Automatyka 12/2020

TEMAT NUMERU Programowanie robotów przemysłowych CENA 15,00 ZŁ (W TYM 8 % VAT)

ROZMOWA 24

SPRZĘT I APARATURA 42

Tomasz Nowak KUKA Polska

Przemysłowe komputery IPC

PRZEMYSŁ 4.0 69

AUTOMATYKA ISSN 2392-1056

INDEKS 403024

AUTOMATYKAONLINE.PL

12/2020

Your Global Automation Partner

Digital Automation Company Stwórz z nam swoją fabrykę przyszłości Inteligentne czujniki dostarczające szeregu dod pozwalające na szybką i wygodną zmianę ich parametrów pod konkretne potrzeby produkcyjne Systemy IO do zbierania i przetwarzania istotnych danych z procesu z możliwościami lokalnego, autonomicznego sterowania Systemy identyfikacji RFID – jedna z kluczowych technologii w fabryce przyszłości, umożliwiająca śledzenie produkcji, usprawniająca procesy logistyczne przepływu materiałów i zarzadzania gotowymi produktami Turck Cloud oraz pełna gama urządzeń dostępowych do przechowywania i analizy danych w chmurze ułatwiających podejmowanie decyzji biznesowych www.turck.com/tcs

MEET GOPAL Our GoPal solution set new standards for flexibility and safety in robotization of internal pallet transport

Our GoPal autonomous mobile robots can be onboarded in a few days and requires almost no site adaptation or hand-holding.

You get all the benefits of automation – and none of the hassle Dystrybutor w Polsce: 5sAUTOMATE sp. z o.o. | ul. Graniczna 105 | 54-530 Wrocław | email: info@5sAUTOMATE.com | tel. + 48 664 064 170

POSTAW NA ROZWÓJ ZAWODOWY Profesjonalne szkolenia dla przemysłu oraz kadry inżynierskiej

CENTRUM SZKOLENIOWE SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP

SZKOLENIA Programowanie robotów ABB – kurs podstawowy - szkolenie u klienta

Programowanie robotów KUKA – kurs podstawowy - szkolenie w Instytucie - szkolenie u klienta

Programowanie robotów Comau – kurs podstawowy - szkolenie u klienta

Szkolenie zaawansowane z programowania robotów KUKA - szkolenie w Instytucie - szkolenie u klienta

Centrum Szkoleniowe PIAP Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP

Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Tel. 22 874 0 194, 198

www.piap.pl cspiap@piap.NWMCUKGYKE\ IQX pl

OD REDAKCJI

Szanowni Państwo, Przed nami numer zamykający rok trudny, naznaczony pandemią COVID-19.

Sytuacja na globalnym rynku w znacznym stopniu wpłynęła na zawartość czasopisma – donosiliśmy o opracowywanych nowych czujnikach, rozwiązaniach automatyki oraz aplikacjach robotycznych. Hasła koronawirus, pandemia, dystans, COVID-19, Sars i szereg innych opanowały nasze artykuły. Śledziliśmy nowości, które miały wspierać społeczeństwo w obronie przed zaraşeniem.

W swojej działalności wydawniczej pamiętamy o naszym głównym celu, przygotowujemy więc artykuły poruszające tematy będące przedmiotem zainteresowania naszych Czytelników. Tematem wiodącym bieşącego numeru jest programowanie robotów przemysłowych. Po sukcesie artykułu o podobnym tytule (Pomiary Automatyka Robotyka, nr 11/2012), tym razem fokus został skierowany na koboty i ich wykorzystanie w przemyśle i laboratoriach badawczych. Nowe rozwiązania są wynikiem nastawienia na zapewnienie bezpieczeństwa i pozwalają na odstąpienie od tradycyjnego odgradzania robotów przemysłowych od pracowników, umoşliwiając ich współpracę.

Drugi z redakcyjnych artykułów porusza tematykę komputerów przemysłowych IPC stosowanych w procesach produkcyjnych. W praktyce pod tym pojęciem kryją się komputery w wersji Box PC, komputery typu embedded, komputery panelowe, terminale POS, komputery HMI, urządzenia jednopłytkowe, a nawet specjalnie zaprojektowane wersje serwerów kasetowych. Naleşy wspomnieć teş o Przemyśle 4.0 i Przemysłowym Internecie Rzeczy. To trendy technologiczne, które wpływają na obraz obecnego przemysłu i nie pozostają bez wpływu na rozwój komputerów IPC. Stałym Czytelnikom działu Prawo i normy polecamy tym razem dwa artykuły. Pierwszy z nich jest poświęcony problemom napotykanym podczas wdraşania automatyki i robotyki w przedsiębiorstwie, które często stanowią wyzwanie organizacyjne, finansowe i prawne. Drugi artykuł odnosi się do aspektów etycznych aktywności sztucznej inteligencji w dziedzinie edukacji, nauki i kultury.

Wszystkim naszym Czytelnikom, Współpracownikom, Reklamodawcom i Sympatykom şyczymy pięknych i wesołych Świąt Boşego Narodzenia oraz wielu powodów do satysfakcji w 2021 roku!

Redakcja miesięcznika „ Automatyka�

4

AUTOMATYKA

WIEDZA I PRAKTYKA

DLA INŻYNIERÓW I MENEDŻERÓW

ZAMÓW PRENUMERATĘ

WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL/AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI REDAKTOR NACZELNA Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl REDAKCJA MERYTORYCZNA Małgorzata Kaliczyńska REDAKCJA TEMATYCZNA Sylwia Batorska WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki SEKRETARZ REDAKCJI Urszula Chojnacka tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl MARKETING I REKLAMA Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl

Z BRANŻY

8

PRODUKTY

16

ROZMOWA 24

Rok 2020 – akceleratorem robotyzacji i digitalizacji Rozmowa z Tomaszem Nowakiem, dyrektorem KUKA Polska

TEMAT NUMERU Koboty – w przemyśle i laboratoriach badawczych

28

Skamer-ACM – integratorem robotów Kassow Robots

41

PRZEGLĄD SPRZĘTU I APARATURY Przemysłowe komputery IPC

42

Maszyna na miarę Przemysłu 4.0 – inteligencja i modułowość

50

Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl PRENUMERATA I KOLPORTAŻ Elżbieta Walczak tel. 22 874 03 51 elzbieta.walczak@piap.lukasiewicz.gov.pl SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA Ewa Markowska KOREKTA Ewa Markowska, Elżbieta Walczak DRUK Zakłady Graficzne „Taurus” Roszkowscy Sp. z o.o.

Nakład: 4000 egzemplarzy REDAKCJA Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl WYDAWCA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.

24

ROK 2020 – AKCELERATOREM ROBOTYZACJI I DIGITALIZACJI Korona-kryzys czy korona-szansa – jak powinniśmy traktować pandemię w odniesieniu do robotyzacji? W jaki sposób COVID-19 może nas przybliżyć do krajów bardziej zaawansowanych technologicznie? Jakie możliwości oferuje otworzone w Tychach Zrobotyzowane Centrum Aplikacyjne KUKA? O tym i innych aspektach rozwoju szeroko pojętej automatyzacji w Polsce mówi Tomasz Nowak, dyrektor KUKA Polska.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów

6

promocyjnych.

AUTOMATYKA

SPIS TREŚCI

28

KOBOTY – W PRZEMYŚLE I LABORATORIACH BADAWCZYCH Artykuł przedstawia charakterystyczne cechy kobotów wybranych producentów, odróżniające je od standardowych robotów przemysłowych. Na tym tle wskazuje, jak przemysł zmienił nastawienie do zapewnienia bezpieczeństwa, co umożliwiło odstąpienie od tradycyjnego odgradzania robotów przemysłowych od pracowników, na korzyść współpracy tych urządzeń z ludźmi. Ponadto wskazuje, w jakim kierunku zmierzają aktualnie prowadzone prace badawcze dotyczące kobotów.

PRAWO I NORMY Wyzwania prawne we wdrażaniu automatyki 54 i robotyki w przedsiębiorstwie Sztuczna inteligencja w służbie edukacji, badań naukowych i kultury

56

RYNEK Przepływomierz termiczny Proline t-mass F/I 300/500

58

SCHUNK ADHESO – chwytaki adhezyjne

60

Netilion – nowy ekosystem IIoT

63

Świat wchodzi szybciej w erę transformacji cyfrowej

64

Rynek pracy 2025 r.

PRZEMYSŁOWE KOMPUTERY IPC

WYDARZENIA Transformacja cyfrowa w ofercie Schneider Electric

PRZEMYSŁ 4.0 BIBLIOTEKA WSPÓŁPRACA

67 69 88 89

LUDZIE Beata Izabela Pilarek, specjalista ds. kontaktów z klientami, Emerson Process Management 90 12/2020

42

Komputery IPC (Industrial PC), czyli cieszące się coraz większą popularnością komputery przemysłowe to bardzo szeroka grupa sprzętu stosowanego w warunkach przemysłowych. W praktyce, pod pojęciem tym ukrywają się komputery w wersji Box PC, komputery typu embedded, komputery panelowe, terminale POS, komputery HMI, urządzenia jednopłytkowe, a nawet specjalne zaprojektowane wersje serwerów kasetowych.

7

Z BRANĹťY

POLSKIE PRZEDSIĘBIORSTWA CORAZ BARDZIEJ ZAAWANSOWANE CYFROWO Jak wynika z badania 2020 Global Technology Leadership Study, przeprowadzonego przez firmÄ™ doradczÄ… Deloitte, aş 82% polskich firm przeszĹ‚o w ostatnim czasie lub planuje przejść transformacjÄ™ technologicznÄ…. Ponad jedna piÄ…ta z nich chce dziÄ™ki temu poprawić swojÄ… pozycjÄ™ na rynku. Tegoroczne badanie zostaĹ‚o przeprowadzone w 69 krajach.

Wzięło w nim udział ponad 1300 osób reprezentujących 22 branşe i zajmujących stanowiska z obszaru zarządzania technologiami.

Eksperci Deloitte szczególną uwagę zwrócili na organizacje reprezentujące tzw. cyfrową awangardę, tj. mające strategię cyfrową oraz dział IT, który aktywnie reaguje na postępującą digitalizację i rozwój nowoczesnych technologii. – W global-

nym badaniu cyfrowi liderzy stanowili 11,6% ankietowanych, zaś w Polsce 19%. Ponad jedna czwarta polskich respondentów wskazała, şe ich dział IT postrzegany jest jako lider rynkowy, a 67% ankietowanych deklaruje, şe strategia cyfrowa jest obecna w całej organizacji lub w kluczowych jej obszarach – mówi Daniel Martyniuk, partner i lider Technology Strategy & Transformation w Deloitte.

Polscy respondenci jako priorytet biznesowy wskazują klienta (67%). Cyfrowa awangarda skupia się na innowacjach (53%) i cyberbezpieczeństwie (33%), natomiast organizacje o standardowym poziomie rozwoju technologicznego większą wagę przywiązują do wydajności (48%) i redukcji kosztów (44%).

ROZWĂ“J AR/VR NAPĘDZANY PANDEMIÄ„ WedĹ‚ug prognoz International Data Corporation (IDC) Ĺ›wiatowe wydatki na rzeczywistość rozszerzonÄ… i wirtualnÄ… wzrosnÄ… z nieco ponad 12 mld dolarĂłw w tym roku do 72,8 mld dolarĂłw w 2024 r. Średni wskaĹşnik rocznego wzrostu (CAGR) wydatkĂłw na AR/VR wyniesie 54%.

Największe inwestycje w zakresie komercyjnego uşycia będą dotyczyły głównie szkoleń (4,1 mld dolarów), konserwacji przemysłowej (4,1 mld dolarów) i prezentacji w handlu detalicznym (2,7 mld dolarów). – Zaobserwowaliśmy ogromny wzrost zaintereso-

wania komercyjnego zarówno rzeczywistością wirtualną, jak i rozszerzoną, napędzany przez pandemię. Organizacje róşnej wielkości wykorzystują technologie do przechwytywania i przekazywania wiedzy między doświadczonymi i nowymi pracownikami, ulepszania i usprawniania działań w terenie oraz rozwoju współpracy między pracownikami pierwszej linii – mówi Tom Mainelli, wiceprezes grupy ds. urządzeń i badań konsumenckich w IDC. Pod względem geograficznym największe łączne wydatki na AR/VR odnotują Chiny, chociaş ich udział w całkowitej światowej wartości ma spaść z ponad 50% w 2020 r. do nieco ponad 36% w 2024 r. Drugie miejsce zajmą Stany Zjednoczone z prognozą CAGR na poziomie 75,1%. Dla Europy Zachodniej ten wskaźnik osiągnie według prognoz 72,8%.

!

FIIX W STRUKTURACH ROCKWELL AUTOMATION Firma Rockwell Automation przejęła kanadyjską spółkę Fiix, specjalizującą się w chmurowych rozwiązaniach w zakresie konserwacji. Fiix oferuje oparty na sztucznej inteligencji komputerowy system zarządzania konserwacją infrastruktury IT (CMMS), który ułatwia planowanie operacji, zarządzanie oraz przewidywanie awarii sprzętu. Dzięki CMMS firmy mogą zwiększyć wydajność oraz zmniejszyć ilość odpadów, zredukować zuşycie energii i wygenerować oszczędności. Fiix zostanie włączony do segmentu operacyjnego Software & Control firmy Rockwell Automation.

System CMMS tworzy przepływy pracy w celu planowania, organizowania i śledzenia konserwacji infrastruktury. Bezproblemowo łączy się z systemami biznesowymi i podejmuje decyzje w oparciu o dane. Fiix zarządza ponad dwoma milionami

8

aktywów i tworzy ponad sześć milionów zleceń pracy rocznie. – Wierzymy, şe przyszłość zarządzania zasobami przemysłowymi opiera się na wydajności.

Przejmując firmę Fiix, otrzymujemy równieş know-how, dzięki któremu nasi klienci zyskają pełny wgląd w zintegrowane dane w zakresie automatyzacji, produkcji i konserwacji, co pomoşe monitorować i poprawiać wydajność aktywów oraz optymalizować sposób wykonywania prac konserwacyjnych – mówi Tessa Myers, wiceprezes ds. zarządzania produktami, oprogramowania i sterowania w Rockwell Automation.

" #

$% &

'

AUTOMATYKA

Z BRANŻY

DANFOSS TWORZY DANFOSS CLIMATE SOLUTIONS © 2020 SCHUNK GmbH & Co. KG

1 stycznia 2021 r. segmenty Danfoss Cooling oraz Danfoss Heating zostaną połączone, tworząc wspólnie organizację Danfoss Climate Solutions. Decyzja wiąże się z przyjętą przez Danfoss strategią, zakładającą osiągnięcie przez firmę pozycji unikalnego gracza w skali światowej, silnie skoncentrowanego na realizacji założeń tzw. zielonej agendy i wspierającego klientów ze wszystkich ogniw łańcucha dostaw.

Danfoss Climate Solutions będzie dostarczać zintegrowane rozwiązania z zakresu energooszczędności, niezbędne do spełnienia założeń porozumienia paryskiego i koncepcji Europejskiego Zielonego Ładu. Silną przesłanką do połączenia obu segmentów jest fakt, iż 40% energii na świecie zużywane jest przez instalacje grzewcze i chłodnicze wykorzystywane w budynkach. Stanowisko prezesa nowej organizacji obejmie Jürgen Fischer, pełniący do tej pory tę funkcję dla Segmentu Chłodzenie.

HARTING NAGRODZONY W INDIACH

($") *+

12/2020

Ponad 3000 komponentów do obsługi i montażu.

schunk.com/equipped-by

R E K L A M A

Grupa HARTING Technology otrzymała kolejne nagrody.

Spółka zależna HARTING India zdobyła tytuł „Best Connector Company” przyznawany przez czasopismo branżowe BISinfotech.

W uznaniu dla działalności zespołu skupionego wokół dyrektora zarządzającego Girish Rao firmę uhonorowano prestiżową nagrodą BETA (BIS Excellence & Technovation Awards). Nagroda wzmacnia pozycję spółki zależnej działającej na rynku indyjskim.

HARTING otworzył biuro sprzedaży w Indiach w 2006 r., a dwa lata później został uruchomiony zakład produkcyjny firmy. W indyjskiej fabryce w Chennai są produkowane obudowy, wiązki kablowe i zespoły kabli dla odbiorców z branży kolejnictwa i budowy maszyn. – Jako wschodząca gospodarka Indie mają ogromny potencjał na nadchodzące lata. W związku z tym region ten odgrywa ważną rolę w naszych planach wzrostu – mówi Philip Harting, dyrektor generalny Grupy Technologicznej HARTING.

Wszystko dla Twojego robota z ramieniem przegubowym

9

Z BRANĹťY

KOOPERACJA STILL POLSKA I WOBIT Firmy WObit i STILL Polska nawiązały współpracę, w efekcie której produkowane w wielkopolskich Dęborzycach roboty mobilne będą wykorzystywane w projektach automatyzacji u klientów STILL. – Cieszymy się z formalizacji partnerstwa między naszą firmą a STILL Polska w zakresie najmłodszej, pręşnie rozwijanej części działalności spółki WObit, jaką są roboty przemysłowe. Wykorzystanie synergii między produktami obu firm i moşliwość docierania z ofertą do nowych klientów za pośrednictwem przedstawicieli handlowych partnera doskonale wpisuje się w jedno z podstawowych załoşeń firmy WObit o podąşaniu ścieşką dynamicznego rozwoju – mówi Przemysław Degórski, dyrektor rozwoju w firmie WObit.

Pojazdy WObit z serii MOBOT będą dostępne klientom STILL Polska za pośrednictwem doradców handlowych STILL.

– W wielu zastosowaniach zaspokajamy potrzeby klientów w zakresie automatyzacji, bazując na rozwiązaniach rodziny STILL iGo neo. Dostrzegliśmy jednak potencjał dalszej optymalizacji procesów transportu wewnętrznego z uşyciem kompaktowych robotów samojezdnych naszego nowego partnera. Z perspektywy klienta całość projektu będzie odtąd realizowana za pośrednictwem jednego dostawcy – konkluduje Szymon Smal, dyrektor działu Advanced Applications STILL Polska.

-.!

CYFROWE POŠĄCZENIE IT I MOTORYZACJI Specjalizująca się w rozwoju oprogramowania motoryzacyjnego firma iNTENCE zmieniła nazwę na intive automotive. Pod nową nazwą stworzy partnerstwo ze spółką intive, ekspertem w dziedzinie produktów cyfrowych. Celem jest wzmocnienie połączenia świata IT i motoryzacji. Spółka nosząca do tej pory nazwę iNTENCE jest partnerem technologicznym dla firm z branşy motoryzacyjnej, jak Audi, BMW czy VW. Wsparcie dotyczy m.in. systemów autonomicznej jazdy, sztucznej inteligencji, bezpieczeństwa IT, wirtualnej rzeczywistości i oprogramowania wbudowanego. Z kolei intive jest ekspertem w dziedzinie produktów cyfrowych z bogatym doświadczeniem w tworzeniu aplikacji internetowych i mobilnych, oprogramowania wbudowanego,

rozwiązań chmurowych, projektowania produktów i UX. Współpracuje m.in. z firmami Vorwerk, Pro7Sat1 i BASF. – Połączenie know-how obu firm stanowi bodziec do tworzenia nowych rozwiązań technologicznych. Mamy idealne kompetencje, aby wspierać klientów w projektowaniu cyfrowych doświadczeń we wszystkich aspektach mobilności.

W Polsce kompetencje z zakresu oprogramowania dla klientów automotive rozwijamy w naszym centrum w Krakowie. Planujemy poszerzenie współpracy między naszymi ekspertami z Niemiec i Polski, którzy doskonale uzupełniają się wiedzą specjalistyczną i z zakresu rozwoju produktu – mówi Sławomir Kupczyk, COO w intive.

,% &&%

TOYOTA SZKOLI ROBOTY W LABORATORIUM URZĄDZONYM JAK MIESZKANIE Koncern Toyota, jako największy producent samochodów na świecie, przeznacza ogromne nakłady na badania i rozwój. Spora część tych prac koncentruje się na technologiach motoryzacyjnych, takich jak elektryfikacja napędów czy systemy wsparcia kierowcy i autonomicznej jazdy. Japońska firma inwestuje jednak takşe w nowe dziedziny – przede wszystkim w robotykę i technologie słuşące ekologii oraz urbanistyce. Obecnie koncern postanowił pójść krok dalej i szkoli roboty w laboratorium imitującym mieszkanie.

Roboty domowe to projekt Toyota Research Institute. W ramach projektu powstało specjalne laboratorium do szkolenia

10

funkcjonowania robotów domowych w zmiennym i chaotycznym otoczeniu prywatnego mieszkania. Są w nim testowane m.in. najnowsze prototypy robota sufitowego i robotycznego chwytaka do przenoszenia delikatnych przedmiotów. W TRI roboty uczą się od ludzi zarówno w rzeczywistej przestrzeni, jak i na symulatorach. Korzystając z wirtualnej rzeczywistości, trener – widząc to samo, co widzi robot – wydaje mu polecenia wykonania szeregu róşnych czynności.

Wśród innych projektów rozwojowych Toyoty są ogromne przedsięwzięcia, jak np. budowane w Japonii miasto przyszłości Woven City oraz mniejsze projekty o zastosowaniu praktycznym lub rozrywkowym – jak robot kosmonauta Kirobo, robot koszykarz czy seria robotów do pomocy w prowadzeniu gospodarstwa domowego.

* #

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

INFRASTRUKTURA BIZNESOWA CYBERPRZESTĘPCĂ“W Firma Trend Micro Incorporated, ekspert w dziedzinie zabezpieczeĹ„ cybernetycznych, opublikowaĹ‚a analizÄ™ podziemnego rynku usĹ‚ug hostingowych. CyberprzestÄ™pcy uĹźywajÄ… do prowadzenia dziaĹ‚alnoĹ›ci róşnych typĂłw podziemnych usĹ‚ug hostingowych i pokrewnych, np. hostingu zabezpieczonego przed organami Ĺ›cigania (tzw. bulletproof hosting), wirtualnych sieci prywatnych (VPN), serwerĂłw anonimizujÄ…cych i zabezpieczeĹ„ przed atakami typu DDoS. „BranĹźaâ€? cyberprzestÄ™pcĂłw w ramach segmentĂłw sprzedaĹźy i reklamy wykorzystuje sprawdzone oraz legalne techniki i platformy marketingowe. Analitycy znaleĹşli np. reklamÄ™ serwerĂłw przygotowanych z myĹ›lÄ… o prowadzeniu cyberprzestÄ™pczoĹ›ci, ktĂłre znajdujÄ… siÄ™ w Stanach Zjednoczonych i sÄ…Â oferowane w cenie zaledwie kilku dolarĂłw. Wiele usĹ‚ug jest sprzedawa-

nych na podziemnych forach, niektóre są dostępne wyłącznie dla zaproszonych, a inne są jawnie reklamowane i sprzedawane w legalnych mediach społecznościowych i na popularnych platformach komunikacji.

Niektórzy dostawcy usług hostingowych mają legalnych klientów i otwarcie reklamują się w Internecie, ale mają teş partnerów handlowych, którzy sprzedają ich usługi środowiskom przestępczym, o czym firma macierzysta moşe, ale nie musi wiedzieć.

* #

RS COMPONENTS ĹšWIĘTUJE 10-LECIE DESIGNSPARK DesignSpark – internetowa platforma inĹźynieryjna firmy RS Components – Ĺ›wiÄ™tuje w tym roku 10. urodziny. Towarzyszy temu wprowadzenie nowych funkcji i designu, ktĂłre odzwierciedlajÄ… uĹźyteczność i wymagania funkcjonalne ponad 970 000 czĹ‚onkĂłw spoĹ‚ecznoĹ›ci.

Nowa strona internetowa DesignSpark, która ma lokalne wersje dostępne w Chinach, Francji, Niemczech, Japonii, Ameryce Północnej i Wielkiej Brytanii, została opracowana z uwzględnieniem opinii uşytkowników, a celem było m.in. stworzenie bardziej przejrzystego i prostszego interfejsu do wy-

szukiwania i wykorzystywania treści. Ulepszone narzędzia wyszukiwania i filtrowania oraz sekcje oznaczone kolorami ułatwiają nawigację i poprawiają komfort korzystania z witryny.

