Militaire Courant editie december 2021

NO. 14, DECEMBER 2021, € 4,– WWW.MILITAIRECOURANT.NL

MILITAIRE COURANT

CHINOOKS ZIJN GELAND ALLES OVER DE VERNIEUWDE CHINOOK-HELIKOPTER DOOR DE OGEN VAN VLIEGER BRAM, P.4

Commandant Leijtens, koken met de marine, Gijs Tuinman en Schaduwoorlog Uruzgan DEFENSIE

2 – MILITAIRE COURANT

Aan het werk!

E

en terugkerend fenomeen is het feestdagengevoel in november. Het lijkt wel of het hele land enorm uitkijkt naar Pakjesavond, de kerstdagen en Oudjaar. Toch moet er in het laatste kwartaal nog veel werk verzet worden en niet alleen op de redactie van de Militaire Courant. Vanuit de gehele krijgsmacht kwamen berichten over oefeningen: een grote training in Litouwen met échte tanks, het marineschip Zr.Ms. Evertsen dat terugkwam van een zeven maanden durende reis naar de andere kant van de wereld en de vliegtrainingen bij nacht moeten ook niet vergeten worden. Voor ongeveer 750 militairen is het sinds half november weer bittere ernst: zij worden ingezet in de strijd tegen COVID-19. Verspreid over ziekenhuizen en GGD-teststraten laten ze opnieuw zien dat ze de samenleving ondersteunen. Het is wel grondwettelijk bepaald dat zij ter ondersteuning van de civiele autoriteiten opgeroepen kunnen worden, vanzelfsprekend mogen we het naar mijn mening niet vinden. Niet zolang het defensiedeel van de Rijksbegroting onder de maat is. Voor nieuws hierover moeten we 2022 afwachten.

In de editie die u in handen heeft, staat genoeg lees- en kijkmateriaal om de

financiën en virussen even te vergeten.

Zo gaat het hoofdartikel over het vernieuwde type Chinook-helikopter van de luchtmacht (p.4). Nog niet eerder is er zo uitgebreid over de moderne techniek verteld, ook kunnen we een unieke fotoserie presenteren. Hierdoor krijg je vanzelf zin om een rondje mee te vliegen!

Daarnaast presenteren we in deze editie twee nieuwe rubrieken. Allereerst What’s Cooking? (p.38) Hierin kijken we hoe er in de krijgsmacht gekookt wordt, want bij elk onderdeel kent men andere manieren van voedsel klaarmaken. Voor nu kunt u aan de slag met een heus kerstrecept.

De tweede noviteit is een verslag van een onderzoek door The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). Jaarlijks publiceert deze denktank ongeveer dertig studies op het snijvlak van geopolitiek, internationale veiligheid en defensie. In deze Militaire Courant vertelt een medewerker over robots en autonome systemen (p.32).

Fijne feestdagen en veel lees- en kijk­ plezier gewenst!

MIREILLE BREGMAN Redacteur Militaire Courant mireille@militairecourant.nl

DECEMBER 2021 – 3

HHH Op verzoek van het ministerie van Volks­ gezondheid, Welzijn en Sport springt Defensie sinds afgelopen maand wederom bij in de zorg voor coronapatiënten. Hierbij draait het om de inzet van artsen, verpleegkundigen en ondersteunend personeel. Zij krijgen eerst training van de civiele collega’s en voeren daarna operationele steun uit.

De inzet van Defensie in de zorg gebeurt vooralsnog met name in Utrecht en Maastricht. HHH Het luchtverdedigings- en commandofregat Zr. Ms. Evertsen is na bijna zeven maanden weer thuis. Na 43.000 zeemijl te hebben afgelegd, als onderdeel van de UK Carrier Strike Group, met vijftien oefeningen en bezoeken aan twaalf landen zit de klus erop. Op 5 december konden de 180 bemanningsleden hun familie weer in de armen sluiten: precies op tijd voor Pakjesavond! HHH De Inspectie Veiligheid Defensie heeft geconcludeerd dat het helaas niet mogelijk is om sluitend vast te stellen wat de oorzaak was van het noodlottige ongeval met een NH90-helikopter op 19 juli vorig jaar. Bij deze crash in het Caribisch gebied kwamen luitenant-ter-zee der tweede klasse oudste categorie Christine Martens en luitenant-ter-zee der tweede klasse oudste categorie Erwin Warnies om het leven. HHH Op verzoek van het kabinet blijft Defensie voorlopig locaties beschikbaar stellen voor de opvang van asielzoekers en Afghaanse evacués. Omdat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers kampt met een tekort aan opvangplekken, biedt Defensie al sinds augustus onderdak aan 880 mensen in de Willem Lodewijk van Nassaukazerne en het Walaardt Sacré Kamp. Deze opvanglocaties zullen nog tot 1 mei komend jaar beschikbaar gesteld blijven. HHH

FOTO DEFENSIE

BEELD: MINISTERIE VAN DEFENSIE

KORT NIEUWS

Alles over de vernieuwde Chinook, p.4.

Inhoud Nieuwe type Chinook-helikopter

4

Actuele missies

10

Luitenant-generaal Hans Leijtens

12

Mijn functie: Gijs Tuinman

16

Column Marc Bentinck

19

Politiek: Freek Jansen van FVD 20 Factsheet: X-300 Integrator

24

In bedrijf: DAF

26

Veteranenverhaal

29

NIMH: vrouwelijke pioniers

30

HCSS

32

What’s Cooking?

38

Film: Operation Mincemeat

41

Column Niels Roelen

45

Prijsvraag en colofon

47

Boeken Interview Cornelis Hoefnagel 34 Artikel Schurft 37 Interview Olof van Joolen 42

4 – MILITAIRE COURANT

DECEMBER 2021 – 5

CHINOOK

NIEUWE CHINOOKS! ‘Deze helikopter is waanzinnig’ Voorjaar 2021 stroomden de eerste vernieuwde Chinookhelikopters bij de Koninklijke Luchtmacht in. Tijd om het multifunctionele militair werkpaard van Defensie van dichtbij te bewonderen: op bezoek bij 298 squadron op vliegbasis Gilze-Rijen. Vlieger Bram onthaalt ons met ‘Ik heb een kistje voor jullie geregeld’.

DEFENSIE

6 – MILITAIRE COURANT

Dit jaar zijn de eerste vernieuwde Chinookhelikopters in Nederland aangekomen.

DOOR MIREILLE BREGMAN EN NIELS ROELEN

K

apitein Bram is vlieger op de Chinook-helikopter en neemt ons mee naar zijn kantoor, cockpit van zijn ‘kist’. Hier steekt hij enthousiast van wal met een verhaal over zijn werk: ‘Deze helikopter is waanzinnig!’

Bram vertelt eerst over zijn drive om bij de luchtmacht te werken: ‘Het begint vanuit mijn vliegerhart; het graag willen vliegen. Daarbij komt tactisch vliegen bij nacht en laagvliegen. Natuurlijk is het samenwerken met de mensen waar het om draait ook erg belangrijk: mijn crew en de militairen die ik ergens moet afzetten. Onderdeel uitmaken van de

ketting waarin we opereren, als crew en squadron, is waanzinnig!

‘Op dit squadron hebben we vier operationele teams, “vluchten” genoemd. Normaliter kent het squadron vijf vluchten, maar door personele tekorten kunnen we slechts vier vluchten vullen. Elk team heeft acht vliegers en acht loadmasters (zij zijn de baas over de “buik” van de helikopter) die rouleren, elke vlucht wordt aangestuurd door een vluchtcommandant. Ik ben zelf ook vluchtcommandant, dus ik geef sturing aan het team, denk na over leerdoelen en bedenk hoe we het best de aanwijzingen van de squadron­ commandanten kunnen opvolgen. Stel dat je op uitzending gestuurd wordt, dan doe je dat met de vlucht waarin je nu opereert.’

Een normale werkdag begint met het checken van bijzonderheden en pilot information. Daarna komt de crew bij elkaar en doorloop je een briefing: welke oefeningen en taken moeten er uitgevoerd worden; wie zit waar aan boord; zijn de kaarten geprint; is de datakaart met missiegegevens geprepareerd voor de cockpit? De Technische Dienst zorgt er in de hangar voor dat de helikopter inzetbaar is en buiten staat,

DECEMBER 2021 – 7

CHINOOK

DEFENSIE

zelf doet de crew ook checks voordat de Chinook wordt opgestart.

Vernieuwde heli Dit jaar zijn de eerste vernieuwde Chinook-helikopters Nederland binnengekomen. ‘Aan de buitenkant zie je verschil in kleur: waar het oude type groen gekleurd was, is de nieuwe zandkleur volgens het Amerikaanse kleurenpatroon. Wat ook opvalt is dat de nieuwe neus stomper is dan de oude, waardoor de aerodynamica anders is en de kist stabieler vliegt. De structuur van de machine bestaat meer uit één stuk, wat ten goede komt aan onderhoud en reparatie.

Voor de vlieger zelf zit het grootste verschil in de cockpit. ‘Voorheen vlogen we in de Delta-helikopters, nu is dat de CAAS. Technologische termen, maar het komt erop neer dat het cockpitsysteem nu beter past bij onze manier van optreden. De eerdere software was verouderd en liep achter op wat er wereldwijd aan mogelijkheden was. Bij vernieuwing waren er twee mogelijkheden: of alles zelf ontwerpen, wat een kostbaar traject is, of bestaande helikopters aankopen en zelf aanpassingen doen. De tweede optie is het

geworden: een luchtvaartelektronica­ CERTIFICERING systeem volgens standaardontwerp, De Militaire Luchtvaart oftewel Common Avionics Architecture Autoriteit zorgt voor cerSystem (CAAS). Dit systeem vind je in tificering. Ze contromeerdere transporthelikoptertypes over leert of alle onderdelen de hele wereld terug. van een machine lucht‘Het systeem speelt in op de wensen van waardig zijn. Dat behelst de vlieger, je kunt bijvoorbeeld zelf kie(helaas) meer dan alleen zen wat er op je schermen te zien is. Een een rondje vliegen, simpele maar doeltreffende verbetering waardoor het even tijd is dat de schermen nu in kleur zijn in in beslag neemt voordat plaats van monochroom. Nu zijn no-fly alle helikopters goedgeareas beter zichtbaar, wat handig is als keurd zijn. de heli niet in het vuurgebied van de Pantserhouwitser moet komen. Voorheen zag je een zwarte lijn op een groen scherm en kreeg je een hardcopy-kaart met markeringen. Dat betekende dat je tijdens het vliegen veel moest vergelijken. Nu kunnen we beter focussen op het managen van de missie en gaat er minder aandacht uit naar het vliegen an sich.’

Oefening Op weg naar de vliegbasis zagen we al twee Chinooks

8 – MILITAIRE COURANT

DEFENSIE

met twee Apaches in formatie vliegen, die terugkeerden van een gezamenlijke oefening met de luchtmobiele brigade. Chinooks zijn gemaakt om laag te vliegen en materieel en mensen van de grond op te pikken. Van alle helikoptertypes vliegen ze niet het hardst. Laagvliegen is dé ‘Chinook-truc’ om ongezien te blijven.

Tijdens zo’n oefening en in het echt zijn de Chinooks afgeladen vol. Ten eerste heb je de crew van zeven personen: twee loadmasters, twee vliegers, twee doorgunners die een wapen vanuit de open deur kunnen bedienen. Vervolgens zitten er 38 bepakte militairen.

Als de situatie erom vraagt, kunnen er natuurlijk altijd meer personen in.

Ondertussen is er buiten een Chinook geland die vervolgens de loods in wordt getrokken. Voor ons is het mooi om te zien, maar ook voor Bram, die dit toch al veel vaker heeft meegemaakt. Er verschijnt direct een big smile op zijn gezicht.

Technologie Het is duidelijk dat technologie een steeds belangrijkere rol speelt in de helikopter, maar nemen apparaten nu niet de rol van de vlieger over? Dat niet, volgens Bram. ‘De vlieger wordt nu anders ingezet: van manager van het vliegtuig naar manager van de vliegtechnische kant van de missie. We houden ons nu meer bezig met informatiemanagement; de kist beschikt bijvoorbeeld over meer en betere radio’s. Er is communicatie via de satelliet mogelijk waardoor je voor het doorgeven van berichten niet per se in het zicht van de ander hoeft te zijn.

‘Natuurlijk zijn we heel blij met alle technologische snufjes waar we nu mee kunnen werken, maar we worden ook nog steeds getraind in het handmatig vliegen. Niet alles is gedigitaliseerd, er blijft backup.

En het samen vliegen en met elkaar ingespeeld raken

op handelingen blijft een belangrijke factor, zoals je ziet bij nachtvliegen. Dan moet je elkaar echt vertrouwen. In principe vlieg je dan zonder licht in de cockpit en alleen met nachtzichtapparatuur op, dus non-verbaal communiceren is er niet bij.’

Vredestaak

OPLEIDING

Als iemand de volledige officiers­opleiding op de Koninklijke Militaire Academie doet, duurt de complete vliegeropleiding ongeveer zes jaar.

