die mes nie en sal môre verder soek. Wel ek en Louis was die twee ‘blou gatte’ en hy was die ligste en maerste. Hy klim agter die stuur van die Granada in en ek moet stoot. Ek weet nou nog nie hoekom ons die kar in die garage wou stoot nie, want hoe steel jy ŉ kar met ŉ pap battery? Daaraan het ons natuurlik nooit aan gedink nie; nie in die toestand waarin ons was nie. Die kar moet in die garage in wat die tannie tot ons beskikking gestel het. So stoot ek die kar met Louis agter die stuur die garage in. Neus eerste. Hy klim uit en ons gaan slaap. In die kamer word nog lekker geskerts en gelag. Daan klaar gestort en sy “Robin Hood suite” (slaapklere) aangehad. “Julle moet klaar kry en gaan slaap, want julle weet as ek kom slaap, slaap niemand nie”. Daan het nie snork uitgevind nie, nee hy het dit vervolmaak. Niemand, ek sê weer niemand, kan saam met hom snork nie. Ek en Louis het nie ‘n “snow ball’s hope in hell” gehad om eers aan die slaap te raak voordat Daan losgetrek het nie. Ons “ge-moan” het niks gehelp nie. Daan het geslaap. Ons het daardie nag maar min geslaap en die volgende oggend vroeg, terwyl Daan nog slaap het ek vir Louis lê en vertel dat as ek geweet het die donner snork so sou ek my nuwe haelpomp en vyf “solid slugs” saamgebring het om hom in sy moer te skiet.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

169

Die volgende oggend moes die Granada uit die Garage. Ons moes die kar se “bonnet” was, want dit het dik onder ‘n laag vet gelê. Toe Louis egter weer agter die stuurwiel wil in, sodat ek die keer die kar uit die garage kan trek, toe kan hy nie vir die beste wil in die wêreld in die kar kom nie. Die deure kan nie groot genoeg oop nie. As hy nie kon in nie, het ek en Daan geen kans gehad om dit te maak nie. “Julle moet gou maak, ek wil nie oormôre in die Kaap kom nie”, sê Daan. As ek dit nie self gesien het nie, sou ek dit nooit geglo het nie. Die vorige aand het Louis geen probleem met sy warm agterstewe gehad om uit die kar uit te kom nie, maar die oggend kan hy nie in dieselfde kar inkom nie. Ons probeer die kar aan die buffer uit die Garage uitsleep, maar ook dit wil nie werk nie, want speurder Louis het die handbriek die vorige aand vol op getrek voor hy uit geklim het. So, die boodskap was eenvoudig. Louis moet net weer in die kar in, die handbriek los maak en ek moes die kar uitsleep. En gou ook. Daan wou nie wag nie, want sien, hy het “jumper cables” by ‘n tannie met ‘n Datsun 1200 geleen en ons moes die kar “Jump start” aangesien ons hom nooit aan die brand sou kon stoot nie. Die kar was outomaties en die tannie was haastig. Sy wou nog ligdag in Pretoria wees. Ons kon hulle ook nie gebruik met die kar wat neus eerste in die Garage gestoot was nie. Wel Louis het ingewurm, maar nie voor sy hele lyf omtrent velaf was nie. Ek het die kar uitgesleep. Ons het die kar “gejump start” en nadat ons die tannie se “Jumper Cables” teruggegee het, het ons maar die kamer se keteltjie gekook en met toilet papier en kook water die ding se “bonnet” skoongemaak. Nog was dit het einde niet. Nadat ons al ons goed in die kar wat daar buite staan en luier het, gelaai het, maar voor ons sou ry, voel ek my maag draai. Ek gaan sit op die pot en gedagtig aan al die brandewyn en Coke wat ons die vorige dag gedrink het, die skaap ribbetjie wat ek afgewurg het (ek sou nooit my ou maat in die gesig vat en dit nie eet nie) is ek vol winderigheid. Hel, ek het self bang geword. Ek het eers gedog die pot het onder my gewig gebreek. Die feit dat Louis en Daan nader gestorm het om te hoor of ek OK was, was niks, dit was eers toe ek sien die tannie het uit die Kantoortjie nader gestorm om te verneem wat het gebreek, dat ek besef het dit was die Moeder van alle knalle gewees het. Die ontbyt by die Wimpy waarna Daan so uitgesien het, was ook uit, want ons kon nie waag om die kar weer af te skakel nie, want dit sou nie weer vat nie. Die tannie met die kabels was ook reeds weg. Ons vertrek toe maar Kaap se kant toe. Louis was dodelik siek van die babelas. Hy sit doodsbleek agter in die kar, maar wil siek word toe die son op hom begin skyn. Hy gaan lê toe maar aan die skadu-kant. En so het ons toe maar verder aangegaan Kaap toe. Elke keer as die son met die draaie van posisie verander, so skuif Louis agter die skadu aan. Daardie aand slaap ons in die hotel in Kaapstad. Ons het seker gemaak Daan slaap in sy eie kamer. Ons het die twee-daelange IPA kongres bygewoon en die ander werkies gedoen wat gedoen moes NONGQAI Vol. 13. No. 8

170

word. Op ŉ stadium hoor ek Louis vra vir Daan Le Roux of ons op pad terug by sy ouers kan stop om ook net gou hallo te sê. Want het hy geredeneer as ons by Theo se ouers in Bloemfontein kan stop, kan ons mos by sy ouers ook stop op pad terug. “En waar bly jou ouers?” wou Daan Le Roux weet. “Op Springbok” antwoord Louis so ewe kordaat. “Is jy mal. Dit is ‘n 500 kilometer draai om by jou ouers aan te gaan. Theo se ouers was op pad” sê Daan Le Roux. By die tyd was ons al redelik mooi op dreef wat betref ons whisky verbruik vir die dag en Louis kap terug: “Ja Brigadier ek tel mos glad nie. Ons kan by Theo se ouers stop maar ons mag nie by my ouers stop nie.” So is Louis daar weg. Telefoon toe. Dit was in die dae voor selfone en hy bel sy pa en vertel hom Daan Le Roux sê nee ons kan nie daar aankom nie. Oubaas en Ma Esterhuizen het hulle seun baie lanklaas gesien en bied toe aan om elkeen van ons ‘n skaap te gee as ons oor twee dae daar by hulle sou aankom en middagete saam met hulle geniet. Dit moes Louis nooit vir Daan Le Roux gesê het nie, want net daar en dan word magtiging vir die trippie gegee. (What is good for the goose, is good for the gander.) Ons vertrek uit Kaapstad. Louis sit voor en brigadier Daan Le Roux agter terwyl ek soos gewoonlik bestuur. Dit is spitstyd in die Kaap en die plaaslike bestuurders het my gou die hel in gehad, soveel so dat ek in die kar sit en swets het. Uit die bloute vra Daan waarom ek nie maar my hailgun vat en die donner met ŉ “solid slug” in sy moer skiet nie. Die doodse stilte wat gevolg het, kon jy met ŉ stomp mes sny. Dit tref ons toe dat hy wakker moes gewees het daar in Young se Kamers toe ek my gevoelens geuiter het. toe bars al drie van ons uit van die lag. Op pad moes ons egter op Garies stop om Petrol in te gooi. In daardie dae het jy nog by ‘n Polisiestasie petrol ingegooi, nie soos vandag by enige garage nie. Ek was maar altyd die bestuurder en ek trek toe so ewe in by Garies se Polisiestasie om vol te maak. Ek gaan na die aanklagtekantoor, identifiseer myself en sê ons wil graag petrol ingooi. Die sersant aan diens is ook die Stasiebevelvoerder en hy sê: ”Dis reg Majoor u moet net die kar daar agter trek. Ons moet nog petrol uit dromme pomp.” So gesê, so gedaan. Die ou sersant (taamlik geset) pomp dat die sweet loop. Uit ordentlikheid bied ek my hulp aan, maar hy wil nie hê ek moet hom help nie, want sien ek is darem ‘n Majoor. Hy kan nie toelaat dat ‘n offisier pomp en hy staan en kyk nie. Hy aanvaar Louis (ook ‘n Majoor, maar hy weet dit nie) se aanbod om te help pomp.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