Design-Spark, od momentu wprowadzenia na rynek w 2010 r., zyskał uznanie globalnej społeczności inşynierów jako narzędzie o wysokiej wartości, zapewniające rozwiązania projektowe i wsparcie dzięki szybkiemu prototypowaniu. Šatwa dostępność profesjonalnego pakietu oprogramowania DesignSpark, obejmującego PCB, narzędzia mechaniczne oraz elektryczne, umoşliwiła realizację na całym świecie milionów projektów, w których rolę odgrywają inşynierowie, twórcy technologii i studenci. Nowa witryna DesignSpark to www.rs-online.com/designspark.

", &

INŝYNIERIA CYFROWA DLA PRZEMYSŠU OBRONNEGO, LOTNICZEGO I KOSMICZNEGO ZE WSPARCIEM PLATFORMY 3DEXPERIENCE Firma Ball Aerospace wybrała platformę 3DEXPERIENCE Dassault Systèmes jako cyfrowe rozwiązanie inşynieryjne wspomagające działania związane z transformacją cyfrową. Będzie ono takşe wykorzystywane do promowania ciągłości cyfrowej przez wykorzystanie wirtualnych kopii bliźniaczych przy tworzeniu produktów dla przemysłu obronnego, lotniczego i kosmicznego. W pracach nad wdroşeniem platformy 3DEXPERIENCE Ball Aerospace będzie współpracować z Accenture. – Platforma 3DEXPERIENCE firmy Dassault Systèmes pomoşe Ball Aerospace zrealizować cele inşynieryjne ukierunkowane na stworzenie jednolitego i zintegrowanego rozwiązania – ocenia David Ziegler, wiceprezes ds. przemysłu 12/2020

zbrojeniowego i lotniczego Dassault Systèmes.

Firma Ball Aerospace tworzy innowacyjne rozwiązania kosmiczne, umoşliwia opracowywanie dokładniejszych prognoz meteorologicznych, dostarcza informacji oraz danych obserwacyjnych o naszej planecie, a takşe działa na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa sił zbrojnych. – Inşynieria cyfrowa jako narzędzie ma znaczenie krytyczne dla rozwoju przemysłu lotniczego i obronnego, zwłaszcza w kontekście czasu potrzebnego od przejścia z fazy koncepcji do gotowego programu – podkreśla Mike Gazarik, wiceprezes ds. inşynierii w Ball Aerospace.

%

, /&

11

Z BRANĹťY

COVID-19 A INFRASTRUKTURA CYFROWA Jak wynika z ostatniego badania Global Interconnection Index (GXI) publikowanego przez firmę Equinix, pandemia koronawirusa znacząco wpłynęła na plany przedsiębiorstw związane z infrastrukturą cyfrową w perspektywie najblişszych trzech lat. Dostawcy usług cyfrowych, jak równieş dostawcy technologii przewidują pięciokrotne zwiększenie przepustowości prywatnych łączy internetowych do 2023 r. Największy wpływ na ten spodziewany wzrost ma transformacja cyfrowa, zwłaszcza w wyniku zwiększonego zapotrzebowania ze strony przedsiębiorstw, które rozszerzają swoją infrastrukturę cyfrową z lokalizacji scentralizowanych do rozproszonych lokalizacji brzegowych.

Pandemia przyspiesza przechodzenie na rozwiązania cyfrowe.

Przewiduje się, şe przedsiębiorstwa wspierające pracę zdalną, takie jak firmy telekomunikacyjne czy dostawcy usług informatycznych i chmurowych, będą odpowiadać za 54% wzrostu łącznej przepustowości połączeń bezpośrednich w strefie EMEA (Europa, Bliski Wschód i Afryka), wyprzedzając inne branşe w tym regionie.

W Europie za wzrost przepustowości połączeń bezpośrednich będą w największej mierze odpowiadać metropolie, takie jak Frankfurt, Amsterdam, Paryş i Londyn, a udział całego regionu w prognozowanej zainstalowanej przepustowości globalnej wyniesie 23%.

* #

!

IIOT – SŠABE OGNIWO W PRZEMYŚLE Kaşdego dnia podejmowanych jest nawet 230 000 prób cyberataków wykorzystujących złośliwe oprogramowanie. Słabym ogniwem w sieci moşe być nie tylko komputer czy drukarka, ale teş inteligentne oświetlenie, czujniki czy system sterujący klimatyzacją. W 2014 r. cyberprzestępcy uzyskali dostęp do danych 110 mln Amerykanów przez system ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji duşej sieci sklepów.

Rok później przestępcy dostali się do fizycznej infrastruktury ukraińskiej elektrowni przez wyłączniki i zasilacze UPS, pozbawiając zasilania 230 000 odbiorców.

W 2019 r. 36% przedsiębiorstw ze światowego sektora energetyki i usług publicznych wdraşało rozwiązania z zakresu In-

ternetu Rzeczy. Na same systemy IIoT w ciągu pięciu lat na świecie wydanych zostanie prawie 950 mld dolarów. Eksperci wskazują na konieczność ochrony Przemysłowego Internetu Rzeczy oraz utworzenia międzynarodowych norm bezpieczeństwa inteligentnych urządzeń i systemów. – Kwestie cyberbezpieczeństwa powinny być uwzględniane juş na etapie projektowania i testowania urządzeń oraz infrastruktury.

Aby minimalizować ryzyko, şe rozwiązania techniczne naraşą przedsiębiorców na atak, potrzebne są międzynarodowe, ujednolicone certyfikaty bezpieczeństwa – podkreśla Jacek Zarzycki, Product Manager w firmie Eaton.

0

BEZPIECZEĹƒSTWO ELEKTRYCZNE W LICZBACH Z badania Plant Engineering 2020, dotyczÄ…cego bezpieczeĹ„stwa elektrycznego w zakĹ‚adach przemysĹ‚owych w Stanach Zjednoczonych, wynika, Ĺźe 9 na 10 obiektĂłw ma program bezpieczeĹ„stwa elektrycznego, ktĂłry zwiÄ™ksza Ĺ›wiadomość potencjalnych zagroĹźeĹ„ elektrycznych i samodyscyplinÄ™ w hali produkcyjnej. 97% respondentĂłw uwaĹźa, Ĺźe ich pracownicy czujÄ… siÄ™ bezpiecznie w pracy, a 80% respondentĂłw zauwaĹźyĹ‚o wzrost wydajnoĹ›ci dziÄ™ki wdroĹźonym programom bezpieczeĹ„stwa elektrycznego. Mocnym punktem zapewnienia bezpieczeĹ„stwa sÄ…Â Ĺ›rodki ochrony indywidualnej (75% respondentĂłw twierdzi, Ĺźe ich obiekty dobrze radzÄ… sobie z realizacjÄ… tego rodzaju za b e z p i e c ze n i a ) , 12

ale dość słabo wypada nacisk na szkolenie w zakresie bezpieczeństwa elektrycznego (takie działanie deklaruje 53% ankietowanych). Według 66% respondentów brak czasu na szkolenie jest głównym wyzwaniem w obszarze bezpieczeństwa elektrycznego.

W ciągu sześciu miesięcy poprzedzających badanie 66% respondentów nie miało şadnych rejestrowanych przez OSHA (Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w pracy) incydentów elektrycznych w swoich obiektach. Jednak na pytanie dotyczące łuku elektrycznego aş 31% ankietowanych odpowiedziało, şe w ich placówce wystąpił co najmniej jeden incydent z nim związany. Niestety, w 11% przypadków skutkiem była śmierć, a w 9% – trwałe kalectwo. Sprzęt uszkodzony w wyniku tego rodzaju incydentów obejmuje rozdzielnice (43%), przewody i okablowanie (43%), centra sterowania silnikami (36%) i części obiektu (9%).

'0

) 1

!

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

ROCKWELL AUTOMATION I MICROSOFT – SOJUSZ NA KOLEJNE PIĘĆ LAT Współpraca partnerska Rockwell Automation i Microsoft zostaĹ‚a przedĹ‚uĹźona o kolejne pięć lat. Celem jest opracowanie zintegrowanych, gotowych rozwiÄ…zaĹ„ dla firm produkcyjnych dziÄ™ki zastosowaniu technologii chmury.

Nowe rozwiązania mają umoşliwić oszczędność kosztów infrastruktury, poprawę wydajności i zwiększenie produktywności.

Innowacyjne narzędzia typu edge-to-cloud pozwolą na połączenie prac zespołów programistycznych, operacyjnych i konserwacyjnych za pośrednictwem jednego zaufanego środowiska danych. Dla programistów oznacza to moşliwość cyfrowego prototypowania, konfigurowania i współpracy bez inwestowania w kosztowny sprzęt. Dodatkowo ujednolicone środowisko informatyczne zapewnia zespołom IT i OT nie tylko bezpieczny dostęp do modeli danych, ale równieş opcję udostępniania ich poza macierzystą organizacją takşe partnerom biznesowym.

Firmy mogą uzyskać dostęp do rozwiązań Rockwell Automation za pośrednictwem witryny Microsoft Azure Marketplace. Do tej pory kooperanci wspólnie opracowali ponad 20 rozwiązań dla branşy Food & Beverage, artykułów gospodarstwa domowego i higieny osobistej oraz biotechnologii. Kolejne wspólnie wypracowane rozwiązania mają być udostępnione klientom Rockwell Automation i Microsoft w pierwszym kwartale 2021 r.

" #

$% &

PROGRAM LEASINGOWY DLA FIRM WDRAĹťAJÄ„CYCH AUTOMATYZACJĘ Firma Universal Robots, we współpracy z DLL – globalnym dostawcÄ… usĹ‚ug finansowych, uruchomiĹ‚a program leasingowy UR Financial Services. Celem jest uĹ‚atwienie firmom produkcyjnym wdraĹźania rozwiÄ…zaĹ„ automatyzacyjnych. – Wchodzimy na nowy poziom, ktĂłry pozwala wszystkim producentom bĹ‚yskawicznie wdroĹźyć roboty do pracy bez ponoszenia poczÄ…tkowych kosztĂłw. Program UR Financial Services oferuje uĹźytkownikom szybki, bezpieczny i przyjazny finansowo model przyspieszajÄ…cy automatyzacjÄ™ w ich fabrykach. Współpraca z DLL uĹ‚atwi rozbudowÄ™ juĹź posiadanych zasobĂłw kobotĂłw w przedsiÄ™biorstwie i wdraĹźanie nowych, a ponadto daje moĹźliwość wyprĂłbowania kobotĂłw po raz pierwszy. Pozwoli uĹźytkownikom zmaksymalizować produktywność, jakość i rentowność bez ponoszenia znacznych nakĹ‚adĂłw finansowych – podkreĹ›la Klaus Vestergaard, CFO w Universal Robots.

W ramach oferty DLL odbiorcy będą mogli skorzystać z moşliwości planowania płatności w zaleşności od przepływów pienięşnych, rozbudowywać posiadane urządzenia lub wdraşać nowe koboty w dowolnym momencie podczas trwania umowy. Na koniec okresu finansowania będą mogli kupić wyposaşenie za część pierwotnej ceny, migrować do nowszych technologii, przedłuşyć okres finansowania lub zwrócić urządzenia.

2 3

" !

OPC UA DLA MASZYN I OBRABIAREK

R E K L A M A

Organizacja VDMA opublikowała specyfikację OPC UA for Machinery.

Została ona udostępniona jako arkusz normy VDMA 40001-1, a takşe wydana przez OPC Foundation. Jest pierwszą specyfikacją opracowaną wspólnie i międzysektorowo przez grupy robocze reprezentujące róşne technologie i branşe. Opis dotyczy modułów interfejsu maszyny, które są kluczowe dla instalacji i całego sektora. Przedstawiono m.in. identyfikację maszyn w określonych przypadkach uşycia, z informacjami o producencie, numerze seryjnym i oznaczeniu typu. Jednocześnie stowarzyszenie VDW opublikowało OPC UA dla obrabiarek – pierwszy dokument dotyczący inşynierii mechanicznej, uwzględniający pełną specyfikację maszyn.

4 $

12/2020

13

Z BRANĹťY

PEPPERL+FUCHS WSPÓŠZAŠOŝYCIELEM IDTA Firma Pepperl+Fuchs została członkiem-współzałoşycielem Industrial Digital Twin Association (IDTA) – nowego stowarzyszenia załoşonego przez niemieckie organizacje branşowe ZVEI, VDMA i Bitkom wraz z 20 firmami z branşy budowy maszyn i elektroniki, m.in. takimi, jak Bosch, SAP, Siemens i Volkswagen. Celem pomysłodawców jest zwiększenie wykorzystania Przemysłu 4.0 dzięki wspólnemu opracowaniu „cyfrowego bliźniaka�, który ma działać jako interfejs dla fizycznych produktów przemysłowych w cyfrowym świecie w zaawansowanych aplikacjach. Stowarzyszenie planuje połączyć róşne równoległe strategie rozwoju stosowane do tej pory w globalnie

opłacalne rozwiązanie typu open source, które zapewni ciągłą dostępność danych w całym cyklu şycia produktu – od planowania i rozwoju, przez produkcję i uruchomienie, po uşytkowanie i recykling. Umoşliwi to tworzenie modeli biznesowych dla małych i średnich producentów wyposaşenia zakładów produkcyjnych oraz duşych firm, będących uşytkownikami końcowymi w przemyśle motoryzacyjnym i przetwórczym. Uşytkownicy odniosą korzyści z wczesnego wglądu w cyfryzację produktów przemysłowych i mogą wykorzystać te informacje, aby skrócić czas integracji i koszty w swoich łańcuchach tworzenia wartości.

5 6'% 1

ROBOT COMAU URZECZYWISTNIA PRZEMYSŠ4.0 W FABRYCE W TURYNIE W fabryce FPT Industrial Driveline w Turynie wdroşono robota AURA (Advanced Use Robotic Arm) firmy Comau, który pracuje przy montaşu wrzecion do osi stosowanych w cięşkim sprzęcie. To element realizacji uruchomionego w tym regionie projektu HuManS (Human-centered Manufacturing System), zakładającego realizację wdroşeń, w których człowiek jest w centrum systemu produkcyjnego, otoczony maszynami, które pomagają i dzielą z nim przestrzeń w bezpieczny sposób. AURA to współpracujący robot przemysłowy o masie około trzech ton, mający prawie trzy metry wysokości. Aby pracować bez barier u boku człowieka na linii montaşowej we włoskiej fabryce, został wyposaşony w „szósty zmysł�: zaawansowany i złoşony system skanowania laserowego, który bada i monitoruje przestrzeń roboczą podczas pracy ramienia.

Firmy FPT Industrial i Comau aktywnie uczestniczyły w projekcie HuManS od wstępnych etapów definiowania wymagań i obszarów zastosowań w 2017 r., mając na celu usprawnienie procesów i zwiększenie ich wydajności dzięki wdroşeniu nowych rozwiązań technicznych. – Konfiguracja stworzona w zakładzie w Turynie Driveline stanowi znaczącą innowację, poniewaş poprawia ergonomię w ręcznych operacjach montaşu cięşkich elementów dzięki wsparciu robotów, które mogą bezpiecznie dzielić przestrzeń z człowiekiem – mówi Giuseppe Daresta, kierownik produkcji FTP Industrial.

DELOITTE ĹšWIATOWYM LIDEREM USĹ UG ZARZÄ„DZANYCH W OBSZARZE CYBERBEZPIECZEĹƒSTWA Firma doradcza Deloitte, oferujÄ…ca szerokÄ…, dostÄ™pnÄ… globalnie gamÄ™ usĹ‚ug w zakresie cyberbezpieczeĹ„stwa, uzyskaĹ‚a tytuĹ‚ Ĺ›wiatowego lidera w rankingu IDC MarketScape: Worldwide Managed Security Services 2020 Vendor Assessment. IDC definiuje zarzÄ…dzanie cyberbezpieczeĹ„stwem jako „caĹ‚odobowe zdalne zarzÄ…dzanie lub monitoring zabezpieczeĹ„ systemu IT, prowadzony za poĹ›rednictwem centrĂłw zabezpieczeĹ„â€?.

14

Oferta Deloitte z zakresu cyberbezpieczeństwa obejmuje opracowanie i wdroşenie cyberstrategii, konsultacje oraz zarządzanie procesami wykrywania i reagowania na incydenty.

Proponowane rozwiązania dotyczą aplikacji, Internetu Rzeczy, zarządzania bezpieczeństwem i toşsamością oraz chmury.

W przypadku tej ostatniej Deloitte współpracuje ze strategicznymi partnerami – Amazon Web Services, Google czy IBM, a takşe ma kompetencje i doświadczenie w zakresie Microsoft Azure. Podstawą przyjętej przez Deloitte strategii zarządzania bezpieczeństwem systemów jest pięć regionalnych centrów obsługi SOC, współpracujących z ponad 30 lokalnymi cybercentrami. W świadczenie usług zaangaşowanych jest ponad 2000 specjalistów na świecie.

AUTOMATYKA

Z BRANĹťY

PROTOKÓŠCPACE ENDRESS+HAUSER Z ZALECENIEM IETF Grupa robocza ds. kryptografii działająca w ramach organizacji normalizacyjnej IETF (Internet Engineering Task Force) wybrała opracowany przez Endress+Hauser protokół CPace jako zalecaną metodę do stosowania w standardach internetowych. Po przeprowadzeniu szczegółowych analiz bezpieczeństwa protokół został wybrany jako najlepszy spośród innych przesłanych przez programistów kilku firm.

Bezpieczne uwierzytelnianie oparte na hasłach odgrywa dziś szczególną rolę, zwłaszcza w przypadku urządzeń z interfejsami cyfrowymi. Rozwiązanie CPace jest zaliczane do technologii uwierzytelniania typu PAKE (Password Authenticated Key Exchange – klucz uwierzytelniany hasłem).

Bezpieczeństwo rozwiązania firmy Endress+Hauser, opartego na PAKE z technologią Bluetooth, zostało wcześniej zweryfikowane przez Fraunhofer Institute for Applied and Integrated Security (AISEC), który zaklasyfikował poziom ochrony warstwy bezpieczeństwa jako wysoki. CPace cieszy się teş wysokim stopniem akceptacji wśród uşytkowników z uwagi na fakt, şe poşądany poziom bezpieczeństwa moşna osiągnąć bez konieczności stosowania długich haseł.

0 6( %

INTELIGENTNE CENTRA DANYCH Firma Honeywell, specjalizująca się m.in. w inteligentnych rozwiązaniach dla budownictwa oraz spółka Vertiv – globalny dostawca rozwiązań z zakresu krytycznej infrastruktury cyfrowej i rozwiązań zapewniających ciągłość biznesową rozpoczęły współpracę. Jej celem jest stworzenie zintegrowanych rozwiązań zwiększających niezawodność centrów danych i ich odporność na awarie oraz optymalizujących wydajność operacyjną. Bazą będą tworzone przez Honeywell systemy zarządzania budynkami (BMS), oprogramowanie narzędziowe oraz produkty ochronne, a takşe dostarczane przez Vertiv systemy zasilania gwarantowanego (UPS), rozwiązania do dystrybucji energii, systemy klimatyzacji precyzyjnej, monitorowania infrastruktury i rozwiązania

modularne. Dzięki współpracy obu firm operatorzy centrów danych kaşdej wielkości – hiperskalowalnych, duşej skali, kolokacyjnych oraz brzegowych – będą mogli zintegrować wiele rodzajów przetwarzanych informacji w ramach jednego obiektu.

Honeywell i Vertiv w pierwszym etapie będą koncentrować się na rozwiązaniach mikrosieci energetycznych dla centrów danych. Umoşliwią one efektywną eksploatację alternatywnych źródeł mocy, takich jak panele słoneczne, ogniwa paliwowe i baterie. Zapewnią teş operatorom szybkie zwiększenie funkcjonalności i skali działania centrów danych, a takşe obnişenie całkowitych kosztów posiadania.

4 3

!

ROBOTY I PIENIĄDZE Zwrot z inwestycji w roboty współpracujące, doświadczenia klienta z sektora MŚP, instrumenty finansowe proponowane przez Fundację Platforma Przemysłu Przyszłości, projekt ulgi na robotyzację oraz leasing i robot jako usługa – to tylko niektóre tematy poruszone na spotkaniu Cobots Expert’s Breakfast poświęconemu finansowaniu robotyzacji, a zorganizowanemu przez Universal Robots. Średni czas zwrotu z inwestycji w roboty współpracujące Universal Robots, oszacowany na podstawie informacji od klientów z całego świata, to 10,5 miesiąca. W polskich warunkach, w zaleşności od aplikacji i pozostałych czynników, jest on nieco 12/2020

dłuşszy. Przy instalacjach kolejnych kobotów następuje szybciej, co wynika z lepszej znajomości technologii i umiejętności dostosowania jej do warunków konkretnego zakładu. Przykładem z praktyki podzieliła się na spotkaniu firma Bernacki Industrial Services, specjalizująca się w produkcji komponentów dla montowni i OEM. Spółka z sektora MŚP wdroşyła trzy koboty UR10e do obsługi siedmiu maszyn CNC. – Robotyzacja stanowisk trzykrotnie podniosła wydajność. Przy trzecim kobocie inwestycja zwróciła się w 12 miesięcy – mówi Nikodem Bernacki, dyrektor zarządzający, Bernacki Industrial Services.

Universal Robots uruchomił niedawno kalkulator ułatwiający oszacowanie czasu zwrotu z takiej inwestycji, który jest dostępny na stronie www.universal-robots.com/pl/payback/.

2 3

" !

15

PRODUKTY

CHWYTAK RÓWNOLEGŠY 2FG7 ONROBOT OnRobot wprowadził na rynek 2FG7 – kompletny, niedrogi, prosty w obsłudze chwytak równoległy, przeznaczony takşe do pomieszczeń czystych.

Maksymalne obciąşenie uşytkowe wynosi 11 kg, zewnętrzny zakres chwytu do 74 mm, a siła chwytu mieści się w zakresie 20–140 N. Wszechstronny chwytak 2FG7 z łatwością radzi sobie z cięşkimi, nieporęcznymi ładunkami.

2FG7 jest przygotowany do pracy w trudnych warunkach produkcyjnych. Poza certyfikatem IP67 ma równieş certyfikat pracy w pomieszczeniach czystych (klasa ISO 5), który jest wymagany w wielu zastosowaniach w przemyśle farmaceutycznym i elektronicznym. Jest równieş zgodny z normą ISO/TS 15066 dotyczącą oceny ryzyka związanego z przestrzenią roboczą.

2FG7 jest zasilany zintegrowanym silnikiem elektrycznym, co zapewnia szereg korzyści w porównaniu z systemami chwytakowymi opartymi na układach pneumatycznych. Uşytkownicy 2FG7 mogą łatwo zaprogramować ustawienia siły, prędkości i skoku za pomocą intuicyjnego interfejsu oprogramowania. Precyzja zapewniona przez silnik elektryczny 2FG7 pozwala na uzyskanie rozdzielczości pozycji palców wynoszącej 0,1 mm i czasu chwytania 200 mm/s. Chwytak doskonale nadaje się do krótkich serii – umoşliwia szybką regulację ustawień w zaleşności od obsługiwanych części.

7 .& &&%

OBUDOWY RS PRO DLA PRZEMYSŠU RS Components rozszerzył swoją ofertę obudów RS PRO zaprojektowanych do zastosowań przemysłowych.

Rozszerzony zakres obudów RS PRO zawiera nowe elementy wykonane z tworzywa sztucznego wzmocnionego włóknem szklanym, formowane techniką prasowania na gorąco. Wszystkie obudowy są w kolorze jasnoszarym (RAL 7035) i są dostarczane z ocynkowaną stalową płytą tylną i mocowaniami do ściany. Jednostki są szczególnie idealne do zastosowań transportowych.

Wszystkie lekkie obudowy łatwo się instaluje i są one wyposaşone w system zawiasów zabezpieczających przed włamaniem oraz szeroki otwór drzwiowy – do 180 ºC – z moşliwością zmiany kierunku otwierania prawo- lub lewostronnego. Obudowy gwarantują ponad 10 lat şywotności w standardowych warunkach środowiskowych i bez konieczności konserwacji.

Jednostki bezhalogenowe zostały zbudowane tak, aby wytrzymać test rozşarzonego drutu w temperaturze 960 ºC i są podwójnie izolowane, aby zapobiec ryzyku kontaktu elektrycznego.

Uzyskały certyfikat zgodności z normą IEC 62208 dla pustych obudów do uşytku z rozdzielnicami niskonapięciowymi i zespołami sterującymi. Nadają się do uşytku wewnątrz i na zewnątrz oraz zapewniają ochronę do IP66 jako część normy EN 60529.

