NIEUWE CAO VOOR WERK

NIEUWE CAO VOOR WERKNEMERS ‘GRONDSTOFFEN, ENERGIE EN OMGEVING’

Er is lang over onderhandeld, waarbij vooral de loonparagraaf even voor een struikelblok zorgde. Verder zijn de CAO-partijen, inclusief de achterban van de werkgevers en werknemers, tevreden over het nieuwe akkoord ‘grondstoffen, energie en omgeving’.

TEKST: RENÉ DIDDE BEELD: DAVID ROZING/HOLLANDSE HOOGTE

Na lange onderhandelingen tussen Werkgeversvereniging voor Energiebedrijven en Nutsbedrijven WENB en de vakbonden FNV en CNV Publieke Diensten ligt er sinds maart een nieuwe CAO voor de sector Grondstoffen, Energie en Omgeving (GEO), voorheen Afval en Milieu. De circa 6600 werknemers in overheidsgedomineerde afvaldiensten gaan er dit jaar in totaal 3,75% in loon op vooruit. Per 1 maart steeg het bedrag op het loonstrookje al met 2,75% en op 1 augustus gaat het loon met nog eens 1% omhoog. Ook kregen de werknemers bij afvalbedrijven dit jaar een eenmalige uitkering van €125. Overigens vallen de afvaldiensten van grote steden als Amsterdam, Rotterdam, Groningen niet onder deze CAO maar onder gemeentelijke arbeidsvoorwaarden. Werknemers bij ‘commerciële’ afvalinzamelaars als SUEZ, Renewi en consorten vallen weer onder de CAO Beroepsgoederen.

ZWARE BEROEPEN

De CAO is geldig voor 2020. Dat komt vooral omdat de werkgevers en werknemers in afwachting zijn van de concrete afspraken die in het landelijke pensioenakkoord staan. Van belang hierbij zijn de bepalingen over ‘zware beroepen’. Van meet af aan in de al jaren slepende kwestie van de hervorming van het pensioenen, vormden de zware beroepen een belangrijk punt. Stukadoors, stratenmakers en politieagenten zijn werknemers die eerder dan de AOW-leeftijd zouden moeten kunnen stoppen. Het probleem was en is: oefenen niet ook ambulancepersoneel, leraren, of actueel, mensen in de zorg zware beroepen uit? En vallen werknemers in de afvalsector er onder? En wat betekent dat dan?

De CAO kent, net als overigens in de vorige CAO, een ‘generatieregeling’ die het mogelijk maakt om op een ‘fiscaalvriendelijke’ wijze eerder dan de AOW- en pensioenleeftijd te stoppen met werken. Het betekent dat mensen wat minder kunnen gaan werken door een klein beetje loon in te leveren, maar toch hun volledige pensioen blijven opbouwen. Werknemers in de afvalsector blijken daar tot nog toe veel gebruik van te maken.

‘JA’ VERSUS ‘NEE’

Waarom duurden de onderhandelingen zo lang? “Normaal gesproken besteden we in het CAO-proces veel tijd aan het opbouwen van een goede relatie met de sociale partners en het goed verkennen van de onderwerpen. Het feitelijk onderhandelen blijft daardoor beperkt”, licht Wouter Koenderman toe. Koenderman is directeur van ACV en nauw betrokken bij de onderhandelingen. Hij spreekt van ‘een bijzondere situatie. De FNV kwam met een looneis van 5 procent.’ In het najaar van 2019 dachten de partijen een bruikbaar principeakkoord te hebben voor de achterban. “De kaderleden van de vakbonden zeiden ‘ja’, maar mijn achterban zei ‘nee’. Men vond de loonparagraaf te stevig”, verklaart Koenderman. “Het was niet alleen een kwestie van centen en procenten, maar ook van momenten van ingaan van de verhogingen”, zegt hij. Er volgde een periode van geven en nemen, loven en bieden, en dus ook schuiven. Zo belandde de 1%-loonstijging op de datum van 1 augustus. “Natuurlijk draait het vaak om de centen”, reageert Hanan Yagoubi, vakbondsbestuurder bij de FNV. Zij zegt door de kaderleden op pad te zijn gestuurd met een looneis van 4 procent in totaal. “Uiteindelijk zijn we er in goed vertrouwen uitgekomen en hebben we goed kunnen overleggen met de WENB. Ik denk dat we de toekomst goed tegemoet kunnen zien”, aldus Yagoubi.