De KMA duurt vier jaar, daarna volgt de EMVO (Elementaire Militaire Vlieger­opleiding) van één jaar op vliegbasis Woensdrecht. De initiële opleiding in Fort Hood, Texas, in de Verenigde Staten van elf maanden is het eind van het traject. werkenbijdefensie.nl.

Nederlandse Chinooks worden naast nationale oefeningen ook ingezet voor vredestaken. Sowieso staat er in Nederland in de zomer altijd een readiness force paraat, die direct kan uitvliegen bij bosbranden binnen de landsgrenzen. Dit jaar werd echter ook de hulp van NAVOpartners ingeroepen toen de bosbranden in Albanië en Griekenland niet controleerbaar bleken. De nieuwe heli’s mochten er helaas nog niet heen omdat de certificeringsprocedure door de Militaire Luchtvaart Autoriteit vertraging heeft opgelopen, maar de donkergroene Chinooks waren wel naar het buitenland.

‘Daar kunnen we echt het verschil maken. Onderaan de heli hangen we een bambi bucket met 10.000 liter water. Dat laat je in één keer los of je maakt een stoplijn naast een brandbaar gebied. Dit is echt iets moois dat we met de Chinook kunnen. Van de aanvraag tot daadwerkelijk daar zijn, zat ongeveer 48 uur, dat ging best snel.’

Waarschijnlijk is volgend najaar de Chinook-vloot compleet. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er vijftien in Nederland rondvliegen en vijf worden ingezet voor trainingsdoeleinden in Texas. Als je er een ziet vliegen, maak dan een foto! Het 298 squadron vindt het op sociale media leuk om getagd te worden, kijk op het account van @298_sqn_rnlaf.

DECEMBER 2021 – 9

CHINOOK

DEFENSIE

10 – MILITAIRE COURANT

LITOUWEN (eFP)

Mali (EUTM, EUCAP Sahel en Minusma) Nederland draagt met vijf militairen bij aan de EU-trainingsmissie in Mali (EUTM Mali). Die traint Malinese strijdkrachten en adviseert om de zogeheten G5-troepenmacht operationeel te maken. Deze G5 bestaat uit Mali, Burkina Faso, Mauritanië, Niger, Tsjaad. Ook levert Nederland maximaal vijftien functionarissen voor de civiele missies van de EU in de Sahel (EUCAP Sahel).

Die zijn gericht op versterking van de binnenlandse veiligheidssectoren in Mali en Niger. Daarnaast levert Nederland aan de VN-missie Minusma maximaal tien functionarissen van politie en Koninklijke Marechaussee, en twee tot drie militaire stafofficieren.

OEGANDA (ACOTA) Nederland neemt soms deel aan het Global Peace Operations Initiative (voorheen Africa Contingency Operations Training & Assistance (ACOTA)-programma). Het programma vergroot de capaciteiten van 25 Afrikaanse landen door instructie en training, zodat deze in Afrika vredesmissies kunnen uitvoeren (met een mandaat van de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie).

Defensie levert een bijdrage aan de versterkte militaire aanwezigheid van de NAVO in Litouwen, de zogeheten enhanced Forward Presence.

Het gaat om 270 militairen voor een multinationale battle­group. Het bataljon waarvan Nederland deel uitmaakt, staat onder Duitse leiding en is gestationeerd in Rukla. Het is een van de ‘geruststellende maatregelen’ voor de Oost-Europese bondgenoten.

LIBANON, SYRIË EN ISRAËL (UNTSO) De United Nations Truce Supervision Organization (UNTSO) observeert de afgesproken bestandslijnen tussen Libanon, Syrië en Israël.

UNTSO opereert in hetzelfde gebied als UNDOF (United Nations Disengagement Observer Force). En in ZuidLibanon in hetzelfde gebied als UNIFIL (United Nations International Force In Lebanon). Nederland levert twaalf militairen aan deze missie.

GAZASTROOK (EU BAM en USSC) De European Union Border Assistance Mission (EU BAM) is een missie van de Europese Unie. De missie helpt bij het grensbeheer aan de grensovergang bij Rafah in de Gazastrook.

Nederland draagt in de regio ook bij aan de United States Security Coordinator (USSC). Deze missie vindt plaats in Ramallah op de Westelijke Jordaanoever.

Het programma verbetert het functioneren van de veiligheidsdiensten en de Presidentiële Garde van de Palestijnse Autoriteit.

DECEMBER 2021 – 11

NEDERLANDSE MISSIES IRAK (Militaire trainers) De Nederlandse Luchtmobiele Brigade ondersteunt het speciale operaties-trainingscentrum in de omgeving van Bagdad. Inmiddels is er een compagnie van 120 militairen gearriveerd in Noord-Irak op vliegveld Erbil om deze locatie te beveiligen.

Ook in Erbil geven Nederlanders trainingen samen met partnerlanden. Twee Nederlandse militaire adviseurs vervullen een functie binnen de NAVO-capaciteitsopbouwmissie in Irak. Er nemen ook vier Nederlandse civiele experts aan deel.

VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN (FSE Mirage) Met het Forward Support Element (FSE) Mirage heeft Defensie een strategische positie in het Midden-Oosten. Het vierkoppige detachement levert onder meer (logistieke) ondersteuning aan beveiligingsteams van mariniers voor de antipiraterijmissie bij Somalië.

BAHREIN (CMF) Bij Combined Maritime Forces (CMF) werken marines uit 25 verschillende landen samen. CMF opereert in de wateren rond het Arabisch schiereiland en bestrijdt gewelddadig extremisme en terrorisme, piraterij, smokkel en mensenhandel en verbetert samen met lokale en andere partners de maritieme veiligheid en stabiliteit in de regio.

SOMALIË (VPD) JORDANIË (beveiligingseenheid)

BRON: DEFENSIE

Terwijl u dit leest, zetten militairen zich in verschillende delen van de wereld in voor vrede en veiligheid.

Op korte termijn ten behoeve van de lokale bevolking, maar op lange termijn draagt globale stabiliteit ook bij aan veiligheid in Nederland.

Nederlandse militairen bewaken Belgische F-16’s op een basis in Jordanië. De gevechtsvliegtuigen nemen deel aan de luchtcampagne van de anti-ISIS-coalitie in Irak en Syrië. De Nederlandse beveiligingseenheid bestaat uit ongeveer 35 militairen.

Marineschepen vergroten de veiligheid langs de scheepvaartroutes door de Golf van Aden en de Hoorn van Afrika bij Somalië. Zij verstoren en ontmoedigen hiermee zeerovers. Het aantal gekaapte schepen is sinds 2012 sterk gedaald. Defensie stuurt in sommige gevallen militaire beveiligingsteams mee op Nederlandse zeetransporten.

12 – MILITAIRE COURANT

Luitenant-generaal Hans Leijtens

DECEMBER 2021 – 13

INTERVIEW Hans Leijtens: ‘Ik vertrouw mijn mensen!’

Commandant Koninklijke Marechaussee Hans Leijtens heeft een rijk arbeidsverleden binnen én buiten Defensie opgebouwd en is inmiddels voor de tweede keer commandant van dit krijgsmachtonderdeel. Hij vertelt ons over zijn invulling van het commando en de marechaussee als organisatie. ‘Ik vertrouw echt op mijn mensen in de hele organisatie, die goed hun taken uitvoeren waarvoor ze opgeleid zijn. Als het erop aankomt, staan we klaar.’

DOOR JAN LOUWERS De Koninklijke Marechaussee heeft belangrijke taken in het Koninkrijk der Nederlanden. Kunt u aangeven wat de marechaussee doet en wat voor u daarin de prioriteiten zijn?

‘Om het onszelf makkelijk te maken delen wij de marechaussee meestal op in drie taken. De eerste bestaat uit grenspolitie­taken, zowel permanente grens­bewaking op bijvoorbeeld Schiphol als steekproefsgewijs tijdens een Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV, aan de Duitse en Belgische grens – red.). De tweede taak is bewaken en beveiligen. Dat doen wij op allerlei plaatsen en manieren.

De derde is onze internationale en militaire politietaak.’

U heeft naast het Ministerie van Defensie ook met Justitie en Veiligheid en de Nationale Politie van doen. Klopt dat?

DEFENSIE

‘Niet met de politie, maar onze opdrachtgevers. Wij krijgen onze opdrachten van onze gezags­ dragers en de politie is een van onze vele samenwerkingspartners bij de uitvoering. Het beheer van de marechaussee valt onder Defensie, maar we vervullen ook taken voor andere ministeries. We hebben te maken met bijvoorbeeld het Ministerie van Justitie en Veiligheid, als het gaat over het onderwerp migratie, of het Ministerie van Buitenlandse Zaken, over de beveiliging van ambassades in het buitenland. Vanuit ons reguliere takenpakket zijn we al aanwezig in Caribisch Nederland. In overleg met verschillende gezagsdragers wordt gekeken hoe de marechaussee wordt ingezet. Om te voorkomen dat ze daar met elkaar niet

uitkomen, hebben we een aantal hulpstructuren die overleggen wat er elk jaar van ons gevraagd wordt. Dat is over het algemeen een redelijk uitgebalanceerde set van taken.’

U bent nu ongeveer twee jaar commandant. Als u die tijd de revue laat passeren, misschien met in het achterhoofd dat u destijds gepromoveerd bent op resultaatgerichte sturing, wat treft u dan aan?

‘Wij proberen als marechaussee na te denken over hoe je het hoogste rendement bereikt met de mensen en middelen die je hebt. Dan moet je dus nadenken over het gewenste effect, wat ingewikkeld is. Want hoe ga je om met bijvoorbeeld migratie, als je weet dat nul niet kan en honderdduizend niet gewenst is?

‘Onze organisatie wordt elke dag volledig in binnen- en buitenland ingezet. We zijn jaren geleden begonnen met informatiegestuurd optreden. Dan neem je een aantal gewenste resultaten aan en denk je na over wat we daar al over weten en hoe we zorgen dat we in de buurt van die resultaten komen en we alle middelen die we hebben vanuit één plek kunnen aansturen.

‘In de tijd dat ik het onderzoek voor mijn promotie deed, hadden we aparte brigades die enkel voor hun eigen gebiedje werkten’

In de tijd dat ik het onderzoek voor mijn promotie deed, hadden we aparte brigades die enkel voor hun eigen gebiedje werkten.

Dan kon het zijn dat het werk bij brigade X over de schoenen liep en ze bij brigade Y juist werk zochten. Die resultaten stellen we nu niet meer vast op de brigade, maar voor het hele land. Er is één persoon die, als ik nu zou vragen waar onze mensen zitten, mij dat precies kan vertellen en ook waar ze nodig zijn. Dus die resultaatgerichte sturing is ingewikkeld om in te vullen, maar in de praktijk betekent het simpelweg dat alles wat gedaan moet worden vanuit één plek gebeurt. Daarmee zijn wij redelijk uniek, want bijvoorbeeld de politie is weliswaar één organisatie, maar de aansturing vindt decentraal plaats.’

Vaak hoort men van commandanten dat ze een carrière van bijna veertig jaar doorlopen hebben voordat ze in die functie komen.

Bij u is dat totaal anders, u bent bijvoorbeeld bij de luchtdoelartillerie begonnen. Welke stappen heeft u doorlopen?

‘In de jaren ’80 moest je eerst bij de landmacht, luchtmacht of marine hebben gediend voor je überhaupt officier bij de marechaussee kon worden. Ik ben nooit naar de KMA gegaan met het idee dat ik als officier zou overstappen naar de marechaussee. Mijn eerste carrière-uitstapje was toen ik voorin de dertig was en me ging afvragen of ik zeker wist dat ik dit de rest van mijn loopbaan wilde doen. Toen zei iemand dat ik met mijn kwaliteiten ook andere dingen kon doen en ben ik gaan werken als consultant. Dat

Speciale verzekeringen voor jou als militair

Speciaal Family & Friends programma

Als militair kun je optimaal gebruik maken van het voordeel dat Noventas op het gebied van verzekeringen biedt.

Noventas is de ideale partner voor jouw schadeverzekeringen; militair, privé, beroep, bedrijf of als vereniging.

Verzekeringen Defensie Het militaire beroep kent bijzondere risico’s. Noventas kent als verzekeringsspecialist de militaire beroepsrisico’s en heeft hierop een uitgebreid pakket verzekeringen afgestemd. Het Defensie Aanvullings Plan (DAP) en Defensie Ongevallen Plan (DOP) dekken deze beroeps­ risico’s af. PTSS en oorlogsrisico zijn in het DOP zelfs meeverzekerd. Zonder poespas via Noventas te regelen. Als Defensiemedewerker krijg je bij Noventas bovendien KORTING op al jouw privé schadeverzekeringen.

Verzekeringen Privé De schadeverzekeringen die Noventas aanbiedt zijn voor zowel militair­ als burgerpersoneel en hun gezin als ook voor veteranen en reservisten en hun gezin. Dus ook voor jou privé. Bovenop de collectivi­ teitskorting ontvang je ook nog een pakketkorting.