", &

IXXAT CANNECTOR Firma HMS Networks wprowadza na rynek Ixxat CANnector, elastyczne rozwiązanie do rejestrowania danych, mostkowania i rozszerzania sieci CAN, oferujące dodatkowe interfejsy i funkcje, a takşe funkcjonalność rejestracji danych. Dzięki kompatybilności z seriami CAN @ net NT i CANbridge NT, CANnector umoşliwia łatwą rozbudowę istniejących instalacji.

Jest urządzeniem autonomicznym, wyposaşonym w rejestrator danych, mostek i ekstender. Oprócz standardowego urządzenia CANnector oferowane są trzy fabrycznie skonfigurowane wersje: CANnector Range – do łatwego rozszerzenia zasięgu sieci CAN (FD) przez Ethernet lub interfejs CAN podłączony do komputera PC równieş za pomocą Ethernet; CANnector Bridge

16

– mostek / bramka CAN (FD), oparta na ramkach danych lub sygnałach, realizująca takie funkcje, jak przetwarzanie danych zmiennoprzecinkowych on-line dla wszystkich systemów magistrali; CANnector Log – rejestrator danych z funkcją wyzwalania i buforem pierścieniowym, a takşe trybem uśpienia o niskim poborze mocy z i funkcją wake-up (budzenia) przez CAN (FD), przeznaczony do rejestrowania ramek danych lub sygnałów CAN (FD). Po rozpakowaniu i podłączeniu wszystkie trzy wersje mogą być uşywane bezpośrednio. CANnector jest dostępny w róşnych wersjach sprzętowych, róşniących się jedynie liczbą obsługiwanych interfejsów.

( , * #

AUTOMATYKA

PRODUKTY

REJESTRATOR NISKICH TEMPERATUR LB-532TXE W wielu ośrodkach trwają gorączkowe prace nad opracowaniem szczepionki przeciw COVID-19. Pierwszym powaşnym sukcesem zakończyły się testy laboratoryjne szczepionki Pfizera, po których firmy BioNTech i Pfizer rozpoczęły w Niemczech fazę badań klinicznych.

Istotnym problemem jest kwestia dystrybucji tego typu szczepionek, poniewaş kluczowym ich składnikiem jest pewien rodzaj kwasu rybonukleinowego (mRNA), który jest niestabilny i wymaga przechowywania w niskiej temperaturze, ok. –70 °C. W wyşszej temperaturze, cechującej zwykłe lodówki, szczepionka zachowuje swoje właściwości do kilku dni. Odporność na koronawirusa uzyskiwana jest po przyjęciu dwóch dawek szczepionki w odstępie kilku tygodni. Opracowany w LAB-EL miniaturowy rejestrator niskich temperatur LB-532TXE jest

wyposaşony w połączoną cienkim kablem zewnętrzną niskotemperaturową sondę, która umoşliwia pomiar temperatury aş do –200 °C. Bieşące wyniki pomiarów są widoczne na wyświetlaczu LCD rejestratora oraz zapisywane, wraz z czasem ich wykonania, w jego pamięci. Obróbka danych, odczytanych z pamięci rejestratora, odbywa się po podłączeniu go do portu USB komputera i uruchomieniu programu LOGGER. Więcej na stronie: https://www.label.pl/ po/rejestrator-niskich-temperatur. termometry-elektroniczne.html.

LAB-EL ELEKTRONIKA LABORATORYJNA S.J. % 8 ( ! : ;@=?9A " %

8 BB E@< A9 <; =&

D !

8

###8 !

8

GPGPU MINI SUPERCOMPUTER A177 TWISTER â&#x20AC;&#x201C; AITECH SYSTEMS Firma Aitech Systems Inc. prezentuje przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; wersjÄ&#x2122; swojego superkomputera GPGPU RediBuilt A177 TWISTER. Oparty na NVIDIA Jetson TX2 System-on-Module (SoM), A177 Twister wykorzystuje CUDA i funkcje deep learning, aby sprostaÄ&#x2021; wymaganiom obliczeniowym potrzebnym w systemach wbudowanych, ktĂłre zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026; wieloma strumieniami danych i wideo.

Superkomputer wykorzystuje 256 rdzeni CUDA, aby osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; wiÄ&#x2122;cej niĹź 1 TFLOPS. ZuĹźywa tylko 17 W mocy.

Jego wymiary to 149 mm Ă&#x2014; 147 mm Ă&#x2014; 63 mm. Masa nie przekracza 1 kg. Zaprojektowany z myĹ&#x203A;lÄ&#x2026; o zbliĹźeniu lokalnego przetwarzania do czujnikĂłw systemowych, superkomputer A177 jest idealny do wielu systemĂłw robotyki, automatyki i inspekcji optycznej w obiektach przemysĹ&#x201A;owych. Sprawdza siÄ&#x2122; takĹźe w autonomicznych Ĺ&#x203A;rodowiskach lotniczych i naziemnych.

Wiele opcji I/O zapewnia elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; projektowania w zakresie przechwytywania i przetwarzania kilku róşnych typĂłw i strumieni wideo i danych. Opcje wejĹ&#x203A;cia/ wyjĹ&#x203A;cia obejmujÄ&#x2026;: Gigabit Ethernet, port szeregowy UART,

12/2020

USBÂ 2.0 i 3.0, a takĹźe wyjĹ&#x203A;cie HDMI, wejĹ&#x203A;cia kompozytowe, wejĹ&#x203A;cia HD-SDI oraz Wi-Fi i Bluetooth.

Komputer GPGPU RediBuilt A177 TWISTER zapewnia jednoczesne przechwytywanie wszystkich oĹ&#x203A;miu kompozytowych kanaĹ&#x201A;Ăłw wideo RS-170A (NTSC/PAL) przy peĹ&#x201A;nej szybkoĹ&#x203A;ci klatek.

JuĹź teraz dostÄ&#x2122;pny w firmie FORCEPOL sp. z o.o. â&#x20AC;&#x201C; dostawcy specjalistycznych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; dla przemysĹ&#x201A;u i wojska.

FORCEPOL sp. z o.o. % 8

9:;

;<=99: - #

8 6>? @;A @;B :;; =&

C D 8 & ###8 8 &

17

PRODUKTY

HAN-MODULAR â&#x20AC;&#x201C; EKRANOWANE MODUĹ Y DO PRZYSZĹ OĹ&#x161;CIOWEJ TRANSMISJI Han-Modular oznacza kombinacjÄ&#x2122; danych, sygnaĹ&#x201A;Ăłw i zasilania i wyznacza trend w kierunku zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy moduĹ&#x201A;owych.

Firma HARTING opracowaĹ&#x201A;a moduĹ&#x201A; 300 A, ktĂłry zostaĹ&#x201A; zaprojektowany tak, aby umoĹźliwiÄ&#x2021; zarĂłwno bezpoĹ&#x203A;rednie podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do szyny jak i instalacjÄ&#x2122; w systemach wsuwanych.

DziÄ&#x2122;ki moduĹ&#x201A;owi M12 pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; kolejna moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; integracji sieci Ethernet 10 Gbit/s w zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czach moduĹ&#x201A;owych.

ModuĹ&#x201A; ten pozwala na znaczne zmniejszenie wymaganej przestrzeni,

poniewaĹź do jednego moduĹ&#x201A;u pasujÄ&#x2026; dwa zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza M12, D lub X-kodowane.

Nowy ekranowany moduĹ&#x201A; zasilajÄ&#x2026;cy Han ma trzy kontakty zasilajÄ&#x2026;ce i jeden kontakt PE do podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania typowych obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; trĂłjfazowych. Ma dwa kontakty sygnaĹ&#x201A;owe do monitorowania temperatury, hamulcĂłw itp., a takĹźe duĹźy ekran, ktĂłry pozwala na podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie kompatybilnego z EMC ekranowania przewodu bezpoĹ&#x203A;rednio do moduĹ&#x201A;u.

Seria ta bÄ&#x2122;dzie rĂłwnieĹź wyposaĹźona w moduĹ&#x201A; ochrony EMC do transmisji sygnaĹ&#x201A;Ăłw. DziÄ&#x2122;ki duĹźemu ekranowi i dodatkowej pĹ&#x201A;ycie ekranujÄ&#x2026;cej 360° moduĹ&#x201A; Han Shielded Module Basic oferuje nie tylko doskonaĹ&#x201A;e ekranowanie, ale takĹźe zapewnia duĹźÄ&#x2026; pojemnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; transmisyjnÄ&#x2026; na minimalnej przestrzeni. MoĹźna podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; do 27 kontaktĂłw D-Sub o parametrach maks. 4 A/32 V.Â

($") *+

NOWE BRAMKI IXXAT SMART GRID Firma HMS Networks rozszerza obecnie liniÄ&#x2122; bramek Ixxat SG o nowe wersje, w tym wyposaĹźone w modem 4G/LTE do Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci komĂłrkowej, a takĹźe 4-portowy switch Ethernet, co zapewnia uĹźytkownikom dodatkowe opcje dla sieci komunikacyjnych w podstacjach i elektrowniach.  DziÄ&#x2122;ki nowemu, zintegrowanemu modemowi 4G i rozbudowanej obsĹ&#x201A;udze protokoĹ&#x201A;Ăłw, bramki Ixxat SG nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; idealnie do Ĺ&#x201A;atwej digitalizacji maĹ&#x201A;ych, oddalonych stacji dystrybucji energii. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie 4G CAT1 oferuje transfer 10 Mb/s w kierunku z sieci i 5 Mb/s do sieci, zapewniajÄ&#x2026;c maĹ&#x201A;e opóźnienia, duĹźy zasiÄ&#x2122;g sieci i uniwersalny kanaĹ&#x201A; danych â&#x20AC;&#x201C; niezaleĹźny od przewodowego Ethernetu, DSL czy Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;owodĂłw. Modem 4 G moĹźe sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; jako gĹ&#x201A;Ăłwny lub zapasowy kanaĹ&#x201A; komunikacji. Wszystkie obsĹ&#x201A;ugiwane protokoĹ&#x201A;y IP â&#x20AC;&#x201C;

w tym IEC 61850, IEC 60870-5-104, MQTT i OPC-UA - mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; przesyĹ&#x201A;ane przez Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cze bezprzewodowe.

Modem 4G moĹźe sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021; jako niezaleĹźny kanaĹ&#x201A; komunikacyjny, np.  w przypadku konserwacji urzÄ&#x2026;dzenia i  przesyĹ&#x201A;ania komunikatĂłw alarmowych (SMS lub MQTT), co umoĹźliwia prostÄ&#x2026; implementacjÄ&#x2122; aplikacji konserwacji predykcyjnej i zdalnej.

( , %

* #

ABC3007 SERIAL MASTER â&#x20AC;&#x201C; ETHERNET/IP SLAVE Nowy komunikator Anybus dla sieci EtherNet/IP ABC3007 Serial Master â&#x20AC;&#x201C; to brama komunikacyjna pozwalajÄ&#x2026;ca na podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie kaĹźdego urzÄ&#x2026;dzenia z interfejsem szeregowym do sieci  EtherNet/IP. DziÄ&#x2122;ki nowemu komunikatorowi moĹźna zyskaÄ&#x2021; minimalizacjÄ&#x2122; czasu wymiany danych â&#x20AC;&#x201C; poniĹźej 1 ms â&#x20AC;&#x201C; opartÄ&#x2026; na procesorach NP40 (10 razy szybszy niĹź AB7007), zwiÄ&#x2122;kszenie pamiÄ&#x2122;ci danych do 1500 bajtĂłw (do 500 bajtĂłw w AB7007), rozszerzony zakres temperatury pracy od â&#x20AC;&#x201C;25 °C do +70 °C (od 0 °C do +55 °C w AB7007) i zwiÄ&#x2122;kszenie szybkoĹ&#x203A;ci konfiguracji przez uĹźycie portu Ethernet (zamiast Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cza szeregowego w AB7007).

18

Komunikator wyposaĹźony jest w szybki, Ĺ&#x201A;atwo programowalny interfejs przeglÄ&#x2026;darkowy (zamiast dedykowanego programu Anybus Configurator Manager w AB7007).

Przeprowadzone testy zgodnoĹ&#x203A;ci dla aktualnej specyfikacji EtherNet/IP gwarantujÄ&#x2026; kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sieci. Od strony sieci EtherNet/IP pracuje jako urzÄ&#x2026;dzenie slave. Dostarcza dane w postaci Ĺ&#x201A;atwo przetwarzalnych sygnaĹ&#x201A;Ăłw I/O z urzÄ&#x2026;dzenia szeregowego poprzez pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; wewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; komunikatora do kontrolera pracujÄ&#x2026;cego jako master.

0F $" $% &

AUTOMATYKA

PRODUKTY

WSKAĹšNIKI CIĹ&#x161;NIENIA I TEMPERATURY FIRMY DRUCK Nowa seria DPI 705E, rÄ&#x2122;cznych wskaĹşnikĂłw ciĹ&#x203A;nienia i temperatury firmy Druck, zapewnia dokĹ&#x201A;adne i niezawodne monitorowanie ciĹ&#x203A;nienia i temperatury w Ĺ&#x203A;rodowiskach przemysĹ&#x201A;owych Asortyment obejmuje dwie wersje â&#x20AC;&#x201C; DPI 705E do uĹźytku w strefach bezpiecznych i DPI 705E-IS (iskrobezpieczny) do uĹźytku w strefach niebezpiecznych.

GĹ&#x201A;ĂłwnÄ&#x2026; zaletÄ&#x2026; rodziny DPI 705E jest zwiÄ&#x2122;kszona dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, zapewniajÄ&#x2026;ca 12-miesiÄ&#x2122;cznÄ&#x2026; niepewnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do 0,05% peĹ&#x201A;nej skali (FS) w zakresie temperatur od â&#x20AC;&#x201C;10 °C do + 50 °C. Obejmuje rĂłwnieĹź szeroki zakres ciĹ&#x203A;nieĹ&#x201E; â&#x20AC;&#x201C; od 25 mbar do 1400 bar w konfiguracjach bezwzglÄ&#x2122;dnych lub róşnicowych.

DPI 705E i DPI 705E-IS majÄ&#x2026; zintegrowane czujniki ciĹ&#x203A;nienia i sÄ&#x2026; zaprojektowane do bezpoĹ&#x203A;redniego poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z zewnÄ&#x2122;trznym zdalnym ciĹ&#x203A;nieniem lub opcjonalnymi zdalnymi

czujnikami rezystancyjnego czujnika temperatury (RTD) typu plug-and-play, zapewniajÄ&#x2026;c jeszcze wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; podczas pracy w terenie. KaĹźdy czujnik ciĹ&#x203A;nienia zawiera zintegrowane dane kalibracyjne, co oznacza, Ĺźe jeden DPI 705E moĹźe byÄ&#x2021; uĹźywany z wieloma zdalnymi czujnikami, co pozwala na pomiar róşnych zakresĂłw w kilka sekund. Czujniki przechowujÄ&#x2026; zapis daty kalibracji, ktĂłra jest przekazywana operatorowi przez odliczanie â&#x20AC;&#x17E;wymaganej kalibracjiâ&#x20AC;? pokazane na wyĹ&#x203A;wietlaczu wskaĹşnika ciĹ&#x203A;nienia.

", &

MARKA NETIO KOMPATYBILNA Z SYSTEMAMI AUDIO VIDEO NETIO oferuje zdalnie zarzÄ&#x2026;dzane za poĹ&#x203A;rednictwem Wi-Fi lub LAN listwy zasilajÄ&#x2026;ce. Ich zaletÄ&#x2026; jest programowalny harmonogram pracy urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłry moĹźna dobrowolnie dopasowaÄ&#x2021; np. do godzin pracy firmy. DziÄ&#x2122;ki uĹźyciu technologii Zero Current Switching zarĂłwno wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie, jak i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest bezpieczne, gdyĹź w trakcie tych czynnoĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ynie prÄ&#x2026;d o zerowym napiÄ&#x2122;ciu.

Listwy zasilajÄ&#x2026;ce PDU marki NETIO sÄ&#x2026; wyposaĹźone w sterowniki AV uĹ&#x201A;atwiajÄ&#x2026;ce zarzÄ&#x2026;dzanie i integracjÄ&#x2122; gniazd NETIO z profesjonalnymi systemami sterowania AV, takimi jak Abacom, Aivis, Microsoft Azure, Control 4, Loxone, Neets itp.

W ostatnim czasie pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; integracji z Crestron.

Crestron jest jednym z wiodÄ&#x2026;cych systemĂłw sterujÄ&#x2026;cych, wykorzystywanych w inteligentnej automatyce domowej oraz zdalnym zarzÄ&#x2026;dzaniu urzÄ&#x2026;dzeniami. Nowy sterownik NETIO systemu Crestron AV pozwala na Ĺ&#x201A;atwe i bezpoĹ&#x203A;rednie sterowanie gniazdami zasilania NETIO (LAN/Wi-Fi) â&#x20AC;&#x201C; a dodatkowe funkcje to kontrolowanie oraz monitorowanie pracy urzÄ&#x2026;dzenia.

W nastÄ&#x2122;pnej aktualizacji marka NETIO planuje poszerzyÄ&#x2021; integracjÄ&#x2122; m.in. z systemami inteligentnego domu i marki: Savant, Domotz i RTI.

*0) .

AVEVA EDGE (DAWNIEJ INTOUCH EDGE HMI) AVEVA Edge jest prostym i elastycznym systemem SCADA, dostarczanym przez najwiÄ&#x2122;kszego producenta systemĂłw HMI/SCADA na Ĺ&#x203A;wiecie. Jest zaprojektowany zarĂłwno dla maĹ&#x201A;ych, jak i dla Ĺ&#x203A;rednich systemĂłw HMI/SCADA. AVEVA Edge wspĂłĹ&#x201A;pracuje z systemem Windows w wersji peĹ&#x201A;nej (Windows 8 i 10) oraz IoT/Embedded (Windows Embedded Standard 8 oraz Windows 10 IoT Enterprise). Razem z komputerem przemysĹ&#x201A;owym sprawdza siÄ&#x2122; jako rozbudowana alternatywa dla klasycznego panelu HMI.

12/2020

Tylko dziÄ&#x2122;ki wejĹ&#x203A;ciu w ekosystem Wonderware umoĹźliwia integracjÄ&#x2122; i skalowania aplikacji z wiÄ&#x2122;kszymi systemami analitycznymi i zarzÄ&#x2026;dzania przedsiÄ&#x2122;biorstwem. Pozwala Ĺ&#x201A;atwo zbieraÄ&#x2021; dane za pomocÄ&#x2026; Wonderware Historian, analizowaÄ&#x2021; je w Wonderware Insight, agregowaÄ&#x2021; w chmurze dziÄ&#x2122;ki Wonderware Online, bÄ&#x2026;dĹş przetwarzaÄ&#x2021; dane juĹź bezpoĹ&#x203A;rednio w Platformie Systemowej Wonderware.

System bez dodatkowych kosztĂłw pozwala na wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122; z praktycznie kaĹźdym sterownikiem PLC/PAC, na tworzenie zdalnych aplikacji dla przeglÄ&#x2026;darek internetowych, smartfonĂłw i tabletĂłw oraz obejmuje wszystkie funkcje realizowane przez nowoczesne systemy wizualizacji HMI/SCADA.

$,)."

19

PRODUKTY

RS PRO UMOĹťLIWIA UTRZYMANIE BEZPIECZNEJ ODLEGĹ OĹ&#x161;CI System zarzÄ&#x2026;dzania kolejkami RS PRO SMART-Q to wysokiej jakoĹ&#x203A;ci i solidna konfigurowalna wieĹźa sygnalizacyjna, ktĂłra zarzÄ&#x2026;dza przepĹ&#x201A;ywem klientĂłw i personelu, pomagajÄ&#x2026;c im w bezpiecznym i wydajnym poruszaniu siÄ&#x2122; w szerokim zakresie Ĺ&#x203A;rodowisk handlowych i przemysĹ&#x201A;owych, a takĹźe podczas wydarzeĹ&#x201E; na şywo, takich jak konferencje i wystawy.

SMART-Q wykorzystuje zielone i czerwone diody LED oraz sygnaĹ&#x201A; dĹşwiÄ&#x2122;kowy, aby wskazaÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x17E;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;no i wyraĹşnieâ&#x20AC;?, kiedy jest to bezpieczne dla ludzi. System jest caĹ&#x201A;kowicie samowystarczalny, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna go szybko i Ĺ&#x201A;atwo ustawiÄ&#x2021; praktycznie w dowolnym miejscu, na przykĹ&#x201A;ad przy drzwiach lub skrzyĹźowaniach korytarzy. Nie wymaga okablowania, poniewaĹź jest zasilany przez wewnÄ&#x2122;trzny akumulator, ale moĹźe

rĂłwnieĹź dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; z sieci zasilajÄ&#x2026;cej, jeĹ&#x203A;li jest dostÄ&#x2122;pna.

WÂ przypadku zasilania bateryjnego czerwona dioda LED bÄ&#x2122;dzie migaÄ&#x2021;, wskazujÄ&#x2026;c niski poziom naĹ&#x201A;adowania baterii.

System zarzÄ&#x2026;dzania kolejkami RS PRO LED moĹźna skonfigurowaÄ&#x2021; do dziaĹ&#x201A;ania w okreĹ&#x203A;lonych odstÄ&#x2122;pach czasu od 2 do 12 sekund. Zielone Ĺ&#x203A;wiatĹ&#x201A;o zapala siÄ&#x2122; automatycznie przez wybrany okres. Alternatywnie moĹźna nim sterowaÄ&#x2021; rÄ&#x2122;cznie za pomocÄ&#x2026; doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonego pilota, co pozwala na obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; z bezpiecznej odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci.

Zbudowana z wytrzymaĹ&#x201A;ego poliwÄ&#x2122;glanu (PC) i tworzywa ABS, wieĹźa sygnalizacyjna ma wysokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 1350 mm i podstawÄ&#x2122; o Ĺ&#x203A;rednicy 230 mm.

", & +&!(

ASTRAADA HMI PANEL Astraada HMI Panel to seria dotykowych paneli operatorskich o przekÄ&#x2026;tnych od 4.3â&#x20AC;? do 15â&#x20AC;?. Panele udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026; opcje komunikacyjne: RS-232/422/485, Ethernet, USB Client/Host, MicroSD; obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; ponad 300 protokoĹ&#x201A;Ăłw komunikacyjnych. MoĹźna mieÄ&#x2021; do nich zdalny dostÄ&#x2122;p poprzez serwer FTP i serwer VNC. O moĹźliwoĹ&#x203A;ciach komunikacyjnych paneli Ĺ&#x203A;wiadczy liczba wbudowanych interfejsĂłw komunikacyjnych oraz obsĹ&#x201A;ugiwane protokoĹ&#x201A;y.

W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od modelu Astraada HMI Panel ma od 2 do 5 niezaleĹźnych portĂłw szeregowych pracujÄ&#x2026;cych w standardzie RS-232/422/485, port do komunikacji w sieci Ethernet dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cy z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; 10/100 Mbit/s oraz porty USB

pracujÄ&#x2026;ce w trybie Klient i Host.

Panele operatorskie HMI marki Astraada majÄ&#x2026; 24-miesiÄ&#x2122;czne gwarancje z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przedĹ&#x201A;uĹźenia.

Producent udostÄ&#x2122;pniĹ&#x201A; bezpĹ&#x201A;atne, dedykowane oprogramowanie Astraada HMI CFG z bibliotekÄ&#x2026; elementĂłw graficznych i symulatorem oraz dokumentacjÄ&#x2122; technicznÄ&#x2026; i e-szkolenia dotyczÄ&#x2026;ce konfiguracji i programowania.

$,)."

ENKODER Z INTERFEJSEM DRIVE-CLIQ Liniowe enkodery magnetyczne BML marki Balluff zapewniajÄ&#x2026; absolutny sygnaĹ&#x201A; zwrotny pozycji w kaĹźdym poĹ&#x201A;oĹźeniu â&#x20AC;&#x201C; natychmiast i bez przejazdu referencyjnego. Nawet po awarii napiÄ&#x2122;cia zasilajÄ&#x2026;cego i ponownym wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu systemu.

Instalacja plug&play uĹ&#x201A;atwia podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie do ukĹ&#x201A;adu napÄ&#x2122;dowego. Kontroler automatycznie wykrywa czujnik i jego podstawowe ustawienia, a sam czujnik oferuje bardzo duĹźÄ&#x2026; elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, poniewaĹź w jego przypadku dopuszczalne jest odseparowanie i ponowne poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie z taĹ&#x203A;mÄ&#x2026;.

