GRAM november 2021

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108november #05 JUNI 2021 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 112 #09 PERIKELEN BIJPLAATSEN VANGEBAAT GFT-KWALITEIT AFVALBRANCHE RONDOM AFVALAFVAL BIJ ONDERGRONDSE BIJ EENDUIDIG KENT ZIJNDEEIGEN STOFFENHEFFING VERHAAL VERDOZINGSPROBLEEM AFVALCONTAINERS

OPLOSSING VOOR GROF HUISHOUDELIJK AANVULLENDE DIRECTEUR LUIERS STEEDS RESTAFVAL, WEL OF NIET INZAMELMIDDELEN WAARDLANDEN NASCHEIDEN? VOORDICHTERBIJ E-WASTE OVER DE CRUX VAN CIRCULAIR BELEID

Uw leverancier stopt?

Wij gaan gewoon door!

AL JAREN LEVERANCIER VAN ONDERGRONDSE CONTAINERS GFE BEHUIZINGEN EN TOEGANGSCONTROLE KLIKO GROEP Standaardruiter 36 3905 PZ Veenendaal

T : +31(0)318 559393 info@kliko.nl www.kliko.nl

BEZOEK ONZE WEBSITE

KLIKO.NL

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, ACV Groep (hoofdredacteur) Addie Weenk, Rijkswaterstaat Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Nijkerk Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Annemieke Braamburg, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD Peter de Boer, gemeente Amsterdam EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

INHOUD 06

14

Aanrechtbakjes, bakken en zakjes kunnen een grote rol spelen bij de inzameling van groente-fruit-tuinafval en etensresten (gft/e), vooral bij hoogbouw en in sterk stedelijk gebied.

De kern van circulair beleid is de maatschappelijke context en krachtige lokale netwerken, stelt directeur Hans van den Brule van Waardlanden.

DE DO’S EN DONT’S BIJ INPANDIG INZAMELEN VAN GFT/E-AFVAL

INTERVIEW DIRECTEUR WAARDLANDEN: “CIRCULAIR BELEID IS SOCIAAL MAATWERK”

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack Coverbeeld: Cyclus NV ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw.

België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD

16

DE VOORDELEN VAN AANVULLENDE INZAMELMIDDELEN VOOR E-WASTE E-waste inzamelen in de gemeente, hoe doe je dat nu het beste? De milieustraat is nog steeds de manier waarop het meeste e-waste wordt ingezameld, maar andere inzamelmiddelen blijken een waardevolle en steeds populairdere aanvulling.

05 BEZEM 09 AFVALBRANCHE KENT EIGEN 'VERDOZINGSPROBLEEM' 10 GFT-KWALITEIT GEBAAT BIJ EENDUIDIG VERHAAL 13 NIEUWE KASTEN EN KRUKJES VAN OUDE TAFELS 19 PILOT EEN SCHONE GEMEENTE IN ÉÉN DAG! 21 CLEANTEAMS DUBBEL EFFECTIEF TEGEN ZWERFAFVAL 22 NVRD NIEUWS 23 POLLUTEC: WELKOM TERUG! 24 SCOREN MET EEN AFVALVRIJE SPORTCLUB 26 BRANCHENIEUWS

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

GRAM #09 november 2021 | 3

[Advertorial] SCHONE COMPOST:

HET RESULTAAT VAN SAMEN WERKEN IN DE KETEN

Schone compost is het resultaat van gezamenlijke inspanning in de keten. Indaver heeft daarom de afgelopen jaren geïnvesteerd in machines om zoveel mogelijk vervuiling, zoals glas, plastic of stenen uit het aangeleverde GFT-afval te kunnen verwijderen. Maar we investeren ook in andere manieren om vervuiling tegen te gaan.

Sinds kort maken we gebruik van een slimme app, de ‘waste auditor’. Deze app wordt gebruikt bij het schouwen van GFT-afval aan de poort van onze locaties. Robert Jansen, Tendermanager bij Indaver is enthousiast over de app: “De app is handig omdat onze medewerkers heel snel de kwaliteit van GFT-afval kunnen vastleggen. De bevindingen van de schouw worden doorgestuurd naar onze binnendienst en er wordt een rapport van gemaakt.

Dankzij de app kunnen we heel eenvoudig aan een klant laten zien hoe het aangeleverde GFT-afval er uit ziet en wat er eventueel te veel aan vervuiling in zit.”

over kwaliteit. Met de gegevens van de app wordt dat inzichtelijk.

Samen met de klant zoeken wij tijdens zo’n gesprek naar oplossingen. Een van de oplossingen die we aan kunnen bieden is de uniforme wel/niet lijst, die samen met alle ketenpartners is opgesteld. Op die lijst ziet de burger in een oogopslag wat bij het GFT-afval kan. Maar er zijn ook andere manieren denkbaar. Door zo in gesprek te gaan, merk je dat we in de hele keten ons bewust zijn dat we echt werk moeten maken van schoon GFT-afval. Want schone compost start bij de inzameling van GFT-afval. ” Dit is een van de manieren waarop Indaver samen werkt met haar klanten om de Nederlandse bodem van kwaliteitscompost te kunnen voorzien. Nieuwsgierig naar onze manier van werken?

Neem contact op met Robert Jansen via robert.jansen@indaver.nl of 078 – 6306 726 of ga naar www.indaver.nl.

Maar dat is niet het enige voordeel van de app, aldus Jansen: “De laatste jaren zit er meer vervuiling in het GFT-afval. Het is mijn ervaring dat zo’n rapport een basis vormt voor een goed gesprek

WILT U MEER WETEN? WWW.INDAVER.NL

eigenlijk weggooit. Zo veel. Ongelooflijk. Ze deed heel erg aan recycling, beter dan de buren. Die zetten echt elke twee weken een stampvolle container aan de straat. Ongehoord. Maar haar goede gevoel, dat was onmiskenbaar en mooi om te zien.

GOED GEVOEL Kort geleden stond ik even te babbelen met één van de mensen uit mijn buurt. Het was lekker herfstweer en mijn ronde zat er bijna op. Uiteraard kwam het onderwerp snel op de schone straten, maar ook hadden we het over afval en afvalscheiding. U zal dat vast herkennen. Als je vertelt wat je werk is, of waar je werkt, dan moeten mensen toch even hun verhaal kwijt. Uiteraard waren er wat kritische vragen maar bovenal wilde de persoon in kwestie kwijt dat zij heel goed bezig was. Heel goed met afvalscheiding. Dat het best lastig was soms, plastic ja/nee. Maar vooral, en dat onderstreepte haar grote glimlach, hoe trots ze was dat ze steeds minder echt afval had. En ook dat ze nog steeds schrikt van hoeveel plastic je

De bijdrage van inwoners aan een beter milieu wordt niet zelden gedefinieerd door de mensen zelf en door de mate waarop zij hun afval in de juiste containers gooien. Ze hebben geen idee wat er daarna mee gebeurt. Jammer, omdat het goed is dat mensen ook echt weten waar hun goede gedrag toe heeft geleid. Mensen hebben een goed gevoel bij afval scheiden, maar oh jee als blijkt dat hun goede gedrag tot niets leidt.

Dat hun inzet voor niets is geweest. Dat ze voor Jan Doedel de goede grondstoffen in de goede bakken hebben gedaan, maar dat er daarna allerlei onoorbare dingen mee gebeuren. Dan is het klaar. Over en uit. Einde bericht. Dus dat er nu eindelijk een echte doelstelling komt voor echte recycling, juich ik van ganser harte toe. Kan niet snel genoeg. Onze inwoners moeten er van op aan kunnen dat zij, en niemand anders, zorgen voor recycling. De echte recycling. Collega’s, neem in uw plannen voor 2022 ook recycledoelstellingen op. Echte doelstellingen.

Niet gescheiden inzameldoelen. Mijn buurtgenoten, en de uwe, verdienen het echte antwoord.

GRAM #09 november 2021 | 5

DE DO’S EN DONT’S BIJ INPANDIG INZAMELEN VAN GFT/E-AFVAL Aanrechtbakjes, bakken en zakjes kunnen een grote rol spelen bij de inzameling van groente-fruit-tuinafval en etensresten (gft/e), vooral bij hoogbouw en in sterk stedelijk gebied.

Gemeenten gaan deze inpandige afvalscheiding steeds meer faciliteren: door aan te geven welke opties er zijn of door zelf inpandig scheidingsmateriaal aan bewoners te verstrekken.

Deze hulpmiddelen kunnen mensen motiveren en voorzien in een stukje afvalscheidingskennis, bijvoorbeeld door een stimulerende prompt (zoals ‘Afval scheiden, goed bezig!’) of een korte wel/niet lijst erop te zetten. Welke aanrechtbakjes, afvalbakken of scheidingszakjes zijn populair, en welke inzamelzakjes zien gft/e-verwerkers liever niet terug in de gft/e-stromen?

GRAM deed een kleine rondvraag.

H

TEKST: MARTIJN KREGTING BEELD: IRADO

et aanbieden van keuken/aanrechtafvalbakjes aan bewoners van hoogbouw en stadscentra – maar ook aan bewoners van laagbouw - is een positieve stimulans om gft/e afval te scheiden. Dat ervoer afvalbeheerbedrijf Circulus-Berkel (Oost-Nederland) in drie gemeenten. Bewonersverenigingen vervullen hierbij een actieve rol. Inmiddels treft het bedrijf samen met gemeenten voorbereidingen om in twee andere gemeenten bewoners van hoogbouw de mogelijkheid te geven om hun gft/e aan te bieden.

ACTIEMATIG INVOEREN Afvalinzamelbedrijf Irado in Zuid-Holland zet al enkele jaren actiematig een Ventimax-aanrechtbakje in bij huishoudens in Capelle aan den IJssel, Schiedam en Vlaardingen. “We vinden het belangrijk bewoners te helpen bij het scheiden van etensresten”, vertelt Jeffrey van Steenes, manager Klantrelaties, Communicatie en Advies van Irado. "Wanneer ergens mini- of verzamelcontainers voor gfe ingevoerd of vervangen worden bij gesloten laagbouw of hoogbouw, bieden we meteen deze aanrechtbakjes aan."

AANRECHTBAKJES Ook daar zullen keukenafvalbakjes van gerecycled plastic uitgedeeld worden, vertelt Vincent Baas, manager grondstoffen. “Deze aanrechtbakjes helpen om het dagelijkse, kleine keukenafval zoals schillen en stronken apart te houden en zijn bedoeld als ‘nudge’ voor wie dat nog niet gewend was te doen.” Vanwege het formaat is het vaak niet het enige inzamelmiddel. Veel mensen verzamelen het keukenafval in een biologisch afbreekbaar zakje, emmertje of bak waarmee het naar een gf-zuil kan worden gebracht (doorgaans in of vlak bij de hoogbouwcomplexen te vinden). “Je wil natuurlijk dat zoveel mogelijk bewoners meedoen”, stelt Baas. “Het is dus belangrijk om bewoners mee te nemen in het proces van besluitvorming en uitvoering. Dat betekent bijtijds informeren over de komst van gf-zuilen, de redenen en de mogelijkheden daarvan, de planning en praktische instructie.”

