Paleisje? Gepimpt

Op 24 mei 2019 overspoelden zowat duizend bezoekers het vernieuwde Gruuthuseplein. Niet alleen voor de nieuwe opstelling van het museum, maar ook voor de Exclusive Opening Night van het jongerenproject Paleisje Pimpen!. Een groep jongeren werd binnen dat project enkele maanden ondergedompeld in de collectie en het verhaal van het nieuwe Gruuthusemuseum. Hun opdracht: zoeken naar een eigen hedendaagse interpretatie hiervan. Het resultaat: een gesamtkunstwerk in Studio + op de zolder van het vernieuwde museum. — Door Lieven De Visch Na een intensieve periode van verkennen, experimenteren en creëren, stelden ze met gepast feestgedruis hun werk voor aan het grote publiek. Op de tonen van hedendaagse muziek en in een feeëriek decor konden andere jongeren (en jonge ouderen) het nieuwe museum en Studio + verkennen tijdens een nocturne. Een nieuwe dynamiek die het plein liet bruisen tot middernacht, met centraal het museum dat voor eventjes werd overgenomen door een jonge Brugse garde. A night to remember. Een gesamtkunstwerk als resultaat De rode draad doorheen de werken van de jongeren is de betekenis die zij vandaag geven aan de historische collectie van het Gruuthusemuseum. Op welke manier maken zij de museale objecten en verhalen vandaag relevant, voor zichzelf en voor alle bezoekers van het museum?

De jongeren stortten zich samen met vier kunstenaars op de Gruuthusecollectie. De jongerencrew bepaalde de richting van het proces. Museum en artiesten stonden garant voor de ideale artistieke omgeving en begeleiding en dit in vier disciplines: video, foto, installatie en geluid. Het resultaat is een gesamtkunstwerk, met wortels in enkele actuele vragen rond vergankelijkheid, emotie en verandering. In hun werk Transparent gaan de jongeren en videokunstenaar Didier Volckaert op zoek naar een passend antwoord op het 15e-eeuws glasraam van Sint-Michaël en Sint-Joris. Glas wordt plexi. Daglicht wordt beamer. De heiligen worden man en vrouw. Elk deel van hun lichaam wordt ingevuld door een stukje video. Ze laten zo een ander beeld zien. Naakt of gekleed, we zijn hoe we ons voelen, niet hoe je ons ziet, ons interpreteert, ons catalogiseert en in vakjes duwt. De jongeren tonen zich, zonder woord of geluid, in pixels.

Onder impuls van architecte Laura Muyldermans verkende de jongerencrew met Transient het waarom van een museale collectie en opstelling. Het resultaat is een reeks broze en vergankelijke sculpturen in gips, die de veranderlijkheid, interpretatie en tijdelijkheid ervan benadrukken.

Eenzelfde idee gaat schuil achter het werk van de muzikanten in Endless Palaces. Samen met geluidskunstenaar Sebastien Seynaeve maakten de jongeren geen fysieke, maar wel geluidssculpturen. Hoe vertalen zij de collectie muzikaal? Welke emoties roept die op? Cruciaal voor hun werk is het proces in wording: het constant experimenteren met oude en nieuwe technieken en klanken, de zoektocht naar geluiden in de stad, het atelier en in het Gruuthusemuseum zelf. Transition/Transmission tenslotte is de fotografische interpretatie van thema’s als tijdelijkheid en vergankelijkheid. Fotograaf Tim Theo Deceuninck en zijn jongeren namen het Gruuthusepaleis als object zelf voor de lens. Het paleis, dat door de eeuwen heen aan veranderingen onderhevig is geweest, is het onderwerp van acht fotoreeksen, waarbij ze telkens één analoog beeld negen keer ontwikkelden, altijd op een andere manier. Fotografie reproduceert het onderwerp zoals het is, wordt gezegd, maar hoe exact is die voorstelling? De jongeren stellen dit in vraag door met hun negatieven te experimenteren, ze te interpreteren en te manipuleren met materialen afkomstig van de werf van het museum, zoals verfresten, Transparent, het werk van de videocrew van Paleisje Pimpen!. Foto: Matthias Desmet – Cel creatie Stad Brugge

werfafval, bubbelplastic… Het resultaat is een interpretatie in negen verschillende positieven.

En, de toekomst? De balans van een intensief jaar co-creatie met een groep jongeren is positief. Misschien nog belangrijker dan hun creaties, zijn hun ervaringen en emoties. Als integraal onderdeel van de opstelling zijn die dan ook grondig gedocumenteerd in de vorm van vier interviews. We publiceren hier enkele fragmenten.

