Klaar voor de herfst
‘Pleunie? Waar zit je?’
Een schreeuw achter uit de winkel. ‘Zoek me maar, ik ben ergens bij de kleren. Ik kijk in de spiegel nu.’
De hippe kledingwinkel ReShare Store aan de Markendaalseweg in Breda voelt als een thuis voor moeder Marlies en dochter Pleunie. Geregeld gaan ze samen ‘langs het winkeltje’. Lekker scharrelen tussen de rekken, kletsen met shopmanager Miranda en de andere medewerkers. Of ze rusten uit op de gezellige bank bij de entree. Even langs ReShare is een waardevolle afleiding als het niet zo lekker gaat met Pleunie. De achtjarige heeft jeugdreuma. Na lang dokteren kwam de boodschap, sindsdien loopt de medicijnkast vol. ‘Maar vandaag gaat het goed hoor’, vertelt Marlies Janse (45). Ze wijst naar Pleunies rolstoel die geparkeerd staat tussen de rekken. ‘Daar hoeft ze nu niet in. Misschien straks als we nog even naar de cupcakewinkel gaan.’
5 KANS OKTOBER 2021
Nieuwe gympen en een nepbontsjaal met panterprint. En nog meer moois. Vaste klant Marlies Janse shopt een ochtendje bij ReShare Breda, samen met haar vrolijke achtjarige dochter Pleunie.
TEKST CAROLINE TOGNI BEELD ILVY NJIOKIKTJIEN
De kledingwinkel van het Leger des Heils is al langer favoriet bij de Bredase. Marlies is van origine activiteitenbegeleidster van mensen met een verstandelijke beperking. Door gezondheidsproblemen moest zij stoppen met dat werk. ‘Gelukkig heb ik sinds kort een nieuwe baan waarin ik mensen met een beperking ondersteun bij het zelfstandig wonen. Nu alles onder controle is, én het met Pleunie stukken beter gaat, kan ik zestien uur aan het werk.’
Veel doen voor weinig geld Van jongs af aan heeft Marlies haar
eigen stijl. ‘Liefst struinde ik tweedehandszaakjes af, op zoek naar iets anders. Ik was punk en grunge, had roze en soms paars haar. Dat was mijn identiteit en daar paste de aparte kleding uit vintagewinkels het beste bij.’ Zo ook hier in Breda, sinds de opening in 2015 is ze vaste klant.
Iedere maand? ‘Zeker iedere maand. Of vaker! Kijk nou hier, deze glittersneakers. Voor 5 euro en ze zijn nog als nieuw.’ Zuinig kopen én tegelijkertijd goed doen zijn voor Marlies belangrijke redenen om bij ReShare te kopen. ‘Je kunt veel doen voor weinig geld. Dat wist ik vroeger al. Ik ging al jong op kamers, kwam net uit een kibboets in Israël. Toevallig ontdekte ik in Rotterdam een winkel van ReShare, ze hadden er zulke leuke dingen. Het rook niet muf en alles was goed gesorteerd. Ik was heel blij met de komst van een vestiging hier in Breda.’
Stippelbroek
Ook dochter Pleunie heeft de smaak voor tweedehandswinkels en rommelmarkten te pakken, vertelt Marlies.
7 KANS OKTOBER 2021 6
Marlies Janse en Pleunie (8)
‘Je kunt veel doen voor weinig geld. Dat wist ik vroeger al’
Miranda Overbeeke (midden) en haar collega’s
‘Ze leert zo wat de waarde is van dingen. Ik leg haar uit dat we door hier te kopen, het werk van het Leger des Heils steunen. Dat we door deze sjaal en leuke handschoenen te kopen, dakloze mensen helpen. Dat begrijpt ze heel goed en ze vertelt het ook aan anderen, zo leuk.’ Daar komt Pleunie net lachend aanlopen met een kleurig baseballvest. ‘Pastie denk je?’ Met nog een mooie stippelbroek en net als mama een paar stoere sneakers in haar mandje, gaat ze naar de kassa. ‘Dit neem ik vandaag.’ De giraffeknuffel krijgt ze van Miranda.
Shopmanager Miranda Overbeeke is blij met de winkel. ‘Het is mijn vierde kind zeg ik altijd.’ De ervaren verkoopster en manager werkte bij modezaken als Esprit en Benetton. ‘Tot ik op een punt kwam van “is dit het nou”? Ik zocht meer diepgang, in plaats van die focus op omzet en geld.’ Diezelfde avond kwam haar de vacature voor de ReSharevestiging Breda onder ogen, met het verhaal van de aanpak van het Leger des Heils. ‘Alles moet lopen zoals het moet lopen, precies hiernaar was ik op zoek. Hier gaat het om de mens achter de klant. En de mens achter de medewerker. Dit is een winkelplus!’
Voetbalkleding
Miranda wijst naar de bank in de winkel. ‘Deze bank staat voor heel wat gezellige momenten. Allerlei mensen ontmoeten elkaar rondom de bank en drinken koffie samen. Een buurtbewoner brengt iedere week eten, dan genieten we er gezellig samen van. Onze klanten en medewerkers komen
uit alle windstreken.’ Zoals de familie met Koerdische wortels die net de winkel inloopt, vader en twee zoons. ‘We kijken even tussen de kleding’, vertelt de oudste jongen, Salam (9), ‘terwijl mijn moeder en zussen hier om de hoek bij de orthodontist zitten. Wij vinden het leuk om hier te wachten.’
Vader Hazim past een colbert en bekijkt zichzelf in de grote spiegel. Hij glimlacht verlegen, de jongens moeten lachen. Dit gaat hij toch niet echt kopen…? Salam vertelt dat ze hier al van alles kochten. ‘Zoals kleren voor voetbaltraining, voetbalschoenen, broekjes. Maar ook een spijkerbroek en een jas.’ Zijn vader vult aan: ‘Het zijn mooie kleren en heel betaalbaar.’
