Automation Magazine nr 233 (NL)

THE LARGEST PROFESSIONAL COMMUNITY IN INDUSTRIAL AUTOMATION

233

SEPTEMBER - OKTOBER - NOVEMBER 2023

11.000 SUBSCRIBERS

Driemaandelijks tijdschrift van InduMotion vzw – 53e jaargang September - oktober - november 2023. Afgiftekantoor Turnhout – P309959

DOSSIER

DE TREIN ALS TRANSPORTMIDDEL VAN DE TOEKOMST p19 – Hydraulische toptechnologie voor een bewegend dak p26 – ‘Robots zijn geen banenmoordenaars, maar een teken van hoop.’

p41 – Uitleendienst VR-, AR- & MR-brillen voor scholen

Air Management System

Expertise – Passion – Automation

AMS20/30/40/60-serie

Bespaar tot 62%* op uw persluchtverbruik dankzij deze baanbrekende oplossing

Standby Electropneumatic regulator of standby regulator type

Modulaire verbinding

• Compatibel met OPC UA, Ethernet/IPtm, Profinet en Ethercat • Hoge beveiliging met unieke encryptie - Draadloze verbinding met een bereik tot 100 meter en aansluiting tot 10 remote units • Flowrate tot 4000l/min bij 0,7mpa

Te combineren met SMC wireless systems

Raadpleeg onze complete technische brochure

Overdrukventiel secundaire luchttoevoer of -afvoer (uit) schakeling

Air Management Hub debiet-, druk- en temperatuurdetectie

Meer weten? Surf naar www.smc.be of contacteer ons op info@smc.be.

www.smc.be

* In SMC omstandigheden: Maximale reductieverhouding binnen productspecificaties (bij 0,7 MPa werkdruk en 0,2 MPa lage druk)

SMC ad AMS nl-fr A5 V2.indd 1

1/09/2023 18:02

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. b e

CES

Veiligheidssensor met transpondercodering Bewaking van afschermingen Middel tegen manipulatie Hoogste veiligheidsniveau PLe, SIL3, Categorie 4 Serieschakeling tot en met 20 sensoren Vele bouwvormen en afmetingen

EUCHNER (BENELUX) BV

I

P O S T B U S 11 9

I

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

I

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

I

INFO@EUCHNER.BE

EDITO DOOR HUGUES MAES / VOORZITTER INDUMOTION

DE TREIN IS ALTIJD EEN BEETJE REIZEN Wie heeft destijds in de geschiedenisles het verhaal niet moeten leren van de eerste Belgische treinrit in 1835 waarbij drie locomotieven – De Pijl, De Stephenson en De Olifant – vanuit Brussel naar Mechelen spoorden met 900 passagiers, onder wie de Franse schrijver Victor Hugo. Volgens de legende kwam zelfs koning Leopold I bij de enige stop in Vilvoorde incognito aan boord. Hiermee was de eerste treinrit op het Europese vasteland een feit. Ons land werd één van de spoorwegpioniers, een boeiend verhaal over industrialisatie, transformatie en innovatie.

In de jaren negentig lanceerde de NMBS de slogan ‘de trein is altijd een beetje reizen.’ Inmiddels ervaren vele treinreizigers deze woorden als ironisch, omdat je als gebruiker van het Belgische treinnetwerk nooit vooraf weet wanneer en hoe je uw eindbestemming bereikt. Dat is spijtig, want het spoor vormt in ons land de logische ruggengraat voor een duurzaam transportsysteem. Treinstellen worden steeds groener: ze zijn aerodynamischer, een pak lichter en verbruiken minder energie dan vroeger. Digitalisering en verbeteringen in software zorgen ervoor dat je op een meer energie-efficiënte manier met een trein kan rijden: minder stoppen en afremmen aan rode seinen door te anticiperen en minder optrekken, betekent minder energie verbruiken.

‘Het spoor vormt in ons land de logische ruggengraat voor een duurzaam transportsysteem.’

De trein is een groen transportmiddel. Een structurele wissel naar treinverkeer is dus cruciaal om klimaatneutraal transport in de toekomst mogelijk te maken. De ingenieurs bij Siemens Mobility verwachten dat de naar schatting 15.000 diesellocomotieven in Europa versneld zullen verdwijnen.

België speelt wat dat betreft opnieuw een voorbeeldrol.

Ruim 95 % van ons spoornet is ‘elektrisch’, waardoor hier nog nauwelijks passagierstreinen op diesel rijden. Daarmee zijn we één van de koplopers in Europa. Duidelijk is dat het spoornetwerk een capaciteitsgroei zal kennen, zo leest u in dit nummer. Automatisatie en digitalisatie bieden hier opportuniteiten, zowel op als naast het spoor.

Automation Magazine neemt de lezer ook mee naar de Verenigde Arabische Emiraten (VAE). In hoofdstad Dubai was het VAE paviljoen tijdens de Expo 2020 een grote blikvanger omdat het dak van het gebouw hydraulisch openschuift.

De 28 beweegbare dakvleugels kunnen niet alleen perfect synchroon worden geopend en gesloten, dit gebeurt ook nog eens veilig, geruisloos, energie-efficiënt en met de laagst mogelijke visuele impact. We bekijken dit staaltje van ingenieurskunde in detail.

Van Dubai gaat het naar Duitsland, waar in München zo’n 41.000 bezoekers uit binnen- en buitenland automatica 2023 - de Champions League van de robotica - bijwoonden.

Op ‘s werelds meest toonaangevende beurs voor robotica en automatisering zie je hoe de ‘slimme fabrieken van de toekomst’ vorm krijgen. We kunnen alle Belgische bedrijven die hun productiefaciliteiten klaarmaken voor de toekomst – dat wil zeggen: flexibel, kost-efficiënt, genetwerkt en duurzaam – sterk aanraden om dit tweejaarlijkse event in hun agenda te zetten.

Tot slot: op 4 oktober wordt in het Antwerpse stadhuis tijdens de Automation Day van onze beroepsfederatie InduMotion de Automation Magazine Award 2023 uitgereikt. Op de website van Automation Magazine en in het volgende nummer van dit vakblad verneemt u wie de originele robot trofee mee naar huis mag nemen en zo de opvolg(st)er wordt van wetenschapsjournalist Lieven Scheire, techdesigner Jasna Rokegem, Robotland-eigenaar Luc Van Thillo en het Solar Team.

www.automation-magazine.be

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 3

Geschikt voor SEW, Siemens, Bosch Rexroth, Lenze, Heidenhain, Beckhoff, B&R, Baumüller en vele andere ...

Bestel snel uw ready-to-connect motor kabels!

Verzendklaar in 7 dagen.

Tel. 03-330 13 60 info@igus.be motion plastics

®

B(NL)-1361-Lieferzeiten-readycable 190x130_CC.indd 1

16.02.23 15:39

Buisklemmen voor de meest uiteenlopende toepassingen Trillings- en geluidsreducerende oplossingen voor mobiele, industriële en maritieme hydraulica, pneumatica, offshore, gasleidingen, petrochemie, ...

Meer info ?

Hagbenden 39A - B-4731 EYNATTEN - Tel. 32 (0) 87 858 858 - Fax 32 (0) 87 858 859 info@euregiohydraulics.be - www.euregiohydraulics.be - www.eh-business.be

4

INHOUD

INDUMOTION InduMotion vzw is de beroepsfederatie voor bedrijven gespecialiseerd in industriële automatisering en aandrijftechnieken (elektrisch, hydraulisch, mechanisch en pneumatisch), die als producent, officiële invoerder of verdeler op de Belgische markt actief zijn.

Lid van het Europees comité CETOP. vzw InduMotion Provinciesteenweg 9 – 3150 Haacht BTW BE0431 258 733 Secretariaat: Gerda Van Keer, tel. +32 471 20 96 73 gerda.vankeer@indumotion.be info@indumotion.be RAAD VAN BESTUUR Hugues Maes (SMC Belgium): Voorzitter Bart Vanhaverbeke (Voith Turbo) : Ondervoorzitter Marcel De Winter (Service-Hydro): Secretaris-generaal Guy Mertens (Act in Time): Penningmeester Vincent De Cooman (WITTENSTEIN): Bestuurder Luc Roelandt (Stromag): Bestuurder Jean-Marc Orban (Festo): Bestuurder Pieter Vansichen (Cobotracks): Bestuurder TOEZICHTHOUDERS Adriaan De Potter (Protec) Maciej Szygowski (Doedijns Fluid Industry)

P3 EDITO De trein is altijd een beetje reizen P5 INHOUD P6 DOSSIER ‘Wat brengt de toekomst voor ons treinverkeer?’

P16 INTERVIEW Barbara Simoen, ingenieur ETCS bij Infrabel P19 Hydraulische toptechnologie voor een bewegend dak P25 Twintig jaar EMPACK P26 automatica: ‘Robots zijn geen banenmoordenaars, AUTOMATION MAGAZINE Automation Magazine is een driemaandelijkse uitgave van de beroepsfederatie InduMotion vzw.

Het verschijnt in maart, juni, september en december.

REDACTIE redactie@automation-magazine.be www.automation-magazine.be ADVERTEREN Jean-Charles Verwaest, tel. +32 475 44 57 91 publiservice@automation-magazine.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Hugues Maes vzw InduMotion Provinciesteenweg 9 – 3150 Haacht info@indumotion.be www.indumotion.be REDACTIECOMITE Ludo De Groef, Marcel De Winter, Claudia Liedl, Hugues Maes, Guy Mertens, Patrick Polspoel, Roger Stas, Maxime Vansichen, Filip Vanwynsberghe.

SECRETARIAAT Gerda Van Keer, tel. +32 471 20 96 73 gerda.vankeer@indumotion.be info@automation-magazine.be REALISATIE Magenta Uitgeverij Designcenter De Winkelhaak Lange Winkelhaakstraat 26 2060 Antwerpen info@magenta-uitgeverij.be

LAY-OUT Hans Bungeneers www.brontosaurus-graphics.be OPLAGE 8.300 ex. NL + 2.700 ex. FR De advertenties en artikelen in Automation Magazine worden ter goedkeuring voorgelegd aan het redactiecomité.

Alle advertenties die betrekking hebben op technieken en producten voor industriële automatisering komen in aanmerking voor publicatie.

De artikelen en nieuwsberichten zijn door de redactie geselecteerd. Zij verschijnen gratis en bevatten geen publiciteit. De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun teksten.

Automation Magazine wordt uitgegeven door InduMotion vzw. Een abonnement op dit vaktijdschrift is gratis en u kan dit aanvragen via het InduMotion secretariaat: gerda.vankeer@indumotion.be. Conform de Europese GDPR-wetgeving stellen wij u in kennis dat Automation Magazine hiervoor uw naam, bedrijf (optioneel) en adres bewaart. Deze informatie wordt nooit met derden gedeeld. U kan uw gegevens altijd via Gerda Van Keer opvragen en laten aanpassen of verwijderen.

Automation Magazine paraît aussi en français.

maar een teken van hoop.’

P30 BECKHOFF: Hoe XTS-movers robots kunnen vervangen.

P32 DV Hydraulics, expert in technologie en service P34 INNOPTUS SOLAR TEAM wil met tiende Belgische zonnewagen winnen in Australië P37 AGORIA Alle indicatoren van barometer augustus in het rood P39 Industriële gastrekveren van ACE ontlasten grijpers P41 ONDERWIJS Uitleendienst VR-, AR- & MR-brillen voor scholen P42 EUCHNER: Menselijk gedrag en machineveiligheid P44 PRODUCTEN P49 TECHTELEX

© InduMotion 2023 Coverfoto © Adobe Stock

P50 AFSLUITER AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 5

WAT BRENGT DE TOEKOMST VOOR ONS TREINVERKEER?

DOSSIER DOOR JEAN-CHARLES VERWAEST

De geschiedenis van de Belgische spoorwegen is een boeiend verhaal over innovatie, industrialisatie en transformatie. Ons land is immers één van de pioniers van de spoorwegontwikkeling in Europa.

Geïnspireerd door het succes in 1829 van George Stephensons locomotief ‘Rocket’ in Engeland, zagen Belgische ingenieurs en ondernemers het potentieel van de spoorwegen als transportmiddel en economische groei. Op 5 mei 1835 opende België zijn eerste commerciële spoorlijn, die van Brussel naar Mechelen liep. Deze historische gebeurtenis markeerde de geboorte van de Belgische spoorwegen. Iedereen die hier meer over wil weten, moet zeker het Belgische treinmuseum Train World bezoeken, gelegen aan het station van Schaarbeek.

Het succes van de initiële lijn Brussel-Mechelen leidde tot een snelle uitbreiding van het spoorwegnet. Tegen het midden van de 19e eeuw beschikte België over een van de dichtste spoorwegsystemen ter wereld. De uitbreiding bleef niet beperkt tot het personenvervoer; het vergemakkelijkte ook het goederenverkeer enorm, waardoor de Belgische industrie kon floreren. Kolen, ijzer en andere grondstoffen konden gemakkelijk worden vervoerd, wat de industriële ontwikkeling stimuleerde.

In 1926 startte de Belgische regering met de nationalisering van alle spoorwegen van het land en werd de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) opgericht.

Deze stap was bedoeld om de activiteiten te stroomlijnen en een uniform, efficiënt spoorwegsysteem aan te bieden. Onder staatscontrole werd het spoorwegnet verder gemoderniseerd en uitgebreid. Halverwege de 20e eeuw ondergingen de Belgische spoorwegen een belangrijke transformatie met de elektrificatie van de hoofdlijnen.

Elektrificatie verminderde niet alleen de impact op het milieu, maar verhoogde ook de efficiëntie en snelheid van het treinverkeer. Zoals u verder in dit dossier zal lezen is een belangrijke uitdaging van de treinfabrikanten om met milieuvriendelijke treinen - de diesellocomotieven verdwijnen - bij te dragen tot het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen en zo een duurzaam alternatief te zijn voor het weg- en vliegverkeer.

www.trainworld.be

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 7

8

DOSSIER SIEMENS MOBILITY ZET TREINEN OP HET SPOOR NAAR EEN DUURZAME TOEKOMST Siemens België bestaat 125 jaar. Daarom neemt het bedrijf de tijd om vooruit te blikken. Naar de toekomst van onze industrie, de energietransitie, infrastructuur en mobiliteit.

In dit artikel richt Siemens de blik op ons treinverkeer.

Alternatieve aandrijvingen en automatisatie zetten het toenemende treinverkeer letterlijk op het spoor naar een duurzame toekomst.

Het federaal planbureau berekende dat tegen 2040 het personenvervoer over het spoor in België met 9,2 % zal toenemen in vergelijking met 2015. Voor goederen over het spoor gaat het zelfs (!) over een groei van 59,7 % over dezelfde periode. Terwijl het treinverkeer aan momentum wint, geldt ook de ambitie van een klimaatneutrale samenleving tegen 2050. Dat betekent niet alleen zoveel mogelijk mensen en goederen op de trein krijgen, maar ook garanderen dat deze treinen zo milieuvriendelijk en zuinig mogelijk zijn.

Welke technologieën moeten het spoor helpen deze uitdagingen het hoofd te bieden? ‘Automatisering door digitalisatie en alternatieve aandrijvingen zijn oplossingen die het pad zullen effenen voor efficiënter, stipter en groener treinverkeer’, zo stelt Pol Caby, CEO Siemens Mobility België.

Voor alles wat niet te voet of met de fiets kan, blijft de trein het groenste transportmiddel. Dertig % van de C02-uitstoot in Europa is afkomstig van transport. Het spoorwegverkeer is maar verantwoordelijk voor 0,4 % daarvan. En dat terwijl het treinverkeer instaat voor 8 % van het personenvervoer en 19 % van het goederentransport in Europa. Treinstellen worden steeds groener. Ze zijn aerodynamischer, een pak lichter en verbruiken minder energie van vroeger.

De trein blijft het groenste transportmiddel. Een structurele wissel naar treinverkeer is dus cruciaal om klimaatneutraal transport in de toekomst mogelijk te maken. We verwachten dat de naar schatting 15.000 diesellocomotieven in Europa versneld zullen verdwijnen. België speelt wat dat betreft een voorbeeldrol. Ruim 95 % van ons spoornet is ‘elektrisch’, waardoor hier nog nauwelijks passagierstreinen op diesel rijden. Daarmee is België één van de koplopers in Europa.

Siemens stopte voor passagierstreinen 15 jaar geleden al met de productie van diesellocomotieven en sinds 2016

Treinstellen worden aerodynamischer, een pak lichter en verbruiken minder energie dan vroeger.

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 9

zet het bedrijf naast elektrische treinen volop in op twee technologieën: waterstof en batterijen. Het doel was om treinen te ontwikkelen die passagiers hetzelfde comfort bieden en voor operatoren inwisselbaar zijn. Een batterijtrein en een waterstoftrein kunnen zelfs aan elkaar worden gekoppeld. Batterijtreinen dienen vooral voor korte afstanden tot zo’n 100 kilometer, terwijl waterstof een veel grotere autonomie biedt. Op dit moment worden de laatste testen uitgevoerd en nog dit jaar zal de eerste batterijtrein passagiers vervoeren, de waterstoftrein volgt volgend jaar. Toch zullen we deze waterstoftrein niet snel in België zien, al is het maar omdat meer dan 95 % van het spoornet bovenleidingen heeft en de resterende trajecten zich perfect lenen voor batterijtreinen.

Efficiëntie en de kracht van data Om de capaciteitsgroei van het spoorwegnetwerk op korte termijn op te vangen, wordt steeds meer naar automatisatie en digitalisatie gekeken. Digitalisatie leidt tot efficiëntiewinst en een maximale netwerkcapaciteit door bestaande infrastructuur naar de cloud te brengen en signalisatie te virtualiseren, bijvoorbeeld met behulp van 5G-technologie.

Door vanop afstand en vanuit één centraal datacenter het volledige spoornetwerk van een land of stad te beheren, kunnen veel hardwarecomponenten gevirtualiseerd worden, wat leidt tot een enorme besparing op de onderhoudskost.