System wykorzystuje pomiar magnetyczny i jest niewraĹźliwy na zmiany temperatury, brud (np. kurz i olej) oraz zuĹźycie mechaniczne. DziÄ&#x2122;ki maĹ&#x201A;ogabarytowej konstrukcji moĹźe byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;atwo integrowany z istniejÄ&#x2026;cymi aplikacjami, nawet w cia-

20

snych przestrzeniach montaĹźowych. DuĹźa szerokoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szczeliny odczytu, wynoszÄ&#x2026;ca 1,3 mm uĹ&#x201A;atwia jego instalacjÄ&#x2122;.

Automatyczne monitorowanie warunkĂłw pozwala analizowaÄ&#x2021; jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sygnaĹ&#x201A;u i przy wspĂłĹ&#x201A;pracy z kontrolerem jest wygodnym sposobem oceny rezerwy dziaĹ&#x201A;ania.

Diody LED do sygnalizacji statusu i wbudowane funkcje diagnostyczne zapewniajÄ&#x2026; niezawodne dziaĹ&#x201A;anie i bardziej wydajnÄ&#x2026; konserwacjÄ&#x2122;.

Ten liniowy system pomiarowy nadaje siÄ&#x2122; zarĂłwno do prowadzenia pomiarĂłw dĹ&#x201A;ugich odcinkĂłw do 48 m, jak i do aplikacji wymagajÄ&#x2026;cych duĹźej precyzji. Przy oferowanej dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci do ¹12 ¾m i rozdzielczoĹ&#x203A;ci 1 ¾m, system speĹ&#x201A;nia te wymagania.

G

%

AUTOMATYKA

PRODUKTY

ZŁĄCZA DO SYSTEMÓW MAGAZYNOWANIA ENERGII Han S firmy HARTING to pierwsze złącze specjalne do masowego wykorzystania w modułowych systemach magazynowania energii. Spełnia ono wymagania norm dla tego typu systemów (w tym UL 4128) oraz zapewnia wysoką niezawodność przy możliwości przesyłu prądów do 200 A. Kontakt złącza zamontowany jest w obudowie która ma możliwość swobodnego obrotu. Dzięki temu system magazynowania obsługuje się w sposób intuicyjny. Dwa warianty kolorystyczne ze względu na biegunowość: czerwony dla plusa oraz czarny dla minusa w połączeniu z mechanicznym systemem kodowania pozwalają obsługiwać interfejsy w sposób bez pomyłek. Han S dzięki tym cechom zapewnia szybkie oraz niezawodne łączenie w systemach magazynowania energii nawet wówczas, gdy łączenie dokonywane jest bardzo

często (duża liczba cykli łączeniowych). Alternatywnie Han S może być również stosowany jako część linii lub magistrali zarządzania systemami bateryjnymi. Złącze zawiera bowiem specjalny kontakt umożliwiający uzyskanie tej funkcjonalności. Złącza wystepują w wersjach kątowych, które mają obrotowy element zabezpieczający. Możliwy jest obrót o 360° nawet gdy są one zainstalowane – jest to bardzo istotna cecha w przypadku, gdy użytkownik dysponuje bardzo małą przestrzenią pomiędzy modułami magazynującymi a drzwiami szafy.

($") *+

INDUSOFT WEB 20.0 InduSoft Web Studio to intuicyjny i wszechstronny program, który efektywnie wspiera różnorodne systemy automatyki przemysłowej, budynkowej oraz systemy sterowania. Platforma InduSoft Web Studio 20.0, dostępna już w Polsce, jest kompatybilna z systemami operacyjnymi Windows (w tym 32- i 64-bitowe), Windows Embedded Compact, Windows Embedded Standard, Windows 8/10 i Windows Server Edition (Server 2012/2016/2019), oraz ma wbudowaną obsługę wizualizacji lokalnej lub zdalnej (internetowej). W najnowszej wersji programu zintegrowano edytor Grafiki Przemysłowej, uaktualniono Środowisko Programistyczne oraz ulepszono Mobile Access Thin Clienti i sterownik MQTT.

Zaletą InduSoft Web Studio jest prosty graficzny interfejs już na poziomie tworzenia własnej wizualizacji. Program oferuje również opcję tworzenia własnych bibliotek wykorzystywanych w dalszym procesie tworzenia synoptyk. Oprócz tego, InduSoft Web Studio dostarcza ponad 250 sterowników komunikacji obsługujących produkty z grupy kontrolerów PLC. Platforma oferuje również moduły, takie jak alarmy, receptury, raporty, trendy oraz obsługę dowolnych baz danych SQL (Microsoft SQL, MySQL, Sybase, Oracle), Microsoft Access lub Excel, jako standardowe funkcje.

Program współpracuje również z systemami ERP/MES (w tym SAP).

%, 5

, 8

8 8

NAJSZYBSZA NA ŚWIECIE SZAFA IT Nowe szafy VX IT firmy Rittal to nowa generacja szaf IT. Zostały one zaprojektowane jako modułowy system odpowiedni dla wszystkich popularnych zastosowań.

Jest to wszechstronne rozwiązanie, które może być wykorzystywane zarówno jako moduł serwerowy, jak i sieciowy. Oferta obejmuje szafy o wysokości od 15 do 52 jednostek wysokości (U), które pozwalają na zbudowanie instalacji typu Edge, centrów danych z chłodzeniem szeregowym, kontenerów IT o modułowej konstrukcji, efektywnych energetycznie cen-

12/2020

trów kolokacji, a także największych – centrów danych typu Hyperscale.

Nowe rozwiązanie VX IT zostało zaprojektowane w taki sposób, aby jak najbardziej uprościć pracę projektantów. Cały proces – począwszy od wyboru, przez konfigurację i zamówienia, aż po dostawę – jest wspierany cyfrowo. Podczas konfiguracji zbudowany zostaje krok po kroku model 3D wraz z akcesoriami. Dzięki ulepszonej konstrukcji ramy szafa VX IT osiąga stabilność nawet do 1800 kg w zależności od modelu.

Wszystkie warianty VX IT utworzone przy pomocy konfiguratora, łącznie ze wszystkimi komponentami, są certyfikowane zgodnie z międzynarodowymi standardami. Dzięki technologii Snap-In montaż szafy IT odbywa się w znacznej mierze bez użycia narzędzi.

"

21

PRODUKTY

UPS EVER POWERLINE GREEN 10-33 PRO Zasilacze z serii POWERLINE GREEN 33 PRO sÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeniami klasy ON-LINE (VFI), przeznaczonymi do wspĂłĹ&#x201A;pracy z urzÄ&#x2026;dzeniami zasilanymi z trĂłjfazowej sieci elektroenergetycznej. Dedykowane sÄ&#x2026; do wspĂłĹ&#x201A;pracy ze szczegĂłlnie wraĹźliwymi odbiornikami.

Jest to seria zaawansowanych technologicznie zasilaczy UPS przeznaczonych zarĂłwno do infrastruktury informatycznej (serwery, sieci komputerowe, system obrĂłbki danych) jak i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych.

NajwaĹźniejszymi cechami produktu sÄ&#x2026;: moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; kompensacji mocy biernej przez wewnÄ&#x2122;trzne bloki zasilacza, tryb pracy

hybrydowej oraz dynamiczny algorytm sterowania chĹ&#x201A;odzeniem. Istotnymi dla uĹźytkownikĂłw zaletami urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026;: cicha praca, racjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gospodarowania energiÄ&#x2026; (pozwalajÄ&#x2026;ca na osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;cie znacznych oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci finansowych, zwiÄ&#x2026;zanych z eksploatacjÄ&#x2026; UPS i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; odbiorczych), jak rĂłwnieĹź moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykorzystania dodatkowych funkcjonalnoĹ&#x203A;ci w postaci analizy parametrĂłw Ĺ&#x203A;rodowiskowych, trybu pracy ECO, skalowalnoĹ&#x203A;ci mocy oraz skalowalnoĹ&#x203A;ci czasu pracy autonomicznej. Potwierdzeniem wysokiej jakoĹ&#x203A;ci wytwarzanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest piÄ&#x2122;cioletni okres gwarancji.

03

VAROK â&#x20AC;&#x201C; PREMIERA MODUĹ U PRODUKCYJNEGO Platforma VAROK dla zrobotyzowanych stanowisk produkcyjnych, ktĂłra weszĹ&#x201A;a na polski rynek, cechuje siÄ&#x2122; róşnorodnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, kompatybilnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i udanym designem.

ZaletÄ&#x2026; VAROK jest stabilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;ta dziÄ&#x2122;ki spawanej ramie stalowej, dlatego nie stwarza problemu dowolne przesuniÄ&#x2122;cie platformy w ramach produkcji. ModuĹ&#x201A;y moĹźna swobodnie rozszerzaÄ&#x2021;, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; z systemem przenoĹ&#x203A;nikĂłw, nieograniczone sÄ&#x2026; takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;ci umieszczenia robotĂłw, pozycjonerĂłw, ponadstandardowa jest rĂłwnieĹź oferta typĂłw pozycji podstawowych. Istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dokonania wyboru miÄ&#x2122;dzy portalem lub

przesuwem liniowym, ktĂłre nie stwarzajÄ&#x2026; dla wewnÄ&#x2122;trznego systemu moduĹ&#x201A;u Ĺźadnego ograniczenia.

Platforma VAROK jest mobilna, niezaleĹźna od wentylacji centralnej, zawiera elementy ochrony pasywnej i aktywnej, ktĂłre zapobiegajÄ&#x2026;, by negatywne wpĹ&#x201A;ywy powstajÄ&#x2026;ce w trakcie procesu produkcyjnego, przedostawaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; do powietrza, produkty Ĺ&#x201A;atwo siÄ&#x2122; do niej wkĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;, a serwis jest takĹźe bezproblemowy.

VAROK umoĹźliwia funkcjonowanie z róşnego rodzaju technologiami: spawania MIG/MAG TIG, obrabiania, klejenia, kitowania, spawania laserowego/WATER JET, lakierowania oraz ich kombinacjami. ModuĹ&#x201A; VAROK jest oferowany nie tylko w wersji podstawowej, lecz takĹźe z technologiami juĹź zintegrowanymi oraz ich zaprogramowaniem dokĹ&#x201A;adnie na potrzeby danej aplikacji.

. , H 3

ANALOGOWE MIKROKONTROLERY FRONT-END RX23E-A RS Components wprowadziĹ&#x201A; nowÄ&#x2026; seriÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jednoukĹ&#x201A;adowych firmy Renesas â&#x20AC;&#x201C; mikrokontrolery RX23E-A (MCU), ktĂłre Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; analogowy front end (AFE) i rdzeĹ&#x201E; MCU do uĹźytku w sprzÄ&#x2122;cie, zapewniajÄ&#x2026;c bardzo precyzyjne pomiary sygnaĹ&#x201A;Ăłw analogowych, takich jak temperatura, ciĹ&#x203A;nienie, waga lub przepĹ&#x201A;yw.

Zaprojektowane do produkcji, testowania i pomiarĂłw urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, takich jak czujniki, mierniki siĹ&#x201A;y lub kontrolery temperatury, urzÄ&#x2026;dzenia z serii MCU RX23E-A zapewniajÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; lepszÄ&#x2026; niĹź 0,1% bez kalibracji.

WiodÄ&#x2026;ce funkcje wynikajÄ&#x2026; z integracji dwĂłch 24-bitowych przetwornikĂłw analogowo-cyfrowych delta-sigma z efektywnÄ&#x2026; rozdzielczoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; do 23 bitĂłw i programowalnÄ&#x2026; szybkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; transmisji danych od 7,6 prĂłbek/s do 15 625 kiloprĂłbek/s. 22

Inne umoĹźliwiajÄ&#x2026; znacznÄ&#x2026; redukcjÄ&#x2122; haĹ&#x201A;asu i temperatury do wyjÄ&#x2026;tkowo niskich poziomĂłw wymaganych na przykĹ&#x201A;ad w zastosowaniach produkcyjnych, ktĂłre wymagajÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnego i niezawodnego pomiaru szerokiej gamy danych z czujnikĂłw.

Cyfrowa czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; RX23E-A jest oparta na zaawansowanym rdzeniu RXv2, ktĂłry cechuje siÄ&#x2122; szybkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; operacyjnÄ&#x2026; 32 MHz i sprawdza siÄ&#x2122; w operacjach DSP i FPU (jednostka zmiennoprzecinkowa). Mikrokontroler umoĹźliwia rĂłwnieĹź adaptacyjne techniki sterowania z wykorzystaniem danych temperatury i odwrotnych obliczeĹ&#x201E; macierzy opartych na danych o odksztaĹ&#x201A;ceniach szeĹ&#x203A;cioosiowych, dziÄ&#x2122;ki czemu idealnie nadaje siÄ&#x2122; do czujnikĂłw siĹ&#x201A;y ramienia robota w zastosowaniach przemysĹ&#x201A;owych.

", &

AUTOMATYKA

PRODUKTY

SZYBKIE KODERY SIECIOWE NOWEJ GENERACJI

Ekspert ds. bezpieczeĹ&#x201E;stwa IT Rohde & Schwarz Cybersecurity przedstawiĹ&#x201A; dwa nowe rozwiÄ&#x2026;zania w zakresie bezpieczeĹ&#x201E;stwa â&#x20AC;&#x201C; R&S SITLine ETH NG, szybkie kodery sieciowe nowej generacji oferujÄ&#x2026;ce skalowalne prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci transmisji od 10 Mb/s do 40 Gb/s oraz R&S Trusted VPN Client, bazujÄ&#x2026;cy na oprogramowaniu klienta VPN, co umoĹźliwia uĹźytkownikom pracÄ&#x2122; w bezpiecznym i szyfrowanym Ĺ&#x203A;rodowisku mobilnym.

R&S SITLine ETH NG zapewnia jednostkom rzÄ&#x2026;dowym i przedsiÄ&#x2122;biorstwom, niezaleĹźne od aplikacji i uĹźytkownika, podstawowe bezpieczeĹ&#x201E;stwo komunikacji sieciowej Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cej róşne lokalizacje. DostÄ&#x2122;pne wersje linii produktĂłw to: R&S SITLine ETH-L, koder do czterech niezaleĹźnych li-

nii 10 Gb/s oraz R&S SITLine ETH-S, kompaktowy system do linii o prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci do 1 Gb/s. RozwiÄ&#x2026;zanie to zapewnia szyfrowanie komunikacji juĹź na poziomie drugiej warstwy.

RozwiÄ&#x2026;zanie R&S Trusted VPN Client umoĹźliwia objÄ&#x2122;tÄ&#x2026; szyfrowaniem pracÄ&#x2122; na urzÄ&#x2026;dzeniach mobilnych pomimo wymagaĹ&#x201E; stawianych przez klauzulÄ&#x2122; tajnoĹ&#x203A;ci VS-NfD (RESTRICTED). System ten zabezpiecza komunikacjÄ&#x2122; sieciowÄ&#x2026; platformy klienta z sieciÄ&#x2026; rzÄ&#x2026;dowÄ&#x2026; lub korporacyjnÄ&#x2026; za poĹ&#x203A;rednictwem niezaufanej sieci, takiej jak Internet. R&S Trusted VPN Client jest oparty na oprogramowaniu i nie wymaga dodatkowego sprzÄ&#x2122;tu, co oznacza, Ĺźe uĹźytkownicy mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; z róşnych miejsc bez Ĺźadnych ograniczeĹ&#x201E;.

" 1 I , 1# ! %

ZĹ Ä&#x201E;CZA SCFF ZAPOBIEGAJÄ&#x201E; UTRACIE CIECZY Firma Parker Hannifin rozszerzyĹ&#x201A;a ofertÄ&#x2122; zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy FlatFace o seriÄ&#x2122; SCFF. Elementy z serii SCFF zapewniajÄ&#x2026; szereg korzyĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; od odĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania z niskim poziomem wyciekĂłw, po zapobieganie zapowietrzeniu podczas przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania. ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza, testowane zgodnie z normÄ&#x2026; ISO 7241-2, sÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwe do czyszczenia i wyjÄ&#x2026;tkowo pĹ&#x201A;askie. Bez wzglÄ&#x2122;du na zastosowanie â&#x20AC;&#x201C; w mobilnej

hydraulice siĹ&#x201A;owej, transporcie czy przemyĹ&#x203A;le naftowym i gazowym â&#x20AC;&#x201C; zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza serii SCFF sÄ&#x2026; odporne na drgania i inne rodzaje naprÄ&#x2122;ĹźeĹ&#x201E; mechanicznych. Procesy przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania i rozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź szybkie i efektywne: dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu gwintu ACME podczas tych etapĂłw nie dochodzi bowiem do wycieku cieczy. Funkcja obrotu z unikalnÄ&#x2026; tulejÄ&#x2026; zamykajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; zwiÄ&#x2122;ksza teĹź niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; systemu, poniewaĹź zapobiega przypadkowemu rozĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu.

Wtyki SCFF sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne z eliminatorem ciĹ&#x203A;nienia. DziÄ&#x2122;ki tej innowacyjnej technologii zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza moĹźna bez problemu przyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaÄ&#x2021; w obecnoĹ&#x203A;ci ciĹ&#x203A;nienia skumulowanego lub szczÄ&#x2026;tkowego, poniewaĹź miniaturowy zawĂłr automatycznie je eliminuje.

5 ( C

BRAMKI RFID DLA LUDZI I PRODUKTĂ&#x201C;W RozwiÄ&#x2026;zanie ibcsGate umoĹźliwia weryfikacjÄ&#x2122; osĂłb bÄ&#x2026;dĹş produktĂłw przychodzÄ&#x2026;cych/ wychodzÄ&#x2026;cych bez potrzeby fizycznego ich kontrolowania lub liczenia. Kiedy paleta z towarem przejedzie przez bramkÄ&#x2122; RFID, system moĹźe potwierdziÄ&#x2021; w ciÄ&#x2026;gu kilku sekund liczbÄ&#x2122; umieszczonych na niej produktĂłw i przesĹ&#x201A;aÄ&#x2021; te dane na serwer. Kiedy czĹ&#x201A;owiek przejdzie przez bramkÄ&#x2122; system moĹźe zarejestrowaÄ&#x2021; jego wejĹ&#x203A;cie lub wyjĹ&#x203A;cie.

Bramka RFID jest w peĹ&#x201A;ni automatyczna, nie wymaga Ĺźadnej akcji ani od czĹ&#x201A;owieka przechodzÄ&#x2026;cego przez bramkÄ&#x2122;, ani od administratora. MoĹźe zostaÄ&#x2021; zamontowana w dowolnym miejscu ciÄ&#x2026;gu komunikacyjnego, gdzie trzeba kontrolowaÄ&#x2021; i identyfikowaÄ&#x2021; przepĹ&#x201A;yw produktĂłw lub ludzi oraz alarmowaÄ&#x2021; 12/2020

w przypadku nieuprawnionego przejĹ&#x203A;cia bÄ&#x2026;dĹş wynoszenia zasobĂłw.

Bramki RFID sÄ&#x2026; oparte o dedykowanÄ&#x2026; konstrukcjÄ&#x2122; i wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w trzech rozmiarach: dla osĂłb, koszy oraz palet (lub innych duĹźych towarĂłw). Istnieje moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dopasowania wymiaru, jak i rĂłwnieĹź estetyki rozwiÄ&#x2026;zania do potrzeb klienta. Bramka wyposaĹźona jest w czytnik i anteny RFID Zebra Technologies oraz elementy zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;ce, komunikacyjne i sygnalizacyjne. Bramka jest mobilna i moĹźna jÄ&#x2026; swobodnie przemieszczaÄ&#x2021;, wymaga jedynie ĹşrĂłdĹ&#x201A;a zasilania. Komunikacja z bramkÄ&#x2026; odbywa siÄ&#x2122; z wykorzystaniem standardu Ethernet (ewentualnie GSM).

7 G , 5

23

ROZMOWA

Rok 2020 â&#x20AC;&#x201C; akceleratorem robotyzacji i digitalizacji

=

= N H # O& # P & Q # %

! H S - H ! .4 =9: & T

!

T P

H # ! H

# # 1 1 S V & T # O %H # # ) 1 1

W ! # %& $ H 2 $S . &

1 1 # H%

HQ H % & H # 5

& # ) & * #

2 $ 5 8

24

AUTOMATYKA

ROZMOWA Robotyzacja w ostatnich latach nabrała dużego tempa. Czy Pana zdaniem utrzyma się ono w kolejnej dekadzie? A może jeszcze przybierze na sile?

W warunkach niepewnej sytuacji rynkowej, z którą mamy obecnie do czynienia, szczególnie powinniśmy pamiętać o tym, że robotyzacja jest gwarancją zwiększenia elastyczności, wydajności i ciągłości produkcji, a także poprawy bezpieczeństwa i stabilności procesu.

Dzięki niej, ograniczając lub eliminując udział człowieka w uciążliwych czy żmudnych pracach, minimalizujemy ryzyko nieplanowanych przestojów produkcyjnych.

Uważam, że mimo aktualnego załamania docelowo robotyzacja będzie dalej na ścieżce wzrostowej, a przy obecnych problemach demograficznych wciąż będzie motorem rozwoju. Zarówno robotyzacja, jak i szeroko pojęta automatyzacja w przedsiębiorstwach nie będą wstrzymywane z powodu aktualnych uwarunkowań rynkowych, niemniej ze względu na problemy ekonomiczne przedsiębiorstw dynamika wzrostu na pewno czasowo nieco wyhamuje.

Fot. KUKA

Zdaniem niektórych pandemia koronawirusa może przyczynić się do szybszego rozwoju automatyzacji i robotyzacji. Jakie jest Pana zdanie?

Obecna sytuacja jest bardzo specyficzna. Firmy muszą zmierzyć się z nowymi wyzwaniami, jak odbywanie kwarantanny przez pracowników czy konieczność przestrzegania ograniczeń dotyczących liczby osób na określonej powierzchni. Dlatego dziś jeszcze bardziej zyskuje na znaczeniu fakt, że robotyzacja zapewnia stabilną, przewidywalną i bezpieczną produkcję.

Zwiększone zagrożenie przestojami, z którym mamy obecnie do czynienia, to moim zdaniem idealny czas na inwestycje, a firmy, które teraz będą wprowadzać automatyzację, mogą w przyszłości liczyć na lepszą pozycję konkurencyjną.

Jak długo Pana zdaniem będą odczuwalne negatywne skutki pandemii COVID-19 w sferze robotyzacji przemysłu?

12/2020

Aktualny kryzys zmienia potrzeby rynków, ale może okazać się akceleratorem digitalizacji. Załamanie łańcuchów dostaw zmusi do zastanowienia się nad przeorganizowaniem koszyka dostawców, może spowodować powrót produkcji do krajów wysokorozwiniętych oraz dywersyfikację dostaw, co w najbliższej perspektywie wymusi kolejne inwestycje. Nie zapominajmy również, iż automatyzacja zmniejsza ryzyko kontaktów i zarażenia.

Jakie są główne bariery wdrażania robotyki przemysłowej w Polsce na większą skalę? Czy – poza kwestiami czysto obiektywnymi, jak np. koszty – należy do nich również mentalność?

Brak odpowiednich instrumentów finansowania wpływa zasadniczo na skalę inwestycji. Jednak moim zdaniem nadal większą przeszkodą jest brak odpowiedniej wiedzy i strach przed nowymi technologiami.

ŚREDNIOTERMINOWO KRYZYS PRZYCZYNI SIĘ DO PRZYSPIESZENIA CYFRYZACJI, CO BĘDZIE SKUTKOWAĆ WZROSTEM MOŻLIWOŚCI ROBOTYKI PRZEMYSŁOWEJ NA CAŁYM ŚWIECIE. Globalnie COVID 19 ma silny wpływ na rok 2020, ale jednocześnie daje szansę na unowocześnienie i digitalizację produkcji w drodze do ponownego ożywienia gospodarczego.

Automatyzacja umożliwia utrzymanie produkcji w krajach rozwiniętych lub powrót do kraju wyjściowego bez niepotrzebnego zwiększania kosztów. Średnioterminowo kryzys przyczyni się do przyspieszenia cyfryzacji, co będzie skutkować wzrostem możliwości robotyki przemysłowej na całym świecie.

Ostatnie badanie Międzynarodowej Federacji Robotyki IFR potwierdza rosnącą popularność robotów współpracujących. Jakie są Pana obserwacje, jeśli chodzi o rynek kobotów na tle robotów przemysłowych?

Roboty współpracujące oceniane są przez IFR jako najszybciej rozwijająca się gałąź robotyki. To jednak nie spowolni wzrostu w aplikacjach z zastosowaniem standardowych robotów przemysłowych. Nie wszystkie działania – szczególnie w procesach ciężkich, wymagających dużych szybkości czy w niebezpiecznych warunkach pracy – mogą być wykonywane przez koboty i współpracujących z nimi ludzi. W każdym przypadku potrzebna jest analiza, która pozwoli na dobór odpowiedniego rozwiązania.