Ook een eventuele zorgverzekering kun je gemakkelijk via Noventas regelen.

Ook voor veteranen en reservisten

Waarom Noventas

• Uniek in Nederland: Ongevallenverzekering • Persoonlijk onafhankelijk met PTSS ­dekking maatwerkadvies • Gratis uitzendcertificaat • Pakketkorting op privé­ • Snelle schadeafhandeling verzekeringen • Geen abonnementskosten • Gratis juridische adviesdesk • 24/7 bereikbaar • Extra korting voor • Ook dekking bij missies Veteranen en bergingsopdracht

Vrijblijvende offerte?

• Bel +31(0)880 300 100 of • Stuur een kopie van je polis naar: info@noventas.nl of • Vul het formulier in op noventas.nl/particulier/ verzekeringscheck/ of

• Scan de QR code

VERZEKERINGEN

Noventas is partner van Onbekende Helden

www.noventas.nl 0880 300 100

Postbus 200 5660 AE Geldrop

DECEMBER 2021 – 15

INTERVIEW

‘Via een kleine omweg ben ik in het wederopbouw­ project op Sint Maarten terechtgekomen na orkaan Irma in 2017’ heb ik zeven jaar gedaan, maar ik kon door alle commerciële prikkels niet het beste in mezelf naar boven halen. Toen kwam ik weer in contact met een collega die zei dat ik ook terug kon komen. Dat was redelijk uniek. Weggaan was al uniek, en dat heb ik ook met lood in mijn schoenen aan mijn toenmalige commandant verteld, maar terugkomen was al helemaal niet gebruikelijk en daar heb ik dan ook bewust voor gekozen.

Daarna ben ik even docent aan de Nederlandse Defensie Academie op de KMA geweest, vervolgens

ben ik hier in Den Haag beland en heb ik een aantal functies doorlopen om uiteindelijk in 2012 commandant te worden. Ik was toen 49 en dat is eigenlijk te jong, dus ik kreeg al snel mee dat het me van harte gegund werd, maar ik niet mijn hele loopbaan commandant kon blijven. Daarna ben ik bij de Belastingdienst gaan werken. Dat liep niet fijn en na korte tijd ben ik via een kleine omweg in het wederopbouwproject op Sint Maarten terechtgekomen na orkaan Irma in 2017. Na een jaar kwam dat in rustiger vaarwater en heb ik mijn vinger opgestoken voor een functie bij de NAVO als toezichthouder; eerst als lid en later als voorzitter van de Rekenkamer. Later maakte ik mijn reguliere Haagse rondje en kreeg ik hier de vraag of ik commandant wilde worden. Ik heb toen gezegd dat ik dat alleen voor een volle functietermijn wilde doen. Nu zitten we hier, twee jaar later.’

Waarom zou u het aanraden om ook naar de KMA en de mare­

DEFENSIE

Luitenant-generaal Leijtens neemt het bevel over

chaussee te gaan?

‘Twee redenen: omdat wij een vak uitoefenen waar ik zelf in elk geval ontzettend gepassioneerd van raak, en ik kan me voorstellen dat andere mensen dat ook hebben.

Dat komt namelijk door de maatschappelijkheden van het werk en de 24/7-inzet in een wereld die altijd in beweging is en met taken die ook altijd het verschil maken.

Ten tweede, als je een beetje leiding kan geven en dat ook leuk vindt, dan is er geen betere werkgever dan de marechaussee. Ik ben zelf ook leidinggevende geweest voor een organisatie die mij minder aansprak, en ik heb gemerkt wat dat met je doet. Maar ik merk nu elke dag weer wat het met je doet als je die combinatie van leidinggeven en betekenisvol werk wél hebt. Dat is een hele mooie combinatie.’

Luister de uitgebreide versie van het interview met luitenant-generaal Leijtens via de Militaire Courant podcast op www.militairecourant.nl of via Spotify.

16 – MILITAIRE COURANT

DECEMBER 2021 – 17

MIJN FUNCTIE Promovendus Krijgswetenschappen

Defensie biedt een grote verscheidenheid aan functies. Deze keer in de schijnwerpers: de werkzaamheden van een promovendus aan de faculteit Militaire Wetenschappen aan de Koninklijke Militaire Academie.

Wie Luitenant-kolonel Gijs Tuinman, drager van de Militaire Willems-Orde Wat Promovendus aan de faculteit Militaire Wetenschappen Waar KMA, Breda

‘O

p dit moment ben ik net begonnen aan een promotietraject van vier jaar aan de faculteit Militaire Wetenschappen in Breda. De faculteit is onderdeel van de Nederlandse Defensie Academie (NLDA).

Hiervoor heb ik twee jaar lesgegeven aan de Hogere Defensie Vorming op het gebied van krijgs­wetenschappen. Op beide functies heb ik veel profijt van de twee jaar dat ik van mijn werkgever heb mogen studeren in de Verenigde Staten. De School of Advanced Military S ­ tudies daar heeft mijn ogen geopend voor hoe wij als militairen naar de wereld kijken en wat daar de consequenties van zijn. Op dit moment doe ik dan ook onderzoek naar de toegevoegde waarde van complexiteitsdenken in het dagelijkse werk van de krijgsmacht.’

Vooropleiding ‘Mijn traject hiernaartoe begon met het Atheneum en de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Tijdens mijn tijd als cadet (officier in opleiding) in Breda wilde ik altijd met mijn handen en hoofd werken, denken en doen dus. In mijn gedachten dus een logische stap naar de special forces van Nederland, het Korps Commando Troepen. Als nieuwbakken tweede luitenant ben ik aan de Elementaire Commando Opleiding begonnen en in 2002 net na de aanslag op de Twin Towers heb ik mijn groene baret gehaald. Na diverse missies in Afghanistan en Afrika ben ik aan de master Bestuurskunde begonnen aan de Universiteit van Leiden. Een mooie nieuwe uitdaging die mijn kijk op veiligheid veranderd

‘Daarnaast geef ik nog regelmatig les, tenminste als ik niet aan het skiën of surfen ben’

heeft. Een periode buiten Defensie volgde bij Deloitte Consulting als adviseur strategie bij grote verandertrajecten. En toch was ik nog niet uitgeleerd bij de krijgsmacht en ben ik teruggekomen om de Koninklijke Landmacht te ­helpen bij het aanschaffen van groot materiaal, zoals gevechtsvoertuigen, maar ook spoorwagons. Allemaal “vooropleiding/ levenservaring” eigenlijk. Die levenservaring bij Defensie is ongeëvenaard en zorgt ervoor dat ik nu voor de klas of in mijn onderzoek plezier, maar ook uitdaging haal.’

Bezigheden ‘Ik verricht onderzoek naar complexiteit, dus ik lees veel, ga in dialoog met collega’s en ook met andere interessante mensen met hun perspectieven. Daarnaast geef ik nog regelmatig les, tenminste als ik niet aan het skiën of surfen ben. Want het meeste denkwerk voor mijn functie verricht ik buiten in de natuur, wanneer de druk van lezen en schrijven even weg is. Dan functioneert mijn brein het best en het mooie is dat dat prima kan in deze functie.

‘Wat het zo leuk maakt zijn de mindblowing gesprekken en ideeën die voorbij komen op de meest onverwachte momenten. Daarnaast de mogelijkheid je eigen tijd in te kunnen delen.’

Doorgroeien ‘Zodra je investeert in een brede onderkant van je carrière, is alles mogelijk. Ik ben een “believer” in diverse ervaringen en kan niet kiezen voor een specifiek specialisme. Ik word specialist op het terrein waar ik me de drie jaar van een functie op mag inzetten, elke functie een ander specialisme zou ik zeggen! Dat houdt het uitdagend.

‘Een les die ik mezelf altijd voorhoud, is dat niks vanzelf gaat en als het wel vanzelf gaat, zit er een addertje onder het gras. Dus kies je eigen pad, zwem tegen de richting in en word comfortabel met het oncomfortabele, want als het een keer andersom is dan vlieg je je concurrenten met een megasnelheid voorbij.’

De rubriek ‘Mijn Functie’ is medemogelijk gemaakt door Noventas verzekeringen.

PÉ MA CAU FE VR RN IC AN - AN DE DR Z ON IK

Kr

i masegschi n Pa n

ze r

ka

mp

fw ag

en

VI

Ti

ge

BO be EK 1 g de in 2 en 2 0 b do ijbe 22. zijn ssi I h er oren eder nu ve me d r d t a e oo eel b krijg ch b r ter log. elich aar. gro Inc t ee BO nd inf lusie n an EK 3 orm f s d e ati tofo er ty n 4 e. p v ms lag e tan ersch en k e ijne n n

rI

Va n wa alle w s a va de P pen n d an s d On e m zerk ie d e e tw a te orpe est b mpfw nazi -o ve er n a leg gen om ucht gen orlog , e e V en s de werd lke t bij d I Tig indu a s e e on d n de e T k v gea r on trie o r d ige an g l nt l et ie et an r al s het s erde wijfe wikke ks. ne l l e lagve troep d ee lde en ld en n .

WA MA R CH INE

S

e

Au s

f. E

WWW.SILVESTERSTRIPS.COM

30 JAAR

2021-12 War Machines adv Militaire Courant.indd 1

vooR strips

06-12-21 13:34

DECEMBER 2021 – 19

COLUMN

Voor een nieuwe entente cordiale

I

n november 2010 sloten Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk de zogenaamde Lancaster House-verdragen. Destijds beoogden beide landen hun bestaande defensiesamenwerking te intensiveren, op zowel operationeel, materieel, industrieel als nucleair gebied.

Het tienjarig bestaan, vorig jaar, van deze twee verdragen lieten Londen en Parijs vrijwel onopgemerkt voorbijgaan. Dat laatste is ook geen wonder, nu Frankrijk en het VK zichzelf op sterk divergerende geopolitieke sporen hebben gezet – daargelaten voortgaande, discrete nucleaire en operationele samenwerking. Enerzijds kiest het VK met Brexit en Global Britain letterlijk voor het ruime sop, daarbij afstand nemend van Europees-continentale bindingen en aansluiting zoekend bij een gekoesterde special relationship met de VS en, breder, de vertrouwde Anglosphere. Zo toonde het Britse rijk zich geenszins schuldbewust over de overrompelende afsluiting, ten koste van een order voor Franse onderzeeboten, van het Australisch-Brits-Amerikaans defensiepact AUKUS in september jongstleden. Anderzijds zet Frankrijk systematisch in op een EU-geleide, verzelfstandigde Europese veiligheidsrol. Tel daarbij op escalerend bilateraal gekibbel over andere kwesties (illegale migratie, visserij…), en duidelijk wordt dat Britten en Fransen momenteel niet bepaald aan entente cordiale doen.

Dat laatste zou moeten bevreemden, nu de Europeanen, in reactie op de onverbiddelijke verschuiving van de Amerikaanse strategische prioriteiten naar Azië, vertwijfeld op zoek zijn naar additionele ankerpunten voor hun veiligheid. Die zoektocht laat vooralsnog diepe onderlinge verdeeldheid zien. Waar Frankrijk de EU naar voren schuift als hét platform dat een onduidelijk afgebakende ‘Europese strategische autonomie’ moet waarmaken, staan vooral de Centraal- en Oost-Europese EU-lidstaten huiverig tegenover ontkoppelende initiatieven die de Amerikaanse veiligheidsgarantie voor Europa zouden kunnen ondermijnen. Veel EU-lidstaten, waaronder tegenwoordig ook Nederland, houden het vooralsnog op een soort tussenweg: gezamenlijke projecten ter versterking van Europese militaire capaciteiten mét behoud van, en in samenwerking met (defensieplanning), de NAVO. Overigens, tot dusver voegen de meeste van deze bureaucratische projecten nauwelijks netto gevechtskracht toe. De EU-krijgsmachten blijven kampen met een ernstig gebrek aan middelen; bedroevende militaire paraatheid; en afwezigheid van een gemeenschappelijk strategisch perspectief en cultuur. Om werkelijk uit deze misère te geraken, moeten allereerst de Europese nationale defensieinspanningen drastisch worden opgevoerd. Denk daarbij, voor Nederland, aan heroprichting van de

zware tankeskadrons en van de marineluchtvaartdienst. Echter, het draagvlak voor een dergelijke nationale militaire wederopbouw ontbreekt volstrekt.

Zo blijven de Europeanen nog jaren verwijderd, in het midden- en hogere segment van het geweldsspectrum, van het vermogen tot ‘autonoom’ militair optreden – een optreden zonder Amerikaanse ondersteuning.

Mede teneinde verdere afkalving van Europa’s krijgsmachten te voorkomen, lanceerde Duitsland het framework nation-concept. Daarbij leveren de grotere Europese landen met hun divisies de militaire ruggengraat waarin kleinere landen zich met hun eenheden inpassen. Aldus ontstaan grotere multinationale formaties die een herkenbaar, Europees militair optreden moeten neerzetten. Maar hoe crisis-inzetbaar zijn deze op onderlinge afhankelijkheidsrelaties berustende formaties, gelet op de nog altijd geldende nationale zeggenschap over de samenstellende contingenten?

