Oppervlaktetechnieken editie 3 2021

Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

VOOR ELKE BRANCHE EEN OPLOSSING SPECIALIST IN SPUITAPPARATUUR, DOSEERINSTALLATIES EN ROBOTS

Contact Paint It Da Vincilaan 25 6716 WC Ede

✔ ✔ ✔ ✔

Specialisten op het gebied van straal- en spuitapparatuur

0318-643 260 0318-643 042 info@paintit.nl www.paintit.nl

straalmiddelen.nl straalinstallaties.nl

VERKOOP

Zie ook pagina 33

OND E R H O U D SERVICE VERHUUR

WAAROM HARDER WERKEN?

WERK SLIMMER

Rijksstraatweg 123, 3316 EG Dordrecht E-mail: info@apeqwiwa.nl

+31 (0)78 613 9610 WWW.APEQWIWA.NL

Elcometer straalapparatuur, gebouwd om langer mee te gaan, intensiever te gebruiken en beter te presteren elcometer.com

Together we make it work!

APEQWIWA_Adv210x297.indd 1 omslag mei 2021.indd 1

T: F: E: I:

17-10-18 10:42

Dutch Blast Advert 50x67.indd 2

05/07/2019 09:12:49

07-05-2021 11:42

Master your process Wij helpen u met een goedlopende chemische implementatie

Mavom Chemie produceert chemische oplossingen voor industriële toepassingen van OEM’s, coatingbedrijven en industriële dienstverleners. Steeds vaker treden wij hierbij op als Total Solution Provider, waarbij we klanten volledig ontzorgen bij het opzetten en controleren van een goedlopend en veilig proces. In ons eigen R&D lab ontwikkelen we (maat) producten voor de voorbehandeling van metalen, industriële reiniging en chemisch loonmengen. Deze leveren we direct uit voorraad in Nederland, België en via partners ook in andere EU-landen. Daarnaast vormen kennisdeling, preventieve advisering en veiligheids- en laboratoriumtrainingen een belangrijke toegevoegde waarde bij ons productportfolio.

Mavom Chemie. De Som der Elementen.

www.mavom.nl

omslag mei 2021.indd 2

Master your process

07-05-2021 11:42

jaargang 65 nummer 3 mei 2021 Hét vakblad voor de professional in de oppervlaktetechnologie

Thema Meet-en regeltechniek; hightech gereedschappen

OT mei 2021.indd 1

07-05-2021 12:24

®

NANO COATINGS W I E S T R A A LT H E T L A N G S T ?

De Allround NANO bescherming van dit voertuig werd uitgevoerd door: Qotec Nano Coatings en SVDB Nano Coatings

95 automotive coatings were tested by Covestro Germany for over 1 year!

Scratching during washing, Wheathering, Anti Graffiti, Gloss, Chemical resistance, Corrosion protection, Nano Scratching and Bird Droppings.

In the comparative test, the nano- and silanemodified 2K PU exhibit a superior level of properties making.

Their use is likely in the premium vehicle sector!

(Dr. Markus Mechtel Covestro)

GS

NANO COAT C IN TE

QO

Qotec Nano Coatings are 2K PU Silane modified !

Q O T E C N A N O C O AT I N G S B V Nijverheidsweg 9 4731CZ Oudenbosch NL 2 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 2

Duurzame bescherming

07-05-2021 12:24

JAAP VAN PEPERSTRATEN Hoofdredacteur Oppervlaktetechnieken

Van de hoofdredacteur

U heeft wat langer dan gebruikelijk op deze editie moeten wachten en dat komt doordat we eind vorig jaar bij het maken van de uitgifteplanning van dit jaar ervan uitgingen dat de MES2021 eind deze maand zou zijn. Nu gaat de speciale OT gekoppeld aan de MES2021 over ruim drie maanden verschijnen, maar die tijd vliegt voorbij.

Het thema van deze editie brengt met zich mee dat de voorliggende pagina’s bol staan van aandachtspunten en uitdagingen op het gebied van meten en robotisering. Overkoepelend thema is produceren op een betrouwbare manier in kortere tijd met een constante kwaliteit. De markt vraagt dit. Dan kom je al gauw op het vlak van automatisering, digitalisering en robotisering. En voor die constante kwaliteit moet je dus zorgvuldiger gaan regelen en meten.

Wat betekent dit allemaal voor de medewerker op de werkvloer? Die moet in die beweging mee, krijgt een ander takenpakket. Dat zien we heel duidelijk in het artikel over de slijprobot. Eerst moest de slijper zijn ambachtelijkheid en slijpgevoel in zijn werk brengen. Nu moet de robot dat precies zó doen. Of eigenlijk: het nòg beter doen. Maar de robot zet de slijper niet op straat. Sterker nog: de slijper heeft als taak zijn ambachtelijkheid en slijpgevoel bij de robot “tussen de oren” te krijgen en de robot creëert nieuwe kansen voor verdere optimalisatie op de werkvloer.

Er gaan steeds meer dingen rondom de robot veranderen.

In een bedrijf waar ze al heel lang met robots werken, Revamo, tekenden we op dat robots een complete organisatieverandering teweegbrengen. Daar is men al aardig op weg om de harde muur tussen werkplaats en kantoor af te breken. Door een constante terugkoppeling van praktijkresultaten aan engineering/werkvoorbereiding ga je het proces steeds verder optimaliseren. Waar eindigt het? Dat vroeg men zich lang geleden ook al af toen er overal machines op de werkvloer verschenen. Anders dan men verwachtte, zitten nog steeds veel bedrijven te springen om arbeidskrachten.

En dan is er nog het eeuwige aandachtspunt van innovatie. U heeft vast wel een idee, maar door de dagelijkse drukte komt het er niet van om het goed uit te werken. Sinds kort kunt u Arjan de Bruin van Stichting Innovat.ION inhuren als innovatiemakelaar.

Gratis en voor niks. In een artikel beschrijven we hoe dat werkt.

U heeft weer een OT in handen die bol staat van relevante en informatieve artikelen. Ik wens u veel leesplezier! ●

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 3

OT mei 2021.indd 3

07-05-2021 12:24

Column

Toebehoren

VOOR DE GALVANO INDUSTRIE

Informatie is cruciaal voor uw toekomst

PRODUCTAANBOD De belangrijkste producten zijn filterpompen, ophangsystemen, gelijkrichters en ultrasone apparaten Alle producten worden geproduceerd met het oog op duurzaamheid, hoge kwaliteit en innovatie Korte levertijden en uitstekende service

Onder invloed van Europese initiatieven, maar zeker ook door de ambities van de Nederlandse overheid, verandert wet- en regelgeving in een rap tempo. Dat is bedoeld voor bestaanszekerheid, maar heeft effect op bijvoorbeeld de invulling van de (openbare) ruimte, op de beschikbaarheid van water en energie en (het gevoel van) veiligheid.

Dit brengt met zich mee dat er momenteel veel wetten onderweg zijn of in een implementatiefase. Denk daarbij aan de Omgevingswet (per 1-1-2022), de EU Green Deal (CO2-reductie en productveiligheid) en specifiek voor de oppervlaktebehandelende branche REACH, CLP en de EU-chemicaliënstrategie.

Uw directe contact: Salvatore Bongiorno Galvatore Plating & Equipment GmbH Subbelrather Str. 15 A • 50823 Köln Tel: +49(0)221-65080-4114 • Mobil: +49(0)163-7150038

Al deze ontwikkelingen leiden tot nieuwe technologieën, en daar waar deze niet beschikbaar zijn, tot het efficiënter en veiliger maken van de huidige technologieën waar mogelijk, en meer inspecties en handhaving als dat nodig is. De (politieke) ambities zijn torenhoog en volgens ons lang niet altijd realistisch, maar de wetenschap dat we niet op de oude voet door kunnen blijven gaan, wordt door de samenleving wel steeds meer gedragen.

EGBERT STREMMELAAR Directeur Vereniging ION

Regelmatig krijgen wij de vraag “is er nog nieuws te melden over …….?”. En het antwoord is dan steevast “Ja natuurlijk, maar wil je dat allemaal wel weten?”. Als het antwoord dan ja is, verwijzen we regelmatig naar de website, publicaties en evenementen van ION. Want daar kunt u alle informatie vinden en hoort u de nieuwste trends. Meestal volgt er dan een zucht met de opmerking: “dat is wel veel, ik moet ook nog werken hoor”.

Ongeëvenaarde klasse Wij zijn MacDermid Enthone.

Het is ons doel om u van ongeëvenaarde kwaliteit, technische service en klantondersteuning te voorzien. Dit, voor al uw oppervlaktebehandelings- en applicatievraagstukken.

Gecommitteerd aan het ontwikkelen van duurzame-, innovatieve, volledig uitgeteste oplossingen, zijn wij de partner die u helpt de eisen vanuit de markt te verwezenlijken. Daardoor waarde toevoegend aan uw business.

En mocht u de komende tijd graag een scherper beeld willen krijgen van de ontwikkelingen, haak dan aan bij de Materials-Eurofinish-Surface online op 27 mei of kom naar de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch op 15 en 16 september. Praten we u weer helemaal bij. ●

U kunt ons bereiken via: salesservice@macdermidenthone.com macdermidenthone.com/industrial

© 2018 MacDermid, Inc. All rights reserved.

Daarom bent u lid van een proactieve branchevereniging. Wij houden de relevante zaken voor u in de gaten, en als het nodig is, reageren we namens u. Meestal doen we ons werk onzichtbaar en gestaag. Uiteraard hebben we veel contacten met overheden, kennisinstituten en bedrijven om steeds te checken of dat we het goede doen, maar we proberen vooral te communiceren op relevante zaken, niet over bijzaken. We willen graag dat u uw werk voortvarend kunt blijven doen. Dat alles doen we in het belang van Nederland, van de maakindustrie en van de oppervlaktebehandelende branche.

MEIS/B22-2018

4 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 4

07-05-2021 12:24

Inhoud Vereniging ION

15 Online event als aanloop naar

Materials+Eurofinish+Surface 2021 Als aanloop naar de Materials+Euro finish+Surface2021 half september is er op 27 mei een online-activiteit.

Dit is het startschot van een sterke 24/7 online PR-campagne om zoveel mogelijk bezoekers te brengen naar het fysieke kennis- en netwerkevent op 15 en 16 september in ‘s-Hertogenbosch.

Algemeen

26 Nieuwe ontwikkelingen in XRF-

technologie voor laagdiktemeting Voor efficiëntere metingen werkt het bedrijf Helmut Fischer aan de ontwikkeling van innovatieve röntgenfluorescentietechnieken (XRF).

Vooral voor de plating industrie is XRF een onmisbare tool voor controle van de gecoate producten en procesoptimalisatie. Maar ook PVD en CVD hebben profijt van deze snelle en niet-destructieve meetmethode.

28 Innovatiemakelaar

gratis in te huren Hightech MKB kan sinds kort Arjan de Bruin gratis als innovatiemakelaar inhuren via Holland High Tech voor adviesdiensten op het gebied van innovatie en ontwikkeling. Wat betekent dit concreet en onder welke voorwaarden kan men daar gebruik van maken?

30 Spanningsveld in bouw tussen prijs en lange levensduur nader belicht In de bouw zegt men wel te steven naar een duurzame samenleving, maar als puntje bij paaltje komt, is opeens de prijs leidend. En een kwalitatieve conservering lijdt vaak

onder een verkeerde zuinigheid.

Over deze problematiek werd een digital meeting georganiseerd.

12

34 Sublimotion proces voor rvs-

toepassingen gericht op hygiëne Deze techniek is stilletjes bezig met een gestage opmars. Wat zijn de ervaringen en hoe meet je de gewenste reinigbaarheid?

36 Energietransitie vraagt actieve

bijdragen van applicateurs De energietransitie daagt applicateurs uit ook andere functies mee te geven aan hun applicaties. In de gebouwde omgeving is een energietransitie gaande en oppervlaktetechnieken kunnen daarbij een grote rol spelen. Stichting Innovat.

ION daagt applicateurs uit mee te doen.

Elektrochemie en metallieke deklagen

Slijprobot realiseert constante kwaliteit en omzetgroei RVS Finish heeft vorig jaar een slijprobot in gebruik genomen die het bedrijf uniek noemt. Deze robot heeft het ambachtelijke werk van de slijper overgenomen als het gaat om het slijpen van producten met bochtige contouren, glooiingen en kappen.

De uitdaging was om het gevoel en inzicht van de slijper over te brengen naar de robot. Is gelukt.

16 Vergelijking methoden om de

hardheid van thermisch gespoten deklagen te bepalen Bij thermisch gespoten deklagen speelt de verkregen hardheid een grote rol. Het meten van de hardheid is zeer zinvol om na te gaan of men wel de juiste procesparameters hanteert. Daartoe bestaan meerdere meetmethoden, maar regelmatig ontstaan vervelende discussies over de meetresultaten. Tijd dus om het één en ander op een rijtje te zetten.

Robots hebben grote invloed op de organisatie Robotisering is een trend in de branche en komt tegemoet aan twee belangrijke vragen uit de markt: flexibilisering en steeds kleiner wordende seriegroottes. Voor dit themanummer werd het dan ook tijd om Revamo te bezoeken, waar al ongeveer 25 jaar robots staan voor het thermisch spuiten. Hun komst betekende een flinke verandering in het werk van de operators en het gevraagde kennisniveau.

38 Buitenlandse media 39 Mijn mening 40 Grenzeloos 43 Brancheregister

Bij de voorpagina: Een slijprobot is vooral handig voor het slijpen van producten met bochtige contouren, glooiingen en kappen. En daar blijft het niet bij. De plaatsing van deze nieuwe “collega” bij RVS Finish roept tal van nieuwe mogelijkheden op om de productie verder te optimaliseren. Volgens RVS Finish gaat het om niets minder dan een constante ontdekkingsreis. Een reis waarbij de slijper ook zeer nodig is, alleen heeft zijn werk een heel andere inhoud gekregen.

20 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 5

OT mei 2021.indd 5

07-05-2021 12:24

Agenda

Een activiteit melden? Mail de redactie: Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Materials+Eurofinish+Surface 2021 Microcentrum, VOM België en ION organiseren gezamenlijk dit fysieke coronaproof evenement. Hier kunnen productontwikkelaars, engineers, applicateurs, materiaalspecialisten en onderzoekers de gehele waardeketen ontmoeten. Het gaat om (nieuwe) materialen, materiaalanalyse, oppervlaktetechnieken en verbindingstechnieken.

Gelet op corona worden er hoge eisen gesteld en verregaande maatregelen doorgevoerd met aandacht voor ieder detail. Er zijn onder meer gezondheidschecks bij de ingang, extra brede gangpaden, en constante monitoring en verversing van de luchtkwaliteit. De contacten tussen bezoekers en exposanten zijn volgens de dan geldende maatregelen. Het kennis- en netwerkevent bestaat ook uit een breed congresprogramma in drie zalen waar specifieke onderwerpen diepgravend worden behandeld.

MEI

● Online-activiteit in aanloop naar MES21 27 mei, zie pagina 15. www.vereniging-ion.nl

JUNI ● Start klassikale cursus Chemisch voorbehandelen niveau 2, online 1 juni www.vereniging-ion.nl ● Coatings Innovatiedag 2021 2 juni, online-evenement https://www.vvvf.nl/coatingsinnovatiedag ● (her)Examenmoment 17 juni, 10.00 - 11.30 uur, Nieuwegein opleidingen@vereniging-ion.nl www.vereniging-ion.nl

● Themabijeenkomst Wet- en Regelgeving 29 juni www.vereniging-ion.nl

● Materials+Eurofinish+Surface 2021 15 - 16 september, ‘s-Hertogenbosch www.materials-eurofinish-surface.com

● (her)Examenmoment 5 juli, Nieuwegein www.vereniging-ion.nl

● De Nederlandse Metaal Dagen en Kunststoffenbeurs 15 - 16 september, ‘s-Hertogenbosch www.denederlandsemetaaldagen.nl www.kunststoffenbeurs.nl

● (her)Examenmoment 12 juli, Nieuwegein www.vereniging-ion.nl

● Aluminium 2021 28 - 30 september, Düsseldorf www.aluminium-exhibition.com

SEPTEMBER

OKTOBER

JULI

● Themabijeenkomst Wet- en Regelgeving 7 september www.vereniging-ion.nl ● ATEX & Process Safety 2021 Congresdag: 8 september, Utrecht Online event: 9 september www.heliview.nl/atex-process-safety/

● Parts2Clean 2021 5 - 7 oktober, Stuttgart www.parts2clean.de/home ● Themabijeenkomst Wet- en Regelgeving 7 oktober www.vereniging-ion.nl

Coatings Innovatiedag Water: Heel Helder & Onbegrepen; dat is het thema van de Coatings Innovatiedag. Water is het fundament voor al het leven op aarde. Hoewel water alom vertegenwoordigd is, blijft het een mysterieuze stof, waar nog steeds veel onderzoek naar gedaan wordt. Deskundige sprekers vertellen over de rol van water in de coatingindustrie.

Daarnaast presenteren onderzoekers hun laatste noviteiten.

De tweejaarlijkse Coatings Innovatiedag is hét inspiratieevenement voor bedrijven in de verf, drukinkt, lijm en kitten. Wetenschappers, R&D’ers, uitvinders en startups inspireren en geven innovatieprojecten een boost. Gratis online-evenement, maar inschrijven is vereist om de deelnamelink toe te kunnen sturen.

6 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 6

07-05-2021 12:24

ION actueel nieuws

Lees meer nieuws op www.vereniging-ion.nl

Het meest actuele nieuws vindt u op de website en in de nieuwsbrief. Dat geldt zeker ook voor het IONnieuws dat regelmatig geactualiseerd wordt. Op deze pagina wel een kort overzicht van dat nieuws.

Door de QR-code* te scannen, komt u op de website met het uitgebreide en meest actuele nieuws.

Abonneer u op de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen binnen uw branche!

Afspraken uit online Qualanod-vergaderingen Qualanod is eigenlijk de technische specificatie voor een zo hoog mogelijke kwaliteit van geanodiseerd aluminium.

Deze specificatie borgt dus vooral de visuele kwaliteit en de lange levensduur van geanodiseerde producten. Toch is duurzaamheid ook een belangrijk thema binnen Qualanod.

Niet alleen vanwege het voornoemde, maar ook omdat: • geanodiseerd aluminium een zo laag mogelijke CO2 footprint moet hebben • er zo min mogelijk afval moet ontstaan, en daar waar mogelijk hergebruikt moet worden of zodanig worden verwerkt dat er weer grondstoffen uit voortkomen • gerecycled aluminium moet kunnen worden hergebruikt voor producten met een AAA-kwaliteit oppervlaktebehandeling • bij gebruik van aluminium als substraat voor producten de applicatie zo veilig mogelijk moet zijn voor mens en milieu.