Musea Brugge wil jongeren kansen blijven geven en hun stem laten horen. Jongeren moeten zich niet alleen welkom voelen, maar ook een effectieve inbreng hebben in de werking van Musea Brugge. Deze nieuwe dynamiek vertaalt zich in een frisse blik op de rijke historische museumcollecties.

De toekomst van Studio + zal de komende maanden verder vorm krijgen. Waar het nu vooral een toonplek voor Paleisje Pimpen! is, zal Studio + verder uitgroeien tot een plek voor ontmoeting en dialoog tussen bezoekers van het museum. Hoe dit concreet moet ingevuld worden: dat is de volgende uitdaging voor het museumteam.

De jongerencrew van Paleisje Pimpen!: Brith D’haenen, Ine Degroote, Delphine Delameilleure, Jan Buffel, Maarten Derous, Wout Mortier, Arne Vankerschaver, Camille Meuleman, Emma Van Dycke, Zahna Van Steelandt, Erinn Decloedt, Jutta Vandenbussche, Frédérique Nowé, Louise Snauwaert, Koralie Van Hoof, Silken Moyaert, Clara Neuenschwander

Paleisje Pimpen! was een co-productie van Musea Brugge en de Batterie, met steun van de Vlaamse Gemeenschap.

De jongeren van Musea Brugge aan het woord

Arne over het creëren van muziek in een museale omgeving: “Eigenlijk hebben we enorm veel geleerd over het Gruuthusemuseum. En tegelijk ook over onze eigen instrumenten. Tijdens het project werden we uitgedaagd om onze emoties op een onconventionele manier te vertalen naar de instrumenten die we aan het bespelen waren. Een gitaar eens niet met een plectrum, maar met een glas aanslaan. Omdat we geen drum hadden, werkte de synthesizer vaak als drum. Daarom zochten we naar manieren om die tekorten te compenseren met creativiteit en geluid rond ons. We zochten overal in het museumgebouw en het atelier naar de perfecte vervanging van verschillende geluiden die we in de soundsculptuur zouden kunnen gebruiken. Een mengelmoes van geluid, die op het eind prachtig moest klinken.”

Frédérique over hoe zij de collectie geïnterpreteerd heeft tot een gipssculptuur: “Tijdens de ateliers ontdekte ik zaal 14 van het museum, de ruimte voor de bidkapel. Die zou vol gezet worden met allerlei houten religieuze sculpturen uit de middeleeuwen. Dat zette ons aan het denken over de betekenis van religie vandaag. Waar gaat religie nu nog over? Hoe beleven we het? Hechten wij nog veel waarde aan geloof en maken we nog steeds zo’n beelden zoals je in de opstelling ziet? In de uitwerking van dat idee hebben we alle objecten uit die opstelling vervangen door kleine beeldjes en die –alseen metafoor – in een doodskist gestoken, met als vraag: is geloof dood of niet? We proberen eigenlijk vooral vragen op te werpen, zonder per se de antwoorden te willen geven.”

Delphine over de vertaling van maatschappelijke kwesties in hun werk: “Tijdens onze samenkomsten kwamen verschillende maatschappelijke thema’s aan bod. Eentje daarvan was de druk op de jongeren vandaag. Metons werk wilden we vooral daarop inspelen. Onze eigen betekenis geven en weergeven waar jongeren vandaag allemaal mee zitten. We wilden de stereotiepen van de glasramen, bij ons vertaald in de stereotiepe man en vrouw, in vraag stellen. Zo zijn de verschillende stukjes glasraam gelinkt aan de lichaamsdelen. De borst van de vrouw is een beeld van de ondergaande zon met de golven van de zee, wat symbool staat voor rust, maar ook voor passie. Of het geslacht van de man: dat is een sleutelgat, gelinkt aan een alsmaar preutser wordende maatschappij. Een mooie beeldspraak, vondenwij.”

Zahna over de betekenis die bezoekers aan hun werk kunnen geven: “Ik denk dat het belangrijk is dat mensen die komen kijken naar ons werk, dat doen met openheid. Het is niet de bedoeling dat ze vlug oordelen en zeggen: “Wat een hoop lelijke foto’s zijn dat daar”, maar dat ze er de tijd voor nemen, dat ze kijken en dat het betekenis krijgt. Voor ons zijn het alvast niet zomaar negen dezelfde beelden. Het is telkens één foto, die wij negen keer anders hebben geïnterpreteerd. Dat maakt het voor ons waardevol.”

Alle jongeren van Paleisje Pimpen! tijdens de officiële opening en voorstelling van hun werk. Foto: Sarah Bauwens – Musea Brugge

De crew van het foto-atelier. Foto: Lieven De Visch – Musea Brugge