Kortom, naarmate de VS losser komen te staan ten opzichte van Europa en zolang de EU haar fundamentele ongeschiktheid voor een harde veiligheidsrol blijft etaleren, zullen de Europeanen in een verruwend internationaal klimaat (Wit-Rusland, de Westelijke Balkan) steeds meer hun knopen moeten gaan tellen. Zodoende zouden Britten en Fransen weleens tot de ontdekking kunnen komen dat zij met hun huidige strategische fixaties nogal geïsoleerd komen te staan. Het VK zal, special relationship ten spijt, zijn liefde voor de VS lang niet altijd gereciproceerd zien worden. En waarschijnlijk zal Frankrijk te weinig EUlidstaten achter zijn politiek-militaire ambities voor de EU krijgen. Dan zal het Britten en Fransen hopelijk dagen dat de huidige onderliggende geopolitieke trends hen feitelijk naar elkaar toe drijven. Reden dus voor Parijs en Londen om samen meer verantwoordelijkheid te nemen voor de Europese veiligheid – onder meer door Lancaster House nieuw leven in te blazen.

Frankrijk en het VK brengen substantiële, wereldwijd opererende strijdkrachten in het veld; beschikken over nucleaire wapens; zijn permanente leden van de VN-Veiligheidsraad; en zetten routinematig diplomatieke en militaire slagkracht in. Als enige werkelijk serieuze Europese militaire mogendheden, zijn Frankrijk en het VK het best geplaatst om samen Europese hard power te genereren. Hoofdtaak voor zo’n Brits-Frans legerkorps: de collectieve verdediging van Europa’s oostgrens te versterken. Van hun kant zullen de VS in beginsel elke Brits-Franse toenadering verwelkomen die de totstandkoming van een volwaardige, aan de NAVO complementaire en de VS ontlastende Europese militaire rol kan opleveren.

MARC BENTINCK

Marc Bentinck is oud-diplomaat. Tussen 1983 en 2010 diende hij in de multilaterale veiligheidsdiplomatie, op welk ­terrein hij tegenwoordig gastcolleges en -seminars geeft, in combinatie met internationale onderzoeksopdrachten.

20 – MILITAIRE COURANT

‘Samenwerken is prima, maar het mag nooit ten koste gaan van je eigen soevereiniteit’ Freek Jansen (29) heeft een passie voor Defensie. Hij had graag ons land willen dienen bij de krijgsmacht, maar kwam in plaats daarvan in maart dit jaar voor Forum voor Democratie (FVD) in de Tweede Kamer terecht. Daar vertegenwoordigt hij onder andere de defensieportefeuille.

Hoe ziet hij de toekomst van de krijgsmacht voor zich?

DOOR NIELS ROELEN In het partijprogramma van FVD valt op dat jullie concreet de binnen de NAVO afgesproken 2%-norm noemen. Hoe komt dat?

‘Eigenlijk willen we meer. Hoeveel is overigens lastig te zeggen. Dat is afhankelijk van de behoefte, maar wij hebben een veel serieuzere blik op het leger dan andere partijen.

De krijgsmacht moet in onze ogen gewoon enige mate van onafhankelijkheid kunnen hebben. Als je daarvan uitgaat kom je zo op vier à vijf procent die erbij moet. Net als in andere landen.’

Welke landen zijn hierin het voorbeeld?

‘Amerika zit bijvoorbeeld op zes, overigens willen we ons niet vastpinnen op een percentage, die twee procent is een minimumnorm. Vanaf dat percentage kun je pas serieus dingen gaan doen met het leger. Ik ben net terug van een werkbezoek en daar viel me bijvoorbeeld op hoe sterk met name de landmacht en de luchtmacht met elkaar vervlochten zijn. Klassiek voorbeeld is de tanks die we niet meer zelf hebben. Dat betekent dat je niet in staat bent je eigen grenzen te beschermen.

‘Maar er zijn ook nieuwe gebieden.

Cyber bijvoorbeeld, dat ontwikkelt zich snel en daar doen wij keihard ons best, maar de financiële middelen ontbreken. Nu is het een achterafkantoortje omdat het moet. We kregen bijvoorbeeld een presentatie bij Defensie en daar konden ze geen verbinding maken tussen twee computers omdat een van de twee te oud was. Hoewel

de partijen allemaal zeggen dat Defensie belangrijk is, geven ze er geen prioriteit aan. De mentaliteit zou, zeker binnen zo’n cyberafdeling, moeten zijn: “Wat heb je nodig, hier heb je het.”’

Welke vlakken hebben, als het om investeren gaat, de prioriteit?

Wat is er nodig?

‘De landmacht heeft op dit moment de grootste problemen.

In de Vaste Kamercommissie Defensie hebben ze het over vier miljard, dat is een mooie eerste stap. Toch, als het besluit hierover genomen moet worden, blijken de defensiewoordvoerders het wel eens te zijn, maar binnen de partijen blijken de prioriteiten anders te liggen. Dan verdwijnt het geld van tafel. Als je denkt dat het eeuwig vrede zal zijn, dan snap je er weinig van.’

U zegt dat we zelfstandig moeten zijn, maar wij zijn een klein land, dan is het toch naïef om te stellen dat je niet gaat samenwerken?

‘Samenwerken is prima, maar het mag nooit ten koste gaan van je eigen soevereiniteit. Een Europees leger is voor ons ook echt geen optie, dat kan alleen bestaan als

‘Een Europees leger is voor ons ook echt geen optie, dat kan alleen bestaan als we alle macht in Brussel leggen’

we alle macht in Brussel leggen.

Ik ben ook niet gerust op de keuzes van de EU. De kern van een staat is de bescherming van het eigen grondgebied. Klein betekent ook wendbaarder. Als je daarvoor kiest, zou Nederland bijvoorbeeld koploper kunnen zijn op het gebied van cyberwarfare.’

Dat is bij uitstek een gebied waarin autonomie niet bestaat, waar je informatie moet delen met bondgenoten.

‘Wie beslissen welke informatie we wel en niet moeten delen met anderen, moeten wij niet zijn, maar de generaals die daar verstand van hebben. Waar het ons om gaat is dat er op het moment dat het noodzakelijk is, de juiste mensen beslissen over wat we delen en wat niet.’

Er heerst veel onrust aan de grenzen van Europa, vluchtelingen, de houding van Rusland. Je kunt wel stellen dat wij veilig zitten achter een aantal andere landen, maar dat is toch ook ons probleem?

‘Niet als ieder land zijn eigen grenzen dichthoudt. Bovendien kun je in een tijd van oorlog ook spontane bondgenootschappen aangaan. Dan moet je wel kunnen leveren. Overigens vind ik Rusland helemaal geen voor de hand liggende vijand. Er wordt sterk aangestuurd op een conflict met Rusland, maar de dreiging die van China uitgaat is veel groter. China bezit ongeveer alle grondstoffen in de wereld en voor zover ze die niet bezitten op het eigen grondgebied, zijn ze die structureel aan het overnemen in Afrika. Het is een

DECEMBER 2021 – 21

POLITIEK

‘Als je denkt dat het eeuwig vrede zal zijn, dan snap je er weinig van.’

DAVIDE HEIJMANS

SILENT KEY Cornelis Hoefnagel € 28,90

Tijdens de zoektocht naar het leven van zijn jong overleden vader stuitte Cornelis Hoef­ nagel op avontuurlijke en historische gebeurtenis­ sen rondom de Tweede Wereldoorlog. Zijn vader, Cornelis Hoefnagel sr., vloog voor de oorlog als radiotelegrafist bij de KLM tot hij wegens oorlogsdreiging werd gemobiliseerd voor de Bombardeer Vliegtuig Afdeling (Bom. V.A.). Voor deze eenheid nam hij deel aan meerdere geslaagde reddingsacties.

Uitgeverij Geromy: voor behoud van het luchtvaarthistorisch erfgoed

Verkrijgbaar via uw lokale boekhandel of via www.geromybv.nl info@geromybv.nl

DECEMBER 2021 – 23

POLITIEK

Buitenaanzicht Binnenhof met Hofvijver, waar het Nederlands parlement zetelt.

‘Er wordt sterk aangestuurd op een conflict met Rusland, maar de dreiging die van China uitgaat is veel groter’ macht die ook denkt in tientallen, honderden jaren. Het land wordt niet eens onderschat, er wordt überhaupt niet over nagedacht.

Wij weten niks van China en zij weten alles van ons.’

Is dat zo?

‘Mijn punt is dat China onderweg is om zo’n grote supermacht te worden dat ze alles kunnen gaan bepalen. Dan zijn wij te laat. Ik denk ook dat er een aantal partijen

het leger hebben laten verloederen, jaren hebben bezuinigd zodat we het – volgens hen – wel Europees aan moeten gaan pakken.’

Is het Nederlandse leger nog te redden?

‘Als je arbeidsvoorwaarden verbetert en ervoor zorgt dat ze wat te doen hebben, zorg je dat er heel veel mensen het leger in willen.

Het is schrijnend dat generaals ook vaker publiciteit moeten zoeken en vertellen wat er misgaat.

We hebben geen krijgscultuur. De mensen vergeten dat een leger er moet staan als je het nodig hebt.

Ze willen wel de vruchten maar niet de boom.’

Wat te doen hebben, bedoelt u een missie?

‘Er zijn veel zinnige missies.

Waarom beveiligt de marine onze scheepvaart niet structureel?’

Dat zijn heel veel schepen en dan

moet je dus toch samenwerken.

‘Je zou een vlootblokkade kunnen uitvoeren met een multinationale coalitie. Per opdracht kijken naar welke samenwerking je aangaat, maar altijd vanuit het Nederlands belang, zonder afhankelijk te zijn van derden.’

Hoe zit het dan tot slot met de luchtmacht?

‘Als je kijkt naar hun kazernes en de nieuwe toestellen zoals de F-35, ziet de luchtmacht er best goed uit. Maar space, de ruimte, moeten we daaraan toevoegen. Onlangs werd bijvoorbeeld die microsatelliet gelanceerd. Als we daar veel geld in investeren, zijn we onmiddellijk de grootste in de wereld. We zouden een heel netwerk kunnen uitzetten van die satellieten. Veel verder dan dat de minister heeft gezegd dat hij het mooi vindt zijn we nog niet gekomen. We belijden met de mond iets anders dan met de portemonnee.’

24 – MILITAIRE COURANT

X-300 Integrator

Integrator

Defensie maakt gebruik van speciaal materieel. Dit keer presenteren wij de X-300 Integrator.

D

e X-300 Integrator is een onbemand verkenningssysteem, geproduceerd door Boeing-Insitu. Het bijbehorend vliegtuigje is herkenbaar aan zijn dubbele staart (twinboom). Bij het vliegtuigje hoort een lanceer- en opvanginstallatie, een grond­ station en een exploitatiesysteem.

Het takenpakket van de Integrator bestaat uit inlichtingen verzamelen door het maken van foto- en filmopnamen. Het systeem kan zowel op land als vanaf schepen worden ingezet, bijvoorbeeld bij de ondersteuning van grens­ bewaking in het Caribisch gebied.

De Integrator heeft standaard een gecombineerde elektro-optische en infraroodcamera aan boord.

Nederland heeft in totaal drie systemen en drie simulatoren aangeschaft, die in gebruik zijn bij 107 Aerial Systems Battery van het Joint Intelligence Surveillance Target Acquisition Command (JISTARC).

SPECIFICATIES

Kruissnelheid 100 kilometer per uur Topsnelheid 148 kilometer per uur Maximale hoogte 4.572 meter Leeggewicht 34 kilo Maximaal startgewicht 61,2 kilo Lengte 2,2 meter Breedte 4,8 meter

DECEMBER 2021 – 25

FACTSHEET

DEFENSIE

26 – MILITAIRE COURANT

DAF 4-tonner

DAF Trucks: al meer dan negentig jaar leverancier van Defensie D AF Trucks uit Eindhoven heeft sinds de oprichting in het jaar 1928 veel defensievoertuigen geleverd. Oprichters en broers Hub en Wim van Doorne blonken uit door technisch vernuft, dankzij hen zagen allerlei bijzondere vindingen het daglicht.

Bijvoorbeeld een terreinauto die vooruit en achteruit kon rijden en een amfibievoertuig. Allemaal innovaties die hun tijd ver vooruit waren. Al voor de Tweede Wereldoorlog heeft DAF speciaal voor Defensie voertuigen ontwikkeld,

zoals terreinwagens en pantservoertuigen. In de jaren vijftig van de vorige eeuw werd de ‘3-­tonner’ gelanceerd, de vrachtwagen die meer dan dertig jaar dienst heeft gedaan. Hier zijn verschillende versies van gemaakt. Veel militairen die in de krijgsmacht gediend hebben zullen goede herinneringen hebben aan de zo herkenbare diesellucht die altijd rond dit voertuig hing. De 3-tonner werd breed ingezet, bijvoorbeeld in Libanon, tijdens de missie van de Verenigde Naties. In de jaren

tachtig van de vorige eeuw werd de 4-tonner gelanceerd, die nog steeds bij de krijgsmacht in allerlei varianten rondrijdt.