In eerste instantie waren er twee aanrechtbakjes: de een afgesloten, de ander open en in combinatie met een biologisch afbreekbaar zakje. In beide gevallen ging het om bakjes van gerecycled plastic waar bewoners uit konden kiezen. Uiteindelijk besloot Irado om alleen de open bakjes met biologisch afbreekbaar zakje uit te delen. De reden is dat deze groter zijn en doordat ze ventileren minder problemen met stank en vliegjes opleveren. Volgens Van Steenes is er veel belangstelling voor de aanrechtbakjes. Dat blijkt onder meer uit een grote actie in Vlaardingen in 2020, bij het vervangen van verzamelcontainers van gfe. Er kwamen ruim 2.000 aanvragen voor bakjes binnen.

Zo polst Circulus-Berkel vooraf de bereidheid om keukenafval te scheiden en wordt gevraagd naar wensen voor gft/e scheiding en voorkeursplekken voor containers. “Met het uitdelen van aanrechtbakjes op bijvoorbeeld markten creëer je een mogelijkheid om in dialoog te gaan, afvalvragen te beantwoorden en hardnekkige misverstanden weg te nemen”, stelt Baas. “De ervaringen met gf zuilen die werken met een toegangspas, zijn positief en de vervuiling is minimaal.”

6 | GRAM #09 november 2021

BREED PERSPECTIEF Ook HVC (Noord-Holland), zet biologisch afbreekbare zakjes in. HVC omvat de hele afvalketen, van inzameling tot en met verwerking.

Dat geeft de organisatie volgens Ralf Arents, conceptontwikkelaar bij HVC, een breed perspectief op de keten.

"Omdat wij de keten van inzameling tot en met verwerking in eigen beheer hebben, kunnen we snel inspelen op ontwikkelingen. Bijvoorbeeld het monitoren van de kwaliteit en ingrijpen als dat nodig is. Bij gft is vervuiling een aandachtspunt. Zo hebben we intensieve communicatie naar inwoners over wat er bij gft en etensresten hoort, en wat het effect is van bijvoorbeeld plastic in het gft. De lijnen zijn kort en zo versterken de twee onderdelen elkaar."

In eerste instantie deelde Irado twee typen aanrechtbakjes uit: de een afgesloten, de ander open en in combinatie met een biologisch afbreekbaar zakje.

VOORTSCHRIJDEND INZICHT Dat geldt ook voor het voortschrijdend inzicht op het gebied van inzameling van gft en etensresten in met name hoogbouw. Arents: "We hebben bij hoogbouw, zoals in Alblasserdam, in het verleden betonnen ‘huisjes’ neergezet voor gfe-inzameling. Door het ontbreken van specifieke communicatie, toegangscontrole en facilitering in de keuken, was de opbrengst beperkt en kwalitatief niet goed.

Mensen gingen vaak met een plastic tas naar de cocon en gooiden die er samen met het gfe-afval in. Dat leidde tot veel afkeur."

Arents: "We willen structureel biologisch afbreekbare zakjes uitdelen mogelijk maken, of een ander alternatief. Wel een plastic drager bijvoorbeeld, maar bij iedere cocon een prullenbak om die drager daarin te gooien. In een pilot in Den Helder hebben we het structureel uitdelen van biozakjes op basis van aanbiedgedrag al uitgetest. Dit werkte erg goed en ongeveer 65 procent van de bewoners maakte gebruik van deze service. Samen met de gemeente Zaanstad willen we eind dit jaar een aantal verschillende varianten gaan toepassen/testen."

Op basis van pilots met uiteenlopende introducties van een cocon - zeer beperkt tot zeer uitgebreid op gebieden als communicatie en ondersteuning van inpandige gfe-inzameling met bakjes en zakjes - is de aanpak inmiddels flink veranderd. "We gingen al vaak met een afvalcoach langs de deur, om te vertellen over het waarom en hoe van gfe-inzameling. We gaven vaak rollen biozakjes uit, maar dat was eenmalig, niet structureel. Na verloop van tijd ebde de aandacht weer weg en daarmee de hoeveelheid en kwaliteit van gfe, zeker ook omdat het verloop onder bewoners van hoogbouw vrij groot is."

WAAROM GEEN ZAKJES De meningen over het gebruik van biologisch afbreekbare inzamelzakjes zijn volgens Baas (Circulus-Berkel) verdeeld. "Zelf hebben we bewust gekozen voor bakjes in plaats van biologisch afbreekbare zakjes, mede omdat verwerkers aangeven dat ze die liever niet hebben. Met bakjes zijn er ook geen zakjes nodig.”

UITDELEN Inmiddels is een aantal HVC-gemeenten volledig over op apart inzamelen van afvalstromen zoals gfe, pmd en papier bij hoogbouw.

Verwerkers zijn niet zo happig op de biologisch afbreekbare zakjes in het gft/e-afval, merkt ook Van Steenes (Irado). Zij zijn bijvoorbeeld bevreesd dat er op termijn meer gewone plastic zakjes bij het gft/e-afval komen. "Wij bieden bij de introductie van aanrechtbakjes ook die biologisch afbreekbare zakjes aan. Daarna kunnen bewoners ze in de winkel kopen. Maar wellicht zal niet iedereen dat doen."

GRAM #09 november 2021 | 7

Vanuit het oogpunt van de afvalverwerker weet Arents (HVC) dat er een voorkeur is voor geen enkele drager maar los gestort gfe. Bij hoogbouw is dat niet haalbaar en gaat de voorkeur uit naar papieren of biodragers met kiemplantlogo (in die volgorde). "Bij structureel uitdelen van biozakjes hebben we gemerkt dat er een significant verschil is in de kwaliteit van het gfe-afval. En als we zelf die zakjes uitdelen, kunnen we ook garant staan voor een goede kwaliteit en stevigheid ervan."

TOENEMENDE VERVUILING Toch merkt onder meer Irado dat gft/e meer vervuiling bevat. Daarom zijn verwerkers strenger geworden, stelt Van Steenes. “Wij vragen ons af of dat komt door een toename van plastic in gft/e etc.

Wellicht dat met ontwikkeling in technologie verwerkers beter in staat zijn vervuiling zoals plastic uit gft/e te halen.”

Tim Brethouwer, marktanalist voor afvalverwerker Attero en één dag per week technisch adviseur van de Vereniging Afvalbedrijven (VA), juicht het stimuleren van inpandig inzamelen van gft/e-afval toe. Maar ook hij merkt dat er sprake is van een algemene toename van de vervuiling. “Dat was in 2000 nog zo’n 0,9 procent, rond 2010 zo’n 2,3 procent en is inmiddels circa 4 procent. Omdat tuinafval doorgaans schoon is, zal een belangrijk deel van de vervuiling met

keukenafval worden aangevoerd. Een forse toename van de gfe inzameling bij hoogbouw belooft wat dat betreft niet veel goeds, maar we zullen samen dit probleem moeten oplossen.”

GEDRAG EN COMMUNICATIE De toenemende vervuiling kan deels het gevolg zijn van gedrag, denkt Brethouwer. “Men wil zo snel mogelijk af van dat inpandige gft/e-afval. Een papieren zakje voor inpandige inzameling gaat sneller stuk, dus pakt men dan soms toch een plastic zak. Insleep, noemen we dat. Ook is er vaak sprake van onduidelijke communicatie over wat bij de diverse afvalstromen moet. En confusion is polution: verwarring betekent vervuiling. Elke gemeente zou dezelfde wel-niet lijst moeten hanteren om dit te voorkomen.”

Brethouwer stelt dat wat verwerkers wel en niet willen als het gaat om inzamelmiddelen voor gft/e-afval, in de factsheet van de VA staat. “Die omvat een voorkeurslijst, waar papieren inzamelzakken op één staan en biologisch afbreekbare inzamelzakken op twee. Fossiele (plastic) zakken zijn 'not done'. Die factsheet is in lijn met de wel-niet lijst van RWS die begin dit jaar officieel is vastgesteld in LAP3.”

VAN HUISAANSLUITING TOT EN MET ASSETMANAGEMENT...

ASSETMANEGEMENT… Geen reinigings- of beheerprobleem is ons te groot.

Krapte op de arbeidsmarkt, onderbezetting op de afdeling, te veel zaken die snel een oplossing vergen. Iedere beheerder van natte infrastructuur loopt wel eens tegen deze zaken op. Wij helpen u graag met kwalitatieve en snelle oplossingen. Of het nu gaat om huisaansluitingen, uitwerken van maatregelplannen of het maken van lange termijnplannen, vandervalk+degroot beheerst de hele keten van dienstverlening in het reinigen en onderhouden van natte infrastructuur. Of het nu om reinigen van straatkolken gaat, rioleringen, waterzuiveringsinstallaties of verkeerstunnels, met 11 vestigingen in Nederland zijn wij nooit ver weg.

INTERESSE IN ONZE VOLLEDIGE SERVICE? Maak eens een afspraak met een van onze specialisten om te bespreken hoe we u van dienst kunnen zijn.

ABC-Westland 231, 2685 DC Poeldijk • postbus 62, 2685 ZH Poeldijk • tel. 0174-247474 • www.valkdegroot.nl • info@valkdegroot.nl

8 | A.indd GRAM1 #09 190x130mm

november 2021

21-9000-1407-01 NVRD GRAM 2020 feb

02-11-2021 13:29

AFVALBRANCHE KENT ZIJN EIGEN ‘VERDOZINGSPROBLEEM’ Het online winkelen is in Nederland sinds 2014 gestaag gestegen. Maar sinds COVID is de stijging van het aantal aankopen via webwinkels explosief toegenomen. En met het stijgen van het aantal online aankopen, stijgt ook het aantal omverpakkingen. Vooral grote kartonnen dozen van webwinkels zorgen voor nieuwe uitdagingen bij de inzameling van oud papier en karton.

TEKST: ILSE VAN DER GRIFT BEELD: EGBERT HARTMAN, ANP Kartonnen omverpakkingen van webwinkels zijn vaak te groot voor de gemeentelijke inzamelsystemen voor oud papier en karton.

Zowel de minicontainers als de vulopeningen van verzamelcontainers zijn niet groot genoeg voor de kartonnen dozen. Dit leidt tot ‘naast’-plaatsingen bij de huis-aan-huis inzameling met de minicontainer en bijplaatsingen bij de collectieve inzameling. Dit heeft gevolgen voor de efficiency van de inzameling, de fysieke belasting van de beladers en voor het straatbeeld.