W tym zakresie firma KUKA od wielu lat prowadzi szeroką akcję edukacyjną wśród jednostek dydaktycznych, uczestniczy w konferencjach oraz organizuje spotkania tematyczne dla przedsiębiorców.

Na ile Pana zdaniem do rozwoju robotyzacji w Polsce może przyczynić się zapowiadane wprowadzenie ulgi na robotyzację?

Takie działanie ma ogromne znaczenie. Dane IFR dotyczące gęstości robotyzacji, czyli liczby robotów przypadających na 10 000 pracowników, pokazują, jak dużo jeszcze mamy w Polsce do zrobienia. Wspomniany współczynnik dla naszego kraju wynosi 46, podczas gdy średnia światowa to 113, a np. w Czechach – aż 147. To dobitny dowód na to, jak wiele brakuje nam nie tylko do krajów najbardziej zaawansowanych technologicznie, ale nawet do naszych najbliższych sąsiadów. To tylko jedna z przesłanek przemawiających za wdrażaniem robotyzacji w Polsce i wskazujących na pilną potrzebę intensyfikacji działań. Zapowiadana ulga podatkowa powinna przyspieszyć wdrażanie takich rozwiązań. Od tego typu działań i inwestycji nie ma odwrotu – automatyzacja i transformacja do Przemysłu 4.0 to jedyna droga, jeśli polska gospodarka ma utrzymać konkurencyjność.

25

ROZMOWA mii. Opracowane rozwiązanie pomaga zminimalizować kontakt personelu z chorym. Oprócz zastosowań typowo przemysłowych robotyka może też przyczynić się do pomocy w życiu codziennym.

UWAŻAM, ŻE MIMO AKTUALNEGO ZAŁAMANIA DOCELOWO ROBOTYZACJA BĘDZIE DALEJ NA ŚCIEŻCE WZROSTOWEJ, A PRZY OBECNYCH PROBLEMACH DEMOGRAFICZNYCH WCIĄŻ BĘDZIE MOTOREM ROZWOJU. zowane. Dotyczy to przede wszystkim sektora MŚP. Dla małych i średnich firm ulga na robotyzację może być szansą, a dodatkowo przyczyni się do zwiększenia świadomości na temat wagi wprowadzania robotyzacji.

Konkurencja na rynku producentów i integratorów robotów coraz bardziej się zaostrza. Jak reaguje na to KUKA? Naszą filozofią od początku funkcjonowania na polskim rynku jest wspieranie partnerów w trakcie całego cyklu życia produktu – od fazy projektowania, przez wdrożenie, aż do standardowego cyklu produkcyjnego. Zgodnie z tą strategią zbudowaliśmy organizację, która dysponuje nie tylko odpowiednią infrastrukturą, ale także wybitnymi specjalistami, których wiedza nie ogranicza się jedynie do robotyki.

Czy w związku z pandemią podejmujecie nowe lub intensyfikujecie dotychczasowe działania w jakimś sektorze przemysłu?

W dobie koronawirusa przyspiesza rozwój robotyki serwisowej. Jako KUKA już od lat współpracujemy z przemysłem medycznym, gdzie nasze rozwiązania pomagają np. w laboratoriach, szpitalach czy w prowadzeniu rehabilitacji. We współpracy z inżynierami z Politechniki Śląskiej i firmą APA Group stworzyliśmy specjalnego robota, który może odciążyć pielęgniarzy i lekarzy w czasie pande26

W których gałęziach przemysłu w Polsce i w jakich obszarach widzi Pan największy potencjał w zakresie robotyzacji?

Poza standardowym wykorzystaniem robotyki w takich branżach, jak motoryzacja czy przemysł ciężki, roboty doskonale sprawdzają się w zastosowaniach w tzw. General Industry. Przemysł spożywczy i FMCG czy meblarski to obecnie najszybciej rozwijające się gałęzie przemysłu w Polsce, w których najbardziej brakuje rąk do pracy.

W nowej siedzibie w Tychach uruchomione zostało Zrobotyzowane Centrum Aplikacyjne KUKA, gdzie klienci mogą przeprowadzać testy w aplikacjach spawalniczych, paletyzujących oraz handlingowych. Czy może Pan przybliżyć nam szczegóły?

Stworzyliśmy centrum, by szkolić naszych obecnych klientów, jednak ważniejszą misją jest krzewienie wiedzy o automatyzacji wśród firm, które w innym przypadku nie miałyby możliwości zetknięcia się z nowymi technologiami w praktyce.

Jedną część centrum stanowi KUKA College. Prowadzimy tu szkolenia nawet dla kilkuset osób rocznie, a ich program jest zgodny z normami przyjętymi w koncernie. Po ukończeniu szkolenia otrzymuje się oficjalny certyfikat KUKA, doceniany i rozpoznawany przez firmy z całego świata. Druga część to Centrum Aplikacyjne. Przygotowaliśmy i przedstawiamy tutaj aplikacje zrobotyzowane, które mogą być

TOMASZ NOWAK Absolwent kierunku Automatyka i Robotyka na Politechnice Śląskiej.

Pasjonat oraz promotor robotyzacji w Polsce. Od początku kariery związany z firmą KUKA Roboter. Pierwsze kroki w branży robotycznej stawiał w Niemczech jako inżynier serwisowy oraz programista.

Od 2008 r. jest dyrektorem firmy KUKA w Polsce. Odpowiadał za założenie spółki, a następnie rozwój jej działalności. Dynamiczna ekspansja zaowocowała m.in. otwarciem największego zrobotyzowanego centrum szkoleniowego w Polsce. Firma KUKA jest dziś jednym z liderów wśród dostawców robotów przemysłowych na polskim rynku. Obecnie współpracuje zarówno z klientami globalnymi, jak i z coraz większym gronem rodzimych polskich firm.

wdrażane m.in. w takich procesach, jak spawanie, zgrzewanie, paletyzacja, a także współpraca z maszynami CNC. W ramach działalności Centrum Aplikacyjnego oferujemy pokazy i warsztaty, które możemy przeprowadzić dla każdej zainteresowanej firmy.

Zapraszamy również szkoły i uczelnie – chętnie organizujemy spotkania dla nauczycieli i uczniów, a nawet młodszych dzieci, ponieważ uważamy, że warto już od najmłodszych lat budować świadomość możliwości, jakie wiążą się z robotyzacją. " & #

Fot. KUKA

Oprócz aspektów ekonomicznych, widzę we wprowadzeniu ulgi na robotyzację także dodatkową okazję do promowania i krzewienia wiedzy o naszych rozwiązaniach, głównie w firmach, które są najsłabiej zautomaty-

Urszula Chojnacka $2). $)X $

AUTOMATYKA

PIAP – NOWY WYMIAR ROBOTYZACJI

Myślisz o robotyzacji?

Odkryj nowy wymiar robotyzacji Twojej produkcji z PIAP

Kompleksowa realizacja projektów przemysłowych

Zaawansowane zaplecze projektowo-wytwórcze

Renomowani dostawcy podzespołów

Nowoczesne Centrum Szkoleniowe

Ponad 150 inżynierów

Przeszło 250 wdrożeń w obszarach automatyki i robotyki

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

Ponad 200 robotów zainstalowanych w zakładach produkcyjnych

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 8740 194, 22 8740 442 e-mail: marketing@piap.lukasiewicz.gov.pl www.przemysl.piap.pl

TEMAT NUMERU

Koboty â&#x20AC;&#x201C; w przemyĹ&#x203A;le i laboratoriach badawczych $ % # 1 1 ! #

# ! 1 % #

T HY H

# 1 ! # & # 18

* &

# %H H & & #

# ! #

%& T # Y

H

! # & # 1

# #

OP

# 1 % Y

% Z& 8 5 # %H

# H & % % & HY

%

#

! # Y ! #8

28

P

rzyjmuje siÄ&#x2122;, Ĺźe nazwa kobot zostaĹ&#x201A;a po raz pierwszy uĹźyta w 1996 r. przez  Edwarda Colgateâ&#x20AC;&#x2122;a i Michaela Peshkina w ich artykule Cobots: Robots for Collaboration with Human Operators (Koboty â&#x20AC;&#x201C; roboty do wspĂłĹ&#x201A;pracy z ludĹşmi) opisujÄ&#x2026;cym takie urzÄ&#x2026;dzenia. Dopiero po ponad dziesiÄ&#x2122;ciu latach pierwszy kobot zostaĹ&#x201A; zainstalowany w przemyĹ&#x203A;le. ZrobiĹ&#x201A;a to duĹ&#x201E;ska firma Universal Robots w 2008 r.

Pierwszy robot przemysĹ&#x201A;owy Unimate instalowany w 1961 r. w fabryce General Motors przez firmÄ&#x2122; Unimation (póşniej przejÄ&#x2122;tÄ&#x2026; przez szwajcarskÄ&#x2026; firmÄ&#x2122; Staubli) byĹ&#x201A; urzÄ&#x2026;dzeniem ciÄ&#x2122;Ĺźkim, o wielkich gabarytach, zdolnym do wykonywania szybkich ruchĂłw.

Takie roboty przemysĹ&#x201A;owe stwarzaĹ&#x201A;y zagroĹźenie dla ludzi. Zapewnienie bezpieczeĹ&#x201E;stwa wymagaĹ&#x201A;o odseparowania ludzi od tych maszyn. StÄ&#x2026;d na nastÄ&#x2122;pne 50 lat dominujÄ&#x2026;cym paradygmatem przy instalacji robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych byĹ&#x201A;a fizyczna separacja obszarĂłw, w ktĂłrych pracowaĹ&#x201A;y te maszyny, od przestrzeni, w ktĂłrych operowali ludzie. Z rozwojem techniki

masa robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych malaĹ&#x201A;a, a dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czujnikĂłw róşnego rodzaju wzrastaĹ&#x201A;a. SpowodowaĹ&#x201A;o to zmianÄ&#x2122; myĹ&#x203A;lenia o robotach przemysĹ&#x201A;owych. W drugiej dekadzie XXI w. pojawiĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; koboty (cobot â&#x20AC;&#x201C; collaborative robot) â&#x20AC;&#x201C; roboty kolaboracyjne, zdolne do wykonywania swych zadaĹ&#x201E;, mimo obecnoĹ&#x203A;ci ludzi w bezpoĹ&#x203A;rednim ich otoczeniu. Ten artykuĹ&#x201A; poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cony jest zarĂłwno obecnym badaniom prowadzÄ&#x2026;cym do powstania nowych generacji kobotĂłw, jak i zmianom w nastawieniu firm produkujÄ&#x2026;cych roboty przemysĹ&#x201A;owe do sposobu ich wykorzystania w przedsiÄ&#x2122;biorstwach â&#x20AC;&#x201C; bo okazaĹ&#x201A;o siÄ&#x2122;, Ĺźe te urzÄ&#x2026;dzenia mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane nie tylko w produkcji przemysĹ&#x201A;owej.

W tym przypadku kluczowego znaczenia nabiera bezpieczeĹ&#x201E;stwo czĹ&#x201A;owieka wchodzÄ&#x2026;cego w bezpoĹ&#x203A;rednie interakcje z kobotami. Firmy produkujÄ&#x2026;ce roboty przemysĹ&#x201A;owe podchodzÄ&#x2026; do rozwiÄ&#x2026;zania tego problemu w podobny sposĂłb, ale widoczne sÄ&#x2026; teĹź ciekawe róşnice. Paleta niewykluczajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; obejmuje: zmniejszenie masy poszczegĂłlnych czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci robota, AUTOMATYKA

' 8 2 $

TEMAT NUMERU unikanie kanciastych konstrukcji, zastosowanie miękkich otulin, zmniejszenie prędkości ruchu oraz, przede wszystkim, zastosowanie czujników, zarówno zamontowanych bezpośrednio na robocie, jak i w jego otoczeniu. Należy jednak zwrócić uwagę, że bezpieczeństwo nie zależy jedynie od samego robota, ale również od narzędzia, w które jest uzbrojony, bądź przedmiotów, które przenosi.

Poprawnie zaprogramowany kobot przenoszący piankę jest bezpieczny, natomiast ten sam kobot przenoszący ostry nóż już takim nie musi być.

International Federation of Robotics (IFR) w swoich dokumentach rozróżnia cztery kategorie interakcji człowieka z robotami: współistnienie, współpraca sekwencyjna, kooperacja, współpraca reakcyjna. Współistnienie polega na równoległym wykonywaniu pracy przez człowieka i robota w rozdzielnych przestrzeniach roboczych.

Współpraca sekwencyjna występuje wtedy, gdy robot i człowiek pracują w tej samej przestrzeni roboczej, ale rozdzielnie w czasie. Kooperacja zachodzi, gdy człowiek i robot pracują we wspólnej przestrzeni roboczej jednocześnie, np. wspólnie obsługują tę samą maszynę. Natomiast współpraca reakcyjna zakłada reagowanie robota na działania człowieka, np. przy wspólnym przemieszczaniu obiektu.

Każda kolejna kategoria interakcji wymaga od kobota wyższego stopnia bezpieczeństwa, a to pociąga za sobą zastosowanie bardziej skomplikowanych technicznie zabezpieczeń – przede wszystkim czujników zbierających z otoczenia większą liczbę danych. Pierwsze dwie kategorie kobotów są już stosowane w przemyśle na szeroką skalę, natomiast dwie pozostałe są w dużej mierze przedmiotem prac badawczych.

Pomysł stworzenia kobota wypłynął z obserwacji, że zdolności człowieka do podejmowania decyzji daleko przewyższają możliwości robotów w tym względzie. Natomiast roboty w istotny sposób przewyższają zdolności ludzi do wykonywania szybkich i precyzyjnych ruchów oraz się nie męczą przemieszczając nawet najcięższe obiekty. Komplementar12/2020

ność tych zdolności zrodziła pomysł kobota, który współdziałając z człowiekiem korzystałby z jego zdolności do podejmowania najtrudniejszych decyzji, jednocześnie zwalniając go z trudu wykonywania powtarzalnych i fizycznie wymagających czynności.

Norma ISO 10218-1, dotycząca bezpieczeństwa robotów i urządzeń robotycznych, narzuca wymagania na wspólną pracę człowieka i robota. Wymienia cztery kategorie współpracy wskazując, jakie są relacje przestrzenne między człowiekiem i robotem oraz jakie środki bezpieczeństwa należy podjąć w tych warunkach. Pierwsza kategoria zakłada, że kobot operuje w przestrzeni roboczej tak długo, jak nie pojawi się w niej człowiek. Gdy to się stanie kobot jest zatrzymywany i człowiek może w sposób bezpieczny wykonać swoje czynności. Druga kategoria przewiduje podatne zachowanie robota pod wpływem siły przyłożonej przez operatora – celem jest instruowanie robota, jak ma wykonywać pewne czynności. Trzecia kategoria wymaga podziału przestrzeni roboczej na strefy – w każdej z nich robot może wykonywać swoje czynności z inną prędkością. Im bliżej znajduje się człowiek, tym mniejsza jest dozwolona prędkość ruchu robota. Wreszcie czwarta kategoria zakłada wprowadzenie ograniczeń na dopuszczalne siły i momenty sił wywierane przez kobota na otoczenie, a więc i ewentualnie na operatora. Większość produkowanych kobotów spełnia tak sformułowane wymagania. W szczególności stosuje się skanery laserowe do wykrywa-

nia ludzi w poszczególnych strefach bezpieczeństwa, wyposaża się koboty w zdolność wyczuwania sił oraz pokrywa się ich ramiona sztucznymi skórami umożliwiającymi detekcję kolizji z człowiekiem. Istnieje również norma ISO/TS 15066 (Robots and robotic devices – Collaborative robots), która omawia bardziej szczegółowo zagadnienia bezpieczeństwa związane z kobotami. Niezależnie od spełniania tych norm przez producentów kobotów, gniazda obróbcze, w których są montowane, muszą być poddawane ocenie z punktu widzenia bezpieczeństwa. Systemy bezpieczeństwa wbudowane w kobota nie gwarantują, że zadanie nie będzie wymagało użycia niebezpiecznych narzędzi. Ponadto zderzenie kobota z ramieniem ope-

29

TEMAT NUMERU ratora przy zredukowanej sile, może być niemiłe, ale nie spowoduje istotnych obrażeń, podczas gdy uderzenie w głowę, a w szczególności zakleszczenie głowy między kobotem a innym urządzeniem może przynieść fatalne skutki. Dlatego potrzebna jest indywidualna ocena ryzyka dla każdej instalacji oddzielnie. Ocena ta musi brać pod uwagę przewidywane zachowania człowieka.

Koboty programowane są podobnie, jak inne roboty przemysłowe danego producenta. Zazwyczaj do tego celu używany jest panel programowania (teach pendant). Panele są łączone ze sterownikami za pomocą kabla lub łącza radiowego.

Wprawdzie programy mogą być przygotowywane także bez użycia robota (off-line), ale część pozycji stanowiących parametry takiego programu musi być uzupełniona poprzez uczenie (programowanie on-line). Takie hybrydowe podejście jest od lat stosowane w robotach przemysłowych i zostało niejako odziedziczone przez koboty. Dodatkowo firmy dostarczają oprogramowanie umożliwiające łatwe tworzenie programów dla robotów oraz symulację ich wykonania dla upewnienia się, że działają zgodnie z intencjami. Roboty tego typu muszą być bogato oczujnikowane. Umożliwiają one pomiar siły wywieranej na robota, przez co można wykryć nagły kontakt z przeszkodą lub człowiekiem. Do tworzenia stref bezpieczeństwa używane są bariery świetlne

30

i skanery laserowe. Umożliwiają one wykrycie zbliżającego się człowieka i odpowiednią reakcję systemu sterowania. Ponadto programowo można tworzyć geometryczne strefy robocze (safety zones), poza które robot nie

starano się przedstawić pewne charakterystyczne funkcje, by wskazać różnorodność rozwiązań. W podsumowaniu odniesiono się do elementów wspólnych występujących w kobotach stosowanych w przemyśle.

ISTOTNYM KIERUNKIEM BADAWCZYM JEST ZROZUMIENIE INTENCJI CZŁOWIEKA NA PODSTAWIE POMIARU SIŁ POCHODZĄCYCH Z INTERAKCJI MIĘDZY CZŁOWIEKIEM A ROBOTEM. ma prawa wyjść. Takie strefy robocze definiowane są za pomocą podstawowych kształtów geometrycznych, przede wszystkim płaszczyzn. Wiele kobotów wyposażonych jest w systemy wizyjne, które pełnią nie tylko rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa, ale wykorzystywane są również do wykrywania i rozpoznawania obiektów.

Koboty stosowane w przemyśle Nie jest zadaniem prezentowanego przeglądu pełny opis wszystkich cech, którymi koboty danego producenta się charakteryzują. Raczej

KUKA Podstawowym narzędziem do tworzenia programów robota KUKA LBR iiwa oraz LBR iisy jest oprogramowanie Sunrise.Workbench. Za jego pomocą można tworzyć programy zapisane w języku Java, uruchamiać je na sterowniku, wykrywać i usuwać błędy oraz konfigurować zabezpieczenia. Instrukcje programu robota stanowią predefiniowane metody o nazwach zgodnych z rodzajem ruchu etc., zapisane w tym języku. Zabezpieczenia związane są ze strefami roboczymi oraz przekroczeniem dopuszczalnych sił i momentów sił. Tak jak w przypadku robotów przemysłowych, używa-

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

NA JAKICH CECHACH KONCENTRUJĄ SIĘ KLIENCI KUPUJĄCY KOBOTY? PAWEŁ TOMASZEWSKI, DYREKTOR DS. MARKETINGU, SKAMER-ACM Firmy bardzo często planują zastosowania kobotów w najtrudniejszych aplikacjach. To jednak nie jest właściwe podejście, gdyż w takich przypadkach wdrożenie technologii trwa długo, wymaga zastosowania często zaawansowanych systemów i osprzętu, tożsamych z aplikacjami robotyki przemysłowe co niweczy sens ekonomiczny, a sam klient rzuca się na głęboką wodę, co ogranicza jego możliwości samodzielnego wdrażania technologii. Optymalne podejście to „sięganie po nisko wiszące owoce”. Klienci, którzy wybierają aplikacje proste, powtarzalne, rutynowe itp. do zastosowania kobota, bardzo szybko przekonują się o trafności decyzji i zwiększają liczbę punktów do robotyzacji.

W jakim przypadku warto wdrożyć kobota?

' 8 # " !

Robot kolaboracyjny jest dedykowany do niektórych aplikacji – zadań, które są powtarzalne, rutynowe, proste, wykonywane w tempie, w jakim pracuje człowiek. Kobot w takiej sytuacji pozwala zautomatyzować pracę łatwo i szybko i bez potrzeby ingerencji w procesy, infrastrukturę zakładu i pozy-

jąc panelu programowania można ręcznie sterować manipulatorem w celu ustawienia go w pożądanych pozycjach, które potem mogą być wykorzystywane w programie, jako parametry instrukcji ruchu. Stworzono dwa mechanizmy monitorowania bezpieczeństwa: permanentny i zależny od zdarzeń. W przypadku pierwszego jego poszczególne funkcje bezpieczeństwa mogą być deaktywowane w procesie konfiguracji systemu. W drugim przypadku, jego funkcje są aktywowane lub dezaktywowane przez wykonywany program. Dzięki temu mechanizmowi można tworzyć odpowiednie zabezpieczenia dla poszczególnych części programu. Jeżeli w danej fazie wykonywania programu przewidywana jest współpraca z człowiekiem, to można zredukować prędkość ruchu manipulatora, dodać obszary zabronione lub określić wartość maksymalną wywieranej siły na manipulator. Przekroczenie podanych parametrów skutkuje wywołaniem zdefiniowanej przez programistę reakcji zapewniającej bezpieczeństwo człowiekowi. Istnieją dwa tryby sterowania robotów KUKA: pozycyjny i impedancyjny. W tym pierwszym przypadku dąży się do redukcji uchy12/2020

skiwania nowych kompetencji (zwłaszcza jeśli Organizacja nie korzystała wcześniej z robotów). Dzięki temu użycie kobota przynosi korzyści od razu ( jest to tzw. sięganie po nisko wiszące owoce). Tymi korzyściami może być m.in.: rozwiązanie problemu brakujących rąk do pracy, obniżenie kosztów stałych przedsiębiorstwa, zwiększenie wydajności przy zachowaniu stałej liczby załogi, wzrost jakości (robot się nigdy nie myli), wzrost konkurencyjności (przez możliwość obniżenia ceny przy zwiększeniu marży), ustabilizowanie produkcji (mniejsza zależność możliwości wytwórczych od obecności pracowników na stanowisku, jednostajne tempo pracy) i zwiększenie bezpieczeństwa epidemicznego. Robot kolaboracyjny przede wszystkim może pracować wśród ludzi, bez konieczności stosowania dodatkowych klatek bezpieczeństwa. Ciekawym rozwiązaniem jest stworzenie mobilnego stanowiska z wykorzystaniem kobota, które w zależności od zapotrzebowania może być niemal błyskawicznie uruchomione w „dowolnym” punkcie w zakładzie.

bu między pozycją zadaną i aktualną, a więc jeżeli uchyb ten jest różny od zera sterownik generuje taki prąd w silnikach, by doprowadzić do jego zniwelowania, przez co manipulator staje się sztywny – sterownik czyni wszystko, by manipulator nie ruszył się z pozycji zadanej. Jeżeli pozycja zadana zmienia się w czasie, to uzyskujemy dokładne śledzenie trajektorii zadanej. W tym drugim przypadku sterownik wykorzystuje czujniki momentów sił zamontowane w złączach, by umożliwić podatne zachowanie manipulatora. W tym przypadku do końcówki manipulatora dołączane są wirtualna sprężyna i tłumik połączone równolegle względem siebie.

Wirtualna sprężyna rozciągana jest między pozycją aktualną końcówki i tą pożądaną. Zmniejszając sztywność sprężyny czynimy manipulator bardziej podatnym. Zwiększając ją czynimy manipulator sztywniejszym.

Przy dużych sztywnościach manipulator będzie dążył do szybkiej redukcji uchybu pozycyjnego, więc potrzebne jest odpowiednie tłumienie, by się nadto nie rozpędził. Podatność manipulatora może dotyczyć tylko wybranych kierunków ruchu względem kartezjańskiego układu odniesienia.