Hiertoe lopen diverse onderzoeken binnen Qualanod of is Qualanod aangehaakt bij internationale initiatieven.

Het inspectierapport zal worden gedigitaliseerd om vellen leeg papier te voorkomen als een licentiehouder niet alle licenties

onder één dak heeft en om makkelijker koppelingen te kunnen maken tussen bijvoorbeeld locatiebezoeken en labtesten.

De werkgroep Kleur heeft vooral gekeken naar de voorbehandeling. Met de onderzoeken willen we vooral de voorspelbaarheid van de gerealiseerde kleur verbeteren. Er is een besluit genomen voor een Update sheet waarin de voorbehandelingen worden vastgelegd en beschreven. Hierbij is zoveel mogelijk de DIN 17611: 2000-12 gevolgd. Er zijn evenwel meer varianten aan toegevoegd, omdat gebleken is dat de voorbehandeling grote invloed heeft op kleur. Daarom wordt de vernieuwde tabel toegevoegd aan de Qualanod technische specificatie. Inmiddels is het derde deel van de tests vastgesteld en zullen we proberen nog beter zicht te krijgen op de parameters die invloed hebben op de reproduceerbaarheid van kleur. ●

Chroom-6 webinars van Vecco Als u via Stichting Innovat.ION meedoet aan het subsidieproject voor Chroom-6 kunt u gratis deelnemen aan webinars over de ontwikkeling van op Chroom (III)-gebaseerde functionele verchroomprocessen, toepassingspotentieel van PVD/CVD-processen en van toepassingsmogelijkheden van lasercladden.

De geplande technische werkgroepen vormen de kern van de technische samenwerking in het Vecco-netwerk. Elke TAG behandelt een geselecteerd technologieonderwerp. Bij interesse kunnen netwerkdeelnemers deelnemen aan elke TAG die worden uitgevoerd als webinars (3-4 uur). Om technische discussies te stimuleren, worden de stand van de techniek en relevante oplossingen gepresenteerd in één of twee impulslezingen. In de dan

volgende technische discussie worden de oplossingen beoordeeld en worden mogelijke toepassingen en verdere ontwikkelingsbehoeften geïdentificeerd. Op basis hiervan worden passende ontwikkelingsmaatregelen gepland.

Gelet op Chroom-6 zijn er drie webinars (TAG’s) gepland waarvan de eerste voor het verschijnen van deze OT reeds is geweest (over de ontwikkeling van op Cr (III) gebaseerde functionele verchroomprocessen naar industriële volwassenheid).

• TAG 2, 27 mei 2021 Toepassingspotentieel van PVD/ CVD-processen voor functionele metaalcoating. Moderatie: Jochen Borris (Fraunhofer IST) en Ernst-Udo Sievers.

• TAG 3, 24 juni 2021 Toepassingsmogelijkheden van laser-

cladden voor functionele metaalcoating (bijvoorbeeld als alternatief voor zwart chroom). Moderatie: Arjan de Bruin (Innovat.ION) en Ernst-Udo Sievers. ● Deelname is uitsluitend voor deelnemers aan het substitutienetwerk Chroom-6.

MEER INFORMATIE Arjan de Bruin debruin@vereniging-ion.nl Meer informatie over bovenstaande nieuwsberichten vindt u op de website. *Een QR-code scan je met een smartphone of iPad. Er zijn apps te downloaden om codes te scannen, op nieuwe toestellen werkt de standaard camera-app als QR-scanner.

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 7

OT mei 2021.indd 7

07-05-2021 12:24

Kort nieuws Bijna 300 chemicaliën kandidaat voor regelgeving In 2020 beoordeelde ECHA ongeveer 1900 geregistreerde chemicaliën in groepen. 290 hiervan kunnen in aanmerking komen voor verder regelgevend risicobeheer op EU-niveau als hun gevaren worden bevestigd.

Vorig jaar stapte ECHA over op het beoordelen van groepen vergelijkbare stoffen in plaats van het beoordelen van elke chemische stof afzonderlijk. Door deze groepsaanpak is het totale aantal beoordeelde chemicaliën in 2020 gestegen tot ongeveer 1.900, twee keer zoveel als in 2019 en tien keer de hoeveelheid die jaarlijks tussen 2014 en 2018 werd gescreend.

Uit de groepsbeoordelingen werden 290 chemicaliën geïdentificeerd als kandidaten voor verder regelgevend risicobeheer van de EU.

Carolien Nieuwland opnieuw voorzitter van OGOS In verband met een nieuwe functie van Mark Wijngaarden binnen Tatasteel is Carolien Nieuwland weer voorzitter geworden van het OGOS (OpdrachtGeversOverleg Staalconservering). Daarnaast is binnen Rijkswaterstaat samen met de marktpartijen een richtlijn opgesteld voor monstername van Chroom-6. Die heet de OGOS-300-TRL: richtlijn voor het nemen van verfmonsters ter bepaling van het gehalte aan chroom-6. Deze geeft opdrachtgevers en opdrachtnemers houvast over het aantal te nemen monsters en over de wijze van monstername. Een andere richtlijn, de OGOS-500-TRL over het metalliseren van objecten, is aangepast aan de laatste inzichten. Dat heeft vooral betrekking op de eisen ten aanzien van metallisatielagen. ● MEER INFORMATIE www.ogos.nu/publicaties-ogos-enstaalplaza/

Voor de meeste hiervan moeten echter meer gegevens worden verzameld en moet het gevaar worden bevestigd voordat er actie zal worden ondernomen.

De groepsbeoordelingen hebben ook aangetoond dat, op basis van de informatie over gevaren en gebruik die momenteel beschikbaar is, er momenteel geen behoefte is aan verder risicobeheer op EUniveau voor ongeveer tweederde van de beoordeelde stoffen.

Hoewel ECHA zal blijven werken aan een groepsgewijze aanpak van stoffen, is het belangrijk dat: • De lidstaten voor voldoende middelen zorgen en regelgevend risicobeheer uitvoeren voor stoffen die onverwijld verdere actie vereisen.

• De lidstaten de samenwerking met elkaar intensiveren om het resultaat van hun werk te maximaliseren.

• De industrie gebruik maakt van programma’s die zijn ontwikkeld om hen te helpen de gegevens in hun REACHregistratiedossiers te herzien en bij te werken. De updates moeten proactief worden uitgevoerd en niet alleen nadat de autoriteiten regelgevende maatregelen hebben genomen.

Het doel is om tegen 2027 duidelijk te maken welke geregistreerde stoffen een hoge prioriteit hebben voor regelgevend risicobeheer of gegevensgeneratie en welke daarvoor een lage prioriteit hebben. ● MEER INFORMATIE www.echa.europa.eu

Vijf brancheorganisaties werken aan circulaire gebouwgevels Wat ooit een raam, kozijn, deur of een vliesgevel was, wordt in een nieuw gebouw, zo mogelijk, weer een onderdeel van een gevel. In deze kringloop staan circulariteit en CO2-reductie centraal.

Aan deze doelstelling van circulaire geveleconomie wil de gevelbranche werken samen met de overheid. De Circulaire Geveleconomie is een initiatief van vijf brancheorganisaties in de gevelbouw: zij lanceerden ook de nieuwe website www.circulairegeveleconomie.nl.

Het gaat om metalen, houten en kunststof gevels met bijbehorende onderdelen, zoals glas en hang- en sluitwerk. De producenten uit deze branche willen gezamenlijk de kwaliteit van gevels zo hoog mogelijk houden en duurzaam geproduceerde hernieuwbare en herwinbare materialen gebruiken. Zo zijn de gevels, gevelproducten en -materialen geschikt voor een volgende cyclus in de biologische en technische kringlopen. Ook moet er zó ontworpen worden dat eenvoudige demontage van gebouwen mogelijk is, zodat producten

‘schoon’ hergebruikt of gerecycled kunnen worden. Uit het onderzoek ‘Verkenning producentenverantwoordelijkheid voor de gevelbouw’ bleek een enorme potentie voor circulair bouwen én CO2-reductie.

De vijf brancheorganisaties hebben het ‘Ketenakkoord Circulaire Geveleconomie’ uitgewerkt en het Rijk gevraagd op dit punt samen te werken.

De Circulaire Geveleconomie is een initiatief van vijf brancheorganisaties: de Vereniging Metalen Ramen en Gevelbranche (VMRG), Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie (VKG), Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT), Bouwend Nederland Vakgroep Glas en Algemene Branchevereniging Hang- en Sluitwerk (VHS). ● MEER INFORMATIE www.circulairegeveleconomie.nl

8 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 8

07-05-2021 12:24

In memoriam Maas Kotterink: pionier kleurtechniek Op 24 februari 2021 is Maas Kotterink op 89-jarige leeftijd na een kort ziekbed overleden. Een groot deel van zijn werkzame leven was hij actief op het gebied van verf en kleur.

Na een studie chemie aan de HTS begon hij te werken op het laboratorium bij chemiebedrijf Servo. In 1960 kwam hij bij verffabriek Pieter Schoen, waar hij verantwoordelijk werd voor de ontwikkeling van de kleurrecepten. Hij had een zeer goed oog voor het waarnemen van kleurverschillen en voor de ontwikkeling van de benodigde pigmenten voor een bepaalde kleur.

Eind jaren ‘60 kwam Maas in contact met Applied Color Systems (het huidige Datacolor), dat computers ontwikkelde voor de omzetting van kleurverschillen in getallen en voor de ontwikkeling van kleurrecepten. Hierdoor ging het werk veel efficiënter. Na de fusie en de overname door Petro Fina in 1972 ontstond het bedrijf Sigma Coatings (nu onderdeel van PPG Coatings). Maas kreeg de opdracht om het kleurenlaboratorium op te zetten op basis van ACS-kleurmeetapparatuur.

In 1976 startte hij het bedrijf Total Color Technics waarmee hij verffabrieken en andere bedrijven hielp kleuren efficiënter te produceren.

Begin jaren ‘80 kreeg hij als eerste in Europa het distributeurschap van het Natural COLOUR System uit Zweden en verwierf hij voor de Benelux het distributeurschap van de normlight fabrikant Verivide.

Maas Kotterink ontwikkelde als eerste een unieke en onafhankelijke cursus ‘Toegepaste kleurtechniek’. Na het veel te vroege overlijden van zijn zoon Arjan in 2004 nam zijn zoon Mark het bedrijf in 2005 over en ging verder onder de naam Nederlands Kleuren Centrum (NKC). Omdat er steeds meer vraag was naar kennis over kleur en kleurbeleving, werd in 2008 de Nederlandse Kleuren School (NKS) opgericht. In 2018 werd de naam van de NKS gewijzigd in Stichting Nederlands Kleur Instituut (SNKI), een kennisplatform en onafhankelijke deskundige op het gebied van kleur en kleurbeleving. Helaas ging het NKC in 2019 failliet. SNKI heeft de kenniscomponenten en handelsnamen van het NKC van de curator overgenomen die nu deel uitmaken van SNKI. Activiteiten vanuit de SNKI borduren nog steeds voort op ontwikkelingen die Maas in 1976 startte.

Tot aan zijn ziekbed heeft Maas zich met raad en daad ingezet voor de verspreiding van kennis over kleur. Wij zullen zijn innemende persoonlijk missen. ●

Stichting Nederlands Kleur Instituut

Krapte grondstoffen houdt ongeëvenaard lang aan De krapte in grondstoffen was begin dit jaar ongekend groot en de inschatting was dat de piek was bereikt. Dat blijkt niet het geval te zijn; de schaarste is de afgelopen weken nog groter geworden. Oudgedienden in de verf-, drukinkt-, lijm- en kitindustrie spreken van een ongeëvenaarde krapte die zich decennialang niet heeft voorgedaan.

Ondernemers zijn hele dagen bezig met de zoektocht naar beschikbare grondstoffen om de continuïteit van hun productie zeker te stellen.

De verf-, drukinkt-, lijm- en kitindustrie ziet zich al maandenlang geconfronteerd met de mondiale, economische gevolgen van het coronavirus. Grondstoffen zijn niet of mondjesmaat beschikbaar. En als er al

bestellingen voor grondstoffen kunnen worden geplaatst, dan worden die soms door grondstoffenleveranciers geannuleerd waarna bedrijven een nieuwe bestelling kunnen plaatsen tegen dagprijs.

Of de prijs wordt pas bekend gemaakt op het moment van aflevering, zonder voorafgaande afstemming.

Producenten in de verf-, drukinkt-, en lijm en kitindustrie zijn al blij áls ze de benodigde grondstoffen überhaupt geleverd krijgen. Het transport van overzeese gebieden is namelijk erg onzeker. Door de enorme krapte in zeecontainers zijn de prijzen van overzees transport schrikbarend gestegen.

De VVVF (brancheorganisatie voor de verf- en drukinktindustrie) en de VLK (brancheorganisatie voor de lijm- en kitindustrie) maken zich zorgen over de grondstoffenschaarste en krapte aan transportmiddelen. ● MEER INFORMATIE www.vvvf.nl www.vlk.nu OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 9

OT mei 2021.indd 9

07-05-2021 12:25

Kort nieuws Muurschildering met duurzame verf zuivert lucht Dit voorjaar verscheen op het Leidseplein in Amsterdam een zeer grote muurschildering Diversity in bureaucracy. Kunstenares Judith de Leeuw (26) gebruikt voor dit werk de Italiaanse verf ‘Airlite’: een nieuwe technologie die de lucht zuivert. Zij maakt wereldwijd verschillende torenhoge muurschilderingen en vindt duurzaamheid een belangrijk aspect van haar werk.

Volgens de Verenigde Naties behoort de Airlite-verf tot een geslaagde technologie om vervuilde lucht te reinigen. De nonprofit vereniging Yourban2030 die kunst, innovatieve technologieën en duurzaamheid combineert, ondersteunde dit project in Amsterdam en verklaart de werking van de muurschildering met Airlite-verf. “Wanneer zonlicht op de verf schijnt, treedt een chemische reactie op die vergelijkbaar is met die van de fotosynthese van chlorofyl: enkele van de meest vervuilende stoffen van het autoverkeer (NOx) worden geneutraliseerd en getransformeerd tot onschadelijke zouten die vervolgens door de regen worden weggespoeld.

Honderd vierkante meter Airlite-verf komt overeen met honderd vierkante meter bos met hoge bomen en de effectiviteit is gegarandeerd voor minstens tien jaar. De muurschildering werkt daardoor als een extra park in de stad.”

AIRLITE Airlite is een gepatenteerde multifunctionele fotokatalytische verf die onder invloed van licht de lucht zuivert van autogassen (CO, SOx, NOx), van bacteriën, virussen en schimmels, van vluchtige organische stoffen en organisch fijnstof. Airlite is ademend en kan worden toegepast op alle ondergronden, zowel binnen als buiten.

Judith de Leeuw (26) begon op haar vijftiende met het spuiten van graffiti in

Amsterdam. In 2016 rondde ze de opleiding Art & Design af. Een keerpunt in haar werk was de mural van Amy Winehouse in de Fokke Simonszstraat in Amsterdam die ze in 2016 maakte. Inmiddels heeft De Leeuw in 35 landen murals gemaakt. In februari 2021 maakte ze in opdracht van de gemeente Amsterdam een mural op het Centraal Station in het kader van AIDS. ● MEER INFORMATIE www.airlite.com/en

Nieuwe algemeen directeur voor ZinkInfo Benelux Per 1 april 2021 is Peter De Brabandere de algemeen directeur van ZinkInfo Benelux. Hij volgt hiermee Bruno Dursin op die ruim tien jaar de organisatie leidde. Peter De Brabandere (55) heeft heel wat ervaring opgebouwd binnen de werkgeverswereld in België.

Zo was hij onder meer directeur marketing en communicatie en directeur Ondernemingsrelaties bij Voka, de koepel van de Vlaamse Kamers van Koophandel en bekleedde hij verschillende directiefuncties bij Agoria, de Belgische federatie

voor de technologische industrie. Ook bouwde hij als partner een succesvol B2Bmarketingbureau uit tot een sterke speler op het gebied van content marketing.

Peter De Brabandere beschouwt het als een eer om ZinkInfo Benelux te mogen leiden “en verder uit te bouwen tot een krachtige promotor van thermisch verzinken als duurzame en toekomstgerichte oplossing voor corrosiebescherming.

ZinkInfo Benelux vertegenwoordigt vandaag ruim 90% van alle Belgische en Nederlandse verzinkerijen.” ●

MEER INFORMATIE www.zinkinfobenelux.com

10 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 10

07-05-2021 12:25

SMART SOLUTIONS FOR INDUSTRIAL COATING

Compacte Spuitoplossing met Robot Door middel van onze verrijdbare draaischijf kan men een product vlak voor een spuitwand spuiten om vervolgens op afstand van de wand het product te kunnen omdraaien. Het proces is volledig geautomatiseerd en geïntegreerd met de robot en cabines.

Toepasbaar in iedere installatie

Ruimte besparend

Enkele spuitcabine en robot

Maximale kwaliteit

www.railtechniek.nl info@railtechniek.nl Tel. +31 344 61 6363

DIT IS HANGON HangOn is de dé partner die klanten helpt om slimme oplossingen te vinden voor ophangen, maskeren en handling om daarmee de productiviteit en de winstgevendheid in hun coating proces te vergroten.

Wij ontwikkelen en produceren in eigen fabrieken en distribueren onze producten naar meer dan 40 landen over de hele wereld. www.hangon.nl

Oplossingen Voor Oppervlaktebehandeling

Airblast

SALE

Extreme (Commander II) Straalhelm

SUPER

Met Bisonyl PVC cape

Korting

OP ZOEK NAAR DUURZAME OPLOSSINGEN

Totale ontzorging van afvalstoffen.

Eigen verwerkingsmogelijkheden van o.a. ontvettings- en beitsvloeistoffen.

Reiniging en onderhoud van sproeitunnels en dompellijnen.

eer Profit

nu!

€210,00 ex. BTW Promocode: HELM06 Aanbieding geldig t/m juni 2021 +31 72 571 80 02 | www.airblast.com | sales@airblast.com

Het geven van veiligheidsadviezen.

NEDWASTE B.V. | De Sikkel 45 | 8181WD Heerde Tel.+31 578 695 393 | M.+31 610 287 434 | Email: info@nedwaste.nl Internet: www.nedwaste.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 11

OT mei 2021.indd 11

07-05-2021 12:25

Algemeen

Thema Meet- en regeltechniek; hightech gereedschappen

De blauwe slangetjes zorgen voor een vacuüm zodat het te behandelen product op zijn plaats blijft.

Slijprobot realiseert constante kwaliteit en omzetgroei RVS Finish heeft vorig jaar een slijprobot in gebruik genomen. Het bedrijf noemt deze robot uniek, want het is de enige in zijn soort. Deze robot heeft het ambachtelijke werk van de slijper overgenomen als het gaat om het slijpen van producten met bochtige contouren, glooiingen en kappen. De uitdaging was om het gevoel en inzicht van de slijper over te brengen naar de robot. Het bedrijf prijst zich gelukkig dat het deze stap heeft gezet.

