AANPAK VAN KAUWGOM OP

VAN BEKKIE NAAR BAKKIE AANPAK VAN KAUWGOM OP SNOEPROUTES EN IN WINKELCENTRA

Ieder jaar gooien we circa 1,5 miljoen kilo kauwgom op straat. Een paar minuten kauwplezier kunnen jarenlang gevolgen hebben omdat kauwgom nauwelijks afbreekt. Bovendien ontsiert het ons straat beeld en kost het verwijderen ervan de gemeenten veel geld. Reden voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om te onderzoeken hoe vervuiling van kauwgom kan worden voorkomen.

TEKST: FONS VAN DE SANDE EN ADDIE WEENK, RIJKSWATERSTAAT

Tussen oktober 2019 en maart 2020 is een gedragsonderzoek uitgevoerd in het Haagse Leidschenveen, een drukbezocht gebied, te weten een knooppunt van OV, bedrijven en onderwijsinstellingen. Het doel van het onderzoek was om te bepalen hoe een preventieve aanpak van kauwgom er uit zou kunnen zien. Het onderzoek is tot stand gekomen in samenwerking met de gemeente Den Haag en uitgevoerd door Novimores. Vanuit het ministerie was ook het Behavioural Insights Team (BIT) betrokken.

MAATREGELEN

Na een grondig vooronderzoek en analyse is eerst de basis op orde gebracht: verwijdering van kauwgom van de straat en voldoende afvalbakken op de goede plek. Vervolgens zijn na een nulmeting de volgende maatregelen toegepast: - Campagneposters - Stickers op afvalbakken - Grondsigning - Het gebruik van een fotokast - Inzet van een afvalrobot. Voor het bereiken van een maximaal resultaat is dus gekozen voor een breed interventiepakket, onder de noemer ‘Van Bekkie naar Bakkie’.

TOEGEPASTE GEDRAGSINZICHTEN

Door te zorgen voor voldoende bakken op de goede locaties scoor je op de gedragsfactor ‘gelegenheid’. Met de gebruikte slogan wordt kort en krachtig aangegeven welk gedrag verwacht wordt van de doelgroep, het handelingsperspectief. De andere maatregelen zijn vooral gericht op bewuste en onbewuste mo

tivatie. Met de slogan wordt kort en krachtig aangegeven wat verwacht wordt van de doelgroep, het handelingsperspectief. Met de zin: ‘Uitgekauwd? Zoek een bakkie. Thnx.’ wordt een situatie gekoppeld aan gewenst gedrag: een implementatie intentie. Het ‘Thnx’ is een sociale beloning voor het gewenste gedrag. Door het gewenste gedrag te laten zien in beeld en pictogram, met de oproep ‘Doe met ons mee. Gooi je kauwgom in ’t bakkie’ door studenten op de posters gemaakt met foto´s uit de fotokast, wordt de sociale norm geactiveerd. De zin ‘Gooi kauwgom in de afvalbak. Op straat blijft het 20 jaar liggen.’ geeft een rationele legitimering voor het gewenste gedrag. De pijlen op de afvalbakken nudgen tot het gebruik ervan. De grondsigning herinnert de kauwgomgebruiker op het juiste moment aan het goede gedrag (prompting). Het op de foto gaan in de ‘Van Bekkie naar Bakkie’ stijl, met de fotostrip als reminder is een toepassing van commitment & consistentie. Verder zijn diverse associaties toegepast: roze kleur met kauwgom, koptelefoon met jongeren en gebruik van het beeld van de afvalbak die er op de betreffende locatie daadwerkelijk staat.

Uit de effectmeting blijkt dat bij de ROC’s 81% minder kauwgom op de grond belandt. Bij het winkelcentrum was dat 68%. Ook de vervuilingssnelheid van kauwgom op de grond is gedurende de nameting significant lager dan in de nulmeting. De resultaten zijn dus veelbelovend.

TOOLBOX

Op basis van het onderzoek wordt een praktische toolbox ontwikkeld voor de aanpak van kauwgom zwerfafval, zodat ook anderen gebruik kunnen maken van de materialen die ontwikkeld zijn voor deze campagne. Het onderzoeksrapport ‘Van Bekkie naar Bakkie’ is te vinden op zwerfafval.rijkswaterstaat.nl. Daar zal in de zomer ook de toolbox verschijnen. Houd daartoe de nieuwsbrief VANGHHA in de gaten.