10 ReShare Stores
De ReShare Store is de tweedehands en vintage kledingwinkel van het Leger des Heils. Bij ReShare is 'opnieuw delen' belangrijk. Wat jij overhebt aan kleding kan iemand anders opnieuw dragen. Het milieu heeft er ook wat aan: minder nieuwe kleding betekent minder productie. De opbrengst van de kledingverkoop komt volledig ten goede aan het hulpaanbod van het Leger des Heils, bijvoorbeeld aan projecten met tienermoeders, jeugdzorg of arbeidsreïntegratie. De ReShare Stores zijn te vinden in Alkmaar, Arnhem, Breda, Den Haag, Deventer, Dordrecht, Groningen, Nijmegen, Rotterdam en Tilburg.
resharestore.nl
> Fatima Kamara en S. Diallo shoppen samen. Op veel plekken kun je jouw tweedehands kleding doneren aan het Leger des Heils, bijvoorbeeld bij de ReShare Stores of in een van de textielcontainers. Kijk op reshare.nl/ kledingdoneren voor de inleverpunten.
>> Broers: Salam (9) en Saeed (6)
8 9 KANS OKTOBER 2021
‘Hier gaat het om de mens achter de klant’
De eigenzinnige Rob Verschoor (79) deed als kind al niet wat zijn moeder van hem verlangde. Ook over zijn volwassen leven nam hij zelf de regie, vaak tegen de verwachtingen in. Daar past ook bij dat hij zijn huis en inboedel nalaat aan het Leger des Heils.
‘Steun had ik gelukkig nooit nodig, maar dat had zomaar anders kunnen lopen.’
ls mijn ouders weg waren, had ik de boekenkast voor mij alleen. Mijn vader was een literatuurliefhebber, hij hield van Vestdijk en las grote schrijvers van die tijd. Als kind las ik veel, ook boeken waarvan mijn ouders niet wilden dat ik ze las.’ Er was meer dat de jonge Rob Verschoor deed wat zijn ouders niet konden waarderen. Zoals blijven zitten op school. ‘Mijn moeder was heel dominant. Ik voldeed niet aan haar verwachtingen en was in tegenstelling tot mijn broer geen braaf jongetje.’ Rob kijkt terug op een nare jeugd. Hij kon niet het kind zijn dat hij eigenlijk was. Een gevoelig en creatief kind dat van tekenen en lezen hield. ‘Na de mulo wilde ik naar de kunstacademie. Dat mocht niet. De kunstacademie, dat was iets voor figuren met baarden, vond mijn moeder.’ Rob moest zijn vader achterna, die procuratiehouder was bij een groot Rotterdams verzekeringskantoor.
Leermeester
Het verzekeringswerk paste hem totaal niet. Rob was 23 toen hij instortte. ‘Ik kreeg paniekaanvallen en durfde soms weken de straat niet op.’ Wat volgde was een zoektocht naar hulp, bezoeken aan psychologen die hem van zijn
angsten konden afhelpen. ‘Alleen waren de meesten niet zo kundig als nu.’ Intussen trouwde Rob. ‘Met een hele lieve vrouw, maar in zekere zin was mijn huwelijk ook een vlucht uit het ouderlijk huis.’ Hij rolde van het ene baantje in het andere, van pompbediende tot hotelreceptionist. Nergens werkte hij lang, tot hij conciërge werd op een mts. Die baan bracht hem rust en tijd om zich te ontwikkelen. Rob ging de opleiding ‘Esthetische vorming’ volgen, met vakken als tekenen en boetseren. Nog steeds is hij zijn leermeester, de heer Spuybroek, ontzettend dankbaar. ‘Hij gaf me mijn zelfvertrouwen terug. “Je hebt talenten,” zei hij, “daar moet je iets mee doen”.’ Op zijn advies behaalde Rob zijn onderwijsakte tekenen, daarna haalde hij ook nog handvaardigheidsakten. Hij werd leraar tekenen en handvaardigheid, zette creatieve cursussen op in Rotterdam en jarenlang gaf hij les in buurthuizen.
Kruip-door-sluip-door
Inmiddels had Rob gebroken met zijn moeder en was hij zelf vader geworden van een zoon, Anko. Doordat Rob zich steeds meer ontwikkelde, groeiden zijn vrouw en hij uit elkaar. Een scheiding volgde, op zijn veertigste koos Rob zijn eigen weg. ‘Begin jaren tachtig kocht ik dit
11 KANS OKTOBER 2021
TEKST MAUREEN LAND BEELD CHRIS DE BODE
pand in RotterdamNoord, een oude sigarenwinkel met bovenwoning. Beneden maakte ik een werkplaats voor mijn studieopdrachten. In de straat noemden ze me wel eens “die gekke kunstenaar”.’
Toen Rob met pensioen ging, werd de werkplaats een boekhandel. Als kind al wilde Rob boekhandelaar worden. Hij koestert mooie herinneringen aan de boekhandel in Dordrecht waar hij met zijn vader naartoe ging. ‘Een pand met trappetjes en kruipdoorsluipdoorpaden langs kasten vol boeken.’
Mensen helpen
Rob woont nu veertig jaar boven zijn winkel in Rotterdam. Zolang heeft hij ook een latrelatie met zijn vriendin Jannie. Zijn zoon Anko leeft niet meer. Na een val tijdens het werk op een dak, overleed hij op 22jarige leeftijd. Rob praat er niet graag over, maar denkt veel aan hem. ‘Mensen zeggen dat de pijn overgaat, maar het gaat nooit over. Het zit altijd ergens.’
Misschien is het omdat hij zijn zoon heeft verloren en verder geen contact met zijn familie heeft. Misschien is het zijn eigengereidheid of zijn nare jeugd, hoe dan ook wil Rob iets goeds doen met wat hij straks achterlaat. Via een collega en de kerstviering in het verzorgingshuis waar hij als activiteitenbegeleider werkte, kwam hij in aanraking met het Leger des Heils.
‘Het Leger heb ik hoog zitten, om de doodeenvoudige reden dat ze mensen helpen die ongewild op straat terechtkomen. Daar zijn vaak redenen voor, die veroordeel
ik niet. Ook ik was altijd op mezelf aangewezen. Steun had ik gelukkig nooit nodig, maar dat had zomaar anders kunnen lopen.’
Buddy Holly Zijn blik en geest zijn nog jong, zijn lijf en leden wat minder. ‘Het is de leeftijd. Moet je me ’s ochtends zien als ik uit bed stap’, lacht Rob. Hij heeft zijn pensioen, genoeg om van te leven. En hij zorgt goed voor zijn vriendin, ook als hij er straks niet meer is. Dat legde hij vast in zijn testament. Zijn huis, winkel en inboedel gaan naar het Leger des Heils.