“Wij willen altijd vooroplopen in de markt en mogelijkheden creëren om dingen te verbeteren”, zegt bedrijfsleider Driek Brouwers. “Bij alle processen in huis kijken we hoe het beter, sneller, goedkoper, efficiënter en leuker kan. Door scherp te reageren op latente vragen uit de markt en daarnaar te investeren, willen we bereiken dat die marktvraag bij ons komt. In 2019 zijn we serieus gaan nadenken over een slijprobot en sinds een jaar is die hier actief. Het bevalt ons heel goed, maar we hebben wel

ontdekt dat er mogelijkheden zijn om het slijpwerk nog efficiënter uit te voeren. De hele installatie van de slijprobot, het opleiden van medewerkers en het vervolmaken van het werk rondom de slijprobot is te vergelijken met een ontdekkingsreis. Die nog niet ten einde is.”

Productieleider Rick van de Ven: “Het slijpen van rvs en aluminium is een heel ambachtelijk vak. Het gaat om puur vakmanschap dat handmatig wordt

uitgevoerd. Dit betekent ook dat het bedrijf voor het slijpwerk afhankelijk is van de mensen die wij daarvoor hebben opgeleid. Als zij bijvoorbeeld ziek zijn of ergens anders gaan werken, dan hebben wij een probleem. Dat geldt vooral voor dat laatste, want dat ben je een hele hoop ambachtelijke kennis kwijt die juist garant stond voor een constante kwaliteit. Als je een nieuwe medewerker moet opleiden, ben je zó weer een jaar verder. Nu met de robot hebben we de ambachtelijke me-

12 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 12

07-05-2021 12:25

Box met slijpmiddelen

Driek Brouwers dewerkers nog steeds nodig. Niet om zelf productie te draaien, maar om hun kennis in de robot te krijgen. Dan is het ook niet erg als een slijper een dag er niet is. Bij de plannen voor de robot hebben we meteen duidelijk gemaakt dat de slijpers daardoor niet op straat komen te staan, maar dat hun werk nogal verandert. Zij moesten immers gaan leren hoe ze de robot kunnen programmeren.”

INNOVEREN Driek Brouwers: “De slijprobot is een aanvulling op hun werk. Je kunt wel zeggen: een uitdaging. Het gaat om heel nieuwe materie met een heel andere kijk op het werk, wat het ook weer interessant maakt voor de operators. Wij hebben de slijper

nodig om de robot af te kunnen stellen Voor ons was het een hele uitdaging om het gevoel van de slijper in de robot te krijgen, maar dat is gelukt. De operators zijn ambachtelijk ingesteld, ze hebben niet de benodigde ICT-kennis en dergelijke voor het programmeren van de robot. We hebben hen daarvoor opgeleid in samenspraak met de leverancier van de robot.

Dat hebben we allemaal zelf ontwikkeld.

Maar klaar zijn we nog niet. We ontdekten al gauw allerlei kleine dingen waardoor het werk steeds beter en efficiënter kan.

Het gaat om een constante doorontwikkeling. In de logistieke route en in de besturing is nog heel veel te winnen. We zijn nog steeds aan het innoveren.”

Rick van de Ven

De slijprobot wordt ingezet voor al het slijpwerk en voert het werk van begin tot eind zelfstandig uit. Nadat de robot is geprogrammeerd, pakt die zelf de benodigde tool uit een gereedschapsbox met een horizontale schuifdeur: bijvoorbeeld de bandschuurmachine of de vlakschuurmachine. Uit een andere box pakt de robot de juiste slijpmiddelen voor het betreffende proces en verwisselt zelf het slijpmiddel als dat versleten is. De robot doet onder meer het afwerken van samenstellingen (gelaste onderdelen) en alle slijpprocessen zoals glad afwerken en structuur aanbrengen met een bepaalde korrel. Wat de slijper deed, doet nu de slijprobot inclusief het ambachtelijke van de slijper: dus de beweging, het gevoel, de druk, het schuin houden onder een bepaalde hoek. Het is dus niet zo dat de robot een product pakt en dat tegen de slijpmachine aanduwt, maar de robot vervangt de slijper, maakt diens bewegingen en pakt zelf de slijpmiddelen. Er is altijd nog wel een slijper nodig die een oogje in het zeil houdt, maar het bedrijf is niet meer van hem afhankelijk.

KWALITEITSBEWAKING Driek Brouwers: “Normale vlakke producten kun je gewoon door de slijpmachine voeren. Maar alles wat je niet in die OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 13

OT mei 2021.indd 13

07-05-2021 12:25

nooit meer discussies op basis van de opmerking dat het er vorige week iets anders uitzag. De afwerking is altijd hetzelfde.”

Robot met slijpborstel machine kunt doorvoeren, kun je met de robot doen. In een cad/cam-programma worden de stepfiles ingelezen en stelt de slijper de parameters in: druk, omtrek, aantal rotaties per minuut, de voeding, de snelheid waarmee de kop over het product beweegt, de slijphoek en het draaipunt. Heel belangrijk is te bepalen waar de robot begint en waar en hoe die eindigt. Je mag op het substraat geen afdruk hebben van waar je bent geëindigd. Als je handmatig slijpt, breng je al die parameters in praktijk zonder dat je dat goed in de gaten hebt. Om de robot dat te laten doen, heb je de kennis en ervaring van de vakman nodig bij het invoeren van alle data. Het was zeker een klus om hen op te leiden; voor mensen die altijd ambachtelijk hebben gewerkt, betekende het een complete verandering van mindset. Maar we zijn blij dat het is gelukt, we hebben nu drie medewerkers die dit werk uitvoeren.”

Rick van de Ven: “Voor de kwaliteitsbewaking is de robot onder meer uitgerust met sensoren. Die zorgen bijvoorbeeld voor een constante druk. Als de robot in het begin het product raakt, voelt hij de druk en gaat hij na op welke waarde hij is ingesteld, dus hoeveel druk hij mag geven.

Tijdens het slijpen wordt altijd de juiste waarde aangehouden. Door het slijten van de slijpschijf of ronde borstel wordt de omtrek steeds kleiner, wat zou resulteren in verminderde druk. Maar door de sensor blijft die gelijk. Ook is er een diametercompensatie die tijdens het slijpen gaat terugrekenen wat die in omtreksnelheid moet corrigeren om toch dezelfde snelheid te kunnen houden. Zodoende kun je een constant slijpbeeld borgen. Te veel of te weinig druk wordt voorkomen, evenals het inbrengen van hitte. We behandelen hier rvs en aluminium. Bij het programme-

ren van de robot moet rekening gehouden worden met de eigenschappen van die substraten.”

OPTIMALISEREN Driek Brouwers: “Wij vinden de slijprobot uniek, want dit proces heeft verder niemand. We lopen hiermee echt voorop. Er zijn wel slijprobots, maar die behandelen altijd hetzelfde product en maken altijd dezelfde beweging. We zijn ook erg tevreden met onze robot. Wij hadden het eigenlijk niet voor mogelijk gehouden dat die dit soort complexe producten met verschillende krommingen en bestaande uit heel dun materiaal zo goed zou kunnen slijpen. Ook de gewenste radius slijpt die gewoon mee. We zijn door de robot in de productie veel flexibeler geworden en kunnen makkelijk opschalen. Het was een heel traject voordat alles naar wens was. Je komt immers dingen tegen die je bij het handmatig slijpen niet tegenkomt.

Je moet dan compleet out of the box denken, iets nieuws verzinnen waarbij je de ambachtelijke kennis van de slijpers hard nodig hebt. Ook de klanten zijn enthousiast over de contante kwaliteit. We hebben

Op de werkvloer richt de aandacht zich nu op het optimaliseren van de productie door de slijprobot. Dit komt hoofdzakelijk neer op het verzinnen van creatieve oplossingen in de logistiek eromheen. Je kunt dan denken aan het plaatsen van voorstations waarop de producten worden klaargelegd zodat de robot een bepaalde cyclus helemaal zelf kan draaien. En momenteel is er een enkele mal waaraan de robot werkt, maar er wordt gedacht aan het maken van een mal waarop je pakweg dertig producten kunt klaarzetten of het plaatsen van enkele mallen naast elkaar.

In theorie zou je zelfs in ploegendienst kunt draaien, eventueel met de inzet van cobots die het voor- en nawerk voor de slijprobot doen. Dit sluit aan bij de wens van het bedrijf om de klant zoveel mogelijk te ontzorgen. Vanuit de markt dienen zich kansen aan, want het afgelopen jaar is de omzet van het slijpen bij RVS Finish met bijna veertig procent gegroeid, mede door de slijprobot. ●

MEER INFORMATIE www.rvsfinish.nl Lees verder of reageer

Robot met slijpborstel over licht gebogen materiaal.

14 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 14

07-05-2021 12:25

Vereniging ION

Online event als aanloop naar Materials+Eurofinish+Surface 2021 Als aanloop naar de Materials+Eurofinish+Surface2021 (MES2021) half september is er op 27 mei een online-activiteit van 10:00 tot 12:00 uur. Dit is het startschot van een sterke 24/7 online PR-campagne om zoveel mogelijk bezoekers te brengen naar het fysieke kennis- en netwerkevent op 15 en 16 september in ‘s-Hertogenbosch.

PROGRAMMA DONDERDAG 27 MEI 10.00 - 10.10 uur ● Welkom Timo van Leent (Mikrocentrum), Veerle Fincken (VOM) en Egbert Stremmelaar (Vereniging ION) 10.10 - 10.30 uur ● Toelichting kennis- en netwerkevent Materials+ Eurofinsh+Surface2021 Timo van Leent (Mikrocentrum), Veerle Fincken (VOM) en Egbert Stremmelaar (Vereniging ION) 10.30 - 10.55 uur ● Bekendmaking genomineerden voor de ION Borghardt Award 2021 Juryvoorzitter Arjan Mol - TU Delft 10.55 - 11.00 uur ● Pauze 11.00 - 11.30 uur ● “Jawel, 3D-geprinte metalen kunnen ook corroderen: nieuwe uitdagingen eigen aan nieuwe metaaloppervlakken!”

Iris De Graeve - Vrije Universiteit Brussel 11.30 - 12.00 uur ● Rust Roest Arjan Mol - TU Delft

Het laatste programmaonderdeel (Rust Roest) hebben we te danken aan de ongeveer 3,5% van het Nederlandse BNP dat elk jaar uitgegeven wordt aan corrosiebestrijding. Dat is 28 miljard euro per jaar, oftewel 1.800 euro per jaar per inwoner. Daarvan kan 30% worden bespaard als er intensief wordt samengewerkt, kennis wordt gedeeld en toegepast. Volgens Arjan Mol ligt hier een belangrijke taak en sleutelrol voor de universiteiten. Maar ook applicateurs kunnen efficiënter te werk gaan door verderop in de keten met partners afspraken te maken over procesoptimalisatie. De presentatie neemt u mee naar de ontwikkelingen in de oppervlaktetechnologie en naar het grote belang van een goede oppervlaktetechnologische industrie in Nederland. Aan de orde komen onderzoeksdoelen, het belang van de betrokkenheid van het onderwijs, de nieuwsgierigheid van de mens naar materialen en de (corrosie)mechanismes die betrekking hebben op materialen. Ook de wens om veel geld te besparen en Nederland vooral ook veiliger te maken met behulp van verbeterde en vernieuwde oppervlaktetechnologieën komen aan bod.

VIRTUELE EXPOSANT Dit online event is de opwarmer voor de MES2021. Voor wie twijfelt om zich in te schrijven voor dit fysieke evenement, maar toch graag aan de MES 2021 wil deelnemen omwille van de media-aandacht of bedrijfsprofilering, kan zich inschrijven als virtuele exposant. Nieuwsgierig? Kijk voor meer informatie op: https://materials-eurofinishsurface.com/exposanten/. ● Meld u aan voor dit online event via de website van ION! MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 15

OT mei 2021.indd 15

07-05-2021 12:25

Elektrochemie en metallieke deklagen

Thema Meet- en regeltechniek; hightech gereedschappen

Voorkom discussies over meetresultaten door duidelijkheid over meetmethode

Vergelijking methoden om de hardheid van thermisch gespoten deklagen te bepalen Bij thermisch gespoten deklagen speelt de verkregen hardheid van de deklaag een grote rol. Voor applicateurs is het meten van de hardheid zeer zinvol om na te gaan of men wel de juiste procesparameters hanteert. Er zijn meerdere meetmethoden om de hardheid te bepalen, maar regelmatig ontstaan over de meetresultaten vervelende discussies. Dit komt veelal door een gebrek aan kennis over de meetmethoden, het verschillende gebruik daarvan en/of door een verkeerde aanduiding van de meetresultaten. Tijd dus om het één en ander op een rijtje te zetten.

Een harder materiaal laat een kras achter op een zachter materiaal. Dat zal niemand verbazen, maar een verdere uitwerking daarvan is voor het eerst in 1812 vastgelegd door de Duitse mineraloog Friedrich Mohs (1773-1839). Dit resulteerde in de natuurlijke hardheidsschaal van Mohs, een schaal van 1 tot en met 10, waarbij 1 talk is en 10 diamant. Deze schaal is vaak toegepast bij het karakteriseren van mineralen.

VERSCHILLENDE HARDHEIDSMETHODEN In de metallurgie worden andere hardheidsmethoden toegepast. De bekendste daarvan zijn de Brinell-hardheid, Rockwellhardheid en Vickers-hardheid. Het principe van al deze methoden is dat een gedefinieerd indruklichaam met een bepaalde kracht op een oppervlak wordt gedrukt, waarbij de grootte van de indrukking een maat is voor de hardheid van het te meten materiaal. Om afwijkingen in de gemeten hardheid te voorkomen, moet men dezelfde parameters hanteren betreffende indruklichaam, laadgewicht en indruktijd.

Daarbij houdt men één van de genoemde hardheidsmethoden aan.

Bij Brinell is het indruklichaam een geharde stalen kogel, bij Rockwell meestal een diamanten kegeltje en bij Vickers een vierzijdige piramide van diamant. Alle methoden laten een indrukking achter op het te meten oppervlak en zijn derhalve destructieve meetmethoden. Ze zijn dus goed te gebruiken bij schadeonderzoek, maar indrukkingen of krassen zijn uiteraard niet gewenst op nieuwe producten waarvan men echter wél vooraf de hardheid wil controleren. Daarnaast moet men meestal een preparaat van het materiaal hebben om met de genoemde methoden de hardheid te bepalen. Dit in verband met de grootte/omvang van de apparatuur (voor een uitgebreide beschrijving van genoemde testen, zie bijvoorbeeld Wikipedia).

HB, HRB, HRC EN HV Bij HB, Hrb of Hrc en Hv (zie kader Afkortingen) moeten zowel het indruklichaam

als de kracht en tijd gedefinieerd zijn om de juiste vergelijkingen te kunnen maken.

Maar het kenmerkende verschil tussen de hardheden van Brinell, Rockwell en Vickers is dat HB en Hr macrohardheidsmetingen zijn waarbij op het oppervlak wordt gemeten, terwijl de HV-hardheidsmeting een microhardheidsmeting is waarbij loodrecht in het oppervlak wordt gemeten.

Voordat men de hardheid van een aangebrachte thermisch gespoten deklaag op niet-destructieve wijze kan bepalen, moet eerst een proefplaatje worden gespoten, onder dezelfde operationele condities als bij het feitelijk aanbrengen van de gekozen deklaag. Vaak worden hiervoor proefplaatjes aan het werkstuk gemonteerd, die vervolgens in een polymeer worden inge-

AFKORTINGEN HB = hardheid Brinell Hrb = hardheid Rockwell ball Hrc = hardheid Rockwell cone Hv = hardheid Vickers

16 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 16

07-05-2021 12:25

bed en gepolijst. De proefplaatjes kunnen ook gebruikt worden om de structuur van de deklaag te bepalen, alsmede de porositeit. De hardheid wordt bepaald met de hardheidsmethode van Vickers volgens de

D

International Standard NEN-EN-ISO 6507-1.

Om de resultaten van metingen onderling met elkaar te kunnen vergelijken, moet het gebruikte indruklichaam zijn gedefinieerd, evenals de indrukkracht en tijdsduur. De

D

D

indrukking in de deklaag, in dit geval de lengte van de diagonaal, is bepalend voor de hardheid van de deklaag. Te verwachten is dat bij een indrukkracht van 50 gram de diagonaal kleiner is dan bij een indrukkracht van 300 gram waarbij de lengte van de diagonaal groter is. Hoe groter de indrukking bij een bepaalde indrukkracht, hoe groter de gemeten diagonaal en hoe zachter het materiaal is. Een veel gemaakte fout in de praktijk is dat van de deklaag verschillende hardheidswaarden worden weergegeven – en dan krijg je vaak

Rockwell Ball Vierkantige piramide in diamant met basishoek 136º

F

Stalen bol

D

F

136º

h te testen materiaal

te testen materiaal

d1

Brinell

d

Vickers

afdruk

d2 afdruk OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 17

OT mei 2021.indd 17

07-05-2021 12:25

d2

h

d1

136º

Een vierzijdige piramide van diamant als indruklichaam onder een hoek van 136º.

discussie. Meestal is de oorzaak dat er met verschillende indrukkrachten gemeten wordt. Dit is te voorkomen door een juiste weergave van de meetmethode op de tekening. Met andere woorden: daarop moet duidelijk de toe te passen meetmethode vermeld worden en het laadgewicht. Als dat ontbreekt, is het zaak die gegevens bij de klant op te vragen voordat met het werk wordt begonnen.

JUISTE AANDUIDING EN PARAMETERS Het is mogelijk dat van hetzelfde materiaal het volgende gemeten wordt: Hv>1200 (foutieve aanduiding) en Hv200800 (juiste aanduiding, waarbij 200 het gebruikte laadgewicht aangeeft in grammen). In het eerste geval is het laadgewicht niet gedefinieerd en zal de hardheid beduidend lager

Op beide foto’s gaat het om dezelfde HVOF gespoten deklaag van WcCoCr. Om de hardheid te meten, is hetzelfde indruklichaam gebruikt, maar met een ander laadgewicht wat resulteert in een verschil in indrukdiepte (diagonaal) en dus in een andere gemeten hardheid.

zijn dan in het tweede geval waardoor een hogere hardheid wordt gemeten.

Bij thermisch gespoten deklagen worden de volgende parameters gehanteerd: • indruklichaam: een diamant vierzijdige piramide 136O • indruktijd: 20 seconden • laadgewicht: 200<laadgewicht<300 Gezien de aard van de structuur van een thermisch gespoten deklaag (lamellair en microporeus), worden laadgewichten hoger dan 300 gram niet aanbevolen.