INNOVATIE EN GEDRAG Om dit probleem op te lossen, is de inzet van zowel de webwinkels, gemeenten als de inwoners noodzakelijk. Veel webwinkels werken met dozen met standaardmaten waardoor vaak te grote dozen worden gebruikt om een product te verpakken. Wel zoeken deze bedrijven naar alternatieven zoals het werken met machines die producten meer op maat verpakken. Hierdoor worden niet alleen grondstoffen maar vaak ook transportkosten bespaard. Dit vraagt echter een grote investering en is zeker niet voor iedere webwinkel haalbaar. Daarnaast zal ook van de consument gevraagd worden de kartonnen verpakkingen kleiner en platter te maken. Je ziet hierover allerlei verkleininstructies verschijInternetverkopen door EU-webwinkels aan Nederlandse consumenten (voorlopige cijfers)

Bron: CBS

nen van zowel de verpakkers als inzamelaars. Een voorbeeld dat navolging krijgt, is te vinden onder de #pletjepakketje. Ook zijn er diverse filmpjes die vorig jaar rond de Sinterklaastijd rondgingen waarin wordt uitgelegd hoe je kartonnen dozen kleiner kunt maken.

Zeker goed om hier richting de feestdagen extra aandacht aan te besteden. Het aantal online aankopen en dus het aantal dozen zal naar verwachting weer stijgen in december.

BIJPLAATSINGEN Steeds vaker zie je op inzameldagen kartonnen dozen naast de minicontainer staan. Dit levert niet alleen een rommelig straatbeeld op; het zorgt ook voor vertraging en een extra belasting voor de inzamelaars. Bij ondergrondse verzamelcontainers geeft het een toename van het aantal bijplaatsingen. Ook dit zorgt voor verrommeling en meer bijplaatsingen. In de praktijk zullen deze bijplaatsingen dan ook niet worden meegenomen bij de inzameling van oud papier en karton maar door het team dat alle bijplaatsingen opruimt.

Met als gevolg dat deze grondstofstroom waarschijnlijk bij het restafval terecht komt en niet wordt gerecycled. Gemeenten, inzamelaars en verschillende leveranciers zijn op zoek naar werkbare oplossingen. Zo heeft de NVRD samen met VConsyst en Waste-Vision onderzoek gedaan naar bijplaatsingen. Het rapport is te vinden op de website van de NVRD. Hierin is niet alleen een herijking van 'de basis op orde' te vinden, maar ook oplossingen en technische interventies ter voorkoming van bijplaatsingen.

BLIJVENDE AANDACHT NODIG Ook tijdens het gemeentelijk Grondstoffencongres op 24 maart aanstaande is dit een van de onderwerpen zijn die aan de orde komen. De NVRD volgt de komende maanden de aanpak van deze specifieke bijplaatsingen in verschillende gemeenten. In de eerste helft van 2022 zal in GRAM een artikel verschijnen met voorbeelden en resultaten over de aanpak die de gemeenten hiervoor hebben beproefd.

GRAM #09 november 2021 | 9

OPROEP: GEBRUIK UNIFORME WEL/NIET-LIJST VOOR GFT-AFVAL GFT-KWALITEIT GEBAAT BIJ EENDUIDIG VERHAAL Zonder schoon gft-afval, geen zuivere compost. Maar wat is gft? De wel/niet-lijst voor gft-afval geeft hierop een helder en uniform antwoord. Veel gemeenten, afvalbedrijven en adviesbureaus gebruiken de lijst. Maar nog niet allemaal, terwijl het zo belangrijk is dat iedereen in Nederland dezelfde gft-boodschap krijgt. Daarom de oproep: gebruik de landelijke wel/nietlijst, want verwarring doet de gft-kwaliteit geen goed.

W

TEKST: ADDO VAN DER EIJK BEELD: MATTHIJS WETTERAUW, NATIONALE BEELDBANK

el of geen kattenbakkorrels, wel of geen afbreekbare verpakkingen?

De wel/niet-lijst voor gft-afval geeft duidelijkheid. Voor gemeenten kwam het overzicht vorig jaar zomer als geroepen. “Binnen onze leden was een grote behoefte aan een eenduidig overzicht”, vertelt Daan Middelkamp, beleidsmedewerker van de NVRD. Hét voordeel: de wel/niet-lijst is inhoudelijk correct en voor iedereen te begrijpen. “De voorganger uit het Landelijk afvalbeheerplan was dermate technisch en beleidsmatig opgesteld, dat gemeenten verschillende versies gebruikten. Met als gevolg: verwarring bij burgers.”

GOED OPGEPAKT De opstellers van de uniforme wel/nietlijst – Rijkswaterstaat, NVRD, Vereniging Afvalbedrijven en Milieu Centraal – gingen niet over één nacht ijs. Marktonderzoekers, composteerders, gedragsdeskundigen, gemeenten, een burgerpanel: iedereen dacht en werkte mee. De wel/ niet-lijst, die te vinden is op de website van het project VANG-huishoudelijk afval (www.vang-hha.nl/afvalscheiding/welniet-lijst/) en is verwerkt in de Afvalscheidingswijzer (www.afvalscheidingswijzer. nl) van Milieu Centraal, bestaat nu anderhalf jaar. Middelkamp komt het overzicht inmiddels in veel gemeentelijke communicatiematerialen tegen. “Gemeenten

10 | GRAM #09 november 2021

die werken aan nieuwe gft-campagnes pakken de lijst op. Veelal in hun eigen gemeentelijke huisstijl, maar dat maakt niet uit. Het gaat erom dat de juiste materialen aan de wel- en de niet-kant staan.”

“ DE LANDELIJKE WEL/NIET-LIJST VOOR GFT-AFVAL IS VOOR IEDEREEN TE BEGRIJPEN. ” De gemeente Meppel hanteert de wel/nietlijst. Sabine Nijdam, beleidsadviseur bij de gemeente, is er blij mee. “Ik heb de lijst meteen op onze site gezet. De gebruikte visuals – de foto’s van afval – zijn sterk. We werken als gemeente zoveel mogelijk met afbeeldingen in plaats van tekst. Bij een pilot in de hoogbouw hebben we de wel/ niet-lijst opgenomen in een flyer die we uitdeelden bij een gratis gft-bakje. Onze nieuwe afvalscheidingskaart, ook met visuals, ligt binnenkort bij de huishoudens in de bus.” Meppel zet zich in voor méér gft van goede kwaliteit. “We hebben gelukkig weinig afkeur. De gemeente kiest voor omgekeerd inzamelen, waarbij een gft-mi-

nicontainer aan huis staat.” Bijna negentig procent scheidt gft-afval, zo blijkt uit de recente benchmark huishoudelijk afval.

MILJOEN ZOEKOPDRACHTEN Op de website verwijst de gemeente Meppel naar de afvalscheidingswijzer van Milieu Centraal, waarin de wel/niet-lijst voor gft-afval is geïntegreerd. “Onze afvalscheidingswijzer verwerkt jaarlijks meer dan een miljoen zoekopdrachten”, vertelt Mariska Joustra van Milieu Centraal. Het hoge aantal geeft aan dat afvalscheiding nog altijd veel vragen oproept.

“Binnen het domein gft staat op één frituurvet, goed voor twintigduizend vragen.

Maar ook het scheiden van theezakjes, koffiecups, kattenbakkorrels en composteerbare verpakkingen roept vragen op.

Deze vragen kunnen we, dankzij de wel/ niet-lijst, nu eenduidig beantwoorden.”

Milieu Centraal ontvangt ook vragen in haar mailbox. Mag keukenpapier bijvoorbeeld bij het gft? Giftige planten? En de composteerbare vuilniszak? “Mensen willen het graag goed doen. Ze voelen zich betrokken bij het thema”, stelt Joustra vast. Een heldere eenduidige boodschap vindt ze van essentieel belang. “Over afval doen veel fabels de ronde. Dat scheiden geen zin heeft bijvoorbeeld en al het afval toch op één hoop terechtkomt. Om fabels te bestrijden, moeten we zélf helder communiceren. Hoe uniformer de boodschap, hoe minder verwarring bij consumenten.”

VERWARRING LEIDT TOT VERONTREINIGING Toch kan de communicatie eenduidiger.

Een surftocht langs enkele gemeentesites leert dat de wel/niet-lijst lang niet overal te vinden is. Sommige gemeenten gebruiken nog altijd andere termen, af en toe staan producten aan de verkeerde kant. Middelkamp van de NVRD erkent dat een aantal gemeenten verkeerde lijsten hanteert. “Dit kan komen door het lopende gft-contract met een verwerker, waarin andere afspraken zijn gemaakt.” Hij treft ook gemeenten die de site nog moeten aanpassen. “Dan blijkt dat burgers vanuit de afvalverwerker een andere boodschap krijgen te horen dan van de gemeente. Dergelijke tegenstrijdige signalen moeten we zien te voorkomen.”

Een verplichting is de lijst niet voor gemeenten. “Gemeenten zijn autonoom en mogen zelf hun afvalbeleid bepalen. Wel willen we gemeenten vriendelijk doch dringend verzoeken de juiste wel/niet-lijst voor gft-afval te gebruiken.”

GFT-KWALITEIT NEEMT AF Schoon gft leidt tot zuivere compost. Een verbetering van de gft-kwaliteit door de wel/niet-lijst constateert Tim Brethouwer, senior marktanalist van Attero en technisch adviseur van de Vereniging

Afvalbedrijven, nog niet. “De verontreiniging zit rond de 4,3 procent. We zien al een tijdje een stijgende tendens.” Sinds 2018 voert de afvalsector jaarlijks een tachtigtal sorteeranalyses uit. Stoorstoffen in de aangeleverde gft-stroom zijn: kunststoffen, bouwhout, glas, metalen, luiers, textiel. Een vijfde van de verontreiniging bestaat zelfs uit zakken restafval.

Van kunststof en glas hebben composteerders het meeste last laat Brethouwer weten. “Je hebt maar een paar flessen nodig die versplinteren, en overal in de compost zit glas.” Terwijl de kwaliteit afneemt, wordt de grootste compostafnemer, de akkerbouw, alsmaar kritischer.

“Boeren willen geen plastic en glas in hun compost. In Nederland moet onze compost aan de strengste kwaliteitseisen voldoen van heel Europa.”

GFT-KWALITEIT MOET BETER Composteerders zijn voor de compostkwaliteit afhankelijk van de gft-input.

“Voor schonere compost moet de gftkwaliteit omhoog. Contractueel mag gft vijf procent verontreiniging bevatten, naar mijn mening een veel te hoog percentage. Twintig procent van het bij composteerders aangeleverde gft-afval zit bo-

ven de vijf procent. Toch accepteren veel composteerders het, mede omdat elke vracht analyseren kostbaar en tijdrovend is.” Verwarring doet de gft-kwaliteit geen goed. Brethouwer roept álle gemeenten op om de wel/niet-lijst te hanteren en over de lijst te communiceren. “Voorkom verwarring. Laten we snel alle afvalwijzers, websites, folders en brochures harmoniseren.” Over de recente gemeentelijke gft-aanbestedingen is Brethouwer positief. Hij komt daarin steeds vaker de wel/niet-lijst tegen. “De aanbestedingen verwijzen naar bijlage 12 van het Landelijk afvalbeheerplan (LAP3). Met de tweede wijziging van de LAP3, die in maart 2021 in werking trad, is in de bijlage onze nieuwe wel/niet-lijst opgenomen.”