Een meer specifieke doorbraak is Automatic Train Operation (ATO). ATO is een digitale intelligentielaag die op het treinstel wordt toegevoegd en het proces van starten, stoppen, versnellen en vertragen automatisch optimaliseert in een soort van ecologische cruise control. Het systeem brengt digitaal 10

en continu het omliggende treinverkeer in kaart, anticipeert op andere treinen en berekent op elk moment het ideale snelheidsprofiel, rekening houdend met het traject en realtime verkeersinformatie van het centrale traffic management system (TMS). Zo moet er veel minder bruusk gestart en gestopt worden, wat het energieverbruik ten goede komt.

Studies hebben aangetoond dat ATO het energieverbruik zo tot wel 37 % kan reduceren en de capaciteit per lijn met 30 % kan verhogen, en zo een positief effect heeft op de stiptheid van het treinverkeer.

Data maken ook Mobility-as-a-Service (MaaS) mogelijk.

Siemens Mobility implementeerde al systemen over de hele wereld, waaronder Dubai, Denemarken, Luxemburg, Nederland, Spanje en Andorra. Digitaal georkestreerde vervoersdiensten op aanvraag bestrijken hierbij de eerste en de laatste kilometer en bieden passagiers volwaardige deurtot-deur-opties. Dankzij innovatieve ticketingoplossingen betalen reizigers altijd het goedkoopste tarief, en dit met één vlotte swipe. Bovendien verbeteren softwareoplossingen de beschikbaarheid, interoperabiliteit en het gebruik van middelen zoals reserverings- en voorraadbeheer, bezettingsanalyses of netwerk- en capaciteitsplanning.

Desiro-treinen zijn cruciaal voor Belgische treinnetwerk Digitalisatie bewijst niet alleen zijn nut op het spoor, maar ook ernaast. In Tractiewerkplaats Antwerpen, centraal gelegen in de rangeerbundel van de haven, staan Siemens Mobility en NMBS samen in voor het onderhoud van Siemens Vectronlocomotieven. De technici van Siemens gebruiken er de Mobility-app Fleet Monitoring 5, dat draait op het digitaal Siemens-platform Railigent X. Zo kunnen ze remote de

DOSSIER

Pol Caby, CEO Siemens Mobility België.

De NMBS bestelde in totaal 305 Desiro-treinstellen.

status van alle Vectron-locomotieven monitoren en sneller anticiperen nog voor de locomotief toekomt. Onderhoud wordt optimaal ingepland en het verloopt ook efficiënter omdat wisselstukken tijdig kunnen worden aangeleverd.

De betrouwbaarheid van de locomotieven neemt op die manier toe, de beschikbaarheid wordt verhoogd en de servicevertragingen en onderhoudskosten worden tot een minimum beperkt.

treinen in Duitsland. De treinen zullen emissievrij werken op niet-geëlektrificeerde spoorlijnen en zo een belangrijke bijdrage leveren aan de bescherming van het klimaat. Voor het magazijn is slechts een minimale voorraad nodig, aangezien Siemens Mobility zijn e-commerce platform MoBase gebruikt voor het beheer van vervangingsonderdelen. Op die manier kunnen de gevraagde onderdelen binnen 24 uur worden geleverd.

De toenemende digitalisatie brengt voordelen met zich mee, maar ook de noodzaak van adequate bescherming tegen cyberaanvallen. Dankzij de veiligheidsgecertificeerde processen, beveiligde producten en oplossingen die zijn geïntegreerd in een holistische beveiligingsaanpak, kan Siemens spoorwegsystemen end-to-end beschermen.

Voorspellend onderhoud van de treinen afhankelijk van hun toestand, wordt mogelijk gemaakt door de cloudgebaseerde toepassingssuite Railigent X van Siemens Mobility. Dankzij haar geavanceerde algoritmen en gegevensanalyse worden mogelijke fouten gedetecteerd voordat ze leiden tot storingen.

Een cruciaal onderdeel van het Belgische treinnetwerk zijn de Desiro-treinen. Dit type treinstel werd door Siemens Mobility ontwikkeld. Ze zijn speciaal ontworpen voor (voor)stedelijke trajecten met veel stops, waar veel mensen tegelijk vlot open af moeten kunnen stappen. De NMBS bestelde in totaal 305 Desiro-treinstellen, goed voor prijskaartje van 1,3 miljard euro en een totaal van 85.400 zitplaatsen. De treinen werden afgeleverd tussen het voorjaar van 2011 en eind 2016, in een tempo van vijf tot acht stellen per maand.

In 2020 bestelde de lokale overheid voor spoorvoertuigen van Baden-Württemberg 27 batterij-aangedreven Mireo Plus B-treinen van Siemens Mobility. De tweedelige elektrische treinstellen met 120 zitplaatsen kunnen dankzij hun hybride batterijaandrijving rijden op spoorlijnen met of zonder bovenleiding. De Mireo Plus B werkt op batterijen en heeft een rijbereik van ongeveer 80 kilometer in reële omstandigheden.

Batterijen in plaats van diesel In buurland Duitsland kan onze NMBS inspiratie vinden voor een verdere verbetering van ons spoorwegnetwerk. Recent opende Siemens Mobility een nieuwe spoorwerkplaats in Offenberg, in samenwerking met het Südwestdeutsche Landesverkehrs. Het nieuwe depot zal worden gebruikt voor het onderhoud van de batterij-aangedreven Siemens Mireo Plus B-treinen, die naar verwachting vanaf midden december 2023 zullen worden ingezet op het regionale net 8 ‘Ortenau’ – een primeur in Duitsland.

Siemens Mobility, een afzonderlijk beheerd bedrijf van Siemens AG, is reeds 175 jaar marktleider in intelligente transportoplossingen. Siemens Mobility werkt continu aan het vernieuwen van zijn portfolio op het gebied van rollend materieel, spoorautomatisering en -elektrificatie, software, turn key systemen en aanverwante diensten. In het boekjaar 2022 behaalde Siemens Mobility een omzet van 9,7 miljard euro. Het concern heeft wereldwijd zo’n 38.200 werknemers in dienst.

www.siemens.com/mobility

Het moderne spoorwegdepot is de uitvalsbasis voor de werking van een eerste vloot van batterij-aangedreven AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 11

Wanneer het gekozen product is gemonteerd, kan het uitstekend werk leveren bij het dichten van de gaten tussen de rails. Maar is er voldoende ruimte voor het andere gereedschap dat u gaat gebruiken?

STRESSTEST VOOR RAILS BIJ SPOORONDERHOUD Een railstressor, ook wel railtrekker of railtensor genoemd, is een essentieel apparaat dat door ingenieurs en technici bij spoorwegonderhoud wordt gebruikt voor het uitvoeren van railspanning, lassen, reparaties van storingen en onderhoud.

Zonder rails geen trein en omgekeerd. In België is spoorwegbeheerder Infrabel verantwoordelijk voor het onderhoud, de modernisering, uitbreiding en het beheer van het Belgische spoorwegnet. Bij Infrabel werken zo’n 10.000 mensen.

personeelsbeheer (werkgever en loonberekening) van de twee spoorbedrijven.

Naast het coördineren en leiden van het treinverkeer (in real time door de dienst Traffic Control) is Infrabel verantwoordelijk voor het beheer, onderhoud en de vernieuwing van het Belgische spoorwegnetwerk. Het autonome overheidsbedrijf voert ook op regelmatige tijdstippen algemene inspecties uit. Veel schade aan spoorwegen ontstaat door temperatuurschommelingen waarbij de spoorstaven krimpen en/of uitzetten. Te hoge spanning leidt tot verbuiging (‘spoorspatting’) of zelfs het breken van rails.

Daarom investeren spoorwegbeheerders jaarlijks veel geld in preventief onderzoek.

De NMBS daarentegen is het spoorwegbedrijf dat personen en goederen per trein vervoert en de NMBS is verantwoordelijk voor de treinen zelf wat betreft aantal, onderhoud en treinpersoneel. Daarnaast is de NMBS ook verantwoordelijk voor alle grote en kleine bemande stopplaatsen en de verkoop van vervoerbewijzen.

De spoorwegarbeiders gebruiken voor deze controles en herstellingen allerhande apparaten. Zo ook railstressors, die rond de treinsporen worden geklemd waarna met hydraulische cilinders de secties dichter bij elkaar worden getrokken. Hoewel het wordt beschouwd als een gespecialiseerd apparaat, zijn er verschillende railstressoren verkrijgbaar bij verschillende fabrikanten over de hele wereld.

Voorts is er in ons land ook nog HR-Rail, een filiaal van zowel Infrabel als van de NMBS. HR-Rail zorgt voor het

Als u een hydraulische railstressor wilt kopen, wat zijn dan de overwegingen? En op welke eigenschappen moet je letten?

12

DOSSIER Een overzicht van zes belangrijke factoren:

1 HET DRAGEN VAN DE RAILSTRESSOR NAAR DE SPOORBAAN In de meeste gevallen kan de toegang naar de werkplek aan de treinsporen moeilijk zijn. Zelfs als er een weg langs een spoor loopt, is de kans groot dat u een laadkraan niet precies daar kunt krijgen waar u hem nodig heeft.

Een gemonteerde railstressor kan ruim 200 kg wegen. Het kan dus lastig zijn om een ​​geheel of gedeeltelijk geassembleerde eenheid op de baan te krijgen. Meestal betekent dit dat er een groep mensen nodig is om de eenheid op te tillen en in elkaar te zetten, en dat er meerdere ritten de spoordijk op of af moeten.

Richtlijnen voor het handmatig hanteren, specificeren dat een man geen gewicht mag dragen van meer dan 25 kg – en dat is wanneer de last dicht bij het lichaam wordt gehouden op ellebooghoogte. Onder of boven de ellebogen of verder van het lichaam is de aanbevolen gewichtslimiet lager.

Voordat u besluit een railstressor te kopen, moet u dus eerst kijken hoe deze kan worden gemonteerd en de gewichten van elke module controleren. Het gewicht moet duidelijk op elke module worden vermeld en moet aangeven of een enkele of een tweepersoonslift nodig is. Lifthandgrepen afgewerkt in een andere kleur dan de rest van het product zijn een extra bonus.

Het is mogelijk dat een kraan de railstressor niet op zijn plaats kan tillen. Als het een modulaire constructie is, zal dit een eenvoudiger positionering en opstelling mogelijk maken.

2 DUURZAAMHEID

5 DE SPOORWEGSTRESSOR AANDRIJVEN

Door de aard van onderhoudswerkzaamheden aan het spoor werk je waarschijnlijk buitenshuis. Producten worden dus op de proef gesteld – zowel tijdens gebruik als tijdens transport. Las-spatten zijn onvermijdelijk, maar schade aan belangrijke componenten zoals de hydraulische cilinders kan tot een minimum worden beperkt door robuuste oppervlakteafwerkingen en beschermhoezen.

Als u reeds een hydraulische pomp bezit, is deze dan compatibel met de stressfactor en geschikt voor de klus? Hou bij het selecteren van de juiste pomp, naast het vermogen, ook rekening met gewicht, gemak, afgesloten plaatsen zoals tunnels en het milieu. Er zijn geluidsarme, batterij aangedreven pompen beschikbaar die werken onder het maximale geluidsniveau van 80 dBA, en zonder enige uitstoot.

3 RAILSTRESSOR-ASSEMBLAGE

6 OPSLAG EN TRANSPORT

Zoals reeds is vermeld, is het waarschijnlijk dat de railspanner te zwaar zal zijn om in één stuk te dragen, zodat montage langs het spoor nodig zal zijn. Tijd is geld, dus overweeg een trekker die is ontworpen voor eenvoudige en snelle montage.

De Enerpac RP70A Rail Stressor kan bijvoorbeeld in slechts 2 minuten worden gemonteerd.

Als u investeert in een nieuwe spoorwegstressor, wil je uw eigendom beschermen en alle componenten bij elkaar houden, zodat er niets verloren gaat. Het is onwaarschijnlijk dat een houten kist de tand des tijds zal doorstaan, maar een gegalvaniseerde metalen opbergkist is ideaal en zal de levensduur ervan helpen verlengen.

4 OPRUIMING Wanneer het door u gekozen product is gemonteerd, kan het uitstekend werk leveren bij het dichten van de gaten tussen de rails. Maar is er voldoende ruimte voor het andere gereedschap dat u gaat gebruiken? Hierbij kunt u denken aan lasapparatuur, scharen en slijpmachines.

Het bedrijf REM-B uit Beerse is in België vertegenwoordiger/ distributeur voor alle Enerpac producten en levert diverse toepassingen aan de spoorwegen.

www.rem-b.com

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 13

DIGITALE AUTOMATISCHE KOPPELING VOOR EUROPA (DAC4EU) Het Duitse federale ministerie voor Transport ondersteunt het DAC4EU-programma van de EU. Het doel is om het Europese goederenvervoer per spoor geschikt te maken voor de 21e eeuw door de introductie van een innovatief gestandaardiseerd koppelsysteem. Na uitgebreide tests bleek de CargoFlex-koppeling van Voith de meest efficiënte oplossing.

Het DAC4EU-project wil dit verouderde en gevaarlijke proces voor spoorwegarbeiders moderniseren. De afkorting DAC4EU staat voor: Digital Automatic Coupling for Europe. Naast een gestandaardiseerd automatisch koppelsysteem voor zo’n 450.000 goederenwagens en zo’n 20.000 locomotieven, moet de nieuwe standaard ook het goederenvervoer per spoor digitaliseren.

Als je wil begrijpen wat er mis is met het goederenvervoer per spoor in Europa, hoef je alleen maar een middag door te brengen op het grootste spoorwegemplacement van Europa in het Duitse Maschen. Op een oppervlakte gelijk aan bijna 400 voetbalvelden net buiten Hamburg, worden tijdens piekmomenten dagelijks tot 3.500 goederenwagens afgehandeld. Het aan- en afkoppelen van de individuele wagons gebeurt nog grotendeels met de hand. Dit betekent dat er op elke treinwagon twee schroefkoppelingen zitten, die een werfmedewerker handmatig moet losmaken of verbinden.

Met een digitale automatische koppeling (DAC) worden bij het koppelen van twee treinwagons niet alleen de remluchtleidingen van de wagon, maar ook de stroom- en dataleidingen automatisch met elkaar verbonden. Nu moet een spoorwegarbeider in de gevaarlijke ruimte tussen de wagons klimmen en de trekhaken, die tot 30 kilogram kunnen wegen, aan elkaar koppelen. En dat moeten ze tot wel 100 keer doen – per trein. Bij winderig en koud weer, dag en nacht.

Samen met het schakelen, het testen van de remmen en het inspecteren van de wagons kan het gereedmaken van één enkele trein een hele dienstshift in beslag nemen. ‘Deze processen zijn de afgelopen 100 jaar weinig veranderd’, vertelt Niklas Weidert, Key Account Manager Freight Couplers bij Voith. ‘In spoorwegkringen wordt gezegd dat een vrachtwagen zijn bestemming reeds heeft bereikt, nog voor een goederentrein uit het station is vertrokken.’

14

‘DAC’s bieden operators compleet nieuwe manieren om de veiligheid van hun werknemers te vergroten en de efficiëntie van transportactiviteiten aanzienlijk te verbeteren’, benadrukt Niklas Weidert. Als voorbeeld noemt hij het automatisch remmen testen. ‘In de toekomst, voordat een trein vertrekt, laat het systeem de machinist binnen een paar minuten op zijn bedieningspaneel zien of elke rem goed functioneert.

Momenteel moeten spoorwegmedewerkers soms de hele lengte van de trein heen en weer lopen, wat voor een trein van 500 meter veel tijd kost.’

DOSSIER

3

1

2

Voith CargoFlex coupler 1 Data communication system 2 One4 coupler head 3 Energy absorption elements

De EU streeft ernaar om tegen 2030 30% van alle goederen per spoor te vervoeren. Momenteel bedraagt dit cijfer slechts 18%.

Goederentreinen zijn vaak 500 meter lang. Zelfs bij temperaturen van min 40 graden Celsius en een halve meter verse sneeuw, werkte de CargoFlex feilloos.

Maar de voordelen van de DAC worden pas echt duidelijk bij het manoeuvreren van de trein. Door de aanzienlijke hoeveelheid energie die de DAC absorbeert en de daaruit voortvloeiende vermindering van de acceleratie wanneer de treinwagons ‘botsen’, kunnen gevoeligere goederen per spoor worden vervoerd. ‘Dit biedt enorme mogelijkheden voor spoorvervoerders en logistieke bedrijven’, aldus Niklas Weidert.

De omschakeling wordt gesteund door de EU. Als onderdeel van de Europese Green Deal heeft de EU zichzelf tot doel gesteld om vanaf 2030 minimaal 30% van alle goederen per spoor te vervoeren. Vandaag bedraagt ​​dit cijfer 18%. Sinds de zomer van 2021 heeft een consortium van toonaangevende spoorbedrijven en spoorwageneigenaren uit Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Zwitserland via DAC4EU talloze tests en onderzoeken uitgevoerd. Er was een grote verscheidenheid aan systemen beschikbaar, zoals de Scharfenberg-koppeling, de Schwab-koppeling of de SA3-koppeling, die vooral in OostEuropa gebruikelijk is. Het testprogramma was voor elk type koppeling identiek.

Uit deze tests bleek dat Voith’s CargoFlex, gebaseerd op het Scharfenberg-systeem, de ontsporingsveiligheid van goederenwagons aanzienlijk verhoogt in vergelijking met andere oplossingen. Het koppelen van de stroom- en datalijnen gebeurde betrouwbaar, zonder complexe besturing en bediening. De CargoFlex presteerde ook uitzonderlijk goed

tijdens wintertests onder extreme weersomstandigheden in Zweden, de Zwitserse bergen en in de klimaatkamer van DB Cargo in het Duitse Minden. Zelfs bij temperaturen van min 40 graden Celsius en een halve meter verse sneeuw werkte de Voith koppeling perfect dankzij technische aanpassingen aan de voorkant van de koppeling. Uiteindelijk was de CargoFlex de enige die aan alle ‘knock-outcriteria’ voldeed en als zodanig werd het Scharfenberg-systeem geselecteerd als de Europese standaard voor goederenvervoer per spoor.

