Ondernemend Friesland editie 1-2023

samen werken.

samen werken en samen vooruit

In de nieuwe gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

www.defryskemarren.nl

Onlangs werd mij voor een bepaalde bijeenkomst van tevoren gevraagd om mijn grootste zakelijke blunder ooit te vertellen. Een vraag die ik menig ondernemer zelf óók dikwijls stel, vooral wanneer men op een borrel net even iets té eenzijdig over de eigen successen aan het brabbelen is. Wat mij opviel is dat ik er heel veel moeite mee had om het antwoord voor mezelf te bedenken. En dat viel me van mezelf tegen; ik had gedacht dat mijn zelfreflectie béter was. Maar goed, ter leering ende vermaeck neem ik u even mee naar een incident van vele jaren terug. Ik was twintig en liftte met een gezonde sturm und drang door Europa. Het voelde heel stoer, maar in feite was ik natuurlijk een onrijpe romantische adolescent die op zoek was naar zichzelf. En daarbij was een verblijf in Parijs voor mij even het állerbelangrijkste.

Mijn gretigheid om met nul budget het leven zélf te leren kennen was groot en dus accepteerde ik veel ongemak. Zoals de Spartaanse kamer van twee bij drie die de stokoude dikke madam van het sjofele Hotel du Commerce in Parijs me toewees, ergens in 1982. Via een krakende wenteltrap kwam je na een kwartier klimmen boven in een gangenstelstel dat piepte en kraakte van de bouwkundige reuma. Aan het eind van dat gangenstel was kamer 47 vinden. De madam had me in onverstaanbaar Frans en met veel gebaren uitgelegd dat de deur knelde en even een extra duw nodig had om open te gaan. Toen ik voor die deur stond zag ik de iets bredere context van het probleem: een absolute stoethaspel van een timmerman had geprobeerd een deur weer in een deurpost te laten passen, maar had daarbij ook een groot deel van de muur aangepast. De deur en de deurpost werden nu omlijst door een collage van afgebrokkeld pleisterwerk, ruwe baksteen en kleine onregelmatige stukjes hout, die de vele kleine gaten moesten opvullen. De drie nachten dat ik in dat hondenhok sliep kostte het me iedere keer een kwartier duwen en trekken voordat ik binnen was. Maar ja; zó dicht bij de Notre Dame kon

je niks goedkopers krijgen, dus accepteerde ik gedwee de overlast. Op laatste avond echter lukte het me écht niet om de deur te openen. Na meerdere pogingen probeerde ik met mijn heup nog een beetje extra kracht te zetten, waarna tot mijn stomme verbazing de muur het begaf en het gehele knutselwerk van bakstenen, houtplankjes, stopverf en pleisterwerk de kamer instortte. Er bleef een gapend gat over met een diameter van toch wel anderhalve meter. Het zal geen verrassing wekken dat de madame de volgende ochtend woest was. “Jij ben het en niemand anders die vannacht mijn hotel heeft vernield!”

Ze was helemaal buiten zinnen en de halve meter die ze in de lengte duidelijk tekort kwam maakte ze in de breedte ruimschoots goed, hetgeen tóch maakte dat er een serieuze dreiging van haar uitging. Dat ik me van de domme hield en ineens een stuk minder Frans sprak maakte haar nóg woester. Ik kon niet anders dan haar laten razen en was eigenlijk alleen gefocust op mijn paspoort terugkrijgen en vertrekken. Toen dat na heel veel geschreeuw en geblaas eindelijk was gelukt maakte ik mij uit de voeten.

Een moraal kan ik bij dit verhaal niet echt bedenken. Maar laten we concluderen dat goedkoop duurkoop is. Dat weet u als ondernemer ook wel. En dat té graag iets willen je in benarde posities kan brengen. Maar ach, dan maak je tenminste wel wat mee.

Menno Bakker

HOOFDREDACTEUR

Meer lezen of reageren? linkedin.com/in/bakkermenno of op https://twitter.com/OF_nl

Colofon

Uitgeverij

Brouwer Business

Media BV

Hoofdredactie

Menno Bakker

Bladmanagement

Ed Klijnman

Coverfoto

Ed Klijnman

Advertentie

exploitatie en administratie

Ondernemend

Friesland BV

Tussendiepen 21

9206 AA Drachten Telefoon 0512-366326

Jasper van der Sluis

06-46033589

Gerrit Landman

06-18882116

Jan Gerrit de Boer 06-40209389

Redactie

NARVIC-media, met: Casper Ferwerda, Menno Bakker, Wiebrand de Boer, Tine van Knijff-van Hijum, Thea van der Schaaf, Klasina van der Werf, Willem Walda, Ingrid van Damme, Amanda de Vries en Ivo Pakvis

nieuwsberichten@of.nl

Vormgeving

VDS Crossmedia

Drukker

Scholma Druk

ISSN 1383-9314

© De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze uitgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

www.of.nl

‘De huidige, krappe arbeidsmarkt vraagt om samenwerking en anders kijken’

Tamara Huizinga is vanuit de gemeente Leeuwarden manager voor Fryslân Werkt, Bureau Zelfstandigen Fryslân (BZF) en Social Return On Investment (SROI). Fryslân Werkt is het samenwerkingsverband in Friesland waarin alle gemeenten, UWV, onderwijs, SW-bedrijven, S-bb, vakbonden en werkgeversorganisaties met elkaar samenwerken, zodat iedereen een plek heeft in de arbeidsmarkt en werkgevers voorzien zijn van voldoende gekwalificeerd personeel.

Audiovisuele adviseur Rients Faber biedt maatwerk

Maatwerk bieden op het gebied van licht, geluid en beeld: dat is het doel van Rients Faber in Twijzel. ‘’En we zorgen er daarbij voor dat geavanceerde audiovisuele installaties zo gemakkelijk mogelijk te bedienen zijn”, aldus mede-eigenaar Martin Faber, die samen met Anouk Freie het bedrijf, dat dus de naam van zijn vader (oprichter) draagt, leidt.

Friezen in den Vreemde:

Feuilleton ‘Overwinteren op Mallorca’ (slot)

Zomer weer voorbij; die ellendige natte Nederlandse winter volop bezig. Maar niet getreurd; OF vermaakt de lezer de komende 3 edities met het feuilleton ‘Overwinteren op Mallorca’. We gaan op bezoek bij de Fries in den Vreemde Mark Wiersma. Hij zat op school in Leeuwarden, liep als jonge ondernemer al behoorlijk binnen met 06-lijnen en had een succesvol bedrijf in Londen. Na vele omzwervingen belandde hij op Mallorca. In deel 3: het slot.

Wie wordt de Friese Startup van 2023?

Programmamanager van Founded in Friesland, Bertwin Kampman, gebruikt in presentaties vaak een foto die afgelopen zomer gemaakt werd op VivaTech in Parijs. Daarop is een landkaartje met techhubs van Nederland te zien. Buiten allemaal hoofdsteden, zie je Friesland hier als enige regio staan. Titel van die slide: ‘Friesland op de kaart als startuphub’. En dat is de afgelopen jaren gerealiseerd. In 2022 was Friesland de snelst groeiende techregio van Nederland.

Tijd om in te stappen: Elektrische deelauto’s in jouw dorp of wijk

Sinds kort rijden ze veelvuldig voorbij in Akkrum, IJlst en Gaasterland (standplaats Warns): elektrische deelauto’s. Op initiatief van de Freonen, Energie VanOns en Friesland Huur worden deze fossielvrije deelauto’s nu bereikbaar voor een groot publiek. “Onze samenleving is rijp voor het delen van een auto”, vertellen Johan ten Brinke en Sicco Beerda namens de initiatiefnemers. Het grote doel? “Binnen 5 jaar 500 fossielvrije deelauto’s in heel Friesland.”

Architect Marten Atsma is nog niet klaar

Architectuur maakt het leven mooier

Mensen die zich realiseren dat het leven een zoektocht is, hebben doorgaans een brede blik. Met als gevolg dat er vaak bijzondere dingen op hun pad komen. Alsof ze vanzelf projecten aantrekken die bij ze passen. Zo’n persoon is Marten Atsma, architect te Leeuwarden en Oenkerk. Een vakman pur sang die in Friesland én daarbuiten behoorlijke faam heeft verworven met zijn ontwerpen voor verbouwingen van musea als het Princessehof (Leeuwarden), Het Hannemahuis (Harlingen) en het Scheepvaartmuseum in Sneek. Recent is daar nog het Fries Landbouwmuseum bij Leeuwarden bijgekomen. Maar Atsma heeft in de afgelopen dertig jaar veel méér gedaan: van woonhuizen, tot opvallende gebouwen voor recreatie. En de laatste tijd komen de bedrijfspanden weer opzetten.

Slimme oplossingen in Mariën Zathe

In de zorgboerderij Mariën Zathe in Kollumerzwaag zijn vijftien woonappartementen ingericht met de slimme zorgtechnologie. De innovatieve oplossingen in wonen en zorg ondersteunen ouderen en hulpbehoevenden bij het langer thuis blijven wonen, met behoud van zelfregie. De kwaliteit van leven wordt verder vergroot door mee te doen in de ‘mienskip’. Om een overzicht van activiteiten in de regio te inventariseren is de website ‘Mei Inoar’ opgezet.

De inrichting van Mariën Zathe is onderdeel van het project ‘Mei Inoar’ van Kennislab Noordoost-Fryslân. “In Mariën Zathe richten we ons vooral op de slimme woondiensten zoals smartsensoring en domotica. Met het online platform Mei Inoar richten we ons op de ‘mienskip’ diensten”, vertelt Jordy Plantinga, projectleider van Kennislab NOF. In samenwerking met Cinnovate is de juiste woonzorgtechnologie uitgezocht en toegepast in de appartementen. Met een tablet kunnen de bewoners de technologie eenvoudig zelf aansturen. Deze slimme oplossingen dragen bij aan de zelfredzaamheid van de cliënten en maakt het werk van de zorgprofessionals leuker, makkelijker en veiliger.

Mariën Zathe wordt de plek waar studenten, inwoners en andere zorgaanbieders kunnen komen kijken naar de nieuwste

innovaties. Zo kan de opgedane kennis over de slimme woontechnologie worden gedeeld.

Eelke Broersma, eigenaar van Mariën Zathe wil met de zorgboerderij graag een wezenlijk onderdeel zijn van de ‘mienskip’, in de regio. Zo heeft de moestuinvereniging uit Kollumerzwaag een moestuin op het terrein en nemen de bewoners en deelnemers van de dagbesteding deel aan de activiteiten in de buurt. “Stel je wilt zelf aan de slag in een moestuin of meer bewegen, het liefst met anderen uit de buurt, dan vind je deze en andere activiteiten in jouw buurt op het online platform.”

www.plaformmeiinoar.nl

Water- en cleantech bedrij ven opgelet!

Zuivere én zinvolle marketing toepassen die naadloos aansluit bij jouw bedrijf, team en groeifase?

Iedereen kan het, maar niet iedereen weet hoe...

Plan vrijblijvend een spargesprek in met Ruth van marketingbureau Wettermerk in Leeuwarden.

Bel 06 1111 1991

342 Miljoen euro voor Nationaal Groeiplan Watertechnologie

Eind februari ging de vlag uit op WaterCampus Leeuwarden en zeer waarschijnlijk op enkele honderden andere locaties in Nederland. Toen namelijk werd bekend dat de Nederlandse overheid en andere partijen samen een bedrag van 342 miljoen uittrekken voor het zogenaamde ‘Nationaal Groeiplan Watertechnologie.’ Dat is een plan waarin Water Alliance en WaterCampus Leeuwarden samen met een consortium van maar liefst 600 partners investeren in het ontwikkelen van innovaties waarmee op allerlei terrein slimmer en efficiënter om kan worden gegaan met water. Doel is ook om hiermee het Nederlandse mkb te steunen om de unieke kennis te exporteren naar andere delen van de wereld.

Het plan behelst een periode van 10 jaar. Hiervoor is financiering uit het Nationaal Groeifonds (NGF) toegekend. De Nederlandse regering neemt daarvan € 135 miljoen voor haar rekening. De overige middelen worden ingebracht door bedrijven (€106 miljoen) en decentrale overheden en kennisinstellingen (€101 miljoen). Met die bijdragen kunnen Nederlandse bedrijven het ontwikkelen producten, processen en diensten versnellen. En dan gaat het om kennis die vervolgens ook wereldwijd kunnen worden verkocht in markten waar vraagstukken op het vlak van waterkwantiteit en -kwaliteit spelen. Die markten zijn praktisch overal. Zo benoemt het World Economic Forum waterschaarste al acht opeenvolgende jaren als één van vijf grootste bedreigingen wereldwijd voor de welvaart. De grote economische kansen in de noodzakelijke beschikbaarheid van voldoende schoon water worden nu door verschillende oorzaken nog te weinig en te langzaam verzilverd.

Het Groeiplan Watertechnologie zal helpen om barrières voor innovatie en het naar de markt brengen van deze baanbrekende technologieën te verkleinen. Hiermee geeft het Groeiplan een belangrijke impuls aan de innovatiekracht, groei en het exportvolume van de hele sector, waar dus in Friesland steeds meer bedrijven een boterham mee verdienen.

Veiling levert € 16.050 op voor Stichting Ik ben Wil

Een mooi initiatief uit Dokkum: eenmalig veilde Van der Gang Watches daar één van haar prototype horloges uit de fabriekscollectie. Ze deden dit voor Stichting Ik ben Wil, die activiteiten voor mensen met Alzheimer ondersteunt. De veiling leverde 9 unieke biedingen op, met als hoogste bod € 16.050. De koper blijft anoniem.

“De link met de gezondheidszorg sprak hem (deze koper, red.) meteen aan”, vertelt Nienke Holwerda van Van der Gang Watches. “Dat een prototype nu eenmalig geveild werd, was voor hem zo uniek dat hij het hoogste bod van € 16.050 deed.”

Stichting Ik ben Wil bestaat twee jaar. Initiatiefnemer van de stichting is Titus Vogt. “Titus is net als ik ondernemer in Dokkum en onze ‘overbuurman’”, vertelt Wybe van der Gang. “Ik vind het bijzonder hoe hij de ziekte van zijn moeder heeft weten om te zetten in een stichting die aandacht vraagt voor Alzheimer. Daaraan heb ik graag bijgedragen met deze unieke actie. Omdat de stichting lokaal opereert, weten we dat dit opgebrachte bedrag rechtstreeks ten goede komt aan lokale projecten.”

De stichting Ik ben Wil zorgt er met ludieke en vooruitstrevende acties voor dat er aandacht wordt gegenereerd voor deze ziekte. Een recent voorbeeld is het beklimmen van de Kilamanjaro. De opbrengst van het geveilde horloge komt dan ook volledig ten goede aan het opzetten van nieuwe projecten.

Op de foto van links naar rechts: Titus Vogt, Theo Boomsma, Wybe van der Gang, Nienke Holwerda, Dennis Mellink en Thea van der Schaaf. Foto: Marit Anker.

Onze 7 zekerheden

De Bakenmeesters:

Aanjagers van boeiend ondernemen

Sinds september 2022 hebben Karin LanghoutElzinga en Erik Pel hun kennis en ervaring gebundeld en zijn ze gestart met ‘De Bakenmeesters’, specialisten in strategische bedrijfsontwikkeling. Vanuit hun kantoor in Leeuwarden bedienen ze MKB-bedrijven in diverse branches. Kortom: een nieuw bedrijf met vertrouwde gezichten.

De naam ‘De Bakenmeesters’ is geïnspireerd op het oude ambacht ‘bakenmeester’. “De bakenmeester was verantwoordelijk voor een deel van de rivier en hield het tij in de gaten”, zegt Karin LanghoutElzinga. “Het was zijn taak om bij veranderende omstandigheden tijdig de bakens te verzetten zodat de scheepvaart ongehinderd door kon varen. We helpen ondernemers om de bakens te verzetten, koers te houden of om scherper aan de wind te zeilen.”

Ondernemers kennen vele uitdagingen om de continuïteit te waarborgen en moeten daarbij strategische keuzes maken, zoals new business genereren, een intensieve samenwerking aangaan, het ‘verkoop klaar’ maken van het bedrijf of gewoon de bedrijfsontwikkeling managen.