ONTWIKKELGESPREK

Behalve over geld zijn in de nieuwe CAO concrete afspraken gemaakt over de zogeheten ‘duurzame inzetbaarheid’, wat neerkomt op maatregelen die bevorderen dat werknemers gezond en vitaal hun pensioengerechtigde leeftijd halen. En dan niet voor de laatste jaren van hun carrière, maar vanaf dag 1 van hun indiensttreding. Dat kan onder meer door een aanvullende opleiding te volgen of verlof op te nemen. Elke werknemer krijgt voortaan 16 uur (2 dagen) studieverlof voor een opleiding. Voor mensen die in ploegendienst werken is hiervoor zelfs 32 uur uitgetrokken. Om deze duurzame inzetbaarheid zo goed mogelijk af te stemmen op de werknemer vindt daartoe eerst een ‘ontwikkelgesprek’ plaats. “De tijd dat iemand na een dienstverband van veertig jaar met een kleurentelevisie, of een gouden handdruk terugtreedt, ligt ver achter ons”, aldus Wouter Koenderman. “Werk-

gevers moeten voort met nieuwe modellen en nadenken over waar zij over vijf jaar willen staan met het bedrijf. Maar het is ook goed dat werknemers zelf nadenken over welke waarde zij voor zichzelf nastreven over vijf jaar.” Nu zijn afvalbedrijven voornamelijk uitvoerende organisaties, met relatief weinig kantoorwerk waar een oudere werknemer op een lichamelijk minder belastende positie terecht kan. “We zien dat onze maatregelen op dit vlak echt werken”, aldus Koenderman. “Toen we in de jaren ‘80 van de vorige eeuw zagen dat veel mensen in de WAO terecht kwamen, hebben we de P90-norm (over tillen en duwen) aangepast. Naarmate mensen ouder worden, hoeven ze minder te duwen, te tillen en containers aan de wagen te hangen”.

Werknemers behouden ook de mogelijkheid om verlofdagen op te nemen om bijvoorbeeld mantelzorg te kunnen plegen voor een dementerende vader of moeder.

“Ook dit is een protocol dat al in de vorige CAO was geregeld”, aldus Hanan Yagoubi. “We hadden al de toolkit ‘mantelzorg’ ontwikkeld. Nu hebben we afgesproken dat minimaal tien werkgevers dit jaar het keurmerk ‘mantelzorgvriendelijke organisatie' zullen behalen.” In de nieuwe CAO is ook geregeld dat de jeugdloonschalen met 2,5 % omhoog gaan. Want zowel werkgevers als werknemers zijn het erover eens dat er meer jongeren in de vergrijzende branche moeten instromen. Nog in 2020 worden onder meer 200 uitzendkrachten in dienst genomen. Tot 2019 waren al 570 tijdelijke arbeidskrachten, meest jongeren, ingestroomd. Hetzelfde geldt voor het aandeel van vrouwen. Meer dan 85% van de werknemers is man. De branche streeft er naar om op afzienbare termijn het aandeel van vrouwen in de sector met tien procent te laten stijgen tot 25%. Met het O+O-fonds (opleiding en ontwikkeling) buigen werkgevers en werknemers zich over campagnes in de (sociale) media om meer vrouwelijke werknemers te laten instromen.

CORONA

Dat werkgevers en werknemers in de afvalsector dicht bij elkaar staan, blijkt uit een recente gezamenlijke verklaring naar aanleiding van de corona-crisis. “Met onderling begrip en flexibiliteit komen wij samen de crisis door!” staat erboven. Bedrijven hebben hun werkprocessen aangepast volgens de veiligheidsvoorschriften van het RIVM. Werktijden en werkroosters kunnen veranderen. De een wordt gevraagd thuis te blijven, de ander moet juist zoveel mogelijk op het werk zijn. “Als CAO-partijen zien wij elke dag mooie voorbeelden. Kantoormedewerkers helpen op brengstations en wat te denken van de collega’s die niet meer samen in de wagen zitten, maar waar een collega met een aparte auto de route rijdt. Werkgevers en werknemers weten elkaar blijkbaar goed te vinden in deze moeilijke tijd.”