Sinds eind 2021 reist een demotrein uitgerust met Scharfenberg-koppelingen van verschillende fabrikanten door Europa om de regionale eisen in de praktijk te testen. In tegenstelling tot alle andere automatische koppelingen die worden getest, is de CargoFlex al in de echte wereld beproefd: het Zwitserse bedrijf SBB Cargo maakt sinds mei 2019 dagelijks gebruik van Voith-koppelingen in regulier commercieel transport.

‘In de toekomst zullen de koppelaars zowel stroom als data door de hele trein sturen. Hierdoor wordt een eenvoudige goederenwagon niet alleen een slimme wagon, maar ook onderdeel van een slimme trein die continu data levert, zichzelf bestuurt en monitort en reageert op zijn omgeving’, besluit Niklas Weidert. www.voith.com/cargoflex AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 15

‘LAAT JE NIET LEIDEN DOOR ANGST, MAAR DOOR NIEUWSGIERIGHEID’ BARBARA SIMOEN IS BIJ INFRABEL INGENIEUR VOOR HET EUROPEAN TRAIN CONTROL SYSTEM (ETCS)

‘Elke fout is een nieuwe bron van informatie die je verder op weg helpt, zolang je niet opgeeft en standvastig je doel blijft nastreven is dat een stap vooruit’, vertelt Barbara Simoen, ingenieur bij Infrabel.

Als jonge vrouw kan ze reeds terugblikken op mooie beroepservaringen. Voor meisjes die twijfelen of ze ingenieur willen worden, heeft ze een duidelijke boodschap: ‘Laat je niet leiden door je angsten, maar door je nieuwsgierigheid!’

16

INTERVIEW DOOR JEAN-CHARLES VERWAEST

Voor Barbara Simoen gaf haar interesse in wiskunde de doorslag om te kiezen voor ingenieursstudies. ‘In het middelbaar vond ik wiskunde en wetenschappen altijd al heel leuk en boeiend. Ik ben het middelbaar begonnen op een Steinerschool, maar heb bewust de keuze gemaakt om in het derde middelbaar te veranderen naar een school waar ik wetenschappen-wiskunde kon volgen als voorbereiding op bijvoorbeeld ingenieursstudies. De logica van wiskunde geeft me voldoening, soms is het leuk om even naar die objectieve en perfecte wereld te kunnen ontsnappen’, vertelt Barbara.

‘Daarnaast ben ik ook heel nieuwsgierig naar hoe alles in elkaar zit en vind ik het uitdagend om oplossingen voor problemen te bedenken. Ik vond het nog altijd niet eenvoudig om een studierichting te kiezen, want ik heb enorm veel verschillende interesses. Het feit dat de ingenieursstudies zo breed zijn sprak me dan ook erg aan, je kan er achteraf nog ongelooflijk veel richtingen mee uit.’

‘Mijn loopbaan tot nu toe is me heel goed bevallen. Ik heb al mooie ervaringen opgedaan die erg verschillend waren en waar ik telkens veel van geleerd heb. Mijn eerste job was bij Volvo Trucks, daar werkte in de afdeling die vrachtwagens aanpast op vraag van de klant. Daarna ben ik begonnen bij een start-up die elektrische motoren ontwikkelt, een wereld van verschil! Ik begon er op dat moment als achtste werknemer en wanneer ik vertrok werkten er al een 35-tal mensen. Nadien heb ik even de ingenieurswereld verlaten om van de lockdownperiode te bekomen en om stil te staan bij waar ik echt aan wil bijdragen in deze wereld. In die periode heb ik gewerkt als seizoensarbeider en winkelmedewerkster in een bio-boerderij, weer iets helemaal anders. Na al deze ervaringen heb ik een veel beter beeld gekregen van wat ik zoek in een job en heb ik heel bewust gekozen voor mijn huidig werk als ingenieur bij Infrabel.’

‘Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik minder kansen heb gekregen als vrouw in de ingenieurswereld. Misschien zelfs eerder het omgekeerde, bedrijven willen tonen dat ze niet discrimineren en staan positief tegenover vrouwen in technische functies, ze zijn daardoor erg enthousiast.’

Waarom kiezen zo weinig meisjes voor technischwetenschappelijke richtingen?

‘Dat is een goede vraag waar ik zelf geen antwoord op heb. Ik hoop dat andere mensen erin slagen die vraag te beantwoorden en de drempels kunnen wegwerken die er aanwezig zijn. Zelf heb ik zo’n drempels niet ervaren, ik vond het niet vreemd om als vrouw tussen al die mannen te zitten en kreeg daar ook geen opmerkingen over.’

‘Misschien hielp het dat ik altijd al beter overeen kwam met jongens dan met meisjes? Geen idee!’, lacht Barbara. ‘Mijn leerkrachten in het middelbaar moedigden ook altijd mijn keuze aan om in de technische richting verder te gaan, wat heel fijn was.’

U werkte bij Magnax, wat was daar professioneel het belangrijkste dat u heeft geleerd?

‘Oh, wat een onmogelijke vraag, ik heb er zo veel geleerd!

Magnax ontwikkelt compacte elektrische motoren volgens een eigen gepatenteerd design. Het ging dus om gloednieuwe technologie die ontworpen en getest werd. Het was erg inspirerend om tussen mensen te zitten die met heel innovatieve concepten afkomen, dat heeft me geleerd om tijdens brainstormfases ook mijn gekste ideëen toe te laten en ze niet meteen af te schieten als compleet belachelijk.

Het heeft me ook minder streng gemaakt voor mezelf, leren omgaan met fouten maken is heel belangrijk en iets waar ik het altijd moeilijk mee had. Iedereen maakt af en toe fouten, maar in een start-up omgeving gebeurt er zo veel en gaat het zo snel, dat dit vaker voorkomt. Daar heb ik de klik leren maken dat fouten enorm waardevolle informatie met zich meebrengen. Elke fout is een nieuwe bron van informatie die je verder op weg helpt, zolang je niet opgeeft en standvastig je doel blijft nastreven is dat een stap vooruit. Boos worden op jezelf heeft geen zin, meteen actie ondernemen om mogelijke schade te beperken en onderzoeken hoe het proces minder foutgevoelig kan worden gemaakt, is hetgene waar je op dat moment beter je energie in steekt.’

U bent gespecialiseerd designer, wat zijn hier de uitdagingen?

‘Op vlak van technische berekeningen, waar ik vooral mee bezig ben geweest, is het een kunst om de juiste vereenvoudigingen te maken. De realiteit is onmogelijk complex om perfect te modelleren, dus je zal altijd bepaalde aannames moeten maken. Maar als je de verkeerde dingen als verwaarloosbaar beschouwt, is je resultaat niets waard.

En eens je dat gedaan hebt is het voor een nieuw ontwerp natuurlijk ook cruciaal om goede testen te bedenken waarmee je kan beoordelen hoe dicht de realiteit bij het verwachte resultaat uitkomt.’

Welke zijn uw taken bij Infrabel?

‘Ik werk bij Infrabel als ingenieur voor de uitrol van ETCS op het Belgische spoornet. ETCS staat voor European Train Control System, het signalisatiesysteem dat op termijn de nationale systemen moet vervangen in Europa. Momenteel is ongeveer 60% van het net in België reeds uitgerust met dit systeem, maar dat moet naar 100%, dus we hebben nog wat werk.

Mijn job houdt zowel het ontwerp als het testen in van deze projecten. In de ontwerpfase moet alle nodige informatie en meetdata verzameld worden en leggen we de specificaties vast.’

‘Elk project heeft zijn unieke uitdagingen, waar dan ook oplossingen voor gevonden moeten worden. Mijn huidig project heeft bijvoorbeeld drie beweegbare spoorbruggen.

Langs de testkant moeten we grondig elk onderdeel van het nieuwe systeem testen voordat het in dienst gaat. Dat gebeurt eerst in een simulatieomgeving en erna gaan we met de testtrein rijden op het spoor om te controleren of er op het

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 17

Infrabel is verantwoordelijk voor het onderhoud, modernisering, uitbreiding en beheer van het Belgische spoorwegnet. Infrabel is vergelijkbaar met ProRail in Nederland.

terrein ook geen fouten meer aanwezig zijn. Dat vind ik altijd heel fijn, het is voor mij belangrijk om in mijn job de connectie met de praktijk te behouden en niet vast te roesten achter mijn computer.’

rijden wanneer een sein openkomt kan nu meteen gegeven worden. De treinen zullen nog niet snel zonder bestuurder rondrijden, maar de upgrade naar ETCS is een grote stap vooruit en verlaagt de kans op ongevallen significant.’

Hoe ziet u uw werk evolueren, hoe groot is bij Infrabel de impact van automatisering en digitalisatie?

‘Ik weet nog niet hoe mijn werk eruit zal zien eens ETCS volledig uitgerold is. Er zal natuurlijk nog werk zijn in onderhoud en upgrades binnen hetzelfde thema, maar wie weet heb ik tegen dan zin in een andere functie. Ik moet wel zeggen dat de spoorwereld mij enorm bevalt en dat ik me hier niet snel zie vertrekken. Het is voor mij de ideale combinatie van een technisch uitdagende omgeving met een doel waar ik volledig achter sta: bijdragen aan duurzame en veilige mobiliteit.’

www.infrabel.be

‘Automatisering en digitalisatie is iets wat volop leeft binnen Infrabel, maar aangezien het een groot bedrijf is met strenge veiligheidsnormen is er ook een limiet aan hoe snel veranderingen kunnen gebeuren. Waar mogelijk proberen we het werk te automatiseren en intern oplossingen te ontwikkelen om zoveel mogelijk repetitieve en manuele taken te vermijden. Dat is ook beter voor de veiligheid, want een typfout is snel gemaakt. Het is leuk dat dit ook wordt aangemoedigd en dat we die vrijheid krijgen. Als we verbeteringen zien mogen we die toepassen en delen met het team.’

‘Het ETCS-systeem zelf is ook een grote upgrade op vlak van digitalisatie. Wij werken in mijn team specifiek op ETCS niveau 2, waarbij de treinapparatuur verbonden is via een GSM-connectie en continu data uitwisselt met de spoorinfrastructuur. Dit is een groot verschil tegenover vorige systemen, waarbij enkel op discrete punten informatie uitgewisseld werd. In geval van problemen kan dus sneller ingegrepen worden, maar ook de toestemming om te mogen

18

EXPAND YOUR POSSIBILITIES

YK1200X

Highlight Demo:

YK1200X Electrical Vehicle End-Of-Line Battery Module Handling and Function Test Your strong and fast SCARA robot • Up to 50 kg payload and 1200 mm arm length • Designed for heavy use and long life • Fastest SCARA robot for high payload and gripper handling • Easy system integration • Optional integrated vision system

Get your free entry ticket!

10. – 13.10.2023 Stuttgart, Germany Hall 7 Booth 7314

034654_RZ_00_FA_Automation_Magazine_Belgium_Campaign_03_90x130mm_EN.indd 1

28.06.23 16:49

EXPO 2020 DUBAI DOOR SAMMY SOETAERT & FILIP VANWYNSBERGHE

HYDRAULISCHE TOPTECHNOLOGIE VOOR EEN BEWEGEND DAK Het paviljoen van gastland Verenigde Arabische Emiraten (VAE) was een belangrijke attractie op de Expo 2020 in hoofdstad Dubai. Vanuit technisch oogpunt was het dak van het gebouw een absolute blikvanger. De 28 beweegbare vleugels uit koolstof- en glasvezel, met een gewicht van 5 tot 18 ton en totale lengtes van 30 tot 65 m, werden door een hydraulische installatie bewogen.

Enkele sleutelcijfers tonen meteen de grootte van dit project aan: het systeem bestaat uit een hydraulische aandrijfeenheid van ongeveer 1 MW. Er is liefst 2 km leidingwerk aangelegd, de nominale druk bedraagt 210 bar, en 46 hydraulische cilinders met elk een massa van 1,5 ton nemen via 9 afzonderlijke PLC’s de volledige automatische beweging op zich. Daarbij worden ze bijgestaan door een speciaal ontwikkelde software, 2.000 sensoren en meer dan 20 km kabelboom.

Een grote uitdaging is de besturing van de dakvleugels. Een deel van hen wordt door hun enorme afmetingen en het bijhorende gewicht bediend via meerdere (twee of drie) hydraulische cilinders die perfect gesynchroniseerd moeten werken tijdens de beweging. Enkel dan kunnen de spanningen op de mechanische structuur van de dakvleugel binnen de perken gehouden worden en kan men schade voorkomen.

Naast deze perfect synchrone werking kwam er nog een ellenlange lijst met vereisten waaraan voldaan moest worden, die een pak verder gaan dan de gebruikelijke eisen die aan industriële toepassingen gesteld worden. Door de setting

van de Expo in Dubai, was het belangrijk om iets te realiseren dat mensen kon verbazen, een glimp van perfectie als het ware. De bouwheer was niet alleen op zoek naar iets dat gewoon functioneert, maar waar de monden van openvallen.

Deze gedachte was de rode draad doorheen het complete ontwikkelproces, waarbij absolute precisie, esthetiek en de duurzaamheidsgedachte van Expo 2020 een vloeiende combinatie moesten vormen.

Vertaald naar dit project: alle dakvleugels moeten niet alleen perfect synchroon geopend en gesloten worden, dat moet absoluut geruisloos en met de laagst mogelijke visuele impact gebeuren. Bovendien moet dat proces met de hoogste betrouwbaarheid, veiligheid en een hoge energie-efficiëntie verlopen.

De oplossing: Hydraulic Power Unit van 1MW De kern van het systeem vormt de hydraulische installatie, een HPU van 1MW die in de kelder van het gebouw geplaatst werd.

46 stuurventielen met druksensoren regelen er onafhankelijk de beweging van elke hydraulische cilinder (eveneens 46), die uitgerust zijn met slag- en naderingssensoren.

Het basisidee van het ontwerp was om het debiet en de systeemdruk onafhankelijk te regelen en aan te passen aan elke specifieke werkomstandigheid. Om dat te realiseren, worden vaste pompen ingezet, die via elektromotoren met frequentieregelaars aangestuurd worden. Dit maakt een bijna ogenblikkelijke aanpassing van de systeemdruk op basis van de specifieke belasting mogelijk.

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 19

Op technisch gebied waren er de verschillende hoogtes van de cilinders en aandrijvingen om mee rekening te houden. Als leidingmateriaal werd geopteerd voor ongelakt roestvast staal 316L. Dit wordt beschouwd als het meest betrouwbare materiaal om de functionaliteit gedurende de levensduur van het paviljoen te garanderen, waardoor de onderhoudsbehoefte werd beperkt.

De HPU is ontworpen om een maximale constante werkdruk van 210 bar met een debiet van meer dan 2000 l/min te leveren.

Hier ziet u grafisch weergegeven (de blauwe stippen) de resulterende druk die nodig is om de beweging van het systeem mogelijk te maken.

Om het stroomverbruik te minimaliseren worden het debiet en de systeemdruk geregeld in functie van deze werkcyclus.

Door de beweging met zijn bijhorende versnellingen en vertragingen en de afhankelijkheid van de belasting van de hoekpositie van de vleugel, is de gevraagde druk maximaal aan het begin van de openingsbeweging, waar de benodigde stroomsnelheid minimaal is. Na de versnelling neemt deze af terwijl de debietvraag toeneemt. Er is dus voortdurend een wisselwerking tussen druk en debiet, wat de mogelijkheid biedt om het stroomverbruik te optimaliseren. Het door de HPU gegenereerde debiet en de druk die op de drukleiding wordt toegepast, worden respectievelijk door de oranje en gele curven aangeduid en liggen mooi in lijn met de gevraagde waarden.

De eis om zo stil mogelijk te werken, leidde tot de keuze voor een tandwielpomp met interne vertanding. Ook werden stootelementen ingezet in alle leidingen en werd de opstartvolgorde zo gekozen dat trillingen geminimaliseerd worden. Bij de hogedrukpompen werd geopteerd voor pompen met de laagste geluidsemissie. Bovendien zijn er twee pompen op elke pompeenheid voorzien. Deze dubbele pompen zijn zodanig geïnstalleerd dat de pulsatie in tegenfase zit, waardoor de drukrimpel op de drukleiding en bijgevolg de geluidsemissie beperkt is.

Belang van het leidingnetwerk Ook het opzet van het leidingsysteem had een bepalende rol in het succes van dit project. Het leidingwerk van het systeem is zo ontworpen dat er ook op een grote afstand van de HPU een hoge stroomsnelheid van de hydraulische vloeistof moet gegarandeerd worden. Dit is belangrijk door de mogelijke vervorming van de structuur van het gebouw, het woestijnklimaat met zijn extreme temperaturen en temperatuurschommelingen, met zelfs zandstormen en zware regens.

20

Een schematische afbeelding van de locatie van de HPU en de leidingen van het systeem in het paviljoen.

Hydraulische aandrijvingen en beweging De beweging van elke hydraulische cilinder wordt onafhankelijk geregeld door een speciaal proportioneel regelventiel. Er zijn extra ventielen voorzien om de vergrendelpositie, de sluiting bij noodgeval en de bewegingsrichting te beheren. De ventielen zijn geïnstalleerd op een blok aan de achterkant van elke cilinder, waardoor de afstand verkleint en de reactietijd van de besturing vermindert. De overdruk- en afsluitventielen werden omwille van veiligheidsredenen rechtstreeks op de cilinder gemonteerd.

De oplossing voor de motion control is ontworpen in functie van deze specifieke hydraulische architectuur en componenten. De snelheidsregeling van elke hydraulische cilinder verloopt via een gecompenseerd proportioneel stuurventiel, met het signaal van een positiesensor als feedback.

Er werden twee verschillende systemen ontwikkeld voor het besturen van de dakvleugels: één op basis van een enkele as en één op basis van meerdere assen. Elke as heeft een speciale motion control kaart. In het geval van een meerassige vleugel fungeert een extra motion control kaart als bewaker van de synchrone werking. Alle kaarten communiceren intern via een speciale CAN-bus. De verbinding met het automatiserings- en besturingssubsysteem verloopt via een PROFINET-interface.