De boekhandel heeft hij tijdelijk moeten sluiten. Na een ongelukkige val met zijn scooter brak Rob zijn voet en enkel. Kort daarop kwam de lockdown. Nu, ruim anderhalf jaar later, is Rob weer toe aan zijn leven van voor corona. De tekenclub komt straks weer bij elkaar, hij gaat weer lesgeven. En hij is druk met een Buddy Hollypagina op Facebook – een liefde uit zijn jonge jaren. Creëren en anderen iets leren, een mooie levensvervulling.
Net als Rob Verschoor nam ook Jan van der Brugge het Leger des Heils op in zijn
testament. SBS6-programma
De Nalatenschap vertelt het verhaal over deze bijzondere verzamelaar. Een aantal maanden voor zijn dood besloot Jan na te laten aan het Leger des Heils.
De uitzending is te zien op zaterdag 6 november om
16.30 uur bij SBS6. Herhalingen volgen op zondag 14 november om 11.30 uur en zaterdag 22 januari om 10 uur.
Een opvang als deze blijft altijd nodig
De dagopvang in Maastricht kon na een dreigende sluiting openblijven doordat het Leger des Heils net op tijd een oplossing vond voor de financiering. Wat betekent dit voor de mensen die hier geholpen worden? Kans mengt zich onder begeleiders en bewoners die vanwege coronamaatregelen tijdelijk worden opgevangen in de Passage in het voormalige gevangeniscomplex
Meer weten over nalaten?
Wil je net als Rob kwetsbare mensen steunen als je er zelf niet meer bent? Met hulp van jouw nalatenschap kun je mensen helpen die anders niet gezien worden. Vraag de brochure aan via legerdesheils.nl/ brochure-nalaten
Overmaze, net buiten het centrum van Maastricht.
12 KANS OKTOBER 2021
TEKST CAROLINE TOGNI BEELD MILAN VERMEULEN
Paul Kuijlaars (61) had pech. Vette pech. Na een leven lang werken als chef-kok in de beste restaurants kwam hij op straat te staan. De bistro waar hij werkte, moest sluiten. Paul beleefde een tumultueus jaar waarin hij al zijn spaargeld erdoor joeg. Hij werd dakloos.
Hoe kon het gebeuren dat je je huis uit moest?
‘Na mijn ontslag wilde ik lekker een jaartje niksen. Ik leefde van mijn spaargeld. Toen dat opraakte en ik weer aan de slag wilde, kwam corona. Restaurants gingen dicht, ik vond geen werk en kon de huur niet meer beta-
len. Op een ochtend stond de politie voor mijn deur. Met twee boodschappentassen vol kleren vertrok ik. Waarheen?
Ik had geen idee. De politie was zo vriendelijk om me naar de sociale dienst te brengen. Twee uur later was ik hier, het Leger des Heils had een plek voor mij.’
Een vreemde ervaring om plots in een daklozenopvang te wonen?
‘De eerste maanden waren vreselijk. Op één kamer met twee anderen, terwijl ik mijn hele leven alleen woonde. Inmiddels heb ik gelukkig een eigen kamer. Laat duidelijk zijn: ik ben ontzettend dankbaar dat het Leger des Heils mij helpt. Ik wist wel dat er ergens een opvang moest zijn voor daklozen, maar dat ze je direct verder helpen is heel bijzonder. Contacten met instanties, met medische problemen. Ze helpen me ook met mijn schulden, mijn begeleider hier regelde dat ik onder bewind sta. In kleine stappen betaal ik mijn schulden af.’
Hoe gaat het nu met je?
‘Als ik bezig ben, gaat het. Dat is mijn geluk: ik mag hier koken! Twee dagen bereid ik het avondeten, ik doe boodschappen en verzorg dagelijks de lunch. Dit maakt dat ik met de meeste mensen hier goede contacten heb. De kok moet je te vriend houden’, grapt Paul. ‘Ook mentaal bezig zijn vind ik belangrijk. En dat kan hier. In gesprek gaan met andere bewoners en begeleiders, dingen doen, van je kamer af.’
Waar hoop je op voor de toekomst?
‘Een studio voor mezelf, liefst hier in Maastricht. Dan uiteraard een baan vinden, weer de keuken in. En keihard doorwerken tot mijn pensioen. Ik hoop nooit meer in zo’n situatie te komen.’
Minder middelen
Het Leger des Heils in Maastricht kreeg in 2021 minder middelen om de dag- en nachtopvang te financieren. Sluiting van de dagopvang dreigde eind vorig jaar. ‘Gelukkig konden we net op tijd een oplossing vinden’, licht Harrie de Heer (regiodirecteur Leger des Heils Zuidoost) toe. ‘Wij vinden het onverantwoord om de 24-uurs-opvang teniet te doen door de dagopvang te sluiten. Dit leidt onherroepelijk tot meer mensen op straat en werkt belemmerend in het herstel van mensen.’
De opvanglocatie in de voormalige penitentiaire inrichting Overmaze is tijdelijk vanwege coronamaatregelen. ‘We zitten er nu anderhalf jaar. De praktijk leert dat deze locatie voor mensen met deze achtergrond een veel betere opvangplaats is: veel eigen kamers, meer rust en stabiliteit.’
HARRIE DE HEER:
handhaven’
Intussen werken de gemeente Maastricht en het Leger des Heils samen aan een nieuwe vorm van opvang en als onderdeel hiervan huisvesting voor de dag- en nachtopvang. Harrie de Heer:
‘Tot het zover is, hopen we het huidige concept met 24-uursopvang te kunnen handhaven. Om dit te realiseren komen we jaarlijks 100.000 tot 150.000 euro tekort. Samen met de gemeente zoeken we naar een structurele oplossing. Voor 2022 wil het Leger des Heils met donaties een bijdrage leveren om de opvang open te houden. Van een oude dag- en nachtopvang gaan we naar een nieuwe. Laten we ervoor zorgen dat die overbruggingsperiode een menselijke is. Daar gaat het ons om.’
14 15 KANS OKTOBER 2021
‘Belangrijk dat ik bezig blijf’
‘
Hopelijk kunnen we de 24-uursopvang
Je verblijft ‘vrijwillig’ in deze opvang. Kun je niet bij familie terecht?
‘Korte tijd kon ik bij mijn zus wonen. Maar toen mijn verblijf in Nederland langer ging duren, kwam ik op straat te staan. Ik blijf hier zolang mijn moeder leeft, zo kan ik dicht bij haar zijn. Mijn vrouw pushte me, zij vindt dat ik in deze laatste fase voor mijn moeder moet zorgen.’
