120288 _MSMD_4_2012_Opmaak 1 30-08-12 16:37 Pagina 12
12
Honderd jaar onderwij De Smithoek in Den Ham Op zaterdag 1 juni 1912 ging ‘op een terrein gelegen aan de klinkerweg Vriezenveen-Ommen, in de kom der Gemeente Den Ham’ een klein schooltje van start: de Hervormde School/De Smithoek. Precies honderd jaar later werd de nieuwe basisschool De Smithoek opgeleverd, onderdeel van een Brede School. Aanleiding voor een jubileumboek over honderd jaar onderwijs op een dorpsschool en wat daaraan vooraf ging. n 1696 was er in het markeboek van Den Ham voor het eerst sprake van een dorpsschool. Kort daarna waren Berent Wijchers en Derk te Nienhuys schoolmeesters in een oud éénklassig schooltje, dat dreigde om te vallen. Deze school stond dichtbij de kerk en de pastorie. De koster was onderwijzer, maar vaak ook nog voorzanger, doodgraver, nieuwslezer, kerkschoonmaker, klokkenluider en boer. In 1767 kwam Pieter Hoefman als koster/onderwijzer. Met zijn komst volgde een periode van 114 jaar lesgeven door een Hoefman. Deze familie leverde dus een wel heel bijzondere bijdrage aan het onderwijs in Den Ham. Pieters opvolger Adolf Hoefman had een goede reputatie. De schoolopziener roemde hem zeer in 1811. ‘Hij geniet iedere achting. De school in Den Ham behoort tot de allerbeste. Meermalen heb ik mijn bevreemding niet kunnen verbergen wanneer ik de edele
I
De klas van Ina van der Vegt (geboren in 1962).
Hoefman tussen de 250 tot 325 kinderen in een ongeschikt locaal in alle opzichten voldoende en zeer doelmatig onderwijs zag geven en de grote kunst zag beoefenen om de verwonderde orde onder zoveel kinderen te bewaren zonder plak of stok of enig tuchtwapen.’ De schoolinspecteur rapporteerde in 1833 dat Den Ham de beste school was in het vijfde district met in totaal 39 scholen. Op zeer doelmatige en haast volmaakte wijze leerde meester Hoefman de letterklanken. Taalkundige ontleding werd ook beoefend en er werden godsdienstige liederen gezongen, tweestemmig.
Andere scholen Andere scholen vóór 1912 waren de Linderschool en de in 1907 geopende (gereformeerde) School met den Bijbel. Kinderen uit Den Ham maakten ook gebruik van de school in Egede, binnen de Gemeente Hellendoorn, dat kerkelijk behoorde tot Den Ham. De Gemeente Hellendoorn verzocht de gemeente Den Ham de hulponderwijzer te betalen, omdat de meeste kinderen afkomstig waren uit het binnen Den Ham gelegen Meer. De Gemeente Den Ham weigerde de jaarlijkse
De Hervormde School te Den Ham, een baken in het dorp.