EXPO 2020 DUBAI

Het standaardprofiel van een volledige slag bestaat uit een openings-/sluitbeweging die moet worden uitgevoerd in 180 s met een marge van +/-2 s. Een snelle sluiting aan maximale snelheid is toegestaan in 120 s in geval van kritieke omstandigheden. Hoewel dit geen nominale werkomstandigheden zijn, maakt een profielgenerator dan een herstelbeweging mogelijk vanuit een tussenpositie.

Een synchronisatie is vereist bij de dakvleugels met twee of drie assen. In dit geval wordt de sturing overgenomen door een ander algoritme (SSC ipv SAC). Dit is nodig omdat de kinematica van de assen die tot dezelfde dakvleugel behoren verschillend zijn, zodat een genormaliseerd profiel zeker nodig is. Dat wordt bereikt door een closed loop PI-regeling (fc = 1kHz) gebaseerd op een Master-Slave benadering. Het doel is om de synchronisatiefouten te minimaliseren onder de maximaal aanvaardbare limiet van +/-10 mm rond de genormaliseerde lineaire positie.

Voor elke actuator moet de dakvleugelsturing de volgende subsystemen beheren: -> Directionele en proportionele stroomregeling ventielen voor cilinderbediening, -> Drukomzetters, -> Slagopnemers, -> Temperatuursensoren.

Naast de bovenstaande vereisten beschikt elke dakvleugel over een aantal extra ventielen om het vergrendelingsmechanisme - voor onderhoudsdoeleinden - te regelen.

Verder werden in-/uitgangsmodules gebruikt op elke cilinderpositie. Zij zijn bestand tegen de hoge temperaturen

op het dakgebied en beschikken over beschermingsklasse IP67. Elke aansluiting is eveneens aangesloten op het PROFINET-communicatienetwerk en werkt op basis van een voeding van 24 V. Drukverliezen berekenen Via simulatie werden twee belangrijke parameters geanalyseerd: Een eerste zijn de systeemdrukverliezen onder de diverse werkcondities, die afhangen van de vraag vanuit de cilinders op elk moment van de beweging. Die simulatie beantwoordt meteen de vraag of de cilinders onder elke belasting wel degelijk hun taak kunnen uitvoeren.

Een tweede belangrijke parameter was het bepalen van de beschikbare drukreserve bij het werken onder ‘worst case conditions’.

Het eerste model omvat naast de HPU ook de overdrukventielen (PRV) voor het instellen van de systeemdruk en het leidingnetwerk.

Het HPU model is gebaseerd op signalen.

De hydromechanische en volumetrische rendementen worden op een kaart uitgezet. Beide zijn afhankelijk van de toegepaste systeemdruk en motortoerental. Hierdoor kan men het effectieve koppel van de motoras en het verlies van de volumestroom langs zijn karakteristieke curve in kaart brengen, van het opstarten tot het bedrijfspunt. De parametrering en validatie worden uitgevoerd via datasheets en karakterisatiemetingen van de pomp. Het model houdt

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 21

geen rekening met het dynamische gedrag en pulsatie van de pomp en laat ook het startgedrag van de elektromotoren buiten beschouwing.

De tweede pijler - de PRV manifold - bevat verschillende ventielen en filters die uitsluitend werden beschreven aan de hand van hun stromingseigenschappen. Een functionele mapping is hier niet nodig, omdat deze normaal gesproken alleen bediend worden als het systeem niet actief is. Het PRV (Pressure Relief Valves)-model is gebaseerd op de functionele beschrijving van het ventiel op basis van druk-tijdprofielen, dynamisch gedrag en volumestroomdata.

Voor de derde pijler -het leidingontwerp - werden ontwerpgegevens zoals lengtes, diameters en hoogteverschillen ingezet, dit voor alle individuele buiselementen. Elk element houdt rekening met: het hydraulisch vermogen en inductie / hydrostatische verliezen / hydrodynamische verliezen / buiswrijving volgens Haaland / stromingsweerstand.

22

Evaluatie van de drukreserve De evaluatie van de systeemdrukreserve vereist de modellering van de hydraulische cilinderbesturing, waaronder het stroomregelventiel (FCV) en aanvullende componenten.

Het gedrag van het systeem wordt voornamelijk bepaald door de eigenschappen van deze FCV. Afhankelijk van de cilindergrootte, werden er twee ventieltypes met nominale volumestromen van 60 l/min of 110 l/min ingezet. Alle andere componenten zijn uitsluitend gemodelleerd op basis van hun stromingseigenschappen. De FCV bevat een proportionele klepspoel, een drukcompensator en stuurventiel. De volumestroom wordt constant gehouden bij veranderende belastingomstandigheden, bij een constante ingestelde stroom. Dit wordt bereikt dankzij de drukcompensator, die zorgt voor een constante drukval over het smoorventiel.

Een FCV vertoont typisch niet-ideaal gedrag, met stroom- en drukafhankelijke stroomkarakteristieken en hysterese. Het regelbereik van het ventielbereik begint bij een drukdaling van acht bar. Het model bevat de volgende componenten: -> Een karakteristieke puntenweergave van de ventielen; -> Een ingestelde stroomafhankelijke hysterese; -> Het klepgedrag buiten het regelbereik.

EXPO 2020 DUBAI Hierbij werd signaalgebaseerde mapping ingezet voor de bepaling van de karakteristieke FCV-kaart. Hiervoor zijn metingen van de klep opgenomen in vier verschillende opstellingsconfiguraties, zij werden gebruikt en geanalyseerd om de basiskenmerken en karakteristieken van de betrokken componenten af te leiden.

door een vertraging in het drukverschilsignaal. Bij de tweede benadering wordt het signaal van de solenoïde stuurstroom vertraagd. Gezien het dynamische gedrag van het ventiel, dat voornamelijk afhangt van traagheid en wrijving, heeft een tijdafhankelijke solenoïdestroom de voorkeur.

De evaluatie van de drukreserve is uitgevoerd met bovenstaand model. We hebben de meest kritische cilinders geselecteerd wat betreft belastingen die worden gegenereerd door de vleugelmassa en externe krachten in de slechtste windomstandigheden. De hoogste kracht op elke vleugelhoekpositie onder alle vleugels werd gebruikt om een synthetisch krachtbelastingsprofiel voor de simulatie te creëren.

Zowel de openings- als de sluitingsvolgorde zijn afzonderlijk onderzocht geweest. Reactiekrachten op de cilinder en druk op het cilinderventielblok zijn beschouwd als modelgrenzen.

De toegepaste systeemdruk is verlaagd met 15 bar om de drukverliezen op te vangen. Hiervoor is een vereenvoudigde versie van het cilinderbesturingsalgoritme gebruikt.

Deze figuur toont de meetopstelling van het ventiel.

Tijdens de test zorgt een pomp voor een constante volumestroom. Twee verschillende PRV’s genereren een bijna constant drukverschil over het regelventiel.

De volgende testscenario’s worden gevolgd: 1. stijgende stroomopbouw zonder tegendruk, 2. stijgende stroomopbouw met constante tegendruk van 180 bar, 3. stijgende tegendrukopbouw met constante openingsstroom bij 1900 mA, 4. stijgende tegendrukopbouw met constante openingsstroom bij 1260 mA.

De eerste resultaten toonden de noodzaak aan om het systeemdrukprofiel aan te passen om de duur van de hogedrukconditie aan het begin van de openingscyclus te verlengen, om de hoge belastingen op de cilinders te overwinnen. Ook tijdens het sluitingsproces was de druk in sommige gevallen onvoldoende.

Op basis van de analyse van de meetgegevens zijn de volgende modelcomponenten gegenereerd met een acceptabel niveau van nauwkeurigheid: • Karakteristieke ventielkaart • Hysteresis afhankelijk van ingestelde stroomverandering • Ideaal wurging buiten het regelbereik Drukafhankelijke hysterisis is verwaarloosd Het model houdt rekening met de tijdrespons van de FCV. Er zijn twee benaderingen onderzocht. In de eerste optie kan de reactietijd van de drukcompensator op veranderende drukomstandigheden worden gesimuleerd Er zijn nieuwe profielen gegenereerd die de systeemdruk verhogen van 140 bar naar 160 bar, wat aantoont dat er onder alle bedrijfsomstandigheden voldoende ontwerpmarge aanwezig is. Een voorbeeld wordt gegeven in de figuur hierboven, waar de resultaten voor de zwaarst beladen cilinder in de sluitfase worden getoond voor de bovengenoemde drukcondities. Het drukverschil tussen de zuiger en de retourleiding moet groter zijn dan het minimumverschil dat vereist is voor de drukcompensator van de FCV. Namelijk 8 bar onder alle bedrijfsomstandigheden en er moet voldoende marge zijn. Het verhogen van de systeemdruk zorgt voor een verhoging van deze waarde van 0,5 bar naar 25,5 bar.

Flow Controle Valve (FCV)-model.

www.duplomatic.com www.hydrauliek-vbparts.be AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 23

100% Connectivity Festo AP Technologie CPX-AP Dankzij deze nieuwe communicatietechnologie linkt u met een PLC naar keuze en kan u met slechts één veldbusknoop tot 79 devices aansturen. De voordelen van een gedecentraliseerde en modulaire architectuur worden zo flexibel gecombineerd zonder bijkomende dure interfacemodules.

Multiprotocol Servodrive CMMT-AS-MP Overstappen naar de nieuwste generatie servoaandrijvingen zonder risico of complexiteit.

Deze Multiprotocol servodrive kan zowel via Profinet, EtherCat, EthernetIP en Modbus met uw PLC communiceren, en ondersteunt de motionen driveprofielen Profidrive & CiA402.

Allin-one Servodrive Multiprotocol CMMT-AS-MP

EMPACK

EMPACK VIERT 20STE EDITIE IN VERTROUWDE NEKKERHAL IN MECHELEN

U begrijpt het als geen ander: duurzaamheid, slimme verpakkingen, e-commerce, personalisatie... stuk voor stuk trends die de innovatie binnen de verpakkingsindustrie opvoeren.

Bent u klaar om voorop te blijven? Kom dan op 25 & 26 oktober 2023 naar Empack in de Nekkerhal in Mechelen en u bent in no-time weer helemaal bij! Een unieke gelegenheid om de toekomst van verpakkingstechnologieën, -materialen & -designs te ontdekken en te ervaren. Ontmoet gedurende twee dagen +130 exposanten en partners in een ongedwongen sfeer vol beleving, inspiratie en boeiende ontmoetingen.

ULTIEME SYNERGIE Maak tijdens Empack ook kennis met Packaging Innovations: de plek waar alles draait om visibiliteit van uw merk in het winkelschap. Hier bouwt u aan de toekomst van uw merk.

Laat u daarnaast inspireren door de crème de la crème in verpakkingsdesign door de Pentawards tentoonstelling.

Ontdek in primeur 15 Belgische & Nederlandse finalisten van deze wereldwijde competitie.

KENNISFORUM Empack is niet alleen een community event, maar ook een platform voor kennisdeling. Neem gratis deel aan inspirerende seminaries over digitalisering, productveiligheid, duurzaamheid en design gegeven door topsprekers van onder andere SIRRIS, OVAM, Pack4Food, Flanders’ Food, MPR&S, Senstech, Blackbirds en meer.

BELEVING CENTRAAL Ervaar live demo’s en workshops, bekijk baanbrekende creaties in de innovatiegalerij “Pack Studio”, laat u leiden door duurzaamheid tijdens de Sustainability Track of bezoek de Partner Village en Knowledge Corner voor deskundig advies.

Voor elk wat wils.

MUST-ATTEND EVENT Empack Mechelen is een must-attend event voor verpakkingsprofessionals, fabrikanten, leveranciers, retailers en iedereen die geïnteresseerd is in de laatste trends en vooruitgang in de verpakkingsindustrie. Mis deze kans niet om met elkaar in contact te komen, te leren en nieuwe mogelijkheden te ontdekken die uw verpakkingsstrategieën kunnen revolutioneren.

BE PART(Y) OF OUR PACK: REGISTREER NU Dit jaar vieren we onze 20ste editie dus het belooft extra bijzonder te worden. Kom en vier met ons mee! Registreer u nu op www.empack.be met de gratis registratiecode BABB1000. Uw ticket is onbeperkt geldig voor beide dagen.

PRAKTISCHE INFORMATIE Empack Mechelen 25 & 26 oktober 2023 Nekkerhal-Brussels North

Het volledige en meest up-to-date programma vindt u terug op www.empack.be

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 25

‘ROBOTS ZIJN GEEN BANENMOORDENAARS, MAAR EEN TEKEN VAN HOOP’ Ongeveer 41.000 bezoekers uit binnen- en buitenland bezochten tussen 27 en 30 juni automatica - de Champions League van de robotica - in München. De gehele supply chain van de industriële automatisering was op de beurs vertegenwoordigd. Werkomgevingen en onze samenleving als geheel, zullen de komende jaren grote veranderingen ondergaan. automatica toonde oplossingen die automatisering en robotica in deze context kunnen bieden.

Meer dan 40.000 bezoekers uit 88 landen, 650 exposanten uit 34 landen en een boeiend programma. De samenwerking van met LASER World of PHOTONICS en World of QUANTUM heeft voor veel deelnemers een aanzienlijke toegevoegde waarde opgeleverd. Via marktonderzoeksinstituut Gelszus beoordeelde 94 % van de exposanten de beurs als uitstekend tot goed. Ze waardeerden vooral de bezoekerskwaliteit (91 %) en de toename van het aantal nieuwe klanten (85 %). De top tien bezoekerslanden na Duitsland waren Oostenrijk, Italië, Zwitserland, Tsjechië, Zuid-Korea, China, Polen, Nederland, Slovenië en de VS. Frank Konrad, bestuursvoorzitter van VDMA Robotics + Automation, CEO HAHN Automation, reageert: ‘Voor ons als automatiseringsbedrijf is automatica al twintig jaar de belangrijkste vakbeurs. Na een wat terughoudende comeback na covid vorig jaar kenden we dit jaar opnieuw een stijging van de bezoekersaantallen, wat voor ons als exposanten een

26

positieve indicator was. We hebben veel goede gesprekken gehad en kansen gehad om ons netwerk te onderhouden.’

Kai Udo Modrich, hoofd Inline Inspection & Metrology bij ZEISS Industrial Quality Solutions, is het met Frank Konrad eens: ‘De automatica van dit jaar raakte de kern van relevante onderwerpen voor de slimme fabrieken van de toekomst en maakte daarmee zijn claim waar als ‘s werelds beste fabriek toonaangevende beurs voor robotica en automatisering.’

Marc Segura, president van ABB Robotics, is eveneens een tevreden exposant: ‘Robotica en AI zijn sleuteltechnologieën voor een succesvol decennium van transformatie. Dat maakt automatica in zijn hoedanigheid van toonaangevende beursen trendbarometer des te belangrijker voor bedrijven die hun productiefaciliteiten klaar maken voor de toekomst – dat wil zeggen flexibel, genetwerkt en duurzaam.’

‘Hoewel robots in het verleden vaak als banenmoordenaars

AUTOMATICA

werden beschouwd, zijn ze nu een baken van hoop geworden in de strijd tegen tekorten aan vaardigheden die bijna alle sectoren treffen’, klinkt het bij de beursorganisatoren. De bakrobot die op de FANUC-stand wordt gepresenteerd, is daar een mooi voorbeeld van: hij zal monotone en gevaarlijke werkstappen in industriële bakkerijen automatiseren. FANUChoofd Marketing Nils Terstegen beschouwt het tweejaarlijkse event in München dan ook als een must-bezoek: ‘Voor ons is automatica de belangrijkste robotica-beurs op zowel Europees als mondiaal niveau. automatica gebruiken we regelmatig als gelegenheid om noviteiten te presenteren.’

En automatisering is ook een belangrijke hefboom voor het terugdringen van de CO2-uitstoot in de productie.

Assemblage- en handlingtechnologie kent in deze context verschillende benaderingen van recycling en de circulaire economie. ‘Duurzaam ondernemen behoort tot de meest urgente uitdagingen van onze tijd. Op software gebaseerde simulatie helpt ons complexe automatiseringsoplossingen efficiënt te plannen en te optimaliseren vóór de ingebruikname’, zegt Wilfried Eberhardt, Chief Marketing Officer bij KUKA. ‘automatica is voor ons wederom de uitgelezen kans geweest om onze nieuwste aanpak aan een aantrekkelijke doelgroep te presenteren.’

Professoren inspireren bezoekers van automatica Kunstmatige Intelligentie was een ander dominant onderwerp tijdens de vier beursdagen. Dit is vooral te danken aan de grote snelheid waarmee de ontwikkelingen op dit gebied plaatsvinden, waardoor een nieuw tijdperk van automatisering wordt ingeluid. NEURA is een bedrijf dat zowel een nieuwkomer als een pionier op het gebied van kunstmatige intelligentie is. Arne Nordmann, hoofd Engineering, vertelt: ‘Je zou kunnen zeggen dat automatica de Champions League van de robotica is. Het heeft alle momenteel relevante robotica-exposities. En wij willen daar deel van uitmaken, onze technologie presenteren, contact houden met al onze partners en leren waar het heen gaat.’

De meerwaarde van automatica is dat ook de academische

wereld hier de vinger aan de pols houdt over wat er allemaal in samenwerking met bedrijven via innovatie kan worden bereikt. Onderzoekers zijn geïnspireerd door wat ze op de beurs zien. ‘Een robot kan zo klein zijn als een pil of zo groot als een (zelfrijdende) auto. Het kan op een persoon lijken of vliegen als een drone. Een robot’, zegt professor Angela Schoellig, van de Technische Universiteit van München (TUM), ‘is de voortzetting van wat mensen sinds het stenen tijdperk hebben gedaan: het ontwikkelen van hulpmiddelen om taken sneller en beter uit te voeren.’

Van de horeca en de verpleegkundige zorg tot de detailhandel: het tekort aan geschoold personeel laat zich voelen in het dagelijks leven. Wat ligt er meer voor de hand dan om robots bepaalde taken op deze gebieden op zich te laten nemen? Neem bijvoorbeeld een restaurant: een robot staat achter de toonbank, houdt nieuwe klanten in de gaten, gaat naar tafel als ze klaar zijn om te bestellen, neemt de bestelling op en geeft deze door. De robot serveert maaltijden en drankjes, maakt een praatje met de gasten en brengt uiteindelijk de cheque.