Elke keuze brengt verandering en dwingt de ondernemers om aan het bedrijf te werken. Veelal komt deze taak boven op de bestaande operationele drukte. “Een duidelijke koers en heldere doelen zorgen voor focus, rust en duidelijkheid voor de organisatie én voor boeiend ondernemen”, aldus Erik Pel. “De toegevoegde waarde van De Bakenmeesters is dat de strategie wordt vastgesteld, de voortgang wordt bewaakt en de implementatie soepel verloopt.”

www.debakenmeesters.nl

Belco aan de slag met ChatGPT

Het in Wolvega gevestigde klantenservice-software-bedrijf Belco gaat het AI-taalmodel ChatGPT inzetten om conversaties binnen hun digitale klantenserviceomgeving te vertalen naar andere talen. Naast de vertaalfunctie willen ze in de toekomst meer slimme functies van ChatGPT gaan koppelen aan hun software om de kwaliteit en efficiëntie van klantenservices verder te verbeteren.

Klantenservicemedewerkers krijgen regelmatig via verschillende (online) kanalen vragen binnen van klanten in een andere taal dan het Nederlands. Met de nieuwe koppeling van Belco met ChatGPT kunnen deze vragen met een druk op de knop vertaald worden naar het Nederlands. Ook antwoorden op vragen kunnen eenvoudig vertaald worden door het AI-taalmodel. “Voor een beperkt aantal klanten van Belco is de testversie van deze functie nu al beschikbaar”, geeft eigenaar Edwin Kruis aan.

De snelle ontwikkelingen op het gebied van ChatGPT roepen de vraag op of ‘AI-robots’ het werk van klantenservicemedewerkers in de toekomst kunnen vervangen. Edwin Kruis denkt niet dat dit het geval zal zijn. “Een goede klantenservice blijft ‘mensenwerk’. De ‘bots’ gaan ons werk niet overnemen, maar ze kunnen een klantenservice wel kwalitatief beter en nog klantvriendelijker maken – dat juichen we natuurlijk alleen maar toe.”

‘Value2u haalt eruit wat erin zit’

Ze zijn sinds mei vorig jaar vanuit actief in Noord-Nederland: Value2u, adviesbureau op het gebied van sociale wetgeving, maar zeker ook: álle daarbij komende zaken. En dát levert voor de meeste klanten van het bedrijf direct geld op, zo konden we een jaar geleden in OF al rapporteren. Het bedrijf kan direct geld verdienen voor haar klanten zo leerden we.

“Sociale regelgeving vanuit Nederlandse en Europese overheid is een spinnenweb waarin je de weg kwijtraakt,” bevestigt een klein jaartje later ook Consultant Felicia Ramroach.

“Werkgevers zijn zelf verantwoordelijk voor het aanspraak maken op subsidies en regelingen. We zien dat ze met het aanvragen ervan in een doolhof belanden waarvan de uitgang vaak niet te vinden is.”

Value2u heeft in de afgelopen jaren voor honderden ondernemers in verschillende branches in Nederland 4 miljoen euro bespaard. “Denk aan subsidies, kortingen, vrijstellingen, regelingen vanuit de belastingdienst, gemeentes, UWV, RVO”, stelt Ramroach.

Iedere samenwerking start met de zogenaamde B.I.G Analyse & CIP Module, zo legt de consultant uit. Dat is een methodiek waarmee nog vijf jaar teruggekeken kan worden waar een organisatie recht op heeft. “We toetsen onder andere afdrachten en regelingen, door loonaangiftes uit elkaar te trekken en de verschillende componenten onder de loep te nemen”, aldus Ramroach. “Om het kort samen te vatten: Value2u haalt eruit wat erin zit.”

Laten we er samen iets moois van maken!

Geld besparen door duurzaam te ondernemen?

▪ Het scheiden van materiaal met veel volume, zoals folies of papier, in een aparte container kan voordelig uitpakken.

▪ Ook kleine afvalstromen zijn interessant om te scheiden - denk aan glas of organisch afval.

Neem vrijblijvend contact met ons op om uw afvalmanagement in kaart te brengen.

Scan de QR en vraag de gratis afvalscan aan.

Het creëren van schone lucht in uw bedrijf is een specialisme dat enorm veel vakkennis vereist Want je krijgt te maken met tal van processen, problemen en voorschriften. Al die vakkennis kan niet in drie weken worden opgedaan. Wij van Holtrop & Jansma zijn er al langer dan een halve eeuw mee bezig.

Daarom durven we ons de grootste specialist op het gebied van luchtzuivering te noemen perfecte oplossing.

Dankzij onze unieke knowhow (60 jaar praktijkervaring!) zijn we nu dé innovator van

DonkerVeenstra: overname Wielinga

Begin februari heeft DonkerVeenstra (Drachten) alle bedrijfsactiviteiten van Installatiebedrijf Wielinga (Dokkum) overgenomen. De krachten van beide installatiebedrijven worden gebundeld en onder de naam van DonkerVeenstra voortgezet. Het is voor het bedrijf de tweede bedrijfsovername in een half jaar tijd.

DonkerVeenstra is een allround installatiebedrijf. Met jarenlange ervaring in de elektrotechniek en de werktuigbouwkundige installatietechniek voert DonkerVeenstra met ruim 50 specialisten uiteenlopende projecten uit, zoals renovatie, nieuwbouw, utiliteit, en woningbouw. Installatiebedrijf Wielinga, dat gevestigd was in Dokkum, heeft 25 jaar ervaring in de branche en voert ook een breed scala aan installatiewerkzaamheden uit in de woning- en utiliteitsbouw. Zowel DonkerVeenstra als Installatiebedrijf Wielinga zijn gespecialiseerd in duurzame installatietechniek.

DonkerVeenstra is ambitieus en gedreven. De overname van Installatiebedrijf Wielinga past goed in de groeistrategie van het installatiebedrijf. Reint Donker vertelt: “Wij willen als bedrijf groeien en zien hiervoor heel veel kansen in de markt. Installatiebedrijf Wielinga is een bedrijf dat staat voor service en kwaliteit en dat past erg goed bij onze bedrijfsvoering.”

Bijzondere kunstwerken

Hannover komen naar Drachten

Een delegatie van Museum Dr8888 bracht begin februari een bezoek aan Hannover, de geboortestad van kunstenaar Kurt Schwitters. Dit uiteraard omdat Schwitters ooit ook een link had met Drachten. Museumdirecteur Wybren Jorritsma kreeg in het gemeentehuis van Hannover twee bidboeken (waarmee Hannover in 2025 Culturele hoofdstad van Europa hoopt te worden) aangeboden door hoofd Cultuur Melani Botzki en kunstenaar Sebastian Peetz. Deze boeken zijn ware kunstwerken en hebben inmiddels al designprijzen gewonnen. En: ze komen dit voorjaar naar Drachten.

“Het zijn geweldige kunstwerken”, aldus Jorritsma. “De stad Hannover presenteerde in de opvallende bidboeken de ideeën om Europese Culturele Hoofdstad van 2025 te worden. In hun aanpak staat kunst centraal.”

Het eerste bidboek won diverse internationale designprijzen, waaronder de prestigieuze Red Dot award. Het handgebonden boekwerk is opgebouwd als een Merzbau van Dada-kunstenaar Kurt Schwitters. Merzbau is experimentele bouwkunst gemaakt van hergebruikt materiaal. Voor de tweede ronde werd het bidboek uitgevoerd als tijdscapsule. Op een boekrol van 25 meter is het verhaal over het Europa van de toekomst als een roman uitgewerkt.

Beide werken krijgen een plek in de tentoonstelling: EIN PARADIES

FÜR DIE NEUE KUNST Kurt Schwitters in Dr8888. Deze tentoonstelling opent op 29 april, 100 jaar na het beroemde bezoek van Schwitters aan Drachten.

Schwitters raakte daarbij onder de indruk van het Van DoesburgRinsemahuis. Tegenwoordig is dit huis te bezoeken als museumwoning. Jorritsma: ”Met historische en hedendaagse kunst gaan we het verhaal van Schwitters in Drachten vertellen. Geïnspireerd door Schwitters bouwt kunstenaar Marten Winters samen met inwoners van Drachten en omgeving een Merzbau in en bij ons museum.”

• Belastingzaken voor ondernemer en particulier

• Samenstellen jaarstukken

• Salarisadministraties

• Bedrijfsadvisering

info@bronsematransport.nl www.steenhandelbronsema.nl

W ilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied? e onze app.

Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur Meesterlijk in persoonlijk advies.

projecten op het gebied

W ilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied?

Download via de app store onze app.

W ilt u persoonlijk contact?

Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur Meesterlijk in persoonlijk advies.

Glas Award

Het glasproject Gevelbeglazing hulpwarmtecentrale ASC (Amsterdam South Connection) van D&O Bouwglas uit Franeker won onlangs de Glas Award 2023. De prijs voor het vooruitstrevende, spraakmakende project op het gebied van vlakglas werd donderdagavond 9 februari uitgereikt door Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland op de Bouwbeurs in Utrecht.

Accountmanager Henny Zwier: “Bijzonder aan dit project is dat de glasmonteurs in 20 weken tijd, 5500 stuks met een lengte van 3950

mm van het duurzame glas handmatig geplaatst hebben met een totaalgewicht van 130 ton. Daarbij is iedere glasbalk zowel onder- als boven schuin gesneden, in verband met de oplopende lijnen tot een hoogte van 30 meter. Het kitten van die glasbalken, een totale lengte zo lang als de afsluitdijk, is aan de binnenkant vanwege de minimale ruimte verricht door een speciaal abseilersteam. Het totale glasoppervlak beslaat maar liefst 5100 m2.”

Het team van D&O Bouwglas was al dankbaar voor de nominatie voor de Glas Award, hoopte ook op de winst, al was het alleen al vanwege het totale glasoppervlak en al het handmatige werk. Zwier: “Nu we ook nog gewonnen hebben is dit zeker een waardering voor alle mensen die voor dag en dauw al aan het werk zijn op de bouw. Zonder al die vakmensen, hadden wij hier niet gestaan!”

MHB uit Bolsward verhuist naar Joure

MHB uit Bolsward verhuist naar een nieuw te bouwen onderkomen in Joure. Duurzaamheid, bereikbaarheid en meer capaciteit voor het groeiende audiovisuele bedrijf zijn de belangrijkste redenen voor deze stap. Marten Hylkema, directeur/eigenaar van MHB legt uit: “Omdat ons huidige pand in Bolsward te klein wordt hebben we de stoute schoenen aangetrokken en besloten nieuw te bouwen. We hebben gekozen voor een goed bereikbare locatie in Joure aan de Rontgenweg. Hiermee zitten we op een kortere reisafstand van de meeste van onze opdrachtgevers.”

Het uitgangspunt van het ontwerp is eenvoud en duurzaamheid. Zo wekt het pand meer energie op dan het zal verbruiken. “Het nieuwe pand is straks beter geïsoleerd dan een gemiddelde ijshal,” geeft Hylkema aan. “We willen dan ook binnen enkele jaren Off-grid kunnen. Maar het belangrijkste is dat we met dit nieuwe pand onze diensten nog beter kunnen uitvoeren.”

Het nieuw te bouwen pand krijgt een oppervlakte van 3.250m2 en is daarmee zes keer zo groot als de huidige locatie. ‘Het pand wordt uitgerust met een hypermoderne studio van 250m2, trainingsruimten, diverse werkplekken, een ruimte voor service en onderhoud en een centraal gelegen ontmoetingsruimte annex kantine met goede koffie’, zo

vermeldt een persbericht. Naar verwachting kan MHB dit jaar nog intrek nemen in het nieuwe pand.

Aannemer: Bouw Groep Noord

Architect: Twa Architecten

Installateur: Mensonides installatietechniek

Bela Bela

Permanente make-up

Vanaf 1 november kunt u in Medisch Centrum de Sionsberg bij mij terecht voor de gezondste permanente make-up ooit. Organisch Synthetische pigmenten van Swiss Color garanderen tezamen met de door mij gebruikte SkinQ techniek dat er, én geen ijzeroxides of andere metalen in uw huid achterblijven, én er meer kleur achterblijft zodat er minder behandelingen nodig zijn voor een mooi resultaat.

De ijzeroxides zijn ook niet vervangen door NOVOXX, een glasparel die bij sommige andere pigmenten zonder ijzeroxides gebruikt wordt. Het woord zegt het al, glasparel, uiteraard miniscuul klein gemaakt maar het blijft glas wat in uw huid gebracht wordt om ervoor te zorgen dat het pigment op zijn plek blijft zitten. Omdat Swiss Color een Organisch Synthetisch pigment is en er met een speciale techniek gepigmenteerd wordt ontstaat er minder trauma aan de huid. Wenkbrauwen hairstroke, powder, ombre, ingeschaduwd of combi hairstroke/powder. Eyeliner op diverse manieren te zetten en ook uw lippen kunnen worden behandeld in diverse kleuren of om uw eigen kleur beter uit te laten komen en een mooie strakke cupidoboog te vormen.

Geen uitgelopen make-up tijdens het sporten. Of het nu hardlopen, zwemmen , fitness of iets anders is, nooit meer hoeven nadenken over of de make-up nog netjes zit, of de zelf bijgewerkte wenkbrauwen niet verdwenen zijn, geen uitgelopen make-up door het zweten. Met een make-up in en uit je bed. Gewoon je eigen wenkbrauwen weer mooi en duidelijk een vorm geven of net iets meer, een subtiele eyeliner en mooie strakke lippen zonder er ook maar een moment mee bezig te hoeven zijn. Het kan allemaal. Lijkt dit u ook heerlijk en wilt u meer weten over wat ik voor u kan doen, neem een kijkje op de website of bel of mail vrijblijvend.

Bijhetinleverenvandezeadvertentiekrijgtu10% kortingopeen behandeling!

Houthandel Barkmeijer

Houthandel Barkmeijer is dé groothandel voor hout, plaatmateriaal, deuren en isolatie voor de professionele verwerker. Naast de handel in deze producten, bewerken wij veel hout in onze machinale afdeling.

De kat als traumaverwerker

Ik ben een absolute kattenliefhebber én fan van SC Cambuur. En dan is het niet verwonderlijk dat je het literaire werk van schrijver Ate de Jong tegenkomt. In 2017 schreef hij samen met Radboud Droog een prachtige biografie over ex-Cambuur-trainer Henk de Jong en dat boek las als een tierelier. En in 2022 verscheen van zijn hand ‘En dat voor een kat’ (‘voor kattenmensen van 16 tot 106’). ‘Hoera’, dacht ik als liefhebber; ik verheugde me erop om al die pagina’s van constante herkenning met spinnend genot te consumeren. Maar Ate had voor mij iets anders in petto.

In het boek wordt in negen hoofdstukken het verhaal verteld van een kat die negen levens heeft en zo in verschillende verschijningen ook verschillende periodes

meemaakt; van de Tweede Wereldoorlog tot heden. En daarbij wordt die kat in meerdere levens dikke maatjes met Ate; iemand die niet tegen sociaal onrecht kan, een echte kattenliefhebber is en later zelfs een radicale dierenactivist wordt. De kat voelt zich doorgaans thuis en veilig bij Ate. Maar….kleine Ate heeft in zijn jeugd als jochie een misselijkmakende rotstreek uitgehaald. Hij heeft namelijk ooit een roodharig katje bij zijn staart gepakt, rondgeslingerd en tegen een muur gegooid. Het is een herinnering, zo leren we in het boek, waar volwassen Ate de rest van zijn leven mee worstelt. Een worsteling die voor hem zó moeilijk is dat hij er zelfs voor in therapie gaat. Vanaf het moment dat je dit als lezer weet is het moeilijk dit boek anders te zien dan een biografisch relaas over een jeugdtrauma.

Ik heb veel respect voor de poging van De Jong om een dergelijk zwaar verhaal zo creatief te verpakken en te vertellen vanuit het perspectief van een kat. Echter,

door het extreem vermenselijken van zijn ‘ik-figuur’ (de kat in negen gedaanten vertelt het verhaal) voelde de kat voor mij ook een beetje als een vermomming. In ieder hoofdstuk is weliswaar de kat aan het woord, maar dwars dóór die stem van de kat hóór je gewoon Ate praten. Over alles wat Ate bezighoudt: sociale ongelijkheid, oorlog, antisemitisme, wreedheid, actievoeren en over het grote verschil tussen mensen en dieren.