Verkeerde procesparameters kunnen een verhoogde porositeit in de deklaag tot gevolg hebben, waardoor een grotere indrukking plaatsvindt en dus een lagere hardheid gemeten wordt. Kortom, om discussies te voorkomen is het van belang

om vooraf met de klant de toe te passen meetmethode precies en volledig af te spreken. ● Tekst: Ton Kraak, voormalig (gepensioneerd) directeur Aludra/Metaltop en voorzitter van de Vereniging Thermisch Spuiten.

MEER INFORMATIE www.thermisch-spuiten.nl Lees verder of reageer

18 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 18

07-05-2021 12:25

Algemeen

Thema Meet- en regeltechniek; hightech gereedschappen

Nieuwe editie veldgids voor inspectie conservering Onlangs is de tweede editie verschenen van The Paint Inspector’s Field Guide. Dit naslagwerk is bedoeld voor de inspecteur in het veld om conserveringswerken te beoordelen en te inspecteren. In vergelijking met de eerste editie uit 2012 is deze uitgave geactualiseerd en uitgebreid met enkele nieuwe hoofdstukken over nieuwe ontwikkelingen die inmiddels onderdeel zijn van inspectiewerk te velde.

Zoals bij de eerste editie wordt ook deze editie uitgebracht door TQC Sheen (Industrial Physics), een producent en leverancier van een breed assortiment apparaten voor het testen, meten en analyseren van coatings, inkten en algemene oppervlaktebehandelingen. Is het niet wat vreemd dat een dergelijke leverancier ook een boekje uitgeeft? René Bode, senior accountmanager van Industrial Physics | Inks & Coatings Division, legt dat uit.

“Industrial Physics is een Amerikaanse investeringsmaatschappij die een paar jaar geleden TQC Sheen heeft overgenomen.

Wij hebben diverse producten die al langer onder de naam TQC Sheen verkocht worden, vandaar dat die naam nog bovenaan onze website staat. De Paint Inspector’s Field Guide is geschreven door Lee Wilson uit de UK, een zeer deskundige coatinginspecteur met een schat aan ervaring. Bij de eerste editie heeft hij ons gevraagd om te zorgen voor de opmaak, druk en verkoop van zijn boek. Die editie is inmiddels volledig uitverkocht en vorig jaar kregen wij bericht van hem dat hij een nieuwe versie heeft geschreven. En daarbij de vraag of wij dit ook wilden oppakken.

Dat hebben wij gedaan, onder meer door de inhoud op juistheid en begrijpelijkheid te boordelen.”

NASLAGWERK BIJ INSPECTIE Hij vervolgt: “De internationale wereld van coatinginspecteurs is klein en eigenlijk een wereld op zich. Wij kennen Lee Wilson al vele jaren, omdat wij ook wereldwijd opereren en mensen ontmoeten op beurzen en congressen. We hebben ook best wel veel publicaties uitgegeven. Ongeveer tien jaar geleden zijn we met hem in contact gekomen en heeft hij ons gevraagd zijn boek te gaan uitgeven. Die vraag hebben we ook te danken doordat er al snel een klik is ontstaan tussen ons als gelijkgestemden. Dat voelde goed en vandaar dat wij nu opnieuw werden gevraagd.

Ook deze editie wordt uitgegeven in een compact formaat zodat het makkelijk door een inspecteur mee te nemen is.

Het beschrijft allerlei facetten die je in het veld tegenkomt op het gebied van corrosiepreventie, coatinginspectie, normen en foto’s met voorbeelden. Het boekje is in het Engels omdat die taal in de wereld van coatinginspecteurs de voertaal is, denk bijvoorbeeld aan NACE, SSPC en Frosio.”

De nieuwe hoofdstukken die eraan zijn toegevoegd, gaan onder meer over Corrosie onder isolatie, de NORSOK M501-1 en TSA. Het is echt een naslagwerk om bij inspectiewerk feitelijke informatie op te zoeken over testen, meten en het interpreteren van getallen. ●

The Paint Inspector’s Field Guide, 163 pagina’s, €145,00 exclusief BTW. Te bestellen bij TQC Sheen (Industrial Physics) www.tqcsheen.com MEER INFORMATIE Lees verder of reageer

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 19

OT mei 2021.indd 19

07-05-2021 12:25

Algemeen

Thema Meet- en regeltechniek; hightech gereedschappen

Robots hebben grote invloed op organisatie Bij hightech gereedschappen denk je al snel aan robots. Robotisering is een trend in de branche en komt tegemoet aan twee vragen uit de markt die steeds belangrijker worden: flexibilisering en steeds kleiner wordende seriegroottes. Voor dit themanummer werd het dan ook tijd om Revamo te bezoeken, waar ze al ongeveer 25 jaar robots hebben voor het thermisch spuiten. De komst van robots betekent een flinke verandering in het werk van de operators en het gevraagde kennisniveau.

Revamo in Meppel is inmiddels zo’n 50 jaar een expert in het voorkomen en herstellen van slijtage aan machinedelen. Hiervoor worden diverse vormen van thermisch spuiten en lasercladden toegepast. Naast de traditionele focus op enkelstuks reparatiewerk, ontwikkelt Revamo zich steeds meer naar een productielocatie waar men zowel machinedelen herstelt als nieuwe machinedelen maakt. Daardoor is steeds vaker sprake van seriematig werk. Volgens Erik Mulder, directeur bij Revamo, is de inzet van robots daarbij een logische keuze, omdat ze eenvoudig en betrouwbaar zijn

en heel goed in een abrasieve omgeving kunnen functioneren.

“Die kenmerken vormden 25 jaar geleden de basisreden voor het inzetten van robots. Daarna kwam daar het belang van arbeidsomstandigheden bij; je hebt immers te maken met onder meer geluidsbelasting en fijnstof. Met het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen kun je wel uit de hand spuiten, maar dat vinden wij onwenselijk. Ons beleid is dat er niet meer uit de hand wordt gespoten.

Ook dienden zich andere redenen aan

Enkele voorbeelden van producten die behandeld worden.

voor het gebruik van robots, zoals procesbeheersing en reproduceerbaarheid om de kwaliteit te kunnen bewaken. Pas daarna komt een reden als het verhogen van de productiesnelheid; die wordt overigens niet bepaald door de robot, maar door alles wat eromheen staat. Het programmeren is best een uitdaging, want bij het uit de hand spuiten, spelen de ogen, oren en motoriek van de spuiter een grote rol. Dat alles moet je zien samen te brengen in het programma voor de robot en dat is best lastig.”

SIMULATIES Lastig, maar niet onmogelijk. Het bedrijf heeft besloten alle complexe onderdelen eerst offline te programmeren in een cad/ cam-omgeving waarin het werk ook gesimuleerd kan worden, zodat je vooraf iets kunt zeggen over de haalbaarheid. Door het programmeren worden menselijke invloeden uitgesloten, zoals variaties in de spuitafstand tussen pistool en substraat of de snelheid waarmee het pistool beweegt.

De robot doet immers simpelweg precies wat is geprogrammeerd. De feitelijke uitvoering kan worden gevolgd en vastgelegd, indien gewenst ook op video. Vanuit bijvoorbeeld de scheepvaart, de machinebouw en chemische industrie, worden hoge eisen gesteld aan de machinedelen

20 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 20

07-05-2021 12:25

Silicon drift-detektor

Spuitrobot neemt een gedeelte van assen onder handen.

Erik Mulder en de daarop aangebrachte lagen. Diverse keuringsinstanties willen het proces geborgd zien. Door de aanpak vooraf met de klant te delen en de uitvoering vast te leggen, wordt het proces van begin tot eind voorbereid, geregistreerd en bewaakt.

Erik Mulder: “Vroeger waren geautomatiseerde processen, zoals het werken met robots, gebaseerd op massaproductie.

Op een gegeven moment werd dat ook beschikbaar voor serieproductie. Intussen neemt de seriegrootte steeds verder af, terwijl de prijsdruk toeneemt.

First time right is dan een absolute voorwaarde. De laatste drie jaar zijn we

steeds meer bezig om de productie meer geschikt te maken voor repeterend werk, zowel voor enkelstuks als voor kleine series. Het mooiste is als je precies op de vraag van de klant kunt inspringen en just in time kunt leveren. Als die afspraak wordt gemaakt, kunnen we het product op voorhand helemaal ontwikkelen en op afroep binnen korte tijd leveren. Omdat wij al gewend waren aan enkelstuks productie is het enerzijds niet zo moeilijk om aan deze marktvraag te voldoen, anderzijds vraagt het zeker wel wat van de organisatie. Om gestandaardiseerd te kunnen werken, zijn we een behoorlijke slag aan het maken.”

VAKMANSCHAP Die slag komt er in grote lijnen op neer dat alles in heel strakke banen wordt geleid, dat de eigen inbreng van de operators tijdens de orderuitvoering minder wordt, maar dat daarentegen het belang van engineering aan de voorkant (veel) groter wordt. Dat betekent bijvoorbeeld vooraf 3D-simulaties doen in de computer. Het leren programmeren van de robot kan de robotfabrikant ABB verzorgen. De operators kunnen heel goed beschrijven hoe het spuitwerk gedaan zou moeten worden en zij zijn de eerstaangewezen personen

om de robot te programmeren. En als zij er mogelijk niet uitkomen, dan is er een jonge coatingengineer op hbo-niveau die hen ondersteunt. Erik Mulder geeft aan dat daarmee een verschuiving plaatsvindt in het vakmanschap van vroeger en dat het begrip vakmanschap verandert: het gaat om het vooraf bepalen van de juiste procesparameters, de juiste programmering en het vastleggen van deze data, zodat je ze later nog eens kunt gebruiken.

Het invoeren van deze werkwijze in de organisatie noemt Mulder een leuk, maar ook wel pittig proces.

“Het programmeren van een robot vraagt een bepaald denkniveau, maar het is geen probleem om te leren hoe je dat moet doen. Het gaat om de integratie van werkvloer en kantoor, en de drempelloze samenwerking daartussen. Willen we verder komen met automatisering en robotisering, dan is het van essentieel belang dat de scheidslijn tussen kantoor en werkplaats vervaagt of vervalt. De terugkoppeling van praktijkresultaten aan engineering/ werkvoorbereiding is ontzettend belangrijk om het proces steeds verder te kunnen optimaliseren, standaardiseren en automatiseren. De robot is slechts OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 21

OT mei 2021.indd 21

07-05-2021 12:25

Ook lasercladden wordt bij Revamo met behulp van een robot uitgevoerd. een hulpmiddel, niet de oplossing. De robot bedenkt het proces niet, maar doet gewoon wat je vraagt. Veel belangrijker is kennis van het coatproces, zodat je het hulpmiddel goed kan instrueren. Robots zijn gewoon standaardapparaten, maar de integratie van de systemen, dus het afstemmen van de robot op de apparatuur eromheen in de cabine, is maatwerk.”

IMAGO VERANDEREN Revamo heeft voor het thermisch spuitwerk en lasercladden drie dezelfde robots aangeschaft. Hierdoor is het werk voor de robots makkelijk uit te wisselen tussen de operators. De rol van de operator is het programmeren van de robot en het coatproces bewaken met zijn ogen, oren en vakmanschap. Een volgende uitdaging is het automatiseren van de procesbewaking, maar dat staat nog in de kinderschoenen. Robotisering betekent overigens absoluut niet dat afscheid moet worden genomen van operators, benadrukt Erik Mulder. Het gebruik van robots,

computergestuurde apparatuur en het digitaal vastleggen van procesparameters vraagt juist om jonge aanwas. Maar het bedrijf heeft grote moeite om mensen te vinden voor dit unieke vak.

“Wij hebben per direct plaats voor een leerling thermisch spuiter. Iemand met een mbo-denkniveau die het vak vanaf de basis wil leren. Onze technieken worden niet in het klaslokaal onderwezen, je leert ze intern. Belangrijker dan een afgeronde opleiding, is de drive om deze unieke processen te leren. Wij zoeken gedreven, betrokken mensen die er trots op zijn iets unieks te doen en daarin vakman/vrouw willen worden. De ervaren medewerkers leren de leerling het vakmanschap en de leerling helpt de ervaren medewerkers op het gebied van digitale ontwikkelingen.”

Hij wijst op enkele aspecten die naar zijn verwachting per saldo positief uitpakken: “Het verloop onder onze medewerkers is heel laag, omdat ze het hier gewoon hartstikke leuk vinden door de grote

variatie in het werk. Helaas heeft dit soort werk bij buitenstaanders onterecht een imago van vies, stoffig en lawaaiig werk.

Automatisering en robotisering maken dit vak aantrekkelijker voor de jeugd. Met onze slijtageoplossingen bieden we duurzame, circulaire oplossingen die bijdragen aan de reductie van de CO2-footprint en aan de beperking van het gebruik van schaarse grondstoffen. Dat biedt een goed toekomstperspectief.” ●

MEER INFORMATIE www.revamo.nl Lees verder of reageer

22 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 22

07-05-2021 12:25

Holland Mineraal is al ruim 35 jaar een begrip op het gebied van oppervlakte behandelingsapparatuur en producent en leverancier van straalmiddelen en straalinstallaties.

Wat we maken en hoe het werkt, laten we u graag zien, in het filmpje op onze website of door de QR code te scannen met uw smartphone of tablet.

www.hollandmineraal.nl

WIJ LATEN U GRAAG ZIEN WAT WE DOEN

JAAR

familiebedrijf

Extend your reach

    

Echte staalmannen kiezen voor The Coatinc Company

      

Voor elk project een volledig passende oplossing. Kies voor dé one-stop-shop die dromen duurzaam en in kleur veredelt. Van advies tot logistieke perfectie. Ieder project, groot of klein, krijgt altijd de beste bescherming en precies die uitstraling die nodig is. Gegarandeerd.

The Coatinc Company: al meer dan 500 jaar gespecialiseerd in staal.



OP MAAT GESNEDEN KOPEREN NIKKELANODEN UIT KATHODEN

• ELKE GEWENSTE MAAT • SNELLE LEVERING • LAGE PRIJZEN ONS COMPLETE PROGRAMMA VINDT U OP: WWW.GALVAMETALL.DE

Albert-Einstein-Straße 4 · D-63322 Rödermark Telefon +49 (0) 6074 88670 info@galvametall.de

ANODEN VOOR DE GALVANOTECHNIEK · GALVANOTOEBEHOREN OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 23

OT mei 2021.indd 23

07-05-2021 12:25

Trots op het werk Efteling kiest voor Qotec NanoClear+ Intensief gebruikte objecten hebben een beschermende coating nodig. Dat geldt ook voor de Vliegende Hollander uit de Efteling. Elk jaar genieten miljoenen bezoekers van deze waterachtbaan. De 14-persoons sloepen worden mechanisch zwaar belast. Bij elke rit krijgen ze een forse klap van het water. De Efteling zocht een professionele partij die een beschermende coating kon aanbrengen die lang meegaat, weinig onderhoud nodig heeft en kras- en slijtvast is. Na laboratoriumonderzoek is er gekozen voor NanoClear+ van Steur in Oudenbosch in combinatie met droogijs voorbewerken.

Alle tien de boten van De Vliegende Hollander zijn bij Steur ontdaan van alle vervuilingen en verfresten en

voorbewerkt met droogijsstralen. Dat laatste creëert een hoge oppervlaktespanning waardoor zonder verdere voorbewerking de epoxy primer kan worden aangebracht die zeer goed hecht.

De droogijsbehandeling had ook de voorkeur van de Efteling, omdat het milieuvriendelijk is en geen afval achterlaat.

Na het aanbrengen van de primer is op elke boot een basislak gezet, waarna de thematische detaillering is aangebracht.

Als topcoat zijn er twee lagen Qotec NanoClear+ met waterafstotende eigenschappen aangebracht. Deze lagen zijn extreem slijtvast waardoor de mechanische belasting opgevangen wordt. Door de toegevoegde UV-blokkers blijft de thematische uitstraling langer behouden.

Meer informatie: www.Steur.com/Qotec.nl

24 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 24

07-05-2021 12:25

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 25

OT mei 2021.indd 25

07-05-2021 12:25

Algemeen

Thema Meet- en regeltechniek; hightech gereedschappen

Nieuwe ontwikkelingen in XRF-technologie voor laagdiktemeting Voor efficiëntere metingen werkt het bedrijf Helmut Fischer aan de ontwikkeling van innovatieve röntgenfluorescentietechnieken (XRF). Vooral voor de plating industrie is röntgenfluorescentie een onmisbare tool geworden voor controle van de gecoate producten en procesoptimalisatie. Maar ook opdamptechnieken zoals PVD en CVD hebben profijt van deze snelle en niet-destructieve meetmethode.

Sinds de jaren tachtig ontwikkelt Fischer X-ray instrumenten voor het meten van dunne metaallagen op diverse substraten.

In de beginjaren lag de focus vooral op het stabieler, veiliger en robuuster maken van de kwetsbare componenten, zoals de röntgenbuis en de gasgevulde detectoren. De elektronica was nog overwegend analoog, de rekenkracht beperkt, en de meetresultaten werden gepresenteerd op een kleine monochrome beeldbuis.

Met de opkomst van de pc deed ook de fundamentele parametermethode zijn intrede in de software van de FISCHERSCOPE X-ray toestellen. Ook heeft het bedrijf grote stappen gezet in de verbetering van de rekenmethode. Met steeds slimmere algoritmen nam de betrouwbaarheid van de metingen en de veelzijdigheid van de instrumenten snel toe. Met de komst van nieuwe PIN-diode detectoren kon de inzet voor materiaalanalyse en metingen van complexe lagen nog verder worden uitgebreid.

detectoren, röntgenoptieken en röntgenbuizen, deels voor de eigen instrumenten, maar ook steeds vaker voor toepassing in instrumenten van collega-leveranciers.

SDD-DETECTOREN Specifiek voor het meten van heel dunne coatings en sporen-analyse, is het van belang om zoveel mogelijk meetsignaal te genereren. Hoe meer counts per second (cps), des te korter kunnen de meettijden zijn voor een acceptabele herhaalbaarheid van meetwaarden. Het vergroten van de meetspot – voor zover het meetobject dit toestaat – heeft ook direct gevolgen voor de stralingsveiligheid. Het vergroten van het detectoroppervlak heeft hetzelfde effect, maar maakt de detectoren ook aanzienlijk duurder. Gangbaar zijn momenteel 20mm en 50mm detectoroppervlak. Het

bedrijf ontwikkelt op dit moment speciale elektronica in de detectoren om het effectieve aandeel van de oppervlakte te verruimen, waarmee nog meer signaal gegenereerd wordt met hetzelfde oppervlak.

Al deze ontwikkelingen betekenen een enorme verbetering in de meetnauwkeurigheid. Waar de eerdergenoemde gasgevulde tellerbuizen en PIN-detectoren slechts vijf- tot tienduizend counts konden verwerken, loopt dit met de nieuwste SDD-modellen al in de honderdduizendtallen. De voorheen minutenlange meettijden kunnen hierdoor worden ingekort tot slechts enkele seconden.