Kringloopwinkel De ARM Oudegracht 247

KRINGLOOPWINKELS TIJDENS CORONACRISIS DEELS GESLOTEN

“THUISZITTEN IS NIET GOED VOOR ONZE MENSEN”

Ook voor kringloopwinkels zijn het zware tijden. Hun omzet is sinds het uitbreken van de coronacrisis gemiddeld met de helft gedaald, meldt Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN). Maar ook overvolle magazijnen, een textielberg en thuiszittend personeel vragen om aandacht.

TEKST: HETTY DEKKERS BEELD: BKN

“D e financiële klap is enorm”, zegt directeur Leonie Reinders van BKN. “Kringloopbedrijven zijn nonprofitorganisaties met toch al weinig reserves. Nu is de nood extra hoog. Gelukkig zijn er regelingen als NOW en TOG, waar onze leden gebruik van kunnen maken. We adviseren ze daarnaast om in gesprek te gaan met de verhuurder van hun pand, met de vraag of de huur uitgesteld of eventueel zelfs verlaagd kan worden.” BKN kreeg net als andere brancheverenigingen gratis zendtijd aangeboden van de Ster. In een speciaal gemaakte tv- en radiocommercial roept BKN consumenten op hun spulletjes nog even op zolder te bewaren en later alsnog in te komen leveren bij de kringloopwinkels. De eerste weken van de coronacrisis werden kringloopwinkels overstelpt met aanbod, zodat de magazijnen uitpuilden. “Mensen kwamen massaal inleveren, terwijl de klandizie

juist sterk terugliep. Dat zorgde voor enorme voorraden”, aldus Reinders. Met textiel was het helemaal hopeloos. “De grote inzamelbedrijven kunnen hun textiel nergens meer kwijt. Door die gestagneerde afzet ontstaat een enorme textielberg, ook bij de kringloopbedrijven. Ze hebben veel te veel en nemen niets meer in. Jammer, want wat er zit veel goeds tussen natuurlijk.”

Tot half april was ongeveer de helft van de kringloopwinkels in Nederland gesloten, vanwege corona. Reinders verwacht ten tijde van dit interview dat veel winkels hun deuren weer gaan openen. “Om economische redenen, maar ook vanwege hun personeel. De medewerkers zijn vaak kwetsbare mensen, met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij stellen het niet goed thuis, zonder werkritme en structuur. Het zorgt voor depressies en andere problemen. Vooral voor het welzijn van hun medewerkers gaan veel winkels weer open. Met de nodige veiligheidsmaatregelen uiteraard.”

ACHTERHOEK

Aktief heeft vier kringloopwinkels in de Achterhoek, die gingen 20 maart, bij het uitbreken van de coronacrisis, allemaal totaal op slot. “We vonden het niet verantwoord voor onze bezoekers en onze medewerkers om open te blijven”, zegt Aktief-directeur Gerry Berndsen. “Bovendien haakten veel vrijwilligers en medewerkers af, waardoor onderbezetting dreigde.” Op het moment van schrijven, verwacht Berndsen ergens in mei weer open te kunnen gaan. Vooral voor de medewerkers is dat goed nieuws. “Wij hebben 200 medewerkers, waarvan er zo’n vijftig op de loonlijst staan. Zij hebben doorgewerkt, vooral aan onderhoudsklusjes, maar het overgrote deel van onze medewerkers zit dus thuis. En dat is niet goed voor ze. Hun werk is hun familie, hun gezin. Thuis hebben ze weinig tot geen sociale contacten, geen regelmaat, geen mensen om zich heen. Een medewerker heeft bijvoorbeeld een alcoholprobleem, nu hij thuis zit is hij helemaal doorgeslagen. Ik vraag me af of het ooit weer goed komt met hem. Zo zijn er meer mensen die wegzakken in hun problemen.”