De kat kwam op die manier voor mij nooit helemaal tot leven, omdat Ate zélf zo aanwezig is.

Ik zag eigenlijk steeds Ate in een kattenpak voor mij, die voor een schoolklas een lezing gaf over hoe wreed mensen kunnen zijn.

Wat is goed en wat is fout? Tussen zwart en wit zijn vele schakeringen grijs en in ieder mens, hoe goedaardig en nobel, kan óók een wreed monster verstopt zitten. Ate de Jong probeert in zijn boek daar méér van te snappen en dat verdient lof. Maar Ate en zijn fluffy alter ego komt ook niet veel verder dan de conclusie dat dit nu eenmaal zo is. In de spiegel kijkend heeft de mensheid nu eenmaal veel ongemakkelijke waarheden te verwerken.

Wat mij persoonlijk bij al die ongemakkelijkheid een beetje op de weg houdt is de verstilde eigenzinnigheid van dat dier dat wij ‘kat’ noemen. Dat vorstelijke schepsel dat mij met zijn onverstoorbare en soms autistische gedrag keer op keer weet te vertederen en dat mij met zijn dagelijkse toneelstuk van affectie rondom etenstijd steeds weer tot snelle actie weet te manen. Dat dier dat mijn weke hart zó betoverd heeft dat ik hem zijn hele leven zonder klagen op zijn wenken bedien. Kijk, ook dát is weer voer voor psychologen.

En dat voor een kat

Nederlandstalig én Friestalig

Ate de Jong

Uitgeverij Het NieuweKanaal, 2020

NLP-instituut Kies Koers:

‘Bedrijven die zich ontwikkelen, bestaan uit mensen die zich ontwikkelen’

Ieder mens wordt gevormd door zijn herinneringen en patronen. Dat maakt ons uniek. Bij NLP-instituut Kies Koers in Burgum leer je hoe je zelf in elkaar zit én hoe je bewust omgaat met andere mensen, die hun eigen unieke waardenpatroon hebben. Ymkje de Vries, eigenaar van Kies Koers, NLP-Trainer en Master Coach: “Als je meer begrip hebt voor jezelf én anderen, kun je je werkklimaat verbeteren. Wij bieden hiervoor diverse trainingen, coaching en opleidingen. Onze missie is om mensen te inspireren het leven te leven zoals zij dat graag willen.”

Jan Willem van Rangelrooij, NLP-trainer en Master Coach: “Collega’s die niet met elkaar door één deur kunnen, leren elkaar beter begrijpen met behulp van NLP. Ze leren

bijvoorbeeld over de kracht van taal: hoe vraag je de ander op welke manier hij tot een oplossing is gekomen, zonder dat diegene in de verdediging schiet. Collega’s hoeven geen

vrienden te worden, wel bereiken ze samen meer als ze begrijpen waarom de ander reageert zoals die reageert.”

V.l.n.r.: Rennie Hoekstra – NLP-trainer & Master Coach, Jan Willem van Rangelrooij - NLP-trainer & Master Coach, Alie Woelinga - Opleidingscoördinator, Ymkje de Vries – Eigenaar, NLP-trainer & Master Coach.

Een waardevol gesprek

Ymkje: “Dit leren deelnemers aan onze trainingen, en ook tijdens individuele coaching. In een coachtraject of een training wordt de deelnemer zich bewust van eigen patronen. We zien regelmatig mensen die ontevreden zijn over hun werk, door

bijvoorbeeld onenigheid of onbegrip. Wij leren hen: het begint altijd bij jezelf, hoe kun jij het anders doen? Pas als jij het anders doet, kan de ander het ook anders doen. Wat vind jij als ondernemer belangrijk, wat vindt jouw werknemer belangrijk: ga daar een open gesprek over aan.” Jan Willem: “Dat is iets

anders dan een functioneringsgesprek, dat wordt vaak ervaren als een verplichting. Pas als er wederzijds respect en begrip is, kan het gesprek gaan over wat iemand echt beweegt of belangrijk vindt.”

Gezamenlijke missie

Als ondernemer is het belangrijk om een duidelijk beeld van de toekomst te hebben. Zodra dat helder is, is het van het grootste belang om je werknemers mee te nemen in dat toekomstbeeld. Dan weten de werknemers ook waarvoor zij hun bed uit komen. Jan Willem: “En andersom geldt ook, zorg dat je als werknemer aansluit op de toekomstvisie van je werkgever: ‘als dit het grote doel is, kunnen we dan daar-en-daar aan denken?”

Ymkje: “Hoe duidelijker jij als ondernemer het toekomstperspectief van

Ymkje de Vries:

‘Hoe duidelijker jij als ondernemer het toekomstperspectief van de onderneming hebt, hoe gemakkelijker je mensen inspireert om mee te doen.’

de onderneming hebt, hoe gemakkelijker je mensen inspireert om mee te doen. Dat doe je niet met procedures en protocollen: dat zijn de afspraken die je maakt nadat het doel duidelijk is, die ondersteunen het toekomstperspectief.”

Jan Willem: “In zijn boek ‘De 7 eigenschappen van effectief leiderschap’ geeft Covey het voorbeeld van een hotel waarin iedereen dezelfde missie heeft: de klant een goede ervaring bieden. Als een conciërge die een lamp verwisselt een mevrouw met een zware tas ziet lopen, stopt hij met wat hij deed en helpt hij eerst die mevrouw. Hij zegt niet: ‘dat is mijn werk niet’, want hij werkt mee aan de gezamenlijke missie. Mensen nemen zelf verantwoordelijkheid als ze weten waarvoor ze het doen.”

Verschillende waarden

Ymkje: “In onze NLP Business 6-daagse en de training Persoonlijk Leiderschap ontdek je dat je allereerst leider moet zijn van jezelf. Wat vind ik belangrijk, aan de hand van welke waarden leef ik? Wat zorgt ervoor dat ik op mijn werk toepas wat ik belangrijk vind?” Jan Willem: “Jouw waarden sturen samen met je overtuigingen je gedrag aan. Met NLP kijk je daar vanuit een ander perspectief naar, zonder direct een oordeel te geven. Begrip is de eerste stap. Als jij avontuur en uitdaging belangrijk vindt, maar jouw collega gaat voor zekerheid en veiligheid, begrijp je dat hij andere keuzes maakt.”

Mensen inspireren

Ymkje: “Leidinggevenden willen weten hoe ze hun werknemers kunnen motiveren. Daarvoor moet je eerst weten waardóór ze gemotiveerd worden: waarvoor kom je ’s morgens uit je bed? Voor uitdaging of variatie in je werk? Wat betekent dat dan voor jou? Laat iemand vertellen wat hij of zij bedoelt. Vraag door.” Jan Willem: “Als je zo’n waarde een cijfer geeft, wordt het meetbaar. Als je werknemer aangeeft dat hij de uitdaging in zijn werk een 7 geeft, vraag je: wat betekent een 7 voor jou? Wat zou je willen dat het cijfer is? Wat kunnen we doen om er een hoger cijfer aan te geven?” Ymkje: “Zo houd je mensen aan boord en houd je samen koers. Het aangaan van deze waardevolle

gesprekken kunnen we je leren.” Jan Willem: “Bedrijven die zich ontwikkelen, bestaan uit mensen die zich ontwikkelen.”

Gewoon doen

Ymkje benadrukt: “Je hoeft niet een probleem te hebben om een training bij Kies Koers te volgen. Mensen die denken dat ze ‘even wat gaan leren over NLP en gesprekstechnieken’, leren veel meer dan dat. Het inzicht in de processen en de kennis die ze opdoen, maken dat ze anders gaan communiceren. Dat geeft andere en betere resultaten. Er zijn minstens twee mensen nodig om te communiceren en die hebben elk hun eigen patronen, waarden en overtuigingen.” Jan Willem: “Een leidinggevende klaagde dat ‘ze nooit deden wat hij zei'. Na een oefening besefte hij dat hij niet echt luisterde naar zijn werknemers. Toen hij dat inzicht had werd het een keus om het anders te doen. Hierdoor werd het een winwin situatie.” Ymkje: “Je hoeft niets van ons aan te nemen en we suggereren ook niet dat wat wij zeggen werkt, totdat je het zelf getest hebt in de praktijk van alledag!”

Lichter leven

Tijdens ons gesprek gaat Jan Willem terug naar zijn training: de deelnemers hebben hun opleiding voltooid en geven eindpresentaties. In één van die presentaties zegt een deelnemer: ‘het lijkt zo simpel en dat is het ook!’ Ymkje: “Van eindpresentaties krijgen we veel energie, want er komen zulke mooie dingen uit. We zien mensen die iets geleerd hebben wat ze kunnen toepassen, waar ze zich beter bij voelen. Een lichter leven. Het is prachtig om bij de eindpresentaties te horen wat de opleiding deelnemers heeft opgeleverd. Ik word oprecht blij als een deelnemer zegt: ‘Ik kan weer verder, het is tijd om de volgende stap te zetten’.”

Alie Woelinga: nieuwe opleidingscoördinator

Met ingang van 1 april is Alie Woelinga officieel de nieuwe opleidingscoördinator van Kies Koers. Zij vervangt Margriet Postma.

Jan Willem van Rangelrooij:

‘Jouw waarden sturen samen met je overtuigingen je gedrag aan. Met NLP kijk je daar vanuit een ander perspectief naar, zonder direct een oordeel te geven.’

Welkom in het Stijlicoon van het Noorden:

Van Doesburg-Rinsemahuis

Ruim 100 jaar geleden krijgt Drachten een nieuwe buurt in de kleuren van De Stijl. Drachten is daarmee het begin van Theo van Doesburgs carrière als kunstenaar-architect in binnen- en buitenland.

Tijdens zijn diensttijd raakt de Drachtster schoenmaker en dichter Evert Rinsema bevriend met Theo van Doesburg. Bij een bezoek aan Drachten breidt de vriendschap zich uit naar Everts broer. Thijs Rinsema is ook schoenmaker én in zijn vrije tijd actief als kunstenaar. Via de broers leert Theo de Drachtster gemeentearchitect Cees Rienks de Boer kennen.

De gemeentearchitect heeft de opdracht gekregen om nieuwe middenstandswoningen te bouwen. Hij nodigt Theo van Doesburg uit om kleurenschema’s te bedenken voor de binnen- en buitenkant van deze woningen.

Theo gaat voortvarend van start en ontwerpt een kleurrijke buurt. De felle primaire kleuren doen veel stof opwaaien en de woningen krijgen de bijnaam ‘Papegaaienbuurt’.

Sinds 2018 is Torenstraat 3 in Drachten een museumwoning en rijksmonument. Het Van Doesburg-Rinsemahuis is opengesteld voor bezoek.

Bezoek onze museumwoning in Stijl!

n Torenstraat 3 in Drachten

n Vr-za-zo: van 13.00 tot 16.00 uur

n Vanuit Museum Dr8888 is het een wandeling van zo’n 10 minuten.

n Kijk voor actuele openingstijden op: www.museumdrachten.nl

Complete interieurs op maat gemaakt in Drachten

Duurzame organisatie heeft aandacht voor mensen

Als interim facilitair manager kom ik nog wel eens bij verschillende bedrijven en instellingen over de vloer. Dan hoor ik wel eens de volgende kreet: ‘onze medewerkers zijn ons belangrijkste kapitaal’. Mijn vraag is dan of men me kan laten zien hoe dit ‘kapitaal’ op de balans is verwerkt. Mijn stelling is namelijk dat medewerkers niet gelijk te schalen zijn met gebouwen, meubilair en andere inventaris. Natuurlijk is dat ook niet wat dan bedoeld wordt, en moet ik het meer zien als ‘gezegde’.

Een ander ‘gezegde’ dat ik vaak tegenkom is dat ‘medewerkers tegen verandering zijn’ of ‘medewerkers willen wel veranderen maar niet veranderd worden’. Ook een kreet, die, vaak genoeg herhaald, een stempel kan drukken op de bedrijfscultuur.

Medewerkers worden fte en capaciteit, vertaald in kpi’s en functieprofielen en daarmee onderdeel van de bedrijfsvoering. Hoe meer geabstraheerd, hoe beter aan te sturen.

Toch? Of toch niet?

Medewerkers zijn mensen. En mensen zijn met elkaar de bron waarop een organisatie, in wat voor vorm dan ook, drijft. Mits goed aangestuurd is het geheel vele malen groter dan de som der delen. Meer dan een alleen bundeling talenten, kennis en vaardigheden. Het is dus zaak organisaties weer te ‘vermenselijken’.

Wanneer een organisatie haar medewerkers, de oorsprong van haar zijn, beschouwt als zijnde in continue transformatie, dan is verandering aan de orde van de dag, want

geen dag is hetzelfde. De organisatie kan exponentieel meegroeien met de groei en verandering die mensen meemaken. Immers, iedereen leert elke dag bij, maakt dagelijks of wekelijks ervaringen door die ingrijpen in zijn/haar zijn. Iemand die al 40 jaar hetzelfde werk doet, is na die 40 jaar niet dezelfde persoon als aan de start van de loopbaan.

Aandacht en erkenning hiervoor is dringend nodig. Besef dat mensen de organisatie ‘zijn’ en niet alleen een ‘functieprofiel’. Medewerkers worden dan een bron en drijvende kracht van verandering en groei en stuwen de ‘human sustainability’ van de organisatie.

Jon van Weperen

Jon van Weperen is eigenaar van JON Projectmanagement. Het bedrijf ondersteunt al meer dan 10 jaar organisaties bij vraagstukken op het gebied van facility management en huisvesting.

Tamara Huizinga, manager Fryslân Werkt, BZFen SROI:

‘De huidige, krappe arbeidsmarkt vraagt om samenwerking en anders kijken’

“Samenwerking tussen overheid, werkgevers en onderwijs is zó nodig”

Tamara Huizinga is vanuit de gemeente Leeuwarden manager voor Fryslân Werkt, Bureau Zelfstandigen Fryslân (BZF) en Social Return On Investment (SROI). Fryslân Werkt is het samenwerkingsverband in Friesland waarin alle gemeenten, UWV, onderwijs, SW-bedrijven, S-bb, vakbonden en werkgeversorganisaties met elkaar samenwerken, zodat iedereen een plek heeft in de arbeidsmarkt en werkgevers voorzien zijn van voldoende gekwalificeerd personeel. Ondernemend Friesland vroeg Tamara wat Fryslân Werkt en BZF doet en op welke manieren de partijen het beste kunnen samenwerken.

“Ik ben vanuit de gemeente Leeuwarden manager voor Fryslân Werkt, Bureau Zelfstandigen Fryslân en SROI”, vertelt Tamara Huizinga. “Voor het samenwerkingsverband Fryslân Werkt coördineert mijn team de samenwerking tussen alle partners die zich bezighouden met de arbeidsmarkt zodat zij de handen ineenslaan. Alle partijen zijn gelijkwaardige partners, want werkgelegenheid stopt niet bij gemeente- en organisatiegrenzen. De arbeidsmarkt anno 2023 zorgt voor grote vraagstukken: in allerlei sectoren is een groot tekort aan mensen. De bussen rijden minder, de kinderopvang kampt met te weinig personeel. De problemen raken ons allemaal. De huidige, krappe arbeidsmarkt vraagt om samenwerking en anders kijken, dit doen we vanuit Fryslân Werkt.”

Learning on the job

“Die samenwerking betekent inhoudelijk dat we werken met drie pijlers: Allereerst willen we de duurzame inzetbaarheid vergroten”, legt Tamara uit. “Oftewel: we focussen op doelgroepen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Hierbij kun je denken aan laaggeletterden, mensen met psychische of lichamelijke belemmeringen en statushouders. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt brengen wij in contact met werkgevers. De tweede pijler is verhoging van de arbeidsmobiliteit: we bieden dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden - met en zonder uitkering - via het Noordenwerktdoor. nl. De derde pijler omvat het stimuleren van

een Leven lang ontwikkelen. Hiervoor werken wij nauw samen met mbo-instellingen. Het liefst ook samen met werkgevers, zodat mensen direct ervaring op de werkvloer kunnen opdoen. Op dit moment lopen er mooie leer- werktrajecten, bijvoorbeeld in de logistiek, de installatietechniek, de zorg en kinderopvang. De arbeidsmarkt vraagt om mensen die flexibel zijn, die zich blijven ontwikkelen, binnen en buiten hun sector.”