171

Intussen loop Daan Le Roux, hande in die broeksak en klippies skop in die yard terwyl Louis en die oubaas pomp dat dit bars om die Chevrolet vol te kry. ‘n Man kan ook net soveel verduur en niks meer nie. Skielik bulder die Sersant: “Haai jy wat daar loop en klippe skop, kom help pomp asseblief?” Daan Le Roux maak of hy nie hoor nie. Weer bulder die Sersant: “Haai jy wat daar loop en klippe skop, kom help pomp asseblief?” Daan Le Roux maak weer of hy nie hoor nie en toe die sersant die derde keer skree toe spring ek in en sê: “Brigadier, die sersant praat met u.” “O XXX” sê die sersant. “Is hy ‘n Brigadier. Ek is jammer, ek het dit nie geweet nie. Moenie worry nie, ek sal die kar alleen volmaak. Nou-nou verplaas hulle my Johannesburg toe.” Nodeloos om te sê ons het jare na die voorval nog altyd gelag as ons net die naam Garies hoor. So het ons by Louis se ouers op Springbok aangegaan, lekker gekuier en geëet en ook ons skape opgetel. Louis het met groot jammerte vir sy pa vertel hoe hy sy mes verloor het wat sy oorle oupa vir hom gegee het. Ons het die volgende dag weer die pad gevat deur Boesmanland en oor Upington terug gery Johannesburg toe, elkeen ‘n skaap ryker. Louis is in die Kalahari gebore. In die kar vertel hy vir ons hoe skoon die rooigrond van daardie deel van die wêreld was. Ek moes terstond daar iewers in ŉ vlakte stilhou sodat Louis ons kon oortuig. Hy het uit die kar geklim en daar in die los rooi sand gaan sit en ŉ klomp sand oor hom gegooi, opgestaan en die sand van hom af gestof. Wie het gesê op Beaufort-Wes gebeur niks nie en dat dit ‘n vervelige plek is. Dis ‘n bogstorie man. Die Knipmes? Twee weke later het Louis sy knipmes by sy huis gekry. Hy het dit nooit eers saam gehad nie.

• Willomore-polisiestasie (vuller) – Kol Louis Langenhoven

NONGQAI Vol. 13. No. 8

172

ARTIKEL-REEKS: BEMEESTER VERANDERING #3

VERDIEN EKSTRA MET DIE DIGITALE EKONOMIE Dr. Willem Steenkamp Note: This current series of articles in Afrikaans about the many ways in which one can (during these presently very challenging circumstances of inflation and threatening instability) earn an extra income in the new internet-driven economy, will be reproduced and expanded upon in a free e-Book that will be linked to in next month’s edition. This series of articles, as well as the e-Book, is presented here as a “life coaching” service to our readers (and their children, family, and friends). In it, there’s no attempt to try and sell you any particular commercial offer (in other words, you will NOT find that, halfway through reading it, you will begin to be badgered to “buy a time-share in property project X on the South Coast”). It is a generic orientation about a whole spectrum of opportunities that have opened up in this new economic sector, and about which few South Africans are fully informed. 1. Die nodigheid vandag, om ‘n “Plan B” in plek te hê: Met Eskom se voortslepende kaskenades, lyk die toekoms maar duister, of hoe? Want dis simptomaties van ‘n baie wyer verval in dienslewering en regeer-bevoegdheid. Dan is daar nog boonop die probleme van skerp-stygende inflasie, misdaad en dreigende onstabiliteit. Alles dinge wat mense logieserwys laat soek na ‘n “Plan B”. Iets wat mens onafhanklike opsies sal gee. Jou vry sal maak om te gaan woon en verdien waar jy wil, soos jy eintlik graag wil. ‘n Terugval-posisie, in geval van groot nood... Wat in só ‘n “plan B” nodig is, is die skep van ‘n nuwe verdien-vermoë wat ekstra inkomste kan bring in ‘n “harde” geld-eenheid, soos die VSA-dollar. Ideaal-gesproke, iets wat ‘n sg. “passiewe inkomste” kan genereer “terwyl mens slaap”. Met ander woorde, waar jou belegging vir jou werk, en jy nie meer vasgevang is in die paradigma van minuut-per-minuut jou tyd vir ‘n salaris verkoop nie (wat net maar jou werkgewer ryk maak). Dus, daardie tipe passiewe (of ook genoem residuele inkomste) wat voorheen net maar beskore was vir eiendomsmagnate en beurs-beleggers. ‘n Nuwe nering wat mens enige plek op aarde kan beoefen – waar, wanneer en soos jy wil – sonder dat dit enorme aanvangskapitaal benodig of jare se duur universiteitstudie. Ons bied hierdie artikelreeks aan ons lesers, omdat ons weet dat u (heelwat synde afgetredenes op pensioen) en u kinders, bes moontlik wonder oor maniere om ‘n ekstra inkomste te verdien in hierdie moeilike tye. Hierdie reeks van artikels in Afrikaans, en die vergesellende e-Boek in Engels, word dus aangebied onder die mas-hoof van lewensberading (“life coaching”) en verduidelik die spektrum van opsies generies ter oriëntasie van u as leser m.b.t ‘n belangrike nuwe onderwerpsveld waaroor daar nog nie veel in NONGQAI Vol. 13. No. 8