Hoe is het om de dagen hier in De Passage – voorheen een gevangenis – door te brengen?
‘Eerder al woonde ik drie jaar in de opvang aan de Statensingel, hier in Maastricht. In die periode was ik Thailand uitgezet omdat ik volgens de autoriteiten illegaal aan het werk was. Je mag er niet werken als buitenlander, ook geen klusje doen om je vrouw te helpen,
quarantaineregels verhuisde de opvang vanuit de binnenstad naar deze leegstaande gevangenis buiten het centrum. Hier is het beter georganiseerd. Je kunt goed slapen, de meesten hebben hier een eigen kamer, een enkeling slaapt in een twee- of driepersoonskamer. En het belangrijkste: er is rust en ruimte. Dit maakt dat ik me beter voel. We zitten hier niet opgepropt als een stelletje varkens bij elkaar. Ik heb mijn eigen kamer die ik graag netjes houd. Daar kan ik dagelijks skypen met mijn gezin in Thailand.’
Hoe is het contact met je medebewoners en begeleiders?
‘Mijn ervaringen zijn goed, totaal anders dan in de oude opvang. Hier zit ik niet tussen die extreme drugsgebruikers, over het algemeen zijn het rustige mensen. De begeleiding is er als je ze nodig hebt. Ik red me wel en help graag met allerhande klusjes zoals de was en de eetzaal opruimen.’
Heb je uitzicht op doorstroom naar een woning of is dat niet je doel?
Sociaalpedagogisch medewerker Piet Daleweij (58) werkt ruim een jaar bij het Leger des Heils in de dag- en nachtopvang van daklozen. De oude opvang op de Statensingel kent hij van zijn vorige baan als beveiliger.
Hoe ervaar jij het werken op deze locatie net buiten de stad?
‘Het belangrijkste is de ruimte en de rust. Hier krijgen dak- en thuislozen die vrijwel altijd uit een situatie van onzekerheid komen, regelmaat en structuur. Aan de Statensingel was het onrustiger, de mensen kregen veel prikkels, ook door de aanzuigende werking van de binnenstad.’
Stel dat jullie moeten terugverhuizen naar de Singel? ‘Wat mij betreft zou dat terug naar af zijn. De situatie van mensen op zalen, soms wel met z’n tienen. Vaak waren er conflicten en vechtpartijen. Daar moet je niet naar terug willen. Ik hoop dat we voorlopig hier kunnen blijven of dat we verhuizen naar een pand waar ook voldoende ruimte en privacy is.’
Wat is jouw rol als sociaalpedagogisch medewerker?
zoals ik deed. Na die uitzetting woonde ik noodgedwongen in de daklozenopvang, een beroerde plek. Op een kluitje met andere daklozen, veelal verslaafden. Vaak waren er irritaties en ruzies.’
Terug in Maastricht stond je weer op straat, tot je in deze tijdelijke opvang kwam. Hoe gaat het hier?
‘Vanwege de anderhalve-meter- en
‘Ik probeer hier verder te komen. Ik zit nu in het traject Housing. Begeleiders van het Leger des Heils zoeken een woning voor mij en regelen de formaliteiten. Mocht er een flatje komen, dan krijg ik ambulante begeleiding. Voorlopig stokt de doorstroom. Iedereen, ook ik, zit hier veel te lang.’
Hoe kijk je naar de toekomst?
‘Als het goed is, heb ik vóór maart volgend jaar een eigen plek en woon ik op mezelf. In een klein appartement waar ik mijn gezin kan ontvangen. Mocht mijn moeder er niet meer zijn, dan ga ik terug naar Thailand.’
‘Die is breed: ik begeleid de tijdelijke bewoners met hun dagelijkse vragen. Denk aan: wakker maken, medicatie, eten verstrekken en helpen met bellen naar instanties. Ik voer gesprekken met trajectmanagers die in verbinding staan met zorgpartners en ik heb veel contact met allerhande instanties, zoals de sociale dienst, bijvoorbeeld over nieuwe aanmeldingen. De mensen die we hier opvangen weten dat het doel is dat ze doorstromen naar een passende vervolgplek. We maken samen met ze een plan, en helpen ze verder. Als mentor heb ik vijf mensen onder mijn hoede. Met hen voer ik geregeld mentorgesprekken om te horen hoe het met ze gaat, met een praatje, maar ook als ze problemen hebben, bijvoorbeeld met alcohol of bij spanningen met andere bewoners.’
Hoe ziet de toekomst eruit voor dak- en thuislozen in Maastricht?
‘Een dag- en nachtopvang als deze zal altijd nodig blijven voor een bepaalde groep mensen. Dit is en blijft een taak voor het Leger des Heils: klaarstaan voor deze mensen, en ervoor gaan!’
16 17 KANS OKTOBER 2021
‘Elke dag check ik of het goed met ze gaat’
Thorsten Giepen (51) is dakloos. Hij is in Nederland omdat het slecht gaat met zijn moeder. Zij kreeg drie keer een hersenbloeding en verblijft in een verpleegtehuis. Thorstens vrouw en twee kinderen wonen in Thailand.
‘Door de rust hier voel ik me beter’
‘Oké Daan, kom op, blijven slaan tegen die ballon.’ Een uitgelaten stemming in woongroep ‘De Amethist’ in Hilversum. Vrolijke vlaggen vertellen: er is vandaag een jarige. De taart is net op, cadeautjes zijn uitgepakt. Samen met medebewoners Filip en Kees speelt jarige Daniëlle ‘ballonvolley’. En natuurlijk moet medewerker Amely ook meedoen. In dit huis waar uithuisgeplaatste jongeren tussen de 11 en 18 jaar samenwonen, werkt Amely Bechir als gedragswetenschapper. ‘Naast gesprekken en behandeling hoort daar ook samen eten bij, om de groepsdynamiek te observeren. En af en toe even dollen met elkaar.’ Dat gaat haar goed af. ‘Nou lukt ie wel in één keer’, roept Kees (bijna 16) na zijn salto op de trampoline. Complimenten van Amely.
‘Hoe laat gaan we eten?’ Iris komt de trap afglijden en werpt een blik op tafel. Ze moet nog even geduld hebben. De jarige koos voor gourmetten, die apparaten moeten eerst warm worden en de keukenploeg is nog druk met hakken en snijden. Even later zit dit bijzondere gezin aan tafel, drie meisjes, vier jongens, hun begeleiders en gasten. ‘Smakelijk eten allemaal.’
