5.2.
Kontekst historyczny
O nie-tylko-ludzkiej historii terenów Zwierzyńca, oraz współcześnie wytyczonej działki nad Wieprzem wiadomo tyle, w ostatniej fazie czwartorzędu, rozpoczętej około 10 tysięcy lat temu, kiedy to ostatecznie z ziem polskich ustąpiły lodowce utrwalił się obecny kształt wzgórz i rzek oraz ukształtowała się współczesna flora i fauna. Obserwując dziś krajobraz doliny zwierzynieckiej, trudno wyobrazić sobie, że był to kiedyś teren szumiących mórz, strefa bujnej roślinności tropikalnej, czy wymarła kraina lądolodu. Dawny Wieprz rozlewał się tu szeroko, w licznych pętlach i zakolach tworząc bagienny krajobraz. Teren opracowania pokrywały w tamtym okresie nadwieprzańskie łąki pełne traw i ziół, obecnie prawie w całości zajęte przez domy Nowego Osiedla, pracownicze ogródki działkowe oraz pola uprawne. Rzeka, otaczające ją stawy i jeziora stanowiły wodopoje, do których schodziły się liczne zwierzęta. Wkrótce pojawili się także pierwsi ludzie, którzy cenili bezpieczne schronienia na suchych wydmach wśród bagien i rzecznych rozlewisk. Przybysze zakładali niewielkie pola początkowo w zaroślach nadrzecznych i leśnych polanach, a następnie na wykarczowanych i wypalanych skrajach lasu. Siali pszenicę, jęczmień, owies i len, sadzili groch i soczewicę. Zakładanie osad blisko źródeł wody sprzyjało również hodowli Bydła, Owiec, Kóz i Świń. Oficjalnie Zwierzyniec powstał wiele wieków później, około 1597 roku jako wiejska rezydencja kanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego. Sławny założyciel leżącego niedaleko Zamościa, ze względu na walory krajobrazowe puszczy szczebrzeszyńskiej, postanowił założyć w niej renesansową willę
18
19
18. Dolina Wieprza – w dawnych czasach występowały tu praslowiańskie osady. Fot. W. Lipiec. Żródło: Matławska H. (1991) Zwierzyniec. 19. Zwierzyniec – założenie z końca XVIII wieku. 1. drewniany pałac, 2. murowane oficyny, 3. podjazd, 4. kościół na wodzie, 5. pomnik psa na wyspie, 6. młyn, 7. mostek, 8. altana parkowa, 9. łaźnia, 10. most; Żródło: Matławska H. (1991) Zwierzyniec.
25