173

Afrikaans geskryf is nie – daar sal dus geen poging wees hier, om enigiets spesifiek aan u te probeer verkoop nie. 2. Só, wat is lewensberading (“life coaching”) nou eintlik? Aangesien ek as outeur hiervan o.a. ook ‘n gesertifiseerde professionele lewensberader (“life coach”) is en met daardie agtergrond vir NONGQAI hierdie artikel-reeks skryf, is dit wenslik – voor ons wegspring met die wát en die hoé van mens self reg opstel vir in-tap in enige van die vele geleenthede wat internet bemarking kan bied – om eers gou te verduidelik wat lewensberading is (en ook nié is nie). Lewensberading (of, in Engels “life coaching”) is nie die praktiseer van Psigiatrie of Sielkunde nie – praktisyns van daardie twee dissiplines behandel pasiënte wat ly aan geestesongesteldhede, iets wat ‘n life coach geensins by betrokke sal raak nie. Wat ‘n lewensberader doen, is om Jan Alleman te help om hulle eie doelwitte in die lewe te probeer beter definieer en om dan die regte pad te identifiseer waarlangs dit ten beste verwesenlik kan word: nie om enige ongesteldheid te genees nie. Dit kyk dus vorentoe, na waar die kliënt heen mik, en nie agtertoe, na die ontrafel van traumas in die kliënt verlede nie. Daarom die Engelse begrip van “coaching” (soos ‘n sport-afrigter, oftewel “coach”, wat ‘n atleet help om sy of haar persoonlike doelwitte te verwesenlik in ‘n bepaalde sportsoort). Dis dan ook waarom hierdie reeks artikels onder die mashoof “lewensberading” staan, want dit beoog om u as leser te probeer help om u eie lewensdoelwitte beter te omskryf en dan te verwesenlik. In die spesifieke geval van hierdie artikels, as u doelwit wentel om die verwesenliking van meer persoonlike vryheid / opsies, groter lewensvervulling en beter sekuriteit – lg. beide finansieel, sowel as die persoonlike en toekomsveiligheid van u en u gesin. ‘n “Plan B” dus, vir die tye waarin ons lewe, met inflasie en wesentlike konflik-risiko’s. ‘n Lewensberader sal ook nie vir ‘n persoon wat met hom/haar konsulteer sê: “hierdie spesifieke ding is wat jy as doelwit moet hê, en hierdie is die gewaarborgde resep om dit te verwesenlik nie”. ‘n “Life coach” luister bowenal, en help dan die kliënt om self klarigheid te ontwikkel oor sy/haar doelwitte. Dan sal ‘n berader die kliënt help om ‘n eie “padkaart” te ontwikkel, 1-op-1 en verpersoonlik vir die indiwidu se unieke behoeftes en lewenstyl-voorkeure, vir hoe om te kom vanwaar die kliënt hom/haar by aanvang bevind, na waar die kliënt graag wil wees. Wat mag die struikelblokke onderweg wees? Wat is die noodsaaklike kennis en infrastruktuur wat die kliënt sal moet bekom, ten einde realisties in staat te wees om sy/haar doelwit te bereik? Welke tegnieke en bewese probleemoplossing-benaderings kan die kliënt oorweeg? Ook die aksie-plan is dus uiteindelik die kliënt se eie – nie iets uit ‘n hoed getrek en voorgeskryf deur die berader nie. Wat ‘n lewensberader ook nie is nie, is ‘n finansiële of beleggings-adviseur. Dit gaan in lewensberading om lewenstyl-verwante doelwitte – om kwaliteit van lewe, sekuriteit en maksimale vryheid te skep, binne die raamwerk van die kliënt se ideale en voorkeure enersyds en dan die beperkinge van sy/haar vermoëns. Dit gaan bv. ook oor dinge soos hoe om steeds doelwitte te kan realiseer na bv. groot persoonlike trauma soos verlies van ‘n geliefde, of ernstige mediese terugslae soos ‘n hart-kwaal (onderwerpe wat ons later in hierdie beradings-reeks wel sal by uitkom). Geld is natuurlik nie alles in die lewe nie, maar onweerlegbaar is dit ‘n noodsaaklike element van enige realistiese lewenstyl-plan – dit is in daardie konteks, nl. van ‘n “Plan B” ontwikkel vir u en u gesin (vir geval dat dinge skeef loop betreffende land-stabiliteit, of kort begin loop a.g.v. inflasie), dat ons hier kyk na internet bemarking as ‘n aantreklike nuwe verdien-opsie; egter nie aan u voorgehou as finansiële advies nie, maar as bekendstelling aan ‘n nering wat wel inkomste in VSAdollar kan verseker, wat uit die huis uit bedryf kan word (enige plek op aarde), en wat nie groot aanvangskapitaal verg nie. Dus, ‘n eie onderneming wat u kan vry maak, sekuriteit kan bied teen inflasie en politieke onstabiliteit, en sodoende ekstra inkomste en lewens-opsies kan gee.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

174

Waar ons vervolgens in hierdie artikel gaan praktiese inligting deel oor hoe om toe te tree tot die breë veld van internet bemarking, dien daardie inligting slegs as oriëntasie: om u te help om u eie plan te ontwikkel, wat by u besondere behoeftes, talente en beperkinge sal inpas. Daar’s dus nie sprake van dat ons hier in dié artikel (of in die aanvullende e-Boek) grootdoenerig aan u ‘n “gewaarborgde wen-resep” gaan probeer opdwing, of enige soesifieke kommersiële produk nie – en beslis nie enige “kits-rykword” skema nie! Dit bly dus u eie verantwoordelikheid, en uitsluitlik u besluit oor hoe om hierdie terrein-verkennende basiese inligting wat ons hier (en in die e-Boek), met u sal deel, gaan aanwend. 3. Die digitale rewolusie en die groei van die internet-gedrewe ekonomie In die vorige artikels in hierdie reeks het ons verduidelik hoe die wêreld-ekonomie tans deur ‘n rewolusie gaan – die digitale rewolusie – wat in minder as drie dekades reeds die punt bereik het waar die digitale, internet-gedrewe gedeelte van die internasionale ekonomie, nou groter is as die geheel van die tradisionele ekonomie. Ons het data gewys van die magdom van ou-bekende beroepe en werkstipes wat aan’t wegval is – maar hoe nuwe geleenthede ook na vore kom. Ons het verduidelik hoe die nuwe era, gedrewe deur informasie tegnologie, die hele wesensaard van bemarking fundamenteel transformeer het (dus, die hele profiel van daardie sektor wat tradisioneel die grootste werk-verskaffer in enige ekonomie is). Verby is die dae van glad-blink verkoopsmanne en Barbie-poppies met gebotterde bekke agter winkeltoonbanke, of wat produkte smous van deur-tot-deur, of ‘n niksvermoedende publiek “koud” op-bel. Vandag se bemarking is gespesialiseerd en geoutomatiseerd: die domein van gedissiplineerde, bedrewe organiseerders en administrateurs wat alles vanaf hulle skootrekenaars bedryf, sonder dat hulle self rekenaar-“techies” met koderingsvaardigheid hoef te wees. Dis meer dikwels die domein van gefokusde, planmatige introverte, van afgetredenes en huisvrouens werkend vanuit die gerief van eie woning, eerder as van die ekstrovert “travelling salesman” van ouds. In artikel 2 (laasmaand) het ons ook gewys hoeveel geld hierdie nuwe internet-bemarkers kan maak. 4. Die drie hoof-vorme van internet bemarking: Ter wille van ‘n arendsvlug-perspektief, net weer vinnig ook eers die drie tipes internet bemarking wat vandag die toneel oorheers (sodat u kan sien waar geaffilieerde bemarking inpas, en verstaan hoe hierdie reeks artikels gestruktureer is). Die internet word naamlik deur entrepreneurs aangewend om drie tipes aanverwante bemarking te doen, waarvoor basies dieselfde kundigheidsbasis en infrastruktuur benodig word (m.a.w., as u een bemeester, kan u met geringe verstelling die ander ook aanpak): • Eerstens word internet bemarking uiteraard deur individue en ondernemings gebruik om hulle eie dienste of produkte te bemark. In dié geval, kom hulle hoof-inkomste dan uit die verkoopopbrengs van daardie eie produk wat hulleself daargestel en verkoop het – hetsy dit fisiese produkte is soos bv. kuns, handwerk-artikels, ens., of andersins die lewer van dienste, soos om goed soos web-blaaie te ontwerp of taal-klasse te gee. Hierdie tipe transaksie is selfverduidelikend, so ons sal nie hier meer tyd daaraan afstaan nie, anders as om net weer te onderstreep dat sukses met sulke verkope nie net afhang van die kwaliteit van jou produk nie, maar meer nog van jou vaardigheid in internet bemarking; • tweedens is daar die dryf van e-handel (“e-commerce”), wat in die konteks van internet bemarking ‘n spesifieke betekenis dra. Dit behels nl. dat ‘n gespesialiseerde internet bemarker sy of haar kundigheid in internet bemarking aanwend om ‘n derde party se produkte te verkoop (m.a.w., die produkte is nie jou eie maaksel nie). Dit is dus geselekteerde produkte daargestel deur andere, waarvoor die onafhanklike bemarker self, deur navorsing, ‘n mark identifiseer het. Die bemarker verkoop dit dan onder eie vaandel, in vennootskap met ‘n NONGQAI Vol. 13. No. 8