Voor haar zorglocaties op verschillende plekken in het land is het Leger des Heils op zoek naar deskundige, betrokken medewerkers. Ook naar ervaren gedragswetenschappers en -therapeuten zoals Amely. Heb je interesse in zo’n functie in een van de jeugdzorginstellingen van het Leger? Of ken je iemand die op zoek is naar een leuke baan? Kijk op legerdesheils.nl/vacatures voor alle informatie.
TEKST CAROLINE TOGNI BEELD PETER DE KROM
19
18 KANS OKTOBER 2021
Theo gaat met een bus langs de deuren, Danny stuurt zijn collectebus digitaal rond en coördinator Anneke zorgt goed voor ‘haar’ collectanten tijdens de jaarlijkse collecteweek van het Leger des Heils. Ze halen ieder jaar meer op, maar zijn blij met elke euro waar het Leger mensen mee kan helpen. ‘Zo geef ik ook mijn zoon mee dat niet iedereen het even goed heeft.’
en aantal jaar geleden was ik op een vrijdagmiddag vrij en klaar met al mijn klusjes, ik had zelfs het gras gemaaid. Terwijl ik zo tevreden was, belde een meneer aan. Voor ik het wist zaten we thee te drinken en was ik collecte-coördinator van het Leger des Heils. Wat heb ik toegezegd? dacht ik, daar heb ik toch helemaal geen tijd voor? Inmiddels doe ik dit alweer vijf jaar. Ik ben medisch specialist, ik vind het belangrijk om zieke mensen beter te maken. Maar wat het Leger doet, mensen een dak boven hun hoofd bieden, is op zijn minst net zo belangrijk.
Ik ben gelovig opgevoed en kende het Leger des Heils zoals iedereen. Nu ik steeds meer schrijnende verhalen hoor, vind ik het belangrijk om zoveel mogelijk geld op te halen. In een collectebus zit snel 80 tot 100 euro, elke euro daarvan kan het Leger goed gebruiken. Met dit vrijwilligerswerk geef ik ook mijn zoon van achttien mee dat niet iedereen het even goed heeft. Ik betrek hem erbij, hij gaat ook soms op pad met de col lectebus. Dat doet hij graag en hij haalt altijd veel geld op. Daarnaast denkt hij met me
•Neem je kinderen of kleinkinderen mee
•Laat pubers zelf collecteren
•Zijn mensen niet thuis? Probeer het later nog eens
•Elke euro telt, elke 10 eurocent ook
•Leg wat kleingeld bij de voordeur klaar
•Geven kan ook door te pinnen
• Maak je bericht persoonlijk: waarom collecteer je?
• Pas je bericht aan aan de doelgroep
• Zorg dat zoveel mogelijk mensen je digitale-collectebus verspreiden
mee en gaan we samen naar de bank om alle munten en briefgeld te storten. Waarom mensen geld geven weet je niet altijd, soms is het omdat ze zelf een familielid of bekende hebben die met het Leger des Heils in aanraking is gekomen. Het kan hard gaan: er gaat één ding mis, ineens staat alles op losse schroeven en ben je in korte tijd alles kwijt. Voor mijn wijkhoofden heb ik een whatsapp-groep aangemaakt voor de communicatie onderling en om eventueel ervaringen uit te wisselen. Als ze bij mij thuis de bussen komen halen, maak ik er een leuke middag van. Ik zorg voor thee en iets lekkers. Door corona liep dat de afgelopen tijd iets anders. Met elkaar proberen we de opbrengst ieder jaar zo hoog mogelijk te krijgen, daarvoor is het belangrijk dat collectanten gedreven zijn. We hebben meer jongeren nodig; veel van onze collectanten zijn op leeftijd.’
ls vastgoedadviseur van het Leger des Heils weet ik maar al te goed welke projecten niet kunnen worden bekostigd zonder donaties. Zoals de inloophuizen in de buurt, waar het Leger de eerste laagdrempelige contacten legt en hulp biedt aan daklozen, aan mensen met schulden of psychische problemen. Een belangrijke functie, toch moeten inloophuizen vrijwel volledig uit collectes en giften betaald worden. Dat is ook de reden dat ik zeven jaar geleden voor het eerst de straat op ging om te collecteren. Bij hele grote huizen wordt juist niet aan de deur gegeven, bij middelgrote wel. Mensen die mij kennen, geven altijd wel.
Door corona ben ik online gaan collecteren. Bijna drieduizend euro haalde ik vorig jaar op. Eerst deelde ik mijn netwerk op in kerk, sportvereniging, buren, vrienden, familie en zakelijke relaties. Bij elke groep gaf ik mijn persoonlijke beweegreden aan om te collecteren voor het Leger des Heils. En dat elke euro welkom is en rechtstreeks naar hulpverlening gaat. Familieleden of vrienden kregen verschillende berichten van mij, in een stijl die bij mij past. In
20 21 KANS OKTOBER 2021
collecte-coördinator Voorschoten
TEKST MAUREEN LAND BEELD FOLKERT KOELEWIJN
(digitaal) collectant in Zeist
de buurt-app “dreigde” ik mijn buren dat ze geld moesten overmaken als ze niet wilden dat ik bij ze langs zou komen. Een appje met een beetje humor, zo zit ik in elkaar. Bij zakelijke relaties was de toon natuurlijk anders.
Ook op Facebook en Instagram heb ik gecollecteerd en via LinkedIn. Daar bereikte ik met één bericht 2.500 connecties. Aan bedrijven liet ik weten dat ze ook de collecte-link konden doorsturen, dat zorgde voor een sneeuwbaleffect. Een makelaarskantoor in Rotterdam leverde zo’n twaalf collectebussen op. Natuurlijk hielp corona mee, het ontbrak aan noodopvang en daar wilden mensen graag voor geven. Het was geen twee uurtjes werk, maar dat is niet erg. Ik ben wel een mannetje, ik vind het leuk om van de collecte een wedstrijdje te maken. Daarom heb ik bijgehouden wie de grote gevers waren. Hen ga ik dit jaar weer benaderen.’