CIRCULAIRE KOPLOPERS OVERTOEKOMST E-WASTE: NIEUWE OPZET INZAMELING EN RECYCLING E-WASTE BRENGT AMBITIEUZE DOELSTELLINGEN BINNEN BEREIK

Gemeenten en afvalverwerkers staan samen met producenten en consumenten voor de opgave om slimmer en zuiniger met

circulair te maken. Zo gaat de CO2-uitstoot omlaag, komen

krachten te bundelen en nieuwe ontwikkelingen een plaats te geven, aldus Stichting OPEN. Deze stichting zet zich, naast het behalen van de wettelijke doelstellingen, in om de e-waste sector circulair te maken en zoekt daarin de samenwerking met regionale partners.

SAMEN ANTWOORD GEVEN OP UITDAGINGEN ROND E-WASTE De inzameling en recycling van afgedankte elektrische apparaten (e-waste) is in Nederland goed georganiseerd. Dankzij de inzet van gemeenten, winkels, scholen, kringloopbedrijven, Repair Cafés, installatiebedrijven, kinderboerderijen, consumenten, vervoerders en verwerkers wordt jaarlijks 185.000 ton e-waste hoogwaardig ingezameld en verwerkt. Dat is 55% van alle op de markt gebrachte elektrische apparaten (exclusief zonnepanelen). Toch blijkt dat niet voldoende om de Europese inzameldoelstellingen te halen. Daarom is Stichting OPEN opgericht. Deze stichting zonder winst

wettelijke doelstellingen op het gebied van e-waste te behalen, en ook op langere termijn de landelijke dekking van het collectieve inzamelsysteem te garanderen.

Door kennis, ervaring en netwerken van ketenpartners te bundelen, wil Stichting OPEN werk maken van circulariteit. Alleen sámen kunnen we antwoord geven op de uitdagingen rond e-waste. Gemeenten die een grotere actieve rol willen spelen in de circulaire economie in hun regio, worden uitgenodigd een partnership aan te gaan met Stichting OPEN. Daarbij kan onder meer gedacht worden Bart de Bruin, algemeen directeur Dar

aan gezamenlijke communicatieprojecten, campagnes, educatie, aanvullende inleverpunten voor klein e-waste en werkgelegenheidsprojecten. De uitgangspunten zijn circulariteit, toekomstgericht, samenwerking en social return on investment.’

BUSINESSMODELLEN MET AANDACHT VOOR MENS EN MILIEU

Er zijn veel goede voorbeelden. Zoals in de regio Nijmegen, waar Dar N.V. (dé dienstverlener op het gebied van afvalbeheer en beheer openbare ruimte) een nieuwe servicelocatie wil gaan openen met Road2Work, samen met Midwaste, het Werkbedrijf Regio Nijmegen en Stichting OPEN. Kenmerkend voor Dar is dat afvalbeheer wordt gecombineerd met leer-werktrajecten. Het doel is om vanuit deze locatie 60 tot 80 mensen per jaar naar een reguliere baan te begeleiden. Vernieuwend aan de locatie is de ambitie om de traditionele verwerking en recycling van e-waste samen te brengen met nieuwe concepten op het gebied van product- en onderdelenhergebruik.

Bart de Bruin, algemeen directeur bij Dar: “Ik zou het heel mooi vinden als we vanuit deze locatie meer verbinding krijgen met de voorkant van de keten. Bijvoorbeeld door individuele producenten inzicht te geven in de afvalfase van hun producten. Idealiter doen we dat gezamenlijk met alle locaties in Nederland, zodat we met die kennis de circulariteit van e-waste collectief kunnen vergroten. Ofwel krachten bundelen door bijvoorbeeld gebruikersinformatie van producten te delen. Ik hoop dat dit in de toekomst zelfs leidt tot een circulair label op producten voor consumenten. Essentieel om daar te komen is vertrouwen, transparantie en het gezamenlijk doel van circulariteit voor ogen houden. Door een regionale samenwerking op te tuigen met gemeenten, producenten, kringloopbedrijven, Repair Cafés, kunnen we écht de ketens sluiten en e-waste circulair maken. Dat is waar wij als Dar samen met partners als Stichting OPEN, aan werken.”