Excellente Cronike van Vlaenderen

DE EXCELLENTE CRONIKE VAN VLAENDEREN

26 Ietwat verborgen in een aantal Brugse erfgoedcollecties, berusten pareltjes van middeleeuwse handschriften. Omdat ze kwetsbaar zijn, worden ze niet zo vaak aan het publiek getoond. Het Gruuthusemuseum is dan ook blij dat de Openbare Bibliotheek Brugge en het Grootseminarie bereid waren om op regelmatige basis handschriften in bruikleen te geven. Ze vertellen immers veel over hun opdrachtgevers, makers en de samenleving. — Door Inge Geysen

De tweede museumzaal, die de bezoeker onderdompelt in het welvarende Brugge van de 15e eeuw, opent met een boek dat volop in de belangstelling van onderzoekers staat: de Excellente Cronike van Vlaenderen. Deze kroniek verhaalt chronologisch de geschiedenis van het graafschap Vlaanderen, vanaf de ‘vroegste tijden’ tot de dood van Maria van Bourgondië.

Kleurrijk verhaal Vele pennen hebben aan het verhaal geschreven. De basis wordt gevormd door een Latijnse kroniek, die in de 15e eeuw naar het Nederlands is omgezet en uitgebreid. Het mooi verluchte handschrift dat door de Openbare Bibliotheek Brugge wordt bewaard (hs.437) vermeldt de Brugse rederijker en stadsdichter Anthonis de Roovere als auteur van het contemporaine gedeelte. Geen wonder dus dat zijn relaas erg Brugs kleurt.

Wat in de kroniek te lezen staat, spreekt vandaag tot de verbeelding. Naast faits divers, bevat de Cronike ook het verslag van de grote gebeurtenissen van die dagen. Zo kan je aan de hand van de beschrijving in het boek, het parcours van de blijde intredes van de Bourgondische hertogen volgen, van aan de stadspoorten tot in de binnenstad.

Een Brugse blik Dr. Lisa Demets stelt in recent onderzoek dat de bewaarde handschriften van de Cronike in verschillende groepen zijn onder te brengen. De groepen verschillen inhoudelijk van elkaar. Hs 437 behoort tot de ‘Brugse’ groep, waarin de relatie tussen de stad Brugge en de graven van Vlaanderen besproken wordt en waarvan de lezers en kopiisten in Brugge te situeren zijn. De betrokkenen lijken een bepaalde ideologie te delen: ze bekijken de geschiedenis vanuit het standpunt van de stedeling en behoren tot de groep die in opstand komt tegen Maximiliaan van Oostenrijk. Verder zijn ze in verband te brengen met de rederijkerskamers, die bevolkt werden door lieden uit de gegoede burgerij.

In 1531 bracht Vorsterman een gedrukte, geïllustreerde versie van de Cronike op de markt, gebaseerd op een ‘Brugse’ versie. Het is overigens Vorsterman die de titel Excellente Cronike van Vlaenderen gaf, een titel die nu ook voor de handschriften gebruikt wordt. Ook van deze druk bezit de Openbare Bibliotheek een aantal exemplaren. Wanneer het handschrift na drie maanden weer gaat rusten in het depot, zal een 16e-eeuwse druk de plaats ervan innemen.

Bibliografie Lisa Demets, The Late Medieval Manuscript Transmission of the Excellente Cronike van Vlaenderen in Urban Flanders, in: The Medieval Low Countries, 3 (2016), blz. 123-173 Lisa Demets en Jan Dumolyn, Urban chronicle writing in late medieval Flanders: the case of Bruges during the Flemish Revolt of 1482-1490, in: Urban History, 43,1 (2016), blz. 28-45