Heb jij een paar uur over voor kwetsbare mensen in jouw buurt? Word collectant tijdens onze jaarlijkse collecteweek van 28 november tot en met 4 december. Elke euro die jij ophaalt, gaat rechtstreeks naar onze hulpverlening. Help mee en meld je aan als collectant via: ldh.nl/wordcollectant Of maak online een collectebus aan op: ldh.nl/collecteeronline
e collecteweek van het Leger staat al vroeg in mijn agenda. Ik houd er rekening mee dat ik in die week elke avond de straat op ga, langs zo’n vierhonderd huizen in mijn eigen buurt. Rond een uur of half zeven is het beste tijdstip, dan zijn de meeste mensen thuis en net klaar met eten. Alleen op donderdag loop ik om vier uur, vanwege de koopavond. Is iemand niet thuis dan ga ik de volgende dag terug. Dat houd ik bij. Na tien jaar collecteren weet ik precies wie wel of niet geeft. Ik bel elk jaar toch opnieuw bij iedereen aan, iemand kan zomaar veranderen. De meest gehoorde argumenten om niet te geven? Sorry geen kleingeld, mijn vrouw heeft de pinpas, ik geef alleen voor dieren, noem maar op. Maar er zijn gelukkig ook veel mensen die gul geven. Mijn buurman werkt bij het Leger des Heils, hij heeft me gevraagd. Ik ken het Leger goed, ik had er veel mee te maken omdat ik 48 jaar bij de politie werkte. Als oudagent in uniform ben ik gewend de straat op te gaan. Nee, een saaie collectant kun je me niet noemen, ik houd wel van een praatje aan de deur. Collecteren is leuk en dat ik daar anderen mee help, geeft me een goed gevoel. Sinds mijn eerste vrouw vijftien jaar geleden aan kanker overleed, zet ik me in voor goede doelen. Al heel wat jaren ben ik samen met (oud-)collega’s betrokken bij de Pyreneeën-challenge, om geld in te zamelen voor kinderen met een stofwisselingsziekte. Op de motor begeleiden we lopers en fietsers bij het beklimmen van bergpassen als de Aubisque en de Tourmalet. Soms rijd ik wel dertig keer op een dag naar de top met een cameraman achterop. En weet je wat nou zo mooi is? Afgelopen september was ik weer in de Pyreneeën en mijn Leger des Heils-buurman was er ook. Maandenlang trainde hij om met zijn racefiets de zware Tour de France-bergpassen te kunnen beklimmen. Hij fietste voor “mijn” zieke kinderen, ik loop straks weer voor “zijn” Leger des Heils.’
22 KANS OKTOBER 2021 23
BEELD VINCENT BOON
collectant in Dordrecht
arbeidsmigranten in Mumbai
Werken als dagloner
Een baan vinden in Mumbai is lastig. Zonder diploma of opleiding zit er niets anders op dan dagloner worden, bijvoorbeeld in het huishouden van rijke mensen of in de bouw, zware zakken tillen. Baantjes zonder enige zekerheid. Met geluk verdien je net genoeg om van golfplaten een huisje van een paar vierkante meter te bouwen. Daar woon je met je gezin tussen families die in hetzelfde schuitje zitten. Elke dag is het weer een kwestie van overleven.
Cursussen en kinderopvang
Tussen de sloppenwijken van Mumbai staat het Social Service Centre van het Leger des Heils en daarnaast is het Leger aanwezig op andere locaties in de miljoenenstad. In het servicecentrum is een kinderopvang, een hostel voor jonge vrouwen en een tehuis voor ouderen. Mensen kunnen er cursussen volgen.
Tijdens een bezoek aan de wijk ontmoetten Leger des Heils-medewerkers Sangita Chavan (17). Ze kregen haar enthousiast voor een opleiding tot schoonheidsspecialiste. Die opleiding rondde ze af, ze had haar eigen inkomen en kon haar familie steunen. Begin dit jaar begon ze met een saloncursus. Tot het noodlot toesloeg: haar vader stierf en India ging op slot vanwege de pandemie. Met een hele familie op een paar vierkante meters leven werd onmogelijk. Samen met vele arbeidsmigranten keerde de familie terug naar haar geboortedorp.
Veilige plek om te spelen
India telt zo’n 140 miljoen arbeidsmigranten die vanuit het platteland naar de stad trekken, op zoek naar werk. Zoals naar Mumbai, The City of Dreams. Helaas eindigt de lange reis naar de droomstad voor veel mensen op straat. Het Leger des Heils biedt scholing en kinderopvang.
HELP MEE, zodat kinderen in Mumbai naar de opvang van het Leger des Heils kunnen? Steun dit project met je gift op bankrekening NL27RABO0119683989 onder vermelding van: Mumbai, Kans 3 2021.
De situatie rondom corona in India is schrijnend. Mensen uit de laagste kaste hebben vaak geen ruimte om in quarantaine te gaan. Het werk ligt stil, dagloners hebben geen inkomen. Voor de kinderen uit de laagste kaste is naar school gaan niet vanzelfsprekend: schooluniformen kosten geld en op school worden ze gepest. Het Leger des Heils biedt de kinderen een veilige plek om te spelen. De oudere kinderen krijgen basisonderwijs en worden gestimuleerd om toch naar school te gaan. Door de hulp van het Leger des Heils hebben de kinderen toekomstperspectief, zijn ze minder vatbaar voor verslavingen en is de kans kleiner dat ze slachtoffer worden van mensenhandel. Ook voor Sangita is er perspectief: zij keert binnenkort terug naar Mumbai om haar opleiding af te maken.
25 KANS OKTOBER 2021
Het plein voor multifunctioneel centrum De Dreef in Utrecht.
Begin dit jaar nog een kale, stenige vlakte. Nu steeds meer een groene oase in de buurt.
Dankzij de inzet van buurtbewoners die onder de enthousiaste leiding van missionair werker
Myriam Braakhuis van het Leger des Heils op woensdagochtend en vrijdagmiddag de tuinhandschoenen aantrekken om in de tuin te gaan werken.
Myriam straalt als ze ‘haar’ mensen in de stadstuin in Overvecht bezig ziet. ‘Van het prille begin doen we het samen’, vertelt ze.
‘Wat begon met het tekenen van ieders droom, mondde uit tot een creatief tuinontwerp.’ Na een paar buurtwerkdagen – tegels eruit, aarde en compost erin – transformeerde dit voorjaar het plein in een tuin. Myriam: ‘Een mooie en veilige plek, waar iedereen welkom is en waar ruimte is voor activiteiten. Een plek voor ontmoeting.’
Buurman Pierre nam Trudie die eerste keer mee naar de tuin. ‘Daar vrolijk je van op joh’ zei hij toen zij een bakkie bij hem deed. Vanaf haar flat op negenhoog kijkt Trudie uit op de tuin. ‘Een leuk gezicht en lekker groen. Hopelijk laat de jeugd de plantjes staan.’