Tienduizenden vrachtwagens en personenauto’s zijn sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw aan Defensie geleverd. Er werd ook aan het buitenland geleverd, recentelijk nog tekende DAF een contract van honderden vrachtwagens voor de Belgische krijgsmacht.

(Foto’s: Nederlands Instituut voor Militaire Historie)

DECEMBER 2021 – 27

IN BEDRIJF MILITAIRE STAAT

In de bijna honderd jaar dat DAF bestaat, maken hun voertuigen op sommige plekken ook deel uit van het Nederlandse straatbeeld.

Uitgever Jan Louwers blikt terug: ‘In de jaren negentig van vorige eeuw woonde ik in een studentenhuis in Eindhoven samen met een student uit Polen. Zijn land was net vrij, na jaren de militaire macht van de SovjetUnie gevoeld te hebben. Hij proefde in Nederland de vrijheid. Maar na een paar dagen kwam hij naar me toe en zei: “Het lijkt hier wel een militaire staat!” Vol ongeloof keek ik hem aan. Nederland een militaire staat!? “Ja, want er rijden hier heel veel militaire vrachtwagens door de straat!” Wat bleek: vlak bij Eindhoven was de militaire rijschool gevestigd.

Dagelijks reden tientallen DAF 4-tonners door de Eindhovense straten. En zo was Nederland in de ogen van een bewoner van een voormalig Oostblokland een militaire staat.’

DAF YA66

DAF YP

DAF 3-tonner

VETERANENVERHAAL

DECEMBER 2021 – 29

Dennis Brink en zijn vader Rob Heel zijn jeugd heeft Dennis Brink zijn vader Rob, politieman in hart en nieren, moeten delen met criminelen. Vaak kregen de boeven voorrang. Maar het deert Dennis niet. Als oud-marinier weet hij hoe het is als je werk je leven is. Bovendien: op de belangrijke momenten was zijn vader er. Altijd. ‘Hij is mijn beste vriend. Ik hoop hem nog heel lang bij me te hebben.’

Dennis Brink (42), wijkagent en veteraan ‘Mijn vader is mijn beste vriend, al mijn hele leven lang. Vroeger was hij veel van huis voor zijn werk.

Dat heb ik hem nooit kwalijk genomen. Van arrestatieteam tot Coördinator recherche: mijn vader heeft alles gedaan. ’s Lands grootste criminelen heeft hij aangehouden. Ik snap hem. Mijn tijd als marinier was de mooiste van mijn leven.

‘Als ik ’m nodig heb, is hij er. Zo ging hij mee toen ik een cruciale uitslag kreeg voor mijn toelating tot de mariniers. Als ik terugkwam van missies kon ik mijn verhalen bij hem kwijt. Na twaalf jaar Defensie ben ik met mijn vaders hulp een nieuw leven gestart. In zijn voetsporen, bij de politie. En hoewel onze aanpak verschilt, vraag ik hem vaak om advies. Wanneer ik zie hoe lief hij is met mijn kinderen, smelt ik. Ik

hoop hem nog heel lang bij me te hebben.’

Rob Brink (69), gepensioneerd politieman ‘Mijn vader was een typische marinier: streng maar rechtvaardig. Pas vlak voor hij overleed zei hij dat hij van me hield. Maar bij judo en mijn voetbalwedstrijden was hij altijd op de tribune te vinden, vol trots.

Hoewel ik, net als hij, op belangrijke momenten tijd maakte voor mijn eigen kinderen, was ik er ook vaak niet. Mijn gezin heeft altijd moeten concurreren met mijn politiewerk. Dat knaagt weleens. Gelukkig is mijn band met Dennis er niet minder om. We zijn vader en zoon, maar onze relatie is gelijkwaardig.

Elkaar een knuffel geven is gewoon en bij tijden hebben we allebei natte ogen. Hij is ook mijn rots in de branding.’

Kijk voor meer verhalen op www.nlveteraneninstituut.nl

30 – MILITAIRE COURANT

Francien de Zeeuw

DECEMBER 2021 – 31

NIMH Vrouwelijke pioniers D e Tweede Wereldoorlog maakt voorzichtig de weg vrij voor vrouwen binnen de krijgsmacht. In 1944 krijgt Nederland drie vrouwenkorpsen: het Vrouwenkorps van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger, het Vrouwen Hulpkorps van de Landmacht (VHK) en de Marva, de Marine Vrouwenafdeling. Wie zijn deze pioniers?

In Groot-Brittannië zijn vrouwen al sinds de Eerste Wereldoorlog actief binnen vrouwenkorpsen in de krijgsmacht. Nederland is neutraal en neemt niet deel aan deze oorlog. De Tweede Wereldoorlog dwingt wel verandering af.

Veel mannen zitten ondergedoken, worden opgeroepen voor de

Duitse Arbeitseinsatz of vechten in geallieerde dienst.

Ondertussen spelen vrouwen een belangrijke rol in het verzet. En ze bewijzen onmisbaar te zijn. Langzaam groeit het besef dat vrouwen ook van grote waarde kunnen zijn binnen de krijgsmacht. Door vrouwen aan te nemen voor werk achter het front worden er mannen vrijgehouden voor gewapende dienst.

In een videoserie nemen we je mee terug naar 1944: het jaar waarin drie vrouwenkorpsen worden opgericht. De eerste vrouwen bij de krijgsmacht zijn ware pioniers. Ze schrijven geschiedenis en

maken de weg vrij voor volgende generaties. Het zijn verzetsvrouwen, zoals Emmy-Rutten Broekman en Francien de Zeeuw. Of Anne van Trikt, die trouw blijft aan haar idealen en de wereld oversteekt om oorlogsslachtoffers te helpen.

Wie zijn deze vrouwen die ondanks alle vooroordelen zélf de keuze maken om zich in te zetten voor de bevrijding? In vijf video’s vertellen we hun verhalen.

Over de oorlog, vooroordelen, moed en uitdagingen. De video’s zijn te bekijken op ons YouTube-kanaal.

Tekst en beeld: NIMH

Kapitein Rutten (rechts) van het Vrouwen Hulpkorps praat met een burgervrouw.

Een vrouwelijke militair, naam onbekend.

VHK’sters tijdens een geneeskundige oefening.

32 – MILITAIRE COURANT

Figuur 1

Robots en Autonome Systemen bij Defensie Het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) publiceert jaarlijks meerdere studies rond de thema’s geopolitiek, Defensie en veiligheid. In deze Militaire Courant licht Michel Rademaker, een medewerker van HCSS, een onderzoek uit.

R

obots en Autonome Systemen (RAS) voor militair gebruik ontwikkelen zich snel. Er bestaat dan ook al jaren belangstelling van krijgsmachten voor RAS. Het gebruik en de toepassing van dergelijke systemen in experimenten en echt gebruik in grondgebonden operaties van de Nederlandse krijgsmacht is echter relatief nieuw. Sinds 2018 heeft de 13de Lichte Brigade een experimentele RAS-eenheid om systemen te onderzoeken en te testen. Daarbij is begonnen met veld­ experimenten en onderzoek naar het militaire gebruik. Vragen die daarbij spelen zijn: Wat zijn eigenlijk de militaire toepassingen? Wat is autonomie eigenlijk? En welke ethische en juridische overwegingen spelen bij de inzet?

Autonomie beschrijft het niveau van onafhankelijkheid dat men-

sen een systeem geven om een taak uit te voeren. Om zelfsturend een toegewezen taak te kunnen volbrengen is situationeel bewustzijn (geïntegreerd waarnemen en analyseren), planning en besluitvorming nodig. Autonomie onderscheidt daarbij verschillende niveaus van automatisering waarbij de autonome besluitvorming is afgestemd op een specifieke missie, het risiconiveau en de mate van mens-machine-­teaming. Bijgaande figuur toont de verschillende vormen van autonomie gecombineerd met de verschillende missies.

Betekenisvolle controle Het ‘autonome’ deel van RAS is het meest besproken onderdeel. Een cruciaal begrip is daarbij ‘betekenisvolle menselijke controle’ (Meaningful Human Control,

MHC). Het formele Nederlandse standpunt is dat ‘alle wapens, ook autonome wapens, onder betekenisvolle menselijke controle moeten blijven’. Er is echter geen internationaal aanvaarde definitie. MHC omvat (minstens) de volgende drie elementen: • Mensen nemen weloverwogen, bewuste beslissingen over het gebruik van wapens; • Mensen worden adequaat geïnformeerd om ervoor te zorgen dat het gebruik van geweld in overeenstemming is met het internationaal recht, binnen de reikwijdte van de kennis die zij hebben over het doel, het wapen en de context waarin het wapen wordt ingezet; • Het betreffende wapen is ontworpen en getest in een realistische operationele setting en de betrokkenen hebben een adequate training gekregen om het wapen

DECEMBER 2021 – 33

HCSS op een verantwoorde manier te gebruiken.

In veel gevallen is de bovenstaande beschrijving niet afdoende. Ook is het vaak gebruikte onderscheid tussen human-in-the-loop, human-on-the-loop en humanout-of-the-loop niet voldoende.

Deze termen verwijzen naar de relatie tussen een niet-gespecificeerde mens en een niet-gespecificeerde beslissingsketen, terwijl in werkelijkheid verschillende mensen betrokken zijn bij de verschillende stadia van ontwerp tot en met inzet. Ook de complexiteit van de machine en het type beslissing spelen mee.

Publieke opinie De framing ‘killer robot’ heeft de publieke opinie over RAS verengd tot de inzet voor dodelijk geweld door vergaand of volledig autonome systemen. In werkelijkheid kan RAS worden toegepast op tal van militaire functies en taken, met verschillende niveaus van autonomie in elke functie. De brede militaire toepasbaarheid van RAS biedt enorm veel kansen.

De uitdaging voor de komende jaren is om deze kansen optimaal te benutten en tegelijkertijd de risico’s te verkleinen.

Om de toegevoegde waarde van RAS te testen en te meten, moet worden vastgesteld waarvoor deze systemen nuttig zijn. Het moet

Figuur 2

daarbij niet gaan om innovatie om te innoveren, maar om tastbare, waarneembare resultaten. Om het militaire nut te bepalen zijn er verschillende criteria.

Experimenteren Een wijs besluit van de landmacht was om de RAS-experimenteereenheid op te nemen binnen de operationele 13e Lichte Brigade, in plaats van bij een opleidingsen trainingseenheid of in een centre of excellence. Hierdoor kan voor en met de toekomstige eindgebruikers worden geëxperimenteerd en directe feedback worden verkregen. Een regulier infanteriepeloton is door de brigade­ commandant aangewezen om de experimenten uit te voeren.

Dit zogenaamde RAS-peloton staat onder tactisch bevel van de RAS-experimenteereenheid.

Op basis van de kennis en ervaring van de afgelopen anderhalf jaar heeft de aanpak geleid tot drie ontwikkellijnen. Het doel van de eerste is om eind 2022 een operationeel experiment uit te voeren in een militair relevante omgeving.

De tweede gaat om het verder uitvoeren van kort-cyclische experimenten en de derde is de (in-huis-) ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) om de stap te maken van op afstand bestuurbare naar meer autonome systemen.

Deze ontwikkelingen richten zich

Het formele Nederlandse standpunt is dat ‘alle wapens, ook autonome wapens, onder betekenisvolle menselijke controle moeten blijven’ op de gevechtsfuncties. Hoewel het minder controversieel zou zijn om met logistiek te beginnen, ligt het monopolie op het gebruik van geweld bij de overheid en daarmee de verantwoordelijkheid om goed gecontroleerd en verantwoord onderzoek op dit gebied te doen en RAS military proof maken.

Bij gevechtsfuncties is dan ook domeinkennis nodig om zo in nauwe samenwerking en gecombineerd met technische expertise uit het bedrijfsleven en universiteiten te experimenteren. Dit gaat de komende jaren steeds verder ingezet worden.

Wilt u meer weten over dit onderwerp, ga dan naar: www.hcss.nl/ robotic-and-autonomous-systems-ras/

34 – MILITAIRE COURANT

‘De luchtvaart was in die tijd behoorlijk gevaarlijk’ Wat begon als een persoonlijke zoektocht, is uiteindelijk een echt luchtvaartboek geworden. Silent Key laat niet alleen een persoonlijke kant zien van het korte leven van een KLM-radiotelegrafist, maar ook de ontwikkeling van de luchtvaart in Nederland. Alle feiten die erin staan, komen uit de eerste hand.

Cornelis A. Hoefnagel vond een grote hoeveelheid informatie aan foto’s en dagboeken van zijn vader in zijn moeders kelder. Het boek werd een prachtige hommage aan zijn vader, Cornelis Hoefnagel.

DOOR JAN LOUWERS

W

aarom heb je dit boek gemaakt?