Voor professor Daniel Rixen mist dit scenario het punt: ‘Willen we echt een robot die er menselijk uitziet?’, vraagt ​​de hoogleraar aan de leerstoel Toegepaste Mechanica (TUM) zich af. ‘Of willen we een soort machine die de functies die een mens vervult, vervangt of verbetert?’ Camera’s kunnen mensen in een restaurant in de gaten houden, merken wanneer ze iets willen en hun bestellingen opnemen met een microfoon die in de tafel is ingebouwd. En: moeten de drankjes en maaltijden eigenlijk door een mensachtige robot naar de tafel worden gedragen? ‘Dat zou kunnen door robotarmen die de champagne van bovenaf inschenken en het steakdiner vanaf de zijkant serveren’, beschrijft professor Rixen.

Dit leidt tot het besef: hoe robots eruitzien kan een rol spelen, maar dat hoeft niet. Ze kunnen variëren van nanorobots tot drones of van zelfrijdende auto’s tot robotarmen. Het principe ‘Vorm volgt functie’ geldt niet alleen voor design, maar AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 27

ook voor robotica. Toepassingen waarbij robots duidelijke taken krijgen toegewezen, zijn eenvoudig te besturen. Een voorbeeld is het plukken van paprika’s in een kas. ‘Het maakt de paprika niet uit of hij door een mens of een robot wordt geplukt’, zegt professor Rixen. Eén ding is duidelijk: in de moderne tijd moet de tool zijn doel vervullen.’

De heilige graal van de robotica: kunstmatige spieren Professor Daniel Rixen - die de mensachtige robot ‘Lola’ ontwikkelde - weet wat het betekent om een ​​tweebenige robot te leren lopen, vooral op oneffen terrein. Als van de robot ook verwacht wordt dat hij drankjes kan dragen zonder een druppel te morsen, worden de eisen aan een mensachtige ober in een restaurant nog veeleisender. ‘Lola werd 15 jaar geleden gebouwd als een starre machine die nauwkeurig kan worden bestuurd’, zegt professor Rixen, die het basisonderzoek van de leerstoel Toegepaste Mechanica uitlegt. ‘We weten nu dat het belangrijk is dat gewrichten in robots meer flexibiliteit en meegeven hebben. Als Lola struikelt, kan ze minder dan zeven aanpassingen per seconde maken.’ Algoritmen gebruiken input van bewegingssensoren in het borstgebied om motoren en gewrichten te besturen. Maar mensen, met miljoenen jaren van ontwikkeling achter de rug, bevinden zich in een heel ander segment.

In de woorden van Rixen is het net zo efficiënt maken van de ‘spier’ van een robot als een menselijke spier, de heilige graal van de robotica. De machine is nog steeds niet in staat energie op te slaan die later vrijkomt, zoals in de menselijke achillespees, die ons een belangrijke impuls geeft als iemand loopt. In mechanische termen zou dat misschien betekenen 28

dat er veren over de verbindingen worden geplaatst. Maar op dit moment kan dat potentieel oncontroleerbare trillingen veroorzaken.

‘De humanoïde robot is een ideaal concept in de onderzoekswereld’, zegt professor Alin Albu-Schäffer, robotica-expert bij het Duitse Lucht- en Ruimtevaartcentrum (DLR) en bij TUM. Voor hem is dit de ‘tienkamp van de ingenieurswetenschappen’: mechanica, informatica, geneeskunde, elektrotechniek en ethiek zijn slechts enkele van de wetenschappelijke disciplines waarvan de expertise nodig is bij de ontwikkeling van robots. Trouw aan het motto van natuurkundige Richard Feynman: ‘Wat ik niet begrijp, kan ik niet creëren’, werkt de directeur van het Institute for Robotics and Mechatronics bij DLR en het hoofd van de TUM-leerstoel voor Sensor Based Robotic Systems en Intelligent Assistance Systems aan de technische implementatie van roboticaconcepten.

Bij ‘cobots’ - collaboratieve robots - ligt de focus op praktische toepassingen. Deze nieuwe aanpak, die zo’n tien jaar geleden ontstond, draait om een ​​robot die is aangepast aan de grootte, kracht en snelheid van een mens. ‘Cobotarmen’ zoals die geproduceerd door bedrijven als Franka Emika en KUKA leren complexe taken die ze later zullen uitvoeren met mensen in hun buurt. Voor professor Albu-Schäffer is het duidelijk: ‘Hoe menselijker de omgeving van een robot en hoe gevarieerder zijn taken, hoe belangrijker het is dat hij mensachtig is.’ Hij heeft ook nog een voorwaarde: ‘Het moet een beetje beter zijn dan een mens - een beetje sneller rennen, wat meer behendigheid hebben of kunnen vliegen.’

AUTOMATICA

EEN ‘NAAKTE ROBOT’ BIJ AUTONOX Opvallend tijdens automatica 2023: de stand van Autonox Robotics. Het relatief onbekende Autonox uit het Duitse Willstätt ontwikkelt en produceert sinds 2002 robotarmen, dit voor zowel deltarobots als voor knikarmrobots. Deze laatste zijn belastbaar tot een payload van 150 kg aan de pols.

De robotmechanica is besturingsonafhankelijk, en biedt de mogelijkheid om elk besturings- en automatiseringsplatform te verbinden met de Autonox robotmechanica. Zij adviseren de geschikte motortypes (een fabrikant naar keuze) voor de geselecteerde robotmechanica. Dit betekent dat je de motoren niet zelf hoeft te dimensioneren. ‘Robot mechanics for every controller’, is dan ook de slagzin van het bedrijf. Omdat de robotmechanica controller-onafhankelijk is, spreekt men wel eens van ‘een naakte robot’, dit omdat je zelf kiest hoe de Autonox robots worden aangestuurd. Het bedrijf maakt zich sterk een groot aanbod te hebben aan robot-oplossingen inzake payload en werkbereik met allerhande opties voor elk automatiseringsproject. www.autonox.com De cobotaanpak, die professor Sami Haddadin, hoofd van het Münchense Instituut voor Robotica en Machine Intelligentie (MIRMI), hielp lanceren, profiteert van aanzienlijke vooruitgang op het gebied van kunstmatige intelligentie. Vooruitgang op gebieden variërend van beeld- en taalherkenning tot de ChatGPT-taalgenerator en realtime technologieën zullen verdere ontwikkelingen vergemakkelijken. Belangrijke doelen zijn onder meer: ​​het vermogen van een robot om zijn weg te vinden in elke omgeving die hij tegenkomt. De hoofdrolspeler van de cobottechnologie in MIRMI is GARMI, een verpleegkundige zorgrobot van de TUM Geriatronicaonderzoekscentrum in Garmisch-Partenkirchen. De zorgrobot is ontworpen voor gebruik met ouderen en personen die verpleegkundige zorg nodig hebben.

Een robot die in staat is om zelf te leren Een belangrijke kwalificatie van robots is intelligentie, oftewel het vermogen om zelfstandig beslissingen te nemen. ‘De robot heeft een fysiek lichaam en kunstmatige intelligentie nodig’, zegt professor Albu-Schäffer, die de term ‘embody intelligence’ gebruikt. AI is het specialisme van TUM-professor Angela Schoellig, die in 2022 van de Universiteit van Toronto naar TUM kwam. Haar taak: machine learning integreren in robots, zodat ze complexere taken kunnen uitvoeren. ‘Met ‘complexer’ bedoelen we vooral in vergelijking met robots die een voorgeprogrammeerde beweging uitvoeren en de hele dag hetzelfde doen’, stelt Schoellig, verwijzend naar de robots die doorgaans in massaproductie worden gebruikt. De ideale robot zal in complexe omgevingen opereren en zijn eigen planning maken.

In plaats van met de hand te worden geprogrammeerd, zal de robot in staat zijn om te leren en aanpassingen door te voeren. Ervan uitgaande dat een robot zelfstandig een

bepaalde verdieping en kamer in een gebouw moet vinden.

‘Tenzij een programmeur alle details gaandeweg kent, kan hij dit niet vooraf coderen’, zegt AI-experte Schoellig, directeur Industry & International bij MIRMI. ‘De robot moet dus zelf de weg vinden, leren de lift te herkennen, op de knop voor de juiste verdieping drukken, weten welke gang hij moet nemen en welke deur hij moet openen. Dit omvat nog veel meer vaardigheden: objecten herkennen, niet te hard op de liftknoppen drukken, obstakels vermijden en zelfs de weg vragen als dat nodig is. En: wat hij leert delen met andere robots.’

Dat laatste is vergelijkbaar met ChatGPT: ‘Veel mensen hebben dingen op internet gepost. Nu leert een neuraal netwerk het’, zegt professor Angela Schoellig. Het is echter duidelijk dat ChatGPT op dit moment niet veel helpt voor een robot: ‘AI moet communiceren met de fysieke wereld. Het is niet genoeg om ‘gewoon’ te kunnen chatten’, weet professor AlbuSchäffer. ‘De rol van programma’s als ChatGPT in het roboticaonderzoek stelt momenteel nog niet veel voor. De bijzondere uitdaging waar robotica nu voor staat is de diversiteit aan systemen. Voor robots die verschillende machine learningmodellen of sensoren gebruiken, is het nog steeds lastig om kennis over te dragen en mogelijk via bijvoorbeeld de cloud beschikbaar te maken voor alle andere robots.’

De vraag zal in de toekomst niet zozeer zijn hoe een robot in een restaurant eruitziet, beweegt en praat als een mens, maar eerder of de robot een nuttig doel dient.

De volgende editie van automatica zal in München plaatsvinden van 24 tot 27 juni 2025. www.automatica-munich.com AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 29

HOE XTS-MOVERS ROBOTS KUNNEN VERVANGEN

Aangezien de XTS-elementen met NCT volledig compatibel zijn met het standaardsysteem, kunnen zij gemakkelijk in bestaande installaties worden geïntegreerd.

Het lineaire transportsysteem XTS van Beckhoff heeft al bewezen een innovatiefactor te zijn in duizenden machines, en de voortdurende uitbreiding van de functionaliteit biedt veel marktpotentieel voor de toekomst. Een goed voorbeeld hiervan is de No Cable Technology (NCT), die zorgt voor contactloze energieoverdracht en synchrone real time datacommunicatie direct op de XTS-movers.

Hierdoor kunnen de movers via eindeffectoren allerlei verschillende robotfuncties uitvoeren. Bovendien maakt de mogelijkheid om een groot aantal movers op een XTS te hebben een flexibel multi-robotsysteem mogelijk dat de oppervlakteproductiviteit vele malen verhoogt door processtappen parallel uit te voeren.

XTS is een lineair transportsysteem waarbij een groot aantal movers onafhankelijk van elkaar over een traject bewegen.

De movers bieden een groot aantal functies, waaronder het vormen van groepen en het synchroniseren met andere processequenties. Het traject is opgebouwd uit motormodules volgens een modulair principe, en kan open of gesloten zijn om de uitvoering van toepassingsspecifieke systeemlayouts te vergemakkelijken. Een gesloten traject maakt een verhoging van de productiviteit mogelijk, aangezien de movers niet leeg naar het beginpunt van de productielijn hoeven terug te keren.

No Cable Technology als uitbreiding ondersteunt het gebruik van een grote verscheidenheid aan eindeffectoren zonder afbreuk te doen aan de hoge dynamiek en flexibiliteit van de XTS-oplossing. Op de mover gemonteerde eindeffectoren, zoals standaard actuatoren of sensoren, worden gebruikt om verschillende processtappen uit te voeren tijdens de lineaire verplaatsing. In de verpakkingssector bijvoorbeeld kunnen bijna alle transportband-, sorteer-, robot- of materiaalbehandelingssystemen voor de toevoer of het 30

productieproces van deze technologie profiteren. Hierdoor kunnen nieuwe baanbrekende oplossingen worden gecreëerd die geavanceerde product- en materiaalbehandeling in sterk geautomatiseerde systemen mogelijk maken. Bovendien verminderen de XTS en NCT de benodigde installatieruimte aanmerkelijk in vergelijking met conventionele robotsystemen, waardoor aanzienlijk meer functionaliteit in minder ruimte kan worden ondergebracht.

Vrijwel onbeperkte toepassingsmogelijkheden Als een van de vele voorbeelden kunnen bewegingssequenties rechtstreeks op de mover worden geïmplementeerd voor het uitvoeren van taken zoals het roteren en uitlijnen van een product voor het scannen van een barcode of het uitvoeren van kwaliteitscontroles. Elektromotorische grijpers, magnetische grijpers of vacuümzuignappen op de movers kunnen producten oppakken, verplaatsen en neerzetten, waardoor de movers mobiele materiaalstroomsystemen worden.

Talloze toepassingen kunnen profiteren van het gebruik van een dergelijk multi-grijpersysteem. In een toepassing voor het vullen van maaltijdpakketten, bijvoorbeeld, verzamelen verschillende elektromechanische of vacuümgrijpers de nodige ingrediënten om een compleet menu samen te stellen.

De movers halen de ingrediënten op van vooraf bepaalde stations en plaatsen deze op individuele productlocaties, waardoor een uitsluitend op software gebaseerde formaatwissel mogelijk wordt tot en met de productie van een partijgrootte van slechts één stuk. Dankzij de traceerbaarheid van de XTS kon elk ingrediënt naadloos worden getraceerd, van het picken tot het labelen van de bestelling en het ophalen bij de leverancier. Farmaceutische producten zijn een ander voor de hand liggende toepassing. Hier zou de geschikte eindeffector een container kunnen draaien zodat deze kan worden verzegeld of gevalideerd.

BECKHOFF

De eindeffector op de XTS-mover met NCT lijnt het product uit om het scannen van barcodes of kwaliteitsinspecties te vergemakkelijken.

Nieuwe mogelijkheden door XTS met NCT: gekoppelde movers kunnen samenwerken om zelfs omvangrijke producten te verplaatsen.

Uitgerust met een vacuümpomp speelt de XTS-mover met NCT een actieve rol in het productieproces.

De overdracht van een product van het ene productiesysteem naar het andere is ook mogelijk met NCT, bijvoorbeeld voor de optionele integratie van extra werkstations of manuele werkstations.

Volledig compatibele functie-uitbreiding Aangezien de XTS-elementen met NCT volledig compatibel zijn met het standaardsysteem, kan NCT worden geïntegreerd in bestaande XTS-toepassingen. Het voortgezette gebruik van bestaande systeemcomponenten verkort niet alleen de implementatietijd, maar bespaart ook middelen. Bovendien biedt de volledige integratie in het modulaire XTS-systeem het voordeel dat er, afgezien van de gebruikte eindeffectoren, geen extra componenten nodig zijn. De eindeffectoren op de movers worden ook aangestuurd via de centrale TwinCAT automatiseringssoftware, waardoor alle processen in TwinCAT met microsecondeprecisie kunnen worden gecoördineerd en de engineeringinspanning tot een minimum wordt beperkt. www.beckhoff.com/xts www.beckhoff.com/nct

Thomas Beckhoff, productmanager XTS, Beckhoff Automation

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 31

DV HYDRAULICS, EXPERT IN TECHNOLOGIE EN SERVICE Op zoek naar hoogtechnologische installaties, geavanceerde hydraulica en/of een onderhoudspartner die over alle noodzakelijke materialen beschikt om snel en efficiënt te handelen? DV Hydraulics uit Boom heeft een jarenlange ervaring in de nieuw- en ombouw van hydraulische machines en installaties.

de dienst naverkoop, nadien als Technisch Directeur, was het hoog tijd voor Chris om het business plan dat al jarenlang in zijn hoofd zat, om te zetten in de realiteit.’

Het gevolg? Een bedrijf, initieel bestaande uit vijf werknemers, dat zich een weg baande in de interessante, maar vooral complexe wereld van hydraulica. Aanvankelijk focuste het bedrijf zich op de meer klassieke hydraulica, een industrie met concurrentie alom, om uiteindelijk te evolueren naar het bedrijf dat het vandaag de dag is. ‘We zijn een machinebouwer, die voornamelijk gespecialiseerd is in hydraulische persen, maar niet terugdeinst voor een technische uitdaging meer of minder’, zegt Chris.

Wanneer je een bedrijf opricht, draait het niet enkel en alleen om de technische vaardigheden. Dat is ook de reden waarom DV Hydraulics het motto ‘There’s no I in TEAM’ zo hoog in het vaandel draagt. Aangezien techniek en administratie niet al te vaak hand in hand gaan, besloot Hilde, echtgenote van Chris mee in het bedrijf te stappen.

DV Hydraulics zoekt als partner naar de beste oplossing: van hydraulische aandrijvingen, liften en industriële wasmachines tot testbanken voor hydraulische componenten.

Slagzinnen als ‘Een expert in technologie en service’ … of ‘Het is onze passie om de beste oplossing te vinden voor uw project’, … het zal zeker niet de eerste keer zijn dat je dit leest op een website of in een technisch artikel. In het geval van DV Hydraulics is het echter wel de realiteit.

Met meer dan 30 jaar ervaring in de nieuw- en ombouw van hydraulische machines en referenties over de hele wereld, zijn ze effectief dé expert in technologie voor alles wat te maken heeft met hydraulica. Als je nog niet helemaal overtuigd bent, laat ons dan kennismaken met de zaakvoerders, Chris De Vlam en Hilde Smets.

Een expert in technologie. Dat ben je niet vanaf dag één.

Hoe is DV Hydraulics ontstaan?

‘Het was voornamelijk de passie voor hydraulica én ondernemen van Chris, die aan de basis lag van de oprichting van DV Hydraulics’, vertelt Hilde. De DV in de naam staat dan ook voor zijn achternaam: De Vlam. ‘Na een bijna 20-jarige carrière bij een belangrijke hydraulische marktspeler, eerst op

32

Na dertig jaar in het vak. Wat is het grootste succes geweest?