Boeien en binden

“Als werkgever kun je zelf ook van alles doen om vakbekwame en gemotiveerde mensen in je bedrijf te hebben maar ook te houden”, aldus Tamara. “Want alles staat of valt met ‘boeien en binden’. Zijn er in je bedrijf mogelijkheden voor werknemers om door te groeien? Welke talenten heb je al in huis? Kun je met collega-ondernemingen samenwerken? Kijk in plaats van naar diploma’s en werkervaring eens naar skills. Wat we zien is dat werkgevers nog te veel zoeken naar het schaap met de vijf poten. Een nieuwe manier om aan goede werknemers te komen is bijvoorbeeld ‘open hiring’, hierbij hoeft de kandidaat niet te solliciteren, maar kan deze gewoon beginnen, ongeacht achtergrond en werkervaring.”

Alle dienstverlening

Tamara vraagt tot slot graag nog aandacht voor het Bureau Zelfstandigen Fryslân. “Ben je ondernemer en heb je het bijvoorbeeld vanwege de inflatie moeilijk? Ook dan zijn

we er. Met BZF bieden wij dienstverlening aan ondernemers in zwaar weer en startende ondernemers. Wil je meer informatie, kijk dan op: www.bureauzelfstandigenfryslân.nl. Samenwerking tussen overheid, werkgevers en onderwijs is daarom zó nodig. We kunnen het niet alleen. Daarom bieden we met Fryslân Werkt en BZF alle dienstverlening voor werkgevers, ondernemers en werkzoekenden. Alles onder één dak én voor en door heel Friesland.”

Op 23 maart 2023 organiseert Fryslân Werkt Krachttoer: hét evenement vol sessies met inspiratie over de arbeidsmarkt. Voor werkgevers, HR-managers, jobcoaches en alle partners van Fryslân Werkt. Met arbeidsmarktstrateeg Wim Davidse over uitdagingen op de arbeidsmarkt en aanstekelijk werkgeverschap. Daarnaast verschillende expertsessies over de psychologie achter solliciteren, cultuursensitief werken, talentgericht werken, inclusief ondernemen en subsidies en regelingen. Bekijk het hele programma, kies je sessies en meld je gratis aan op www.krachttoer.frl.

Donderdag 23 maart 2023

Schouwburg De Lawei in Drachten 14:00 tot 17:00 uur (inloop vanaf 13.00 uur)

noordenwerktdoor.nl

bureauzelfstandigenfryslan.nl

fryslanwerkt.nl

“Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt brengen wij in contact met werkgevers”

Betekenisvol werk

Er is nogal wat aan de hand op de arbeidsmarkt, dat kan niemand gemist hebben. Personeelstekort in de horeca, op Schiphol, bij bouwbedrijven, bij veel gemeenten, in de lokale winkels en ga zo maar door. De posters en stickers met ‘personeel gezocht’ kom je overal tegen. Er is sprake van een werknemersmarkt voor praktijkberoepen en tech.

Want het is moeilijk om mensen te vinden en om deze te behouden. Werk-privé balans wordt steeds belangrijker, maar vergeet niet de werksfeer, de vrijheid van werk, de ontwikkelmogelijkheden en natuurlijk ook het salaris.

Jongeren zijn op zoek naar de zingeving van werk, willen betekenisvol werk en willen bijdragen aan een betere wereld. Het gaat al lang niet meer om alleen maar (zo snel mogelijk) geld verdienen. De millennials en de centennials komen op de arbeidsmarkt en brengen een andere dynamiek op gang.

Als de arbeidsmarkt zo in beweging is kunnen werkgevers niet achterblijven. Dit vergt ook anders kijken. Het gaat niet

alleen meer om de zogenaamde hard skills (opleiding/ CV/ wat heb je gedaan) maar dit verschuift naar de soft skills (eigenschappen/ vaardigheden/ waar ben je goed in).

Anders kijken kunnen wij allemaal leren. Dit begint al vroeg op de basisschool. Neem kinderen mee in wat er allemaal te doen is, welke beroepen zijn er eigenlijk allemaal? Neem ouders hier ook in mee- en vooral de moeders! Wetenschappelijk onderzoek geeft aan dat met name moeders een stempel drukken op de schoolkeuze van de kinderen. De zogenaamde ‘zware sectoren’ vallen dan vaak af en dan wordt gekozen voor een kennisopleiding, met de beste bedoeling uiteraard.

Ambitieroutes ontwikkelen, digitalisering, aandacht voor laaggeletterdheid en het werken met themalabs kan een mooie manier zijn om in aanraking te komen met de veelheid en rijkheid van beroepen die er in de regio Noordoost-Fryslân zijn. Leven lang ontwikkelen geldt voor ons allemaal, we zijn nooit uitgeleerd! Ook de subsidieregeling Versnellingsagenda biedt kansen voor werkgevers. Wil jij met bovenstaande aan de slag in de regio Noordoost-Fryslân? Kijk dan eens op onze website.

Werk mee aan de ontwikkeling van een kenniseconomie richting een betekeniseconomie.

Marjan van der Feen Stichting Qop | www.qop.nl

Renate Westdijk van Enwestdijk:

“Zorg dat je altijd zelf aan het stuur zit”

Fotograaf is Marieke Balk

Enwestdijk is een adviesbureau in Leeuwarden dat advies en ondersteuning geeft bij arbeidsvraagstukken. Energieke motor achter Enwestdijk is Renate Westdijk. Zij trekt graag projecten vlot, inspireert, mobiliseert én motiveert mensen om zo lang mogelijk met plezier aan het arbeidsproces deel te nemen. “Ik gooi graag een steentje in de vijver.”

‘’Ik voel mezelf geen ondernemer maar wel ondernemend”, zegt Renate Westdijk van Enwestdijk gedreven. “Ik weet niet half wat ondernemers ervaren en voelen, maar kan wel goed naar ze luisteren, vragen stellen en verbinden op alle aspecten van het ondernemen. De projecten waar Enwestdijk een rol in mag spelen hebben altijd als overeenkomst dat er overheden, onderwijsinstellingen, werkgevers, werkenden en werkzoekenden bij betrokken zijn. In sommige gevallen allemaal, in andere gevallen een enkeling. Eén van de projecten waar ik momenteel als werkpakketleider bij betrokken ben is ‘Konnect’, een programma waarbij onder meer de Noordelijke onderwijsinstellingen worden uitgedaagd om de afstand tussen onderwijs en ondernemers te verkleinen, met als doel de innovatieslagkracht te vergroten. Namens Ynbusiness ben ik naar voren geschoven om de belangen van het Friese MKB te borgen.”

Ontzettend leerzaam

“Binnen projecten kijk ik altijd met de partijen naar verschillende variabelen, in het geval van Konnect zijn dit de vier T’s: Tijd, Toegang, Taal en Tempo”, gaat Renate verder. “De tijdsspanne en het tempo waarin een ondernemer een kwestie graag opgelost ziet in zijn onderneming - bijvoorbeeld door de inzet van studenten – is in de praktijk vaak langer en trager. De toegang tot de juiste persoon bij de onderwijsinstellingen is soms lastig en het contact wel eens ingewikkeld, bijvoorbeeld als je via het centrale nummer niet bij de juiste persoon uitkomt. Hierbij is taal natuurlijk ook een belangrijke factor. Er wordt veel gesproken vanuit het belang van

de onderwijsinstellingen en in mindere mate vanuit de droom van ondernemer. Daarnaast staat de woordkeuze wat verder af van de ondernemer. Bij de vier T’s gaat altijd wel iets mis, maar door ze te onderzoeken, centraal te stellen, kun je snel scoren! Het is ontzettend leerzaam voor studenten, docenten en ondernemers om hierin samen te werken, de onderlinge afstand wordt er kleiner door en het wederzijdse begrip groter.”

Regisseur eigen leven

Vanuit Enwestdijk zet Renate zich ook graag in om mensen te mobiliseren, zodat ze voor hun eigen geluk zorgdragen. “Hierover schreef ik onder andere het essay ‘Fryslan als Blue Zone’”, licht ze toe. “Daarin stel ik onder meer: ‘Hoelang blijf je actief, wat is voor jou de reden om iedere dag op te staan?’ Het liefste door een zo lang mogelijk werkend bestaan! Als je namelijk buitenspel staat, doet dat wat met je als mens. Langer doorwerken, daar moeten we echt anders tegenaan gaan kijken. En niet alleen de werkgevers, maar ook de werkenden en de werkzoekenden. Jongeren willen over het algemeen minder werken blijkt uit onderzoek, zo’n drie dagen per week. Eerst dacht ik: ‘Dat ontwricht toch de hele arbeidsmarkt?’ Of dat zo is, is maar net vanuit welk perspectief je het bekijkt. Ze hebben meer tijd om bijvoorbeeld iets te doen voor de maatschappij, of zijn misschien wel mantelzorger. Het belangrijkste is dat je altijd regisseur van je eigen leven blijft en de consequenties van je keuze aanvaardt. Zorg ervoor dat je altijd zelf aan het stuur zit, met een mooie balans tussen welvaart, welzijn en welbevinden, oftewel van betekenis willen zijn.”

Veel energie

“In mijn ogen blijft het in Fryslân hangen op uitdaging en sociaal innoveren”, zegt Renate tot besluit. “Ken je dat gevoel dat je iets nieuws ervaart, waar je hart even van opspringt? Precies dát is wat we elkaar hier

“Mijn motto

moeten geven: ruimte om iets nieuws, iets anders te doen dan we gewend zijn. Mijn motto luidt: ‘Nee is geen optie, anders mag’. Ik hoop nog veel jaren mensen te motiveren om gelukkig te zijn. Want gelukkig zijn (zie kader, red.) draagt bij aan jouw en onze welvaart, welzijn en welbevinden. Blijf presteren en jezelf uitdagen. Al ga je maar twee centimeter over je eigen vierkante meter heen.”

De geluksmeter van Martin Seligman. Volgens deze psycholoog zijn er vijf factoren die iemand gelukkig maken:

Positive emotions: gevoelens zoals hoop, plezier en inspiratie.

Engagement: betrokkenheid bij je activiteiten (flow).

Relations: een goede omgang met anderen.

Meaning: een hoger doel in je leven hebben of het idee hebben dat je iets bijdraagt aan je omgeving.

Achievement: presteren, jezelf uitdagen en de mogelijkheid hebben om je vaardigheden te versterken.

BRON: Flourish, Martin Seligman, uitgever: Hodder & Stoughton General Division

“Door de vier T’s te onderzoeken kun je snel scoren”

luidt: ‘Nee is geen optie, anders mag’”

Vergaderen bij het grootste stoomgemaal ter wereld

Laat u inspireren door de allure van dit Werelderfgoed. Voel de historie. Geniet van het prachtige uitzicht. Bij het Woudagemaal komt elke vergadering ‘op stoom’.

Een unieke locatie voor vergaderingen, presentaties of andere zakelijke bijeenkomsten. De twee uitstekend uitgeruste vergaderruimtes, voorzien van moderne apparatuur en WiFi, bieden plaats aan groepen van 5 tot 100 personen.

Daarom vergaderen bij het Woudagemaal!

• Gelegen in een unieke en inspirerende omgeving

• Mogelijkheid voor lunch, borrel en rondleiding

• Goed bereikbaar en gratis parkeren op eigen terrein

Wilt u ook vergaderen bij deze iconische stoomreus? Scan de QR-code voor meer informatie of neem contact met ons op. We bespreken graag de mogelijkheden met u.

UNESCO Werelderfgoed Ir. D.F. Woudagemaal

Gemaalweg 1 • 8531 PS Lemmer

T +31 (0) 514 561814 • E info@woudagemaal.nl

Vermogensbeheer gaat om ménsen

Nederlands rechtsgeleerde Bernard A. Röling zei ooit ‘Oorlog is mensenwerk, vrede ook’. Dat vind ik een prachtig citaat. Hoe gruwelijk de dingen die in deze wereld gebeuren ook zijn (neem Poetins inval in de Oekraïne); er zitten altijd mensen achter. En die mensen waren ooit onschuldige kinderen. Opvoeding, ervaringen, trauma’s, regimes van landen hebben ze gemaakt tot wat ze zijn geworden. Aan de andere kant zijn er ook mensen die door al die invloeden juist inspirerend zijn geworden voor anderen. De les is in ieder geval: ieder mens heeft zijn eigen verhaal. En het is een radicaal bruggetje, maar in zekere zin is dit óók precies hoe wij bij Vermogensbeheer Friesland ons vak benaderen. Uiteraard weten wij heel goed hoe we het vermogen van onze klanten moeten beheren. We kennen alle wegen op de mondiale effectenbeurzen en ver daarbuiten. Maar in essentie begint ieder gesprek met een nieuwe klant niet bij het vermogen, maar bij de méns! Wat zijn de wensen, dromen, inkomsten en uitgaven, wat is er aan oudedagsvoorziening opgebouwd, zijn er kinderen(overnamekandidaten) en wat hebben zij nodig? De klant is op zoek naar duidelijkheid over zijn financiële toekomst, heeft onrust (oorlog) in het hoofd. Wij gaan dan samen, van mens tot mens, op zoek naar financiële rust(vrede).

Inspirerend

In de financiële wereld is de trend op dit moment precies andersom. Deze terugtrekkende beweging zet de klant juist op

afstand. Wij denken hier anders over en dus is het belangrijk dat onze medewerkers passen in deze filosofie. Ik vind het altijd leuk om nieuwe mensen in ons bedrijf te verwelkomen. Wij zijn officieel werk-leer bedrijf en eigenlijk is er altijd een stagiaire bij ons te vinden. Deze jonge mensen helpen om hun weg te vinden is voor mij een dankbare taak, omdat ik weet hoe dankbaar ik mijn eigen (goede) leermeesters uit het verleden ben. Het is óók inspirerend, om te zien hoe jonge mensen binnen ons bedrijf het vertrouwen krijgen en een beetje een moreel kompas leren aanscherpen, waardoor

ze als het ware van binnenuit veranderen. Indiaas politicus Gandhi zei het mooi: ’De mens wordt vaak wat hij denkt’. De mensen die wij zoeken zijn niet altijd de cijferkanonnen die voor een administratieve baan gaan, maar personen die geïnteresseerd zijn in ménsen. Zij kunnen direct een goede sfeer creëren, met een warm welkom en een kopje koffie. En dat is essentieel. Denk maar eens na: u bent vast wel eens in een winkel binnengelopen waar u hebt moeten ervaren dat uw komst niet eens werd opgemerkt. Meestal kom je er dan ook niet weer.

Koffie

Het afbreken van je merk gaat vele malen sneller dan het opbouwen van je goede naam. Daarom staat bij ons ‘de mens’ centraal. Dus of je nu iemand bent die stage wil lopen bij ons bedrijf, óf je wilt graag geholpen worden met vermogensplanning; je bent van harte welkom en de koffie staat klaar!

Vera Stilma is directeur van Vermogensbeheer Friesland. Als adviseur vermogen is zij gespecialiseerd in scale constructies en het beleggen met respect voor mens & natuur.

www.vermogensbeheer.frl

Vera Stilma

10 jaar FMXXL:

‘Supporter van werkgeluk’

Ze gaan elke dag voor een werkgelukkige werkomgeving bij bedrijven en organisaties, maar ook binnen hun eigen bedrijf FMXXL in Leeuwarden en Zwolle staat een gezonde en inspirerende werkomgeving hoog op de prioriteitenlijst. Dit jaar viert de facilitaire managementorganisatie haar 10-jarige bestaan en per 1 maart verhuizen ze naar een nieuw en innoverend kantoorconcept bij Mr. Green in Zwolle.

“Geloven in de kracht van een werkgelukkige werkomgeving”

Eigenaren Simon Huismans - tevens oprichter van FMXXL – en Willemijn Bergsma geloven in de kracht van de werkgelukkige werkomgeving. “De afgelopen tien jaar krijgt facilitair management steeds meer toegevoegde waarde. Onze integrale benadering van facilitaire en huisvestingsvraagstukken heeft een positieve uitwerking op de totale werkomgeving binnen bedrijven en organisaties. Het werkgeluk komt centraal te staan en krijgt een boost”, leggen Bergsma en Huismans uit.

