Kunst Henri Versteeg in Fayence

H E N R I V E R S T E E G i n F A Y E N C E D u a l i t e i t

Namens de redactie bezocht ik ‘Jardin de Sculptures’ in Fayence. Na een kopje koffie, eerst maar eens vragen naar de naam ‘Marianne Lapidaire’, omdat ik dacht ‘dat moet een Franse naam zijn’. Nooit te oud om iets te leren, want het bleek dat lapidaire een Nederlands woord is dat ‘kernachtig’ betekent. Letterlijk betekent lapidair ‘in steen gehouwen’. Laat dit onderwerp daar nu net over gaan: de beeldhouwer Henri (Hans) Versteeg.

Marianne is in 2007 in Fayence komen wonen en besloot een aangrenzend stukje verwaarloosde grond te kopen. Zelf geen kunstenares, maar wel met een passie voor kunst, besloot zij de tuin zo te creëren dat er kunst kon worden tentoongesteld. In 2015 was alles gereed, en het moet gezegd worden, het ziet er prachtig uit. Een van de eerste kunstenaars die zijn werk tentoonstelde was Henri Versteeg. Marianne kwam hem tegen in Zuid-Frankrijk en na enkele gesprekken wilde hij graag meewerken. Al snel waren er nog 4-5 andere kunstenaars bereid te exposeren en opende de Jardin in april 2016 haar deuren.

Dit jaar is er overzichtstentoonstelling van het werk van Versteeg, het is een plezier door de tuin te wandelen en zijn kunst op je te laten inwerken. Eddy van der List

D u a l i t e i t i n H a r m o n i e

Versteeg aan het werk

1

Versteeg (Leiden, 1948) woont en werkt op dit moment in Nederland. Maar dat is niet altijd zo geweest. Jaren heeft hij zijn domicilie in de Provence gehad, maar ook in Italië en Amerika is hij actief geweest. Eigenlijk maakt het hem niet zoveel uit waar hij is. Zijn werk ontstaat in de stilte van zijn ervaringen, die hij waar dan ook opdoet. Ervaringen van één moment of van een aaneenschakeling van gebeurtenissen, het maakt niet uit. Alles wordt geïnternaliseerd en ligt te rijpen om al of niet te worden omgezet in materiële beelden.

Ooit is Henri begonnen op de Kunstacademie te Den Haag. Geen onverdeeld genoegen, dus na een jaar is hij daar vertrokken om vervolgens zelflerend zijn eigen weg te gaan vanuit zijn atelier in Zoeterwoude Rijndijk. Kort heeft hij met hout en klei gewerkt, maar al gauw bleek dat dat niet zijn materialen waren. Het wordt een zoektocht die hem uiteindelijk leidt naar met name brons, graniet en marmer.

De oorsprong van zijn beelden zit in zijn hoofd op basis van zijn (levens) ervaringen. Hoe geef je deze en de emoties die daaruit voortkomen gestalte? In welke vormen, in welk materiaal? Dit denkproces neemt wellicht het meeste tijd in beslag, het moet rijpen. Onontbeerlijk is zijn volgende stap: eerste krabbels en driedimensionale tekeningen visualiseren zijn gedachten en emoties en leiden tot een materiaalkeuze. Het beeld is uiteindelijk de (soms letterlijke) gestolde ervaring van Versteeg.

De sculpturen uit zijn eerste tijd zijn veelal compacte vormen van brons, die zwaar, aards aandoen. Ze zijn contrastrijk als het leven zelf en laten een balans zien tussen verschillende beeldaspecten: ruwe en gladde vlakken, hol en bol wisselen elkaar af evenals de lichte en donkere kleuren (afb.1). Versteeg werkt met was om via de ‘cire perdue’methode de beelden af te gieten (daarbij gaat het originele wassen beeld verloren, maar ontstaat er een mal die voor meerdere bronzen afgietsels dient). Versteeg kent het proces van bronsgieten als geen ander: hij heeft een aantal jaren zelf een bronsgieterij gehad.