PULSE PROCESSING Door de hoge telsnelheden van de nieuwe detectoren, is het verwerken van

Een van de eerste X-ray’s voor laagdiktemeting uit de jaren 80.

Momenteel worden de instrumenten steeds vaker uitgerust met Silicon Driftdetectoren (SDD), omdat deze naast een hoge resolutie ook veel meetsignaal kunnen verwerken en lichtere elementen kunnen detecteren, zoals aluminium, fosfor en silicium. Sinds enkele jaren ontwikkelt Helmut Fischer zelf essentiële hardwarecomponenten voor ED-XRF, zoals 26 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 26

07-05-2021 12:25

Silicon drift-detektor al die informatie de nieuwe bottleneck geworden. Van iedere getelde count moet de energie worden bepaald om met deze informatie het spectrum te kunnen vormen. Gedurende de tijd die de pulse processing-elektronica daarvoor nodig heeft, kunnen binnenkomende counts niet worden verwerkt. Deze ‘dode’ tijd beperkt het aantal bruikbare counts tot zo’n 150 duizend. Daarom ontwikkelde Fischer de nieuwe DPP+-technologie. Door miniaturisering van de componenten kon de hele elektronica worden geïntegreerd in de detectorbehuizing, waardoor de signaalverwerking veel efficiënter is geworden.

De eerste modellen van instrumenten met deze innovatieve technologie zijn inmiddels op de markt. Bij die instrumenten is, afhankelijk van de configuratie, een verdubbeling van het bruikbare signaal zichtbaar. In de praktijk betekent dit nóg kortere meettijden en lagere detectielimieten bij metingen in het nanometer-bereik en bij sporen-analyse. Dit levert vooral grote voordelen op bij dunne film coatings op wafers en lead-frames, RoHS en Reach screening, dunne film solar, edelmetaal- en vloeistofanalyse.

VACUÜM OF HELIUM Een ander voordeel van de nieuwe SDDdetectoren is dat ze ook lichte metalen, zoals aluminium, kunnen detecteren.

Maar de energieën van zulke signalen zijn zwak en verplaatsen zich moeilijk door lucht. Om de meetresultaten in dergelijke situaties te verbeteren, zou de meting het best uitgevoerd kunnen worden in een vacuüm. Maar dit is aanzienlijk complexer dan meten in normale lucht en het vereist meestal ook speciale sample-voorbereiding. Voor de meeste applicaties kan een

WAFER, X-RAY vacuüm echter ook worden gesimuleerd door een edelgas langs de detector te laten stromen. De meeste FISCHERSCOPEmodellen kunnen inmiddels optioneel worden uitgerust met een heliumspoeling, waardoor ook lichte metalen prima te meten zijn. Typische applicaties waar dit een toegevoegde waarde heeft, zijn bijvoorbeeld fosforbepaling in nikkellagen, dunne aluminiumlagen op silicium wafers, analyse van lichtmetaallegeringen of laagdiktemeting van conversielagen en Chroom 6-vrije chromaatlagen.

RÖNTGENOPTIEK Het meten op kleine structuren, bijvoorbeeld in elektronica, vereist kleine meetspots. Het gebruik van collimatoren hierbij kent zijn beperkingen, omdat er minder meetsignaal op de sample komt naarmate de meetspot kleiner wordt gekozen. Een oplossing hiervoor is om de primaire röntgenstraal te bundelen met een röntgenoptiek. Het IFG-instituut in Berlijn, onderdeel van de FISCHER-groep, is een van de weinige bedrijven wereldwijd die speciale polycapillaire röntgenoptieken produceert, zowel voor de eigen micrometer-systemen als voor andere producenten van röntgenapparatuur. De primaire röntgenbundel wordt in zulke systemen door een bundel van microscopisch kleine glazen buisjes geleid, ieder met een specifieke kromming, waardoor de bundel wordt gericht en er een brandpunt ontstaat waar alle fotonen samenkomen. Zo ontstaat een extreem kleine meetspot met een hoge stralingsdichtheid en kunnen meetspots worden gerealiseerd tussen de 5 en 50 micrometer. Omdat lage energieën anders worden gereflecteerd dan hoge, ontstaat echter wel een soort halo-effect

in de meetspot. Daarom zijn recent ook halo-vrije polycapillaire optieken ontwikkeld voor meetspots vanaf 10 micrometer, die ideaal zijn voor metingen op microscopisch kleine solder-bumps in de wafer en pcb-productie.

AUTOMATISERING Door de zogeheten vierde industriële revolutie neemt de vraag naar in-line en geautomatiseerd meten snel toe. Daarom wordt bij Fischer ook gewerkt aan de ontwikkeling van in-line XRF-systemen voor coil-to-coil en reel-to-reel toepassingen in bijvoorbeeld de leadframe en connector-industrie. Ook kunnen de metingen worden uitgevoerd in of direct na sputterinstallaties, zodat directe sturing op het coatingproces kan plaatsvinden.

De meetinstrumenten zijn uitgerust met moderne communicatieprotocollen, zoals Profinet en Profibus, en sluiten daarmee aan op de eisen vanuit industrie 4.0. Het automatiseringsteam van het bedrijf ontwikkelt daarnaast ook maatwerk voor speciale applicaties en meetoplossingen.● Tekst: Johan Nieuwlands, Helmut Fischer

MEER INFORMATIE www.helmutfischer.nl Lees verder of reageer

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 27

OT mei 2021.indd 27

07-05-2021 12:25

Algemeen

Innovatiemakelaar gratis in te huren High tech MKB kan sinds kort Arjan de Bruin als innovatiemakelaar inhuren via Holland High Tech zonder een factuur te krijgen voor zijn adviesdiensten op het gebied van innovatie en ontwikkeling. Holland High Tech is de merknaam van TKI HTSM, wat staat voor: Topconsortium voor Kennis en Innovatie, High Tech Systemen en Materialen. Wat betekent dit concreet en onder welke voorwaarden kan men daar gebruik van maken? Samen met Petra Wicherink, betrokken vanuit Holland High Tech, geeft Arjan de Bruin tekst en uitleg.

Markten en technieken zijn voortdurend onderhevig aan verandering, zoals nieuwe technologie en aanpassingen in regelgeving. Bedrijven moeten in deze ontwikkelingen mee, maar menig MKB-ondernemer heeft moeite om een goed en actueel overzicht te houden op alle veranderingen en daarin zijn positie te bepalen. Innovatiemakelaars, al langer een begrip binnen de landelijke TKI’s, kunnen daarbij helpen.

Sinds 1 januari 2021 zijn er binnen Holland High Tech zeven innovatiemakelaars actief op high tech-gebieden waar MKB’ers onder voorwaarden gratis een beroep op kunnen doen.

De subsidie voor innovatiemakelaars is één van de mogelijkheden binnen de MKB-innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT). Onder MIT is er ook subsidie beschikbaar voor het organiseren van netwerkactiviteiten voor MKB’ers.

Voor de high tech-sector is dit beperkt tot de Holland High Tech industriepartners.

De MIT-regeling komt van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, maar wordt voor de hightech-sector uitgevoerd door TKI HTSM, oftewel Holland High Tech.

INNOVATIE BIJ MKB Arjan de Bruin was binnen de ION-gelederen bekend als de innovatieman van de Stichting Innovat.ION en functioneert nu

ook als innovatiemakelaar voor Holland High Tech. Hoe is het zo gekomen? Arjan de Bruin: “Ik ben innovatiedeskundige en draai al heel wat jaren mee in de materialentechnologie en in diverse hightechsectoren. De MIT-regeling komt voort uit de wens van het rijk om het MKB actiever te betrekken bij innovatie binnen de benoemde topsectoren, zoals High Tech Systemen en Materialen. Dat is gestart in 2011. Ik ben de afgelopen jaren vanuit ION betrokken geweest bij meerdere onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten gericht op innovatie waarbij bedrijven met elkaar moesten samenwerken. Verbreding door aan te sluiten bij het topsectorenbeleid is nuttig om te zorgen dat kleinere innovatieve bedrijven ook de vruchten

Arjan de Bruin

plukken van innovaties die elders op gang zijn gekomen. Door aan te sluiten bij de topsector HTSM maakt het MKB hun producten sterker en kunnen zij internationaal onderscheidend zijn. Ik vond dat de innovatiemakelaar ook erg nuttig kan zijn voor de ION-lidbedrijven. Nadat ik me had aangemeld bij Holland High Tech en ik de procedure had doorlopen, kon ik als zodanig aan de slag.”

MAKELEN EN SCHAKELEN Hij vervolgt: “Veel ION-lidbedrijven werken voor bedrijven in high tech-ketens, zoals de machinebouw, de automotive industrie, de lucht- en ruimtevaart of de materialenindustrie. De bijdragen van applicateurs in het totale productieproces zijn overal maar heel beperkt. Toch zijn op dat kleine stukje allerlei ontwikkelingen gaande waar applicateurs mee te maken krijgen, denk aan (corrosie-)sensoring, 3D-printing, digitale productiemethoden en uitrusting met nieuwe functies zoals een luchtzuiverende coating. In al die ontwikkelingen ben ik als innovatiemakelaar aan het makelen en schakelen, vooral aan het schakelen. Ook in de topsector HTSM is het nodig om concrete innovatievragen van bedrijven in een breder kader te plaatsen en te stimuleren dat men met andere partners in contact komt zodat de innovatie kan versnellen.”

28 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 28

07-05-2021 12:25

HOE WERKT DAT? Als een MKB Arjan wil inschakelen, zal hij eerst diens vraag zo helder mogelijk zien te krijgen, gelet op het innovatieve karakter van het bedrijf in relatie tot de keten en de algehele technologieontwikkeling. Er wordt gekeken of de betreffende ondernemer in staat is het innovatieproces verder uit te werken, kan samenwerken met partners, zich wellicht moet bekwamen in bepaalde technologische ontwikkelingen en of het pad dat de ondernemer in gedachten heeft, wel het meest effectieve is. Vaak leven er veel technologische en andere uitwerkingsvragen bij de ondernemer en dan weet Arjan de weg naar verschillende loketten waar kennis te verkrijgen is. “Soms zie je dat een hele keten aan het digitaliseren is en dan zit je daar als oppervlaktebehandelaar tussen en weet je niet hoe je daarin kunt meebewegen. Als je dan ook nog met bijvoorbeeld Chroom-6 werkt, is het doel enerzijds om bijvoorbeeld met sensoring blootstelling te voorkomen en anderzijds om te kijken naar andere applicatiemogelijkheden om die functionaliteit te verkrijgen. Dat is een heel ingewikkeld gebied waar onderdelen in het productieproces echt opnieuw ontworpen moeten worden. En dat is dus ook typisch iets waarbij ik kan helpen.”

AFGEBAKENDE OPDRACHT Petra Wicherink: “Een ondernemer kan van begin tot eind van het traject begeleid worden. Voor bepaalde delen kan de innovatiemakelaar dat extra beetje hulp bieden waardoor de ondernemer weer een stapje verder komt. Het gaat om een afgebakende opdracht. Het maximale subsidiebedrag dat via innovatiemakelaars ingezet kan worden voor een MKBonderneming is 10.000 euro per jaar voor een maximale duur van drie jaar. Vanuit Holland High Tech is er voor het uitvoeren van de innovatiemakelaarsregeling dit jaar 200.000 euro beschikbaar. Voordat een innovatiemakelaar wordt ingezet, toetst Holland High Tech of een opdracht voldoet aan de voorwaarden. Het kan zijn dat

Petra Wicherink

tijdens het traject blijkt dat het idee niet te realiseren is vanwege verschillende redenen. We willen zoveel mogelijk voorkomen dat er halverwege gestopt moet worden, hoewel dit nooit helemaal te voorkomen is. De innovatiemakelaar zal zich met zijn kennis en netwerk maximaal inzetten om de opdracht tot een goed einde te brengen.”

Arjan de Bruin: “Eén van de eerste vragen die ik aan de betreffende applicateur stel, is wat zijn toegevoegde waarde in de keten is. De eindklant is daar het meest in geïnteresseerd en heeft daar geld voor over. Een oppervlaktebehandelaar doet er altijd verstandig aan om zijn toegevoegde waarde duidelijk voor het voetlicht te kunnen brengen. Wat zijn zijn unieke kerncompetenties? Waar maakt hij het verschil? Als het antwoord niet scherp geformuleerd kan worden, wordt het hoog tijd daaraan te werken als je als bedrijf over pakweg acht jaar nog wilt bestaan.” ● MEER INFORMATIE www.hollandhightech.nl/mit-regelingvoor-mkb www.rvo.nl/subsidie-en-financieringswijzer/mit-regeling www.rvo.nl/subsidies-regelingen/project en?f%5B0%5D=subsidies%3A4010 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 29

OT mei 2021.indd 29

07-05-2021 12:25

Algemeen

foto: Pieter Kers

Spanningsveld in bouw tussen prijs en lange levensduur nader belicht In de bouwkolom wordt wel gezegd dat men een duurzame samenleving wil, maar als puntje bij paaltje komt, worden er toch andere keuzes gemaakt en is opeens de prijs leidend. Zonde. En als het gaat om een kwalitatieve conservering wordt vooral een verkeerde zuinigheid zichtbaar. Deze problematiek was voor Facade360, een organisatie die zich afficheert als het Kennisplatform over design & constructie, reden om een digital meeting te organiseren rondom het thema oppervlaktebehandeling. Deze meeting vond in februari plaats, maar er is alleszins reden om eens wat dieper op de geschetste problematiek in te gaan.

Velen in de bouw onderschrijven de stelling dat het belang van een kwalitatieve conservering wordt onderschat. Dit komt doordat keuzes louter op prijs worden gemaakt in plaats van op performance. Een verkeerde zuinigheid, vin den de experts die aan de digital meeting deelnamen, want het komt de total cost of ownership totaal niet ten goede. Duurzaamheid be-

gint bij een zo lang mogelijke levensduur, dus met een kwalitatief hoogwaardige conservering. Maar op de één of andere manier komt deze boodschap niet terecht bij de gebouweigenaren.

Wat is echt goedkoop? Iets neerzetten dat veertig jaar of langer meegaat of iets dat na vijftien jaar al moet worden

gerenoveerd met alle gevolgen en kosten van dien? Dit wordt helaas nog niet of te weinig ingezien. De hele bouwkolom is gebaseerd op de laagste prijs en duurzaamheidsambities worden om die reden over het algemeen altijd geschrapt. Er moet een betere communicatie komen die reikt tot aan de eigenaar van een gebouw, zodat hij begrijpt dat een hoogwaardige

30 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 30

07-05-2021 12:25

foto: VMRG

conservering juist geld oplevert.

Hoe krijg je dit gerealiseerd? Door het product op een andere manier aan te bieden en dat verhaal onder de aandacht te brengen bij de vastgoedeigenaar. Een gevel die langer meegaat, presteert ook op esthetisch gebied beter. Dan veren ze meestal wel op. Maar die discussie vindt normaal nooit plaats, want de aannemer gaat dat niet vertellen.

Vergelijk het met corona en ventilatiesystemen. Opeens gaat iedereen zich in ventilatiesystemen en filters verdiepen. Er moet dus een vorm van intrinsieke motivatie komen om (iets meer) te investeren in een kwalitatieve conservering. Draai het daarom om, luidt het advies. Door aan het begin ietsje extra te investeren in een betere conservering, bespaar je de komende twintig jaar bijvoorbeeld een bepaald bedrag aan onderhoud. Een beter geconserveerde gevel levert uiteindelijk dus geld op.

VERLENGDE GARANTIES De experts zien de laatste jaren een wedloop. Was voorheen vijf jaar garantie de standaard, intussen wordt al 15 jaar gevraagd. In het Verenigd Koninkrijk zijn

garantietermijnen van 25 tot zelfs 40 jaar geen uitzondering. Je moet je alleen afvragen wat zo’n garantie inhoudt. Deze discussie wordt constant gevoerd. De termijnen worden opgerekt, maar daarmee ook de lijst met uitsluitende voorwaarden.

De garantievoorwaarden worden na de oplevering meestal niet of nauwelijks opgevolgd. Deels komt dit door onwetendheid bij de eindgebruiker. Bekend onderdeel daarvan is de vereiste reiniging om aanspraak te kunnen maken op garantie: een eeuwige discussie. Ook is het belangrijk een constructie te engineeren die überhaupt te conserveren is. Op alle plekken. Daarnaast is de kwaliteit van de montage van belang. De conservering die wordt aangebracht, de manier waarop en onder welke condities vormen slechts een deel van het verhaal.

Als een gevelbouwer of aannemer de verantwoordelijkheid heeft voor de exploitatie van een gevel gedurende een periode van bijvoorbeeld 25 jaar, dan wordt opeens wél gekeken naar het duurzame karakter én gedegen onderhoud. Dat soort ‘leaseconcepten’ zijn een positieve ontwikkeling voor de kwaliteit en duurzaamheid.

Op die manier wordt voorkomen dat voor

een goedkopere conservering wordt gekozen met misschien wel 15 jaar garantie, maar die bol staat van de uitsluitingen.

KWALITEITSKEURMERKEN Het aanbrengen van een oppervlaktebehandeling is een ervaringsvak. De kennis en ervaring van de applicateur is heel relevant en bepalend voor de eindkwaliteit.

Een kwaliteitskeurmerk zoals Qualicoat, Qualisteelcoat of Qualanod betekent voor applicateurs dat zij zich onderwerpen aan onafhankelijke inspecties. Eén keer per jaar buigt een technische commissie over eventuele zwakke plekken in de rapportages. Hier worden verbetervoorstellen op losgelaten. Dat gebeurt wereldwijd. In feite heb je met zo’n kwaliteitskeurmerk dus de ervaring van alle applicateurs uit jouw specifieke technologie over tientallen jaren. Wereldwijd. Hoeveel ervaring/ zekerheid wil je hebben?

Ten tweede worden er, onder druk van nieuwe wet- en regelgeving, steeds nieuwe technologieën ontwikkeld. Dat kun je in bestekken bijna niet meer volgen. In SKG- of VMRG-voorwaarden worden daarom vaak geen specificaties meer gesteld, maar wordt verwezen naar OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 31

OT mei 2021.indd 31

07-05-2021 12:25

een oppervlaktebehandeling conform Qualicoat, Qualisteelcoat of Qualanod. Dat is steeds gebruikelijker, omdat er geen andere objectieve meetmethoden of inspectiemiddelen zijn.

PERIODIEK ONDERHOUD Uit de garantieclaims blijkt overduidelijk dat de eisen van periodiek onderhoud niet worden nageleefd. Bij oplevering wordt per definitie niet verteld dat de gebruiker onderhoud moet plegen. En zelfs als het al gebeurt, moet het schoonmaken wél goed gebeuren. Vaak wordt er volgens de voorschriften een PH-neutraal reinigingsmiddel gebruikt dat in alle naden en kieren kruipt.