Ze willen hun opdrachtgevers kennis laten maken met de filosofie van de werkgelukkige werkomgeving. ‘’Wij gaan voor een positieve facilitaire XXL-beleving en dragen bij aan een toekomstbestendig facilitair management bij onze opdrachtgevers. We kennen de impact van werkgeluk, de kracht van een passende werkomgeving en de rol van facilitair management hierbij. We richten ons hierbij onder andere op de volgende vier pijlers: werkomgevingen optimaliseren, werknemers laten excelleren, werkprocessen of facilitaire diensten optimaliseren en werkgeluk stimuleren.”

Jubileum

Tien jaar geleden startte Huismans de facilitaire managementorganisatie FMXXL. Twee jaar later kwam Bergsma erbij en samen hebben ze het bedrijf het afgelopen decennium verder uitgebouwd. Het jubileum wordt gevierd door onder anderen belangrijke klanten uit de cultuur-, zorg, overheids- en onderwijswereld in het zonnetje te zetten. Ook komt er dit jaar een leuk feest voor alle werknemers met hun partners.

Op het moment werken er twintig vaste en tien flexibele betrokken medewerkers bij FMXXL. Een voorbeeld van de betrokkenheid is dat de beide eigenaren door het voltallige personeel werden verrast met een tijdschrift ter ere van het 10-jarige jubileum van hun bedrijf. “De glossy is gemaakt door onze medewerkers en er zijn ervaringen van onze klanten en het personeel in te lezen. Er staan fantastische verhalen in.”

Intern wordt er bij FMXXL veel aandacht besteed aan een werkgelukkige werkomgeving voor het eigen personeel.

“We kijken naar de ‘menskant’ om het zo maar te zeggen. Zo hebben we een intern handboek voor werkgeluk en krijgt iedere werknemer, naast de reguliere vrije dagen, één werkgeluksdag per jaar. Dat het goed werkt, blijkt ook uit de vele aanmeldingen op onze vacatures. We hebben keus uit de beste kandidaten. Dat komt mede door mond-op-mond reclame. Je ziet dat ook bij onze klanten, die ons aanbevelen bij elkaar. Zo krijg je een sneeuwbaleffect van nieuwe klanten.”

Verhuizing

De verhuizing naar Mr. Green in Zwolle sluit nauw aan bij de idealen van FMXXL. De innovatieve kantoorlocatie ligt direct aan de A28 en beschikt over volledig ingerichte ruimtes en ergonomische werkplekken, die bijdragen aan de work-life balance van de gebruikers. “Het is een verzamelpand met een hele inspirerende inrichting waar bedrijven naar eigen behoefte gebruik kunnen maken van de verschillende faciliteiten. Het werken daar wordt een feestje. We nodigen onze (potentiële) klanten dan ook graag uit op ons nieuwe kantoor. Het vormt een inspiratiebron om te kijken hoe je een bedrijf duurzaam en prettig kunt inrichten voor medewerkers.“

“Facilitair management krijgt steeds meer toegevoegde waarde”

Stienstra & van der Wal B.V.

Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken. Het bedrijf heeft vooral in de drie noordelijke provincies bekendheid opgebouwd met degelijk en vakkundig uitgevoerde werken, onder andere in opdracht van provincies, gemeenten en waterschappen. Daarnaast weten ook vele aannemers de kwaliteiten van Stienstra & Van der Wal op juiste waarde in te schatten.

Walbeschoeiingen

Steigers en vlonders

Trailerhellingen

Houten bruggen

Remmingswerken

Friezen in den Vreemde:

Feuilleton ‘Overwinteren op Mallorca’ (slot)

Zomer weer voorbij; die ellendige natte Nederlandse winter volop bezig. Maar niet getreurd; OF vermaakt de lezer de komende 3 edities met het feuilleton ‘Overwinteren op Mallorca’. We gaan op bezoek bij de Fries in den Vreemde Mark Wiersma. Hij zat op school in Leeuwarden, liep als jonge ondernemer al behoorlijk binnen met 06-lijnen en had een succesvol bedrijf in Londen. Na vele omzwervingen belandde hij op Mallorca. In deel 3: het slot.

Mark Wiersma in jonger jaren, op Mallorca (1982).

‘Met de hoofdredacteur van OF dronk ik in december van vorig jaar een kop koffie in Café Wouters in Leeuwarden. Dat was gezellig; ik ken hem nog van onze schooltijd. Hij was tevreden over mijn verhalen, maar voor OF moest het korter. En dus sla ik voor dit derde en laatste deel van het drieluik enorme stappen over. Die bewaar ik misschien wel voor een boek, wie zal het zeggen? Ik sla daarom Zweden over, waar ik met Ans een tijd woonde. Daar verbouwden we twee huizen, maar toen die af waren vielen we in een gat. En zo kwam op een dag Mallorca in beeld.

Ik sprak met enkele mensen en hoorde geweldige verhalen over het eiland.Om Mallorca een kans te geven besloten we in 2012 om een maand met onze VW Transporter met fietsen achterin naar Mallorca te gaan. Via onze website HomeForExchange.com regelden we een verblijf bij één van onze members in de buurt van Arta.

Na een lange zoektocht langs tal van huizen kwam de makelaar met een object dat heel interessant leek, maar ook 50% boven ons maximale budget lag. Het was een voormalige

steenkolenmijn met meerdere huizen erop, een grote werkschuur, een 15 meter hoge stalen toren van de mijn en nog wat oude machines. Toen we het bekeken wist ik het: dit was het. De Engelse eigenaar was er ook en toen deze even stond te praten met de makelaar fluisterde ik tegen Ans: “Dit is het, dit wordt van ons!”

“Maar het is veel te duur!”, fluisterde Ans terug. “Dat weet ik, maar het komt goed, ik voel het.” Mijn zesde zintuig had het bij het rechte eind, het kwam goed.

Soms heb je mazzel. In 2012 zat Spanje in het dieptepunt van de bankencrisis en de eigenaar van de kolenmijn had een lening bij een bank, maar had niets afbetaald. Dat kon niet meer, banken waren verplicht hun geldleners te laten aflossen en dat kon deze aardige Engelsman niet. We deden een extreem laag bod - wat direct ons maximale bod was - en tot onze enorme verrassing werd dat geaccepteerd.

We zijn nu ruim tien jaar verder en we hebben verschrikkelijk veel gedaan in die tijd. Gespeeld zou ik moeten zeggen, we

zien ons geliefde La Mina San Cayetano als een speeltuin voor volwassenen. Op twee projecten wil ik wat meer inzoomen: wijn maken en het kubus project.

Wijn maken, San Cayetano Rosé Zes jaar geleden hebben we op 1000 vierkante meter een wijngaard aangelegd. Je zou kunnen zeggen dat ik in de voetsporen van mijn vader ben getreden, want hij maakte ook wijn. Zijn bramenwijn was niet te drinken; het is hem nooit gelukt om een drinkbare wijn te maken.

Bij ons ging het ook niet gemakkelijk moet ik bekennen. Vanaf de eerste wijn in 2016 hebben we ieder jaar alle wijn kunnen weggooien. Jaar op jaar was het geoxideerd. Mijn Duitse vriend Henri Fink leerde me hoe het wél moet. Hij is een jonge ondernemer en hij legt wijngaarden aan op het terrein van rijke finca eigenaren. Henri bood aan om mijn rosé van het afgelopen jaar te testen en op basis daarvan te bepalen hoeveel sulfiet er eventueel nog bij moest worden gevoegd. De test werd gedaan op zijn kasteel in Algaida, waar hij zijn eigen laboratorium heeft. De

test wees uit dat de wijn veel te weinig sulfiet bevat. Dat is een complex rekensommetje en hiermee ben ik altijd de fout in gegaan al die jaren. Ik had veel te weinig sulfiet toegevoegd.

Onze rosé is nu voor de eerste keer drinkbaar en meer dan dat, het is gewoon lekker. Het heeft een beetje een Chardonnay smaak, is vrij vet en toch fris en fruitig én het heeft een geweldig mooie kleur en aangename geur. Ik heb een label laten maken en de komende zomer gaan wij genieten van onze eigen rosé.

Kubus project

Er wordt op Mallorca op diverse plaatsen een Aziatische boomsoort geteeld: Paulownia Tomentosa, ook wel bekend als Kiri of Royal Empress Tree - genoemd naar de Russische prinses Anna Paulowna die ooit trouwde met de Nederlandse koning Willem II. Het is een zeer snelgroeiende boom. Door de snelle groei is het heel lichtgewicht hout, vergelijkbaar met balsahout. Deze boomsoort had ik nodig om een deel van ons terrein bij het dorpje Selva om te toveren in een soort tropische jungle. De gedachte was dat door de snelle groei van de bomen en de

grote bladeren er in relatief weinig tijd een soort paraplu boven het terrein zou worden gevormd die licht zou tegenhouden en de grond vochtig zou houden. Om het te laten slagen legden we een heel irrigatie-netwerk aan.

Helaas ging het allemaal mis. Reden: er zat te weinig aarde boven de bedrock waardoor de wortels zich niet konden ontwikkelen. Het totaal aan wortels bepaalt de druk van de sappen naar boven en mijn boompjes werden niet hoger dan 3 meter.

In een plaatselijke krant las ik over ene Miquel Galmes, die op commerciële basis Paulownia bomen teelt en ik zocht contact met hem. Ik reed terug naar huis met een stam van een Paulownia boom op de dakdrager van mijn VW Transporter om deze te verzagen en het hout wat te testen. Dit hout bleek heel mooi egaal van structuur te zijn, zonder noesten. Het hout schijnt ook weinig te scheuren, heeft goede buigeigenschappen én het is heel erg zacht waardoor het makkelijk te bewerken is met machines.

Dat bracht me op het idee om er kubusjes van te maken en een systeem te bedenken om deze te verbinden als een soort van Legosysteem. Dat is nu ruim een jaar geleden en ik heb een heel simpel klik systeem ontwikkeld om snel ieder willekeurig 3D object te maken. Wat ik daarmee wil doen is in de eerste plaats lampen maken en wanddecoraties. Voor de lampen heb ik in China een soort lampkubus laten produceren, alles op basis van mijn specificaties. Alles is ontworpen met behulp van het 3D cad-cam programma Fusion360. Meer dan 40,000 vlakjes voor de lampkubusjes zitten momenteel ergens in een container op een schip op weg naar Barcelona.

Kortom: mijn verhaal op Mallorca is nog lang niet af. En in OF kon ik maar een héél klein beetje vertellen.

Meer weten? Op onze website houd ik een blog bij waar nu ruim 70 blog posts in staan waar uitgebreid wordt verteld in beeld en tekst wat we allemaal gedaan hebben. www.Hovos.com/h5/blog.’

Martijn Bijl van Everwin:

afnemers laten wij graag het Everwin effect ervaren’

‘Potentiële

‘’Onze tacker slaat de spijker echt recht op zijn kop”

Everwin is een groothandel in pneumatisch gereedschap en bevestigingsmaterialen. Het van oorsprong Taiwanese merk en familiebedrijf heeft inmiddels een flinke voet aan de grond in de Verenigde Staten. Nu is Europa aan de beurt. Martijn Bijl leidt – samen met drie collega’s – Everwin in Grou. Het enthousiaste team is trots op wat er al is neergezet maar werkt ook voortvarend aan de toekomst. “We willen onze klanten zoveel mogelijk het verhaal van Everwin laten vertellen.”

“Drie jaar geleden is Everwin op ons pad gekomen”, zegt eigenaar Martijn Bijl. “Het Taiwanese familiebedrijf deed al goede zaken met Amerika, maar wilde ook Europa veroveren. Inmiddels zijn er steeds meer Europese bedrijven die het merk verkopen en is het pneumatische gereedschap meer en meer doorontwikkeld. Naast dit gereedschap leveren wij ook bevestigingsmaterialen zoals nagels en nieten. Onze klanten bestaan voornamelijk uit bouw- en prefab bedrijven, ijzerhandelaren en bedrijven in de pallet- en verpakkingsindustrie. Onze focus is er met name op gericht dat mensen in de bouw en industrie snel met onze materialen kunnen werken. Maar we leveren bijvoorbeeld ook producten aan sociale werkplaatsen en stoffeerbedrijven. Bij Everwin vinden we ook het duurzaamheidsaspect heel belangrijk, dat zie je terug in het ontwerp van onze apparatuur. Mensen betalen wat meer, maar ze hebben ook langer profijt van hun apparatuur. Het kunnen doorwerken is één van onze kernwaarden. Komt er een kink in de kabel met apparatuur, dan zorgen wij snel voor vervanging en reparatie. Goede service is een absolute must!”

Slimme producten

Het jaar 2023 belooft een spannend jaar te worden voor de bouw, denkt Martijn. “Welke kant gaat het op? De bouw is nog steeds

erg in beweging, maar je weet niet hoe snel dat kan veranderen. Wij zien de toekomst in ieder geval rooskleurig tegemoet. Bouwen met hout wordt steeds populairder, en laten wij daar nou net mooie oplossingen voor bieden. Wij zijn met Everwin druk bezig om onze snelle en slimme producten in de markt te zetten. Een voorbeeld hiervan is onze constructietacker, een veelzijdig spijkerpistool voor in de bouw. Onze tacker slaat de spijker echt recht op zijn kop, dit in tegenstelling tot het traditionele spijkerpistool. Dat slaat de spijker nooit exact op zijn kop, waardoor er schade aan het hout kan ontstaan. Kleine details kunnen het verschil maken. Dat vind ik ook zo mooi van dit vak: voor alles is wel een oplossing. Wij maken onze klanten graag blij met ons product. Soms zijn mensen erg gehecht aan het merk waar ze al jaren mee werken. Alleen een mooi verhaal vertellen is dan niet voldoende om de klant te overtuigen. Klanten moeten het gewoon proberen om het verschil te ervaren. Daar zit wel de kracht

van ons bedrijf; mensen vrijblijvend kennis met de slimme en innovatieve oplossingen van Everwin laten maken. Sneller werken met een hoger afwerkingsniveau. Voor elke type gereedschap hebben wij de juiste spijkers en nietjes. Die passen in ons gereedschap, maar ook in dat van de concurrent.”

Meer naamsbekendheid

Martijn hoopt dat Everwin over vijf jaar niet meer weg te denken is in de bouwwereld en bevestigingsindustrie. “Voor nu ligt de focus op het bedrijf meer naamsbekendheid te geven en onze klantenkring gestaag te laten groeien”, zegt hij tot besluit. “Dit doen we onder andere door steeds meer potentiële afnemers het Everwin effect te laten ervaren. Onze klanten kunnen vertrouwen op consistentie, efficiëntie en constante innovatie. Daarnaast is mond tot mondreclame erg belangrijk. Geen betere reclame dan enthousiaste en tevreden klanten die hun ervaringen doorgeven aan potentiële klanten.”

“Onze klanten kunnen vertrouwen op consistentie, efficiëntie en constante innovatie”

Audiovisuele adviseur

Rients Faber biedt maatwerk

Maatwerk bieden op het gebied van licht, geluid en beeld: dat is het doel van Rients Faber in Twijzel. ‘’En we zorgen er daarbij voor dat geavanceerde audiovisuele installaties zo gemakkelijk mogelijk te bedienen zijn”, aldus mede-eigenaar Martin Faber, die samen met Anouk Freie het bedrijf, dat dus de naam van zijn vader (oprichter) draagt, leidt.

Het werkveld van Rients Faber is heel breed.

‘’We installeren ingewikkelde licht-, geluid- en beeldinstallaties bij bedrijven, horeca, hotels, sporthallen, multifunctionele centra, maar ook in kerken en uitvaartcentra”, zegt Martin. “En de laatste twee jaar doen we steeds meer werk in de woonhuizenmarkt.”