175

•

spesialis-klaringshuis wat gefokus is daarop om internet transaksies vervul – ons sal ecommerce se praktiese werking hieronder verder toelig. Derdens is daar geaffilieerde bemarking (“affiliate marketing”, oftewel “AM”), waar ‘n onafhanklike affiliaal-bemarker die produkte of dienste van ‘n ander party help bemark, teen kommissie wat dan verdien word op elke suksesvolle verkoopstransaksie só gegenereer;

5. Hoe werk “e-commerce” as deel van digitale bemarking? Die tweede vorm van internet bemarking, nl. die e-handel spesialisering, is redelik nuut en ook (by eerste aanskoue) ietwat teen mens se normale verwagting van wat e-handel sou wees. Wat dit nou eintlik is, kan ten beste met ‘n praktiese voorbeeld verduidelik word. Kom ons skep ‘n denkbeeldige e-handelaar, en ons noem haar Susan, wat vanuit Londen opereer. Susan is ‘n gesoute internet bemarker met ‘n belangstelling in ekologiese “groen” produkte. Sy vestig dus haar eie “groen”-gefokusde virtuele e-winkel op die internet (m.a.w., die winkel bestaan net in die kuber-ruimte, en het geen fisiese dimensie van stene en sement nie - nie vertoonlokaal, toonbank of selfs stoor-ruimte nie). Susan vestig hierdie e-winkel van haar in samewerking met Amazon se Marketplace, spesifiek as vennoot van Amazon se vervul-program (Fulfillment by Amazon – FBA). Deur haar navorsing ontdek Susan in Sjina ‘n vervaardiger van bamboes-tandeborsels, welke produk sy meen sy goed sal kan bemark en verkoop teen ‘n wins, onder haar eie vaandel via haar e-winkel, teen haar eie prys, wat sy self vasstel. (Die tandeborsel-fabriek stel net belang in spesialiseer in vervaardiging, nie in self bemark en verhandel aan die breë publiek nie). Susan wil enkel maar toetree as die bemarking-skakel in die ketting tussen die vervaardiger en die koper-publiek. Sy wil dus ‘n voorraad sulke tandeborsels groothandel vir haar eie virtuele aanlyn-winkel bekom – ons kan haar e-winkel, wat eintlik maar net ‘n webblad is, soos volg doop: https://greengoods.shop Susan wil egter bepaald nie fisies opgeskeep sit met ‘n klomp kaste vol bamboes-tandeborsels in haar huis nie. Nog minder wil sy die verantwoordelikheid hê om die verkoopte tandeborsels self te moet gaan aflewer, die betalings te moet prosesseer, terug-sendings te hanteer, ens. Susan wil net haar prys vasstel, en dan fokus op haar spesialiteit, synde effektiewe internet bemarking. Daarom kontrakteer sy vir aflewering (die vervul van die transaksie, om die tandeborsel fisies in die koper se hande te plaas) met die wêreld se #1 vervul-spesialis, Amazon se FBA-afdeling (wat natuurlik vir dié diens betaal word, maar wat die koste-besparing van enorme ekonomie-van-skaal in Susan se guns in spel bring). Die vervaardiger lewer dus die kartondose vol tandeborsels fisies direk aan Amazon se vervulsentrums (stoorplekke), Susan adverteer die produk op die internet, en haar verkope kliek outomaties deur na Amazon, wat dan die transaksie fisies “vervul” – vandaar die FBA-naam “Fulfillment by Amazon” – met Amazon wat die betaling invorder, dit fisies aflewer by die koper se voordeur, terugsendings hanteer (indien nodig) en eventueel aan Susan haar wins laat toekom, na Amazon se fooi afgetrek is. Die diagram hierbo (deur Maropost) stel dié proses visueel voor – dis so maklik soos dit. NONGQAI Vol. 13. No. 8

