TENKID ►
KITAP & SINEMA
kitap tenkitleri
MÜBECCEL ÇALIŞKAN
MAĞARADAKILER CEMIL MERIÇ, ILETIŞIM YAYINLARI ►
Entelektüel yahut Avrupa’da aydın… Kimdi bu entelektüel? Ne gibi vasıfları vardı? Antik Yunan’da aristokrat çocuklarına ders veren yarı hoca, yarı gazeteci sofistin mi torunuydu yoksa okuma yazma bildiği için mahkûmluktan kurtulan klerin mi? Kimine göre üslubu olan bir yazar kimine göre de kendinden başka sınıfların çıkarlarına öncülük edendi entelektüel. Kimine göre yüksek tahsil entelektüellik için gerekli ve yeterliydi kimine göre değildi. Entelektüel farklı toplumlar içerisinde, farklı sosyal yaşamlarda farklı farklı tanımlara maruz kalıyor. Meriç’e göre entelektüel ise yükselen bir sınıfın şuuruydu yani bir devrimci. Ayırıcı vasfıysa tenkid yeteneğiydi.
58
İlk ceddi sofist olan entelektüel sınıflar arası sosyal çatışmanın da etkisiyle tarihsel süreçte bazen bir filozof bazen bir aydın bazense bir kler olarak karşımıza çıkıyor. Entelektüelin soyağacından sonra intelejensiyanın Rusya’daki gelişimini tarihsel ve sosyolojik açıdan irdeliyor Meriç. İlk üyeleri “şuuru burkulmuş soylular” olan bu sınıf zamanla toplumun her kesiminden insanlardan oluşan bir tarikat haline geliyor. Dostoyevski’nin “Rus toprağının koca serserileri” olarak tanımladığı bu tarikat zamanla ortak eğilimleri, ortak davranışları olan sosyal tabaka şeklinde tezahür ediyor. Entelektüelin soyağacında Meriç’in sözlerine yer verdiği Koestler “Düşünmek, mutlularla sömürülenlerin arasında sıkışıp kalanların işidir. Bilgi