‘Mijn vader is overleden toen ik drie was, hij was verongelukt met een KLM-toestel. Dus ik heb niet echt veel eigen levende herinneringen. Mijn moeder is in 2012 overleden en had me opgedragen alles wat geregeld moest worden te doen en dat ik ook vooral het huis moest opruimen. Toen ik het huis ging opruimen ontdekte ik allerlei dingen zoals dagboeken en fotoboeken van mijn vader, en logboeken van de militaire luchtvaart. Ze heeft dat bewaard in de kelder, zonder dat ik dat wist. Ze had wel de bedoeling dat ik dat ooit zou vinden, vijfenzestig jaar na de dood van mijn vader. Ik had geen idee wat ik ermee moest doen.

‘Ik vond ook een dagboek van mijn vader over de vluchten van de eerste vijf meidagen van 1940. Dat vond ik in keurig handschrift in potlood. Daar zat een inleiding bijgeschreven: aan den lezer. Er werd een uitleg gegeven waarom dit boekje geschreven was. Toen dacht ik: “Hé, mijn vader heeft waarschijnlijk de bedoeling gehad om het uit te geven, maar dat is nooit gebeurd. Zal ik dat doen?” Ik ben eerst met het dagboek aan de gang gegaan. Ik heb al die gegevens in de computer geschoven, op chronologische volgorde en later als een verhaal aan elkaar geschreven.’

Dat vulde ik helemaal in. De enige spijt die ik heb is dat ik dit allemaal na de dood van mijn moeder heb gevonden, want er zijn natuurlijk een heleboel dingen die ik nog beter zou willen invullen door haar erover te vragen. Zij moest dat nog weten, maar dat wilde ze bewust niet.

‘Het vlieggebeuren van dit boek betreft veertien jaar rond de Tweede Wereldoorlog. In die tijd heeft mijn vader wereldwijd zoveel

‘Hé, mijn vader heeft waarschijnlijk de bedoeling gehad om het uit te geven, maar dat is nooit gebeurd. Zal ik dat doen?’

Het boek eindigt plots met het fatale ongeval. Vertelde je het verhaal bewust op een chronologische manier?

‘Door het hele boek heen zie je dat de luchtvaart in die tijd behoorlijk gevaarlijk was. Er waren veel ongelukken. Ik beschrijf zestien Indonesië-reizen van mijn vader, elf daarvan hadden motorpech of andere stoornissen. Het zat er altijd in dat er iets misging.’

Er zitten enorm veel bijlagen achter in het boek. Waarom heb je die toegevoegd?

Ik kan me voorstellen dat dit als een missie of hommage voelde.

‘Dat zeker. Ik vond het heel plezierig om eraan te werken. Het waren allemaal puzzelstukjes die ik niet wist over het leven van mijn vader.

dingen meegemaakt. Veel meer dan de meesten in hun leven meemaken. Het dagboek was de kern van het verhaal. Vervolgens ben ik zijn opleidingstijd en zijn militaire tijd op vliegbasis Soesterberg gaan opschrijven. Daarna ben ik doorgegaan met de wederopbouw van de KLM in de naoorlogse jaren, de vluchten naar Amerika en Nederlands-Indië die toen werden opgezet. Het groeide van een dagboek over de mobilisatietijd en de eerste vijf oorlogsdagen uit tot een verhaal over zijn leven.’

CORNELIS A. HOEFNAGEL, SILENT KEY. OVER HET KORTE, BEWOGEN LEVEN VAN EEN KLM-RADIOTELEGRAFIST ROND DE TWEEDE WERELDOORLOG, UITGEVERIJ GEROMY, 180 PAGINA’S (€ 28,90)

‘Dat zijn alle dingen die ik gevonden heb van mijn vader. Dat vergaat waarschijnlijk en op deze manier heb ik dat vastgelegd. Ik heb bewust al die bijlagen naar achteren gegooid, omdat het zoveel materiaal is dat het het verhaal veel te veel zou onderbreken. Het leuke is dat ik reacties krijg van lezers: sommige mensen zijn gegrepen door het verhaal en anderen vinden de bijlagen juist interessant. Laatst belde een meneer mij op, hij was toevallig op een luchtvaartbeurs waar hij mijn boek zag liggen. Hij had het

DECEMBER 2021 – 35

BOEKEN

Cornelis A. Hoefnagel

al eerder als een impulsaankoop gekocht. Het boek zei hem niet zoveel, maar hij werd getrokken door het woord radiotelegrafist. Als kind bouwde hij altijd radio’s. Toen hij het boek opensloeg, was hij zo verbaasd door de foto’s. Sindsdien heeft hij het al twee keer gelezen en is het zijn favoriete boek geworden. Op het laatst zei hij: “En wat ik nou zo leuk vind, meneer Hoefnagel, op pagina 162 noemt u mijn vader.”

Zijn vader heeft dus ook bij de KLM gevlogen. Dat zijn dus de mensen die de tabellen het interessantst vinden.’

Ik beschrijf zestien Indonesië-reizen van mijn vader, elf daarvan hadden motorpech.

Heb je het idee dat je door het maken van dit boek dichter bij je vader bent gekomen?

‘Zeker. Ik heb een heleboel feitenkennis over het leven van mijn vader gevonden. Dat doet ook goed. Ik weet nog niet alles,

maar ik ken hem nu beter. Ik heb bewondering gekregen voor wat hij als jonge man allemaal voor de kiezen gekregen heeft en hoe hij daarmee omging. Ik heb een zekere trots gekregen dat hij dat kon. Ik heb altijd, voor zover ik ze had, mooie herinneringen of ideeën over hem gehad en daardoor ook een grote interesse in de luchtvaart. Ik ben daarom zowel de uitgever Frank Venus, als de vormgever Luuk Boerman en fotograaf Piet Prins erg dankbaar voor het mooie boek, dat was mijzelf nooit gelukt. Ik ben heel erg tevreden met het resultaat.’

DECEMBER 2021 – 37

BOEKEN

Schurft schuurt Er zijn veel Nederlandse militairen die een boek hebben geschreven over hun werk, hun missie en wat het ze bracht. Er zijn er maar weinig echt schrijver geworden, zich zo ook echt mogen noemen.

Na een opleiding op de KMA, volgde Arnold Jansen op de Haar een functie bij de luchtmobiele brigade waarmee hij werd uitgezonden naar Bosnië. Terug van zijn missie besluit hij het leger te verlaten. Hij gaat schrijven.

Als jonge luitenant heeft hij de ambitie om door te stoten naar de top.

DOOR NIELS ROELEN

‘R

oman’ staat er onder de titel Schurft, maar al direct op de eerste pagina trek je dat als lezer in twijfel. De moeite om zijn personages een andere naam te geven, heeft hij niet genomen. Net zomin als hij een andere plaats dan zijn eigen leefomgeving heeft gekozen voor de gebeurtenissen. De opmerking in de eerste alinea dat hij ‘opgeleid is om te doden’, hij heeft er alleen nog nooit een reden toe gehad, maakt dat alle twijfel over een roman zijn weggenomen. ‘Dit is non-fictie.’

Een gedachte die bij mij versterkt wordt omdat de achterflap van het boek vertelt dat Schurft schuurt.

Het is ‘Knausgård meets Reve’.

Reve die ooit betoogde dat hij liever geen non-fictie schrijft, omdat hij in een roman niet zo vaak hoeft te liegen.

Op de regenachtige toon van het Britse platteland waar hij tegenwoordig woont, vertelt Jansen op de Haar het verhaal van zijn liefde voor de uitdagende en sexy Lizzy.

Je voelt zijn worstelingen om te leven van een bestaan als schrijver, met zijn verleden als militair. Je leert hoe hij zijn zus, met wie hij samenwoont en net als in het echt een uitgeverij heeft, ziet. Wie zijn verdere familie is, zijn vrienden en oud-collega’s zijn. De t­ ypische, onderkoelde cynische Britse humor kleeft tussen de regels als de klei van Malmesbury tussen het profiel van je schoenen.

ARNOLD JANSEN OP DE HAAR, SCHURFT, HOLLAND PARK PRESS, 326 PAGINA’S (€ 19,50)

wilde hij het leger uit. Toen de luchtmobiele brigade opgericht werd, bleef hij voor zijn rode baret en een missie.

Als jonge luitenant heeft hij de ambitie om door te stoten naar de top, maar al snel merkt hij dat de cultuur te beperkt is. Veel intellectuelen vind je volgens hem binnen Defensie niet. Je vindt er

Lezende officieren De hoofdpersoon van het boek blijkt in een gesprek via Zoom een andere Arnold te zijn. Een man die met veel plezier vertelt over zijn missie en de tijd die hij op de KMA doorbracht. Voor zijn missie al begonnen aan een studie Engels,

Arnold Jansen op de Haar

te weinig officieren die een boek lezen, iets weten van poëzie, kunst en cultuur. In Engeland is dat wel anders.

Hij is trots op wat hij in zijn tijd als militair heeft gedaan, maar het is niet zijn eerste identiteit.

Wat hij daarna is gaan doen ziet Arnold ook als een veel grotere prestatie. Voor het schrijven van een roman, moet je in hoofden van mensen kruipen, terwijl je niet weet hoe een ander denkt en welke verbanden een ander legt.

‘Er waren militairen aan wie ik mijn leven had toevertrouwd. Er waren geen schrijvers aan wie ik mijn leven zou toevertrouwen.’

Militairen moeten meer lezen, omdat romans gaan over de thema’s die er echt toe doen: vriendschap, liefde, trouw en verraad.

Ik glimlach. Zeg niets. Het zijn thema’s die je niet alleen in Schurft terugvindt, maar vooral ook waar binnen het leger niet lichtzinnig over nagedacht wordt. De schijn van non-fictie opwekken is misleiding, een militaire truc die je dieper het verhaal in zuigt. Jansen op de Haar maakt je op deze manier meer dan een lezer. Hij dwingt je te kiezen en te oordelen, waardoor je een medeplichtige wordt. Met deze roman bewijst Jansen op de Haar opnieuw dat hij een schrijver is.

Na zijn debuutroman De koning van Tuzla volgde onder meer de dichtbundel Soldatenlaarzen. Alle verhalen zijn ook in het Engels vertaald.

38 – MILITAIRE COURANT

Kerst bij de marine Op bivak gevriesdroogd voedsel met water aanlengen en opwarmen of vers gekookte maaltijden opgeschept krijgen op een marineschip: bij de krijgsmacht worden vele monden gevoed. In deze rubriek doen we diverse kookideeën op! Ditmaal presenteert voormalig marinekok Harry een echt kerstrecept.

Voorgerecht Zalmtartaar met een toefje crème fraîche

Ingrediënten • Gerookte zalmfilet 500g • Rucola of eikenbladsla 250g • Honing in knijpflesje • Crème fraîche 250g • Ongezoete slagroom 250g • Peterselie, 1 bosje • Dille, 1 bosje • Citroen, 2 stuks • Zout, peper • Knoflook vers, 1 teentje

Benodigdheden Koksmes, snijplank, rond metalen uitstekertje, eet­lepel, kom, schaal.

S

nipper de gerookte zalmfilet en gebruik een rond metalen uitstekertje om de tartaar te vormen. Leg de tartaartjes op een schaal en zet deze afgedekt in de koelkast. Meng een eetlepel ongezoete slagroom door de crème

fraîche in een kom en kijk tijdens het mengen dat het geheel niet te slap wordt. Het mengsel mag lekker dik zijn zodat deze mooi op de zalmtartaar blijft liggen. Roer de fijngehakte peterselie en fijngehakte dille door het mengsel.

Voor de smaak voeg je zout, peper, citroensap en fijngehakte knoflook toe. De tartaar en de crème fraîche kun je in de ochtend voorbereiden.

Meng de honing en het citroensap vlak voor de maaltijd door de rucola en eikenbladsla, want zo blijft de sla lekker knapperig.

Als het tijd is om het voorgerecht door te geven gebruik je een lepel om een toefje gemengde crème fraîche op het tartaartje te leggen.

Maak het geheel eventueel nog af met een garnering van een dun gesneden citroenplakje en strooi er nog een klein beetje verse peterselie over.

Bij dit voorgerecht past een heerlijke Sauvignon Blanc uit Marlborough (NZ).

Hoofdgerecht Aardappeltaartje met spinazie

Ingrediënten • Aardappelen 450g • Uien 150g • Eieren heel, 4 stuks • Spinazie (uit de vriezer), 6 porties • Zout, peper • Geraspte kaas 250g • Zonnebloemolie

Benodigdheden Ronde uitsteker, koekenpan, ovenschaal, platte spatel.

O

m te beginnen schil je de aardappelen en schil je de uien. Daarna rasp je deze in een kom. Voeg daarbij de eieren, zout, peper, en de uitgelekte en ontdooide spinazie. Gebruik een rond uitstekertje om de vorm te bepalen van je aardappeltaartje.