BLIJVEND ONDER DE AANDACHT De NVRD, Rijkswaterstaat en de Vereniging Afvalbedrijven vinden het belangrijk om de wel/niet-lijst blijvend onder de aandacht te brengen. Dat gebeurt via webinars, leernetwerken, het gft-congres, artikelen en nieuwsbrieven. Ook het handboek ‘Regie op Kwaliteit gft-afval’ (www.vang-hha.nl/ kwaliteit/handboeken/regie-kwaliteit-gft/) benadrukt het belang van een uniforme en eenduidige communicatie en reikt de wel/ niet-lijst aan als instrument.

STRAKS NAAR ‘WEL’-KANT: KOFFIEPADS EN THEEZAKJES Voor koffie- en theebedrijven bracht de wel/niet-lijst voor gft-afval vorig jaar vervelend nieuws: koffiepads en theezakjes stonden aan de ‘niet’kant. Reden voor de branche om over te schakelen naar composteerbare alternatieven. April 2021 sloten meerdere koffie- en theebedrijven, twee brancheverenigingen – Koffie & Thee Nederland en de Vereniging Afvalbedrijven – en de Rijksoverheid de Green Deal ‘koffiepads en theezakjes bij het gft’. Koffie- en theebedrijven zijn op het ogenblik aan de slag.

Voldoet de sector aan de afspraak – driekwart in de schappen composteerbaar – dan wordt de wel/niet-lijst aangepast. Overigens mogen ‘gewone’ koffiefilters met koffiedrab wél in de gft-bak en horen koffiecapsules bij het restafval.

GRAM #09 november 2021 | 11

[Advertorial] CMS:

EFFICIËNT, DUURZAAM ÉN VOORDELIGER AFVAL INZAMELEN

TOEGANG OP BASIS VAN QR-CODES

Veel gemeenten en recreatieparken vinden het belangrijk dat afval, efficiënt, duurzaam én zo voordelig mogelijk wordt ingezameld. Containers zijn vaak te vol, afval wordt onvoldoende gescheiden en vuilniswagens rijden vaak onnodige routes.

“Dit kan anders”, dacht Jeroen van Helmond van de gemeente Helmond. De Brabantse stad maakt sinds kort gebruik van het Container Management Systeem van Engels, in combinatie met een toegangscontrolesysteem met een QR-code reader.

Containermanagement helpt bij het beheer van de containers in de gemeente. Denk hierbij aan het registreren van de verschillende containers, de koppeling van containers aan gebruikers met het adres en het vervangen, repareren en reinigen van containers. Het Container Management Systeem (CMS) monitort alle ondergrondse en bovengrondse afvalcontainers en geeft een live overzicht van de locatie, vulgraad en status van elke container. Ook geeft het systeem informatie over het gebruik van de RFID toegangskaarten en de onderhoudshistorie en is het eenvoudiger om actie te ondernemen als een container zoek of kapot is.

Het toegangscontrolesysteem en/of niveaumeetsysteem van elke container dat gekoppeld is aan het CMS maakt het mogelijk bewoners selectief toegang te verlenen tot een container waarna de kosten, op basis van het aantal stortingen (Diftar), doorberekend kunnen worden. Het systeem is efficiënt en eenvoudig in gebruik.

TOEGANG OP BASIS VAN QR-CODES Vaak wordt gekozen toegang te verlenen door middel van RFID-pasjes of tags. Maar nieuwe ontwikkelingen maken het nu ook mogelijk toegang te verschaffen op basis van QR-codes. Dit biedt een stuk meer flexibiliteit en maakt toegangspasjes overbodig. Desgewenst kan door middel van een app een nieuwe QR-code aangevraagd worden. Zo kan met een paar klikken toegang verkregen worden tot een container. Ook kunnen bestaande QR-codes ge-update worden met nieuwe tegoeden.

MEER WETEN? NEEM CONTACT OP MET ENGELS LOGISTIEK BV VIA EMAILADRES CONTACT@ENGELS.EU OF BEL 040 - 262 92 22

NIEUWE KASTEN EN KRUKJES VAN OUDE TAFELS Van houten meubels die kringloopbedrijven weg moeten gooien, omdat ze onverkoopbaar zijn, valt nog best iets moois te maken. Met die gedachte in het achterhoofd draait in Zwolle en omgeving het project WaardeRing.

TEKST: HETTY DEKKERS BEELD: WAARDERING “Wij zijn twee jaar geleden opgestart”, vertelt coördinator Maarten van Dongen. Hij is tevens projectleider circulaire economie bij Natuur en Milieu Overijssel en werd gevraagd het project mede vorm te geven.

“WaardeRing is vooral een netwerk”, licht hij toe. “Wij brengen de partijen bij elkaar, zoals gemeente, Rova, kringloopbedrijven, opleidingen en creatieve timmerfabriekjes. We begonnen destijds met dertien bedrijven die zich aansloten, inmiddels zijn dat er al veertig.” Die deelnemende bedrijven zijn voornamelijk creatieve timmerwerkplaatsen, die nieuwe krukjes, tafels, terrassen enzovoort maken van afgedankt hout van de kringloopwinkels. Of ze pimpen een beschadigde kast op, zodat hij wél verkoopbaar wordt.

Van Dongen: “Tot nu toe werken we alleen met spullen die de kringloopwinkels aangenomen hebben en achteraf niet konden verkopen. Bedoeling is om dat uit te breiden naar meubels en hout dat bij de milieustraten van Rova aangeboden wordt. Ook daar verdwijnen tafels en andere houtproducten in de container die eigenlijk nog prima herbruikbaar zijn. Die stroom willen we ook afvangen en benutten. We zijn momenteel met Rova in gesprek over dat onderwerp.”

GRONDSTOFVERSPILLING Volgens Van Dongen wordt gemiddeld zo’n 70 tot 80 procent van alle artikelen die de kringloopwinkels innemen uiteindelijk toch weggegooid. “Dat is veel en daar wilden wij iets aan doen. Een grote stroom binnen die afvalfractie is hout. Er worden namelijk heel wat meubels ingenomen door de kringloopwinkels die uiteindelijk toch onverkoopbaar blijken. Die gaan naar de verbrandingsoven en dat is grondstof-

verspilling. Het lastige is ook dat kringloopwinkels die fractie als bedrijfsafval moeten afvoeren. Daar zijn hoge kosten aan verbonden. Ons project WaardeRing is voorlopig nog geen businesscase, er wordt geen winst gemaakt. Maar die vermeden kosten tellen wel mee. In de toekomst kan de stichting zich misschien zelf bedruipen, daar streven we naar.”

Behalve besparing van grondstoffen heeft WaardeRing nóg een belangrijke doelstelling. “We werken nauw samen met allerlei onderwijsinstellingen, zoals het vmbo, speciaal onderwijs, mbo en hbo. Ons project biedt leerlingen van praktijkopleidingen allerlei kansen op een goede baan.

Leerlingen die anders in de dagbesteding terecht zouden komen, kunnen dankzij ons project een nuttig arbeidstraject doorlopen. Ze kunnen bijvoorbeeld schilder-

certificaten halen of houtbewerking onder de knie krijgen. Zo verbinden we sociaal en maatschappelijk werk met de grondstoffenkant.”

NETWERK Voor gemeenten die ook een dergelijk project op willen starten, heeft Van Dongen enkele goede tips. “Concentreer je niet op een bepaalde locatie, maar op een netwerk. Zorg dat de betrokken partijen gaan samenwerken, de benodigde locaties ontstaan dan vanzelf. Begin gewoon en kijk vooral naar de maatschappelijke en de duurzaamheidswaarde. Onze deelnemers, zoals de bedrijven en de kringloopwinkels, zijn vaak heel enthousiast en gedreven.

Dat is ontzettend leuk om te zien en geeft iedereen energie.”

Meer info op www.waarde-ring.nl.

Timmerbedrijf Goed Houtbaar is een van de bedrijven die aangesloten zijn bij WaardeRing.

GRAM #09 november 2021 | 13

HANS VAN DEN BRULE, DIRECTEUR WAARDLANDEN: “CIRCULAIR BELEID IS SOCIAAL MAATWERK” De kern van circulair beleid is de maatschappelijke context en krachtige lokale netwerken, stelt directeur Hans van den Brule van Waardlanden. Elke dorpskern behoeft een unieke aanpak. "We hebben een circulaire economie nodig, maar wel eentje waarin het ook leuk is om te leven."

E

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: HENK GANZEBOOM

ind 2019 werd Hans van den Brule aangesteld als interim-directeur van Reinigingsdienst Waardlanden.

Zijn opdracht: nieuw beleid voor de inzameling van afval- en grondstoffen opstellen en een ontwikkeladvies voor de reinigingsdienst. Twee jaar later mag hij daar als vast benoemde directeur zelf werk van maken. “Dat wilde ik heel graag”, vertelt Van den Brule enthousiast. Voor de zomer gaven de raden van de Waardlanden-gemeenten Gorinchem, Hardinxveld-

Giessendam, Molenlanden en Vijfheerenlanden groen licht voor het nieuwe beleid. In juli ging het bestuur akkoord met het ondersteunende plan. De gemeenten gaan van omgekeerd inzamelen met open bakken over op een diftarsysteem. Binnenkort start de aanbesteding voor nieuwe gechipte minicontainers en behuizingen voor de ondergrondse containers. “Iedereen was zoveel mogelijk bij de besluitvorming betrokken”, vertelt Van den Brule. “We hebben een uitgebreide bewonersenquête gedaan, waar we veel reacties op kregen.

GRAM interviewt een reeks reinigingsdirecteuren over hun toekomstbeeld rond de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval en grondstoffen. In 2050 is het rijksdoel om geen (rest)afval meer te hebben. 100% circulair is het adagium. Hoe ziet de gemeentelijke afvalinzameling er dan idealiter uit? En hoe is de rolverdeling met andere actoren in de keten, zoals (verpakkings)producenten, consumenten en verwerkers en maatschappelijke organisaties? In deze eerste editie: directeur Hans van den Brule van Waardlanden.

Afvalinzameling door Waardlanden

14 | GRAM #09 november 2021

De maatschappelijke insteek komt ook terug in de vernieuwingsslag bij de milieustraten in de vier gemeenten. “De blauwdruk van het klassieke afvalbrengstation voldoet niet meer”, zegt Van den Brule. “Elk van de zes milieustraten die we straks hebben, is anders van opzet.” Zo opent Waardlanden in de dorpskern van Nieuw-Lekkerland een kringloopplein. In januari komt er een grote tent waar inwoners binnen kunnen rijden met herbruikbare spullen en andere stromen. In deze ‘retourshop’ werken vrijwilligers van de naastgelegen kringloopwinkel, medewerkers van Waardlanden en iemand met een garantiebaan.