GROENE VRIJWILLIGERS GEZOCHT
Woon je in Utrecht en heb je ook zin om mee te tuinieren?
Je bent van harte welkom in Buurttuin De Dreef. Elke woensdag (10 tot 13 uur) en vrijdagmiddag (13 tot 16 uur) wordt er gezamenlijk getuinierd. Als vrijwilliger in de buurttuin
zorg je er samen met de missionair werker voor dat alles klaarstaat, je doet mee in de tuin en je legt mensen uit wat zij kunnen doen. Meer info bij Myriam Braakhuis, myriam.braakhuis@ legerdesheils.nl, 06-11451568.
Hij komt twee keer per week. ‘Liefst zou ik in de moestuin werken, maar met mijn rolstoel kan ik daar nog niet komen. Gelukkig duurt dat pad niet lang meer.’ Paul maakte de tuintransformatie van dichtbij mee, hij reageerde op Myriams oproep in de appgroep van Overvechters. ‘In hooguit drie maanden maakten we van een steenvlakte een mooie tuin.’ Met een leuke groep, stelt hij, ‘allerlei mensen door elkaar, ook mensen die hier net wonen en nog nauwelijks Nederlands spreken. Mooi toch?’
Vriendinnen Nadia uit Marokko en Hanen uit Tunesië wonen pas sinds kort in Nederland, in de buurt van De Dreef. En nu al zijn ze elke woensdag in de tuin te vinden. ‘We houden van natuur, deze plek is toch heel leuk.’ Lachend. ‘Een uurtje per week is genoeg hoor.’
27 KANS OKTOBER 2021
BEELD ARNOLD REYNEVELD
UIT DE REGIO
Opa Adam neemt elke woensdag zijn tweejarige kleinzoon Lucien mee naar De Dreef. ‘Ik woon hier op zevenhoog. Tijdens het sporten in de sportschool aan het plein zag ik dat de tuin werd aangelegd.’ Adam ging een keer koffiedrinken in de tuin en sloot zich al spoedig aan bij de tuingroep. Helpen met bollen en planten in de grond zetten, onkruid wieden, Adam doet mee. Net als kleinzoon Lucien die van het ene naar het andere klusje rent.
Noordwest
We zijn trots op deelnemer Abdul die vanwege zijn inzet voor dakloze jongeren het Haagse jeugdlintje ontving. Mede dankzij hem werd een droom werkelijkheid: een 24-uursopvang voor dakloze jongens in Den Haag.
Midden
Een rollator in goede staat is heel wat waard. Woonzorgcentrum Merenhoef in Maarssen organiseerde een Rollator APK. Naast een schoonmaakbeurt in de wasstraat zijn alle rollators gecontroleerd. Bewoners kunnen weer veilig op stap.
Oost
Bij de Ontmoetingswinkel van het Leger des Heils in Wageningen hangt sinds kort een kastje bestemd voor het delen van hygiënemiddelen voor meisjes en vrouwen. #samenstrijdentegenarmoede
HOE IS HET MET
Willem is op zijn scootmobiel gekomen, ‘helemaal uit Lunetten’. ‘Als oud-hovenier voel ik me hier prima thuis.’ Paden in de tuin ontbreken nog. ‘Daar ga ik, op wielen’, lacht Willem, ‘dat lukt dus niet.’ Hij verzorgt vanochtend de heg en de struiken langs de buitenrand. Pek Lan vindt het leuk dat ze van alles kan doen. ‘Ik neem plantjes mee en bloembollen die ik gratis kreeg van het tuincentrum.’ Pek Lan kwam hier via Enny van het Leger des Heils-korps. ‘Met planten is het soms worstelen, overleven ze het? Stekjes gaan goed, die neem ik vaak mee uit m’n eigen tuin.’
Noordoost
Sinds half september staan er drie Tiny Houses op het terrein van de beschermd-wonen-boerderij in Engwierum, een eigen plek voor bewoners in de nabijheid van begeleiding. De huisjes zijn gemaakt in het 50|50 Workcenter van het Leger des Heils.
Rijnmond Zuidwest
Derde kerstdag, maandag 27 december, is er voor bezoekers van de soepbus bij RotterdamBlaak een verrassing: een kerstdiner op straat.
Een jaar geleden stond ze in Kans met haar verhaal, Hajer, 21 jaar oud en dakloos. Noodgedwongen sliep ze maandenlang bij de meidenopvang. Hoe gaat het nu met haar?
‘Goed hoor, ik ben blij’, vertelt Hajer als we haar bellen. ‘Ik heb een eigen woning in Den Haag en krijg begeleiding bij bijvoorbeeld papierwerk. Maar, ik moet zeggen: ik heb het wel iets te druk.’
Dat is niet zo gek, als hbostudent verpleegkunde met ook nog eens drie banen. ‘Ik pendel van de coronateststraat naar mijn baan bij de Action. Daarnaast werk ik als medisch student in een Haags ziekenhuis.’ Studeren was vorig jaar lastig, daarom doet ze het eerste studiejaar opnieuw. ‘Dit is wat ik echt wil, ik heb nooit iets anders gewild. Maar ik wil het ook goed doen.’
Haar familie ziet ze geregeld, iedere dag eet ze bij haar moeder. ‘Zo kan ze toch voor me zorgen.’
Nadenken over haar toekomst doet ze niet vaak. ‘Vandaag telt, ik red me en heb gelukkig vrienden. Dankbaar kijk ik terug op mijn tijd in de opvang. Fijn dat ik bij het Leger des Heils terechtkon.’
29 KANS OKTOBER 2021
Hajer UITGELICHT
COLOFON
Kans is een uitgave van Stichting Leger des Heils Fondsenwerving, bestemd voor donateurs en andere betrokken gevers.
Onze activiteiten worden voor circa 90 procent bekostigd via overheidsregelingen. De gelden kunnen alleen worden besteed aan doelen die de overheid aanwijst. Verder betaalt een aantal cliënten een eigen bijdrage.
Er zijn echter nog steeds mensen die buiten de boot vallen. Het Leger des Heils blijft daarom zoeken naar nieuwe vormen van hulpverlening, in aanvulling op het Nederlandse zorgstelsel.
Omdat deze projecten (nog) niet binnen de subsidieregels vallen, zijn wij afhankelijk van donaties, giften en nalatenschappen.