Ik doe het vormpje in een pan met een laagje zonnebloemolie en doe daar de aardappelvulling in en bak het taartje eerst aan één kant. Daarna haal ik met behulp van een platte spatel het taartje uit de pan om deze om te keren en zo de andere kant te bakken. Per kant bak je ongeveer drie minuten. Bestrooi met geraspte kaas, leg de gebakken taartjes in een ovenschaal en bak deze op een temperatuur van 180 graden in 15 minuten gaar. De aardappeltaartjes kun je in principe in de ochtend maken. Maak twee taartjes per persoon en bak eventueel nog wat extra aardappeltaartjes.

De zalmtartaar en het aardappeltaartje zijn het voorproefje van een volledig driegangenmenu.

Op www.militairecourant.nl lees je het hele recept van Harry, dat ­verder bestaat uit een tournedos met ­uiencompote, roerbak van wortel, courgette en aubergine en een ­nagerecht van moulleux met vanilleijs en slagroom.

DECEMBER 2021 – 39

WHAT’S COOKING?

Voormalig marinekok Harry, nu werkzaam bij het projectteam Food & Beverage van de Koninklijke Marine.

‘Krijgsgeweld en kolonie is een uitzonderlijk goede en rijke studie over de militaire inzet in de Nederlandse koloniën tussen 1816 en 2010. Het is uitstekend geschreven en voorbeeldig uitgegeven. Voor een brede doelgroep worden twee eeuwen koloniale strijd, aan twee kanten van de wereld, glashelder uiteengezet. Onder de oppervlakte sluimert daarbij een schurende boodschap, over Nederlands geweld in de tropen. Dít laatste maakt Krijgsgeweld en kolonie tot meer dan een goed boek; het is een belangrijk boek.’ – Militaire Spectator

Krijgsgeweld en kolonie – Opkomst en ondergang van Nederland als koloniale mogendheid Petra Groen, Anita van Dissel, Mark Loderichs, Rémy Limpach, Thijs Brocades Zaalberg Nederlands Instituut voor Militaire Historie ISBN 978 90 244 3895 2 | ¤ 55,-

Verkrijgbaar in de boekhandel en op boomgeschiedenis.nl

DECEMBER 2021 – 41

Operation Mincemeat V anaf 13 januari in de bioscoop: Operation Mincemeat. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Ben MacIntyre en verhaalt van het bijzondere, waargebeurde v­ erhaal van de meest succesvolle misleiding in oorlogstijd aller tijden. Een operatie die de loop van de Tweede Wereldoorlog veranderde.

Het is 1943. De geallieerden zijn vastbesloten om Europa te ontworstelen aan Hitlers ijzeren greep en plannen een grote aanval op Sicilië. Maar ze staan voor een onmogelijke uitdaging: hoe kunnen ze een

FILM

enorme invasiemacht beschermen tegen een mogelijk bloedbad? Twee speciale inlichtingenofficieren, Ewen Montagu (Colin Firth) en Charles Cholmondeley (Matthew Macfadyen), krijgen de opdracht om de meest briljante en bijzondere desinformatiestrategie van de hele oorlog te verzinnen, op basis van een wel heel onwaarschijnlijke geheim agent: een dode man.

De productie is in handen van Oscar-winnend regisseur John Madden (Shake­speare in Love) en de producers van The Kings Speech. www.warnerbros.nl

42 – MILITAIRE COURANT

‘We willen vooral laten zien dat Nederlandse militairen er altijd voor ons staan’ In het Nationaal Militair Museum was de Militaire Courant aanwezig bij de uitreiking van het eerste exemplaar van Schaduwoorlog Uruzgan, geschreven door Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven. Het eerste exemplaar werd door Commandant Landstrijdkrachten, luitenantgeneraal Martin Wijnen, in ontvangst genomen. Het gesprek is alleen met Olof van Joolen.

DOOR NIELS ROELEN EN MIREILLE BREGMAN

W

as het besluit om uit Afghanistan terug te trekken de aanleiding om dit boek te gaan maken?

‘Nee, die lag meer in onze vorige projecten: Liggen blijven! en Missie F-16. Toen die waren afgerond vroegen we ons af wat we nu op al die lange winteravonden moesten gaan doen. Dan zoek je naar iets uit de krijgsgeschiedenis dat ver genoeg achter ons ligt om mensen er vrij over te kunnen laten praten, maar wat wel zo dichtbij ligt dat het herkenning oplevert. Vanuit dat perspectief kun je simpelweg niet om Uruzgan heen. Dat de NAVO de stekker uit Afghanistan zou trekken, wist toen nog niemand, maar het maakt dit boek ineens wel heel erg actueel.

‘Het initiële plan was overigens om een verhaal te maken rondom de slag om Chora. We wilden het verhaal van een peloton optekenen. Hoe was hun aanloop naar de missie, wat gebeurde er in die missie en hoe gaat het nu met die mensen?’

werken zich zouden kunnen compromitteren. Dan vloek je even, mede omdat wij dachten dat deze zaak de mensen die er ingezet zijn niet in gevaar zou brengen, hun verhalen en de identiteit van de leidinggevenden waren al bekend omdat ze uitgebreid interviews hebben gegeven.

‘Vervolgens blijkt dat we wel een verhaal kunnen maken over de gehele periode Uruzgan. Sterker nog: dat er ook binnen Defensie behoefte is aan een boek over die periode. Kijkend naar de vier jaar die de Nederlandse troepen daar hebben gezeten, vonden wij wel dat Chora een hoofdstuk moest zijn. Net zoals dat de bermbommen en operatie Kapcha As, waar het eigenvuurincident plaatsvond, niet mogen ontbreken.’

Uruzgan is natuurlijk ook de missie

Toch kiezen jullie uiteindelijk voor een heel andere opzet.

‘Dat was voor ons ook een verrassing. De landmacht had al toegezegd, er was een pelotonscommandant die daar is geweest en mee wilde werken. Er stond niets in de weg, totdat de juridische dienst van het ministerie bepaalde dat het niet kon doorgaan omdat er een rechtszaak rondom Chora loopt en mensen die aan ons boek mee zouden

die ons een aantal nieuwe Ridders der Militaire Willems-orde heeft opgeleverd. Was het lastig hen te laten meewerken?

‘Nee, dat viel eigenlijk heel erg mee. Ze deden graag hun verhaal en daar zijn we blij mee, want het zou heel raar zijn geweest om een boek over Uruzgan te schrijven en Marco Kroon en Gijs Tuinman, beiden van het Korps Commandotroepen, en Apache-vlieger Roy de Ruiter niet te benoemen. Gijs en Marco zijn overigens twee totaal verschillende types. In het hoofd van de eerste vliegen de gedachtes echt alle kanten op. Hij is een snelle denker die zijn zinnen vaak niet afmaakt omdat zijn hoofd alweer een nieuw verband met iets anders heeft gelegd. Marco daarentegen is veel meer een doener.

Overigens heeft hij me heel erg verrast, omdat hij in dat gesprek juist zijn kwetsbare kant liet zien.

‘Voor ons is dit ook de kern van het boek. Het laat zien wat een missie als deze met mensen doet.

Welke afwegingen maken ze, tot welke besluiten leidt dat en hoe zie je dat nu? Het laat zien dat Uruzgan voor al die militairen die er waren een heel bepalende periode in hun leven is geweest.’

Wat is jullie van alle gesprekken bijgebleven?

OLOF VAN JOOLEN EN SILVAN SCHOONHOVEN, SCHADUWOORLOG URUZGAN, UITGEVERIJ NIEUW AMSTERDAM, 272 PAGINA’S (€ 20,99)

‘Wat in alle gesprekken opvalt is de professionaliteit en de nuance die de mensen in hun verhalen leggen. Een gesprek dat ons heel erg bij is gebleven, was dat met Joland Dubbeldam. Iemand die heel zintuigelijk, beeldend kan vertellen en in de eerste paar weken van de missie, als hij bezig is het kamp

DECEMBER 2021 – 43

INTERVIEW

Silvan Schoonhoven en Olof van Joolen op te bouwen, denkt: “Als ze nu hier binnenwalsen, dan zijn we dead meat.” Later wordt hij hoofd van de taskforce counter IED, tegen de bermbommen. In die functie brengt hij nog een aantal

‘Wat in alle gesprekken opvalt is de professionali­ teit en de nuance die de mensen in hun verhalen leggen’

QUINTALLE NIX

werkbezoeken aan Uruzgan. Over een van die werkbezoeken vertelt hij dat een van zijn mensen die hij op donderdag nog in Afghanistan heeft gezien er maandag niet meer is. Hij hoort dat die kerel is omgekomen als hij op zijn bureau aankomt en zijn telefoon aanzet. Het is bijzonder om te zien dat dit nog steeds iets met zo iemand doet.’

Wat moeten we leren van Uruzgan?

‘Nederland is geen militaire natie.

Een nationale krijgscultuur ontbreekt. Veel mensen weten niet wat het militaire bestaan eigenlijk inhoudt, vergeten vaak dat we een leger hebben. Wij willen vooral laten zien wat Nederlandse mili-

DE TELEGRAAF

tairen doen. Dat ze er altijd voor ons staan. De maatschappij moet denk ik beseffen welke klussen militairen opgedragen krijgen en wat dat met die mensen kan doen.’

Schaduwoorlog Uruzgan is het derde boek dat Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven samen schreven.

Tot grote verbazing van hun uitgever hebben ze nog steeds geen ruzie met elkaar. ‘Misschien komt dat,’ lacht Olof, ‘omdat we elkaar heel erg aanvullen. Ik ben van de grote lijnen en Silvan is meer van de details en dat werkt heel goed.

Aan de andere kant, als een van ons tweeën zegt “Dit werkt niet”, dan luisteren we daar ook gewoon naar.’

44 – MILITAIRE COURANT

BOEKFRAGMENT

Leiderschap onder vuur Het boek Leiderschap onder vuur bevat in de praktijk beproefde lessen die voor iedereen, als leider en als mens, toepasbaar kunnen zijn. In dit boek deelt Marco Kroon (Ridder Militaire Willemsorde) zijn persoonlijke ervaringen, verhalen en ideeën.

MARCO KROON, LEIDERSCHAP ONDER VUUR, TRINITAS CORONA, 160 PAGINA’S (€ 17,95)

Professioneel optreden in moeilijke omstandigheden is kern van het krijgsbedrijf. Leiderschap in dit soort situaties is voor mij een vanzelfsprekendheid. Mijn training, mijn ervaring, mijn hart en mijn ziel zijn hierop gericht.

Bovendien, ik ken geen ander leven en geen ander leiderschap dan dat van militair.

Tijdens verschillende gevechtsmissies, zeker die in de Chora-vallei, lag mijn leiderschap letterlijk onder vuur. De levens van mijn kerels en van mijzelf stonden op het spel. Omdat leven en dood de inzet kunnen zijn, denk ik dagelijks na over mijn leiderschap. Wat doe ik goed, wat doe ik fout en wat moet beter? Ik wil namelijk de beste zijn in wat ik doe. Want zodra ik niet de beste ben, breng ik de veiligheid van anderen in gevaar. Ik ben het aan mijzelf en aan hen verplicht om elke nieuwe dag vanaf het eerste uur een betere leider te zijn dan ik al was.

Leiderschap zit niet op je schouder, maar in je hart. Je wordt ermee geboren. Wie leiderschap in zich draagt, heeft ook de wens dit te uiten. Hij of zij wil boven de anderen staan, zonder de anderen kleiner te maken. Want de leider herkent zichzelf in de ander, zoals de ander zich in de leider herkent.

Vanaf mijn derde of vierde jaar speelde ik met poppetjes en tankjes en bootste ik oorlogssituaties na. Ik wilde die vent zijn in het bos en op het zand, degene die vooraan lag en de kerels mee vooruit trok en leiding gaf.

Later, als boomhuttenbouwer, bepaalde ik hoe en waar de hut zou komen. Ik nam de jongens mee de weg over en voelde me verantwoordelijk voor ze. En al was

ik de kleinste, ook bij voetbal nam ik het voortouw. Ik was een kleine leider en wilde een grote zijn.

Leiderschap betekent dat je ervoor zorgt dat een of meer personen bewust en onbewust streven naar het behalen van het door jou uitgezette doel. Nooit heeft er voor mij enige verwarring bestaan over het verschil tussen een leider en een manager. De leider richt zich op mensen en te beïnvloeden resultaten, de manager op structuren en te beïnvloeden processen. Ik ben niet geboren om lijnen uit te zetten, maar om mensen te leiden. Ik ben en voel me dan ook geen manager, behalve op microniveau. De reden hiervoor is het feit dat details soms het verschil maken tussen winst en verlies – en ik heb zo’n hekel aan verliezen.

Mijn militaire carrière begon ik als marinier algemeen bij het Korps Mariniers. Mijn eerste uitzending was naar Irak, in 1991, Operation Provide Comfort. Enkele jaren later werd ik groepscommandant en stapte ik over naar het Korps Commandotroepen, de groene baretten. Tijdens operatie Chitag, in 2006, gaf ik leiding aan 27 commando’s, de besten in hun vak.