Het eigen bedieningssysteem ‘Cenze’ zorgt ervoor dat de geavanceerde installaties die Rients Faber aanbrengt bij zowel bedrijven en particulieren gemakkelijk te bedienen zijn. ‘’Met de tablet of telefoon kan één persoon alles regelen: van het aanpassen van het volume en het instellen van de sfeerverlichting tot het automatisch in- en uitzoomen van camera’s. De gemakkelijke bediening van licht, geluid en beeld door middel van Cenze is in alle sectoren belangrijk. Zo kan een

koster in de kerk of een beheerder in een sporthal alles via één bedieningssysteem op elkaar afstemmen, zonder dat er techneuten bij nodig zijn. We willen de bediening heel laagdrempelig maken, zodat jan en alleman er mee om kan gaan.”

Disco

Vader Rients Faber begon eind jaren zeventig met het installeren van discotheken, het leveren van drive-in shows en een bemiddelingsbureau voor dj’s. ‘’Zo is het allemaal begonnen”, vertelt Martin. “Maar ruim tien jaar later zakte de hele discotheek wereld in elkaar.”

De focus kwam daarna meer te liggen op de horeca, zo vertelt Faber verder over de geschiedenis van het bedrijf. ‘’We zijn in de loop der jaren veel breder gaan werken en zijn zo uitgegroeid tot onze huidige vorm, waarin we heel breed inzetbaar zijn bij dorpshuizen, sportaccommodaties, strandpaviljoenen, scholen en ga zo maar door.”

Complex

Het vereenvoudigen van de complexiteit van geavanceerde audiovisuele installaties zorgt dat het vak uitdagend blijft, vindt Faber. ‘’We zorgen voor maatwerk en krijgen zo nu en dan nieuwe, gekke vragen binnen

van klanten. Het is aan ons om passende oplossingen te vinden voor hun wensen. Dat geeft elke keer weer energie. We willen het beste voor onze klanten.”

De laatste jaren verkent Rients Faber de particuliere markt en richt zich steeds vaker op het inrichten van woonhuizen. ‘’Het is een hele andere markt en de wensen qua materialen en bedieningselementen liggen in een woonhuis heel anders. Voor het besturen van de hele woning hebben we de Cenze app ontwikkeld. Hiermee kan de bewoner het licht, geluid, beeld, de verwarming en camerabewaking eenvoudig bedienen. De app is uniek en stuurt zowel binnen als buiten het huis de installaties aan. Woonhuizen zijn een nieuwe markt en die willen we verder gaan verkennen de komende jaren.”

Samenwerking

Steeds vaker wordt er nauw samengewerkt met installateurs en architecten bij de verschillende projecten. ‘’Zo zijn we nu bezig met de pyramide bij de Grote Wielen nabij Leeuwarden. Het gebouw wordt helemaal verbouwd. Een aantal ondernemers wil het gebied, inclusief de jachthaven, weer een nieuwe impuls geven en daarbij hoort ook geavanceerde audiovisuele installaties voor het restaurant, de overige zalen en het terras. Een tevreden klant, daar doen we het voor!”

“Het eigen bedieningssysteem Cenze zorgt ervoor dat de geavanceerde installaties van Rients Faber gemakkelijk te bedienen zijn”

“Woonhuizen zijn een nieuwe markt en die willen we verder gaan verkennen de komende jaren”

DE

Inzetten op innovatie en ondernemersgeest

‘Stichting DE HET’, de organisatie die jaarlijks de Leeuwarder Ondernemersprijs organiseert, viert dit jaar haar 10-jarig jubileum. Reden voor Ondernemend Friesland om DE HET met een viertal vragen eens ‘door te zagen’. Alleen al het feit dat vier van de vijf bestuursleden acte de présence gaven om de vragen te beantwoorden, geeft aan dat het enthousiasme groot is en het draagvlak breed.

Waar komt DE HET vandaan?

Penningmeester Pieter Blaauw, bestuurslid van het eerste uur: DE HET is voortgekomen uit de voormalige Leeuwarder Ondernemersprijs. Die was toe aan een opfrisbeurt. Het imago moest anders; we wilden meer; een evenement voor en door de Leeuwarder ondernemers.

Lennard Drogendijk en Paul Otter hebben de handschoen opgepakt en de basis gelegd voor een breed gedragen verkiezing waar iedere Leeuwarder onderneming aan deel kan nemen.

Is er een jaarlijks thema?

Voorzitter Mascha Perquin: Neen, we hebben geen wisselende thema’s. Wel laten we innovatie, ondernemerschap en duurzaamheid behoorlijk zwaar meewegen in onze beoordeling. Daarbij gaat het om innovatie en ondernemersgeest in de breedste zin van het woord. Het zoeken naar nieuwe producten, andere processen en verrassende oplossingen. Die mentaliteit wil DE HET aanmoedigen. Groot zakelijk succes hoeft niet doorslaggevend te zijn. Innovatief ondernemerschap des te meer.

Deelnemers worden geacht tijd en moeite te investeren in hun deelname. Maar daar krijg je veel voor terug. Je leert ervan, krijgt veel publiciteit, wordt door middel van workshops gecoacht. Kandidaten leren de wethouder kennen, gaan bij de burgemeester op bezoek en hebben de mogelijkheid om hun netwerk uit te breiden. Zo zijn er in het verleden regelmatig deelnemers geweest die elkaar niet kenden, maar nu een vruchtbare samenwerking hebben.

HET ondernemersprijs 2023:

Kun je een paar highlights noemen uit voorgaande jaren?

Bestuurslid Jan-Dirk van Ravesteijn: De prijsuitreiking vond traditioneel plaats tijdens de Bedrijven Contact Dagen. In de coronaperiode ontstond het idee om het geheel compacter te maken, meer in de geest van deze tijd. De finale vindt plaats tijdens een diner; een avond vol interactie en beleving, waar de finalisten een pitch geven voor het voltallige ondernemerspubliek. Daar rolt diezelfde avond dan ook een winnaar uit. Een heel bijzondere uitreiking was die van 2020, in de coronaperiode dus. We hebben

toen vanwege het ‘cordon sanitaire’ een openluchtbioscoop gecreëerd achter het WTC, waar iedereen met zijn eigen auto naar binnen kon rijden, via de radio het geluid kon volgen, terwijl het beeld zichtbaar was via een groot scherm. Ik denk dat dat een van de meest bijzondere uitreikingen is geweest in het bestaan van DE HET.

Samenvattend?

Mascha: klinkt misschien wat oubollig, maar we noemen ons zelf ‘DE HET –familie’. Een hechte en enthousiaste club ondernemers, die dankzij de ondersteuning

van de gemeente Leeuwarden en een aantal sponsors dingen voor elkaar krijgen. Daarnaast bestaat er een intensieve samenwerking met de Commerciële Club Leeuwarden. Deze organiseert het diner op locatie en hun leden worden hiervoor uitgenodigd. Zo wordt het letterlijk een avond ván ondernemers vóór ondernemers.

Tijdens het finale diner op 13 april 2023 vormen de heftrucks van Themmen Heftrucks het decor voor DE HET prijsuitreiking editie 2023.

Wie wordt de Friese Startup van 2023?

Programmamanager van Founded in Friesland, Bertwin Kampman, gebruikt in presentaties vaak een foto die afgelopen zomer gemaakt werd op VivaTech in Parijs. Daarop is een landkaartje met techhubs van Nederland te zien. Buiten allemaal hoofdsteden, zie je Friesland hier als enige regio staan. Titel van die slide: ‘Friesland op de kaart als startuphub’. En dat is de afgelopen jaren gerealiseerd. In 2022 was Friesland de snelst groeiende techregio van Nederland. Met meer dan een verdubbeling van het aantal startups en scale-ups sinds 2019, zijn er 165 Friese bedrijven die zorgen voor economische en maatschappelijke impact. En wie daarvan Friese Startup van het Jaar is, wordt 18 april 2023 bekend bij de verkiezing die onderdeel is van het event ‘Friese Onderneming van het Jaar’ in Sint-Annaparochie. Founded in Friesland en Inqubator Leeuwarden selecteerden de finalisten op (inter)nationale ambitie, de schaalbaarheid van het businessmodel en impact. Hier stellen we de genomineerden aan je voor.

IMPACD Boats

“Deze nominatie is heel tof; het laat ons ook beseffen welke stappen we gezet hebben”, begint Marieke de Boer die met IMPACD Boats 3D- geprinte sloepen van gerecycled materiaal maakt. “Daarmee bieden we een alternatief voor boten die je niet kunt recyclen, maar zorgen we ook dat we van afval een grondstof maken. Een duurzame oplossing dus, die voor dezelfde prijs 74% beter is voor de wereld. Zo willen we de watersportindustrie vernieuwen.” De startup produceert momenteel zes verschillende varianten sloepen van oude petflessen en het plastic uit onze keukens. En misschien ken je ze al door hun plek in de KVK Innovatie Top 100, een eigen serie op RTL 4/Videoland of hun Impacd Center.

Tapp.online

“Er kwam net nog een melding binnen vanuit Hongkong en een kwartiertje ervoor uit Abu Dhabi”, vertelt Niels Postma van Tapp. online. Hun slimme papier wordt wereldwijd gebruikt om temperatuur te meten. “Met

‘slim’ bedoelen we dat we chips, sensoren en geprinte elektronica toevoegen aan papier. Handig voor zendingen met groenten, fruit, medicijnen, maar ook bloemen. We bieden daarmee eigenlijk een duurzaam én goedkoper alternatief voor dataloggers. Die apparaatjes worden meestal na één keer gebruik weggegooid, zonde natuurlijk.” Op 1 april lanceert Tapp.online hun tweede productversie met updates, waaronder een app en een geavanceerd dashboard.

CE-Line

‘U moest driehonderd meter geleden linksaf’, het staat symbool voor een situatie die CE-Line wil voorkomen. “Wij willen namelijk het lab naar de processen brengen”, licht Wilco Dijkstra toe. “We hebben ons product nu gelanceerd voor de tuinbouwsector. Real-time meten we nu alle nutriënten in het water van kassen, waardoor kaseigenaren de informatie hebben om hun planten en vruchten op een hoger niveau te voeden. Terwijl waterhuishouding nu vaak nog gestuurd wordt op één meting per week.”

“En door onze oplossing kun je in Nederland potentieel 3 tot 5 procent meer tomaten of paprika’s verbouwen”, vult Simon Meijer aan.

Ben je benieuwd wie de titel ‘Friese Startup van het Jaar’ in ontvangst neemt en welke support Founded in Friesland voor Friese startups en scale-ups biedt? Volg de socials van Founded in Friesland of ga naar de website: foundedinfriesland.com.

Friese Zaken wil een afspiegeling zijn van het Friese zakenleven

‘Friese Zaken maakt je rijker’; dat is het adagium van de netwerkclub ‘’Friese Zaken’. Geen commerciële club, maar een netwerkorganisatie, waarin ondernemers elkaar enerzijds vinden in het zakendoen en anderzijds persoonlijke groei nastreven. Bijvoorbeeld door gastsprekers, kennisgroepen, thematische avond- en lunchbijeenkomsten en meer. Twee jaar geleden kon de activiteitenagenda de prullenbak in ‘dankzij’ de Covid pandemie. Ondernemend Friesland voelde de nieuwe bestuursleden, JanMaarten Verhagen en Laurens Jongema, respectievelijk voorzitter van de activiteitencommissie en de ledencommissie, in vijf vragen aan de tand.

Hoe is Friese Zaken ontstaan?

JanMaarten Verhagen: Friese zaken is voortgekomen uit een fusie in 2016 tussen ‘De Commerciële Club Friesland’ en de ‘Jongeren Commerciële Club Friesland’ (respectievelijk DCCF en de JCCF), die waren ingehaald door de tijd. De tijd was rijp voor een drastische verandering. In naam,

huisstijl, doelstellingen, activiteiten en randvoorwaarden. Je kunt zeggen dat Friese Zaken zichzelf opnieuw heeft uitgevonden.

Hoe is Friese Zaken uit de coronaperiode gekomen?

Laurens Jongema: Tijdens corona draaide de hele wereld een ‘paar tandjes lager’, om

halverwege 2022, toen alle seinen weer op veilig stonden, over te schakelen naar een hogere versnelling. Nadat het stof van alle bijeenkomsten, lezingen en workshops was neergedaald, merkten wij dat ondernemers kritischer dan voorheen keken naar de aard en het niveau van activiteiten. Met andere woorden: ‘wat brengt het mij’. Friese Zaken wil als netwerkorganisatie een afspiegeling zijn van de diversiteit van het zakenleven in onze provincie, maar is daarbij kritisch ten aanzien van nieuwe leden. Ons credo is niet voor niets ‘Friese Zaken maakt je rijker’. Door een mix van jong en oud, diversiteit in sectoren en ervaring versus gedrevenheid, ontstaat er interactie en is er naast kennisuitwisseling en -overdracht ruimte voor de ‘derde helft’. Momenteel wordt er heel hard gewerkt aan een ambitieus programma.

JanMaarten Verhagen

Hoe gaat dat er uit zien?

JanMaarten Verhagen: We hebben 20 bijeenkomsten op de agenda staan, een afgewogen mix van persoonlijke ontwikkeling, kennisoverdracht en ontspanning. Om zo veel mogelijk van onze leden in de gelegenheid te stellen om een aantal van deze bijeenkomsten bij te wonen zijn ze verspreid over verschillende tijdstippen: lunch, middag en avond. Het stukje ontspanning komt daarbij nadrukkelijk aan bod. Zo hebben we onlangs een middag in een klimhal mogen beleven. Daarbij wordt niet alleen geklommen, maar komen ook de ontstaansgeschiedenis, het verdienmodel en de marketing van de klimhal aan de orde. Idem dito met een niet zo voor de hand

liggende sector, een begrafenisondernemer. Het is leuk en leerzaam om uit je comfortzone te stappen en ‘input’ vanuit een heel ander perspectief te krijgen.

Hoe staat het met de samenwerking tussen Ondernemers, Onderwijs en Overheid?

Laurens Jongema: We hebben een goede samenwerking met NHL-Stenden, het ‘Centre for Entrepreneurship’, en onderzoeken of er meer mogelijkheden zijn voor vervlechting van ondernemers en onderwijs. Hierdoor ontstaat er kruisbestuiving tussen ervaring en senioriteit van onze leden met het enthousiasme, nieuw elan en het out-ofthe-box denken van jongeren in opleiding,

waardoor drempels tussen leeftijdsgroepen worden geslecht. De overheid is momenteel nog wat ondervertegenwoordigd, maar daar wordt hard aan gewerkt. ‘Project In Progress’, zeg maar.

Samenvattend?

JanMaarten Verhagen: Met onze website, geplande campagnes op social media, naast de al bestaande activiteiten, sturen we aan op een afspiegeling van het Friese zakenleven. Mensen hebben behoefte aan contact, inspiratie, netwerken, samen zakendoen. Friese Zaken wil daarin de organisatie zijn die je ‘rijker maakt’, in de breedste zin van het woord.

Laurens Jongema

DEEL 3: WELZIJN VAN MEDEWERKERS

5

vragen die je moet stellen als…

JE EEN GEZONDE

WERKOMGEVING WILT

Een van de regels van een circulaire economie is dat economische activiteiten nooit de menselijke gezondheid of het welzijn bedreigen. In deze tijd is veel kennis voorhanden die bewijst dat een lichte, groene en comfortabele werkomgeving leid tot legio voordelen voor de werknemer, én de werkgever. Twee leden van Vereniging

Circulair Friesland (VCF), Elwin de Vink van Donker Groep en Bart Zantman van Zantman Architecten zijn deskundig op dit gebied.

Business developer duurzame leefomgeving

Elwin de Vink van Donker Groep prijst zich gelukkig: “Het mooie van ons vak is, dat wij aan de kant van de oplossingen staan.” Donker Groep realiseert groene en gezonde binnen- en buitenruimtes. Duurzaamheid zit in het dna van het bedrijf.

Met circulariteit kwam Elwin in 2017 in contact, bij een toekomstgericht project van ABN AMRO: Circl. “De visie was dat grondstoffen schaars zouden worden en we daarom moesten nadenken over de restwaarde van een gebouw na de levenscyclus. Sindsdien heeft circulariteit mij

niet meer losgelaten.” Donker Groep heeft als doel in 2035 honderd procent circulair te zijn.