“We nemen alles aan wat je in een auto kunt vervoeren, van printers tot stoelen, en ook meubels op een aanhangertje. Maar geen puin en grof groen, want we accepteren niet alle stromen. Dan heb je een groot terrein nodig, en dat past niet in de dorpskern. In het pandje ernaast richten we een werkplaats in voor het repaircafé. Een zorginstelling gaat met cliënten binnengekomen apparaten repareren. Dit is een mooi sociaal project.”

ECOPLEIN In Groot-Ammers wil Waardlanden in maart volgend jaar een combinatie van afvalbrengstation, educatiecentrum, werkplaats en recy-

Hans van den Brule, directeur Waardlanden.

Vervolgens hebben we een peiling gedaan of inwoners de verschillende maatregelen wel zagen zitten. Dat pakte allemaal positief uit.

Ondanks de coronatijd hebben we vijf voorbereidende sessies met raadsleden gehad om ze een goed beeld van de mogelijkheden en de impact van het nieuwe beleid te geven. Uiteindelijk zei iedereen: ga er maar mee aan de slag.”

Wat zeker heeft meegeholpen, benadrukt Van den Brule, is de betrokkenheid van de kringloopwinkels bij het nieuwe beleid. Voordat de raden de besluitvorming ingingen, deden de winkels een gezamenlijk persbericht uit met de oproep om de voorstellen te ondersteunen.

“Natuurlijk was dat hartverwarmend. Vaak zie je dat een kleine groep tegenstanders heel veel podium krijgt. De voorstanders hoor je niet, terwijl de grootste groep inwoners nog geen mening heeft kunnen vormen en zich dus ook niet roert.”

MAATSCHAPPELIJK PROGRAMMA De steun van de kringloopwinkels geeft volgens Van den Brule vooral aan hoe cruciaal de maatschappelijke context voor circulaire ambities is. “Ons nieuwe beleid draait niet alleen om technologie. We hebben er een uitgebreid maatschappelijk programma aan gekoppeld, aangevuld met voorlichting en educatie op scholen. Dat is wezenlijk om een gedragsverandering tot stand te brengen. Ik zie mijzelf niet als een visionair maar als een idealist en pragmaticus. Ik ben ervan overtuigd dat we naar een circulaire economie moeten. We zitten met bijna acht miljard mensen op deze planeet en dat worden er alleen maar meer. Ons grondstoffengebruik loopt gierend uit de hand. We zullen ons er dus steeds bewuster van moeten worden dat er geen andere optie is dan circulair. Het besef dat je niet goed bezig bent als je verspilt, is er nog onvoldoende. Bewustwording en cultuurverandering vormen de grootste stap. Juist daar geven we in ons nieuwe beleid veel aandacht aan.”

clingstation realiseren. Leverancier Modulo ontwierp een milieustraat met een extra verdieping onder het perron. Daarin komt een werkplaats, een innamepunt voor kringloopgoederen en een kca-innamepunt. Aan dit project werken vrijwilligers mee van de pensioenvereniging van het voormalige Nedstaal uit Alblasserdam. De machines van het staalbedrijf die na het faillissement zijn overgebleven, krijgen daar een plek. “We willen er ook leer-werkplaatsen creëren met een onderwijsinstelling”, zegt Van den Brule. Naast de locatie zit recyclingbedrijf KoreNet, waarmee de milieustraat één groot complex vormt, onder de voorlopige werknaam Ecoplein. In het pand van Korenet komt een ruimte die door Waardlanden als educatieruimte wordt gebruikt. Het recyclingbedrijf gaat een kringloopfaciliteit voor bouwmaterialen beginnen. “Het doel is alle producten en materialen die worden ingeleverd, te repareren of daar andere producten van te maken. Als je door de poort bent, kun je kiezen voor de langzame route voor puin en grof groen, de snelle route op het dak van het afvalbrengstation voor andere stromen en de kringlooproute.”

Ook in de volledig circulaire economie blijft er een rol voor de reinigingsdienst, stelt Van den Brule. “Zelfs bij een grote producentenverantwoordelijkheid heb je een partij nodig die de link vormt tussen inwoners en industrie. Wij nemen stromen in en sorteren ze. Zo zijn wij de makelaar tussen deze twee om initiatieven voor de circulaire economie te realiseren. De crux van circulair beleid is sociaal maatwerk.” Na Nieuw-Lekkerland en Groot-Ammers kijkt Waardlanden naar andere dorpen en steden. Het hoofddoel is steeds de maatschappelijke verbinding. “Zo zit er in Leerdam een zorginstelling met een houtwerkplaats, waarvoor ze hout kopen, terwijl wij anderhalve kilometer verderop hout inzamelen en naar de verwerking sturen. Ze hebben een winkeltje waar de leuke spulletjes worden verkocht, maar waar weinig bezoekers komen. Daar liggen kansen. De bezoekers van de milieustraat, en dat zijn er toch al gauw 40 duizend per jaar, moeten allemaal dat winkeltje kunnen zien en zich ervan bewust worden dat hun hout een tweede leven kan krijgen. De kunst van circulariteit is dat soort combinaties te maken. Bovendien wordt het zo voor iedereen veel leuker. We hebben een circulaire economie nodig, maar wel eentje waarin het ook leuk is om te leven."

GRAM #09 november 2021 | 15

DE VOORDELEN VAN AANVULLENDE INZAMELMIDDELEN VOOR E-WASTE E-waste inzamelen in de gemeente, hoe doe je dat nu het beste? De milieustraat is nog steeds de manier waarop het meeste e-waste wordt ingezameld, maar andere inzamelmiddelen blijken een waardevolle en steeds populairdere aanvulling op de milieustraat. In dit artikel leest u waarom aanvullende inzamelmiddelen belangrijk zijn. We lichten twee interessante alternatieven uit. En we geven antwoord op de vragen: hoeveel kan je daarmee extra inzamelen en wat zijn de voordelen en aandachtspunten bij de inzet van deze middelen?

D

TEKST: COEN TEEUW, VICO KOK, INGE VAN LEEUWEN EN BRAM VAN ROON

e grootste volumes e-waste worden ingezameld via de milieustraten, maar niet alle bewoners maken intensief gebruik van de milieustraat.

Het wordt steeds belangrijker om te kiezen voor een alternatieve inzameling voor kleinere apparaten, het Klein Elektronisch

Afval en ICT (KEI). In Nederland wordt voor circa 2 kg per inwoner KEI afgedankt via de grijze afvalzak. Dit komt deels door gemakzucht. Rijden voor een klein afgedankt apparaat naar de milieustraat of een ander inleverpunt is - of voelt - omslachtig, dus is het gemakkelijk e-waste bij het restafval te doen. Jammer, want zo gaan vele grond-

stoffen verloren. Ook ontbreekt bij een groep inwoners simpelweg de kennis dat kleinere apparaten, zoals kerstverlichting, elektronisch speelgoed of kleine keukenapparatuur gescheiden ingezameld moeten worden. Dit zijn dan ook de twee redenen om alternatieve inzamelmiddelen in te zetten; inwoners een toegankelijk alternatief

De inhoud van door Rd4 opgehaalde BEST-tassen wordt gesorteerd door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Foto: Rd4

16 | GRAM #09 november 2021

bieden met meer service aan de deur om te voorkomen dat e-waste in de restafvalbak belandt. En inwoners voorlichting geven om meer bewustzijn te creëren van de noodzaak om e-waste apart in te zamelen.

In Nederland bestaan er meerdere alternatieve inzamelsystemen die worden ingezet. We geven een inkijkje bij de BEST-tas van Rd4 en De Mobiele Milieustraat, beschreven op basis van ervaringen van Cyclus in Zuid-Holland.

SUCCES MET DE BEST-TAS IN ZUID-LIMBURG Bij Rd4 wordt het afval van vandaag als grondstof van morgen gezien. De strategie is dan ook gericht op de transitie van afvalinzameling naar grondstoffenbeheer. De BESTtas is een mooi voorbeeld hoe Rd4 meer grondstoffen uit het restafval terugwint en ook een tweede leven kan geven. Er ligt immers een doelstelling om het restafval in de komende jaren met ruim 30 kg per inwoner te verminderen. De BEST-tas is één van de vele middelen om dit doel te bereiken.

Het concept van de BEST-tas is in 2012 bedacht door Rd4 om Boeken, Elektrische apparaten, Speelgoed en Textiel uit het restafval te houden en is in het Rd4-verzorgingsgebied een begrip geworden. Inmiddels staat de teller op ruim 1.000 ton ingezamelde spullen per jaar, waarvan meer dan 20% elektrische apparaten. Het overgrote deel is textiel. Na de inzameling worden alle spullen gesorteerd in het sorteercentrum. Ruim een kwart van het e-waste is herbruikbaar en wordt via de drie RD4U Kringloopshops verkocht. Het overige ewaste wordt hoogwaardig gerecycled.

HET SUCCES VAN DE BEST-TAS ZIT IN VERSCHILLENDE ASPECTEN: • De BEST-tas draagt bij aan de circulariteitsgedachte, en creëert bovendien sociale werkgelegenheid. De sortering wordt uitgevoerd door een groep enthousiaste en gedreven mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het mes snijdt dus aan meerdere kanten.

• De keten van inzameling tot sortering en verkoop is in het beheer van Rd4. Dit zorgt ervoor dat Rd4 grip heeft op de keten.

• Elke twee maanden wordt de BEST-tas huis-aan-huis opgehaald. Inwoners worden onder andere via de MilieuApp

geattendeerd op de inzameldagen. Deze continuïteit zorgt ervoor dat de BEST-tas veel gebruikt wordt.

• De BEST-tas kan tegen een stootje en de inwoners wordt gevraagd om de tas niet zwaarder te maken dan 12 kg. Dat gebeurt vanwege arbotechnische redenen.

Inwoners die een tas aanbieden, krijgen een nieuwe tas in de brievenbus. Inwoners kunnen daarnaast bij diverse verspreidingspunten terecht voor het verkrijgen van een tas.

• Continu verbeteren is een speerpunt bij Rd4. Zo gaat Rd4 onderzoeken hoe inwoners op afroep de BEST-tas, maar ook andere herbruikbare spullen zoals overtollige bouwmaterialen en overige grondstoffen kunnen aanbieden. Uiteraard blijven er aandachtspunten voor het alternatieve inzamelmiddel. Zo is diefstal van BEST-tassen moeilijk te voorkomen en wordt ingezet op communicatie om het gebruik van de BEST-tas door inwoners te stimuleren.