Chris haalt het meeste energie uit de op maat gemaakte projecten en dan voornamelijk de meest onmogelijke opdrachten. Dat hij, samen met zijn team, al heel wat mooie verwezenlijkingen op zijn conto heeft staan, is dan ook geen verrassing. Zo werd DV Hydraulics een partner die out-of-the box durft te denken en steeds op zoek gaat naar de beste oplossing. Dit kan gaan van hydraulische aandrijvingen, liften en industriële wasmachines tot testbanken voor hydraulische componenten.

Hun grootste trots zit echter in hun servopompsystemen.

Op basis van een productiecyclus-analyse, ontwikkelt DV Hydraulics momenteel de meest energie-efficiënte systemen op de markt. Hydraulic Power Units (HPU’s) voor hydraulische persen met een servopompsysteem als krachtbron.

Deze ontwikkeling is een energiezuinige oplossing die uitgebreid kan worden met een actieve energierecuperatie.

Tijdens het productieproces reguleren de servopompsystemen het vereiste vermogen van de pers én recupereren ze maar liefst tot 91% van de energie die verbruikt wordt. Daarnaast worden de HPU’s zo ontworpen dat het elektrisch net geen pieken, maar enkel het gemiddeld opgenomen vermogen, waarneemt. Tot slot is deze oplossing niet alleen duurzaam, maar eveneens plaatsbesparend. Zo neemt het maar liefst 4 keer minder plaats in dan een traditioneel systeem.

NIEUW LID INDUMOTION DOOR JOY COOLS

Op basis van een productiecyclus-analyse, ontwikkelt DV Hydraulics de meest energie-efficiënte servopompsystemen op de markt

Het succes van DV Hydraulics zit echter niet alleen in de nieuwbouw van hydraulische installaties, maar eveneens in de ombouw en het onderhoud ervan. ‘Een gedreven, ervaren én meertalig team zorgt voor een zorgeloze dienstverlening van A tot Z’, klinkt het bij Chris en Hilde.

werknemers, waarvan de karakters allemaal perfect matchen én de neuzen in dezelfde richting wijzen, namelijk naar een focus op op maat gemaakte oplossingen, gecombineerd met gestandaardiseerde projecten en servicegerelateerde opdrachten.

Aan passie en innovativiteit duidelijk geen gebrek. Hoe ziet de toekomst eruit?

Samen hebben Chris De Vlam en Hilde Smets hun bedrijf inmiddels uitgebouwd tot een goed geoliede machine én, wat het allemaal nog beter maakt, de toekomst is verzekerd!

Zo staat de volgende generatie, waaronder de zoon van het echtpaar, al klaar om het succes verder te zetten.

Wil jij graag meer weten over DV Hydraulics? Bezoek dan de website: www.dvhydraulics.be/nl/home

Aangezien hydraulica geen specifieke opleiding is die momenteel aangeboden wordt in de Belgische onderwijsinstellingen, is DV Hydraulics een perfecte leerschool. Een kleinschalig bedrijf met een familiale sfeer biedt de nieuwe generatie aan ingenieurs namelijk de opportuniteit om een project van A tot Z op te volgen. Dit biedt niet alleen veel variatie, maar heel wat leermogelijkheden.

www.dvhydraulics.be

DV Hydraulics Hoek 76, 2850 Boom, België Tel. +32 3 888 60 00 info@dvhydraulics.be

Vandaag de dag is DV Hydraulics een bedrijf om trots op te zijn. Het beschikt over een complementair team aan

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 33

INNOPTUS SOLAR TEAM WIL MET TIENDE BELGISCHE ZONNEWAGEN WINNEN OP HET WK IN AUSTRALIË De tiende Belgische zonnewagen is op vrijdag 14 juli feestelijk onthuld aan het Havenhuis in Antwerpen. Het Innoptus Solar Team – een Belgisch team bestaande uit 20 ingenieursstudenten van de KU Leuven – wil met de wagen deelnemen aan internationale Solar Challenges en vooral het wereldkampioenschap winnen later dit jaar in Australië.

Cedric Verlinden, teammanager van het Innoptus Solar Team, en Xavier Werbrouck, CEO van 4ITEGO Group en managing director bij Innoptus & Infinite Simulation Systems, verwelkomden alle genodigden in het Havenhuis waar de nieuwe versie van de Belgische zonnewagen werd onthuld.

In een korte toespraak benadrukte Luc Sels, Rector van de KU Leuven, het belang van innovatie en wenste hij de jonge ingenieurs veel succes met de uitdagingen die ze zullen ervaren tijdens diverse Solar Challenges.

Het team van ingenieursstudenten heeft hard gewerkt aan het ontwerpen, simuleren, optimaliseren en bouwen van de wagen. Het doel van het Innoptus Solar Team is om voortdurend de grenzen van de nieuwste technologieën op te zoeken en de mogelijkheden van hernieuwbare energie als bron van mobiliteit te demonstreren. Zo innoveert het team ondertussen al bijna 20 jaar. De nieuwe zonnewagen heeft dan 34

ook een super efficiënt batterijpakket waardoor deze 900 kilometer kan rijden zonder zonne-energie en is tevens de meest aerodynamische wagen van België.

Ererondje tijdens F1 Spa-Francorchamps Het succes van de eerdere Belgische zonnewagens heeft er inmiddels voor gezorgd dat bedrijven het jaarlijkse project ondersteunen, en daar zitten grote sponsors tussen zoals de Kempense zandwinningsmultinational Sibelco, pwc, Indupol, Siemens en de chemiegroep Solvay. Hoofdsponsor Innoptus ondersteunt industriële bedrijven in de maakindustrie in hun digitale transformatie door hun productieprocessen te verbeteren. Eind juli zagen alle bezoekers van de Formule 1 GP in het Belgische Spa-Francorchamps hoe de vorige zonnewagen net voor de aanvang van de race op het parcours een ererondje mocht rijden.

INNOPTUS SOLAR TEAM

Vorig jaar bekroonde dit magazine het Solar Team met de Automation Magazine Award 2022. Het huidige team heeft als grootste doel om deel te nemen aan het wereldkampioenschap in Australië later dit jaar. Ze hopen de race van meer dan 3.000 kilometer van Darwin tot Adelaide in minder dan 5 dagen af te leggen. Meer dan 40 teams van over heel de wereld zakken af naar de Australian Outback om het tegen elkaar op te nemen. Het Leuvense studententeam heeft vertrouwen in hun nieuwe wagen. Ze durven dan ook te dromen van een nieuwe wereldtitel.

‘Onze ambities zijn inderdaad groot’, vertelt Solar Team communicatieverantwoordelijke Bo July. ‘Elke twee jaar wordt een volledig nieuwe zonnewagen gebouwd. Er is heel wat gesleuteld aan de nieuwe wagen die nu tal van verbeteringen heeft in vergelijking met de vorige modellen. De eerste acht versies waren gebouwd in een catamaran-vorm.

Daarna werd gekozen voor een zogenaamd bullet-model, een aërodynamische kogel die nu nog meer is gestroomlijnd.

Want bij dit tiende model, is de vin die uit de canopy (overkapping) steekt extra verhoogd, waardoor de wagen beter kan ‘zeilen’ in de wind.’

Krachtiger dan een Tesla motor De belangrijkste nieuwe troeven van de Innoptus zonnewagen situeren zich echter op het vlak van het zonnepaneel,

de motor en het batterijpakket. ‘Het zonnepaneel op de wagen heeft een verhoogde efficiënte, de motor is verbeterd en heeft nu een piekefficiëntie van 98,5 %, en is zelfs krachtiger dan de doorsnee Tesla motor. Terwijl het nieuwe batterijpakket voortaan goed is voor een autonomie van 900 kilometer, terwijl dit bij de vorige versie 700 kilometer was’, legt Bo July uit.

Het materiaal van de zonnewagen is per zeecontainer overgebracht naar Australië waar op 22 oktober de Solar race begint en het Belgische team een gooi wil doen naar de wereldtitel. Op 10 september vertrokken ook de ingenieurs naar Australië want er is toch een zestal weken voorbereiding nodig om alle materiaal optimaal klaar te hebben om het zware parcours aan te kunnen. Het Solar Team telt 20 ingenieurs die actief in Australië de zonnewagen zullen begeleiden, en samen met nog consultants en logistics zal het totale team bestaan uit 44 personen. In Leuven blijven nog 13 ingenieurs achter, die als nieuwelingen nu voor een eerste keer hebben meegewerkt aan de voorbereiding van het project - om zo ervaring op te doen - omdat ze volgend jaar verantwoordelijk zullen zijn voor voor nieuwe innovaties aan de Belgische zonnewagen. Zo blijft de kennisoverdracht en opvolging verzekerd. www.solarteam.be AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 35

Pantograph Control

Providing Value for our customers Find out more norgren.com

Door & Step Systems

Braking & Secondary Suspension

Testing & Validation

Toilet and water control systems

Air Filtration & Dryer Systems

Coupling & Nose cone Systems

Customized Design Solutions

Main air supply AMT rail dryers Norgren’s patented Adsorbent Media Tube (AMT) technology takes the best of the current desiccant and membrane systems, and eradicates the flaws associated with their short lifecycles, and the costs of regular replacement. » Can be completely saturated with moisture and recover to original performance levels. » Does not generate dust unlike desiccant beads (no post filter required). » 10+ years or >30,000 hours of compressor flow without replacement of AMT dryer media, whilst maintaining high performance.

36

AMT dryer media

Conventional dryer media

AGORIA

ALLE INDICATOREN VAN BAROMETER AUGUSTUS IN ROOD Zowel de NBB-barometer voor de verwerkende sectoren van de technologische industrie als de barometer voor ITSolutions hebben de terugval die in juli werd opgetekend bevestigd met een peil onder hun langetermijngemiddelde.

Met twee punten minder in augustus bevestigt de NBB-barometer voor de verwerkende sectoren van de technologische industrie de terugval die hij in juli liet optekenen. De brutocurve bevindt zich nu duidelijk in ongunstig gebied. Dit wijst erop dat de ondernemingen van de verwerkende sectoren van de technologische industrie hun conjunctuur als negatief beschouwen.

Deze vaststelling wordt versterkt door de verslechtering van de vier individuele indicatoren. Dit geldt om te beginnen voor de beoordeling van het orderboek, waarvan de brutocurve opnieuw is gezakt, wat duidelijk maakt dat een einde is gekomen aan de lange periode van stabiliteit. Hoewel de curve nog steeds boven het langetermijngemiddelde ligt, komt ze er nu heel dicht bij in de buurt.

Ook de voorraad afgewerkte producten wordt minder gunstig beoordeeld. De indicator leunt aan bij wat de afgelopen maanden werd genoteerd en blijft op een hoog peil t.o.v. de laatste jaren. Een aanzienlijk aantal ondernemingen heeft het moeilijk met de verkoop.

Ten slotte zijn ook de vooruitzichten m.b.t. de werkgelegenheid en de vraag voor de komende drie maanden verslechterd. De enquête van augustus bevestigt dat deze twee indicatoren onder het langetermijngemiddelde zitten.

Op sectorniveau wijzen vrijwel alle barometers op een negatieve conjunctuur in augustus. Alle brutocurves liggen nu onder hun langetermijngemiddelde. Enige uitzondering zijn de maakactiviteiten in de ICT. In de machinebouw, elektro en metaalproducten, waar de conjunctuur in juli eerder neutraal was, is de barometer teruggelopen. Wat de non-ferro, de automobiel en IT-diensten betreft, blijft de conjunctuur duidelijk in ongunstig gebied verkeren.

In de IT-diensten komt de brutocurve van de barometer nog meer af te liggen van het gemiddelde van de periode 2010-2022 als gevolg van een verdere verslechtering.

De ondernemingen van de sector worden steeds pessimistischer. www.agoria.be

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 37

25-26

OKT 2023 NEKKERHAL

Ben jij binnenkort ook part(y) of our pack?

Registreer gratis met deze code op www.empack.be en vier met ons mee:

BABY1000

38

MATERIALS

Of scan & registreer

PACKAGING

TECHNOLOGY

PACKAGING SERVICES

ACE INDUSTRIËLE GASTREKVEREN VAN ACE ONTLASTEN GRIJPERS Met behulp van speciale hijs- en hefmiddelen kan plaatmateriaal voor geautomatiseerde processen veilig worden opgetild en getransporteerd. Veilig transport zorgt voor minder plaatafval – en elke % minder afval kan in de plaatbewerking leiden tot besparingen tot wel één miljoen euro. Om de veiligheid in een nieuw ontwerp van een plaatgrijper voor de auto-industrie verder te verhogen, werden industriële gastrekveren van de Duitse dempingsspecialist ACE Stoßdämpfer GmbH in de constructie geïntegreerd.

Industriële gastrekveren van ACE.

Metaalverwerkende bedrijven werken veelal samen met gespecialiseerde partners die snel en veilig speciale kwaliteitsoplossingen kunnen leveren. Een van die bedrijven is Nordgreif GmbH uit het Duitse Schenefeld (bij Hamburg), waar alles draait om het optillen en vervoeren van zware lasten. Het bedrijf is gespecialiseerd in tangen, grijpers en draaimechanismen met mechanische, elektrische of hydraulische aandrijving.

Twee van de vier aangebrachte gasveren.

De toenemende automatisering in de auto-industrie vraagt ook om nieuwe oplossingen voor de handling van het benodigde metaal. Om een probleemloos productieproces te garanderen en een oplossing te vinden voor de huidige generatie grijpers, werkt Nordgreif samen met ACE Stoßdämpfer. Een in hoogte verstelbare tafel moest in de bovenste eindpositie worden ondersteund. Op de tafels worden de stapels plaatmateriaal gefixeerd zodat ze niet van hun plek schuiven of, in het ergste geval, naar beneden vallen.

Om ervoor te zorgen dat het plaatmateriaal veilig kon worden gefixeerd, werd de tafel met behulp van vier horizontaal aangebrachte gastrekveren opgetild om het plaatmateriaal te kunnen lossen zodra de grijper de tafel raakt. Daarbij kreeg ACE te maken met diverse uitdagingen. Bij een maximaal gewicht van acht ton plaatmateriaal moesten de gasveren sterker zijn dan reguliere modellen die worden gebruikt voor het openen en sluiten van deksels, luiken en kleppen.

Bovendien moesten ze heel precies instelbaar zijn om te zorgen voor exact de gewenste beweging en snelheid van de tafel.

Ventieltechniek van ACE is de oplossing Aanvankelijk leverde ACE vier industriële gastrekveren van het type GZ-28-600-DD-1200N met een maximale trekkracht van 1.200 N. In de praktijk bleek echter dat deze niet konden zorgen voor de gewenste verlaging van de tafel en de gewenste ontlasting bij de hefbeweging. De gasveren en de trekkracht stonden niet in de juiste verhouding tot elkaar.

Daarom toog ACE-expert Kai Boelingen naar Schenefeld voor gezamenlijke tests met het team van Nordgreif.

De gasveren in uitgeschoven positie.

Gedurende het proces profiteerden de technici van het feit dat deze gastrekveren zonder externe energietoevoer werken.

De trekkracht kan naderhand eenvoudig via een ventiel tot de gewenste waarde worden teruggebracht. Na het zorgvuldig aftappen van de stikstof bleek dat bij elke 800 N de krachten van de naast elkaar geplaatste gastrekveren aan beide zijden van de constructie dusdanig met elkaar in evenwicht zijn dat de tafel snel doch gecontroleerd naar beneden kan bewegen.

Tegelijkertijd wordt tijdens het hefproces het dode gewicht van de grijper dankzij de gecombineerde krachten van 3200 N aanzienlijk verminderd, zodat de beweging naar de bovenste eindpositie naar wens verloopt.

www.ace-ace.com AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 39

The Belgian Factory » Process » Infrastructure automation show

SMART &CONNECTED INTEGRATED SOLUTIONS INDUSTRY! SUSTAINABLE, & INTEGRATED SOLUTIONS FORFOR AUTOMATED INDUSTRY

Brace yourself to discover 250 technology partners shaping the future of automation & stay tuned for our top-notch program !

31 January & 1 - 2 February 2024 Kortrijk Xpo

www.indumation.be The fastest growing Benelux automation show

ONDERWIJS

UITLEENDIENST VR-, AR- & MR-BRILLEN VOOR SCHOLEN Binnen het Vlaams XR-actieplan start minister Ben Weyts - in samenwerking met de RTC’s - een uitleenprogramma Extended Reality (XR) voor leerlingen uit het technisch en beroepsgericht secundair onderwijs.

Met het uitleenprogramma wil Vlaams minister Ben Weyts het leerproces ondersteunen bij leerlingen uit het technisch en beroepsgericht secundair onderwijs. Extended Reality overkoepelt de toepassingen in Virtual (VR), Augmented (AR) en Mixed Reality (MR). De technologie biedt unieke kansen om leerresultaten te verbeteren.

Vanaf september 2023 verzorgen de Regionale Technologische Centra (RTC) voor alle Vlaamse technische- en beroepsscholen een uitleendienst voor Extended Reality soft- en hardware.

We spreken over ongeveer 120.000 leerlingen in 750 Vlaamse scholen inclusief het Nederlandstalig vakonderwijs in Brussel.

De vijf Regionale Technologische Centra (RTC) zullen deze uitleendienst bemannen. Die RTC’s zijn provinciale, netoverschrijdende samenwerkingsverbanden tussen het onderwijs en ondernemingsleven. Het onderwijsdepartement leerde uit bevragingen dat scholen open staan voor een XRuitleendienst. Die zal naast de hardware, de toestellen zoals VR-brillen dus, ook inhoudelijke ondersteuning bieden. Op die manier moeten scholen geen extra investeringen voorzien in materiaal en onderhoud.

Het aanbod omvat: VR-, AR- & MR-brillen en een 360 graden camera’s. Naast deze hardware voorzien de RTC’s

trainingsprogramma’s (apps) voor leerlingen in diverse studierichtingen van het beroeps- en technisch onderwijs.

Het Kenniscentrum Digisprong coördineert het zogeheten XR-actieplan. Dat plan om XR tot bij leerlingen uit het technisch en beroepsonderwijs te krijgen omvat vier actiepunten: onderzoek, hardware, software ontwikkeling en nascholing.

De RTC’s krijgen financiële ondersteuning om te investeren in XR-materiaal en de technische uitbouw van de uitleendienst.