176

Raar soos dit mag klink, is daar talle gespesialiseerde internet bemarkers wat skatryk word op hierdie manier. Soos u ook sal sien, is gefokusde spesialisasie en uitkontraktering (“outsourcing”) belangrike kenmerke van die effektiewe bedryf van ondernemings op die internet. In hierdie, die 3e artikel in die reeks, gaan ons spesifiek nou kyk na geaffilieerde bemarking teen kommissie. (In latere artikels in hierdie reeks sal ons kyk na hoe om eie produkte en dienste op die internet te bemark, sowel as na die “e-commerce” opsie wat ons pas verduidelik het, asook hoe om geld te verdien op YouTube). Wat egter nou reeds onderstreep moet word, is dat die basiese kundigheid benodig, plus die infrastruktuur wat elk van hierdie opsies onderlê, fundamenteel identies is – dis net die fokus van die besigheidsplan wat verskil. Dit is dus baie algemeen dat digitale entrepreneurs uiteindelik by al drie betrokke raak, want sien: hulle kundigheid en infrastruktuur dien al drie opsies. (In my eie geval bv., is dit ons aanlyn-taalskool en die lewensberading-diens wat my genoop het om my kennis van, en vaardigheid in internet-bemarking op te skerp, ten einde ons dienste voor die publieke oog te kan kry – maar logies gaan mens nie geleenthede om dan affiliasie-kommissies te verdien vanaf diegene wie se produkte ons noodsaaklikerwys gebruik en vermeld, onbenut laat verbygaan nie). In latere aflewerings van die artikel-reeks, sal ons stap-vir stap verduidelik wat nodig is om hierdie nuwe beroep te bemeester – enersyds i.t.v. die nodige kundigheidsbasis bekom, en andersyds, wat u gaan benodig as infrastruktuur (hardeware, sagteware en dienste) om ‘n sukses te kan maak van dié nuwe nering. 6. Hoe presies werk geaffilieerde bemarking (“AM”) in die praktyk? 6.1 “AM” is internet bemarking wat gemik is op die verdien van kommissies: Soos verduidelik, verdien ‘n AM-bemarker sy brood by wyse daarvan om kommissies te in, van derde partye wie se produkte of dienste die AM-bemarker (as onafhanklike affiliaal), suksesvol aan lede van die publiek bekend gestel het. Natuurlik is die kommissie betaalbaar eers nadat ‘n volledige koop-transaksie tot stand gekom het tussen die 3e party en die koper. Bietjie soos ‘n eiendomsagent wat ‘n koper voorstel aan ‘n verkoper en dan ‘n kommissie verdien – net in hierdie geval, alles gedoen per internet. Maar hoe weet die 3e party (wat die eienaar / verkoper van die betrokke produk of diens is), dat AM-bemarker X die aanvanklike bekendstelling gedoen het? Dit geskied deur die gebruik van sg. “cookies” (die goed waarvoor al wat ‘n webblad is, u instemming vra om te mag gebruik, elke keer as u ‘n webblad oopmaak – al wat “cookies” in werklikheid is, is geoutomatiseerde data-vasleggers). Wat die AM-proses in die praktyk behels, is dat die AM-bemarker eerstens formeel moet registreer by die 3e party produk-verkoper of diensverskaffer, as ‘n affiliaal van daardie instansie wie se produkte of dienste die AM-bemarker teen kommissie wil promoveer. As u onder-aan meeste instansies se webblaaie kyk – daar waar hulle tipies in klein skrif skakels het na velerlei aspekte van hulle aktiwiteite – sal u in bykans alle gevalle ‘n skakel vind na hulle affiliasie-program. As u daarop sou kliek, sal u sien welke aantreklike kommissies meeste van hulle betaal, en wat u moet doen om as affiliaal te registreer. Sodra iemand dan as affiliaal geregistreer het, word hy/sy dadelik voorsien van ‘n eie unieke affiliasie-kode, in die vorm van ‘n unieke www-skakel (url) eie aan daardie affiliaal alleen – wat daardie affiliaal dan op sy beurt plaas in enige promosiemateriaal wat hy/sy mag uitreik, as “cookie”. Daar funksioneer dit om die identiteit van enige belangstellende wat op so ‘n skakel mag kliek vas te lê, en op die kommissie-betaler se stelsel te koppel aan die betrokke affiliaal, as origineerder. Sê nou maar ons hipotetiese Susan hierbo, woonagtig in Londen, het ‘n kontak in Suid-Afrika, Miems, wat ‘n AM-bemarker is. Miems se spesialis-nis waarop sy konsentreer, is die Afrikaanse mark vir groen produkte, met internet promosie-materiaal wat sy in Afrikaans opstel. Miems is nie self ‘n e-handel verkoper nie; sy is ‘n tipiese AM-bemarker, wat teen kommissie ander se produkte promoveer. Miems het gesien dat Susan die bamboes-tandeborsels verkoop, en wil nou dit plaaslik NONGQAI Vol. 13. No. 8 177

bevorder. Miems se unieke affiliasie-kode sal dan bv. soos hierdie kan lyk: https://greengoods.shop/btb/miems (met /btb/ Susan se web-bladsy vir haar bamboestandeborsels, en /miems die kode wat vir Miems identifiseer – diegene wat nou op hierdie skakel (“cookie”) kliek, gaan geneem word na Susan se winkel se webblad spesifiek vir dié tandeborsels, en Susan se stelsel sal kan sien en vaslê dat hulle na Susan se e-winkel gekom het via Miems se promosie). Miems sluit dus die “cookie” skakel in, in haar promosie-materiaal. Dit word uiteraard verdoesel en verkort; wat tipies gedoen word, is dat Miems in haar promosie-materiaal ‘n knoppie (“button”) skep om op te kliek, met ‘n teks soos: “KLIEK HIERDIE KNOPPIE om meer oor hierdie unieke, ekologiesverantwoordelike tandeborsels in volkleur te sien en getuigskrifte te lees”. Die knoppie self word dan die kliek-bare skakel gemaak (sonder dat die hele url met kode vir die publiek leesbaar is). Omdat dit opgestel is om as “cookie” te funksioneer, kan Susan se rekenaar-stelsel presies weet wie die aanvanklike kontak gegenereer het. 6.2 Hoe bring AM-bemarkers die produkte wat hulle promoveer in die publieke oog? U vra sekerlik nou: maar waarin sit Miems hierdie knoppie-skakel, en hoe bewerkstellig sy dat mense haar promosie onder oë kan kry, sodat hulle kan kliek daarop? 6.2.1 Die rol van e-pos bemarking: U mag seker al gehoor het dat die effektiefste vorm van digitale bemarking (m.a.w., die formaat wat die hoogste omsetting, oftewel “conversion” bewerkstellig vanaf blote belangstelling na daadwerklike verkope) is en bly bemarking per e-pos. Maar om bemarking per e-pos te kan doen, moet die AM-bemarker natuurlik eers ‘n lys van e-pos adresse hê van potensiële kliënte (elke gesoute AM-bemarker, sal dan ook sê dat sy kosbaarste enkele bate, sy epos adreslys is). En daar lê die werklike uitdaging – hoe om so ‘n lys van e-pos adresse op te bou. Hierdie proses word na verwys as die skep van ‘n bemarking-tregter (“funnel”). Wat die naam aandui, is dat daar eers wyd uitgereik moet word, soos met ‘n visvang-net of ‘n tregter, en dat die potensiële belangstellendes dan sistematies en planmatig deur daardie tregter heen aangepor moet word, in ‘n proses van omsetting – die vermelde “conversion” – vanaf die statuur van ‘n sg. “lead” wees, tot definitiewe koper. Die internet bied uiteraard heelparty platforms waarop promosiemateriaal gedra kan word: vanaf video (by uitstek, YouTube), sosiale media (Facebook) na teksgedrewe platforms soos blogs, met sg. organiese soek (“organic search”) deur middel van die sg. soek-enjins (by uitstek, Google en YouTube) wat deur die publiek gebruik word om ‘n bepaalde produk of diens te lokaliseer. ‘n Bedrewe AM-bemarker sal dus sorg dat hy/sy teenwoordig is op elk van hierdie hoof-platforms soos YouTube en Facebook, en ook ‘n blog het (by verre die grootste twee soek-enjins is Google en YouTube, wat beide behoort aan Alphabet). Siende egter dat daar elke dag 4.4 miljoen nuwe blog-posse en 720,000 uur van nuwe YouTube video opgelaai word, is dit duidelik dat ‘n sleutelkuns wat ‘n AM-bemarker moet bemeester, is: hoe om bo-aan die soek-enjins se soek-response te rangeer, en só vir die publiek sigbaar te wees? (Dit is die wetenskap van sg. SEO – “search engine optimization” – ‘n essensiële vakgebied vir enige AM-bemarker om te bestudeer). Maar terug nou na Miems en haar pogings om Susan se tandeborsels in Afrikaans te bemark, teen kommissie. Op sy mees basiese, kan Miems dus as AM-bemarker opereer net met die uitstuur van e-posse, SMS’e of ander teksboodskappe, waarin sy “buttons” met haar affiliasie-kodes ingebou het. Indien sy reeds ‘n baie groot lys e-pos adresse opgebou het, sou dit kon werk. Maar, as nuweling wat nog moet bou aan haar lys, sou só ‘n werkwyse baie beperkend wees op haar vermoë om potensiële kliënte te kan identifiseer en hulle te kan opvolg, ten einde hulle te kan bly aanpor om te koop.

