2 minute read

Diabe³ z £añcuta

Rzeczpospolita szlachecka stworzy³a ca³a plejadê niezwyk³ych indywidualnoœci. Nie powinno to dziwiæ, bo przepastne, polskie imperium wymaga³o ludzi wielkich i odwa¿nych. Na drugim koñcu tej szali powsta³ tak¿e inny typ szlachcica, zwanego potocznie warcho³em. „Szlachcic na zagrodzie – równy wojewodzie” – mówiono wówczas i wielu takich warcho³ów aby postawiæ na swoim bra³o siê za ³by, trac¹c je czasem w pojedynkach, zajazdach i sejmikowych dysputach.

Najbardziej znanym warcho³em tamtych czasów by³ Stanis³aw Stadnicki z Dubiecka, herbu Œreniawa. Mówiono o nim, ¿e zaprzeda³ duszê czartu, a ¿e by³ panem £añcuta, nazwano go Diab³em £añcuckim. Wiedzia³ o tym i w liœcie do Hieronima Jaz³owieckiego napisa³: „Mnie diab³em zowi¹ tylko murwysynowie, a od takich ja zel¿on byæ nie mogê”.

Advertisement

Stadnicki urodzi³ siê w 1550 roku w Dubiecku i pochodzi³ z zamo¿nej, ma³opolskiej rodziny. Ju¿ w wieku 20 lat napad³ na Przeworsk tylko dlatego, ¿e w³adze miasta aresztowa³y jednego z jego ludzi. Nikt nie mia³ mu wówczas tego za z³e, bo mówiono, ¿e: „zajazd i najcnotliwszemu zdarzyæ siê mo¿e.” Do tego przystojny jak

Kmicic Stadnicki zaci¹gn¹³ siê do armii króla Stefana Batorego i ruszy³ z nim na wojnê z Moskalami. Bra³ udzia³ we wszystkich bitwach tej kampanii a najbardziej ws³awi³ siê szturmem Pskowa. To tam razem z póŸniejszym hetmanem Stanis³awem ¯ó³kiewskim spisali przed bojem testamenty, za³o¿yli „œmiertelne koszule” i jako pierwsi wdarli siê na mury miasta.

Atak Stadnickiego by³ tak brawurowy, ¿e nadano mu przydomek „Diabe³”. Król doceni³ jego wysi³ek i przyzna³ mu tysi¹c florenów nagrody, a tak¿e starostwo zygwulskie w Inflantach. Dla Diab³a by³o to jednak zbyt ma³o. Nigdy nie dotar³ na Inflanty, a o pieni¹dze postanowi³ zatroszczyæ siê w inny sposób. Pojecha³ na Wêgry walczyæ i ³upiæ Turków. Ws³awi³ siê tam zdobyciem twierdzy Agra i nastêpnie wróci³ do Polski, przywo¿¹c ze sob¹ krwio¿erczych wêgierskich górali, zwa nych sabatami. To wtedy naby³ dobra ³añ cuckie i o¿eni³ siê z to ma³¿eñstwo z tak samo porywczy i rakter jak Stadnicki.

W 1586 roku zmar³ król Stefan Bato ry i w wolnej elekcji szukano jego nastêp cy. Stadnicki stan¹³ po Maksymiliana stronnictwu Zygmunta Wazy. Spór kan dydatów rozstrzygniêto w tw¹ pod Byczyn¹. Zwolenników Zygmun ta prowadzi³ Jan Zamoyski, cz³owiek któ ry kaza³ straciæ wuja Stadnickiego –muela Zborowskiego. Diabe³ dowodzi³ le wym skrzyd³em Maksymiliana. Losy bi twy przes¹dzi³ Stanis³aw ¯ó³kiewski i Diabe³ ledwie uszed³ z

By³ cz³owiekiem gwa³townego charak teru; nieustannie naje¿d¿a³ s¹siadów albo porywa³ dla okupu bogatych kupców. Przez lata toczy³ prawdziw¹ wojnê z ko³ajem Spytkiem Ligiêz¹, kasztelanem czechowskim i Wszystko mia³o zakoñczyæ siê na kach s¹dowych w strony chwyci³y za i do ugody nie dosz³o.

Od bogatych kupców lwowskich Kor niaktów po¿yczy³ Stadnicki ogromn¹ jak na owe czasy sumê nie zamierza³ jej oddaæ. Kiedy Korniakto wie zaczêli protestowaæ, Diabe³ w wiedzi zaje¿d¿a³ ich dobra. Korniaktowie kupili sobie tytu³ szlachecki, a gardzi³ nuworyszami. Kiedy Korniaktowie zaczêli gromadziæ wojsko aby rozprawiæ siê ze Stadnickim, ten nieoczekiwanie za proponowa³ im ugodê. Odetchnêli z nie podejrzewaj¹c, ¿e staj¹ siê ofiarami podstêpu Diab³a. Konstanty Korniakt roz puœci³ wojsko i w Soœnicy. Nied³ugo potem Stadnicki przy puœci³ gwa³towny szturm na gnata, który szybko zdoby³ i

✓ Ksiêgowoœæ

✓ Rozliczenia podatkowe indywidualne i biznesowe, w tym samochodów ciê¿arowych

✓ Rejestracja biznesu i licencje

✓ Konsultacje

✓ Bezpodatkowa zamiana domów

✓ #SS - korekty danych

This article is from: