Een museum voor iedereen

Een nieuw onthaalpaviljoen, een nieuw parcours, een nieuwe selectie objecten… Maar, ook een nieuwe bezoekersbeleving en een sterk uitgebreid aanbod voor bezoekers. Het Gruuthusemuseum is een museum voor iedereen. Wees welkom! — Door Katelijne Vertongen

Toegankelijkheid als uitgangspunt Het Gruuthusepaleis is een gebouw met heel veel trappen. Voor advies over het verbeteren van de fysieke toegankelijkheid, klopten we aan bij Inter, het Vlaamse expertisecentrum voor toegankelijkheid en Universal Design. Een plaatsbezoek maakte snel duidelijk dat het gebouw teveel uitdagingen had: wenteltrappen, niveauverschillen tussen alle zalen, smalle doorgangen. Heel wat ingrepen zouden te grote gevolgen hebben voor de monumentwaarde van het gebouw. Daarom focusten we samen met Inter op wat wél kon worden aangepakt, te beginnen bij de site zelf.

De kasseien op het plein liggen nu vlakker en dichter bij elkaar. Rondom het plein werd een comfortstrook aangelegd. Rolstoelgebruikers kunnen zo gemakkelijk het gebouw tot aan de gevels ontdekken en vlot het nieuwe onthaalpaviljoen bereiken. Een bezoek aan het plein, de Onze-LieveVrouwekerk en het sanitair in het voormalige Steenmuseum is nu voor iedereen mogelijk.

Ook voor mensen met een visuele beperking begint het bezoek al op de site. Er is geleiding van de bushalte tot aan het onthaalpaviljoen. Onderweg komt een tafel met een tactiel plan van de site om hen verder op weg te zetten (najaar 2019). Omwille van de vele trappen, gebeurt het museumbezoek zelf best met een begeleider. De audioguides voor ziende en blinde bezoekers worden zo goed mogelijk op elkaar afgestemd, zodat ze samen het parcours kunnen volgen. De audioguide voor slechtziende bezoekers (najaar 2019) is meer beschrijvend en geeft extra duiding bij de verschillende voelstations in het parcours. Die voelstations verduidelijken het thema van de zaal via replica’s en originele objecten, of ontleden objecten in behapbare onderdelen. Ook kunnen bezoekers voelen aan de rijke materialen waaruit de museumobjecten zijn vervaardigd. Tactile Studio ontwikkelde deze voelstations. Dit bedrijf uit Parijs verdiende zijn sporen met projecten voor grote musea in Frankrijk (het Louvre, Musée d’ Orsay…) en ver daarbuiten.

Audioguides Trouw aan Lodewijks motto Plus est en vous wil het museum de verhalen vertellen die verscholen zitten in de objecten en zo het verhaal van de stad, haar bouwers en inwoners tot leven brengen. Hoe kan dit beter dan met een persoonlijke gids die deze verhalen vertelt? Bij het binnenkomen krijgt elke bezoeker gratis een audioguide mee. Voor de Nederlandstaligen brengt Vic De Wachter de verhalen achter welgekozen objecten. De audioguide is verder ook beschikbaar in het Frans, Engels, Duits, Italiaans en Spaans. Voor slechthorende bezoekers is er een versie in

Vlaamse gebarentaal of International Sign language. Slechtziende bezoekers kunnen vanaf het najaar beschikken over een beschrijvende audioguide.

Jong geleerd is oud gedaan Niet alleen volwassenen zijn onder de indruk van het Gruuthusepaleis, ook de kleinste bezoekers dwalen verwonderd door het labyrint van kamers. De zoektocht ‘Ik zie, ik zie’ laat hen de mooiste objecten ontdekken. Leuke opdrachten leiden hen naar een schatkist.

Klassen kunnen het museum bezoeken onder begeleiding van een ervaren atelierbegeleider. Vanuit een frisse invalshoek en rekening houdend met de eindtermen, willen we die eerste museumervaring memorabel maken. Zo leren de kleuters wat een ridder of jonkvrouw doet in het dagelijkse leven, wordt de eerste graad meegenomen in het verhaal van Lodewijk van Plus, gaat de tweede graad op zoek naar rijkdom en dagen we de derde graad uit in een quiz.

Doen! Museumbezoekers zijn heel divers. De ene verdiept zich graag in teksten, anderen kijken graag rond of gaan voor een meer actieve ervaring. In elke zaal zijn voelstations aanwezig, bezoekers kunnen zich een historische look aanmeten, een schaduwportret tekenen of een echte wrijfprent maken, zoals James Weale, één van de stichters van het museum. Op de zolder kunnen ze het grote plan van Brugge helpen inkleuren.

Deze doe-activiteiten zorgen ervoor dat ervaringen langer blijven hangen. Daarom starten we samen met Vormingplus ook met een reeks workshops voor volwassenen. Na een duik in de collectie gaan de deelnemers zelf aan de slag met oude technieken, net als de ambachtslui die de topstukken in het museum vervaardigd hebben. In het najaar start een reeks rond kalligrafie en een reeks rond boekbinden. Interesse in een andere techniek? Laat het ons weten!

Gruuthuse vers van de pers

De handschriftentraditie konden we, in ons streven om de prijzen democratisch te houden, niet verderzetten. Daarom in gedrukte vorm: twee publicaties over het vernieuwde Gruuthusemuseum en een publicatie over wat eraan vooraf ging. De drie publicaties zijn te koop in de museumshop. — Door Inge Geysen

HET GRUUTHUSEMUSEUM

bezoekersgids

BRUGGE

OKV_COVER_Gruuthuse_def.indd 1

Na een recente restauratiecampagne vormt het Gruuthusemuseum met de nabijgelegen OnzeLieve-Vrouwekerk een hedendaags museum- en erfgoedcomplex in het historische hart van Brugge. Het museum zelf is ondergebracht in een monumentaal stadspaleis uit de vijftiende eeuw. Zijn bekendste bewoner en bouwheer is Lodewijk van Gruuthuse, een edelman die diende onder de Bourgondische hertogen. Zijn devies Plus est en vous is zelfs de leidraad geworden voor de nieuwe museumopstelling.

Wandtapijten, schilderijen, sculpturen, edelsmeedwerk, meubilair, keramiek, kant, handschriften, archiefstukken en alledaagse gebruiksvoorwerpen hebben niet alleen een esthetische waarde, maar vertellen bovendien boeiende verhalen over Brugge. In het Gruuthusemuseum brengen ze stad en samenleving tot leven. OKV OPENBAAR KUNSTBEZIT VLAANDEREN

GRUUTHUSEMUSEUM BRUGGE 02 Van stadspaleis tot museum 11 Van verhalen en bezoekers 15 Van een stad en het water

GRUUTHUSEMUSEUM BRUGGE 25 Brugge, stad van verfijnd vakmanschap 31 Een blik op de stedelijke leefcultuur in Brugge 40 Praktisch

OPENBAAR KUNSTBEZIT VLAANDEREN

GRUUTHUSE MUSEUM BRUGGE

6,20 EURO ERKENNINGSNUMMER P3A8116

3/06/19 11:03

Het Gruuthusemuseum, Brugge. Bezoekersgids

Na het Groeningemuseum en het SintJanshospitaal, beschikt nu ook het Gruuthusemuseum over een uitgebreide, aantrekkelijk vormgegeven bezoekersgids. De gids volgt het chronologische parcours van het museum en is opgedeeld in drie hoofdstukken: ‘Brugge bloeit’ over de 15e en 16e eeuw, ‘Met stijl en klasse’ over de 17e en 18e eeuw en ‘De herontdekking van Brugge’ over de 19e tot vroege 20e eeuw. Elk hoofdstuk start met een blik op het Gruuthusepaleis zelf: welke functie had het gebouw in die periode, welke veranderingen onderging het? Per periode komen vervolgens de thema’s aan bod die in het museum belicht worden, waarbij heel wat museumobjecten een extra woordje uitleg krijgen.

Matthias Depoorter Het Gruuthusemuseum, Brugge Ludion, 2019, ISBN 78-94-9303-912-4 12 euro

Gruuthusemuseum Brugge. Openbaar Kunstbezit Vlaanderen

In juni verscheen een nummer van het tijdschrift Openbaar Kunstbezit Vlaanderen, volledig gewijd aan het Gruuthusemuseum. Hier werd gekozen voor een andere aanpak. De museummedewerkers brengen het museumver haal, vanuit drie invalshoeken: de stad en het water, stad van verfijnd vakmanschap en de stedelijke leefcultuur. Ze vertellen hun verhaal aan de hand van de museumobjecten. Verder komt in dit nummer ook de geschiedenis van het Gruuthusepaleis aan bod. En wordt een blik geworpen op de opzet van het museum en de doelgroepenwerking.