Het water verdampt en het chemische bestanddeel, dat al lang niet meer PHneutraal is, blijft achter. Gevolg: ellende.

Omdat niemand zich schijnbaar aan de reinigingsvoorschriften houdt, adviseren de experts de keuze bij de opdrachtgever te laten. Er bestaan onderhoudsvrije conserveringssystemen, maar die zijn in aanvang duurder. Maar die extra investering is peanuts vergeleken met de totale onderhoudskosten om aan de garantieverplichtingen te kunnen voldoen.

Voor architecturale toepassingen wordt daarom eigenlijk nauwelijks nog gebruik gemaakt van Qualicoat klasse 1-poeders, constateren de experts. De onderhoudskosten zijn aan het einde van de rit afgrijselijk veel hoger dan bij een product uit de superdurable klasse 2. Als je het prijsverschil doorrekent naar onderhoudskosten per vierkante meter is de keuze snel gemaakt. Ook het kleur- en glansbehoud van een klasse 2-poeder is vele malen hoger.

Dat laatste geldt voor een geanodiseerd oppervlak misschien nog wel meer.

BETROKKENHEID Voor een hoogwaardige conservering is de kennis en ervaring van de applicateur belangrijk, maar zeer zeker ook de kwaliteit van het substraat. Daar is de markt zich onvoldoende van bewust. Naarmate er meer gelaserd wordt, krijgen de applicateurs te maken met meer scherpe kanten in plaats van de vereiste afgeronde hoeken. Dat heeft absoluut invloed op de eindkwaliteit, maar de experts hebben het gevoel dat er te weinig aandacht naar uitgaat. Soms kun

EEN OVERZICHT VAN DE EXPERTS DIE DEELNAMEN AAN DE DIGITAL MEETING: - Ramon van Dongen, Alucol - Koen Vos, OZ Architect - Mattijn Klaver, Akzo Nobel - Erwin Kleuters, IGP Powder Coatings, - Martijn Veerman, Alkondor - Roel Dijkman, Dijkman Coating - Gerald Oude Nijhuis, Jonkman Coating - Egbert Stremmelaar, Vereniging ION

je je jas ophangen aan de bramen op het basismateriaal...

De wens om de eindkwaliteit veel hoger op de agenda te krijgen, vraagt om ketensamenwerking. Alles draait om betrokkenheid. Het begint met het ‘conserveringsvriendelijk’ ontwerpen en engineeren.

Een gevecht dat al tientallen jaren wordt gevoerd en de laatste decennia meer is gaan leven. Het is altijd de applicateur die het zaakje recht moet poetsen.

Pas als er betrokkenheid is en het belang van conserveringsvriendelijk construeren aan de voorkant wordt ingezien, kun je aan het eind van de rit de duurzaamheid borgen. Ook keurmerken onderkennen dit ‘probleem’ en zijn aan het kijken hoe het proces meer ketenintegraal kan worden opgepakt. Een materiaalpaspoort zou een oplossing kunnen bieden. Deze borgt het hele proces, vanaf het extrusiebedrijf tot en met de montage van het product aan de gevel, inclusief het onderhoud en een eventueel tweede leven.

RECYCLING EEN ZEGEN? Door het recyclen komen er allerlei sporenelementen in de legering die er van oorsprong niet in zaten. Dat heeft ogenblikkelijk consequenties voor de hechting.

Een slechte hechting of het moeilijk sluiten van de laag bij het anodiseren, leidt altijd tot problemen. De ene legering vraagt weer een andere voorbehandeling dan de ander. Je zal dus aan de voorkant exact moeten weten welk materiaal je gaat conserveren. Een materiaalpaspoort kan dan zeker helpen. Daarnaast is bij aluminium minstens net zo belangrijk hoe de recy-

cling plaats vindt. Je kan wel verouderde aluminium kozijnen recyclen tot bijvoorbeeld koffiecupjes, maar andersom is iets minder. We zullen dus moeten nadenken of we bereid zijn om aluminium in drie verschillende stromen in te zamelen. Allemaal zaken die in het kader van discussies rondom ‘Nederland Circulair in 2050’ heel relevant zijn.

De problemen met gerecyclede materialen spelen al veel langer, maar komen juist nu aan de orde, omdat de applicateur tot voor kort Chroom VI mocht gebruiken in de voorbehandeling waarmee veel problemen voorkomen konden worden.

Tegenwoordig stelt de overheid dat we stoffen gebruiken die milder zijn voor mens en milieu. En daardoor ook minder impact hebben op metalen. De eindklant kan dus alleen maar geholpen worden als de hele keten wordt beheerst. ● Tekst Roel van Gils, Facade360 Een complete versie van de tekst is te lezen op www.facade360.nl onder ‘algemeen’.

MEER INFORMATIE www.facade360.nl Lees verder of reageer

32 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 32

07-05-2021 12:25

Glasbeek ad 3.pdf 1 7-11-2013 11:36:41

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

T +31 (0)161 24 42 50 | www.kinpompentechniek.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 33

OT mei 2021.indd 33

07-05-2021 12:25

Algemeen

Thema Meet- en regeltechniek; hightech gereedschappen

Sublimotion proces voor rvs-toepassingen gericht op hygiëne Het is alweer bijna zes jaar geleden dat in OT een artikel stond over het Sublimotion-proces. Maar deze techniek is stilletjes bezig met een gestage opmars. Eén van de bedrijven die het sinds medio vorig jaar toepast, is Galvaniseerbedrijf De Vries. Wat zijn de ervaringen en hoe meet je de gewenste reinigbaarheid?

“Ongeveer vijf jaar geleden maakte ik kennis met het Sublimotion-proces via een stand op een ION-dag. Sindsdien is dat in mijn achterhoofd blijven hangen”, zegt Robin de Vries van Galvaniseerbedrijf De Vries. “Wat wij al een tijd doen, is het beitsen van grote componenten van rvs om de voedselmachines heen, zoals bordessen. Maar de componenten die direct met voedsel in contact komen, hadden altijd een andere oppervlaktebehandeling, zoals polijsten of het Sublimotion-proces.

Omdat wij de ambitie hadden om het rvs-werk te willen uitbreiden, ben ik eens naar de leverancier van de benodigde spullen voor het Sublimotion-proces gereisd in België. Dat bleek een goede match te zijn. Waarom zouden we het fijnere rvs-werk voor de voedselmachines ook niet gaan aanbieden en daarmee ons

klantenportfolio verbreden? Helaas bleek vorig jaar de corona-crisis langer te duren dan we aanvankelijk dachten waardoor het moeilijk bleef om mogelijke klanten te bezoeken. Verder is het een redelijk nieuw proces, dus je hebt wat meer tijd nodig om de techniek bekend te maken bij klanten die er hun voordeel mee zouden kunnen doen.”

Dat alles neemt niet weg dat er nu zo’n 150 geïnteresseerde en potentiële klanten zijn.

Hij noemt de vooruitzichten zeker goed.

“De uitkomst die het proces levert, is in heel veel sectoren gewenst. Het gaat om alle markten waar hygiëne en de reinigbaarheid van het oppervlak een rol spelen.

Denk aan de petrochemie, farmacie, semiconductors en voedingsmiddelenindustrie. Ook zijn er andere toepassingen

1

Z Rq

Ra

2 3

middellijn De Ra-waarde is de gemiddelde afwijking tussen de pieken en de middellijn van het profiel en is dus niet het gemiddelde van het totale oppervlakteprofiel op zich.

en fabrikanten waarvoor dit een oplossing kan zijn, zoals bijvoorbeeld een fabrikant van industriële frituurpannen waar ik laatst contact mee had. Het gaat erom dat je met het Sublimotion-proces een bepaalde Rawaarde en topografie van het oppervlak creëert die resulteren in een bepaalde ruwheid en reinigbaarheid.”

MICROSCHEURTJES Hij vervolgt: “Sublimotion lijkt een beetje op shotpeening waarbij je met kleine kogeltjes het oppervlak dichtslaat. Op een gewone rvs-plaat zie je door de microscoop altijd microscheurtjes in het oppervlak. Dat zijn uitstekende plekken voor bacteriën om zich in te nestelen.

Maar bijvoorbeeld de voedingsmiddelenindustrie wil dat juist helemaal niet.

Met Sublimotion sla je de microscheurtjes

Zelfde Ra-waardes, maar totaal verschillende reinigbaarheid

4 5 6

34 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 34

07-05-2021 12:25

dicht en krijg je bovendien een unieke topografie.”

Het proces resulteert in een oppervlakteruwheid van Ra <0,6 micrometer, echter wel binnen een specifieke oppervlaktetopografie en met een hydrofoob en corrosiebestendige oppervlak. De oppervlaktetopografie, en dus niet enkel de Ra-waarde, resulteert in de gewenste reinigbaarheid. De metingen die tot op heden in de markt worden verricht met het oog op reinigbaarheid, zijn voornamelijk gericht op de Ra-waarde en passiviteit.

Dit terwijl er op de Ra-waarde het nodige valt aan te merken, zo realiseert Robin de Vries zich ook. “De Ra-waarde is een gemiddelde tussen de pieken en dalen en zegt iets, maar lang niet alles. Toch is het de meest gebruikte meeteenheid, omdat die redelijke makkelijk te meten is. Maar het is belangrijk om kritisch te zijn en ook andere meeteenheden te gebruiken, zoals de gemiddelde ruwdiepte Rz en Rmax.”

Totaal verschillende oppervlakken waarvan de verschillen in topografie zelfs met het blote oog zichtbaar zijn, kunnen exact dezelfde Ra-waarde hebben maar verschillende eigenschappen hebben, waaronder de reinigbaarheid, zie de afbeeldingen.

“Ra-waarden moeten dus steeds in combinatie met andere ruwheidsparameters geïnterpreteerd worden. Reinigbaarheid is dus afhankelijk van de totale oppervlakte-

Wel en niet gesublimeerd. topografie. Dat Sublimotion resulteert in de gewenste oppervlaktetopografie, is bevestigd door verschillende onafhankelijke wetenschappelijke onderzoeken en door EHEDG, de European Hygienic Engineering & Design Group. Die organisatie omschrijft het als een betrouwbaar proces voor toepassingen waar hygiëne erg belangrijk is.”

straalt, kan geregeld worden op de machine, maar is eigenlijk steeds gelijk (tussen de 3 en 6 bar). Het gaat om een gesloten circuit waarbij het water wordt hergebruikt en door verschillende filtersystemen wordt gezuiverd, waardoor onder meer ijzerverontreiniging afkomstig van de behandelde onderdelen wordt afgescheiden.

ONAFHANKELIJKE TESTEN Het Sublimotion-proces is een handmatig oppervlaktereinigings- en conditioneringsproces waar wel enig vakmanschap bij komt kijken. Het is een doorontwikkelde straaltechniek waarbij verontreinigen als vetten, oliën en dergelijke worden verwijderd. Er wordt gestraald met een suspensie, bestaande uit inerte microkorrels (een soort poeder) gemengd met water in een bepaalde verhouding. De druk waarmee je

Het is een non-chemisch proces en dus ontstaan er geen beitsvlekken (droogvlekken). Bij Sublimotion zijn volgens De Vries droogvlekken vrij makkelijk te voorkomen, mede doordat het proces resulteert in een hydrofoob oppervlak dat met perslucht wordt droog geblazen. Het proces stelt logischerwijs wel eisen aan de directe omgeving. Zo hoort de procesomgeving een non-ferro zone te zijn. Dus stalen platen en dergelijke zijn taboe om mogelijke contaminatie te voorkomen. “Het belangrijkste is dat het Sublimotion-proces resulteert in de gewenste eigenschappen van het oppervlak en gelukkig wordt dit door testen van onafhankelijke partijen bevestigd. Bedrijven die graag kennis willen maken met dit proces mogen gerust een proefstuk insturen.” ● MEER INFORMATIE www.galvaniseerbedrijfdevries.nl www.ehedg.nl Lees verder of reageer

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 35

OT mei 2021.indd 35

07-05-2021 12:26

Algemeen

Energietransitie vraagt om actieve bijdragen van applicateurs De energietransitie daagt oppervlaktebehandelaars uit ook andere functies mee te geven aan de applicaties die ze uitvoeren. In de gebouwde omgeving is een energietransitie gaande en oppervlaktetechnieken kunnen daarbij een grote rol spelen. Stichting Innovat.ION wil graag aan de wieg van die ontwikkeling staan en daagt applicateurs uit hierbij aan te haken.

Innovat.ION leverde een bijdrage aan de plaatsing van het CELSIUS-huis op een bedrijventerrein in Amersfoort. Het huis past in de transitie van een wijk met voornamelijk bedrijfsgebouwen (Hoefkwartier) naar een stadswijk waarin wonen, werken, leren en ontspannen samenkomen. Hiertoe worden kantoren omgebouwd naar appartementen en nieuwe appartementen gebouwd. Er ontstaat een duurzame stadswijk waar een (energie)transitie zichtbaar wordt. Het CELSIUS-huis fungeert als een attractieve magneet voor leren en innoveren op het gebied van (energie) transitie. Voor Innovat.ION was dit aanleiding om met lokale opleidingsinstituten, ondernemingen, onderzoeksinstellingen, overheden en omwonenden te komen tot een platform (Transitielab) waar belanghebbenden samenwerken en leren op het gebied van innovaties. Er is subsidie aangevraagd om twee wegen uit te werken: naar een energieneutrale wijk en naar een circulaire, afvalvrije wijk.

De plannen voor het Transitielab dateren van 2019. Innovat.ION organiseerde een International Summer School in het kader van het Europese Erasmus+-project FROM ZERO TO HERO. Onder leiding van Innovat.

ION werd met de gemeente Amersfoort, de Hogeschool Utrecht in Amersfoort en www.thelakehouse.one (het eerste energieleverende passiefhuis van Amersfoort)

een programma aangeboden voor studenten en professoren van internationale universiteiten om te leren van inspirerende voorbeelden van energie-efficiënte gebouwen. De deelnemers bezochten ook ION in Nieuwegein om innovatieve voorbeelden te zien van het gebruik van oppervlaktebehandelingen in stedelijke omgeving.

INNOVEREN+LEREN=TRANSITIE Door als oppervlaktebehandelende branche mee te denken op plaatsen waar de energietransitie al onderzoekend in praktijk wordt gebracht, kun je als branche je meerwaarde laten zien. En er zijn kansen genoeg. Op steeds meer daken verschijnen zonnepanelen, maar ook kun je er groene daken van maken. Andere oppervlakken in steden en dorpen lenen zich voor energieopwekking en daarom is het geen wonder dat in Europa veel praktijkgerichte onderzoeken plaatsvinden naar mogelijkheden van energiewinning uit bouwoppervlakken. In Europa is naar schatting ongeveer 60 miljard vierkante meter aan geveloppervlakte. Daarmee zouden we een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050 kunnen realiseren.

Het idee is om verschillende nieuwe technieken te integreren in de gevels om warmte of elektriciteit te winnen. Een inspirerend voorbeeld hiervan staat in

de Utrechtse wijk Overvecht waar na een ingrijpende renovatie de eerste energieleverende hoogbouwflat van Europa staat.

Behalve dalende woonlasten ervaren de bewoners van deze sociale huurflat met 58 woningen meer comfort door een beter binnenklimaat met een verbeterde luchtkwaliteit. Het innovatieve renovatiesysteem combineert slimme multifunctionele gevels met duurzaam verwarmen en ventileren en met duurzame energieopwekking. Bepaalde oppervlaktebehandelingen zou deze vorm van renovatie verder kunnen optimaliseren.

Deze renovatie heeft een schat aan nieuwe kennis opgeleverd over hoe flats uit de jaren ‘60 energetisch aangepast kunnen worden. Grootschalige verduurzaming van de bestaande hoogbouwflats is hiermee een flinke stap dichterbij. In Nederland zijn er circa 250.000 vergelijkbare hoogbouwflats die verduurzaamd moeten worden. Het project werd tijdens de Summerschool in 2019 bezocht, onder meer een modelwoning op locatie en een proefopstelling bij de Hogeschool van Utrecht. Daarbij zagen de deelnemers wel gemiste kansen voor de oppervlaktebehandelende branche. Men opperde dat elk oppervlak energie moet opwekken en dat zonnepanelen met kleur (door het gebruik van nanodeeltjes) ook andere functies kunnen krijgen. Rode panelen vervangen

36 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 36

07-05-2021 12:26

Enkele betrokkenen, waaronder Arjan de Bruin (tweede van links) bij de plaatsing van het Celsiushuis. dan dakpannen, witte panelen fungeren als wandplaten en groene zonnepanelen in de natuur vallen minder op.

VOORBEELDEN In en rondom het CELSIUS-huis zijn diverse mogelijkheden om nieuwe technieken te demonstreren. Met fotovoltaïsche ramen met streepachtige elementen kan elektriciteit worden opgewekt. Dergelijke ramen zijn geschikt voor trappen of ramen die licht doorlaten, maar waar perfecte transparantie niet is vereist.

Ook kan met speciale verf – afhankelijk van de kleur – 40 tot 98% van het zonlicht worden geabsorbeerd. Geverfde panelen worden vervolgens op speciale warmtepompen aangesloten voor verwarming of voor warm tapwater. Zo’n systeem houdt de panelen ook op een redelijk stabiele temperatuur, zelfs tijdens hete zomerdagen, waardoor ze efficiënt warmte blijven opvangen. In Flevoland is deze technologie getest op een school.

Een andere techniek voorziet in speciale geventileerde ramen om een gebouw in de zomer af te koelen. Het glas is transparant en vangt zonnestraling in het nabij-infrarode spectrum op. Door lucht via kanalen in het glas te laten stromen, wordt de warmte afgevoerd en filtert het glas energie uit het zonlicht. Gekleurde glaspanelen zouden binnen 15 jaar hun

investering moeten terugverdienen.

Binnenkort worden in gebouwen meer voorbeelden zichtbaar van energieopwekkende geverfde panelen, en van transparant en gekleurd glas.

SLIMMERE OPPERVLAKKEN Zoeken naar combinatie van functies resulteert in slimmere oppervlakken. Zo wordt onderzocht hoe trottoirs, fietspaden en straten energie kunnen leveren door er elektromechanische apparaatjes in te plaatsen. Als die door het verkeer worden samengedrukt, zetten ze mechanische energie om in elektriciteit. Onder normale verkeersomstandigheden zou een traject van één kilometer genoeg energie kunnen opwekken voor de energie van ongeveer 2.000 straatlantaarns. Vanwege een toename van hete dagen zomers, wordt een grotere hittebestendigheid van bouwmateriaal belangrijker. Toepassing van fosforescente materialen in bijvoorbeeld bestratingsmateriaal, resulteert in een lagere temperatuur dan die van gewone stadsoppervlakken. De gloed van bijvoorbeeld het trottoir houdt één of twee uur na zonsondergang aan, waardoor de straatverlichting later aankan.

van ingebedde leidingen in trottoirs om warmte af te voeren. Dan wordt de bestrating met grondwater afgekoeld, maar die leidingen kunnen ook met geothermie de boel juist opwarmen als er ijs is. In de nabije toekomst lopen we op slimmere trottoirs met sensoren en elektronica erin.