NONGQAI Vol. 13. No. 8

178

6.2.2. Die noodsaak vir ‘n eie web-werf: Soos enige onderneming, het onse Miems – en enige ander aspirant internet bemarker – ten aller-eerste haar eie staanplek / adres op die internet nodig (net soos wat ‘n handelaar ‘n winkel nodig het, die prokureur ‘n kantoor, en die tandarts sy spreekkamer). Wat Miems dus benodig vir haar AM-bemarking van Susan se bamboes-tandeborsels, is ‘n eie web-adres – haar eie web-werf. In hoofsaak omrede dit daardie webblad is, wat haar instrument gaan wees om ‘n e-pos adres-lys mee op te bou. Die hoof-rede vir ‘n eie webblad, lê dus in wat ons gesê het oor die noodsaak om daardie kosbaarste van bates – ‘n uitgebreide eie e-pos adreslys – te kan opbou. Want sien, Miems sou natuurlik eenvoudig direk aan die publiek die skakel na Susan se webblad kon publiseer (bv. deur dit in te sluit in ‘n Facebook-pos). Dan sal mense weliswaar die produk kan ontdek, en sal Miems wel haar kommissie kry as ‘n koop sou plaasvind. Maar sy sal nie weet wat hulle e-pos adresse is nie. Sou Susan haar filiaal-kode skakel oftewel “cookie” so direk in ‘n promosie-stuk in bv. Facebook inkorporeer het, sonder om die “leads” eers na haar eie webblad te lei, sal daardie “leads” wat in Facebook op die skakel geklik het reguit na Susan se webblad geneem word. Susan sal nie hulle e-pos adresse sien nie. Dit sal twee baie nadelige gevolge hê: eerstens, sal Miems hulle nie tot haar e-pos adreslys kan toevoeg nie, en tweedens sal dit die kanse dat ‘n verkoop werklik sal konkretiseer, baie verminder. Eenvoudig omrede dit bewys is dat, sonder die nodige bemarkingopvolg, slegs maar ongeveer 2% van mense wat op ‘n skakel kliek, wel sal omsit (“convert”) in uiteindelike kopers van ‘n produk. As Miems dus bloot direk die potensiële kliënte na Susan se webwerf sou stuur, dan gaan sy nie weet wie hulle is, of hoe om hulle met opvolg te kan kontak nie. Sy moet dus ‘n tussen-fase inbou. Dit sal dan eerstens die kliënt na Susan se eie webwerf neem en noop om vir haar wat Miems is, sy/haar naam en e-pos adres te gee. Eers daarna sal die potensiële kliënt dan deur Miems na Susan toe kanaliseer word, vanaf Miems se webblad en nie direk van bv. Facebook of YouTube af nie (in internet bemarking, is en bly bemarking /opvolging by wyse van e-posse die bewese mees suksesvolle resep om belangstellende potensiële kliënte oftewel “leads” uiteindelik te laat “convert” na reële kopers). 6.2.3 Landingsblaaie en lok-magnete: Só, hoe gemaak om die potensiële kliënte so vêr te kry om vir Miems hulle e-pos adresse te gee? Dis hier waar ‘n eie web-werf absoluut noodsaaklik is. Om die “leads” se e-pos adresse te kan vaslê, moet Miems hulle kry om ‘n vorm in te vul waarop hulle hulle name en e-pos adresse moet aanstip. So ‘n vorm kan mens nie geredelik op YouTube of Facebook plaas nie. Slegs maar op ‘n eie web-werf, in die vorm van ‘n sg. landingsblad (“landing page” of LP) wat spesifiek gemaak word vir daardie doel, en verband hou met die betrokke produk wat bemark word. Hierdie landingsblad is nie Miems se webblad se algemene LP nie – die een tipies getiteld “home”, waarop mens land as jy ‘n webwerf besoek nie. Die LP hier ter sprake, is ‘n enkel-blad met die vorm vir vaslê van die e-pos adres, soos die voorbeeld hiernaas. Nou is dit egter só dat mense nie sommer vir niks hulle name en e-pos adresse op enige vorm gaan loop staan en invul nie. So, hoe gaan Miems vir Jan Alleman kry om dit wel te doen? Die tegniek wat sy daarvoor gebruik, is die aanbied van ‘n sg. lok-magneet. Iets van waarde vir die potensiële kliënt, wat Miems gratis aanbied, maar wat sy logies nie aan Jan kan stuur nie, tensy hy sy e-pos adres met haar deel. Op die NONGQAI Vol. 13. No. 8