Gruuthusemuseum Brugge Openbaar Kunstbezit Vlaanderen 10 euro

Op het Raakvlak van twee landschappen – het verhaal vóór Gruuthuse

In mei, zeer toepasselijk enkele dagen vóór de opening van het Gruuthusemuseum, presenteerde Raakvlak de herziene uitgave van Op het Raakvlak van twee landschappen. De vroegste geschiedenis van Brugge. In vier chronologische hoofdstukken wordt de geschiedenis van de Brugse regio geschetst, vanaf de eerste menselijke sporen 70.000 jaar geleden tot het begin van de 12e eeuw, wanneer Brugge een volwaardige stad wordt. De meest recente onderzoeksresultaten zijn erin verwerkt. Doorheen het boek behandelen niet minder dan zesentwintig kaderartikels specifieke deelaspecten. Een publicatie die de blik op Brugge verruimt.

Op het Raakvlak van twee landschappen. De vroegste geschiedenis van Brugge, 2e herziene uitgave Uitgeverij Van de Wiele, Brugge, 2019 ISBN 978 90 76297 804 35 euro

EXPO’S

KALENDER

De Mena, Murillo, Zurbarán. Meesters van de Spaanse Barok

In de monumentale ziekenzalen worden ruim 20 religieuze sculpturen en schilderijen tentoongesteld uit de Spaanse Gouden Eeuw. Hoogtepunt van de tentoonstelling, naast schilderijen van beroemde meesters als Murillo en Zurbarán, is een groep van 6hyperrealistische sculpturen van de grootste beeldhouwer van de Spaanse barok: Pedro De Mena. Deze tentoonstelling is een samenwerkingsproject met het Musée National d’Histoire et d’Art in Luxemburg.

Tot 06/10/2019, Sint-Janshospitaal

Fototentoonstelling Onscherp

Eén van de kenmerken van dementie is het vervagen en verdwijnen van herinneringen. Met dit gegeven zijn de studenten van het Fotohuis (Stedelijke Academie voor Schone KunstenBrugge, Deeltijds Kunstonderwijs) aan de slag gegaan. Het resultaat kun je zien in het Volkskundemuseum.

Tot 29/09/2019, Volkskundemuseum

Romeinen in de Zwinstreek: Ramskapelle anno 200

De site Heistlaan in Ramskapelle is uniek. Voor het eerst konden de medewerkers van Raakvlak een volledige Romeinse nederzetting opgraven in de kustpolders, inclusief gebouwen. De tentoonstelling brengt een combinatie van reconstructietekeningen en opgegraven voorwerpen.

Tot 30/11/2019, Sincfala, Museum van de Zwinstreek 150 jaar Koninklijke Stadsschouwburg Brugge

Op 30 september 2019 is het precies 150 jaar geleden dat de Brugse stadsschouwburg de deuren opende. Heteclectische ‘Grand Théâtre de Bruges’ is een ontwerp van Gustave Saintenoy. Het evolueerde van een elitaire schouwburg tot een open cultuurhuis voor theater, hedendaagse dans en muziek. In het Arentshuis krijg je zicht op het verleden van deze plek in zijn Brugse en (inter)nationale context, aan de hand van authentieke documenten en stukken, kunstwerken, bewegend beeld, digitale reconstructies, geluid…

Organisatie: Musea Brugge en Cultuurcentrum Brugge m.m.v. Stadsarchief Brugge, Dienst Monumentenzorg & Erfgoed Brugge, HOWEST

Tot 01/03/2020, Arentshuis

LEZINGEN

Antoine de Lonhy, rondtrekkend schilder in de 15e eeuw (lezing in het Frans)

Door prof. dr. Frederic Elsig, Universiteit van Genève, Zwitserland De recent herontdekte 15e-eeuwse kunstenaar Antoine de Lonhy vormt een typisch voorbeeld van de rol die kennerschap in de kunstgeschiedenis moet spelen. Zijn oeuvre is erg veelzijdig: miniatuurschilderkunst, schilderkunst, glasschilderkunst, ontwerpen voor borduurwerk en sculpturen. Deze lezing schetst de stilistische ontwikkeling van zijnbeeldtaal.