En dan zien we mooie gevels die geruisloos energie uit zonlicht winnen en de steden koelen.

Kortom: overal zijn er initiatieven die de energietransitie tastbaar maken. Moeten applicateurs niet eens hard gaan na denken over hoe zij deel gaan uitmaken van deze innovaties? In en rondom het CELSIUS-huis kunnen we ook met oppervlaktetechnologieën gaan leren & innoveren! Wie doet er mee?. ● Tekst: Arjan de Bruin, Stichting Innovat.ION MEER INFORMATIE www.vereniging-ion.nl/ stichting-innovation Lees verder of reageer

Asfalt kan tijdens hittegolven gaan knikken en barsten, wat de onderhoudskosten verhoogt en de levensduur beperkt. Er wordt in Europa gewerkt aan een netwerk OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 37

OT mei 2021.indd 37

07-05-2021 12:26

Buitenlandse media Noël Ruijters scant de buitenlandse bladen. De belangrijkste ontwikkelingen noteert hij in de rubriek “Buitenlandse Media”. Deze keer het meinummer van het Jounal für Oberflächentechnik.

UIT DE BRANCHE De markt voor grondstoffen staat sterk onder druk. Daar zijn diverse oorzaken voor: een inhaalvraag na de dip als gevolg van het corona-virus, het sluiten van verscheidene fabrieken en een verhoging van de transportkosten door een stijgende olieprijs. De prijzen van containers tussen China en Europa zijn sinds het vierde kwartaal 2020 met 400% gestegen. Sinds januari zijn de kosten van epoxyhars met 60% gestegen. Vergelijkbare cijfers bij de lossingsmiddelen: aceton en n-butylacetaat zijn met 123% respectievelijk 91% gestegen. Een vergelijkbaar beeld geldt voor pigmenten. Een sterke Europese chemische industrie en minder afhankelijkheid van China zou voor de toekomst een uitweg kunnen zijn voor deze problemen.

NATLAKKEN Het Chinese Enovate integreert onderzoek, ontwikkeling, productie, verkoop en service van elektrische auto’s. De eerste fabriek staat in het Chinese Changsha en Dürr bouwde daarvoor een schaalbare lakkerij, die met de stijgende vraag kan meegroeien, en maakt daarin gebruik van EcoProFleet, een flexibele transporttechnologie op basis van AGV (Automated Guided Vehicle) die onafhankelijk is van takttijden en kan meegroeien met stijgende productieaantallen. Dat is met name interessant voor nieuwkomers in de industrie, die moeten meegroeien met stijgende productieaantallen.

Lak- en losmiddelbestendig, geïntegreerd met laserscannen en Safety Speed Limit.

Laadpunten zijn dáár geïnstalleerd waar de transportvoertuigen halfproducten opnemen, en zij laden in 1,5 minuut op voor het volgende traject. Ieder transportvoertuig is individueel programmeerbaar, zodat na de KTL-behandeling een optimale droogtijd kan worden ingegeven en verslepen beperkt wordt. Ook de inhoud van het bad kan daarmee kleiner worden, wat vervolgens weer een lager verbruik van chemicaliën en energie tot gevolg heeft. www.durr.com

De derde versie van de CQI-12 norm voor kwaliteitsborging van laksystemen in de automobielindustrie vereist van leveranciers procesbenadering en risicomanagement, zoals bij ISO 9001. Verder kregen procestabellen en beoordelingsformulieren een meer prominente plaats, en is er een grotere nadruk op het belang van pyrometrie voor het eindresultaat. De norm is er voor speciale processen, die niet zonder destructieve keuringen kunnen. Bij het lakken is dat het geval voor wat betreft hechting maar ook laagdikte. Daarom ligt de nadruk op goed procesmanagement.

VOORBEHANDELING De chemische voorbehandeling bij aluminium onderdelen komt vóór het poederlakken, natlakken of KTL (Kathodische Tauch Lackierung). Daarvoor werd tot het midden van de jaren tachtig geel- of groenchromaat op basis van Chroom VI gebruikt. Dat mag niet meer, zoals bekend.

Chroomvrije systemen op basis van hexafluor-titanaat als conversiebehandeling worden inmiddels gebruikt bij de productie van blikjes voor frisdranken.

Chroomvrije toepassingen zijn meestal gebaseerd op zirkoon en titaan, maar ze hebben minder zelf-herstellend vermogen dan Chroom VI. ARCHITECTUUR COATINGS Architectuur coatings vormen het grootste segment in termen van volume. De markt is robuust in tijden van de pandemie.

Mensen zijn meer thuis en de vier muren waarbinnen ze wonen zijn belangrijk.

Watergedragen verven zijn de laatste tien jaar met 80% in volume gegroeid vergeleken met 38% groei voor coatings met oplosmiddel. ● Noël Ruijters is directeur van Bâton Adviesgroep. www.baton.nl

38 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 38

07-05-2021 12:26

Mijn mening De rubriek Mijn Mening is bedoeld voor lezers die willen reageren op gepubliceerde artikelen of op actuele ontwikkelingen in de branche om daarmee bij te dragen aan vakinhoudelijke verdieping.

Wilt u ook reageren? Mail de redactie via Oppervlaktetechnieken@ellemmi.nl

Stapsgewijs robotiseren Veel bedrijven investeren in robotisering van hun productieprocessen. Robotisering kan worden ingezet om de kostprijs te verminderen, om de productiecapaciteit van de installaties meer uren per dag te benutten (eventueel richting 24 uur per dag) of om de arbeidsomstandigheden van de medewerkers te verbeteren. Maar voor het meeste rendement van robotisering is het zaak goed doordacht te werk te gaan.

Vaak wordt gedacht dat robotisering automatisch leidt tot een lagere kostprijs. Helaas is dat niet altijd het geval. Veel robotiseringstrajecten leveren niet op wat er van tevoren van wordt verwacht.

Een veelvoorkomend vooroordeel is dat je seriewerk moet hebben om zinvol te kunnen robotiseren. Dat is echter niet het geval. Ook enkelstuks productie is uitstekend te robotiseren. De programmeerkosten drukken dan wel op slechts één product. Het is dan nodig om het programmeren zo te organiseren dat de programmeerkosten vrijwel nul zijn. Zeker in de oppervlaktetechnieken komt bij de meeste bedrijven een grote mix van enkel stuks en seriewerk voor. Dit stelt specifieke eisen aan een robotinstallatie.

KLANTSPECIFIEKE ROBOTOPLOSSING Voor elke markt worden standaard robotoplossingen ontwikkeld en aangeboden. Voordeel van een dergelijk systeem is dat je het vooraf kunt zien functioneren, je precies weet wat je krijgt en een dergelijk systeem snel aan te schaffen en te installeren is.

Nadeel is echter dat dergelijke standaardsystemen weliswaar de situatie verbeteren, maar deze slechts zelden écht goed maken.

Bij een standaardoplossing kies je dus voor een compromis dat beter is dan de huidige situatie, maar waarbij je vaak nog grote kansen laat liggen. Veel winstgevender kan het zijn om voor een duurdere, klantspecifieke robotoplossing te kiezen (kortere terugverdientijd).

STAPSGEWIJZE AANPAK Hoe kom je nu snel tot een winstgevende robotiseringsoplossing?

Veel ondernemers nemen contact op met een leverancier van robotoplossingen en laten zich door een dergelijke partij adviseren.

Op zich is hier niets mis mee, mits men zich vooraf goed heeft voorbereid. Vaak is dat echter niet het geval. Wil je winstgevend robotiseren, dan is het belangrijk om dit stapsgewijs aan te pakken. In het boekje: Stappenplan praktisch en winstgevend robotiseren bij het industriële mkb (is voor Metaalunieleden gratis op te vragen bij info@teqnow.nl) staan acht stappen omschreven die achtereenvolgens moeten worden doorlopen. In de stappen 1 tot en met 5 breng je nadrukkelijk in beeld wat je met de robotisering

wilt bereiken en onderzoek je diverse robotiseringsmogelijkheden. Vervolgens wordt gericht gekeken wat voor organisatorische aanpassingen nodig zijn om te robotiseren. Verschillende alternatieve oplossingen worden naast elkaar gezet en op hun technische, organisatorische en hun financiële haalbaarheid onderzocht.

Pas als je een duidelijk beeld hebt van de haalbaarheid, is het zinvol om met een leverancier van robotsystemen te gaan praten (dit is stap 6 van de acht stappen van het stappenplan). Neem je al contact op met een toeleveranciers voordat je de eerste vijf stappen hebt doorlopen, dan komt er vrijwel altijd een suboptimale oplossing uit in plaats van een goede integrale oplossing met een veel kortere terugverdientijd. ●

Jo van de Put Adviseur Teqnow www.teqnow.nl OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 39

OT mei 2021.indd 39

07-05-2021 12:26

Grenzeloos In deze rubriek een overzicht van nieuwe technologische ontwikkelingen in het buitenland. Het is een vervolg op de rubriek Op zoek naar samenwerkingspartners, met nu een meer technische insteek. Het overzicht laat zien dat in vele landen op soms heel nieuwe manieren gezocht wordt naar verbeteringen in de oppervlaktebehandelingsprocessen.

Soms zit de oplossing in nieuwe technieken, soms blijken bestaande technieken uit andere werkvelden ineens verrassend bruikbaar voor onze branche. Ook gaat het om verbeterprojecten waarvoor partners in het buitenland worden gezocht (zeker ook in het MKB) om de onderzoeken te optimaliseren.

EEN FRANSE STARTUP BIEDT EEN OP MAAT GEMAAKTE VLOEIBARE GRAFEENPREMIX AAN INDUSTRIËLE PARTNERS Een Franse startup heeft een nieuwe manier ontwikkeld om de duurzaamheid en produceerbaarheid van industriële producten te verbeteren, door specifieke integratie van een grafeenpremix. Toepassingen zijn onder meer barrière-effecten, geoptimaliseerd thermisch management en mechanische versterking in verschillende sectoren.

Grafeen bestaat uit enkele lagen koolstofatomen met uitzonderlijke eigenschappen.

De Franse start-up, opgericht in 2017, heeft een uniek en gepatenteerd proces ontwikkeld om grafeen in dispersies te produceren, waardoor grafeen kan worden geïntroduceerd in een breed scala aan

toepassingen. Hiermee onderscheidt dit productieproces zich duidelijk van de bestaande technologie, die grafeen nog altijd in poedervorm levert, met alle veiligheids- en productvariabiliteitsbeperkingen van dien.

De expertise van het bedrijf op het gebied van grafeen is gericht op drie hoofdtoepassingen: • Non-metallic primers voor beschermende coatings, in de bouw, zware industrie en transportsector • Mechanische versterking & thermoelektrische eigenschappen van composieten en polymeren, met toepassingen in transport met lage CO2-uitstoot • Energie-efficiëntie (batterij/accumanagementsysteem & thermische vloeistoffen)

Enkele voorbeelden van succesvolle projecten met bijbehorende voordelen: • 25% thermische diffusie door toevoeging van 0,2% grafeen in een structurele epoxyhars • 35% verbetering van corrosiebescherming van het oppervlak dankzij een met grafeen verrijkte epoxy of verf op waterbasis • 10% meer hydrofobische lak.

De startup ondersteunt industriële bedrijven en R&D-partners bij hun productontwikkelingsprojecten door op maat gemaakte, op grafeen gebaseerde oplossingen te ontwikkelen, in overeenstemming met hun industriële omgeving en met een minimale milieu-impact. Het Franse bedrijf zal zijn technische knowhow inzetten om een specifieke vloeibare grafeenpremix te ontwikkelen, die aan de

40 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 40

07-05-2021 12:26

eisen van de partner voldoet en door de partner wordt geïmplementeerd om een proof of concept te bepalen. Een tweede engineeringstap in de formulering helpt de productprestaties te optimaliseren.

Voordelen en innovaties Dit disruptieve grafeenproductieproces wordt beschermd door drie patenten en zeer sterke knowhow. Aangezien grafeen kan worden geproduceerd in waterige en organische oplosmiddelen, biedt dit belangrijke voordelen: • Significante effecten bij zeer lage concentraties • Compatibel met een breed scala aan formuleringsmatrices • Aangepast aan talloze industriële depositieprocessen, zoals elektroplating, spuiten en inkjet.

Het Franse bedrijf zoekt Europese industriële partners die zich actief gaan richten op speciale chemicaliën en materialen en zich bezighouden met de applicatie van verven, coatings en lakken alsook met de formulering van polymeren en composieten. ● Aanbieding uit Frankrijk Referentie: TOFR20210316001 NANOKERAMISCHE COATING VOOR LICHTE LEGERINGEN, SUPERIEUR AAN ANODISEREN EN PLASMA-ELEKTROLYTISCHE OXIDATIE Een Brits bedrijf heeft een nieuwe coating geïntroduceerd voor hoge hardheid en lage wrijving, superieur aan anodiseren of plasma-elektrolytische oxidatie (PEO). De gepatenteerde technologie richt zich op nanokeramische coating op metalen en functionalisatie van keramische oppervlakken.

Nanokeramische coatings zijn vooral geschikt voor snel bewegende onderdelen in omgevingen met hoge slijtage of hoge temperaturen. Dit soort onderdelen in diverse machines en motoren gaan langer mee en zijn gemakkelijker te produceren.

Ze moeten slijtvast (soms corrosiebestendig) zijn en een lage wrijving hebben. De technologie van het Britse bedrijf is met

succes geïmplementeerd in weefmachines en machines voor het verpakken van onderdelen.

De gepatenteerde elektrochemische behandeling wordt gekenmerkt door een dichtere structuur zonder poriën en een hoge homogeniteit. Het presteert ook beter op complexe vormen. De behandeling resulteert in een hardheid (tweemaal die van chroom) en lage ruwheid waardoor er minder polijsten nodig is. Ook is er bij dit milieuvriendelijke proces geen voorbehandeling nodig. Als het gaat om gecoate materialen is aluminium het meest voorkomende, ter vervanging van staal.

Voordelen en innovaties In vergelijking met anodiseren en PEO is de coating homogener en poriënvrijer en heeft deze een lagere oppervlakteruwheid.

De technologie levert hardere, gladdere en duurzamere componenten met minder inspanning en zonder voorbehandeling.

Naast overeenkomsten met fabrikanten van textiel- en verpakkingsmachines, streeft het Britse bedrijf naar productieovereenkomsten in opkomende gebieden.

Het Britse bedrijf coat de componenten in zijn eigen fabriek. Bij een grote vraag is het economisch zinvol om de productie over te hevelen naar de partners. Het Britse bedrijf staat open voor licenties om de knowhow over te dragen. ● Aanbieding uit het Verenigd Koninkrijk Referentie: TOUK20210114001 NABEWERKING VAN COMPLEX GEVORMDE, ADDITIEF VERVAARDIGDE ONDERDELEN MET HOGE EISEN AAN NAUWKEURIGHEID EN OPPERVLAKTE-INTEGRITEIT Een Duitse universiteit ontwikkelt technologieën en gereedschappen voor microen precisieproductie. Het gaat daarbij vooral om de specifieke functionalisering van oppervlakken in termen van oppervlaktekwaliteit en chemisch-fysische eigenschappen. De onderzoeksgroep richt zich op de verdere ontwikkeling van technologieën voor de nabewerking van additief vervaardigde onderdelen.

Een groot voordeel van additive manufacturing is de aanzienlijk grotere ontwerpvrijheid bij de ontwikkeling van nieuwe producten, componenten of onderdelen.

Er bestaat ook een groeiende behoefte aan componenten met toenemende complexiteit en hoge functionaliteit voor verschillende industriële toepassingen.

Op dit moment is de toepasbaarheid van additieve fabricageprocessen nog wat beperkt. Vooral de precisie, betrouwbaarheid en haalbare oppervlaktekwaliteiten voldoen vaak niet aan de specifieke eisen.

Daarom zijn nog vaak nabewerkingsprocedures nodig om de gewenste nauwkeurigheid en oppervlakteruwheid te bereiken.

De onderzoeksgroep heeft ervaringen met het bewerken van moeilijk te bewerken materialen en met het gecontroleerd beïnvloeden van de eigenschappen van de oppervlaktelaag. Er zijn verschillende snij- en ablatietechnologieën beschikbaar voor verwerking, waaronder tools voor procesontwerp in de vorm van simulatiesoftware.

Voordelen en innovaties • Toepassing van plasma-polijstprocessen voor hoge oppervlaktekwaliteiten • Technische oplossingen beschikbaar voor lokale nabewerking • Strategieën voor nabewerking van complex gevormde componenten • Multifysische simulaties voor het ontwerp van functionele oppervlakken of componenten.

Het bedrijf is op zoek naar MKB-bedrijven of R&D-instellingen op het gebied van additive manufacturing die afhankelijk zijn van nabewerkingstechnieken of die speciale eisen stellen aan de oppervlakteintegriteit. ● Aanbieding uit Duitsland Referentie: TODE20201006002

Als u geïnteresseerd bent in mogelijke samenwerking met één van bovenstaande projecten, kunt u het project onder invoering van het referentienummer vinden op https://een.ec.europa.eu/

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 41

OT mei 2021.indd 41

07-05-2021 12:26

Kort nieuws Deege Metaal Finishing 100 jaar Half april vierde Deege Metaal Finishing het honderd jarig bestaan van het bedrijf. Twee broers starten de moffelinrichting in enkele pakhuizen in de Reitzstraat in Den Haag. Er werden bij de ’s-Gravenhaagsche Moffelinrichting voornamelijk fietsframes gedompeld en gemoffeld in de kleur zwart.

In 1929 werd het pand aan de Waldorpstraat in gebruik genomen. Bertus Deege was getrouwd met Babs Buijtelaar. Hun drie zonen Henk, Be en Ed en schoonzoon Jan Rijnja waren allen hun hele werkzame leven bij het bedrijf betrokken. Na 1968 waren nazaten van

de derde generatie, Herman Deege en Ed Rijnja, bij het bedrijf werkzaam.

Tot 2002 groeide het bedrijf uit tot een toonaangevende groep coatingbedrijven in de Benelux.

Sinds 2002 is Deege Metaal Finishing in Soesterberg nog het enige “Deege” bedrijf dat voor 100% in eigendom is van een nazaat in de vierde generatie van Lambertus Deege. Helaas was het door de pandemie niet mogelijk dit historische moment uitgebreid te vieren.

Deege Metaal Finishing bedankt alle relaties voor het vertrouwen en de samenwerking door de jaren heen. ●

Projectleider duurzaamheid aangesteld bij VVVF Bij de VVVF is onlangs Jeroen Hagman aan de slag gegaan als projectleider duurzaamheid. De Europese Green Deal is een belangrijk onderdeel van zijn werkzaamheden, evenals het Coatings Care programma en circulair bouwen.