179

voorbeeld hierbo, is dit ‘n gratis e-boek – Miems kan bv. een aanbied oor die potensiaal van bamboes om sintetiese stowwe te vervang en só die omgewing te help bewaar (die lok-magneet moet darem breedweg verband hou met die produk wat sy mik om te verkoop). Om die skakel vir die aflaai van Miems se gratis e-boek oor bamboes by “lead” X te kry, moet X logies sy e-pos adres vir Miems invul. Daardie aanvanklike skakel wat Miems in haar bemarkingsmateriaal vir die bamboes-tandeborsel gesit het op Facebook, en wat die gratis e-Boek oor bamboes as plastiek-substituut aangebied het, sal dus vir die potensiële kliënte wat daarop gekliek het, eerstens lei na Miems se spesifieke bamboes-LP (wat een van die bladsye is van Miems se webblad) en wat die begin-punt vorm van Miems se sg. bemarking-tregter (die “funnel” waarna ons verwys het). Sodra potensiële kliënt X die e-pos adres vorm voltooi het, word hy/sy dus nou wat in Engels genoem word ‘n “lead”. Dié benaming beteken dat die kontak nog vêr van ‘n versekerde verkoop is – slegs maar ‘n belangstellende, wat nou (deur die tregter heen) bearbei moet word. Tipies, sodra die lead die aanvanklike vorm voltooi het, word hy/sy dan outomaties geneem na ‘n dankie-sê bladsy (“thank you page” oftewel TYP) wat hom/haar bedank vir die voltooi van die aanvanklike vorm, bevestig dat die geskenk wel gestuur is (die e-Boek) en ook tipies ‘n aanduiding gee van meer materiaal wat verskaf sou kon word, mits X instem om op Miems se verspreidingslys te kom. Kragtens wetgewing in meeste lande, moet lead X uitdruklik versoek word om self bewustelik sy instemming hiervoor op rekord te plaas (“to opt-in”, gedoen met ‘n kliek op ‘n kassie), Daardie instemming-kliek word tipies verkry met belofte van meer opvolg-materiaal oor die onderwerp wat vir X geprikkel het. Dit sou bv. die belofte van meer inligtingsmateriaal kon wees, spesifiek oor die bamboes-tandeborsels, en waarby Miems se affiliaal-skakel na Susan se webblad dan ingebou is. Met die kliek op die gekodeerde skakel op Miems se webblad, word X dan na Susan se e-winkel geneem, om die tandeborsel te kan koop. 6.2.4 Geoutomatiseerde e-pos kampanjes: Wanneer X dan wel instem, skop ‘n geoutomatiseerde ketting van opvolg e-posse vanaf Miems se kant in (elk waarvan, kragtens wet, wat ook die opsie om te “un-subscribe” moet bevat). Hierdie geoutomatiseerde ketting bevat dan verdere oortuigingsmateriaal om vir X te probeer beweeg om oplaas nou die tandeborsel te koop, soos bv. ‘n gratis webinar oor die voordele vir die planeet van bamboes-tandeborsels gebruik, of ‘n stel getuigskrifte van tevrede gebruikers, ens. ens. Hierdie word ‘n twee-hand kampanje, met enersyds Miems wat bly por deur haar opvolg e-posse, en andersyds Susan self, wat nou ook die besonderhede het en van haar kant ook aan X kan bemark – dit bly steeds egter Miems wat die kommissie gaan kry, bloot op sterkte van daardie eerste bekendstelling, al mag dit in werklikheid Susan se bemarkingspoging wees wat die knoop eventueel deurhaak (want Susan sou nie vir X as “lead” gehad het nie, as dit nie vir Miems was nie). Miems en Susan stel hulle e-pos kettings op as die kern van hulle “tregters”, met die hulp van ‘n epos respons outomatiseerder, en stipuleer die tussenposes waarmee elk van die voorafopgestelde e-posse uitgestuur moet word (tipies so sewe na tien, met tussen-valle van ‘n dag of twee tussen elk). Wanneer X dan koop (of X sy/haar subskripsie beëindig) stop die versendings outomaties. Die opvolg e-posse bestaan tipies nie bloot net uit teks nie. Hulle dien deesdae meer dikwels as voertuie vir die aflewering van kort bemarking-video’s wat verpersoonlik is, waar Miems bv. self op kamera die lof van die bamboes-tandeborsel sal besing (m.a.w., nie net maar gladde korporatiewe promosie-video’s nie, maar selfgemaakte “YouTube”-styl, vir geloofwaardigheid). Omdat hierdie ‘n geoutomatiseerde proses is, lei dit tot die uitdrukking dat mens geld verdien terwyl jy slaap – want iemand aan die ander kant van die wêreld kan deur jou e-posse beweeg word om te koop, terwyl jy in droomland is, of êrens op vakansie. Jou belegging van jou eie tyd vind dus plaas by uitset, in die opstel van die tregter-stelsel van die LP / TYP / e-pos ketting vir ‘n gegewe NONGQAI Vol. 13. No. 8 180

produk – daarna kan die tregter letterlik vir jare outomaties bly funksioneer soos wat nuwe potensiële kliënte op die internet na die betrokke tipe produk soek en elk dan opnuut die siklus van opvolg e-posse aan die gang sit, en só residuele inkomste bly genereer.

BOOKS | BOEKE

• Ruacana Verlange: Corrie Prinsloo ‘n Skittrerende boek oor Ruacana en die Bosoorlog!

NONGQAI Vol. 13. No. 8

181

• In One Era and Out of the Other – Glenn Babb

NONGQAI Vol. 13. No. 8

182

LETTERS | BRIEWE RUSLAND EN SANKSIES More Brigadier Hopelik gaan alles goed in Suid-Afrika Ek wou net dankie sê vir die uitstekende artikels en die ontleding van die Oekraïnse oorlog. Dr. Willem Steenkamp doen baie goeie werk. Ek sit hierso in 'n Europese land wat, alhoewel dit nie deel van NAVO is nie, en tegnies neutraal is weens die 1955 "Staat's Vertrag", blykbaar kant gekies het! Net soos in die res van Europa het

ons sanksies teen Rusland wat groot skade aan die plaaslike ekonomie aanrig. Die Ekonomie, wat reeds deur COVID beskadig is, word nou verder deur sanksies beskadig en baie mense word afgedank. In die banksektor, waar my vrou werk, is daar groot probleme omdat die Russe van die plaaslike banke se grootste beleggers is. En nou kan die banke nie, wettiglik, met die Russe besigheid doen nie en moet Russiese bates bevries. Ongelooflike veel geld gaan elke dag hierdeur verlore en baie van die bankwerknemers (Veral die net voor pensioen) is bang om hul werk te verloor. Inflasie het deur die dak gegaan en is amptelik op 8,7 %. Verlede jaar was dit 2.8%. Nou het ons die hoogste inflasiekoers vir die afgelope 47 jaar! Veral voedselpryse het gestyg en die mense kry swaar. Energiekoste het toegeneem en dit lyk nie asof die regering 'n plan het nie. Almal hier is afhanklik van Russiese gas en die voorrade word al hoe minder. Die komende gas tekorte in die winter word bloot geïgnoreer. Die winter hier is lank en koud. Baie min mense hier was al ooit regtig koud in die winter. Nie sedert die Tweede Wêreldoorlog nie. Nou het ons skielik die situasie waar baie mense, veral bejaardes, 'n verskriklike winter gaan beleef waar hulle nie hulle woonplekke kan verhit nie. Die Russiese TV-kanale en hul webwerwe word verbied en geblokkeer. Op die oomblik kan mens, meestal, net nuus kry wat by die Westerse narratief pas. In wese, propaganda. Ons word vertel hoe ons almal moet probeer spaar (Gebruik minder water, was minder, verhit minder, gebruik minder petrol, eet minder ens) waar ons kan. Dis blykbaar ons plig om die Oekraïners te help, aangesien hulle "vir ons vryheid veg"! ’n Staat wat voorheen as korrup beskou is en daarvan beskuldig is dat hy menseregteskendings pleeg, insluitend die beperking van persvryheid, deel nou skielik Europese waardes. NONGQAI Vol. 13. No. 8

183

In die begin het die nuus gedurig melding gemaak van hoe die Oekraïners (Selfs als hulle voortdurend grondgebied verloor het) elke veldslag wen. Dit het sedertdien afgeneem. Nou spog hulle maar met elke EU-wapenlewering. Dit blyk dat die Oekraïense president elke dag (soms by openbare geleenthede, waar hy per videokonferensie, as 'n "gas" optree) meer wapens en geld van NAVO en die EU eis. Onlangs het Duitse akademici 'n ope brief geskryf. Hulle het gevra dat die Weste ophou om wapens aan die Oekraïne te verskaf en dat vredesonderhandelinge gehou moet word. Die Oekraïense ambassadeur het op hierdie manier gereageer: "Commenting on their appeal, Andrey Melnik tweeted “Not again” on Thursday, adding in English: “What a bunch of pseudo-intellectual losers (sic).” Referring to some of the signatories by their last names, Melnik suggested they “should go to hell with [their] defeatist advice.”" https://scotlandtoday.online/go-to-hell-ukrainian-ambassador-tells-german-taxpayers Ek dink dit is 'n goeie voorbeeld van die huidige politieke denkproses en dit is ook 'n goeie voorbeeld van wat Dr. Steenkamp in sy analise noem. Blykbaar moet hierdie oorlog so lank as moontlik aan die gang gehou word, selfs al is daar geen kans dat die Oekraïners dit ooit sal wen nie! Ek wonder net wat die uiteindelike koste vir ons almal gaan wees. Soos altyd: Verskoon asseblief my Afrikaans, te veel Duits en Engels. Groete Naam weerhou Beide dr Steenkamp en ekself het met ons kollega gekorrespondeer. Hier is dr Steenkamp se antwoord: Baie dankie vir u insigte daar vanuit Europa oor die oorlog, en ook vir die waarderende opmerkings oor die artikels wat ons daaromtrent dra in Nongqai. Dis lekker (en baie nuttig) om sulke leserterugvoer te ontvang. Hier is twee verwante nuusberigte wat ek insiggewend gevind het, vir indien u dit nog nie onder oë gehad het nie: https://moderndiplomacy.eu/2022/07/07/scandal-ukraine-sells-military-equipment-donated-bynato-countries/ https://www.middleeasteye.net/opinion/russia-ukraine-war-how-west-got-it-wrong Goed gaan daar! Vriendelike groete Willem