Bart Zantman neemt zijn eigen bedrijfspand als voorbeeld. Hij heeft daarbij zoveel mogelijk circulaire toepassingen gebruikt. De medewerkers van Zantman Architecten staan in verbinding met de prachtige omliggende natuur. Het paviljoen is opgebouwd uit hergebruikte constructieonderdelen. Bovendien is het zoveel mogelijk met natuurlijke en lokale materialen gebouwd en is het – met het oog op hergebruik –eenvoudig te demonteren.

Wat kan circulair zijn aan iets dat een architect bedenkt, van aanbouw tot kantoortoren? Alles! Bart: “Ik werk vaak via een model waarmee je alle aspecten van een gebouw onder de loep neemt. Van structuur tot schil, van plattegrond tot planten, van installatie tot inrichting… Op ieder niveau denk ik na over energie, materiaalgebruik, functionaliteit, gezondheid... alles grijpt in elkaar.”

Uitgangspunt: circulariteit

Ze komen elkaar tegen, Elwin en Bart. Beiden naar hun zin te laat in het bouwproces. Het liefst zijn ze betrokken vanaf het allereerste moment dat de opdrachtgever op het idee komt een nieuw kantoorgebouw neer te zetten. Bart: “De eerste vraag die ik stel, luidt: ‘Waarom?’ Want misschien is er een duurzamere – circulaire – oplossing dan het neerzetten van een nieuw gebouw.” Elwin verruimt de opdracht in beginsel: “Je moet niet een nieuw kantoorgebouw willen, je moet een nieuwe werkomgeving willen. From scratch denk je dus na over de verbinding binnen-buiten, over de bereikbaarheid

Elwin de Vink van Donker Groep:

“We zijn de band met buiten kwijtgeraakt.

We zijn onszelf opnieuw aan het uitvinden, en ontdekken dat de oplossing ligt in de verbinding met natuur.”

Vijf vragen

Wil je dat jouw werknemers een comfortabele, prettige, gezonde, energieke werkplek hebben? Dan zijn dit de vijf vragen die je moet stellen:

1. Wat is mijn terugverdientijd bij het inrichten van een circulaire werkomgeving?

Ja, verbouwen en herinrichten kosten geld. Maar het is een investering. Een harde rekeneenheid is het cijfer 1,6. Dat is het bewezen percentage minder ziekteverzuim waarmee je te maken hebt als je in een gezonde werkomgeving werkt. Typ dat maar eens in in je rekenmodel.

2. Wat is de restwaarde van mijn pand als ik het niet meer nodig heb?

Dat is de vraag waardoor iedereen in het bouwproces gaat nadenken over circulariteit. Om na x jaar de sloopkogel te hanteren, is niet meer van deze tijd. Voorbeeld: It Swettehûs, waaraan Zantman heeft bijgedragen. Hier is ontworpen met oog op adaptiviteit, flexibiliteit, uitbreidbaarheid en toekomstwaarde na levensduur.

van groen en het creëren van een gezonde werkomgeving.”

Binnen en buiten

Beide ervaringsdeskundigen op het gebied van circulariteit hebben de mond vol van de relatie tussen binnen en buiten. Elwin,

die vaak wordt ingeschakeld om bestaande situaties te vergroenen, komt tegen dat werknemers hele reizen moeten afleggen om vanaf hun werkplek in een groene buitenomgeving te geraken. Hier staat Bart aan de kant van de oplossing: “Ik adviseer en ontwerp aan gezonde, energieke werkomgevingen. De mensen die er werken moeten kunnen ontspannen, ontmoeten en zich thuis voelen. De ruimte moet inspireren en energie geven; dit is een ruimtelijke opgave. Belangrijk zijn: comfort, licht en de nabijheid van buiten.”

Realistisch

Elwin: “Wij geloven in de kracht van groen. Een groene omgeving creëert namelijk ruimte, geeft energie en draagt bij aan een gezond en positief leven.” Bart sluit daarop aan: “We zijn geen geen missionaris ofzo, we zijn realistisch. We hebben de planeet te leen. Dat verplicht ons tot het zoeken naar circulaire oplossingen.”

3 Kan er nog wel een raampje open?

Detail, zul je misschien denken. Maar nee. Moderne gebouwen hebben luchtcirculatiesystemen waarbij het beter is dat ramen dicht blijven. Maar denk aan de energie die die systemen verbruiken! Een wezenlijke vraag dus, die kan leiden tot een wezenlijk anders ontwerp.

4. Kun je met lokaal materiaal bouwen? Graag! Wil je hardhout uit de tropen halen of oude spoorbielzen gebruiken die om de hoek liggen? Hoe meer opdrachtgevers dit doen, hoe beter die circulaire industrie zich ontwikkelt. Denk in mogelijkheden!

5 Ik heb een dakterras met plantenbakken, mooi toch?

Het is een begin… dragen de gebruikte planten bij aan biodiversiteit, aan voldoende en gevarieerd leven? Is er ruimte en voedsel voor insecten, vogels en noem maar op? Sluit het aan op de omgeving? Kan de mens er prettig verblijven?

Bart Zantman van Zantman Architecten:

“Ik heb kinderen. Vanuit die verantwoordelijkheid ben ik nóg meer gaan nadenken over de toekomst, over duurzaamheid, over circulariteit.”

maakt het leven mooier

Mensen die zich realiseren dat het leven een zoektocht is, hebben doorgaans een brede blik. Met als gevolg dat er vaak bijzondere dingen op hun pad komen. Alsof ze vanzelf projecten aantrekken die bij ze passen. Zo’n persoon is Marten Atsma, architect te Leeuwarden en Oenkerk. Een vakman pur sang die in Friesland én daarbuiten behoorlijke faam heeft verworven met zijn ontwerpen voor verbouwingen van musea als het Princessehof (Leeuwarden), Het Hannemahuis (Harlingen) en het Scheepvaartmuseum in Sneek. Recent is daar nog het Fries Landbouwmuseum bij Leeuwarden bijgekomen. Maar Atsma heeft in de afgelopen dertig jaar veel méér gedaan: van woonhuizen, tot opvallende gebouwen voor recreatie. En de laatste tijd komen de bedrijfspanden weer opzetten. “Ik vind het allemaal geweldig om te doen”, aldus de architect, “maar bij mij staat een goede klik met de mensen waar ik het voor doe voorop.”

Hij is een gevoelsmens en hij houdt niet van dikdoenerij. Bij het samenwerken aan bouw- of verbouwprojecten is niemand belangrijker dan een ander. “Als beelddenker kan ik snel vooruitdenken”, zegt Atsma. “Vaak zie ik bij een eerste gesprek met een klant het eindresultaat al helemaal voor me. Soms vertel ik daarover, maar soms ook niet, om het denkproces bij een opdrachtgever ook de

ruimte te geven. Maar welke aanvliegroute ik ook kies; tijdens het bouwproces kom ik graag op de bouw kijken en overleggen. Aannemers en timmerlieden hebben áltijd nog wel vragen of zinvolle feedback. ‘Hoe heb je dat bedoeld?’, of ‘Als we het nu eens op déze manier doen?’ Dat vind ik leuk, want ik leg graag uit wat ik bedoel, maar ik sta ook graag open voor de ervaring van anderen.

En er zijn ook dikwijls omstandigheden die onverwacht komen en die je samen moet oplossen; vergunningen, onvoorziene kosten, of juist een kans om een besparing te realiseren. Daarin flexibel zijn en op basis van wederzijds vertrouwen naar een mooi eindresultaat werken vind ik inspirerend.”

Architect Marten Atsma is nog niet klaar Architectuur

Pareltje

Zoals gezegd: een goede klik hebben is voor Atsma belangrijk. Zo selecteert hij ook de projecten die hij doet. En het is net alsof juist daardóór mooie dingen op zijn pad komen. “Een mooi voorbeeld is de complexe verbouwing van het Princessehof in Leeuwarden”, aldus de architect. “Dat is voor mij een prestigieuze opdracht geweest, waar vervolgens een wereld van leuke dingen achterweg is gekomen. Toenmalig directeur Wim van Krimpen gaf mij de opdracht om het moderner en toegankelijker te maken. Van Krimpen werd vlak voor het bouwproces opgevolgd door Cees van ’t Veen en die gaf me alle vrijheid; heerlijk werken was dat. Voor de inrichting mocht ik samenwerken met Wim Crouwel (beroemd ontwerper, hoogleraar en Rotterdams museumdirecteur, 1928-2019, red.) en ook met hém had ik een enorme klik. En dan zie je wat er gebeurt: iedereen vertrouwt elkaars expertise en uiteindelijk bouw je gezamenlijk een museaal pareltje.”

Logisch

Zo volgden tal van museale opdrachten, maar ook tientallen opmerkelijke woonhuizen en kantoorgebouwen. En dan nog een keur aan recreatiewoningen, onder andere op Terschelling, maar ook op Vlieland en Ameland. En in al dat werk is de visie van Atsma op architectuur op de een of andere manier voelbaar. Op zijn website haalt Atsma de visie van zijn grote voorbeeld, de Deense architect Bjarke Ingels aan: "In the big picture, architecture is the art and science of making sure that our cities and buildings fit with the way we want to live our lives." Atsma: “Een prachtig citaat. Goede architectuur moet voor mij een beleving zijn. Het moet niet met kunstgrepen opgekrikt worden, maar moet in zijn vorm ook laten zien dat het op maat is gemaakt voor dat wat erbinnen gaat gebeuren. Tegelijkertijd mag het ook een belofte zijn en nieuwsgierig maken. Ik vind dat je als architect daarbij een brede blik moet hebben. Je moet oog hebben voor de omstandigheden, zoals beschikbare ruimte, bestemmingsplannen, de mening van

omwonenden. Dat laatste is soms moeilijk, maar wél belangrijk. Ik ga daar soms wel ver in. Zo vind ik het bijvoorbeeld niet alleen belangrijk hoe een gebouw er overdag uitziet, maar óók in het donker.” Met een lachje om de lippen ziet Atsma de wenkbrauwen van de journalist optrekken en dus vervolgt hij snel met een nadere toelichting: “Ik meen dat, écht. Een mooi voorbeeld is een project in Heerenveen. Ik heb meestal de neiging om huizen vrij gesloten te houden aan de straatkant en de panoramische uitzichten op het landschap aan de achterkant te plaatsen. En dat is vrij logisch in verband met privacy. Maar in Heerenveen heb ik onlangs een woning ontworpen, die midden in de bebouwde kom staat, maar die wel op een soort verhoging gebouwd kon worden, met een souterrain eronder. Ik heb daar aan de voorkant op een hoogte van zo’n anderhalve meter een enorm keukenraam bedacht. De bewoners hebben vanaf die hoogte een geweldig uitzicht en de mensen op straat zien ’s avonds met dat verlichte raam een heel bijzonder feeëriek tafereel. Als een soort bijzondere lantaarn. Heel uitdagend om zoiets mét de bewoners te mogen realiseren.”

Vanzelfsprekend

Over duurzaamheid wil Atsma ook wel iets kwijt: “De vraag naar duurzame oplossingen komt inmiddels overal vanuit de samenleving en dat is goed nieuws. Maar ik wil mijzelf niet op de borst kloppen voor iets dat ik eigenlijk vanzelfsprekend vind. Nergens om, maar wij en meerdere collega’s begonnen al vijftien jaar geleden rekening te houden met het duurzaam gebruik van materialen. En sinds 2021 moet alles ook al voldoen aan de BENGnorm (‘Bijna Energie neutrale Gebouwen’; richtlijnen voor de energieprestatie van gebouwen als het gaat om verwarmen en koelen, het primair gebruik van fossiele energie en het aandeel van hernieuwbare energie, red.). Ik juich dat enorm toe, maar de uitdaging waar we allemaal voor staan is zó groot dat ik graag ‘geen woorden maar daden’ als motto neem. We moeten gewoon dóén.”

Energie

Met zijn drieënzestig jaar is Atsma zich ervan bewust dat het grootste deel van zijn carrière achter hem ligt. Toch heeft hij bepaald niet het gevoel ‘klaar’ te zijn. “Oh zeker, de jaren gaan tellen”, zegt de architect. “Dat merk ik vooral bij de Mountainbike-club die ik zelf jaren geleden heb opgericht. Ik reed altijd voorop door die bossen; nu hobbel ik er wat achter aan, haha. En gaan we met het ploegje naar de Harz dan neem ik wel eens een afslag eerder, richting het terras. Nou ja, daar kan ik heel veel vrede mee hebben. Maar mijn werk doe ik nog altijd met veel plezier, ik voel mij een bevoorrecht mens. Ik ben niet ijzersterk in het onderhouden van relaties, maar dat mensen met wie ik ooit heb samengewerkt jaren later nog eens bij me aankloppen, omdat het gevoel goed is; dat is fantastisch. Ik krijg nog steeds heel veel energie van mensen die samen met mij iets moois willen bouwen.

Marten Atsma in vogelvlucht

Geboortedatum: 17 februari 1960

Geboorteplaats: Leeuwarden

Groeide op in Leeuwarden, waar vader een bedrijf had voor slagersbenodigdheden.

Moeder Atsma was ook ondernemer en de creatieveling in het huis. Na MTS en HTS trok Atsma een jaar door Canada en midden jaren tachtig (vorige eeuw) studeerde hij bouwkunde aan de TU Delft, waar architect Gunnar Daan hem naar toe stuurde. Atsma werkte vervolgens bij bureaus in Delft, Enschede en Hurdegaryp om vervolgens in 1990 voor zichzelf te beginnen in Harlingen. In 1995 volgde een verhuizing naar Leeuwarden en later naar Oentsjerk.

Meer informatie en portfolio: https://marten-atsma.nl/

Veelzijdig adviseur bij nieuw- en verbouw

De vraag van opdrachtgevers omzetten in een concreet bouwwerk: dat is wat de adviseurs en ingenieurs van Boorsma BV met vestigingen in Drachten, Amersfoort en Urk doen. “We zijn breed inzetbaar in alles wat met bouwen te maken heeft”, aldus projectmanager Matthias Noordhuis.

De vier nieuwe werkvelden van het bedrijf, dat sinds kort de nieuwe naam Boorsma

BV draagt, zijn BOUW, INFRA, WATER en BODEM. “Ze staan duidelijk op onze nieuwe website vermeld. De nieuwe huisstijl en look is overzichtelijk en maakt duidelijk wat we precies doen. De naam Boorsma BV - met als ondertitel Adviseurs en Ingenieurs - is korter en krachtiger dan de oude naam ingenieursbureau Boorsma. We werden altijd al kortweg Boorsma genoemd”, legt Noordhuis uit.

Opdrachtgevers kunnen bij Boorsma

BV terecht voor bouwadvies- en ontwerpvraagstukken. “We hebben alle specialisten en disciplines onder één dak. We werken van het prille begin tot aan de oplevering mee aan projecten. Ikzelf ben bouwkundige en projectmanager en zorg samen met mijn collega’s voor de bouwkundige uitwerking en het projectmanagement op basis van het esthetisch ontwerp. Natuurlijk altijd in nauw overleg met de opdrachtgever. Het begint allemaal met het in kaart brengen van de wensen en eisen van de opdrachtgever.”

De adviseurs en ingenieurs van Boorsma

BV staan de opdrachtgevers van het begin tot het eind bij als het gaat om nieuw- of verbouw. “We geven advies en pakken het bouwkundige en constructieve werk vervolgens op voor de klant, zoals we bijvoorbeeld hebben gedaan voor IKEA, Aldi en Bedrocan”, zegt Noordhuis. “We begeleiden in vergunningstrajecten bij

gemeenten, maken financiële haalbaarheid inzichtelijk, stellen tekeningen en berekeningen op voor onder andere de funderingen, staalconstructies en vragen offertes aan bij aannemers. We doen dit veelal perceelsgewijs. We ‘knippen’ het gebouw als het ware in stukken, zoals de staalconstructie, de installaties en de dakbedekking. Vaak krijgen we zo 6 of 7 percelen. Dat is een groot voordeel voor de opdrachtgever. De opdrachtgever heeft op deze manier zowel rechtstreeks contact als een contract met de uitvoerende aannemers en is niet afhankelijk van een hoofdaannemer die de bouwwerkzaamheden verdeelt over de onderaannemers. Wij verzorgen verder de gehele coördinatie met alle aannemers tijdens de bouw en zitten er bovenop dat alles goed verloopt.”