Inmiddels voer ik het commando van de Charlie ‘Beren’ Compagnie van 17 Pantserinfanteriebataljon Garderegiment Fuseliers Prinses Irene. Als commandant geef ik leiding aan zo’n 150 mannen en vrouwen, van wie zo’n 30 kaderleden.

Mijn leiderschap richt zich niet langer direct op de man, en dit dwingt mij om een ander soort leider te zijn. Waarbij ik natuurlijk de beste wil wezen. Soms kan het frustrerend zijn om als leider directe invloed in te leveren, hoewel het bereik van mijn invloed wel toeneemt.

Vooral mijn ridderschap heeft hieraan bijgedragen. Hoewel ik een man ben van de praktijk, helpen theorieën over leiderschap mij om objectief en analytisch naar mijn eigen denken en daden te kijken. Ben ik een directief leider of participatief ? Geloof ik in autoritair of dienend leiderschap?

Gezien mijn werkomgeving, karakter en uitstraling is het antwoord misschien snel gegeven.

Defensie staat bekend als een hiërarchische organisatie met een rechtlijnige bevelsstructuur en dat ligt me. Het liefst vertel ik anderen wat ze moeten doen en leid ik vanuit het zadel.

Het is daarbij duidelijk dat er in geval van leiderschap in moeilijke of extreme situaties weinig ruimte is voor overleg en een knuffel. Dan is het bevel en gehoorzaamheid, opstaan en gaan.

Toch ligt het ingewikkelder. In moeilijke situaties moet een leider gevoelsmatig maar nooit impulsief zijn beslissingen kunnen nemen.

Daartoe moet hij zijn collega’s goed kennen en precies weten waarop hij bij wie kan rekenen.

Daartoe is teambuilding van belang. Met verbindend leiderschap kun je het team vormen dat je uiteindelijk in de moeilijkste omstandigheden nodig hebt. En verbindend leiderschap breng je tot stand met openheid, begrip en persoonlijke aandacht, niet met geblafte bevelen. Kun je van een groep verwachten dat ze de leider zonder aarzelen volgt, alleen maar omdat hij zegt dat dit moet?

Enkel omdat hij beweert de leider te zijn en op de strepen staat die op zijn schouders zitten? Natuurlijk niet. Leiderschap in extreme situaties vereist een grote mate van draagvlak en loyaliteit. Met directief leiderschap creëer je geen draagvlak en loyaliteit, maar met participatief leiderschap ga je niet snel genoeg door muren. Dus heb je beide vormen nodig. Is mijn karakter te directief, dan moet ik mijn gedrag veranderen. En zijn mijn kerels blind loyaal, dan moet ik ze kritischer leren kijken. Oefening, teambuilding, planning, voorbereiding: ze zijn noodzakelijk. Toewijding, principes, overtuiging, kwetsbaarheid: de leider kan niet zonder.

DECEMBER 2021 – 45

COLUMN

Contrast

H

et was volle bak, bij de debatten die plaatsvonden vanwege de val van Afghanistan. Er was geen partij die zich niet liet zien, maar vooral die zich niet liet horen in dit debat. Hoe had dit kunnen gebeuren? Hoe kan het zijn dat Defensie haar administratie niet op orde had? Dat de twee Nederlandse Hercules-vliegtuigen op het moment dat ze het hardst nodig waren amper van de grond wisten te komen?

Net als de Taliban rook de oppositie bloed en vochten ze voor hun eigen plek in de schijnwerpers van de collectieve verontwaardiging. Als opgejaagd wild drijven ze ministers in het nauw. Een drama als dit zou hen namelijk nooit overkomen zijn. Een prachtig stukje morele hoogmoed uit partijpolitiek belang.

Waar de krijgsmacht betoogt dat ze structureel vier miljard per jaar tekortkomt, ziet de SP dat anders. De mislukking van Afghanistan is, zo betoogden ze op Radio 1, voor hen een reden om twee miljard te bezuinigen. Geld dat in sociale zekerheid, de zorg en het onderwijs geïnvesteerd kan worden, omdat die begrotingen (respectievelijk 95, 93 en 45 miljard euro) ook tekortkomen.

Op diezelfde flank liet GroenLinks weten dat ook zij graag op Defensie bezuinigen. De luchtmacht en de

marine mochten blijven, maar in materieel voor de landmacht lijken ze nog weinig heil te zien.

Wat er in de wereld aan de hand is, welke dreigingen klimaatverandering en vluchtelingenstromen met zich mee gaan brengen, dat de landen om ons heen om die redenen stuk voor stuk in hun Defensie aan het investeren zijn, ontgaat ze volledig. Ze zijn zich er ook niet van bewust dat een tekort aan geld voor onderhoud de Hercules op het moment suprême aan de grond hield. Net zomin als ze de economische gevolgen voor Nederland als handelsland overzien als wij niet naar de NAVO-norm toegroeien.

Al te lang verkeren wij in de luxepositie van vrede en veiligheid. De opkomst bij het debat over de defensie­ begroting onlangs, een schamele vijf, misschien zes Kamerleden, was veel-, zo niet alleszeggend. Ook in de pers bleek het niet veel meer dan een voetnoot, simpelweg omdat er niets te halen valt, het eigenbelang voor veel partijen en de media ontbreekt. Dat is precies het contrast met Defensie. Militairen onderscheiden zich omdat ze het belang van ons allemaal verdedigen. Ook, en vaak vooral, dat van de mensen die ze liever kwijt dan rijk zijn.

NIELS ROELEN

Elke editie van de Militaire Courant schrijft Niels Roelen een verhaal bij een gebeurtenis uit de actualiteit.

VETERANEN Paul de Graaff

In Veteranen geeft fotograaf Paul de Graaff meer dan honderd (oud)militairen een gezicht. Ze dienden in landen als Afghanistan, Libanon, Bosnië, Kosovo en andere conflictgebieden in de wereld. De Graaffs indringende portretfoto’s spreken boekdelen over wat de veteranen daar hebben meegemaakt.

Met dit boek hoopt Paul de Graaff ervoor te zorgen dat nog meer veteranen hun herinneringen zullen delen, en dat familie en vrienden hun het respect bewijzen dat ze verdienen.

€ 14,50 korting

met npas!

Veterane

Dit boek is bedoeld voor veteranen, hun familieleden en vrienden, en iedereen die geïnteresseerd is in pure verhalen van Nederlandse veteranen over hun missies.

228 pagina’s | ISBN 978-94-90951-68-9 € 49,50 | Met Veteranenpas € 35,Bestellen via www.2010uitgevers.nl

“Ik hoop dat door dit boek nog meer mensen vragen aan veteranen gaan stellen. Ogenschijnlijk normale vragen als: “Hoe gaat het?” of “Hoe was het daar?” Dit boek laat zien dat het het waard is om naar die verhalen te luisteren.” Peter van Uhm, voormalig commandant der Strijdkrachten, in het voorwoord

Actuele aangrijpende romans van Norman Jansen

Ik neem een abonnement op de Militaire Courant: € 16,– voor vier nummers

BON

NAAM STRAAT

POSTCODE PLAATS

Calm Waters (Engelstalig) De stilte van water ISBN: 9789492939418 ISBN: 9789492221933

Een gemakkelijke prooi ISBN: 9789492939463

LAND E-MAIL

Norman Jansen werkt al ruim 30 jaar bij de Koninklijke Marechaussee.

In die periode heeft hij veel kennis en ervaring opgedaan bij het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel, onder andere tijdens zijn langdurig verblijf in het Caraïbisch gebied en West-Afrika.

Die ervaringen gebruikt hij in zijn romans om de persoonlijke omstandigheden van slachtoffers van mensenhandel en mensensmokkel aangrijpend te schetsen. Romans met een verhaal dus.

Kijk voor meer informatie op www.futurouitgevers.nl

TELEFOON

IBAN NUMMER BETALING

AUTOMATISCHE INCASSO

PER FACTUUR (+ 2,50 ADMINISTRATIEKOSTEN)

GEBOORTEDATUM

HANDTEKENING

Stuur deze bon naar: UHB uitgevers, Zonnebaan 54, 3542 EG Utrecht, Nederland

M/V

Musea die de Militaire Courant verspreiden

DECEMBER 2021 – 47

COLOFON

ECHOS Home in Harskamp, Rotterdam, Havelte, Den Helder, Schaarsbergen, Ermelo, Oirschot Amersfoort Museum Nederlandse Cavalerie Amsterdam Verzetsmuseum Plantage Arnhem Museum Bronbeek Beek Oorlogsmuseum Eyewitness Best Museum Bevrijdende Vleugels Buren Marechausseemuseum Deelen Museum Vliegbasis Deelen Den Helder Marinemuseum Doorn Museum Huis Doorn Dordrecht Museum 1940 – 1945 Driebergen-Rijsenburg Museum Militaire Traditie Groesbeek Vrijheidsmuseum Hooge Mierde Museum De Bewogen Jaren ’39-‘50 Huisduinen Fort Kijkduin IJmuiden Bunker Museum Kornwerderzand Kazemattenmuseum Leeuwarden Fries Museum Lekkerkerk Museum De Vrijheid Naarden Nederlands Vestingmuseum Nieuwdorp Bevrijdingsmuseum Zeeland Nijverdal Memory Vrijheidsmuseum Noordwijk Museum Engelandvaarders Ommen Nationaal Tinnen Figuren Museum Oosterbeek Airbornemuseum Hartenstein Overloon Oorlogsmuseum Overloon Rotterdam Mariniersmuseum Soesterberg Nationaal Militair Museum Vlissingen Boekhandel ’t Spui Vught Geniemuseum Zundert Legerdump Zundert

Prijsvraag Bij deze prijsvraag verloten we een exemplaar van Schaduwoorlog Uruzgan, geschreven door Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven.

Stuur uw antwoord, onder vermelding van ‘Prijsvraag Militaire Courant’ naar info@militairecourant.nl.

Vergeet niet uw naam en adresgegevens te vermelden.

I

n Schaduwoorlog Uruzgan blikken de auteurs Van Joolen en Schoonhoven met een groot aantal betrokkenen terug op de Afghanistanmissie. De missie in Uruzgan (2006-2010) was voor Nederlandse begrippen een immense militaire operatie, de grootste na de Tweede Wereldoorlog. Het boek biedt voor het eerst een indringend overzicht van de gehele periode waarin Nederlandse militairen vochten tegen een ongrijpbare vijand.

Over welke gebeurtenis in Afghanistan wilden de auteurs eerst een boek schrijven?

Winnaar

Redactie redactie@militairecourant.nl Abonnementen 4 nummers voor €16.– Vul de bon in of meld je aan via www.militairecourant.nl Overige vragen? abo@militairecourant.nl Advertenties verkoop@militairecourant.nl Online www.militairecourant.nl twitter @militaircourant www.facebook.com/militairecourant Oplage 25.000 Volgende nummer De volgende Militaire Courant ­verschijnt in maart 2022.

Wil je kans maken op een exemplaar? Beantwoord dan de volgende vraag:

Hoofdredacteur Jan Louwers OLOF VAN JOOLEN EN SILVAN SCHOONHOVEN, SCHADUWOORLOG URUZGAN, UITGEVERIJ NIEUW AMSTERDAM, 272 PAGINA’S (€ 20,99)

Redactie Mireille Bregman, Mirjam Mulder, Myrthe Kries, Bibianne Oelderik en Niels Roelen Medewerker Marc Bentinck Vormgeving Titus Vegter

In de september-editie was de prijsvraag: Hoe heet het bedrijf

waar Sander Aarts trainingen aanbiedt?

Het juiste antwoord daarop is:

Unbreakable Academy

Onder de inzenders van het juiste antwoord is een exemplaar van het boek Missie mindset verloot. De winnaar is Rob Dulk uit Nijmegen.

Van harte gefeliciteerd!

SANDER AARTS, MISSIE MINDSET,

Kijk voor een compleet overzicht op www.militairecourant.nl.

Contact Militaire Courant UHB uitgevers Zonnebaan 54 3542 EG Utrecht, Nederland Telefoon +31302231718 info@militairecourant.nl

UITGEVERIJ BOEKERIJ, 272 PAGINA’S (€ 20,00)

Uitgever Jan Louwers De Militaire Courant is een uitgave van UHB uitgevers. De Militaire Courant informeert een breed publiek over militaire onderwerpen.

De inhoud wordt verzorgd door een onafhankelijke redactie. De Militaire Courant wordt verspreid via middelbare scholen, mbo- en hbo-opleidingen, universiteiten, musea, Defensie, veteranenorganisaties en boekhandels. Tevens is het mogelijk om een abonnement op de Militaire Courant te nemen.

Goede Kerst en een gelukkig nieuwjaar!

Het Nationaal Comité Veteranendag wenst alle veteranen en hun thuisfront prettige kerstdagen, een gezellige jaarwisseling en goede start van 2022.

Met al onze partners werken we toe naar 25 juni 2022: weer een Nederlandse Veteranendag als vanouds, in Den Haag.

Drs. Jaap Smit Voorzitter Nationaal Comité Veteranendag

Founder

Organisatie

Hoofdpartner