Over het materiaal beschikken en het kunnen gebruiken is één zaak. Softwareprogramma’s om effectief met XR aan de slag te gaan is minstens even belangrijk. Daarom zet Onderwijs Vlaanderen in op software-innovatie. Op die manier krijgen de scholen voldoende softwaretoepassingen om uit te kiezen.

Om die verduurzaming tot stand te brengen, lanceerde InnoVet een oproep voor nieuwe softwareprojecten.

Scholen die gebruik (willen) maken van de materialen, kunnen rekenen op ondersteuning en nascholing. Geen zinvolle implementatie van VR-, AR- & MR-brillen zonder leerkrachten vertrouwd te maken met deze innovatieve hard- en software.

Daarom voorzien de RTC’s ook een opleidingsprogramma voor begeleiders zodat leerkrachten zelfstandig in de klas aan de slag kunnen. Scholen die gebruik maken van XR-materiaal worden verplicht om nascholingen te volgen.

www.schoolit.be AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 41

MENSELIJK GEDRAG EN MACHINEVEILIGHEID Niets is zo veranderlijk als de mens. Wij beschikken over een in de natuur ongeëvenaard scala aan eigenschappen en vaardigheden. Afhankelijk van de uitdaging zetten wij die met alle creativiteit in. Dat is in combinatie met machineveiligheid niet altijd gewenst. Het effect kan leiden tot heel onveilige situaties.

Ergernis en ongeduld zijn meestal belangrijke drijfveren om een situatie aan te pakken. Te snelle beslissingen en te veel focus op een handige oplossing leiden tot manipulatie van veiligheidsoplossingen. Veel heb je daarvoor niet nodig: een tang, een zaag, en bundelbandje, … En dat loopt meestal niet goed af.

Het is jammer dat mens en machine tegengestelde grootheden zijn. Zo is een machine efficiënt, repetitief, voorspelbaar. De mens echter is nogal variabel in het doen en laten, is snel geïrriteerd en is heel snel en creatief met oplossingen, vaak de verkeerde! Hoe lang zou het geduurd hebben om een tweehandsbediening te overbruggen?

In de industrie, waar veel machines en productielijnen zijn, is er een onverwacht verschil bij het omzeilen van veiligheidsvoorzieningen. Het blijkt namelijk dat vrouwelijke intuïtie, overzicht en veilig handelen een heel positief effect heeft op machineveiligheid. Er zijn hierdoor verschillen tussen bepaalde sectoren. In bedrijven waar een goede mix is binnen de groepen van machine-operators en onderhoudsmensen, kunnen we veel van elkaar leren.

Je kunt rustig stellen dat machineveiligheid “goed zit” als de mens zich volgens wetgeving en normen gedraagt. Waar dit scheef gaat is evident. Slechts één internationale norm houdt rekening met de invloed van het menselijk gedrag: ISO 14119.

Ik noem die norm graag de “anti-manipulatienorm.”

Deze norm combineert het gedrag van de mens met de rechtlijnigheid van de machine. Onnodig wachten en onnodige handelingen zijn taboe. Combineer dit met ergonomie en je hebt het perfecte plaatje: Een machine waarvan de veiligheid wordt gerespecteerd.

42

EUCHNER de techniek van machineveiligheid. Je mag het ook omdraaien: Heb je de veiligheid op orde maar geen aandacht voor het gedrag, dan kun je wachten op gevaarlijke situaties. En heb je dáár geen aandacht voor, dan kun je wachten op letsel of erger.

Wilt u graag toch nog iets van techniek: Denk dan aan uniek gecodeerde veiligheidsschakelaars waarbij de actuator onafneembaar is bevestigd. En waar “plausibiliteitscontrole” checkt of de handelingen (deur open/deur dicht) nog steeds stroken met het beoogde gebruik van de machine en het proces.

Wie neemt er niet de kortste weg van A naar B?

Even terug naar menselijk gedrag. Je kunt hier pas adequate oplossingen bieden als je eerst de spiegel krijgt voorgehouden: Ook jouw hersenen hebben namelijk het spreekwoordelijke “korte lontje.” We verzinnen even snel iets en hebben geen erg in de risico’s. En wie neemt niet de kortste weg van A naar B? Ondanks kuilen in het pad waar je lelijk je enkel kunt verzwikken.

U als lezer denkt misschien “dit gaat helemaal niet over techniek.” Nee, inderdaad. Technische oplossingen werken namelijk alleen als die de mens niet in de weg zitten. Dus de volgorde is: eerst aandacht voor menselijk gedrag, dán pas

In de markt bestaan talrijke hooggecodeerde veiligheidssensoren die middels transpondertechnologie en OSSDsignaalverwerking bijna niet te overbruggen zijn. En er bestaat een variëteit van veiligheidscomponenten waarbinnen aansluiting kan worden gevonden op de bedrijfs- en omgevingsinvloeden van elk specifiek proces.

Denk hierbij aan EMC, temperatuur en mechanische trillingen, of reiniging onder hoge druk en met agressieve middelen.

De creativiteit van de mens is onbegrensd. Dat maakt ons uniek. Laten we die creativiteit juist benutten om machineveiligheid beter, soepeler en bijna onmerkbaar te maken. Want alleen als de machine niet uitnodigt tot manipulatie, laten we die systemen doen wat ze moeten doen.

www.euchner.be www.euchner.nl www.euchner.lu

Volg eens een cursus “menselijk gedrag en machineveiligheid”, dat is confronterend en verhelderend tegelijk.

Auteur: Vladimir Dragosavic

Vladimir Dragosavic is gespecialiseerd in de praktische benadering van machineveiligheid en het bedenken van ergonomische oplossingen waarbij veiligheidssystemen passen bij het menselijk gedrag en de behoefte van bedrijven.

Vladimir Dragosavic is werkzaam als international training manager voor Euchner in Duitsland en lid van verschillende normcommissies. Hij beschikt over meer dan 25 jaar ervaring op het gebied van machineveiligheid en deelt graag zijn ideeën in constructieve discussies.

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 43

HMS NETWORKS PRESENTEERT NIEUWE EWON REMOTE CONNECTIVITEITSOPLOSSINGEN HMS Networks zijn remote connectiviteitsoplossingen met de presentatie van de onlangs overgenomen softwareoplossingen WEBfactory i4connected en i4scada onder het Ewon® merk.

Het nieuwe aanbod biedt machinebouwers en hun klanten een end-to-end IIoT oplossing die data van machines verzamelt en presenteert in een gebruiksvriendelijke webinterface.

Het Ewon aanbod van HMS Networks omvat ‘s werelds meest gebruikte oplossingen voor remote machineconnectiviteit, die veilige toegang tot machines op afstand mogelijk maakt, evenals dataverzameling voor proactief en efficiënt onderhoud van machines.

Met de nieuwe i4 softwareoplossingen kunnen machinebouwers en hun klanten data van aangesloten machines visualiseren in een webinterface, waardoor besluitvorming, controle en service kunnen worden verbeterd en het risico van kostbare machine- en systeemuitval wordt geminimaliseerd.

Hoe werkt het?

Zodra een Ewon gateway - Flexy of Netbiter - op een machine is geïnstalleerd, kan de Ewon i4connected software aan de slag. i4connected verzamelt data van Ewon gateways en presenteert deze aan de gebruiker in een eenvoudig te begrijpen grafische gebruikersinterface. Complexe industriële

processen worden daarbij op toegankelijke wijze weergegeven, zodat de gebruiker fabrieken, gebouwen, machines, apparaten en sensoren veilig kan verbinden en data kan opvragen.

In i4connected kunnen de data in real time worden gevisualiseerd en geanalyseerd, zodat de gebruiker op data gebaseerde beslissingen kan nemen en predictief onderhoud kan uitvoeren.

Met Ewon i4scada profiteren fabriekseigenaren en system integrators bovendien van een volledig webgebaseerde SCADA software waarmee de efficiëntie van complexe industriële processen real-time op locatie kan worden verbeterd. i4scada maakt op data gebaseerde beslissingen mogelijk voor een betere productiviteit en kostenoptimalisatie.

www.hms-networks.com

EMERSON ‘TOUR DE FORCE’ DOOR 19 EUROPESE LANDEN Tijdens het jaar zal Emerson zijn nieuwste vloeistofcontrole- en pneumatische oplossingen met een demotruck rechtstreeks naar de klanten brengen. De Emerson Mobile Tour zal meer kilometers afleggen dan in het verleden en reist naar 19 Europese landen, inclusief nieuwe bestemmingen zoals Litouwen, Roemenië en Turkije.

Op deze manier kunnen klanten de experts van Emerson ontmoeten en belangrijke antwoorden krijgen over hun grootste uitdagingen op het gebied van digitale transformatie, duurzaamheid, machineautomatisering en meer. Tijdens geplande stops op de locaties kunnen bezoekers op dynamische wijze innovaties ontdekken uit Emerson’s portfolio’s van ASCO, AVENTICS, TopWorx, PACSystems en Movicon. De hightech demotruck zal een digitale interactieve ervaring bieden en een ultra-high definition (UHD) scherm met gedetailleerde productinformatie en online engineeringtools.

Tourpresentaties zullen laten zien hoe geavanceerde en intelligente pneumatische technologieën de fabrieksactiviteiten in realtime controleren, hoe de stuur- en 44

computersystemen van Movicon.NExT HMI/SCADA geavanceerde analyses en krachtige visualisaties bieden, en hoe deze schaalbare oplossingen samenwerken om productieprocessen te optimaliseren. Fabrikanten zullen leren hoe ze hun activiteiten digitaal kunnen transformeren en de verzamelde data kunnen omzetten in acties die de besluitvorming kunnen ondersteunen, de energie-efficiëntie en het algehele rendement kunnen verbeteren. https://www.emerson.com/en-gb/automation/fluidcontrol-pneumatics/global-emerson-roadshow-truck

PRODUCTEN PRIMEUR: NIEUWE TESTO 570S HERKENT SNEL EN BETROUWBAAR AFWIJKINGEN Testo, de specialist in innovatieve meetoplossingen, brengt met de testo 570s ‘s werelds eerste slimme manifold op de markt die afwijkingen snel en betrouwbaar herkent en signaleert via de testo Smart App. De wereldmarktleider zorgt zo voor een revolutie inzake langetermijnmetingen bij koelsystemen, airco’s en warmte- pompen. De manifold beschikt bovendien over een batterijduur van 360 uur - een record.

maar liefst 360 uur mee, een absoluut record. Bovendien werd de nauwkeurigheid bij de drukmeting verhoogd tot 0,25% fs, zodat ook bij installaties met lage druk betrouwbare resultaten verkregen worden.

Het analyseren van fouten bij langetermijnmetingen kost niet alleen veel tijd, afwijkingen blijven vaak ook nog verborgen. Daar komt nu verandering in met de nieuwe slimme manifold van Testo, die in combinatie met de Smart app geautomatiseerd en betrouwbaar de afwijkingen uit grote hoeveelheden gegevens haalt. Dat zorgt er niet alleen voor dat niets over het hoofd wordt gezien, maar bespaart ook een boel tijd. Bovendien garandeert het extreem grote geheugen maximale gegevenszekerheid.

Met beschermklasse IP54 kan de manifold ook in zeer lastige omstandigheden betrouwbare resultaten behalen. A2L koudemiddelen vormen evenmin een probleem. De nieuwe testo 570s met 4-weg-ventielblok wordt aangeboden als afzonderlijk instrument, maar ook in drie handige sets. Daarmee kunnen temperatuur, vacuüm en stroom snel en draadloos worden gemeten.

Maar ook voor standaardmetingen biedt de manifold nieuwe voordelen. Zo gaat het hybride systeem van accu en batterij

www.testo.com

PARKER AANDRIJVINGEN MET VARIABELE FREQUENTIE AC15 ET AC20 Parker Hannifin, de wereldleider in bewegings- en besturingstechnologieën, heeft twee nieuwe reeksen AComvormers geïntroduceerd die voldoen aan de nieuwste vereisten voor de industriële markt.

De AC15 en AC20 passen tussen de bestaande AC10- en AC30-serie van Parker en bieden een uitgebreide reeks functies voor een middenklasse omvormer zonder de kosten van systeemaandrijvingsfuncties die niet altijd vereist zijn.

Deze omvatten een onboard webserver, SD-kaartsleuf, brandmodus, twee onafhankelijke PID-lussen en meertraps sequentiële functies. De nieuwe aandrijvingsreeksen van Parker zijn volledig gericht op het industriële middensegment, met eigenschappen waardoor ze ideaal zijn voor meerdere toepassingen, van eenvoudige ventilator-/pompregelaars en transportbanden tot productielijnen met meerdere aandrijvingen die snelheidsvolgers en rekenmachines voor opwindmachines vereisen.

De AC15-serie is achterwaarts compatibel met zowel de AC10-serie als zijn voorgangers. De AC15 biedt standaard Safe Torque Off voor SIL2/PLd en ethernetcommunicatie en is bedoeld om een goedkope en compacte oplossing te bieden voor motorbesturingstoepassingen met open lus. De AC15 is verkrijgbaar in 230 V enkelfasige, 230 V driefasige en 400 V driefasige varianten, met nominale vermogens tussen 0,37 kW

en 30 kW. Ze beschikken allemaal over veel in-/uitgangen en een volledig configureerbaar intern blokschema, en zowel inductie- als PMAC-motortypen worden ondersteund.

De AC20-serie is een uitbreiding van de AC15 op het gebied van zowel functionaliteit als vermogen, en dekt het bereik van 1,5 kW tot 180 kW voor 230 V enkelfasige, 230 V driefasige en 400 V driefasige varianten. De connectiviteit wordt uitgebreid om standaard zowel EtherNet/IP als PROFINET IO te bieden via de onboard ethernetpoort, terwijl verdere veldbusopties kunnen worden gemonteerd via een speciale sleuf voor de communicatieoptie. Andere uitbreidingsopties omvatten een goedkope feedbackkaart voor encodersnelheid en een algemene IO-uitbreidingskaart. Beide uitbreidingsoptiekaarten kunnen op de AC20-aandrijving worden gemonteerd in een van de twee optiesleuven, waardoor een gesloten lusmotorregeling mogelijk is met eenvoudige snelheidsvolging, een open-lusaandrijving met een uitzonderlijk hoog aantal IO, of zelfs een combinatie van beide. www.parker.com AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 45

PRODUCTEN IGUTEX TX3 VEZELGEWIKKELD MATERIAAL igus lanceert een nieuw smeermiddelvrij materiaal, de duurloper die ideaal is voor toepassingen met hoge belastingen. In toepassingen met belastingen van meer dan 80 Mpa kunnen glijlagers van thermoplastische materialen tegen hun grenzen gaan aanlopen. igus heeft het bestaande assortiment standaard glijlagers uitgebreid met de nieuwe igutex vezelgewikkelde glijlagerserie. De serie toont zijn kracht in zwaarbelaste gebieden zoals bouwmachines of takels. De nieuwste ontwikkeling in de productfamilie is het materiaal igutex TX3.

Het biedt nog hogere loopprestaties met hoge dynamische krachten dan eerdere igutex lagers.

Met de igutex-productfamilie heeft igus glijlagers ontwikkeld die gemaakt zijn van zeer sterke vezelgewikkelde materialen.

Ze worden gebruikt waar zeer hoge belastingen optreden en waar spuitgegoten glijlagers tegen hun belastingslimieten kunnen aanlopen. ‘Dit kunnen bouwmachines zijn, de landbouwindustrie of toepassingen in containerkranen of in de offshore-sector’, legt Uwe Sund, Product Manager HeavyDuty Bearings bij igus GmbH, uit.

Extreem sterke filamenten en hun speciale wikkeltechnologiestructuur zorgen voor maximale veerkracht.

Een robuust glasvezelweefsel dient als buitenschaal, terwijl een tribologisch geoptimaliseerde binnenlaag wrijving op de as vermindert en resulteert in een soepel glijdend oppervlak.

www.igus.be

MULTI-PROTOCOL MOTORDRIVES FAMILIE NU OOK MET EXTRA LAGE SPANNING De servoaandrijving CMMT-ST van Festo staat voor zeer economische positioneringstaken en bewegingsoplossingen met een vermogen tot 300 W (800W piek). De CMMT-ST is nog compacter en aanzienlijk goedkoper dan zijn grote broer, de CMMT-AS, terwijl het aansluit- en communicatieconcept, de functiemodules en de standaardveiligheid quasi hetzelfde blijven. Het consistente besturingsconcept betekent dat de CMMT-AS en CMMT-ST als aandrijving eenvoudig gecombineerd kunnen worden met zowel grote als kleine motoren.

De ultramoderne, compacte servoaandrijving CMMT-AS, is een integraal onderdeel van het automatiseringsplatform van Festo. De CMMT-AS is geschikt voor point-to-point en geïnterpoleerde bewegingen en kan in slechts enkele stappen in gebruik worden genomen met de gratis Festo Automation Suite. De servodrive kan probleemloos worden geïntegreerd in de besturingsomgevingen van diverse PLC-sturingen.

Realtime Ethernet-gebaseerde communicatie: • 1 servodrive voor verschillende veldbussen • Met zijn multi-protocolaansluiting zitten alle beschikbare veldbussen in één hardware • Eenvoudig te integreren in automatiseringsoplossingen met controllers van Siemens, Rockwell, Beckhoff en anderen.

46

De servoaandrijvingen CMMT-AS (laagspanning) en CMMT-ST (extra lage spanning) kunnen eenvoudig worden gecombineerd zodat afzonderlijke bewegingen van de toepassing optimaal kunnen worden ontworpen en bediend. De CMMT-ST beslaat het vermogensspectrum van minder dan 50 W tot 300 W en de CMMT-AS maakt een vermogen mogelijk tussen 350 W en 6 kW (wordt nog uitgebreid tot 12 kW).

www.festo.be

PRODUCTEN SIMKON EN VANSICHEN OP AUTOMATICA 2023 Het Limburgse Vansichen Linear Technology was aanwezig op automatica 2023, zij het dan wel onder de vlag van hun Duitse dochter SimKon. Het bedrijf uit de buurt van Keulen - dat 100 % in handen is van Vansichen Linear Technology uit Hasselt - stond voor de tweede opeenvolgende editie op de beurs.