De VVVF zet al enige jaren in op duurzaamheid. Samen met de net afgestudeerde Jeroen Hagman zal duurzaam ondernemen verder uitgewerkt worden. “Duurzaamheid is een breed en actueel thema dat veel kansen biedt, maar ook voor onzekerheid zorgt,” zegt Jeroen Hagman. ”Met de ambitieuze plannen zoals de Europese Green Deal zal er meer wet- en regelgeving op bedrijven afkomen. Het is belangrijk dat de overheid een reëel beeld heeft van de technologische mogelijkheden en dat ledenbedrijven kansen signaleren en struikelblokken vóór zijn.“ Jeroen Hagman (26) is aan de Technische Universiteit Eindhoven afgestudeerd op Sustainable Innovation. “Mijn studie richtte zich op de lopende ontwikkelingen op het gebied

Colofon Vaktijdschrift voor opdrachtgevers, constructeurs, ontwerpers, applicateurs van oppervlaktetechnieken, verfdeskundigen, onderhoudsfunctionarissen en corrosiedeskundigen. Officieel orgaan van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland (ION). Verschijnt acht maal per jaar in een oplage van circa 2.500 exemplaren.

REDACTIE Jetvertising (hoofdredactie), Jaap van Peperstraten (hoofdredacteur).

REALISATIE Hans de Rond (journalistiek binnenland), Chris Versteeg (ontwerp en opmaak), Armand van Wijck (technologische journalistiek).

COMMUNICATIERAAD Gertjan van de Braak (vereniging ION), Arjan de Bruin (Stichting Innovat.ION), Lester Claassens (Schoen Coating), Rob Koppenol (Jetvertising), Jan Lindenaar (Elcometer), Carolien Nieuwland (Rijkswaterstaat), Jaap van Peperstraten (zelfst.) en Egbert Stremmelaar (vereniging ION).

REDACTIEADRES Jetvertising, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk Bezoekadres: Laan van Zuid Hoorn 37, 2289 DC Rijswijk Tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 oppervlaktetechnieken@jetvertising.nl ABONNEMENTEN Abonnementsprijs: € 89,50, digitaal abonnement: € 44,75. Een abonnement kan ieder moment ingaan per de 1e van de maand en wordt genoteerd tot wederopzegging. Een opzegging voor het abonnement dient vóór 1 december bij Vereniging ION in bezit te zijn, om op te kunnen zeggen voor het eerstvolgende abonnementsjaar. Een aanmelding/opzegging kan gestuurd worden per e-mail naar info@ vereniging-ion.nl of post naar Vereniging ION, Postbus 2600, 3430 GA Nieuwegein. Bij een niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd tegen het daarvoor geldende tarief.

ADVERTENTIEVERKOOP Jetvertising Rijswijk tel. 070-399 00 00, fax. 070-390 24 88 Arthur Middendorp, arthur@jetvertising.nl. after-sales: advertenties@jetvertising.nl OPMAAK Chris Versteeg, Projekt C, www.projektc.nl DRUK PreVision, Eindhoven www.pre-vision.nl

Jeroen Hagman van duurzaamheid in regelgeving, governance en nieuwe toepassingen.

Hoe overheden duurzaamheidsdoelen willen implementeren en de stand van zaken van het Nederlandse en Europese speelveld voor duurzaamheid, behoren tot mijn vakrichting.” ●

UITGAVE Oppervlaktetechnieken is een uitgave van Jetvertising in opdracht van de vereniging Industrieel Oppervlaktebehandelend Nederland ION (voorheen Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen, VOM) www.vereniging-ION.nl COPYRIGHT 2021 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever, vereniging ION en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. ISSN 0923-1722

MEER INFORMATIE www.vvvf.nl

42 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 42

07-05-2021 12:26

Brancheregister Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 / arthur@jetvertising.nl.

Kijk voor alle ION leden op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

ADVIES PROJECTBUREAU / OPPERVLAKTEBEHANDELING- / COATING-INDUSTRIE

ANODEN (TITAAN) Sir John b.v.

T. 0182-396931 info@sir-john.nl / www.sir-john.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-2620788 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

Vecom Group b.v.

T. +31 10 593 02 99 info@vecom-group.com / www.vecom-group.com MEPACO b.v.

T. 071-5892863 info@mepaco.nl / www.mepaco.nl

BESCHERMKAPJES, PLUGGEN, TAPE

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

C&T Technics T. 0413-331083 www.ct-technics.nl / info@ct-technics.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

ANODEMANDEN (TITAAN)

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 info@mepaco.nl / www.mepaco.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

BEITSEN/PASSIVEREN

AFZUIGINSTALLATIES

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

CHEMISCH NIKKEL

ANODISEER (OPHANGREKKEN)

AFVALVERWERKING

NEDWASTE B.V. T: +31 578 695 393 info@nedwaste.nl / www.nedwaste.nl

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

Multinal Group T. 088-2055300 info@multinal.com / www.multinal.com

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

COATINGINSTALLATIES SERVICE & ONDERHOUD HangOn b.v.

T. 077-3999630 info@hangon.nl / www.hangon.nl

CHEMICALIËN/ OPP. BEHANDELING

Emotech b.v.

T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 43

OT mei 2021.indd 43

07-05-2021 12:26

Brancheregister DROOGAPPARATUUR

IST Benelux b.v.

T. 055-5050014 www.ist-uv.nl / info@bnl.ist-uv.com

Jac. de Vries Infraroodtechniek b.v.

Aambeeld 19 1671 NT Medemblik The Netherlands T. 0299-689020 info@infraroodtechniek.nl www.infraroodtechniek.nl

FILTERS (ANDREAE, COLUMBUS INDUSTRIES, PAINTSTOP)

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

GALVANOTECHNIEK, INSTALLATIES

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

GELIJKRICHTER SYSTEMEN EN BESTURINGEN

HANGBAANSYSTEMEN

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

HARDCHROOM BADEN (KUNSTSTOF)

FILTERS & POMPEN

Apeq Wiwa b.v.

T. 078-6139610 info@apeqwiwa.nl / www.apeqwiwa.nl

ELEKTROSTATISCH NATLAKKEN

La Maire Technology T. 0499-219900 / F. 0499-219905 info@la-maire-technology.com www.la-maire-technology.com

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

INDUSTRIËLE REINIGING

GLASPARELSTRAALCABINES Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-437 0166 info@rasco-clemco.nl / www.rasco-clemco.nl

ELEKTROSTATISCH POEDERSPUITEN, INSTALLATIES

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

FILTERPERS DOEKEN

T. +31 (0)411-685500 T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl

Corode T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com Hendor Pumps & Filters T. 0497-339389 info@hendor.com / www.hendor.com Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl Mefiag Filters & Pumps b.v.

Heerenveen T. 0513-630230 mefiagbv@onececo.com / www.mefiag.com

GALVANOTECHNIEK, GLANSMIDDELEN Ermalo Technical Supply b.v.

T. 06-51784443 info@deveerps.nl / www.deveerps.nl

C&T Technics T. 0413-331083 www.ct-technics.nl / info@ct-technics.nl

Chemetall b.v.

T. Oss (NL): +31 (0)412 68 18 88 T. Bornem (BE): +32 (03) 740 38 50 www.chemetall.com chemetallbnl.info@basf.com

HAKEN

Parlevinkerweg 34 / 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

Kluthe Benelux b.v.

T. +31 (0)172-516 000 / F. +31 (0)172-439 494 info@kluthe.nl / www.kluthe.nl

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com HangOn b.v.

T. 077-3999630 info@hangon.nl / www.hangon.nl

Vecom Group b.v.

T. +31 10 593 02 99 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com 44 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 44

07-05-2021 12:26

INFRAROOD VERWARMINGSAPPARATUUR

LAKSTRATEN

MOFFELOVENS M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl Jac. de Vries Infraroodtechniek b.v.

Aambeeld 19 1671 NT Medemblik The Netherlands T. 0299-689020 info@infraroodtechniek.nl www.infraroodtechniek.nl www.infraroodtechniek.nl

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

KLEUR- EN OPPERVLAKTEMETING METAAL OPPERVLAKTEBEHANDELING

Konica Minolta Sensing Europe b.v T. 030-2481193 info.benelux@seu.konicaminolta.eu / www. konicaminolta.eu/measuring-instruments

Surface Treatment Ned. Maasbracht / T. 0475-463835 www.surfacetreatment.nl info@surfacetreatment.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

ONDERHOUD AAN STRAALINSTALLATIES EN WERPSTRALERS

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

NATLAKSPUITAPPARATUUR

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

ONTBRAMEN / ONTBRAAMMACHINES

LAAGDIKTEMETERS

Belco P.A.S. B.V.

Helmut Fischer Meettechniek b.v.

Tarasconweg 10, Eindhoven T. 040-2482255 / F. 040-2428885 www.helmutfischer.nl info@helmutfischer.nl

Vecom Group b.v.

T. +31 10 593 02 99 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

METALLISEREN/SCHOOPEREN

Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Muilwijk Finishing

ONTLAKKEN (IN LOON)

Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

NauMetrics PMI T. 074-3490022 info@naumetrics.nl / www.naumetrics.nl

Verlab-Hitachi Instruments T. 0162-320633 info@verlab.nl / www.verlab.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl www.ontbraammachines.nl

Amitech b.v.

T. 0341-429059 info@amitech.nl / www.amitech.nl

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 info@paintit.nl / www.paintit.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 info@rasco-clemco.nl / www.rasco-clemco.nl

C&T Technics T. 0413-331083 www.ct-technics.nl / info@ct-technics.nl

Thermo-Clean Heusden-Zolder n.v.

T. 0032-13539060 Thermo-Clean Nederland b.v.

T. 0182 37 46 20

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 45

OT mei 2021.indd 45

07-05-2021 12:26

Brancheregister ONTVETTINGSMIDDELEN

MacDermid b.v. / Enthone b.v.

T +31 (0)76-5021940 / T+31 (0)73-6280123 www.macdermid.com / www.enthone.com

Surtec Benelux b.v.

T. (077) 308 15 90 heh@surtecbenelux.com / www.surtec.com

OPHANGHAKEN VOOR LAKSTRATEN/POEDERCOATEN

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

HangOn b.v.

T. 077-3999630 info@hangon.nl / www.hangon.nl

OPHANGREKKEN VOOR GALVANO

POEDERCOATING (AFDEKMATERIALEN)

Parlevinkerweg 34, 5928 NV Venlo T. +31 (0)77 396 81 49 info@citakubv.eu / www.citakubv.eu

HangOn b.v.

T. 077-3999630 info@hangon.nl / www.hangon.nl

IGP Benelux b.v T. 038- 4600696 info.benelux@igp-powder.com www.igp.powder.com

Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 info@oxyplast.be www.protechpowder.com

POEDERCOATINSTALLATIES

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

TIGER Coatings Belgium b.v.b.a T. +32 (0)89700016 www.tiger-coatings.com

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

POMPEN (MAGNETISCH AANGEDREVEN)

T. +31 (0)411-685500 Corode T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl T. +31 (0)161-244250 corode@corode.nl / www.corode.nl

POEDERSPUITAPPARATUUR PROTECTIVE COATINGS

Indufinish b.v.

T. +31(0)591-630003 www.indufinish.com / info@indufinish.com

MSP Systems b.v.

T. 053-4303937 www.mspsystems.nl

POEDERLAKKEN/ POEDERCOATINGS

Mol Coatings b.v.

T: +31 (0)318 - 47 20 20 info@mol-coatings.com mol-coatings.com

EN LAKTECHNIEK

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 info@mepaco.nl / www.mepaco.nl

OVENS

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

AkzoNobel Powder Coatings Benelux T. +32 (0)2 254 77 51 interpon.benelux@akzonobel.com www.akzonobel.com/powder

EUROLACKE Tiel T. 0344-620662 info@eurolacke.nl / www.eurolacke.nl Axalta Coating Systems

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 info@technospray.nl / www.technospray.nl

Wagner Systemen Nederland T.030-2410688 info@wagnersystemen.nl www.wagnersystemen.nl

POEDERSPUITCABINES

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

SPUITCABINES

T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Emotech b.v.

T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

46 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 46

07-05-2021 12:26

Holtrop & Jansma b.v.

Dokkum T. 0519 32 91 00 info@holtrop-jansma.com www.holtrop-jansma.com

Amitech b.v.

T. 0341-429059 info@amitech.nl / www.amitech.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

STRAALKASTEN

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

STRAALAPPARATUUR

Belco P.A.S. B.V. Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Muilwijk Finishing Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

STRAALCABINES

W Abrasives Nederland T. 0341-563831 / 06-53788457 info@wabrasives.nl www.wabrasives.com

TITAAN (BEVESTIGINGS-) MATERIALEN

Belco P.A.S. B.V. Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Clemco Straalapparatuur T. 010-4370592 info@rasco-clemco.nl / www.rasco-clemco.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 info@mepaco.nl / www.mepaco.nl

TRANSPORTSYSTEMEN Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

STRAALMIDDELEN

Emotech b.v.

T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

Railtechniek van Herwijnen b.v.

T. 0344-616363 info@railtechniek.nl / www.railtechniek.nl

TWEE-COMPONENTEN APPARATUUR Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

STRAALINSTALLATIES

LTC International Vacuümstraalapparatuur T. 078-641 80 50 info@ltc-international.nl www.ltc-international.nl

Muilwijk Finishing

Airblast-Abrasives b.v.

T. 072-5715569 info@airblast-abrasives.com www.airblast-abrasives.com

T. +32 9218 7180 Metals.benelux@cellmark.com www.ervin.eu

Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com

Apeq Wiwa b.v.

T. 078-6139610 info@apeqwiwa.nl / www.apeqwiwa.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 info@rasco-clemco.nl / www.rasco-clemco.nl

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021 47

OT mei 2021.indd 47

07-05-2021 12:26

Brancheregister www.elacoatings.com

VERWERKING AFVALSTROMEN

VERDUURZAMEN VAN METAAL

WATERSTOF

Paint It The Application Company T. 0318-643 260 info@paintit.nl / www.paintit.nl Oxyplast Belgium n.v.

T.+32 9 3267920 info@oxyplast.be www.protechpowder.com

VERFSPUITAPPARATUUR

Apeq Wiwa b.v.

T. 078 613 9610 www.apeqwiwa.nl / info@apeqwiwa.nl

Rasco Verfspuitapparatuur T. 010-4370166 info@rasco-clemco.nl / www.rasco-clemco.nl

Vecom Group b.v.

T. +31 10 593 02 99 info@vecom-group.com www.vecom-group.com

Belco Paint and Air Supplies b.v.

T. 0167-524557 info@belcopas.nl

Technospray Spuitapparatuur T. 0168-382111 info@technospray.nl / www.technospray.nl

Airblast b.v.

T. +31 (0)72 5718002 info@airblast.com / www.airblast.com T. +32 5083 1183 www.belmeko.be

Wiltec b.v.

T. 0413-244444 sales@wiltec.nl / www.wiltec.nl

Emotech b.v.

T. 053-4301500 info@emotech.nl / www.emotech.nl

VERWARMINGS- EN KOELELEMENTEN (TITAAN EN RVS) CAP Industrial b.v. tel- 010-4374737 info@cap-industrial.nl / www.cap-industrial.nl

MEPACO b.v.

T. 071-5892863 info@mepaco.nl / www.mepaco.nl

Glasbeek Finish b.v.

T. +31 (0)182 322 422 info@glasbeek.com / www.glasbeek.com

WATERBEHANDELING

Muilwijk Finishing Muilwijk Finishing Vof T. 078-6136555 info@muilwijkfinishing.nl

WERPSTRALERS

VOORBEHANDELINGSINSTALLATIES

M?BJ;9 M;HAJ$ EEA LEEH K

Belco P.A.S. B.V.

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

Hevami Oppervlaktetechniek T. 0413-376602 www.straalinstallaties.nl

Holland Mineraal b.v.

T. 0570-621161 www.hollandmineraal.nl info@hollandmineraal.nl

T. +32 9218 7180 / F. +32 9233 0831 metals.benelux@cellmark.com www.wheelabratorgroup.com

MAGNETO Special Anodes b.v.

T. 010-26207 88 www.magneto.nl / sales@magneto.nl

Uw bedrijf in het brancheregister? Voor informatie over een vermelding in het brancheregister kunt u contact opnemen met Arthur Middendorp, tel: 070 399 00 00 / arthur@jetvertising.nl.

Kijk voor alle ION leden op vereniging-ion.nl/bedrijvenregister

48 OPPERVLAKTETECHNIEKEN MEI 2021

OT mei 2021.indd 48

07-05-2021 12:26

Master your process Wij helpen u met een goedlopende chemische implementatie

Mavom Chemie produceert chemische oplossingen voor industriële toepassingen van OEM’s, coatingbedrijven en industriële dienstverleners. Steeds vaker treden wij hierbij op als Total Solution Provider, waarbij we klanten volledig ontzorgen bij het opzetten en controleren van een goedlopend en veilig proces. In ons eigen R&D lab ontwikkelen we (maat) producten voor de voorbehandeling van metalen, industriële reiniging en chemisch loonmengen. Deze leveren we direct uit voorraad in Nederland, België en via partners ook in andere EU-landen. Daarnaast vormen kennisdeling, preventieve advisering en veiligheids- en laboratoriumtrainingen een belangrijke toegevoegde waarde bij ons productportfolio.

Mavom Chemie. De Som der Elementen.

www.mavom.nl

omslag mei 2021.indd 2

Master your process

07-05-2021 11:42

Organische Deklagen

Elektrochemie en Metallieke deklagen

Toeleveranciers en Geassocieerden

Algemeen

Vereniging ION

VOOR ELKE BRANCHE EEN OPLOSSING SPECIALIST IN SPUITAPPARATUUR, DOSEERINSTALLATIES EN ROBOTS

Contact Paint It Da Vincilaan 25 6716 WC Ede

✔ ✔ ✔ ✔

Specialisten op het gebied van straal- en spuitapparatuur

0318-643 260 0318-643 042 info@paintit.nl www.paintit.nl

straalmiddelen.nl straalinstallaties.nl

VERKOOP

Zie ook pagina 33

OND E R H O U D SERVICE VERHUUR

WAAROM HARDER WERKEN?

WERK SLIMMER

Rijksstraatweg 123, 3316 EG Dordrecht E-mail: info@apeqwiwa.nl

+31 (0)78 613 9610 WWW.APEQWIWA.NL

Elcometer straalapparatuur, gebouwd om langer mee te gaan, intensiever te gebruiken en beter te presteren elcometer.com

Together we make it work!

APEQWIWA_Adv210x297.indd 1 omslag mei 2021.indd 1

T: F: E: I:

17-10-18 10:42

Dutch Blast Advert 50x67.indd 2

05/07/2019 09:12:49

07-05-2021 11:42