12/09/2019, 15.00 uur Vriendenzaal Musea Brugge Reserveren niet nodig Vlaamse invloeden op de Franse schilderkunst in Bourgondië en de Provence, op basis van een recente aanwinst in het Louvre (lezing in het Engels)

Door Sophie Caron, conservator, Louvre Museum, Parijs Het Louvre kocht recent een bij wetenschappers onbekend paneel met een prachtige voorstelling van de tenhemelopneming van Maria. Het werk dient nu als uitgangspunt voor nieuwe inzichten over de uitwisseling tussen schilders en modellen in Noord-Europa, Bourgondië en Zuid-Frankrijk. Deze lezing gaat dieper in op de invloed van de vernieuwingen van Hugo van der Goes en Geertgen tot SintJans, op de iconografie en stijl van kunstenaars uit de streek tussen Bourgondië en de Provence.

24/10/2019, 15.00 uur Vriendenzaal Musea Brugge Reserveren niet nodig Bartolomé Bermejo en de kunst in de Lage Landen

Lezing door prof. dr. Nicola Jennings, Courtauld Institute, Londen Bartolomé Bermejo wordt algemeen beschouwd als de meest inventieve en technisch geschoolde Spaanse schilder van de 15e eeuw. Desondanks kreeg zijn werk weinig erkenning tot het Prado in Madrid eind vorig jaar een eerste monografische tentoonstelling over zijn werk opzette. Niettemin zijn er heel wat vragen over zijn artistieke parcours. Het is bijvoorbeeld niet bekend waar hij leerde schilderen als een Vlaamse meester, zoals te zien is in het prachtige olieverfschilderij ‘Piedad Desplà’.

28/11/2019, 15.00 uur Vriendenzaal Musea Brugge Reserveren niet nodig

Schemertijd/Culturen na de uren

Musea Brugge opent elke derde donderdag van de maand de deuren na sluitingstijd. Telkens zijn bijzondere activiteiten, rondleidingen of workshops gepland. Elke keer op een andere locatie. Telkens van 17.00 tot 21.00 uur.

– 19 september 2019, Volkskundemuseum – 17 oktober 2019, Arentshuis – 21 november 2019, Gezellemuseum – 19 december 2019, O.L.V.-ter-Potterie

Het programma wordt per avond aangevuld. Surf naar museabrugge.be voor meer informatie Workshop boekbinden in het Gruuthusemuseum

Laat je tijdens deze workshop inspireren door de Gruuthusecollectie en de kennis van boekbinder Dirk Demeulenaere. Hij houdt dit bijzondere ambacht met liefde levend en geeft met veel enthousiasme zijn kennis door.

Deze workshop vindt plaats in samenwerking met Vormingplus vzw.

05/11 tot 19/11/2019, drie sessies, telkens op dinsdag van 19.00 tot 22.00 uur Ateliers Gruuthusemuseum, € 33 Inschrijven via ww.vormingplus-brugge.be/ boekbinden-het-gruuthusemuseum Festival KRIKRAK: Night at the museum

’s Avonds, als het donker wordt en alle toeristen in hun warme hotelbed liggen, doet de eenzame nachtwaker zijn ronde in het museum. Zijn de deuren gesloten? Staat alles op zijn plek? Maar hé… plots merkt hij iets vreemds op… Een avondlijk spel voor speurders met een neus voor geschiedenis en zin in avontuur!

02/11/2019, 19.30 uur (120 min) Gruuthusemuseum € 8 euro, tickets via www.krikrak.be Ook het Groeningemuseum, het SintJanshospitaal en het Volkskundemuseum organiseren KRIKRAK-activiteiten.

Zwarte Kat Sessie De West-Vlaamse hommeltraditie

Tijdens deze Zwarte Kat Sessie vertelt de Brugse volksmuzikant Johan van Eenoo je alles over de hommel, het traditionele snaarinstrument dat behoort tot de citerachtigen. De muzikanten van ‘In de klaere maene’ sluiten af met een streepje hommelmuziek.