DE MOBIELE MILIEUSTRAAT VOOR KLEINERE HOEVEELHEDEN In mei 2021 introduceerde Cyclus De Mobiele Milieustraat. De Mobiele Milieustraat is een verplaatsbare unit waar inwoners gratis verschillende afvalstromen kunnen inleveren die niet bij het restafval horen maar op de milieustraat. De Mobiele Milieustraat is gericht op de kleinere hoeveelheden en spullen: de totale hoeveelheid ingeleverde

spullen moet ongeveer in een grote boodschappentas passen. Grotere spullen horen thuis op de milieustraat.

Inwoners kunnen bij De Mobiele Milieustraat terecht voor het gratis inleveren van stromen zoals klein chemisch afval (bijvoorbeeld verfblikken en batterijen), metalen (bijvoorbeeld een koekenpan of ijzerdraad), hout (bijvoorbeeld een fotolijstje of krukje) of harde kunststoffen (bijvoorbeeld speelgoed en plantenbakjes). En dus ook kleine elektrische apparaten (zoals een föhn en laptop). In totaal vormt het e-waste ongeveer een derde van het totaal ingezamelde volume van De Mobiele Milieustraat en is daarmee de grootste afvalstroom die via deze dienst wordt ingezameld.

Het afgelopen jaar is De Mobiele Milieustraat onder andere regelmatig ingezet in de gemeente Gouda. De Mobiele Milieustraat staat iedere eerste volle week van de maand op vier verschillende locaties in Gouda. Het succes van de inzet zit in een aantal factoren: • De kracht van herhaling: De Mobiele Milieustraat stond zes maanden op eenzelfde periode op hetzelfde tijdstip op dezelfde locatie.

• De locatie: de gekozen locaties stonden centraal in een wijk in Gouda.

Denk hierbij aan een winkelcentrum.

Vaak werden de locatie en datum gecombineerd met een lokale markt.

De Mobiele Milieustraat van Cyclus staat iedere eerste volle week van de maand op vier verschillende locaties in Gouda. Foto: Cyclus

GRAM #09 november 2021 | 17

• De bereikbaarheid: de locatie moest goed bereikbaar zijn voor alle doelgroepen.

Denk hierbij aan de aansluiting met het openbaar vervoer, parkeergelegenheid en bereikbaarheid voor inwoners die minder mobiel zijn.

• Kundig personeel: De Mobiele Milieustraat wordt door één tot twee kundige medewerkers bemand. Inwoners kunnen hier terecht voor informatie en advies over afval scheiden.

• De communicatie: voorafgaand aan de week werd de activiteit gecommuniceerd via een persbericht, online media, de gemeenterubriek in de lokale krant en middels een flyer.

De cijfers (zie tabel) en de reacties van inwoners laten zien dat de inzet van de Mobiele Milieustraat een succes is in de gemeente Gouda. Zeer zeker op het gebied van e-waste: • Het afgelopen half jaar kwamen per dag ongeveer 100 bezoekers naar De Mobiele Milieustraat (de ‘normale’ milieustraat wordt bezocht door ongeveer 300 bezoekers per dag).

• Per dag wordt gemiddeld 500 tot 600 kg aan grondstoffen ingezameld.

• Ongeveer een derde hiervan is e-waste.

ALTERNATIEVE INZAMELMIDDELEN SAMENGEVAT Het belang van een alternatief inzamelmiddel is duidelijk: een alternatief voor de milieustraat bieden, om kleinere afvalstromen in te zamelen en die in het bijzonder interessant is voor de minder mobiele bewoner. Welk inzamelmiddel wordt aangeboden hangt af per situatie:

• Hoeveel afval wordt er al gescheiden ingezameld in de gemeente en hoeveel moet er nog uit het restafval gehaald worden?

• Op welke schaal kan een gemeente een alternatief inzamelmiddel organiseren?

• Welke behoeftes zijn er op het gebied van SROI en kringloopverkopen (bijdrage aan circulariteit)?

Alternatieve inzamelmiddelen zijn belangrijk om e-waste uit het huis-aan-huis restafval te houden. Inwoners hebben daarnaast ook de mogelijkheid om klein e-waste in te leveren bij 13.000 Wecycle-

inleverpunten in (kringloop)winkels, bouwmarkten en thuiswinkels. Wilt u aanvullende informatie, heeft u vragen of heeft u ervaringen met andere alternatieve inzamelmiddelen dan kunt u contact opnemen met Coen Teeuw van Stichting OPEN via coen.teeuw@stichting-open.org.

Over de auteurs: Coen Teeuw is adviseur overheid bij Stichting OPEN, Vico Kok is strategisch adviseur, hoofd marketing en communicatie bij Rd4, Inge van Leeuwen is communicatieadviseur bij Cyclus en Bram van Roon is hoofd beleid bij Rd4.

BEST-TAS

MOBIELE MILIEUSTRAAT

200 ton e-waste, 800 ton overige grondstoffen

30 ton e-waste, 70 ton overige grondstoffen

Geschat op 3,5 kg grondstoffen per inwoner (10 kg per aanbieder).

Geschat op 1,5 kg grondstoffen per inwoner (5 kg per aanbieder).

Schaal

Grote schaal en mogelijkheid om inzameling uit te breiden.

Kleinere schaal en persoonlijk contact.

Personeel

Ruimte voor veel sociale werkplekken in zowel de inzameling als sortering van de BEST-tas.

Inzet milieustraatmedewerker die meer service en voorlichting kan bieden dan tijdens de drukte op de milieustraat.

Exploitatie

Inzameling, sortering en verkoop is in eigen beheer.

De Mobiele Milieustraat zamelt meerdere stromen in en heeft een voorlichtingsfunctie, waardoor deze efficiënt kan worden ingezet.

Ruw geschatte potentiële inzameling

De opbrengsten en mogelijkheden van de BEST-tas en de Mobiele Milieustraat op een rijtje.

Al het ingezamelde Ingezameld textiel een nieuwe textiel een duurzame bestemming geven nieuwe bestemming

www.sympany.nl

stof tot grondstof

18 | GRAM #09 1november 1_4_li_GRAM_190x62-K.indd

2021

22-0000-1361-04 NVRD GRAM 2021 November

19-10-2021 14:00

EEN SCHONE GEMEENTE IN ÉÉN DAG Tiel en Hilversum gingen er als eersten voor: een massale opschoonactie die de beide steden voor het eerst zwerfafvalvrij maakt. Een grootschalig project met scholieren, vrijwilligers, bedrijven en uiteraard de gemeentelijke dienst zelf. Daarnaast zorgden een influencer en een beloningssysteem voor extra motivatie. Gemikt wordt op een blijvend effect, mede door de zichtbaarheid in de straat en de aandacht in de media. Rijkswaterstaat gaat het concept uitwerken zodat andere gemeenten het ook (corona-proof) kunnen toepassen.

TEKST & BEELD: ADDIE WEENK (RIJKSWATERSTAAT) EN KOR VAN DER BIJ (RUBBIZ) loningssysteem. Ook de inspirerende instructievideo vooraf en de bedankvideo achteraf hadden een goede functie. De groene hesjes maakten dat bijna alle inwoners de activiteiten hebben opgemerkt: het was de talk-of-the-town. De media hebben daarin natuurlijk ook een belangrijke rol. Voor de gemeente is het een mooi moment om de banden met vrijwilligers en scholen op dit vlak weer eens aan te halen.

Basisschoolleerlingen deden mee aan de schoonmaakactie.

TIEL In Tiel was vrijdag 8 oktober de grote dag. Na een grondige voorbereiding door Stichting Duurzaam Rivierenland, NME Tiel, Gemeente Tiel en de Rubbiz Foundation, namen meer dan 1000 leerlingen en vrijwilligers deel aan een grote schoonmaakbeurt van de openbare ruimte. Het college van B&W was aanwezig bij de aftrap, evenals de bekende vlogger Milan Knol, die de jeugd van nog wat extra inspiratie voorzag middels een tour langs de Tielse scholen. De troepen zwermden in speciale hesjes uit over de hele gemeente. Met SUP boards werd ook de stadsgracht ontdaan van zwerfafval en met kano’s werd de Tielse Linge schoongemaakt.

Oevers en uiterwaarden kwamen uiteraard ook aan bod.

SCHOON-EFFECT De opgeschoonde steden werden ook breed opgepikt door de media. De Gelderlander en de Gooi en Eemlander spraken van een unieke actie. Het blad De Tielenaar heeft na afloop mooi verwoord wat het beoogde effect is van de actie: “Het leverde niet alleen een schone stad op. De organiserende organisaties hopen en verwachten ook dat de deelnemende leerlingen stoppen met achteloos afval op de grond gooien en dat er door gesprekken thuis en met bekenden een olievlekwerking ontstaat. Hierdoor kan er een blijvend effect uitgaan van deze eenmalige massale opruimdag.”

WIE VOLGT? Rijkswaterstaat en Rubbiz gaan op basis van de ervaringen in Tiel en Hilversum het draaiboek verfijnen. De hulpmiddelen die zijn gebruikt, zijn beschikbaar voor andere gemeenten: de (grote hoeveelheden) hesjes, knijpers, ringen, banners en de beloningsapp. Gemeenten die hiervan gebruik willen maken, kunnen zich melden via zwerfafval@rws.nl. Meppel heeft haar dag gepland in 2022 en is al volop bezig met de voorbereidingen.

HILVERSUM Op 14 oktober was de beurt aan Hilversum. Ook daar waren veel leerlingen gemobiliseerd, kwamen twee wethouders de aftrap verzorgen, waarna Milan Knol er nog een schepje bovenop deed.

De scholen konden de opening via een livestream volgen. Iedere school kreeg een eigen deel van Hilversum om schoon te maken. Op het mediapark pakte een bedrijf met 15 medewerkers de schoon-handschoen op.

De concentratie van activiteiten op één dag met een duidelijk doel (de hele gemeente schoon) leverde voor de organisatoren een flinke piekbelasting op maar werd door alle deelnemers en betrokkenen erg gewaardeerd, net als de challenge via het be-

Vlogger Milan Knol voorzag de jeugd van nog wat extra inspiratie.

GRAM #09 november 2021 | 19

KIES VOOR CIRCULAIRE GRONDSTOFFEN: REDUCEER CO2 EN REALISEER EEN GEMEENTELIJKE KRINGLOOP In 2021 is het urgenter dan ooit om CO2 te besparen en emissies te reduceren.

De overheid heeft de mogelijkheid om CO2 te besparen door gebruik te maken van circulaire bitumen bij reguliere asfalteerwerkzaamheden. Dit belangrijkste component van asfalt kan in Nederland nu circulair worden ingezet. Waardevolle grondstoffen blijven behouden: dit bespaart CO2 en zo ook de ozonlaag.

GROENER ASFALT Roof2Road bitumen is een hoogwaardige circulaire grondstof voor asfaltwegen.