Można też określić dodatkową siłę, niezależną od tej wywoływanej przez sztywność sprężyny. W ten sposób po osiągnięciu punktu docelowego ta siła będzie wywierana na otoczenie.

Impedancyjny tryb sterowania jest szczególnie przydatny do oprogramowywania interakcji robota z człowiekiem.

Oprócz opisanego sposobu programowania możliwe jest tworzenie programów metodą graficzną. Firma KUKA dostarcza Sunrise.Application Framework - oprogramowanie, za pomocą którego można tworzyć i edytować diagramy sekwencji czynności. Sekwencje te można testować w graficznym środowisku obrazującym wirtualne gniazdo obróbcze wraz z robotem oraz wykonywać bezpośrednio na sterowniku robota.

Programy w postaci wspomnianych sekwencji składane są z bloków.

Same bloki mogą reprezentować kod w języku Java albo inne sekwencje bloków, w ten sposób tworząc strukturę hierarchiczną. Każdy blok ma jedno wejście i może mieć wiele wyjść. Wyjścia bloków łączone są z wejściami innych bloków w ten sposób tworząc sekwencję. Bloki mogą być parametryzowane oraz tworzą 31

TEMAT NUMERU

DLACZEGO WARTO ZAINWESTOWAĆ W KOBOTA? MARCIN ŚLEZIAK, MENADŻER PRODUKTU, TFM ROBOTICS Sytuacja związana z pandemią COVID-19 sprawiła, że niezbyt popularne dotychczas rozwiązania zastępujące pracę człowieka w prostych procesach produkcyjnych, stają się coraz bardziej pożądane przez rynek. Przedsiębiorcy coraz częściej rozważają możliwość zastosowania automatyzacji w miejscach dotychczas zarezerwowanych dla człowieka – potencjalnie podatnego na nieoczekiwaną nieobecność na stanowisku pracy czy też narażonego na popełnienie błędu podczas wykonywania czynności monotonnych, którego konsekwencją jest konieczność natychmiastowych działań naprawczych lub, w gorszym wypadku, kosztowna reklamacja. „Zatrudnienie” robota współpracującego przy montażu, przenoszeniu drobnych elementów z miejsca na miejsce czy pakowaniu i paletyzacji jest interesujące również ze względu na możliwość pracy „ramię w ramię” z człowiekiem, bez konieczności stosowania w wielu przypadkach wygrodzeń lub płotków bezpieczeństwa.

wartości, które mogą być przekazywane miedzy blokami.

Universal Robots Firma Universal Robots opracowała graficzne środowisko programistyczne PolyScope do tworzenia programów robotów. Program powstaje

32

Koboty są także idealną alternatywną dla droższych robotów przemysłowych, których zastosowanie bywa w wielu przypadkach nieopłacalne ze względu na ich przewymiarowanie w stosunku do planowanych czynności.

Ponadto „mniejszy brat” robota przemysłowego, ze względu na prostszy schemat programowania swojej pracy oraz funkcję ręcznego prowadzenia ramienia, staje się doskonałą bazą do nauki dla osób dopiero co wchodzących w świat automatyki i robotyki.

Na zachętę należy wspomnieć o planowanej na 2021 r. uldze na robotyzację, która da przedsiębiorcom możliwość odliczenia dodatkowych 50% kosztów inwestycji w zeznaniu rocznym.

Argument ten powinien pomóc podjąć decyzję wszystkim, którzy do tej pory inwestycję tego typu odkładali na przyszłość…

przez wybór z menu rozkazów oraz podanie ich argumentów. Pozycje mogą być określane za pomocą odczytu czujników położenia na robocie. Alternatywnie do programowania robotów UR można używać języka skryptowego. Ta metoda może również być wykorzystywana do ste-

rowania robotem z zewnętrznego komputera. Programowanie graficzne i skryptowe mogą być ze sobą mieszane.

Sterowniki robotów UR wyposażone są w specjalizowany system bezpieczeństwa, który musi zostać skonfigurowany przed przystąpieniem do

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU tworzenia programu w trybie on-line oraz uruchomieniem tego programu na robocie. Rodzaj konfiguracji wynika z analizy ryzyka dla danego stanowiska i zadania wykonywanego przez robota. Ustawienia bezpieczeństwa nie mogą być zmieniane przez nieuprawnionych do tego operatorów. Wspomniana konfiguracja dotyczy ograniczeń narzuconych na: prędkość, pęd, siłę i moc. Określenie pędu i mocy bierze pod uwagę masę przemieszczanego obiektu. Ponadto określane są geometryczne strefy robocze. Można je definiować zarówno w przestrzeni konfiguracyjnej, wtedy dotyczą poszczególnych złączy lub w przestrzeni operacyjnej, wtedy dotyczą końcówki manipulatora. Strefy robocze mogą być podzielone na dwa rodzaje. W pierwszym rodzaju robot rozwija dopuszczalne prędkości, natomiast w drugim rodzaju pracuje ze zredukowanymi parametrami.

Można też narzucić ograniczenia na orientację narzędzia. Ponieważ koboty współdziałają z ludźmi w trakcie wykonywania swego programu, człowiek może wywierać nacisk na robota w taki sposób, że zbliży go do granicy skonfigurowanej strefy lub naruszy ją. Jeżeli tak się stanie, to odczuje on stopniowo zwiększającą siłę reakcji pochodzącą od robota (freedrive mode). Niemniej jednak, jeżeli operator będzie stanowczy,

to spowoduje wypchnięcie ramienia poza zdefiniowaną strefę. Zdefiniowane strefy wizualizowane są na panelu programisty. Koboty UR mogą być sterowane pozycyjnie lub pozycyjno-siłowo. W tym drugim przypadku można określić albo kierunki, w których narzędzie powinno zachowywać się podatnie, albo wywierać określoną siłę lub moment siły.

Stäubli Firma Stäubli wychodzi ze słusznego założenia, że jednym z istotniejszych powodów instalowania robotów przemysłowych w fabrykach jest zwiększenie produktywności, a to jest osiągane dzięki dużej szybkości ruchów wykonywanych przez te urządzenia.

Jeżeli wydajność ma nie ucierpieć, to koboty powinny mieć wszystkie cechy robotów przemysłowych, ale muszą ponadto być bezpieczne dla ludzi współdziałających z nimi. Dlatego koboty serii TX-2 firmy Stäubli są przede wszystkim robotami przemysłowymi, ale ich sterowniki CS-9 wyposażono w dodatkowy układ bezpieczeństwa.

Sposób programowania tych kobotów nie odbiega od sposobu programowania robotów przemysłowych tej firmy. W tym celu stosowany jest język VAL-3. Aby jednak móc stosować te roboty jako koboty trzeba podać układowi bezpieczeństwa zestaw dodatkowych parametrów. Dotyczą one:

stref zabronionych dla ruchu ramienia, stref, w których robot powinien poruszać się ze zredukowaną prędkością, prędkości maksymalnej ruchu w strefach, strefy ochronnej wokół narzędzia oraz obiektu przemieszczanego, bo geometryczne strefy robocze dotyczą nie tylko manipulatora, ale również narzędzia, które jest na nim zamontowane, a także obiektu, który jest przenoszony. Ponadto kobot współdziała z czujnikami, np. skanerami laserowymi, dzięki którym wykrywa bliskość człowieka. Im człowiek znajduje się bliżej kobota, tym prędkość jego ruchu musi być mniejsza.

W ten sposób uniknięto konieczności redukcji prędkości ruchu, a więc wydajności robota, gdy nie stanowi on zagrożenia dla człowieka. W przypadku bezpośredniej interakcji operatora z robotem ramie robota otulane jest skórą pneumatyczną. Zawiera ona czujniki ciśnienia. Kontakt skóry z człowiekiem skutkuje wzrostem ciśnienia wykrywanego przez układ bezpieczeństwa, co w konsekwencji powoduje zatrzymanie ruchu kobota.

Produkowany jest też kobot HelMo będący złożeniem platformy mobilnej z manipulatorem TX-2. Ponieważ firma Stäubli jest znana z produkcji szybkozłącz, zastosowano je w tym robocie w celu dokowania kobota w gnieździe obróbczym. Przez to złącze ładowane są baterie oraz zbiornik

' 8 2 $

KOBOTY TO JEDEN Z NAJLEPIEJ ROZWIJAJĄCYCH SIĘ SEGMENTÓW W ROBOTYCE PRZEMYSŁOWEJ MARCIN PILIP, SPECJALISTA DS. SPRZEDAŻY I MARKETINGU SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP Wiele polskich firm wybiera rozwiązania oparte na robotach stworzonych do współpracy z człowiekiem z kilku względów.

Przede wszystkim bardzo ważnym argumentem jest wysoka funkcjonalność robotów współpracujących, która bazuje na wysokim standardzie wyposażenia, np. bardzo precyzyjne czujniki siły i momentu na każdej osi robota. Funkcjonalność ta jest niezbędna do zapewnienia bezpiecznej pracy ramię w ramię z robotem. Technologia ta wykorzystywana jest w aplikacjach typu wkręcanie lub dokręcanie śrub z odpowiednim momentem siły. Kolejną zaletą robotów współpracujących jest wyposażenie w zintegrowane systemy kontrolno-pomiarowe.

Ciekawym przykładem jest dwuramienny robot YUMI, który

12/2020

może być fabrycznie wyposażony w wysokiej jakości system wizyjny zintegrowany w ramieniu robota. Takie rozwiązanie pozwala na jednoczesny montaż detali oraz kontrolę jakości, co znacznie wpływa na funkcjonalność aplikacji oraz jej docelowe niewielkie wymiary.

Współcześnie oferowane przez producentów robotów modele, stworzone do pracy z człowiekiem, mają bardzo proste oraz intuicyjne systemy programowania, co pozwala na szybką integrację systemu zrobotyzowanego w linii produkcyjnej oraz ewentualną adaptację robota do innych czynności w fabryce.

Takie rozwiązanie doskonale sprawdza się w produkcji zmiennej i małoseryjnej.

33

TEMAT NUMERU

POPULARNOŚĆ ROBOTÓW WSPÓŁPRACUJĄCYCH NIE JEST PRZYPADKOWA MACIEJ ANTOSIUK. ELMARK AUTOMATYKA SP. Z O.O., INŻYNIER ROBOTYKI Jak wynika z danych Międzynarodowej Federacji Robotyki (IFR) w 2019 r. w Polsce zainstalowano 2642 roboty przemysłowe. Tym samym staliśmy się 14. rynkiem robotyki na świecie. Co ważne, z roku na rok rośnie udział robotów współpracujących (kobotów).

Szacuje się, że w ostatnim roku aż kilkanaście procent z zainstalowanych w naszym kraju robotów przemysłowych to koboty.

Popularność robotów współpracujących nie jest przypadkowa.

Jest to rozwiązanie dedykowane do takich miejsc w zakładach przemysłowych, gdzie wymagane jest bezpieczeństwo pracy.

Dzięki kilkunastu wbudowanym funkcjom bezpieczeństwa, koboty mogą w wielu przypadkach pracować ramię w ramię z człowiekiem. Szacuje się, że ok. 80% stanowisk nie wymaga dodatkowych wygrodzeń, które zajmowałyby miejsce w zakładzie produkcyjnym oraz generowałyby dodatkowe koszty.

pneumatyczny, a ponadto przekazywane są informacje umożliwiające współdziałanie z gniazdem. Aby zachować precyzję ruchów względem urządzeń znajdujących się w gnieździe, montowane są w nim dyski kalibracyjne. W ten sposób kobot HelMo może dokładnie się zlokalizować względem stref roboczych.

Fanuc Firma Fanuc wyposaża swoje koboty CR i CRX w zieloną miękką powłokę.

Seria CR przypomina tradycyjne roboty przemysłowe, ale CRX ma już wyraźnie zredukowaną masę i bardziej obłe kształty. Tradycyjne roboty przemysłowe tej firmy ułatwiają tworzenie zabezpieczeń, ale koboty CR i CRX umożliwiają zatrzymanie ruchu w przypadku wykrycia kontaktu z przeszkodą oraz ruch wsteczny (retract after contact) wskutek popchnięcia ramienia przez człowieka.

Czujnik sił i momentów sił zamontowany w podstawie robota służy do wykrywania kolizji ramienia z przedmiotami lub ludźmi pojawiającymi się w otoczeniu. Oprogramowanie Dual Check Safety (DCS) umożliwia określenie geometrycznych stref roboczych, poza które ramię robota wraz z narzędziem nie ma prawa wyjść. Z narzędziem związane są dodatkowe geometryczne strefy, które są uwzględniane przy zbliżaniu się 34

Co ważne, dzięki wbudowanemu interfejsowi graficznemu, takiemu jak środowisko Polyscope w przypadku kobotów Universal Robots, programowanie jest niezwykle intuicyjne i prostsze, aniżeli w większości robotów przemysłowych.

Co więcej, roboty współpracujące są niezwykle elastycznym rozwiązaniem. Mogą być przeznaczone do paletyzacji, pakowania i przekładania produktów, obsługi maszyn, szlifowania, spawania, klejenia czy kontroli jakości. Dzięki odpowiednim narzędziom, jesteśmy w stanie zastąpić pracownika w prostych, powtarzalnych czynnościach.

Większość inwestycji w robota współpracującego zwraca się w czasie 1,5 do 2 lat, przez co zakład produkcyjny z powodzeniem może zwiększyć swoją rentowność. Robot nie wymaga przerw w pracy i pracuje z taką samą wydajnością niezależnie od pory dnia.

do granic geometrycznych stref roboczych. Robot jest zatrzymywany, gdy strefa wokół narzędzia zbliży się do granicy strefy roboczej. Dzięki temu wzrasta bezpieczeństwo drogich narzędzi. Stosowane czujniki, jak skanery laserowe czy kurtyny świetlne umożliwiają tworzenie stref bezpieczeństwa dla człowieka. Gdy człowiek wchodzi w taką strefę kobot automatycznie zwalnia lub się zatrzymuje. Przekroczenie dopuszczalnego nacisku na robota również powoduje jego zatrzymanie (contact stop). Dotyczy to nie tylko fazy wykonania programu, ale również fazy programowania z wykorzystaniem robota (programowanie on-line). Jeżeli w trakcie wykonywania zadania, po zatrzymaniu wskutek zderzenia z człowiekiem, siła nacisku jest nadal wysoka, robot zareaguje tak, by tę siłę zmniejszyć (retreat after contact). Ta funkcja jest szczególnie istotna, gdy człowiek dostałby się między robota a inną maszynę lub ścianę.

W ten sposób zapobiega się ewentualnemu zakleszczeniu człowieka między robotem a innym obiektem. Człowiek może też odepchnąć robota – wtedy ramię zachowa się podatnie. Jeżeli w trakcie wykonania zadania powinien wystąpić kontakt między narzędziem i otoczeniem, to wspomniane funkcje bezpieczeństwa powinny zostać wyłączone w odpowiednim fragmencie programu.

YASKAWA Firma YASKAWA oferuje koboty Motoman serii HC (Human Collaborative).

Operatorzy kobota mają przypisane uprawnienia, poczynając od podstawowych umożliwiających uruchomienie i zatrzymanie robota, do bardzo szerokich, umożliwiających konfigurację parametrów bezpieczeństwa.

W ten sposób operatorzy o różnych kompetencjach mają inne uprawnienia, co zwiększa bezpieczeństwo instalacji i ludzi. W każdym złączu manipulatora zamontowano czujniki momentów sił. Czujniki te używane są nie tylko do wykrywania sił oddziaływania manipulatora z otoczeniem, ale również do mierzenia drgań pochodzących od przekładni. Na tej podstawie sterownik określa stopień ich zużycia. Lekka konstrukcja, pozbawiona ostrych krawędzi oraz ograniczenia narzucone na wywierane siły i rozwijaną moc umożliwiają bezpieczną współpracę człowieka z tymi robotami. Czujniki momentów sił wykorzystywane są zarówno w fazie programowania (uczenie), jak i w fazie wykonywania programu. Ograniczenia są narzucone zarówno na momenty sił rozwijane w poszczególnych złączach jak i na oddziaływania między narzędziem a otoczeniem. Sterownik robota na podstawie odczytów z czujników momentów sił jest w stanie wykryć sytuację zaklinowania opeAUTOMATYKA

TEMAT NUMERU ratora pomiÄ&#x2122;dzy robotem a innym obiektem. Wtedy cofa siÄ&#x2122;, by operator mĂłgĹ&#x201A; siÄ&#x2122; uwolniÄ&#x2021;. Robot wykrywa zderzenia z otoczeniem i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza siÄ&#x2122; wtedy automatycznie. MoĹźe teĹź staÄ&#x2021; siÄ&#x2122; podatny. Wtedy przykĹ&#x201A;adanie siĹ&#x201A;y przez operatora powoduje, Ĺźe robot odchodzi od zaprogramowanej trajektorii. Zanik siĹ&#x201A;y powoduje powrĂłt do zadanej trajektorii. W sterowniki kobotĂłw wbudowany jest moduĹ&#x201A; Functional Safety Unit, ktĂłry umoĹźliwia ograniczenie ruchu w zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czach, definicjÄ&#x2122; stref roboczych, ograniczenie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci ruchu, wywieranej siĹ&#x201A;y lub rozwijanej mocy. W poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu ze skanerami laserowymi moĹźliwe jest wyznaczenie stref, bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

JeĹźeli czĹ&#x201A;owiek wkracza do takich stref automatycznie redukowana jest prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ruchu manipulatora.

Omron/Techman Robot

nia zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cz ramienia. Pozycje moĹźna teĹź wprowadzaÄ&#x2021; numerycznie. Dodatkowo moĹźna okreĹ&#x203A;laÄ&#x2021; parametry zwiÄ&#x2026;zane z bezpieczeĹ&#x201E;stwem ruchĂłw, takie jak geometryczne strefy robocze, ograniczenia narzucone na prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ruchu oraz dopuszczalne siĹ&#x201A;y, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wywierane na ramiÄ&#x2122; robota. Programista wskazujÄ&#x2026;c czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci ciaĹ&#x201A;a czĹ&#x201A;owieka, ktĂłre mogÄ&#x2026; siÄ&#x2122; pojawiÄ&#x2021; w pobliĹźu robota, uzyska od programatora podpowiedĹş dotyczÄ&#x2026;cÄ&#x2026; odpowiednich wartoĹ&#x203A;ci tych parametrĂłw.

Hanwha Precision Machinery Firma Corobotics dystrybuuje koboty HCR koreaĹ&#x201E;skiej firmy Hanwha Precision Machinery. SÄ&#x2026; one przeznaczone do dziaĹ&#x201A;ania w pobliĹźu ludzi.

Przekroczenie strefy bezpieczeĹ&#x201E;stwa przez czĹ&#x201A;owieka lub jego zetkniÄ&#x2122;cie siÄ&#x2122; z robotem powoduje natychmiastowe zatrzymanie robota. W celu zwiÄ&#x2122;kszenia bezpieczeĹ&#x201E;stwa moĹźliwa jest redukcja prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci ruchĂłw robota oraz okreĹ&#x203A;lenie maksymalnej siĹ&#x201A;y, ktĂłrÄ&#x2026; koĹ&#x201E;cĂłwka moĹźe wywieraÄ&#x2021; na otoczenie. Do tworzenia programĂłw kobotĂłw HCR sĹ&#x201A;uĹźy oprogramowanie Rodi.

Program tworzony jest przez umieszczanie ikon reprezentujÄ&#x2026;cych podstawowe czynnoĹ&#x203A;ci na osi czasu. Zrealizowano tu odmianÄ&#x2122; programowania ikonicznego. Biblioteka ikoniczna zawiera teĹź podprogramy realizujÄ&#x2026;ce standardowe zĹ&#x201A;oĹźone czynnoĹ&#x203A;ci produkcyjne. Manualne przestawianie ramienia przez operatora umoĹźliwia uzupeĹ&#x201A;nienie programu o pozycje krytyczne dla jego precyzyjnego wykonania. Panel programowania umoĹź-

' 8 '$*2

TajwaĹ&#x201E;Ĺ&#x203A;ka firma Techman Robot oraz japoĹ&#x201E;ska firma Omron wprowadziĹ&#x201A;y na rynek koboty Techman TM. MogÄ&#x2026; one byÄ&#x2021; posadowione na bazie mobilnej.

Ponadto majÄ&#x2026; kamerÄ&#x2122; zintegrowanÄ&#x2026; z nadgarst-

kiem, co umoĹźliwia uĹźycie jej w konfiguracji EIH (eye-in-hand). Kamera wyszukuje znaczniki, wzglÄ&#x2122;dem ktĂłrych wykonywane sÄ&#x2026; ruchy robocze. PrzykĹ&#x201A;adowo: gdy znacznik umieszczony jest na palecie, przesuniÄ&#x2122;cie palety nie wpĹ&#x201A;ywa na poprawne wykonanie zadania paletyzacji.

Do programowania tych kobotĂłw wykorzystuje siÄ&#x2122; interfejs graficzny TMflow. UmoĹźliwia on tworzenie w sposĂłb graficzny sieci dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; reprezentujÄ&#x2026;cych programy robota.

Wpierw tworzy siÄ&#x2122; sieÄ&#x2021; dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; z blokĂłw operacyjnych i warunkowych.

Bloki operacyjne wybiera siÄ&#x2122; z menu.

Ich wieloĹ&#x203A;Ä&#x2021; wynika z róşnorodnoĹ&#x203A;ci czynnoĹ&#x203A;ci, ktĂłre robot moĹźe wykonaÄ&#x2021;. NastÄ&#x2122;pnie klikajÄ&#x2026;c na te bloki wprowadza siÄ&#x2122; ich parametry, np. typ ruchu i rodzaj poĹźÄ&#x2026;danej interpolacji. W trakcie programowania moĹźe byÄ&#x2021; wykorzystywany robot â&#x20AC;&#x201C; pozycje, przez ktĂłre powinna przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; koĹ&#x201E;cĂłwka, operator ustala ustawiajÄ&#x2026;c rÄ&#x2122;cznie ramiÄ&#x2122;, tak aby koĹ&#x201E;cĂłwka przyjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a odpowiednie poĹ&#x201A;oĹźenie i orientacjÄ&#x2122;. Te pozycje wprowadzane sÄ&#x2026; do programu dziÄ&#x2122;ki odczytom czujnikĂłw poĹ&#x201A;oĹźe-

12/2020

35

TEMAT NUMERU

W JAKICH APLIKACJACH KOBOT BĘDZIE DOBRYM WYBOREM? MATEUSZ AMROZIŃSKI, SENIOR TECHNICAL SPECIALIST, FANUC POLSKA Przemysł stoi w obliczu bardzo sprzyjających warunków do automatyzacji i robotyzacji procesów wytwórczych, jednak, aby inwestycja przyniosła oczekiwane rezultaty niezbędna jest analiza indywidualnych potrzeb produkcji. Ważnym zadaniem osób decyzyjnych jest identyfikacja największych ograniczeń, które robotyzacja może rozwiązać. Dotarcie do źródeł problemów i ich precyzyjne opisanie za pomocą liczb, to pierwszy krok do odkrycia optymalnego sposobu działania. Kolejny krok to dobór technologii. W sytuacjach, gdy kontakt człowieka z robotem jest wymagany najlepszym rozwiązaniem będzie kobot. Gdy proces może być realizowany bez potrzeby bliskiej obecności człowieka bądź wręcz wyklucza jego obecność w miejscu realizacji procesu, bardziej wydajnym i ekonomicznym rozwiązaniem będzie klasyczny robot przemysłowy. Planując wdrożenie kobota należy szczegółowo przeanalizować aspekt bezpieczeństwa.

Będzie to dobry wybór w sytuacji, gdy zarówno czas cyklu, jak i rodzaj użytego narzędzia pozwoli zastosować kobota zgodnie z wytycznymi zawartymi w normie ISO oraz standardzie technicznym TS 15066, na który powołuje się norma.

Koboty sprawdzą się w aplikacjach, gdzie występuje ciągła interakcja na linii operator-kobot (np. wspólne realizowanie jednego zadania) lub układ stanowiska nie pozwala na zastosowanie wygrodzenia, niezbędnego w przypadku instalacji tradycyjnego robota.

liwia graficzne zobrazowanie efektów zaprogramowanego ruchu robota w celu sprawdzenia jego poprawności. W szczególności graficznie przedstawia zaprogramowane geometryczne strefy robocze, z których nie wolno kobotowi wychodzić.

Na jakich cechach koncentrują się klienci kupujący koboty?