14/11/2019, 14.00 – 16.00 uur Volkskundemuseum, reserveren via Bruggemuseum@brugge.be

Vier de seizoenen: Sinterklaas Bakpiet zoekt hulp

Met de ateliers ‘Vier de seizoenen’ blaast het Volkskundemuseum oude tradities nieuw leven in. Tijdens deze workshop maak je zelf speculaas, beschilder je houten klompjes én krijg je bezoek van de Sint in hoogsteigen persoon. Voor kinderen van 5 tot 9 jaar en hun (groot)ouders.

01/12/2019, 10.00 tot 12.00 uur Volkskundemuseum Reserveren via musea.reservatie@brugge.be

Midwinterfeest Het Midwinterfeest is een vaste waarde voor al wie van een warme kerst houdt. De Balstraat in de authentieke SintAnnawijk, waar het Volkskundemuseum zich bevindt, vormt het decor voor een sfeervolle kerstmarkt met ambachtelijke producten. Ook het Kantcentrum en het Adornesdomein zetten de deuren open.

08/12/2019, 11.00 tot 18.00 uur Volkskundemuseum, Balstraat, Kantcentrum en Adornesdomein

MEMORABEL. Museumbezoek voor mensen met dementie Memorabel, dat zijn geleide museumbezoeken voor mensen met dementie. Speciaal opgeleide gidsen nemen je mee doorheen het Sint-Janshospitaal en Onze-Lieve-Vrouw-terPotterie. De vrijwilligers van de Vrienden van Musea Brugge staan in voor extra begeleiding. Er zijn instaprondleidingen gepland, maar een begeleid bezoek is ook mogelijk op aanvraag op een andere datum.

Data en locatie: – 26 september 2019/ Sint-Janshospitaal (volzet) – 24 oktober 2019/ O.L.V. ter Potterie

Reserveren verplicht via musea.reservatie@brugge.be of t 050 44 87 43

In het vorige nummer van MBM werd het wapenbord de Pélichy-Van Huerne beschreven. Op vraag van Benoit Kervyn publiceren we hier de heraldische beschrijving van dit wapenbord.

Alliantiewapen: rechts, in sinopel een dwarsbalk van zilver, vergezeld van drie rozen van goud, gesteeld en gebladerd van sabel, de twee in het schildhoofd de stelen afgewend (de Pélichy); links, in zilver een dwarsbalk van sabel in het schildhoofd drie mereltjes van hetzelfde (van Huerne). Het wapen wordt getopt door een baronnenkroon. Schildhouders: rechts een adelaar, links een leeuw, beide van goud, geklauwd en getongd van keel.

Zoals het woord het zegt is een alliantiewapen de combinatie van het wapen van een man en het wapen van zijn echtgenote, samen in een schild. Aangezien een gehuwde vrouw een ovaal wapen voert is een alliantiewapen bijna altijd ovaal van vorm. Het gaat hier om het wapenbord van Marie van Huerne († 1828) die gehuwd was met baron Jean-Marie de Pélichy. In de heraldiek is links rechts en omgekeerd, de beschrijving van een wapenschild gebeurt immers altijd vanuit de positie van de persoon die het schild draagt.

De schilder maakte een fout door de stelen en bladeren van de rozen in het groen te schilderen, ze dienen in het zwart (sabel) te zijn. Kleur op kleur kan heraldisch gezien niet.

Colofon

MB, Musea Brugge Magazine, verschijnt driemaandelijks en is een uitgave van de vzw Vrienden van de Stedelijke Musea in Brugge

Verantwoordelijke uitgever: Bertil van Outryve d’Ydewalle, p/a Dijver 12, 8000 Brugge

Redactie MB 3–2019: Till-Holger Borchert, Hubert De Witte, Rudy De Nolf, Sigrid Devisch, Sibylla Goegebuer, Lieven De Visch, Inge Geysen, Aleid Hemeryck, Geert Souvereyns, Katelijne Vertongen

Coördinatie: Sibylla Goegebuer

Eindredactie MB 3–2019: Sigrid Devisch, Inge Geysen, Sibylla Goegebuer

Vormgeving: Cedric Verhelst

Druk: Stevens Print Musea Brugge Dijver 12 8000 Brugge T 050 44 87 43 F 050 44 87 78 www.museabrugge.be musea@brugge.be

Bijzondere Begunstigers