Col Vorster: Cape Town Mick Shaw (UK) Hi Hennie, NONGQAI Vol. 13. No. 8

184

I hope this finds you well. Here in the UK, we are going through a heat wave, I cannot see what all the fuss is about. I suppose I am lucky and have been able to experience the African sun on many occasions. We have our holiday booked next year and we arrive in South Africa on the 8th January and will be staying in the Waterfront Apartments’ Cape Town for 28 days before retiring to the UK. When I was a boy living at the Strand in the mid to late 1960s it was my intention to either join the South African Police or another option was a Game Warden at somewhere like the Kruger National Park. When we lived in the Strand my father rented the house of Colonel Foster, he always said I was to join the SA Police. A series of events ending with the death of my mother with cancer sent me in a different direction eventually joining the Police here in the UK. I always think what would direction my life would have taken had my mother not died and we continued our lives in South Africa which is what I really wanted. Over recent weeks I have been thinking of Colonel Foster and wondered what happened to him. I would like to find out as much about him as possible but do not know where to start. I’m not sure if I am spelling his name correctly and I did not know his first name. But he was a real friend to me and I can see him now so smart in his uniform even though I do not have a picture of him. Anyway, you know me once I get my teeth into something I do not let go. Is there any way I can find out about him? Where do I start? Can you help point me in the right direction? I am in Cape Town in January and part of February next year, God willing, and if there is anywhere, I can go to find out about him I will do it. All I know is that he was in the SA Police in Cape Town area during the 1960s. Fingers crossed you can help point me in the right direction, you never know it may end up as an article in Nongqai. Best wishes, Mick

Afsterwe John Kane-Berman Vriende, Gedurende 1973 was ek lid van ‘n span wat sekere organisasies namens die regering ondersoek het. Ek was verantwoordelik vir die Instituut van Rasseverhoudings ( IRR) en het ook die getuienis voor die Kommissie van Ondersoek na Sekere Organisasies gelei en later die konsepverslag geskryf. Sekere organisasies waar veral sekere student baie bedrywig was, het die regering allerhande probleme gegee. Oa was Nusas baie bedrywig. By die IRR was ‘n groep onder leiding van ‘n jongeling Kane-Berman baie aktief en het hulle hard probeer om die outydse liberale garde uit te werk. NONGQAI Vol. 13. No. 8

185

Gedurende ‘n besoek aan die hoofkantoor van die IRR in Johannesburg deur die kommissie wat uit politici bestaan het, is ons vriendelik ontmoet deur die sekretaris, Fred van Wyk, maar toe het die plesierige studente oorgeneem en ons bestook met allerhande voorwerpe oa tamaties en hoendereiers. Ek onthou hoe Lang-Louis le Grange, later Minister van Wet en Orde, homself probeer dubbeld vou het agter ‘n Volksie om die eiers te ontduik. Hy was nie heeltemal suksesvol nie en sy gewone netjiese pak klere het ‘n paar blertse gekry. Ek kon nie help om te lag vir die ouer politici wat gehardloop en gekoes het nie. Ek kon lag want ek is mis gegooi. Die IRR is die enigste van al die organisasies wat ondersoek is wat ‘n skoon verslag gekry het. Daar is bevind dat die IRR nie ‘n gevaar vir die regering ingehou het. Die jongelinge was lastig en stout soos studente maar soms is maar na ons mening nie staatsgevaarlik nie. Ek moet erken dat ek nogal van die stoutighede van die jongelinge geniet het. John Kane-Berman het toe al duidelik as ‘n skerpsinnige leier uitgestaan. Toe ek hom baie jare later weer raakloop, was hy ‘n senior by die IRR wat uitgestaan het met sy uitstekende en hoogstaande artikels. Al was hy na bewering as student voorheen ‘n sterk ondersteuner van die ANC, het hy die laaste paar jaar skerp krities oor die huidige regering geskryf. Persoonlik het ek ‘n groot bewondering vir sy skerpsinnigheid en integriteit gehad. Ek sal sy gereelde artikels mis. Adamus P Stemmet (AP) Klik op https://www.businesslive.co.za/bd/national/2022-07-28-former-institute-of-race-relations-ceo-johnkane-berman-dies/ Kommentaar HBH Ek sal nooi sal vergeet is hoe ons (SAP(V)) al die honderde memoranda oor Nusas, die Instituut vir Rasseverhoudinge en ander organisasies saam met hul leiersfigure vir die Schlebusch-kommissie1 voorberei het nie. Sieldodende werk vir ‘n jongman! Ek het pas offisier geword en is van Afdeling Port Natal na Kompol x302 verplaas. Hier sit ek hoog en droog in ‘n muwwe kantoor en skryf memoranda van die more tot die aand! Ek het amper bedank, want as AO het ek ‘n baie beter joppie, as veldwerker in Durban, gehad! Maar ons het vasgebyt en die memoranda opgestel. As ek een herinnering mag deel is dit: Dit was in die tyd van premier Vorster en mens het subjektief gevoel dat as mens nie soos ons dink nie, is hulle “staatsgevaarlik”. Ons het ook aan die moord op dr HF Verwoerd gedink en aan berugte Nusas-lede wat bv. by “Rivonia” betrokke was. Nusas was destyds ‘n groot agent van “verandering” in Suid-Afrika. En ons, in die veiligheidspolisie, was ‘vaderlands wakende oog!’ Destyds was daar sanksies en die bosoorlog het in 1966 begin! Ons was van alle kante bedreig! Gelukkig het almal later verstand gekry!

In 1972 was hy die voorsiter van die Schlebusch-kommissie wat die mag gehad het om buitelandse befondsing te besnoei en op die bates van anti-apartheidsorganisasies soos die Christian Institute of Southern Africa beslag te lê - https://www.afrikanergeskiedenis.co.za/alwyn-schlebusch-1917-2008/ 1

NONGQAI Vol. 13. No. 8

186

SLOT | END

NONGQAI Vol. 13. No. 8

187

Nongqai Vol 13 No 8

Articles inside