Jest kilka takich aspektów. Jednym z ważniejszych jest możliwość szybkiego relokowania robota (brak fizycznego wygrodzenia ułatwia proces przemieszczania i adoptowania robota). Klienci często zwracają uwagę na możliwość łatwego i szybkiego programowania robota, m.in. przez użycie funkcji prowadzenia robota za ramię. Są to aspekty istotne i często brane pod uwagę. Jednak warto wiedzieć, że są jeszcze inne, które niestety bywają pomijane. Warto pamiętać o kwestii TCO (całkowity koszt posiadania) związanej z żywotnością robota i jego niezawodnością. Wielu inwestorów nie analizuje szczegółowo danych, które odpowiadają na pytanie, jak niezawodny będzie dany sprzęt i jaki wkład finansowy będzie potrzebny, aby utrzymać go w pełnej sprawności. Warto pamiętać również o aspekcie bezpieczeństwa. Tylko naprawdę rzetelna analiza ryzyka jest w stanie wykazać, czy kobot na danym stanowisku – w zderzeniu z wymaganym czasem cyklu – będzie wyborem optymalnym. Planując zakup robota współpracującego warto wykonać rzetelny audyt techniczny linii produkcyjnej.

Z pewnością pomoże on zyskać pewność, że właśnie taki typ robota najlepiej odpowiada potrzebom produkcji oraz, że w przypadku jego wdrożenia nie wystąpią żadne przeciwności, uniemożliwiające pełne wykorzystanie funkcji kolaboracyjnych robota. Skuteczna robotyzacja to taka, która w 100% realizuje aktualne i przyszłe potrzeby producenta, umożliwiając nieustanny rozwój produkcji.

Kassow Robots Duńska firma Kassow Robots wprowadziła w swych sterownikach możliwość redukowania prędkości ruchów wykonywanych przez zaprogramowanego wcześniej robota. Redukcja prędkości wyrażana jest w procen-

tach. Ta możliwość jest szczególnie przydatna przy uruchamianiu programu. Ponadto można kobotowi zdefiniować programowo geometryczne strefy robocze. Zbliżając się do granicy strefy roboczej robot stopniowo redukuje prędkość do dopuszczalnej w danej strefie.

Prace badawcze dotyczące kobotów Pod koniec lat 80. XX w. rozpoczęto badania mające na celu opracowanie robotów usługowych. Badania te są prowadzone do dnia dzisiejszego, bo nadal nie udało się skutecznie zrobotyzować większości prac usługowych. Już na wczesnym etapie tych badań spostrzeżono, że technologie opracowywane dla potrzeb realizacji zadań usługowych mogą być wykorzystane w przemyśle. W ten sposób koboty stały się efektem ubocznym badań prowadzących do opracowania robotów usługowych. Obecnie badania prowadzone nad robotami usługowymi i kobotami się wzajem36

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

ELASTYCZNOĹ&#x161;Ä&#x2020; JEST SIĹ Ä&#x201E; KOBOTĂ&#x201C;W KRZYSZTOF HAJZYK, CHANNEL DEVELOPMENT MANAGER, UNIVERSAL ROBOTS

' 8 '$*2 2 3

" !

Roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; caĹ&#x201A;Ä&#x2026; dobÄ&#x2122; bez przerwy, realizujÄ&#x2026;c zaprogramowane zadanie. Proces jest powtarzany z maksymalnÄ&#x2026;, bezpiecznÄ&#x2026; prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; i dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; (powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ruchu ramienia kobota na przykĹ&#x201A;adzie robotĂłw Universal Robots wynosi 0,03â&#x20AC;&#x201C;0,05 mm). Robotyzacja to takĹźe moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przyspieszenia lub zoptymalizowania cyku produkcyjnego, obniĹźenia kosztĂłw i poziomu strat materiaĹ&#x201A;owych. Istotne jest takĹźe to, Ĺźe koboty moĹźna w stosunkowo prosty sposĂłb przesuwaÄ&#x2021; i przezbrajaÄ&#x2021; do nowych procesĂłw. DziÄ&#x2122;ki Ĺ&#x201A;atwoĹ&#x203A;ci programowania, elastycznoĹ&#x203A;ci i maĹ&#x201A;ym wymiarom, pomogÄ&#x2026; one zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tego procesu, na ktĂłrym najbardziej zaleĹźy organizacji w danym okresie. Jednego dnia kobot moĹźe np. obsĹ&#x201A;ugi-

nie przenikajÄ&#x2026;, gĹ&#x201A;Ăłwnie dlatego, Ĺźe korzystajÄ&#x2026; z tych samych technologii wspomagajÄ&#x2026;cych. Istotnym elementem sÄ&#x2026; badania dotyczÄ&#x2026;ce percepcji, a w szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci rozpoznawania obrazĂłw, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce przewidywanie intencji ludzi wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych z kobotem, oraz planowania bezpiecznych ruchĂłw w trakcie realizacji zadania. Zaobserwowano, Ĺźe przy wykonywaniu zadania, im wiÄ&#x2122;kszy wymagany jest stopieĹ&#x201E; interakcji robota z czĹ&#x201A;owiekiem, tym wyĹźszy musi byÄ&#x2021; stopieĹ&#x201E; wzajemnego zrozumienia intencji, co zwiÄ&#x2122;ksza potrzeby percepcyjne i komunikacyjne robota. Innym aspektem tych badaĹ&#x201E; jest uczenie przez demonstracjÄ&#x2122;. Obecnie roboty w przemyĹ&#x203A;le wymagajÄ&#x2026;, by wykwalifikowany operator-programista okreĹ&#x203A;liĹ&#x201A; sekwencjÄ&#x2122; ruchĂłw, ktĂłre ma odtwarzaÄ&#x2021; robot. OczywiĹ&#x203A;cie sekwencja ta moĹźe ulegaÄ&#x2021; zmianom wskutek wziÄ&#x2122;cia pod uwagÄ&#x2122; odczytĂłw z czujnikĂłw, np. siĹ&#x201A;y. Niemniej jednak nie przypomina to sposobu uczenia czeladnika przez mistrza.

ChcielibyĹ&#x203A;my, by robot obserwujÄ&#x2026;c czĹ&#x201A;owieka byĹ&#x201A; w stanie nauczyÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wykonywaÄ&#x2021; zadanie. W tym celu mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wykorzystywane interfejsy wielomodalne, a wiÄ&#x2122;c korzystajÄ&#x2026;ce z kamer, mikrofonĂłw, czujnikĂłw siĹ&#x201A; i dotyku etc.

W przemyĹ&#x203A;le podstawowÄ&#x2026; formÄ&#x2026; programowania przez demonstracjÄ&#x2122; jest uczenie kinestetyczne, gdzie kobot dziÄ&#x2122;ki swym czujnikom siĹ&#x201A; i en12/2020

waÄ&#x2021; wtryskarkÄ&#x2122;, nastÄ&#x2122;pnego montowaÄ&#x2021; elementy, a kolejnego pakowaÄ&#x2021; gotowe produkty. Koboty mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wdroĹźone do pracy praktycznie z dnia na dzieĹ&#x201E;, wesprzeÄ&#x2021; kluczowe procesy i zapewniÄ&#x2021; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; produkcji, takĹźe w obliczu koniecznoĹ&#x203A;ci zachowania dystansu spoĹ&#x201A;ecznego lub przestrzegania restrykcyjnych norm higienicznych. Roboty wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce mogÄ&#x2026; pracowaÄ&#x2021; zarĂłwno w trudnych warunkach, np. przy szkodliwych substancjach, jak i w pomieszczeniach sterylnych â&#x20AC;&#x201C; co jest istotnym aspektem doboru w przypadku wdroĹźeĹ&#x201E; w laboratoriach. Dodatkowym atutem jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zamontowania robota wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cego na stole lub mobilnym stanowisku.

koderom zainstalowanym na waĹ&#x201A;ach silnikĂłw wykrywa ruchy czĹ&#x201A;owieka i dziÄ&#x2122;ki temu uczy siÄ&#x2122; je powtarzaÄ&#x2021;. Ta prosta forma programowania przez demonstracjÄ&#x2122; teĹź jest przedmiotem zainteresowaĹ&#x201E; badawczych. Ich przedmiotem jest przede wszystkim filtracja ruchĂłw niepoĹźÄ&#x2026;danych, np. wynikajÄ&#x2026;cych ze zmÄ&#x2122;czenia operatora lub znacznej masy robota. PropozycjÄ&#x2026; rozwiÄ&#x2026;zania tego problemu jest statystyczna obrĂłbka danych uzyskanych z wielu demonstracji. Stosuje siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź uczenie przez wzmacnianie do instruowania robota, jak wykonywaÄ&#x2021; wybrane czynnoĹ&#x203A;ci. Niestety tÄ&#x2026; metodÄ&#x2026; trudno jest przekazaÄ&#x2021; robotowi informacjÄ&#x2122; o sztywnoĹ&#x203A;ci, z jakÄ&#x2026; powinien realizowaÄ&#x2021; zadanie.

Aby zaradziÄ&#x2021; temu problemowi, przykĹ&#x201A;adowo rejestruje siÄ&#x2122; sygnaĹ&#x201A;y EMG odczytywane z powierzchni skĂłry rÄ&#x2122;ki operatora.

Istotnym kierunkiem badawczym jest zrozumienie intencji czĹ&#x201A;owieka na podstawie pomiaru siĹ&#x201A; pochodzÄ&#x2026;cych z interakcji miÄ&#x2122;dzy czĹ&#x201A;owiekiem a robotem. NajprostszÄ&#x2026; reakcjÄ&#x2026; jest podatne zachowanie robota. ZĹ&#x201A;oĹźone reakcje wymagajÄ&#x2026; ustalenia punktu przyĹ&#x201A;oĹźenia siĹ&#x201A;y, a to wymaga zastosowania odpowiednich czujnikĂłw, np. sztucznej skĂłry na powierzchni ramienia. SiĹ&#x201A;a teĹź moĹźe byÄ&#x2021; przykĹ&#x201A;adana do przemieszczanego obiektu, co komplikuje problem. PodstawowÄ&#x2026; trudnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jest rozróşnienie intencjonalnego kontaktu od przypadkowego.

37

TEMAT NUMERU

Pożądane jest, by robot, rozumiejąc intencje człowieka, tak się poruszał, by siła, którą ten człowiek przykłada do wspólnego transportu obiektu, była jak najmniejsza. W tej sytuacji pomiary siły uzupełnione informacją o kierunku ruchu umożliwiają predykcję kierunku ruchu i taką regulację przyłożonej siły, by zminimalizować wysiłek człowieka. Badania te wiążą się z zagadnieniami ergonomii. Chodzi nie tylko o zmniejszenie wysiłku człowieka, ale również o uchronienie przed przyjmowania niekomfortowych pozycji.

Instytucje naukowe pracują również nad innymi sposobami programowania kobotów. Wiele z nich dąży do definiowania sposobu reali-

zacji zadania jako sekwencji realizacji umiejętności (skills). Owe umiejętności traktowane są jako sparametryzowane zachowania robota przekształcające zastany stan środowiska w pożądany. Często wymaga się, aby przed rozpoczęciem realizacji takiego zachowania spełnione były określone warunki początkowe. Po wykonaniu zachowania sprawdzane są warunki końcowe, by upewnić się, że osiągnięto pożądany efekt. Parametryzacja najczęściej dotyczy obiektów oraz pozycji i trajektorii, które mają być wykorzystane przez umiejętność.

Ułatwieniem w nauczeniu się wykonywania zadania mogą być dodatkowe komentarze słowne oraz gesty, a niekiedy mimika twarzy. Rozróżnia

się gesty statyczne i dynamiczne.

W pierwszym przypadku gest musi być utrzymany przez odpowiedni czas, natomiast w drugim przypadku analizuje się sekwencję obrazów uzyskaną w określonym czasie, a następnie modeluje się ją za pomocą ukrytych modeli Markova, sieci neuronowych etc. Podstawowym problemem jest to, że różni ludzie wykonują gesty w różny sposób. Ponadto należy zwrócić uwagę, że większość manipulatorów i chwytaków ma inną strukturę kinematyczną niż ramiona i dłonie człowieka. W konsekwencji nie da się manipulatorem po prostu odtworzyć zaobserwowanych ruchów człowieka, co notabene nie jest łatwe samo w sobie. Potrzebna jest tu transformacja między przestrzeniami o różnej wymiarowości.

Badania nad komunikacją człowieka z robotem nakierowane są na rozpoznawanie języka naturalnego, ale dla ułatwienia sobie zadania, najczęściej koncentrują się na podzbiorach takiego języka. W trakcie demonstracji, a później wykonania zadania, kobot dzięki mikrofonom jest w stanie uzyskiwać od człowieka podpowiedzi, które może wykorzystywać do bieżącego wykonania czynności lub doskonalenia wykonania w przyszłości.

Do rozpoznawania mowy stosuje się albo publicznie dostępne oprogramowanie udostępniane przez takie firmy jak Microsoft lub Google albo

SUKCESEM JEST KOMPLEKSOWE ROZWIĄZANIE RAFAŁ BUDNIOK, CEO, BEBOQ ROBOTICS Roboty kolaboracyjne mogą być pierwszym krokiem w robotyzację jako taką. Dzięki szybkim przezbrojeniom i łatwemu tworzeniu nowych programów znakomicie sprawdzają się w produkcji High Mix – Low Volume. Dodatkową zaletą jest to, że stanowiska kobotów wdrażane są bardzo szybko. Firmy zaczynają czerpać korzyści z robotyzacji, np. już po dwóch miesiącach od powiedzenia „tak”, a zwrot z tej inwestycji osiągają po 12–18 miesiącach.

Uruchomienie robotów kolaboracyjnych jest dobrą opcją na automatyzację w miejscach, gdzie do tej pory niemożliwe było uruchomienie robotów przemysłowych, głównie ze względu na bezpieczeństwo (np. w ograniczonych przestrzeniach czy w miejscach, gdzie konieczna jest interakcja z ludźmi) lub gdy stanowiska na robotach przemysłowych były zbyt drogie w stosunku do potrzebnej wydajności. Poszukujący często za bardzo koncentrują się na cenie samego kobota (zestaw w pudełku: ramię, kom-

38

puter i tablet) i na rozwiązywaniu skomplikowanych problemów. W beboq robotics naszą misją jest dostarczenie kompleksowego rozwiązania i zakończone sukcesem dla klienta wdrożenie technologii – dlatego też zachęcamy do spojrzenia na zakup robota przez pryzmat funkcjonalności i kompletności całego stanowiska, tj. robot, narzędzia, osprzęt, dodatkowe systemy, integracja z maszyną, certyfikacja CE, pełna opieka posprzedażowa i oczekiwana wydajność.

Sugerujemy, by zaczynać od rozwiązywania problemów, które pozwolą klientowi zauważyć różnice od razu – np. pracownikom „zdjąć z pleców” 15 ton na zmianę, a pracodawcy obniżyć koszty.

Sami operatorzy z łatwością uczą się obsługi nowej technologii i dostrzegają dla niej zastosowania w kolejnych miejscach.

To przynosi sukces.

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

KOBOTY SPRAWDZAJĄ SIĘ W PRZEMYŚLE I LABORATORIACH BADAWCZYCH VIKRAM KUMAR, GENERAL MANAGER W REGIONIE EMEA, ONROBOT

' 8 2 3

" ! . " !

Według danych Międzynarodowej Federacji Robotyki, w ubiegłym roku koboty stanowiły blisko 5% rynku robotów przemysłowych, osiągając rekordowy poziom sprzedaży – 18 049 jednostek. Te liczby potwierdzają, że coraz więcej firm dostrzega zalety aplikacji maszyn współpracujących. Jednym z kluczowych argumentów przemawiających za kobotami jest krótki czas wdrożenia i uruchomienia produkcji oraz możliwość wykorzystania kobota wyposażonego w odpowiednie narzędzia EoAT do różnych procesów w jednym zakładzie. Te dwa aspekty mają pozytywny wpływ na zwrot z inwestycji – firma może szybko zwiększyć efektywność i wielkość produkcji, jakość produk-

oprogramowanie specjalnie tworzone pod konkretne zastosowanie. Tu podstawowym problemem jest inna wymowa głosek przez różne osoby oraz szum i hałas pochodzące z tła, a w fabrykach natężenie tych dźwięków bywa wysokie. Niestety dla obecnych algorytmów sztucznej inteligencji nadal bezbłędne rozpoznawanie subtelnych gestów i mowy naturalnej są trudne do osiągnięcia. Dlatego często zastępczo stosuje się specjalizowane graficzne interfejsy użytkownika.

Prowadzone są też badania nad uczeniem nienadzorowanym. Przykładowo firma Google zainstalowała czternaście robotów wyposażonych w serwomechanizmy wizyjne wykorzystujące pojedyncze kamery. Chwytania uczyła się głęboka konwolucyjna sieć neuronowa. Roboty wyciągały 12/2020

tów, obniżyć koszty i zredukować liczbę odpadów. Koboty mogą także pracować w działach badań i rozwoju, optymalizując procesy i zwiększając dokładność. Świetnym przykładem jest wdrożenie rozwiązań OnRobot w centrum badawczym L’Oréal. Przejście do nowych rozwiązań kobotycznych przebiegało stopniowo i było bardzo dobrze przyjęte przez wszystkich pracowników. W przeciwieństwie do tradycyjnych robotów, koboty uzupełniają pracę ludzi, odciążają pracowników od monotonnych zadań i pozwalają im na zaangażowanie się w obszary o większej wartości.

z pojemników losowo wrzucone tam przedmioty. To czy udało się przedmiot poprawnie złapać oceniały na podstawie obrazu z kamery. Wiedzę o sposobach łapania przedmiotów roboty współdzieliły. Po 800 tysiącach prób wykonanych przez te roboty skuteczność chwytania stała się wysoka. Niestety rezultat tego uczenia sterowanego danymi może być wykorzystany jedynie przez roboty tego samego typu, wykonujące podobne zadanie.

Podsumowanie W zasadzie wszystkie firmy oferujące koboty wprowadziły jakąś formę redukcji prędkości ich działania związaną ze strefami roboczymi i bezpieczeństwa. Należy zwrócić uwagę, że obecnie nawet w standardowych

robotach przemysłowych można określać geometryczne strefy robocze, gdzie w pobliżu ich granic albo robot jest zatrzymywany albo redukowana jest jego prędkość. Tak jest nawet w tanich robotach przemysłowych, np.

Robolink. We wszystkich przypadkach dąży się do redukcji masy kobota oraz takiego ukształtowania jego członów, by ewentualne zderzenie z człowiekiem powodowało jak najmniejsze urazy. Koboty mają możliwość pomiaru sił wywieranych na ramię, a to jest przede wszystkim wykorzystane do zatrzymania ruchu, a niekiedy do zachowania podatnego. W niektórych kobotach w przypadku kontaktu z człowiekiem, jeżeli siła nacisku nie ulega zmniejszeniu, kobot wycofuje się, by zapobiec ewentualnemu zakleszczeniu części ciała operatora.

Koboty zostały zaprojektowane tak, aby spełniały wszelkie wymogi bezpieczeństwa. Niestety nie gwarantuje to zachowania bezpieczeństwa w gnieździe, w którym zamontowany jest kobot. Aby gniazdo było bezpieczne jako całość, potrzebne są właściwe ustawienie urządzeń w gnieździe, szczegółowa analiza wykonywanego zadania, biorąca pod uwagę kształt przemieszczanych narzędzi i przedmiotów, oraz odpowiednie wykorzystanie możliwości, które daje język programowania.

Koboty warto stosować tylko tam, gdzie współdziałanie z człowiekiem jest konieczne. Tam wszędzie, gdzie nie jest to potrzebne, lepiej jest stosować roboty przemysłowe z tradycyjnymi 39

TEMAT NUMERU

KOBOT TO TRAFIONA INWESTYCJA DO KONKRETNYCH ZASTOSOWAĹ&#x192; Ĺ UKASZ SZCZEPKOWSKI, REGIONAL SALES MANAGER, KUKA POLSKA Precyzja, elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i bezpieczeĹ&#x201E;stwo to trzy kluczowe aspekty, ktĂłre sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe koboty sÄ&#x2026; coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej implementowane w zakĹ&#x201A;adach produkcyjnych. Dedykowane do konkretnych aplikacji, znajdujÄ&#x2026; zastosowanie jako doskonaĹ&#x201A;e uzupeĹ&#x201A;nienie linii produkcyjnych. NiewÄ&#x2026;tpliwie zaletÄ&#x2026; robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych jest moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; precyzyjnego ustawienia wartoĹ&#x203A;ci siĹ&#x201A; i momentĂłw przy zachowaniu staĹ&#x201A;ych parametrĂłw. Z kobotĂłw korzystajÄ&#x2026; zarĂłwno mniejsze, jak i w peĹ&#x201A;ni zrobotyzowane zakĹ&#x201A;ady produkcyjne.

Podobnie jak w przypadku robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych, wdroĹźenie kobotĂłw pozwala na zautomatyzowanie czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zadaĹ&#x201E; produkcyjnych, a co za tym idzie, uzyskanie wiÄ&#x2122;kszej wydajno-

zabezpieczeniami mechanicznymi lub kurtynami Ĺ&#x203A;wietlnymi. Klasyczne roboty przemysĹ&#x201A;owe zostaĹ&#x201A;y zaprojektowane tak, by ich ruch byĹ&#x201A; maksymalnie szybki, co skraca czasy cykli produkcyjnych, a wiÄ&#x2122;c maksymalizuje produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Koboty szczegĂłlnie nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do zastosowaĹ&#x201E; w Ĺ&#x203A;rednio- i niskoseryjnej produkcji, gdzie czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; operacji musi byÄ&#x2021; wykonywana przez ludzi. Natomiast klasyczne roboty przemysĹ&#x201A;owe szczegĂłlnie dobrze nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do zastosowaĹ&#x201E; w produkcji wielkoseryjnej i Ĺ&#x203A;rednioseryjnej, gdzie udziaĹ&#x201A; ludzi nie jest poĹźÄ&#x2026;dany.

ObserwujÄ&#x2026;c rozszerzanie asortymentu robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych ofe-

40

Ĺ&#x203A;ci i jakoĹ&#x203A;ci pracy. Koboty z powodzeniem przejmujÄ&#x2026; powtarzalne zadania wymagajÄ&#x2026;ce doskonaĹ&#x201A;ej precyzji.

Kolejna waĹźna kwestia do bezpieczeĹ&#x201E;stwo pracy. W przypadku robotĂłw wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;cych dostÄ&#x2122;pnych w ofercie KUKA, realizacja funkcji bezpiecznych opiera siÄ&#x2122; na dwukanaĹ&#x201A;owym obwodzie bezpieczeĹ&#x201E;stwa czujnikĂłw siĹ&#x201A;y i momentĂłw w kaĹźdej osi. Taki system gwarantuje maksymalny poziom bezpieczeĹ&#x201E;stwa.

PodsumowujÄ&#x2026;c, kobot to trafiona inwestycja w przypadku zakĹ&#x201A;adĂłw przemysĹ&#x201A;owych, ktĂłrym zaleĹźy na automatyzacji wybranych zadaĹ&#x201E; z zachowaniem najwyĹźszej efektywnoĹ&#x203A;ci.

rowanych przez poszczegĂłlne firmy widaÄ&#x2021; wyraĹşny trend do poszerzania oferty o koboty, przy czym za takie uznaje siÄ&#x2122; te roboty, ktĂłre umoĹźliwiajÄ&#x2026; bezpiecznÄ&#x2026; koegzystencjÄ&#x2122; czĹ&#x201A;owieka i robota w tej samej przestrzeni roboczej. W zasadzie koboty umoĹźliwiajÄ&#x2026; albo rozdzielne dziaĹ&#x201A;anie czĹ&#x201A;owieka i kobota w tej samej przestrzeni roboczej albo wspĂłlne operowanie na tym samym obiekcie. Bardziej zaawansowane formy wspĂłĹ&#x201A;dziaĹ&#x201A;ania sÄ&#x2026; jeszcze domenÄ&#x2026; laboratoriĂłw badawczych. Niemniej jednak, odnotowujÄ&#x2026;c szybki rozwĂłj kobotĂłw, naleĹźy siÄ&#x2122; spodziewaÄ&#x2021;, Ĺźe i te formy

wspĂłĹ&#x201A;dziaĹ&#x201A;ania wkrĂłtce zostanÄ&#x2026; dodane do oferowanych kobotĂłw. Jest to w duĹźej mierze uzaleĹźnione od pokonania ograniczeĹ&#x201E; obecnej sztucznej inteligencji w obliczu wymagajÄ&#x2026;cego Ĺ&#x203A;rodowiska przemysĹ&#x201A;owego. Ponadto naleĹźy takĹźe wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122;, jakie to rodzi trudnoĹ&#x203A;ci dla ciaĹ&#x201A; standaryzujÄ&#x2026;cych zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwem urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;.