Marmer en graniet uit Italië doen hun intrede, zoals het beroemde Carrara marmer, bekend door zijn heldere witte kleur en donkergrijze aderen, welke dwars over het oppervlak heen lopen. Het is een totaal andere wijze van werken. De techniek van het ’toevoegen’ zoals dat bij was gebeurt, wordt vervangen door het ‘weghalen’ van delen van de steen. Elke handeling kan

JARDIN DE SCULPTURES FAYENCE 141 IMPASSE DU TERME 2, 83440 FAYENCE GEOPEND: APRIL -NOVEMBER 2022, OP TELEFONISCHE AFSPRAAK: +33 (0)4 94 76 79 49 OF +33 (0)6 40 99 38 94. OPEN DAGEN WORDEN AANGEKONDIGD OP DE WEBSITE WWW.SCULPTURES-FAYENCE.COM

2

3 4

hierbij verkeerd uitvallen en dat is dan niet meer te herstellen. Hoewel het eindproduct vaak in zijn hoofd zit, kan het proces tijdens het hakken toch tot een ander resultaat leiden. En soms blijkt het eindresultaat toch niet helemaal zoals Henri het wil en is het mogelijk dat hij de sculptuur nogmaals ter hand neemt. Zo is het wit marmeren beeld dat in deze tijd van Corona is ontstaan nog niet helemaal naar zijn zin (afb 2). Een pilaar van ‘kralen’ versmalt naar boven toe en wordt bekroond met een soort ‘onthoofde engel’ met de ons nu zo bekende uitsteeksels van het virus. Sommige delen zijn ongepolijst. Wellicht gaat hij er in de toekomst alsnog aan werken.

De verschillende bewerkingen zijn ook goed waarneembaar bij de Peruaanse zon (Bianca Carrara met bladgoud), die zichzelf als het ware omarmt (afb.3). Met een boucharde (gereedschap om een ruw oppervlak te maken) heeft het witte marmer reliëf gekregen. Open en gesloten, recht en rond wisselt elkaar af en leidt tot een prachtige verticale harmonie.

Het beeld ‘uitbundige eenheid’ uit 2019 valt op door de schitterende kleur van het ‘alpi verde’, een groen marmersoort (afb.4). Als totaalbeeld lijkt het beeld symmetrisch, hetgeen rust oproept. Een gesloten vorm opent zich naar boven toe en komt weer samen. In detail roepen de vormen en het lijnenspel van het marmer juist meer spanning op. Sommige stenen beelden zijn later in brons afgegoten.

De recentere beelden zijn meer omhoog gericht dan het oudere werk. Het polychrome bronzen beeld met bladgoud ‘Haiku’ (afb.5) heeft door de diagonale lijnen een enorme dynamiek gekregen. Het heeft iets kalligrafisch. Het komt los van de grond, is deels open. Ook hier spelen contrasten een grote rol: verticalen tegenover diagonalen, zwart naast bladgoud, compact contra luchtig, open en dicht. En ieder is vrij om hierin al of niet figuratie in te zien, zoals dat bij alle beelden het geval is.

Welk beeld van Versteeg je ook aanschouwt, je ziet steeds de dualiteit en harmonie in de vormen en in de bewerking van het materiaal. De introverte kunstenaar praat liever in beelden dan in woorden. Desondanks hebben sommige beelden een titel. Dat is prettig voor een aanduiding, maar beperkt de kijker tegelijkertijd in het individuele duiden. En die vrijheid is juist zo inspirerend tijdens het wandelen door deze tuin. Je komt daarbij niet alleen de kunstenaar en zijn werk tegen, maar ook jezelf als je de tijd neemt. Wellicht houdt Henri de

kijker een spiegel voor om te reflecteren op het leven of op hemzelf. Bij enkele beelden gebeurt dit letterlijk. In het gladde gepolijste oppervlak (afb.6) zie je soms jezelf en je achtergrond. Of ben je een deel van het beeld geworden met je fysieke verschijning, mediterend over de wereld en je eigen plaats daarin?

De expositie van de werken van Hans Versteeg duurt nog tot november 2022. Wij kunnen het onze lezers van harte aanbevelen.

Meer weten over de kunstenaar? Ga naar www.versteeg.fr ●

ARTI D’AZUR/KUNST AAN DE KUST WWW.LENNEKEKNIPSCHEER.NL TEL + 31 (0) 6 47 68 72 22

6 5