Dit magazine geeft donateurs en relaties die de organisatie steunen een gevarieerd, maatschappelijk relevant, hedendaags en zinvol beeld van het Leger des Heils. Het blad wil een kennisbron zijn over maatschappelijke issues waarmee het Leger zich bezig houdt. Het laat ook zien dat het Leger zijn beloften inlost: er onvoorwaardelijk zijn voor mensen zonder vangnet, geïnspireerd door het christelijk geloof.
TERRITORIAAL COMMANDANT
Hannelise Tvedt
HOOFDREDACTIE
Will van Heugten
COÖRDINATIE/EINDREDACTIE
Erika Haisma
REDACTIE
Esther Grit, Janneke de Kruijf, Rien Timmer, Trientsje Aukema, Willemijn de Jong
CONCEPT/EINDREDACTIE
Maters en Hermsen: Caroline Togni, Kaisa Pohjola
TEKST/VORMGEVING
Maters en Hermsen Journalistiek en Vormgeving
LITHOGRAFIE/DRUK
Studio Boon, Senefelder Misset
DRUKWERKBEGELEIDING
Regalis, Zeist
REAGEREN?
Leger des Heils, t.a.v. redactie Kans postbus 3006, 1300 EH, Almere. kans@legerdesheils.nl
STEUN ONS
Wil je een kwetsbaar iemand structureel helpen? Steun ons met een machtiging:
IBAN NL72RABO0707070171
Hulp aan Haiti
Haïti is in augustus getroffen door een hevige aardbeving, waarbij duizenden mensen om het leven kwamen en vele Haïtianen dakloos werden. Het Leger des Heils biedt noodhulp: drinkwater, hygiëneproducten en tenten. Wil je de noodhulp steunen? Stort je gift op NL27RABO0119683989, onder vermelding van IOS/Noodhulp.
mensen werden in de piek van de coronapandemie opgevangen in Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag. Na sluiting van de noodopvang kwamen zij weer op straat. Het Leger des Heils lobbyed voor extra plekken voor daklozen.
Pleegkinderen krijgen steun van kans-lezers
Bosshardtprijs naar coronavrijwilligers
De Majoor Bosshardtprijs ging dit jaar naar alle mensen die zich tijdens de coronapandemie in Nederland vrijwillig hebben ingezet in hulpverlening en (mantel)zorg aan naasten.
Watersnood
Tijdens de watersnood deze zomer in Limburg
Wij worden ondersteund door:
kwamen Leger des Heilsmedewerkers uit het hele land naar het getroffen gebied om te helpen met opruimen. Ze hebben een mobiele buurthuiskamer opgezet. Dat werd een ontmoetingsplek in de wijk.
Dit voorjaar deden we in Kans een oproep om pleegkinderen in de gezinshuizen van het Leger des Heils te steunen. Vele lezers gaven hieraan gehoor; dit leverde een totaalbedrag op van 2.415 euro. Dat geld kunnen gezinshuisouders inzetten voor uiteenlopende benodigdheden voor de kinderen en jongeren die zij opvangen. Zoals een fiets voor de 12-jarige Sem, en een verzwaringsdeken voor Lisa (16), waardoor ze veel beter slaapt. Bij haar weekendgezin sliep ze al onder zo’n speciale deken, nu heeft ze er ook een in het gezinshuis. Met de rest van het geld kunnen we iets betekenen voor andere kinderen in de gezinshuizen. Namens de kinderen: dankjewel Kans-lezers voor deze Kans!
Deze Kerst komen de EO en het Leger des Heils vanaf de hei in Blaricum met een hartverwarmende en verrassende show. Onder begeleiding van Eric van Tijn, bekende zangers en een bijzondere verteller presenteren Anne-Mar Zwart en Bert van Leeuwen op eerste kerstdag een kerstshow vol bijzondere verhalen. Bert gaat mensen uit het hele land op een bijzondere manier verrassen, mensen die ondersteund
Vier je mee?
Stralend
Kerstfeest, 25 december, 20.30 uur bij NPO1.
worden door het Leger des Heils en helpers die in het zonnetje worden gezet. Op de hei is het straks warm en gezellig. Naast de schaapskooi staan tenten, een grote lichtgevende ster en een knapperend kampvuur. De muziek is een mix van akoestisch, Iers en een beetje rock. Met jonge en oude muzikanten, gemêleerde gasten en een chef-kok die het kerstdiner verzorgt. Een avond om voor thuis te blijven!
LIFE GOALS GAMES
Afgelopen september vonden de European Life Goals Games
2021 plaats. Het sportevenement, een initiatief van Stichting Life Goals Nederland in samenwerking met de Europese Commissie, de gemeente Utrecht en het Leger des Heils, bracht 400 deelnemers uit 13 landen in beweging via sport en spel. Voetbal was de hoofdmoot, maar er waren ook wedstrijden basketbal, kickboksen en tafeltennis.
Plotseling stopt een scooter met daarop twee jonge vrouwen. De vrouw achterop pakt haar telefoon. Ik kom op mijn fiets steeds dichterbij, zie dat ze met haar telefoon in de ‘selfiestand’ kijkt hoe haar haar zit. De telefoon als spiegel, ik had het nog niet bedacht. Ik fiets verder en bijna automatisch herinner ik me de woorden uit het sprookje: ‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de schoonste van het land?’ Ik snap dat het voor deze vrouw belangrijk is hoe ze eruitziet, en eerlijk gezegd zag ze er best knap uit. Volgens mij had ze haar ‘selfiespiegel’ niet nodig.
In mijn werk heb ik in veel ogen gekeken: blij, stralend, verdrietig, wanhopig, leeg, ondoorgrondelijk. Vaak kreeg ik de kans om in de spiegel van de ziel te kijken, werd mij een blik gegund in iemands gemoedstoestand. Daarbij kwamen innerlijk en uiterlijk lang niet altijd overeen. Verdriet in de ogen van een ogenschijnlijk blij gezicht, of schoonheid in de ogen van een misvormd gezicht. Is de schoonste van het land te zien in de spiegel of in de ogen? Kijk er eens diep in. Grijp je kans.
geniet van zijn pensioen, na 37 jaar bij het Leger des Heils
31 KANS OKTOBER 2021
-
ColumnSpiegel UITGELICHT
775
CIJFER Stralend kerstfeest Arie van Dijk
‘
Sponsors zijn mijn stok achter de deur, dan moet ik wel lopen