Zaakvoerder Maxime Vansichen - zelf een hele week aanwezig in Duitsland samen met acht medewerkers - blikt uitermate tevreden terug op de beurs. ‘We hebben automatica als zeer positief ervaren. We zijn daar vertrokken met een mooi aantal kwalitatieve leads, boven onze verwachtingen. De vorige editie was ook al zeer goed, maar je merkte wel in vergelijking met toen (volop in de corona nasleep), dat de bezoekers meer lokaal waren terwijl ze nu echt van over de hele wereld naar München kwamen.’

zijn interessant voor ons, maar ook onder de exposanten zitten veel inspirerende zaken voor Vansichen en SimKon. In 2025 zijn we dus opnieuw van de partij.’

‘De beurs sluit zeer goed aan bij één van onze hoofdactiviteiten; namelijk het ontwikkelen en produceren van tracks voor industriële robots. Niet alleen de bezoekers

www.simkon.de www.vansichen.be

BESCHERMRAND VOOR DE SERIE 09 ROBUUSTE KEYPADS Bij sommige toepassingen worden gebruikers geconfronteerd met extra uitdagingen bij het bedienen van besturingen. Bijvoorbeeld bij voertuigen die continu in beweging zijn op oneffen terrein of bij het gebruik werkhandschoenen – dit kan extra problemen veroorzaken bij de bediening.

Om onbedoelde bediening en bedieningsfouten te voorkomen, breidt EAO als deskundige partner voor betrouwbare, intuïtieve Human Machine Interactions het assortiment uit met een nieuw accessoire – de nieuwe Serie 09 beschermrand voor de robuuste keypads met 6 of 8 drukknoppen.

Het robuuste en schokbestendige beschermframe voldoet ook aan specifieke normen in verschillende toepassingsgebieden.

Zo vereist de norm EN1501-1:2021 dat alle besturings- en bewakingseenheden aan de buitenkant van vuilniswagens tegen onbedoelde bediening of aanraking worden beveiligd. Op deze manier kunnen foutieve bediening en ongecontroleerde bewegingen van bijvoorbeeld hijswerktuigen, worden voorkomen.

Bedieningen op vuilniswagens moeten ook met werkhandschoenen kunnen worden bediend. De nieuwe beschermrand van de Serie 09 kan eenvoudig op het robuuste keypad met 6 of 8 drukknoppen gemonteerd worden,

waardoor de individuele drukknoppen van elkaar worden gescheiden. Dit maakt het eenvoudig om de gewenste functie te bedienen, zelfs met werkhandschoenen.

De Serie 09 beschermrand is niet alleen een antwoord op de norm EN 1501-1:2021 voor vuilniswagens, maar biedt ook een echte meerwaarde bij andere toepassingen met de intuïtieve bediening van de robuuste keypads – voor veilig gebruik bij zware, veeleisende toepassingen.

www.eao.com/09-keypads

AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 47

PRODUCTEN VERNIEUWDE DUBBELWERKENDE PERSLUCHTCILINDER CG1-Z1 VAN SMC IS FLEXIBEL EN ONDERHOUDSARM Van klemmen, pick & place tot positionering: luchtcilinders worden in de industrie voor uiteenlopende toepassingen ingezet. Als gevolg van de behoefte aan meer flexibiliteit, eenvoudiger onderhoud en dus meer efficiëntie, nemen de eisen aan deze pneumatische componenten steeds meer toe. SMC heeft daarom haar dubbelwerkende luchtcilinders met enkele zuigerstang en demping vernieuwd. Daardoor is een vrije keuze van montage mogelijk en is er minder onderhoudswerk, omdat ophoping van vuil en stof wordt voorkomen.

Luchtcilinders zijn onmisbare standaard componenten binnen zowel algemene automatisering als in gespecialiseerde sectoren, waaronder bijvoorbeeld de voedingsindustrie.

Tegelijkertijd groeien de vereisten voortdurend, gericht op het verzekeren van een verhoogde betrouwbaarheid van het proces.

Naast een ruime keuze in diverse diameters voor de zuigerstang en een uitgebreid gamma aan standaard slaglengtes, wordt de toepassing vooral beïnvloed door de beschikbare opties voor montage en aansluiting.

Tijdens de configuratie kunnen gebruikers naar wens de positie van de luchtaansluiting selecteren, zowel aan de zijde van de cilinderafdichting als bij de cilinderkop. Er zijn vier beschikbare posities in stappen van 90°. Dit resulteert in aanzienlijke flexibiliteit voor diverse toepassingen en voor het overkoepelende machineontwerp.

de verschillende opties voor montage-elementen: variërend van voetbevestiging, flens en gaffel, tot tegenlager, draaibevestiging, stangbevestiging en dubbele koppeling. De montagematen zijn in lijn met die van de vorige CG1-Z serie, wat betekent dat ze naadloos vervangen kunnen worden door de CG1-Z1-serie.

Het verbeterde ontwerp heeft niet alleen geresulteerd in een eigentijdse en hoogwaardige uitstraling, maar ook in vloeiende overgangen, afgeronde oppervlakken en doordachte groeven, verbindingspunten en contouren. Deze ontwerpeigenschappen voorkomen de ophoping van vuil en stof, waardoor de CG1-Z1-serie minder frequent gereinigd en onderhouden hoeft te worden, wat leidt tot tijds- en kostenbesparingen.

SMC biedt deze serie dubbelwerkende luchtcilinders aan in diverse afmetingen. Met zuigerstanglengtes van 20, 25, 32, 40, 50, 63, 80 en 100 mm kunnen standaard slaglengten variëren van 25, 50, 75, 100, 125, 150, 200, 250 tot 300 mm, met een maximale slag van 1.000 mm. Gebruikers kunnen voor het zuigerstanguiteinde kiezen tussen een standaarduitvoering met binnendraad of buitendraad. www.smc.be

Deze hoge mate van vrijheid wordt tevens geboden door

WITTENSTEIN ALPHA - VOLLEDIGE AANDRIJFOPLOSSINGEN ONDER ÉÉN DAK - NU MET 2 METER TANDHEUGELS Als expert in lineaire systemen ligt onze knowhow in het verbinden van reductiekast, motor, tandwiel en tandheugel tot een unieke systeemoplossing.

We bieden oplossingen aan die aangepast zijn naar uw specifieke noden op vlak van vlotte rondloop, positioneernauwkeurigheid en voedingskracht van lineaire aandrijvingen.

Om nog beter tegemoet te komen aan de behoeften van

48

klanten, hebben we ons Value en Advanced portfolio uitgebreid met tandheugels met een lengte tot 2 m.

Afhankelijk van de toepassing kunt u nu kiezen uit versies van 2 x 1 m en 1 x 2 m.

Ontdek de optimale tandheugel voor jouw toepassing! We helpen je graag bij het kiezen. https://alpha.wittenstein.biz/ producten/rondsel-en-tandheugelsystemen/

TECHTELEX Rittal opende het gloednieuwe Rittal Application Center (RAC) in zijn Belgische hoofdzetel op het Lokerse industrieterrein aan Stokkelaar 8. Klanten kunnen hier de voordelen van automatiseringstechnologie voor hun projecten uitproberen en nieuwe manieren ontdekken om de efficiëntie van hun workflow te verhogen. De snelheid en nauwkeurigheid van het Rittalmachineportfolio, gebundeld met de eenvoud en gebruiksvriendelijkheid van de engineeringsoftware van zusterbedrijf Eplan, ontzorgt industriële spelers over de volledige waardeketen van bordenbouw. ‘Het Rittal Application Center geeft praktische antwoorden op de meest uiteenlopende technische vragen waar fabrikanten vandaag voor staan. Hier kunnen paneelbouwen schakelmateriaalfabrikanten hun projecten inbrengen en werken wij praktisch met hen samen aan oplossingen op maat’, zegt Mario Van Bever, Business Development & Marketing Manager bij Rittal. (www.rittal.be) Om aan de vraag van klanten te voldoen, breidt Apex Dynamics het Benelux-magazijn in Helmond uit met een aanzienlijk aantal palletplaatsen. Het bedrijf vergroot het magazijn in Nederland voor de derde keer vanwege een sterke groei. In het Benelux-magazijn zijn momenteel meer dan 3.000 artikelen op voorraad. Elke Apex Dynamics-vestiging in Europa heeft een eigen voorraad die beschikbaar is voor alle filialen. Dit betekent dat het aantal direct beschikbare artikelen in Europa meer dan 12.000 bedraagt. De normale levertijd van 3 weken (bij levering vanuit de hoofdfabriek in Taiwan) kan dus vaak worden verkort tot enkele dagen in geval van machine-stilstand of andere urgente situaties. (www.apexdyna.be) Installateurs, groothandelaren en andere professionals kunnen in oktober de gecombineerde vakbeurs Solar Solutions / Green Heating Solutions bezoeken. Hier kunnen zij de nieuwste producten op het gebied van zonne-energie, duurzaam verwarmen, energieopslag en EV-laadinfrastructuur ontdekken. Deze eerste Belgische versie van de beurs vindt plaats op woensdag 25 & donderdag 26 oktober 2023 in Kortrijk Xpo. De nieuwe Kortrijkse vakbeurs is de derde editie van de internationale succesformule, die verder de drukbezochte beurzen Solar Solutions Amsterdam en Solar Solutions Düsseldorf omvat. Dankzij de intensieve samenwerking met ODE, de Vlaamse organisatie voor duurzame energie, die aanwezig zal zijn met sectorfederaties PV Vlaanderen, het Warmtepomp Platform en het Warmtenetwerk Vlaanderen is een hoogstaand kennisniveau gewaarborgd. Met 125+ exposanten uit 8 landen en een verwachte 8.000 bezoekers wordt Solar Solutions / Green Heating Solutions de grootste vakbeurs voor duurzame energie in België. De beurs is exclusief voorbehouden aan een vakpubliek uit de sector van duurzame energie. (www.solarsolutionskortrijk.be) Danfoss Drives heeft een contract getekend voor een partnerschap met 2 grote spelers op het gebied van elektrische aandrijftechniek in België: ATS & Breemes itsme. ATS Groep en Danfoss werken voortaan intensief samen en dit zowel op het vlak van sales als op het vlak van technische ondersteuning. ATS Groep is een multidisciplinaire technologiegroep en realiseert totaalprojecten in elektro, automatisering, mechatronica en HVAC. Bovendien is ATS ook distributeur van zowel gespecialiseerd industrieel elektrisch materiaal als standaard elektrische componenten en dit op 5 verschillende locaties. Danfoss heeft ook een partnerschapscontract ondertekend met Breemes itsme. Itsme staat voor Industrial Technology & Supply for Mechanical & Electrical. In België opereert het bedrijf onder de naam van Breemes en is het actief als distributeur van elektrotechnische componenten aan industriële eindgebruikers, machinebouwers en technische installateurs. Bij Danfoss is inmiddels Gert Van Malderen benoemd tot hoofd van Key Customers bij Danfoss Drives België. (www.danfoss.be) The Rotating Company heeft RMEI uit Frankrijk overgenomen. Dat Franse bedrijf uit Compiègne, met meer dan 25 medewerkers, is specialist in industriële roterende machines in de regio Hauts-de-France. De overname kadert volledig binnen de strategie van The Rotating Company om zijn corebusiness verder te versterken. ‘Niet alleen boren we nu een nieuwe markt aan, we halen ook bijkomende kennis en expertise in huis. Op alle vlakken is deze uitbreiding dus een versterking die niet alleen voor een betere dienstverlening, maar ook voor meer efficiëntie zal zorgen’, reageert CEO Emmanuel Buyck. Ontstaan als Motoren Françoys in 1991, levert het bedrijf producten en diensten inzake elektrische aandrijvingen en rotating equipment voor de industriële sector. Het bedrijf heeft vestigingen in België en Noord-Frankrijk en telt een groot netwerk van trouwe leveranciers.

Sinds 2013 staat Emmanuel Buyck aan het roer van het bedrijf. Onder zijn vleugels kende The Rotating Company een sterke groei. Emmanuel Buyck: ‘Niet alleen organisch, maar ook via strategische acquisities proberen we ons marktaandeel stelselmatig te vergroten. Zo namen we zes jaar geleden De Vuyst Elektromotoren uit Merelbeke en twee jaar geleden nog Pump Fleet Services uit Geraardsbergen over. Op die manier zijn we er in geslaagd om onze kennis te verbreden en onze dienstverlening verder te optimaliseren. Door de overname van RMEI halen we opnieuw specifieke expertise in huis. We vormen nu een sterke groep met dezelfde missie en aanpak.’ RMEI heeft meer dan 30 jaar ervaring op het vlak van reparaties en de verkoop van elektromotoren, tandwielkasten, frequentieregelaars, elektrische pompen en frequentieregelaars. (www.therotating.company) AUTOMATION MAGAZINE SEPTEMBER 2023 / 49

AFSLUITER SPEAKERS’ CORNER VOOR EXPERTS UIT DE TECHNIEK

DE ZELFLERENDE ROBOT De transportprijs van een zeecontainer van Azië naar Europa is inmiddels van zo’n 15.000 dollar (in corona tijd) naar 2.000 dollar getuimeld. Die prijsval heeft vermoedelijk een aantal redenen, maar eentje ervan is dat de maakindustrie in China allesbehalve op volle toeren draait. Dit kan erop wijzen dat onze bedrijven hun producten niet meer massaal laten maken in Azië.

‘Never waste a good crisis’: in Europa zijn politici en bedrijfsleiders gaan beseffen dat we economisch minder afhankelijk moeten zijn van de andere continenten. Er is op deze aardbol geen grotere consumentenmarkt dan Europa.

Dat is een grote sterkte. Bedrijven realiseren zich in het post coronatijdperk dat je door een slimme automatisering beter lokaal kan produceren om dan meteen te kunnen verkopen aan de rijke Europese consument. Zo ben je niet afhankelijk van uw aanvoerlijnen.

Automatisering drukt de hoge loonkost en maakt delocatisatie minder noodzakelijk. Slimme fabrieken zorgen voor ‘massaproductie op maat.’ Daarom is het belangrijk dat ondernemers, ingenieurs en technici op automatiseringsgebied geïnspireerd worden. De tweejaarlijkse automatica beurs in München zorgt hier voor zuurstof.

Helaas, van de 41.000 bezoekers kwam er een bijzonder mager aantal uit België. De organisatie telde vanuit ons land welgeteld … 154 registraties. Als buurland van Duitsland is dat aan de lage kant, zeker in vergelijking met andere buurlanden zoals Nederland, dat in de top tien zit van het aantal bezoekers.

‘In industriële omgevingen zal de zelflerende robot productieprocessen stroomlijnen.’

Niet alleen de automatica-bezoeker is interessant voor standhouders, maar andere exposanten en aanwezige experts tonen hoe de maakindustrie er in de toekomst uit zal zien. Kunstmatige intelligentie (AI) heeft een ongelooflijk potentieel. Door machine learning kunnen robots complexe taken uitvoeren. Veel complexer in vergelijking met robots die nu voorgeprogrammeerde bewegingen uitvoeren. Een machine die voortdurend zijn prestaties verbetert door ervaring en aanpassing - net zoals mensen - is geen droom, wel realiteit. De nieuwe generatie robots zal observeren, 50

analyseren en leren van hun omgeving. Niemand moet aanpassingen programmeren. Leidt dit tot het einde van de operator? Het einde van CNC-machines?

In industriële omgevingen zal de zelflerende robot productieprocessen stroomlijnen. Ze kunnen worden geprogrammeerd om complexe machines te bedienen en te onderhouden, defecten in producten te identificeren en workflows te optimaliseren. Later zullen ze apparatuurstoringen voorspellen en voorkomen, waardoor zowel tijd als middelen worden bespaard. We staan aan de drempel van een nieuw tijdperk. Ons land mag die (r)evolutie niet missen!

Aan de start van het nieuwe academiejaar 2023-2024 zou het eveneens interessant zijn om de tientallen doctoraatsstudenten die een onderzoekthema uitwerken, voor te stellen aan de industrie waarbij industriële partners inspirerend of adviserend kunnen optreden zodat door een wisselwerking interessante raakpunten worden gevonden voor uitdagingen waarvoor onze maakindustrie oplossingen zoekt.

Zo komen academici uit de ivoren toren en helpen ze in het veld mee aan innovatieve projecten. Bij de TU Delft aan de Afdeling Lucht & Ruimtevaart wordt dit momenteel reeds gedaan. Op praktijkgebied probeert onze industrie via duaal leren jonge studenten kennis te laten maken met de uitvoering in de praktijk. Op theoretisch gebied zou dit ook aangewezen zijn. De academische wereld kan samenwerken met de industrie door slimme studenten en onderzoekers te laten werken op onderwerpen en innovaties die voor bedrijven belangrijk zijn. www.vansichen.be www.automatica-munich.com Maxime Vansichen is de oprichter en eigenaar van Vansichen Linear Technology. Het familiebedrijf uit Hasselt is verdeler van standaard lineaire componenten en bouwt lineaire systemen op maat om het bereik van robots te vergroten.

ATB Automation Mechanics Motion Control

Machines met meer flexibiliteit en productiviteit: het XTS lineaire transportsysteem XTS verhoogt opbrengst door individuele bewegingen XTS verkort de time-to-market met innovatieve machineconcepten XTS maakt softwaregebaseerde formaatwijzigingen mogelijk zonder downtime XTS minimaliseert de voetafdruk door zijn compacte ontwerp

De optimale oplossing voor elke toepassing: met individuele trajecten kunnen rijpaden worden aangepast aan de lay-out van de machine schaalbare prestatieklassen maximaliseren transportmassa's en dynamiek geïntegreerde XTS-simulatie vereenvoudigt fabrieksontwerp voorgemonteerde functiemodules als plug-and-play oplossing voor een snelle projectimplementatie roestvrijstalen uitvoering XTS Hygienic voor bijzonder veeleisende omstandigheden in de voedings- en farmaceutische industrie XTS Track Management verhoogt de flexibiliteit door het invoegen en verwijderen van movers op verschillende systeemniveaus

Scan en ontdek alles over het XTS lineaire transportsysteem