Roof2Road bitumen kan nieuwe bitumen volledig vervangen, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit en prestaties van het asfalt. Dit betekent CO2-besparing, energiebesparing en circulair hergebruik van grondstoffen. Wist u bijvoorbeeld al dat de MKI reductie van Roof2Road aanzienlijk is? Zo heeft R2R bitumen slechts een MKI (milieu kosten indicator) van €3,25 per ton, tegen €106,- voor nieuwe bitumen. www.roof2road.nl

CLEANTEAMS DUBBEL EFFECTIEF TEGEN ZWERFAFVAL Op plaatsen waar veel mensen recreëren of paraderen heeft de inzet van zogeheten ‘cleanteams’ mooie effecten op de bezoekers en de omgeving. Het blijkt een krachtig instrument in de strijd tegen zwerfafval.

TEKST: ADDIE WEENK, RIJKSWATERSTAAT BEELD: WWW.CLEANTEAMS.NL Campagneteam Schoon Zeeland, Litter guards, Beach busters: allemaal mooie namen voor rondlopende mensen die op drukke plaatsen zwerfafval opruimen: cleanteams. Je ziet ze op festivals, markten, evenementen, stranden en parken. Vaak in opvallende kleding en gewapend met knijper, afvalzak en ook vaak afvaltasjes die ze aanbieden aan bezoekers. We doelen hier op betaalde krachten, vaak ook getraind op de benodigde sociale vaardigheden.

VORMEN In de meest eenvoudige uitvoering betreft het mensen die lopen op te ruimen. En dat dan het liefst in opvallende kleding met een schoon-boodschap, zoals “Helpt u ook mee om het hier schoon te houden?”. Nog krachtiger wordt het als men bezoekers ook een afvaltasje (uiteraard met een schoon-boodschap) aanbiedt. Door ook nog wat slimme, gedragsbeïnvloedende vragen te stellen - waardoor de bevraagde enkele minuten mentaal bezig is met zwerfafval en oplossingen daarvoor - wordt de impact op het schoon-gedrag verder vergroot

PLEK IN INSTRUMENTENPALET Reinigen, voorlichting en campagnes vormen natuurlijk het klassieke instrumentarium van een gebiedsbeheerder. Landelijke maatregelen als statiegeld, regels voor wegwerpplastics en de uitbreiding van producentenverantwoordelijkheid zijn krachtige middelen bij de bronaanpak. De sterk gegroeide schoonparticipatie (de vrijwillige cleanteams) is ook een belangrijke schoonpijler, temeer omdat er door omstandigheden altijd wel wat zwerfafval zal blijven ontstaan.

Tel daar echter het toenemend gebruik van de gedragswetenschap bij op en het zou over een paar jaar wel eens gedaan kunnen zijn met zwerfafval. Cleanteams, met hun combi van reinigen en gedragsbeïnvloeding, kunnen een mooie rol vervullen in het gehele palet.

AAN DE SLAG Gebiedsbeheerders kunnen op diverse manieren aan de slag met cleanteams. Door meer/beter zichtbaar te reinigen en reinigers en materiaal te voorzien van een schoon-boodschap heb je feitelijk al een cleanteam. Je kunt de reinigers ook trainen zodat ze af en toe ook positief ‘schoon-contact‘ hebben met winkelende of recreërende mensen. Een mooi voorbeeld hiervan is het Qbuzz cleanteam in Utrecht. Uiteraard kun je ook cleanteams inhuren, bijvoorbeeld voor drukke dagen in parken of op stranden. En in de vergunningverlening voor festivals en evenementen zou je aan kunnen dringen op de inzet van cleanteams op het terrein. Dat zou ook nog wel eens kunnen helpen bij het schoon-gedrag van huiswaarts kerende bezoekers. De verwachting van deskundigen is dat het gedragseffect van een interacterend cleanteam langer aanhoudt dan we denken.

Vanuit de wetenschap zijn al diverse soorten positieve effecten van cleanteams aangetoond. Uiteraard wordt het door het opruimen al schoner. Maar ook blijkt dat mensen alleen al door een cleanteam te zien, ‘schoon’ belangrijker gaan vinden en zichzelf ook meer verantwoordelijk voelen voor een schone omgeving. Ze gooien zelf minder weg en zijn ook meer bereid om iets van een ander op te rapen. Opvallend is ook dat mensen vriendelijker en behulpzamer worden bij het zien van iemand die opruimt. En ook zijn ze meer geneigd zich te conformeren aan de regels. Naast een effect op schoon kan een cleanteam dus ook een effect hebben op de sfeer en de veiligheid(sbeleving). Dr. Kees Keizer, van de Rijksuniversiteit Groningen, weet daar alles van en vertelde erover tijdens de uitreiking van de Schoonste Strandenverkiezing 2021.

GRAM #09 november 2021 | 21

COLUMN

NIEUWS

Foto: John van Lierop

Veerkracht Veerkracht betekent volgens de boeken onder meer ‘energie’, ‘lenigheid’ en ‘incasseringsvermogen’. Een mooi begrip. Of het nu gaat over herstellen na een stressvol project, opkrabbelen na een verdrietige gebeurtenis of onder onze stenen vandaan komen na anderhalf jaar pandemie. Het is hoopvol om met positieve energie na tegenslag weer terug te veren.

Afgelopen maand bezocht ik de bijeenkomst ’50 jaar milieubeleid’ van het ministerie van IenW. Hoewel de naam een tamelijk stoffige associatie bij mij opriep, was dit echt een inspirerende bijeenkomst.

De terugblik op vijf decennia milieubeleid werd omlijst met de aanwezigheid van alle nog levende ministers van milieu, dapper daadkracht uitstralend door al die fragiele vergrijzing heen – aangevuld met actieve jongeren die de toekomst gaan schrijven. Veerkracht in levende lijve. Stevige stellingnames door jonge sprekers die Diederik Samson deden realiseren dat híj nu de oude garde is die door zijn activistische opvolgers terecht wordt gewezen.

Ook de Dutch Design week stond deze maand op het programma. Wethouder Rik Thijs van Eindhoven nam ons mee langs kunstzinnige, creatieve en experimentele projecten waar circulaire economie tot leven komt. Grondstoffentekort? Welnee, we bouwen muren van stro (heerlijk geurend), schimmels (geurloos!), natuurlijke bakstenen en veel meer. Kleding kleuren? Met zeewier. Bruisend van optimisme sloot ik aan in de file naar huis. Ook was er weer de eerste ‘levende’ bijeenkomst van Grondstoffenpoort in het Haagse Nieuwspoort. Hoewel de moed je ook een beetje in de schoenen zinkt als een Wouter van Dieren (bouwjaar 1941) opstaat om te oreren dat wat hij in 1982 ook al riep, zaten daar ook verse Kamerleden vol goede moed vooruit te kijken op welke wijze zij hun bijdrage gaan leveren aan ons land. Een heerlijke avond om mensen te ontmoeten en ideeën uit te wisselen. Mensen die ik tot dan toe enkel 2D online heb gesproken. Die er toch echt anders uit blijken te zien – en in levende lijve toch echt meer energie geven. Tsja, en als we dan over energie spreken biecht ik ook een geheel andere bron van veerkracht op. Ik woon midden in de Betuwse klei. En toen daar ein-de-lijk weer een feestje gegeven mocht worden….met mijn veerkracht zit het voorlopig wel weer even goed.

Wendy de Wild, directeur NVRD 22 | GRAM #09 november 2021

NVRD WERKGROEP MATRASSEN KOMT MET ZIENSWIJZE: UPV MATRASSEN De NVRD heeft kennisgenomen van het ontwerpbesluit en de bijbehorende documenten (hierna: het Besluit) naar aanleiding van het verzoek tot algemeen verbindend verklaren van de overeenkomst inzake de afvalbeheerbijdrage voor matrassen. In het belang van de circulaire economie, een goed werkende producentenverantwoordelijkheid matrassen en haar leden is de NVRD van mening dat een aantal zaken in het Besluit een verdere toelichting en/of aanpassing behoeft.

In samenspraak met de leden van de werkgroep matrassen is er een zienswijze tot stand gekomen. De afgelopen tijd hebben

Stichting

Matras

Recycling

Ne-

derland (hierna: MRN) en de NVRD veelvuldig overleg gehad over diverse zaken met betrekking tot het Besluit.

Met de overleggen hebben wij beoogd zoveel mogelijk inzicht te geven in de (werkwijze van de) recyclingbranche.

Tevens hebben wij onze ervaringen met betrekking tot andere producentenverantwoordelijkheden zo goed mogelijk met MRN proberen te delen.

Foto Pieter van den Brand

NVRD SLUIT ZICH AAN BIJ HET PLASTIC PACT Een belangrijk onderdeel om in 2030 tot 50% minder grondstoffen en in 2050 tot een circulaire economie te komen, is dat we anders moeten omgaan met plastics en kunststoffen. Als gemeenten en hun publieke afvalinzamelaars spelen NVRDleden een cruciale rol bij het inzamelen en verwerken van kunststof. Door het ondertekenen van het Plastic Pact geven wij een duidelijk signaal af hoezeer onze leden zich dagelijks committeren aan deze doelen. Het Plastic Pact focust zich op het sluiten van de kringloop van eenmalige plastic producten en verpakkingen.

Doelstelling van het pact is meer met minder plastic, om zo een circulaire economie te bespoedigen.

VANG CO2 CALCULATOR Vanaf heden is er een nieuwe VANG tool beschikbaar; de VANG CO₂ Calculator. De CO₂ Calculator geeft u eenvoudig inzicht in de CO₂-winst die gescheiden inzameling oplevert. De tool is gebaseerd op een onderzoek van CE-Delft en geeft aan hoeveel emissie (in CO₂-equivalenten) er wordt voorkomen door een desbetreffende afvalstroom te recyclen in plaats van te verbranden. Wist u dat we voor Nederland door afvalscheiding aan de bron in 2019 gemiddeld 85,9 kg CO₂-emissie per inwoner hebben vermeden? Benieuwd hoe uw gemeente scoort? Bekijk de gratis tool op www. benchmarkafval.nl/vang-tools

POLLUTEC: WELKOM TERUG Of het nu gaat om de nieuwste recyclingtechnieken, de nieuwste bakken, de nieuwste vormen van inzameling of gladheidbestrijding. Alles heeft zijn plek op de 41e editie van Pollutec, die van 12 tot en met 15 oktober 2021 een jaar later dan gepland plaatsvond in Lyon. Er heerste een uitgelaten sfeer op de beursvloer: we mogen weer! Wachtwoord van de wifi: WelcomeBack!

TEKST & BEELD: TJEERD DE GROOT inzameling veel op Amerika. Daar zijn we al decennia marktleider als het gaat om het leveren van complete installaties.“

Dat deze beurs, die iedere twee jaar wordt georganiseerd in Lyon, keer op keer tienduizenden bezoekers trekt is niet verwonderlijk. Op 90.000 m2 beursvloer tonen standhouders de nieuwste technieken op het gebied van water, lucht en recycling.