Het meest recente project is de uitbreiding van de in 2017 door Boorsma begeleide nieuwbouwvestiging in Emmeloord voor de firma Bedrocan, producent van legale medicinale cannabis van farmaceutische kwaliteit. Dit voor het ministerie van VWS. Boorsma verzorgt hiervoor het projectmanagement en de bouwcoördinatie.

Met elkaar

Het meewerken aan het omzetten van de vraag van de opdrachtgever naar een concreet bouwwerk, is bijzonder fijn, zo geeft Noordhuis aan. “Het geeft veel voldoening om samen aan een project te werken. Eerst zit je met de opdrachtgever om de tafel, dan

ga je de markt op voor offertes op basis van de tekeningen en bestekken. Vervolgens heb je te maken met een serie aannemers, die het gebouw maken en moet je de werkzaamheden goed op elkaar afstemmen. Uiteindelijk is er een bouwwerk gerealiseerd waar de opdrachtgever tevreden en blij mee is. Dat is het mooiste van dit vak.”

Ambitie

Kwaliteit en zorgvuldig werken staan bovenaan bij Boorsma BV. “Dat blijft zo. Verder willen we licht blijven groeien en blijven doen waar we goed in zijn. Maar we willen ook buiten onze comfortzone treden. We doen dit al met onderzoek naar gevelgeluidsisolatie. Voor Rijkswaterstaat inspecteren we woningen die te maken hebben met geluidsoverlast langs wegen. We maken een geluidsberekening en geven advies over geluidsmaatregelen. Vervolgens pakt de Rijkswaterstaat de uitvoering op. Zo zijn we op heel veel terreinen werkzaam.”

“Opdrachtgevers vanaf begin tot eind bijstaan bij nieuw- of verbouwopgaven”

“We hebben alle specialisten en disciplines onder één dak”

Starten met exporteren naar onze oosterburen?

Wil je starten met exporteren dan is uiteraard de vraag naar welk land je dat wil gaan doen. Duitsland (85 miljoen inwoners) is ons belangrijkste exportland. Maar liefst 23 procent (€ 133 mrd euro) van onze export gaat naar onze oosterburen en het is lekker dichtbij. Logisch dat veel startende exporteurs hun pijlen daarom richten op Duitsland.

Veelal begint een avontuur met een eerste klant of geïnteresseerde. Via de mail word je benaderd door een Duits bedrijf die meer informatie over je product of dienst wenst. De eerste communicatie wordt dan opgezet en informatie wordt uitgewisseld. Uiteindelijk kan dit resulteren in een eerste offerte of zelfs een opdracht. Dan begint het echt te kriebelen. Als je aan deze klant mag leveren, kun je óók aan andere soortgelijke bedrijven in Duitsland leveren. Een logische en tegelijkertijd uitdagende conclusie.

Maar hoe ga je deze vraag organiseren? Ga je alles zelf doen? Ga je al deze potentiële klanten zelf bezoeken? Weet dat de afstanden in Duitsland even wat anders zijn dan die in Nederland. Neem de afstand tussen Hamburg en München, dat is maar liefst 800 kilometer.

voorbereid. Wil je hem kunnen overtuigen dan is het belangrijk dat je op alle vragen een antwoord hebt. Ken je markt en je concurrenten en zorg voor een goede pitch waarin je USP’s duidelijk naar voren komen. Heb je op bepaalde gebieden onvoldoende specifieke kennis dan kan het nuttig zijn een collega met die expertise mee te nemen. Communicatie begint met taal. Hoewel de jongere generatie het Engels aardig beheerst is het spreken en schrijven van de Duitse taal heel belangrijk in het opbouwen van je relatie. Met Engels alleen kom je er niet!

ART 1

Veel bedrijven kiezen er daarom voor om te gaan werken met distributeurs of handelsagenten. Een handelsagent, in het Duits een “Handelsvertreter”, is een goede optie als het over relatief grote bedragen gaat. Zij kopen geen producten van je in, maar kennen de markt en leggen het contact met potentiële afnemers. Zij ontvangen voor hun dienst een commissie en mogelijk een maandelijkse vergoeding.

In mijn podcast EXPORTVERHALEN sprak ik met een Friese ondernemer die woonachtig is in Duitsland en als Handelsvertreter voor diverse Nederlandse ingrediëntenleveranciers actief is. Hij gaf een paar interessante tips over zijn Duitse klanten: Houd rekening met de grootte van veel bedrijven. Vaak zijn deze aanzienlijk groter dan Nederlandse evenknieën. Vaak is ook hun behoefte daardoor veel groter. Dan moet je wel kunnen leveren. Duitsers zijn over het algemeen loyaal aan hun leveranciers. Bij het penetreren van een markt is het daarom beter om met een nieuw product te komen dan te proberen een bestaand product te vervangen.

Een Duitse firma zal je niet meteen uitnodigen voor een gesprek. Ze zullen je eerst veel vragen stellen waarop je schriftelijk mag reageren. Is het voordeel voor hen duidelijk, dan kun je een uitnodiging krijgen. Weet dat een Duitser zich heel goed

Duitsland is een volwassen markt. Dat betekent dat vrijwel alle interessante aanbieders zich al op deze markt begeven. Dus veel concurrentie. Hierdoor zitten ze in Duitsland niet echt op je te wachten, tenzij je het verschil kunt maken. Weet tot slot ook dat een Duitser niet over één nacht ijs gaat. Zeker in traditionele markten betekent dit dat het jaren kan duren eer je omzet realiseert. Kun je hieraan voldoen, dan ligt er echter een heel interessante markt om de hoek.

Evert Jan Schouwstra is Managing Director van World Trade Center NoordNederland / Leeuwarden Center for Export & Import

Tijd om in te stappen:

Elektrische deelauto’s in jouw dorp of wijk

Sinds kort rijden ze veelvuldig voorbij in Akkrum, IJlst en Gaasterland (standplaats Warns): elektrische deelauto’s. Op initiatief van de Freonen, Energie VanOns en Friesland Huur worden deze fossielvrije deelauto’s nu bereikbaar voor een groot publiek. “Onze samenleving is rijp voor het delen van een auto”, vertellen Johan ten Brinke en Sicco Beerda namens de initiatiefnemers. Het grote doel? “Binnen 5 jaar 500 fossielvrije deelauto’s in heel Friesland.”

“Sinds oktober 2022 loopt de pilot. Samen met lokale energiecoöperaties zijn tientallen gebruikers gevonden om een lokale deelauto rendabel te maken. Voor de volgende fase van het Friese deelauto-project zoeken we nu enthousiaste lokale organisaties of personen die in hun dorp, wijk of buurt voortrekker willen zijn. In het voorjaar verwachten we de pilotfase af te ronden en organiseren we overal in de provincie voorlichtingsavonden”, aldus Ten Brinke en Beerda, het lokale karakter van de pilot benadrukkend. “In de grote steden gaat het wel goedkomen met deelauto’s. Grote commerciële aanbieders kunnen daar genoeg geld aan verdienen. Maar in het noorden van het land komen dan alleen Leeuwarden en Groningen in beeld, want het dunbevolkte platteland is commercieel gezien niet interessant. De Freonen, Energie VanOns en Friesland Huur vinden dat ook de inwoners van kleinere steden en dorpen hiervan moeten kunnen profiteren. Daarom organiseren zij het nu zelf.”

Hoe werkt het?

Wil je ook elektrische deelauto’s in jouw dorp of wijk? Vind dan minstens 10 geïnteresseerden in je omgeving die het concept een jaar lang willen testen. Vervolgens

komen de Freonen, Energie VanOns en Friesland Huur in actie. Binnen afzienbare tijd worden de elektrische deelauto’s geregeld, eventueel aangevuld met een laadpaal. Friesland Lease levert en onderhoudt de auto’s, in samenwerking met verschillende merkdealers. Met behulp van de WeGo-app open en sluit je de voertuigen op eenvoudige wijze. Zelf hoef je enkel nog in te stappen!

De voordelen zijn legio, vindt Beerda, zelf tevreden gebruiker van de deelauto’s in IJlst. “Uiteindelijk gaat iedereen elektrisch rijden, maar op dit moment is dit enkel weggelegd voor de happy few. Een deelauto democratiseert elektrisch rijden. Zo wordt het bereikbaar voor iedereen. Bovendien is de milieuwinst dubbel: er hoeven minder auto’s gemaakt te worden en mensen gaan bewuster rijden. Ten slotte hecht de jeugd steeds minder aan autobezit. Delen is voor de volgende generatie gewoon een slimmere vorm van 'hebben’. Daar speelt dit project op in.”

Deelauto

De kosten van bezit en gebruik zijn de afgelopen jaren enorm toegenomen, met name als gevolg van sterk verhoogde brandstofprijzen en hogere aanschafkosten.

“Vooral het laatste leidt ertoe dat oudere auto’s langer als tweede auto op de weg blijven”, stellen Beerda en Ten Brinke. “Een auto staat 95% van de tijd stil. Een tweede auto zelfs 99% van de tijd. Dat is best dom voor zo’n duur en energieslurpend ding. Het introduceren van deelauto’s is een effectieve manier om het totale autobezit te verkleinen en fossiele auto’s te vervangen door elektrische varianten. Niet alleen worden we zo minder afhankelijk van fossiele brandstoffen, ook zorgen we ervoor dat er minder nieuwe auto’s gemaakt hoeven te worden. Bovendien bespaar je zo flink qua CO2-uitstoot. Want een goed gebruikte deelauto vervangt maar liefst negen (!) andere auto’s.”

“Bij de pilot zijn op dit moment drie dorpen betrokken”, vatten Beerda en Ten Brinke de situatie samen. “Een aantal andere dorpen en regio’s (waaronder Ameland) hebben zich inmiddels ook als kandidaat aangemeld. Wordt jouw dorp of wijk de volgende?”

Scan voor meer informatie de QR-code.

(Ver)bouwen is meer dan het uitvoeren van een opdracht.

Boerfinne 12, Aldtsjerk 058 256 10 71

info@hooghiemsterbouw.nl hooghiemsterbouw.nl Ontzorgend

Duurzame

Doeners: Kooi Camerabeveiliging

De ruim 200 medewerkers van Kooi zetten zich dagelijks in voor de beste tijdelijke camerabeveiliging en broeidetectie in Europa. Hiermee levert het Drachtster bedrijf continu een bijdrage aan de voortgang van de bouw van een (duurzame) toekomst.

Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) spelen al jaren een grote rol bij de (door)ontwikkeling van de producten van Kooi. Zo is de UFO GO ontwikkeld. Een camerasysteem dat volledig zelfvoorzienend draait op zonnepanelen. Door het kleine energieverbruik kan de UFO GO het hele jaar door in het veld staan. Daarnaast hebben al onze camerasystemen een laag energieverbruik. Als op locatie

geen krachtstroom aanwezig is, levert Kooi duurzame energievoorziening. Het beste voorbeeld hiervan is de Solar Power Unit, een stroomvoorziening die volledig op zonneenergie draait. Verder stralen onze camera’s tijdens de avond en nacht geen kunstlicht maar infrarood licht uit tijdens hun detectie. Zo wordt het leven van mens én dier niet verstoord.

Kooi timmert internationaal flink aan de weg, inmiddels zijn wij hierdoor in 14 landen actief. Duurzame groei en sociaal ondernemen speelt daarbij een belangrijke rol. Om dit nog meer te verankeren in de bedrijfsvoering is Kooi in 2022 gestart met het ‘Green Team.’ Een aantal interne ambassadeurs geven hierin samen ‘handen en voeten’ aan het realiseren van de duurzame ambities van Kooi. Zo is Kooi in 2022 voor de 1e maal gecertificeerd voor de CO2-prestatieladder en zijn de nieuwe kantoren volledig ingericht met circulair meubilair. Ook zijn er afspraken gemaakt met talentenbedrijf Caparis om een deel van de productie over te nemen en worden er enkel nog elektrische voertuigen toegevoegd aan het wagenpark van Kooi.

In de komende periode zal de focus liggen op de verdere verduurzaming van de producten en de uitrol van het vitaliteitsplan binnen Kooi. Duurzaamheid wordt meer en meer één van de pijlers binnen de groeiambities van Kooi. We zeggen binnen Kooi dan ook niet voor niets: ‘Let’s secure a sustainable future. Together!’

Digitaal vergaderen, lekker efficiënt, maar pas nog even op

Weg met de misère van het Corona-tijdperk. Weet jij nog hoe het was? Niet echt fijn, maar ik ben ook al snel weer kwijt hoe het ging. Soms ervaar ik nog het ongemakkelijke van het geven van een boks, een hand of een diepe buiging met brede glimlach als ik mijn cliënten op kantoor verwelkom. Heb jij dat ook? Tijdens de afgelopen nieuwjaarsrecepties hoorde je: "toch zo gek nog niet dat ik het de afgelopen twee niet kon bezoeken, maar nu ik weer mag vind ik het ook wel weer gezellig." Sommigen zien dit soort recepties als een "moetje" anderen als een "magje". Je zou zeggen: digitaal vergaderen scheelt tijd en CO2-uitstoot; dat gaat nooit meer weg. Maar pas op; de werkelijkheid is anders.

Afschaffing tijdelijke wet digitaal vergaderen Veel rechtspersonen (zoals B.V's, coöperaties, stichtingen, verenigingen) hebben de afgelopen periode gebruik gemaakt van de mogelijkheid om digitaal te vergaderen. Dit, op grond van de Tijdelijke wet COVID-19 Justitie en Veiligheid. In de praktijk is het online vergaderen eerder regel dan uitzondering geweest. Het heeft duidelijk in een behoefte voorzien. De formaliteiten rondom het vaststellen van jaarstukken, begrotingen, benoemingen van bestuurders en het nemen van allerlei andere besluiten kon tot 1 februari jongstleden op die manier plaatsvinden. Nu kan dat niet meer!

Digitaal vergaderen is nu voor rechtspersonen alleen nog mogelijk als dit nadrukkelijk in de statuten staat vermeld. Staat dit niet in de statuten, dan moet er weer op de ouderwetse manier op een fysieke bijeenkomst vergaderd worden. Wel weer zo gezellig, maar het levert geen tijdswinst op en het wordt vaak als niet efficiënt ervaren. Anderzijds kan fysieke aanwezigheid wel betere input van eenieder betekenen, wat weer tot een beter besluit kan leiden. Wil men echter toch de mogelijkheid houden om digitaal te vergaderen en de statuten staan dit niet toe, dan moet je wel even langs de notaris voor een statutenwijziging.

Een mogelijk nieuw wetje

Omdat online vergaderen tegenwoordig niet meer valt weg te denken, komt er waarschijnlijk een nieuwe wet: de ‘Wet digitale vergadering privaatrechtelijke rechtspersonen’. B.V's, N.V's, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen (verzekeraars) kunnen in hun statuten op grond van deze wet bepalen dat vergaderingen volledig digitaal, fysiek of hybride kunnen worden gehouden. Een gang naar de notaris blijft dan nog steeds nodig.

Verenigingen en Verenigingen van Eigenaars van appartementen hoeven op grond van de nieuwe wet niet meer hun statuten aan te passen om digitaal te mogen vergaderen. Zij hoeven dus niet naar de notaris. De algemene ledenvergadering kan - na de inwerkingtreding - een machtiging verlenen aan het bestuur om een hybride of volledig digitale vergadering te houden. Er zal dan voldoende draagvlak onder de leden moeten heersen om helemaal of gedeeltelijk online te mogen vergaderen.

Kortom: voorkom dat na 1 februari 2023 digitaal genomen besluiten vernietigd kunnen worden en informeer even bij de notaris hoe het zit met de B.V., vereniging of andere rechtspersoon waarin jij deelneemt.

Karin Rientjes is notaris en mediator bij Rientjes Notariaat te Sneek. Meer weten: info@rientjesnotariaat.nl 0515-435.600

Wij zijn de specialist op het gebied van zakelijke (mobiele) telefonie, professionele camerabeveiliging en datanetwerken van Noord-Nederland. Wij ontzorgen u volledig; met optimale verbinding als resultaat. Bij ons heb je alles binnen bereik.

Benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Bekijk oplossingen en lees verhalen van onze klanten op www.faber-telecom.nl.

IJZERSTERK VOOR UW BEDRIJF