Financieel is de sluiting natuurlijk ook een klap voor Aktief. “We gaan gebruikmaken van alle regelingen die er zijn, maar die betreffen vooral de loonkosten. De vaste lasten kunnen we nergens verhalen. We zijn wel in gesprek met onze verhuurders, maar we missen gewoon zes weken omzet, daar moeten we uit zien te komen.” Lichtpuntjes zijn er

Kringloopwinkel Kleingoed Delft ook, aldus Berndsen. “We hebben goede hoop dat we straks extra omzet draaien als we weer open gaan. En ook dat we heel veel verkoopbare spullen aangeleverd krijgen. Daar zijn we op voorbereid. Enkele bedrijven in de omgeving van onze winkels hebben, op ons verzoek, gratis opslagruimte ter beschikking gesteld. Daar zijn we heel blij mee. En onze winkels zien er door alle onderhoudswerkzaamheden weer supermooi en strak uit, dus wij zijn er helemaal klaar voor.”

DE KEMPEN

Ook de drie winkels van Kringloop De Kempen (Veldhoven, Aalst en Bergeijk) zien er spic en span uit. “We zijn wel open gebleven, maar in beperkte mate”, zegt directeur Tom Dietvorst. “We hebben de openingstijden ingekort, de ophaaldienst gestaakt en twee innamepunten gesloten. Ook gaan we nu weer opschalen. We merken dat het weer drukker wordt in de winkels, daar zijn we heel blij mee, en we hebben voorzieningen getroffen zodat bijvoorbeeld de ophaaldienst ook weer kan starten.”

Van de 180 medewerkers, voornamelijk vrijwilligers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, gaf een deel aan thuis te willen blijven bij het uitbreken van de crisis. “Mensen die dat wilden, konden we grotendeels aan het werk houden”, aldus Dietvorst. “Ze hebben de winkels opgeknapt, balies vernieuwd, nieuwe vloer gelegd, magazijnen opgeruimd enzovoort. En voor een paar mensen konden we thuiswerk regelen, zoals voor de medewerker die de cd’s en dvd’s sorteert en sealt. Die spullen brachten we gewoon naar hem toe, zodat hij toch bezig kon blijven.”

Door minder inname raakte De Kempen langzaam door zijn verkoopbare spullen heen. “Vooral aan meubels en elektra, zoals audioapparatuur, kregen we een tekort. Nu we weer op gaan halen en de innamepunten weer meer gaan openen, zal dat snel verholpen zijn”, verwacht Diethorst. “Voordeel is wel dat we oude voorraden hebben kunnen verkopen, dat schoont mooi op.”

TEXTIEL

Met de doorstroom van textiel is het minder goed gesteld. Dietvorst: “Wij beheren zeventien kledingcontainers in ons verzorgingsgebied, daar wordt meer aangeboden dan normaal. Begin april kregen we helaas te horen dat onze afnemer niets meer afneemt. Sindsdien slaan we het op. We hebben daartoe een deel van de gemeentewerf tot onze beschikking gekregen, dat is mooi. Maar we moeten wel iets verzinnen, want ongesorteerde textiel die in zakken zit, gaat er op kwaliteit niet op vooruit. Soms zitten er natte kledingstukken tussen of illegaal afval, dat tast alles aan.” De Kempen wilde de textielcontainers per se niet sluiten, om ongemak en demotivatie voor bewoners te voorkomen. Dus gaat de inzameling gewoon door en blijft de textielberg groeien. “We gaan creatief naar oplossingen zoeken, zoals meer voorsorteren. Laatst hebben we zelf een opkoper voor schoenen gevonden, al zulke beetjes helpen.”

Grootste zorg blijft de financiën. “Onze omzet is in de eerste weken van de crisis 60 procent gezakt”, aldus Dietvorst. “We zijn nu weer aan het opkrabbelen gelukkig, maar de vaste lasten lopen gewoon door. We maken gebruik van alle regelingen, toch raakt ons bescheiden spaarpotje leeg. Het zijn onzekere tijden, voor iedereen. Laten we hopen dat het niet te lang meer duurt.”