Het deel inzameling/reiniging, afvalverwerking, recycling/hergebruik/materialen is verdeeld over maar liefst drie grote hallen. Voldoende om zeker een volle dag geïnspireerd te worden door de nieuwste technieken en innovaties. Met ook deze 41e editie weer ruim 2000 exposanten boet de beurs niets in aan vorige edities.

de Optisort: een complete installatie voor optische sortering. Harry Koster: “Doordat alles als het ware in één container geleverd wordt, kan deze machine veel makkelijker geïnstalleerd worden. Pollutec is de meest toonaangevende beurs van Frankrijk en Frankrijk is een belangrijk deel van onze markt. Frankrijk lijkt qua

Ook Renewi staat op de beurs en wel op het Hollandplein. Op de vraag of ze ook gaan inzamelen in Frankrijk klinkt gelach; nee, Renewi staat op de beurs om het Ecosmart systeem te promoten en met name te kijken of er markt voor is in Frankrijk.

Met Ecosmart wordt afvalscheiding in bedrijven gepromoot door het leveren van indoor bakken, inclusief een pakket aan communicatie en desgewenst mensen.

Ook AEB Amsterdam is aanwezig. Nadat de import van afval uit Engeland wegviel door importheffingen zoeken ze naar nieuwe markten. Ook Sidcon is naar de beurs gekomen. Samen met VConsyst France delen ze een stand. Reinier Siderius van Sidcon: “We krijgen vanuit Frankrijk zeer positieve reacties op onze Presstation pro die we twee jaar geleden in Cannes op de boulevard mochten installeren. In Cannes leegden ze voor onze komst maar liefst zes keer per dag de bakken (veelal minicontainers). Nu hoeft dit nog maar twee keer in de week!”

NEDERLAND OP DE BEURSVLOER Op de beurs staan exposanten van over de hele wereld, waarvan een kleine twintig Nederlands. Complete sorteerinstallaties, robots, grote installaties met grijparmen; alles is er te vinden. Ook Bollegraaf uit Appingedam is aanwezig. Zij presenteert

GRAM #09 november 2021 | 23

SCOREN MET EEN AFVALVRIJE SPORTCLUB In steeds meer sectoren begint er aandacht te komen voor duurzaamheid en daarmee ook voor het verminderen van afval. Vanuit de sportsector werd het programma VANG Buitenshuis gevraagd om mee te denken over het afvalvrij maken van de clubs. Dat pakten we graag op met als resultaat een stappenplan voor afvalvrije sportclubs.

TEKST: JENNIFER VAN DIJK, RIJKSWATERSTAAT Parallel aan de vraag van sportclubs om hulp bij het verduurzamen van hun clubs werkten verschillende partijen aan de *Routekaart Verduurzaming Sport. Het verminderen van afval is geen onderdeel van de routekaart, dus de kennis over afvalpreventie en afval scheiden kon hier goed in worden meegenomen.

5. Goede communicatie zorgt voor duidelijkheid wie wat moet doen en wanneer. Gebruik hiervoor de juiste kanalen en juiste plaatsen om te communiceren; 6. Door het toepassen van gedragsbeïnvloeding kun je mensen motiveren en het gemakkelijker maken;

AAN DE SLAG In opdracht van het programma VANG Buitenshuis organiseerde bureau Phi Factory een reeks bijeenkomsten met een aantal sportclubs en stakeholders. Tijdens deze sessie is gekeken naar kansen, problemen rondom afval scheiden, huidige stand van zaken en toekomstbeeld. Met deze input is het ‘stappenplan afvalvrije sportclubs’ gemaakt. Handig want ook andere sportclubs kunnen hier gebruik van maken.

Bij iedere stap wordt uitgelegd hoe je hier als vrijwilliger, bestuurslid of clublid mee aan de slag kunt. Praktijkvoorbeelden en Tips&Tricks geven daarbij nog meer handvatten.

HET STAPPENPLAN OP HOOFDLIJNEN: 1. Krijg inzicht in je afval: wat koop je in en wat belandt er in de afvalbak; 2. Het voorkomen van afval kan op verschillend plekken en manieren zoals in de kantine, maar bijvoorbeeld ook via het personaliseren van sportkleding of door het gebruik van bidons te bevorderen; 3. Voor goede afvalscheiding moeten afvalbakken op de juiste plek staan, goed zichtbaar zijn, en moet duidelijk zijn welk afval in welke bak moet; 4. Ga na wat er in uw afvalcontract staat en ga zo nodig in gesprek met uw afvalinzamelaar;

NA REGEN KOMT ZONNESCHIJN Sinds de zomer kan er gelukkig weer worden gesport en zijn de sportclubs en de kantines open na een lange sluiting vanwege corona. Een mooi moment om dit aan te grijpen als een verandermoment. Daarom is er samen met het Kenniscentrum Sport en Bewegen, de KNVB, de Groene Club, NOC NSF en Vereniging Sport en Bewegen kort na de zomer een communicatie-actie geweest om het stappenplan onder de aandacht te brengen van hun leden. En is er een interessante podcast gemaakt die iedereen kan beluisteren op www.vangbuitenshuis. nl/afvalvrijesportclubs. We blijven ook de rest van dit jaar uiteraard over een afvalvrije sportsector communiceren.

Een stappenplan is geen statisch iets. Daarom begeleidt VANG Buitenshuis momenteel twee grote sportclubs die het stappenplan in de praktijk doorlopen, samen met afvalinzamelaar Seenons en de Groen Club. De schat aan praktijkervaringen die dat oplevert wordt gebruikt om het stappenplan verder te ontwikkelen.

MEER WETEN? Het stappenplan afvalvrije sportclubs kunt u vinden op www. vangbuitenshuis.nl/afvalvrijesportclubs. Ook staan er mooie praktijkvoorbeelden van sportclubs beschreven. Wilt u op de hoogte blijven ? Meldt u zich dan aan voor de nieuwsbrief. Heeft u zelf een mooi voorbeeld van een afvalvrije sportclub? Wij horen het graag! Stuur dan een mail naar vangbuitenshuis@rws.nl.

* Op 23 januari 2020 heeft de sportsector een belangrijke stap gezet in haar bijdrage aan het klimaatakkoord. De Routekaart Verduurzaming Sport werd getekend door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, NOC*NSF, Vereniging Sport en Gemeenten, de provincies en het platform ondernemende sportaanbieders. Hierin staat hoe de sportsector haar ambities uit het klimaatakkoord in de praktijk zal gaat brengen.

24 | GRAM #09 november 2021

5 keer slimmer afval inzamelen

Wrap it up.

En creëer een unieke uitstraling!

Bigbelly

• Een slimme afvalbak met ingebouwde pers.

• Zelfvoorzienend middels zonne-energie.

• Minimaal 5 keer meer opslagcapaciteit.

• Monitoren op afstand.

• Zowel voor binnen- als buitengebruik.

• Extra opties als wrappen of toevoegen audiospeler.

Gemeente Utrecht maakt ook volop gebruik van Bigbelly. Scan de QR-code en lees meer over hun ervaringen!

Total Waste Systems: dé partner voor slimme inzameloplossingen en innovatief zitmeubilair.

Naast deze slimme oplossingen zijn wij ook dé leverancier voor kunststof en stalen containers, groot volume boxen en depotcontainers. Meer weten over al onze oplossingen? totalwastesystems.nl

BRANCHE AGENDA

NIEUWS

16-17-18 november Recyclingvakbeurs, Evenementenhal Gorinchem

ZWERFAFVALVIDEO Mensen willen een schone leefomgeving. Zwerfafval staat in de top-3 van onze ergernissen. Wat zijn de oorzaken en hoe kunnen we het voorkomen? Rijkswaterstaat heeft een video laten maken om alle betrokkenen bij een schone leefomgeving te inspireren: https://www.youtube.com/watch?v=U94l7Uj_kug.

In Nederland zijn de stakeholders verenigd in het platform www.schoudersonderschoon.nl. Daar kan iedereen informatie, kennis, tools en peers vinden om hun schoon-campagnes te helpen optimaliseren. Meer info via zwerfafval@rws.nl.

23 november STAA congres, Van der Valk Zaltbommel

25 november Nationaal Congres Beheer Openbare Ruimte, CROW

02 december

ZONNEPANELEN VOOR TEAM BOOMONDERHOUD TWENTE MILIEU

Algemene ledenvergadering NVRD en netwerkborrel CURE Afvalbeheer

26 | GRAM #09 november 2021

HU!G CONSULTANCY

Bij Twente Milieu zijn als proef zonnepanelen op de bus van Team Boomonderhoud geplaatst. Campers vormden de inspiratie voor deze proef: hierbij wordt het al veel gebruikt.

Normaliter moet de motor van de bus aanblijven om de accu’s van de diverse gereedschappen op spanning te houden. ‘Dat kan en moet anders,’ aldus Twente Milieu. De zonnepanelen laden nu de accu van de boordaccu op en de motor van de auto kan uit blijven.

22-1000-0799-02 NVRD GRAM 2021 September 1-4_92x130mm_A.indd 1

31-08-2021 10

RECYBEM

INZAMELING VAN GEBRUIKTE AUTOBANDEN VOOR EEN SCHONER MILIEU

Alle afgedankte banden nuttig toegepast. Éénmaal oud voor éénmaal nieuw

Voor iedere autoband (nieuw of gebruikt) die voor de eerste keer op de Nederlandse markt gebracht wordt, zamelt RecyBEM een afgedankte autoband in. De gebruikte banden verwerken we op een milieuverantwoorde manier. Hierdoor wordt voorkomen dat dat oude banden rondslingeren in het milieu, hoeven er minder primaire grondstoffen onttrokken te worden aan de natuur en wordt de uitstoot van CO2 vermeden.

Energieterugwinning

Loopvlakvernieuwing

1,5%

9,5 Recycling voor circulair hergebruik

67%

3%

Tweede leven

miljoen ingezamelde afgedankte autobanden in 2020

28,5%

Toepassingsstromen granulaat: • Koematrassen en stalmatten

• Tegels sportvloeren

• Rubber op rol

• Infill voor kunstgras

• Atletiekbanen

• Onderlaag constructie voor demping kunstgrasvelden

• Drainagetegels

• Ondergrond laadruimte vrachtwagen

• Speeltuintegels

• Ondergrond groene daken

voor een circulaire toekomst.

RecyBEM B.V.,, Loire 150, 2491 AK Den Haag, Postbus 418, 2260 AK Leidschendam.

Telefoon (070) 444 06 32 | e-mail bem@recybem.nl | website www.recybem.nl

Oude banden, nieuw leven.

Krachtig, nauwkeurig en gebruiksvriendelijk Onze RED bewijst dagelijks zijn waarde in de afval- en recyclingbranche. De temperatuurmeting detecteert broei vroegtijdig en voorkomt daarmee brand. Onder alle omstandigheden! Kijk voor meer informatie op onze website of bel ons op 088 – 247 56 00.

247kooi.nl Camera surveillance