, P G # [% # N

5 & # % $% &

5 & # 5 $5 5 1 - # %

$% &

& , # H

AUTOMATYKA

TEMAT NUMERU

Skamer-ACM â&#x20AC;&#x201C; integratorem robotĂłw Kassow Robots Firma Skamer-ACM oferuje & # # Y

& %8 .

H H

Y ! #

" ! 8

' 8 2 $ _ ! # " !

W

ostatnich latach obserwujemy dynamiczny wzrost liczby robotĂłw w przemyĹ&#x203A;le. Z jednej strony jest to zwiÄ&#x2026;zane z poprawÄ&#x2026; efektywnoĹ&#x203A;ci energetycznej i zwiÄ&#x2122;kszeniem wydajnoĹ&#x203A;ci, a z drugiej z rynkiem pracy, na ktĂłrym coraz trudniej o pracownikĂłw.

Roboty stajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; nieodzownym elementem systemĂłw sterowania. PodÄ&#x2026;ĹźajÄ&#x2026;c za trendami, firma Skamer-ACM rozszerzyĹ&#x201A;a swojÄ&#x2026; ofertÄ&#x2122; o roboty. Jest wieloletnim partnerem firmy ABB i wspĂłĹ&#x201A;pracuje z niÄ&#x2026; jako integrator robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych. Do kluczowych rynkĂłw, na ktĂłrych roboty przemysĹ&#x201A;owe znajdujÄ&#x2026; zastosowanie naleĹźy automotive, przemysĹ&#x201A; tworzyw sztucznych, produkcja metali, odlewnictwo, przemysĹ&#x201A; elektroniczny, maszynowy, farmaceutyczny, a takĹźe spoĹźywczy.

UwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c zapotrzebowanie lokalnego rynku, gĹ&#x201A;Ăłwnie MĹ&#x161;P, firma Skamer-ACM wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A;a w tym roku do swojej oferty 7-osiowe koboty Kassow Robots, uzyskujÄ&#x2026;c tytuĹ&#x201A; partnera i integratora. Technologia oparta jest na nowatorskim projekcie zarĂłwno sterownika robota i interfejsu 12/2020

uĹźytkownika, jak i mechaniki ramienia.

Kassow Robots produkuje wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie 7-osiowe koboty o mocnych napÄ&#x2122;dach: z prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ruchu do 225°/s we wszystkich przegubach, udĹşwigiem 5 kg, 10 kg i 18 kg oraz zasiÄ&#x2122;giem 850 mm, 1000 mm, 1200 mm, 1400 mm i 1800 mm. To odpowiedĹş technologiczna na wyzwania codziennej pracy przedsiÄ&#x2122;biorstw.

Kilka faktĂłw o Kassow Robots Koboty Kassow Robots majÄ&#x2026; siedem stopni swobody (DoF). WykonujÄ&#x2026; manewry maksymalnie zbliĹźone do ruchu ludz-

ludzkie ramiÄ&#x2122;. Pozwala to ustawiÄ&#x2021; go w wÄ&#x2026;skich przestrzeniach miÄ&#x2122;dzy innymi urzÄ&#x2026;dzeniami i pracowaÄ&#x2021; z pozycji odsuniÄ&#x2122;tej na bok od pola roboczego.

Dodatkowy ruch kobota na trzecim przegubie umoĹźliwia zachowanie Ĺ&#x203A;cieĹźki narzÄ&#x2122;dzia (end efectora). ZwiÄ&#x2122;ksza to liczbÄ&#x2122; moĹźliwych aplikacji: â&#x20AC;˘ rozprowadzanie farby, kleju czy inna obrĂłbka powierzchni, â&#x20AC;˘ docieranie do trudno dostÄ&#x2122;pnych zakamarkĂłw, â&#x20AC;˘ bezpieczne przenoszenie delikatnych przedmiotĂłw, â&#x20AC;˘ bezpieczne przenoszenie przedmiotĂłw, ktĂłrych orientacja w przestrzeni nie moĹźe ulec zmianie w trakcie ruchu.

Kompleksowa oferta

kiego ramienia.

Roboty umoĹźliwiajÄ&#x2026; przesuwanie obiektu w linii prostej od punktu A do punktu B, przy zachowaniu wektora narzÄ&#x2122;dzia/obiektu podczas ruchu. MieszczÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na niewielkich przestrzeniach, takĹźe miÄ&#x2122;dzy maszynami, a ich zaletÄ&#x2026; jest intuicyjne programowanie.

Kobot 7-osiowy dociera do obszaru roboczego zza rogu tak, jak robiĹ&#x201A;oby to P R O M O C J A

Aktualna oferta firmy Skamer-ACM obejmuje m.in. takie obszary, jak pomiary i automatyka przemysĹ&#x201A;owa; robotyka; pomiary punktu rosy, wilgotnoĹ&#x203A;ci wzglÄ&#x2122;dnej i zawartoĹ&#x203A;ci tlenu; systemy monitoringu energii; odnawialne ĹşrĂłdĹ&#x201A;a energii; audyty; ekspertyzy specjalistyczne; opracowanie instrukcji eksploatacji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; energetycznych itp.

SKAMER-ACM Sp. z o.o % 8 " BA <<=9;; ) #

8 9> A< B< >;; 8 9> A< B< >;9 ###8 & 8

41

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

PrzemysĹ&#x201A;owe komputery IPC Komputery IPC (Industrial PC),

Y Q

# Q Y % O Y & %

& #

!

% Q % #

# # % 1 & # 18

-

HQ & &

% # HY Q & % # # H G 5 & % %

&! & %

# &

5., & %

( % Y H #

# H

H # # H # #

# 18

W

spĂłĹ&#x201A;czesne komputery przemysĹ&#x201A;owe coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stanowiÄ&#x2026; element, ktĂłry steruje teĹź wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; infrastrukturÄ&#x2026; czujnikĂłw i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do linii produkcyjnej. DziÄ&#x2122;ki temu znacznie Ĺ&#x201A;atwiej zautomatyzowaÄ&#x2021; procesy produkcyjne wymagajÄ&#x2026;ce pracy w reĹźimie czasu rzeczywistego, prowadziÄ&#x2021; na bieĹźÄ&#x2026;co zaawansowane analizy procesĂłw produkcyjnych i w inteligentny, zautomatyzowany sposĂłb podejmowaÄ&#x2021; decyzje co do optymalizacji produkcji i na bieĹźÄ&#x2026;co dostosowywaÄ&#x2021; je do aktualnych zamĂłwieĹ&#x201E;. Tak szerokich, uniwersalnych moĹźliwoĹ&#x203A;ci nie dajÄ&#x2026; sterowniki PLC. Z komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych korzystajÄ&#x2026; teĹź coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej firmy, ktĂłrym daleko do typowego przemysĹ&#x201A;u czy produkcji. Komputery IPC znajdziemy m.in. w bankomatach, kasach fiskalnych, systemach inteligentnego transportu, w aparaturze medycznej, sprzÄ&#x2122;cie wojskowym, a takĹźe na lotniskach i dworcach kolejowych, gdzie odpowiadajÄ&#x2026; za wyĹ&#x203A;wietlanie informacji dla podróşnych. Na obecnie obserwowane, coraz wiÄ&#x2122;ksze zainteresowanie komputerami przemysĹ&#x201A;owymi wpĹ&#x201A;ywa teĹź dynamiczny rozwĂłj Internetu Rzeczy i PrzemysĹ&#x201A;u 4.0, w ktĂłrych to obszarach komputer IPC jest nieodzownym elementem systemu. Przyjrzyjmy siÄ&#x2122; zatem, czym róşniÄ&#x2026; siÄ&#x2122; komputery klasy Industrial PC od typowych notebookĂłw, serwerĂłw i pecetĂłw, z ktĂłrych korzystamy na co dzieĹ&#x201E;.

Konstrukcja odporna na trudne, przemysĹ&#x201A;owe warunki pracy PodstawowÄ&#x2026; róşnicÄ&#x2026; miÄ&#x2122;dzy komputerem przemysĹ&#x201A;owym, a zwykĹ&#x201A;ym pecetem jest odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na trudne, prze42

mysĹ&#x201A;owe warunki pracy. WydawaĹ&#x201A;oby siÄ&#x2122;, Ĺźe jeĹ&#x203A;li komputer zostaĹ&#x201A; zbudowany przy uĹźyciu sprawdzonych komponentĂłw (np. zgodnych z wojskowÄ&#x2026;, amerykaĹ&#x201E;skÄ&#x2026; normÄ&#x2026; MIL-STD-810) wyprodukowanych przez renomowane firmy i nie popeĹ&#x201A;niono przy jego budowie istotnych bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dĂłw konstrukcyjnych, to powinien byÄ&#x2021; wyjÄ&#x2026;tkowo niezawodny i z powodzeniem moĹźe byÄ&#x2021; stosowany w przemyĹ&#x203A;le.

Niestety, nie jest to prawda, co jest efektem zupeĹ&#x201A;nie innych warunkĂłw pracy, na jakie naraĹźone sÄ&#x2026; komputery przemysĹ&#x201A;owe. Aby komputer przemysĹ&#x201A;owy mĂłgĹ&#x201A; skutecznie speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; swoje funkcje, musi byÄ&#x2021; dostosowany do trudnych warunkĂłw panujÄ&#x2026;cych w fabrykach, na halach produkcyjnych, czy w halach magazynowych. W tych miejscach czÄ&#x2122;sto wystÄ&#x2122;puje zwiÄ&#x2122;kszone zapylenie. PracujÄ&#x2026;ce maszyny mogÄ&#x2026; powodowaÄ&#x2021; drgania i wibracje â&#x20AC;&#x201C; groĹşne dla standardowych komputerĂłw.

W nieogrzewanych pomieszczeniach moĹźe wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; ujemna temperatura, a w miejscach z gorszÄ&#x2026; wentylacjÄ&#x2026; temperatura moĹźe przekraczaÄ&#x2021; standardowe wartoĹ&#x203A;ci.

Maszyna taka musi wytrzymywaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź zakĹ&#x201A;Ăłcenia elektromagnetyczne oraz skoki napiÄ&#x2122;Ä&#x2021;, powodowane wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaniem i wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czaniem obrabiarek.

Co wiÄ&#x2122;cej, komputery przemysĹ&#x201A;owe pracujÄ&#x2026;ce np. w kopalniach wÄ&#x2122;gla kamiennego, muszÄ&#x2026; speĹ&#x201A;niaÄ&#x2021; rygorystyczne normy bezpieczeĹ&#x201E;stwa i wymagania europejskiej dyrektywy ATEX dotyczÄ&#x2026;cej konstruowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pracujÄ&#x2026;cych w strefach zagroĹźonych wybuchem.

To dlatego komputery przemysĹ&#x201A;owe muszÄ&#x2026; byÄ&#x2021; projektowane w specjalny sposĂłb. Przede wszystkim wykorzystuje siÄ&#x2122; do ich budowy AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY STOPNIE OCHRONY PRZED OBCYMI CIAĹ AMI STAĹ YMI: Pierwsza cyfra kodu IPÂ xx 0 1 2 3 4

KrĂłtki opis stopnia ochrony Bez ochrony Ochrona przed obcymi ciaĹ&#x201A;ami staĹ&#x201A;ymi o Ĺ&#x203A;rednicy 50 mm i wiÄ&#x2122;kszej Ochrona przed obcymi ciaĹ&#x201A;ami staĹ&#x201A;ymi o Ĺ&#x203A;rednicy 12,5 mm i wiÄ&#x2122;kszej Ochrona przed obcymi ciaĹ&#x201A;ami staĹ&#x201A;ymi o Ĺ&#x203A;rednicy 2,5 mm i wiÄ&#x2122;kszej Ochrona przed obcymi ciaĹ&#x201A;ami staĹ&#x201A;ymi o Ĺ&#x203A;rednicy 1,0 mm i wiÄ&#x2122;kszej

5

Ochrona przed pyĹ&#x201A;em

6

Ochrona pyĹ&#x201A;oszczelna

OkreĹ&#x203A;lenie

PrĂłbnik przedmiotowy, kula o Ĺ&#x203A;rednicy 50 mm, nie moĹźe wchodziÄ&#x2021; caĹ&#x201A;kowicie (caĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;rednica prĂłbnika nie moĹźe przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; przez otwĂłr w obudowie).

PrĂłbnik przedmiotowy, kula o Ĺ&#x203A;rednicy 12,5 mm, nie moĹźe wchodziÄ&#x2021; caĹ&#x201A;kowicie (caĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;rednica prĂłbnika nie moĹźe przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; przez otwĂłr w obudowie).

PrĂłbnik przedmiotowy, kula o Ĺ&#x203A;rednicy 2,5 mm, nie moĹźe wchodziÄ&#x2021; caĹ&#x201A;kowicie (caĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;rednica prĂłbnika nie moĹźe przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; przez otwĂłr w obudowie).

PrĂłbnik przedmiotowy, kula o Ĺ&#x203A;rednicy 1,0 mm, nie moĹźe wchodziÄ&#x2021; caĹ&#x201A;kowicie (caĹ&#x201A;a Ĺ&#x203A;rednica prĂłbnika nie moĹźe przejĹ&#x203A;Ä&#x2021; przez otwĂłr w obudowie).

Przedostanie siÄ&#x2122; pyĹ&#x201A;u nie jest caĹ&#x201A;kowicie wykluczone, ale pyĹ&#x201A; nie moĹźe wnikaÄ&#x2021; w takich iloĹ&#x203A;ciach, aby zakĹ&#x201A;ĂłciÄ&#x2021; prawidĹ&#x201A;owe dziaĹ&#x201A;anie aparatu, lub zmniejszaÄ&#x2021; bezpieczeĹ&#x201E;stwo.

PyĹ&#x201A; nie moĹźe wnikaÄ&#x2021;.

STOPNIE OCHRONY PRZED WODÄ&#x201E;: Druga cyfra kodu IPÂ xx 0 1 2

KrĂłtki opis stopnia ochrony

OkreĹ&#x203A;lenie

Bez ochrony Ochrona przed pionowo padajÄ&#x2026;cymi kroplami wody Ochrona przed pionowo padajÄ&#x2026;cymi kroplami wody przy wychyleniu obudowy do 15°

â&#x20AC;&#x201C;

3

Ochrona przed natryskiwaniem wodÄ&#x2026;

4

Ochrona przed bryzgami wody

5

Ochrona przed strugÄ&#x2026; wody

6

Ochrona przed silnÄ&#x2026; strugÄ&#x2026; wody

7

Ochrona przed skutkami krĂłtkotrwaĹ&#x201A;ego zanurzenia w wodzie

8

Ochrona przed skutkami ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego zanurzenia w wodzie

Pionowo padajÄ&#x2026;ce krople wody nie wywoĹ&#x201A;ujÄ&#x2026; szkodliwych skutkĂłw.

Pionowo padajÄ&#x2026;ce krople wody przy wychyleniu obudowy o dowolny kÄ&#x2026;t do 15° od pionu w kaĹźdÄ&#x2026; stronÄ&#x2122; nie wywoĹ&#x201A;ujÄ&#x2026; szkodliwych skutkĂłw.

Woda natryskiwana pod dowolnym kÄ&#x2026;tem do 60° od pionu z kaĹźdej strony nie wywoĹ&#x201A;uje szkodliwych skutkĂłw.

Woda rozbryzgiwana na obudowÄ&#x2122; z dowolnego kierunku nie wywoĹ&#x201A;uje szkodliwych skutkĂłw.

Woda lana strugÄ&#x2026; na obudowÄ&#x2122; z dowolnej strony nie wywoĹ&#x201A;uje szkodliwych skutkĂłw.

Woda lana silnÄ&#x2026; strugÄ&#x2026; na obudowÄ&#x2122; z dowolnej strony nie wywoĹ&#x201A;uje szkodliwych skutkĂłw.

Obudowa zanurzona krĂłtkotrwale w wodzie, w znormalizowanych warunkach dotyczÄ&#x2026;cych ciĹ&#x203A;nienia i czasu powinna uniemoĹźliwiaÄ&#x2021; wnikanie takiej iloĹ&#x203A;ci wody, ktĂłra powodowaĹ&#x201A;aby szkodliwe skutki.

Obudowa ciÄ&#x2026;gle zanurzona w wodzie, w warunkach uzgodnionych miÄ&#x2122;dzy wytwĂłrcÄ&#x2026; i uĹźytkownikiem, lecz bardziej surowych niĹź wedĹ&#x201A;ug cyfry 7, powinna uniemoĹźliwiaÄ&#x2021; wnikanie takiej iloĹ&#x203A;ci wody, ktĂłra powodowaĹ&#x201A;aby szkodliwe skutki.

' 8 0 ) 1

Tab. 1. , 1 !% # N

5

&Y 5*=0* A; @B:

znacznie bardziej wytrzymaĹ&#x201A;e wersje komponentĂłw elektronicznych, ktĂłre przystosowane sÄ&#x2026; do znacznie szerszego zakresu temperatur pracy. Takie czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci sÄ&#x2026; mogÄ&#x2026; prawidĹ&#x201A;owo pracowaÄ&#x2021; w temperaturze poniĹźej â&#x20AC;&#x201C;20 °C lub w temperaturze przekraczajÄ&#x2026;cej 100â&#x20AC;&#x201C;120 °C. Ten drugi przypadek jest o tyle istotny, Ĺźe nawet bez ekstremalnych warunkĂłw na zewnÄ&#x2026;trz, we wnÄ&#x2122;trzu obudowy komputera zamontowanego w maĹ&#x201A;o przewiewnym Ĺ&#x203A;rodowisku, na przykĹ&#x201A;ad wewnÄ&#x2026;trz obrabiarki, moĹźe, na skutek nagrzewania siÄ&#x2122; podzespoĹ&#x201A;Ăłw, panowaÄ&#x2021; znacznie wyĹźsza temperatura niĹź w domowym pececie czy serwerze. Co wiÄ&#x2122;cej, aby zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, i maksymalnie wyeliminowaÄ&#x2021; ruchome czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, wszÄ&#x2122;dzie, gdzie to tylko moĹźliwe, 12/2020

w komputerach IPC stosuje siÄ&#x2122; chĹ&#x201A;odzenie pasywne â&#x20AC;&#x201C; wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie za pomocÄ&#x2026; radiatorĂłw.

W warunkach przemysĹ&#x201A;owych istotnym problemem moĹźe byÄ&#x2021; teĹź wilgoÄ&#x2021;, ktĂłra dostajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; z zewnÄ&#x2026;trz do wnÄ&#x2122;trza obudowy naszego peceta moĹźe powodowaÄ&#x2021; zwarcia lub korozjÄ&#x2122; jego podzespoĹ&#x201A;Ăłw. Dlatego na rynku bardzo czÄ&#x2122;sto spotykane sÄ&#x2026; komputery IPC, kĂłrych obudowy majÄ&#x2026; stopieĹ&#x201E; ochrony IP67 lub IP68. Co waĹźne, w konstrukcji komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych unika siÄ&#x2122; stosowania mechanicznych dyskĂłw twardych, ktĂłre niemal w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci zastapiono odpornymi na wstrzÄ&#x2026;sy, caĹ&#x201A;kowicie elektronicznymi napÄ&#x2122;dami SSD. Obecnie najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosuje siÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;atwe w montaĹźu i wymianie napÄ&#x2122;dy w postaci moduĹ&#x201A;Ăłw M.2.

Aby uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; problemĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z silnymi wibracjami, np. gdy komputer zamontowany jest bezpoĹ&#x203A;rednio na obrabiarce lub na linii produkcyjnej, wykorzystuje siÄ&#x2122; specjalne, beznaprÄ&#x2122;Ĺźeniowe luty. DziÄ&#x2122;ki temu zabezpieczyÄ&#x2021; moĹźna elektroniczne podzespoĹ&#x201A;y zamontowane na pĹ&#x201A;ytce drukowanej komputera przed zagroĹźeniem zwiÄ&#x2026;zanym z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przerwania elektrycznych kontaktĂłw miÄ&#x2122;dzy komponentami a pĹ&#x201A;ytkÄ&#x2026; na skutek drgaĹ&#x201E;.

WiÄ&#x2122;ksze czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci mocowane sÄ&#x2026; dodatkowo za pomocÄ&#x2026; elastycznych wypeĹ&#x201A;nieĹ&#x201E; (pianek) tĹ&#x201A;umiÄ&#x2026;cych drgania.

Standardem w komputerach przemysĹ&#x201A;owych jest teĹź stosowanie róşnego rodzaju podkĹ&#x201A;adek, pozwalajÄ&#x2026;cych w elastyczny i trwaĹ&#x201A;y sposĂłb przymocowaÄ&#x2021; pĹ&#x201A;ytkÄ&#x2122; drukowanÄ&#x2026; do obudowy 43

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ADLINK TECHNOLOGY

ADVANTECH

Model Procesor Liczba rdzeni Taktowanie RAM PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; masowa USB/RS-232 VGA/DVI/HDMI/DisplayPort/LVDS Ethernet Wi-Fi/Bluetooth Temperatura pracy

ReadyBoard-740-R-18 Intel Atom N450 1 1,66 GHz 2 GB 2 Ă&#x2014; SATA 6 Ă&#x2014; USB 2.0/4 Ă&#x2014; RS-232 1/1/nie/nie/1 1Ă&#x2014;RJ45 (Gigabit) nie/nie â&#x20AC;&#x201C;20 ~ +70 °C

MIO-5395 Intel Xeon E-2276ME 6 2,8 GHz max. 64 GB DDR4 2400 MHz SATA3, M.2 B-Key 2280/3042 6 Ă&#x2014; USB 2.0/1 Ă&#x2014; RS-232 nie/nie/1/1/1 2Ă&#x2014;RJ45 (Gigabit) nie/nie 0â&#x20AC;&#x201C;60 °C

Tab. 2. - ! &

H # 1 &% # 5 Q 1

& %

peceta. Obudowa zapewnia teĹź â&#x20AC;&#x17E;szczelnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;â&#x20AC;? przed zewnÄ&#x2122;trznymi zakĹ&#x201A;Ăłceniami elektromagnetycznymi, powodowanymi np. pracÄ&#x2026; silnikĂłw indukcyjnych napÄ&#x2122;dzajÄ&#x2026;cych maszyny. Istotne jest teĹź to, Ĺźe stosowane w komputerach przemysĹ&#x201A;owych przewody i gniazda sÄ&#x2026; teĹź standardowo ekranowane.

Kolejnym problemem przy konstruowaniu komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych jest ich ĹźywotnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Maszyny te muszÄ&#x2026; wytrzymywaÄ&#x2021; co najmniej kilka lat nieprzerwanej pracy. Wynika to z faktu, Ĺźe wszelkie zmiany w instalacji przemysĹ&#x201A;owej, ktĂłre nie prowadzÄ&#x2026; do zwiÄ&#x2122;kszenia wydajnoĹ&#x203A;ci jej dziaĹ&#x201A;ania, a jedynie stanowiÄ&#x2026; prace konserwacyjne, wymagajÄ&#x2026;ce wstrzymania funkcjonowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; sÄ&#x2026; bardzo kosztowne i sĹ&#x201A;uĹźby utrzymania ruchu prowadzÄ&#x2026; je najrzadziej, jak to jest moĹźliwe. Co gorsza, wymiana komputera w przemyĹ&#x203A;le na nowoczeĹ&#x203A;niejszy model, o ile nie jest modernizowana caĹ&#x201A;a linia produkcyjna, ze wzglÄ&#x2122;du na kompatybilnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzÄ&#x2122;towo-programowÄ&#x2026; stanowi nie lada wyzwanie i jest zwykle nieopĹ&#x201A;acalna.

Banalna, z punktu widzenia zwykĹ&#x201A;ego uĹźytkownika, aktualizacja sterownikĂłw w Ĺ&#x203A;rodowisku przemysĹ&#x201A;owym moĹźe za sobÄ&#x2026; pociÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dopasowania pozostaĹ&#x201A;ych elementĂłw systemu automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

W przemyĹ&#x203A;le obowiÄ&#x2026;zuje zasada â&#x20AC;&#x201C; jeĹ&#x203A;li dziaĹ&#x201A;a i nie ma pilnej potrzeby wymiany poszczegĂłlnych elementĂłw, to syste44

mu nie naleĹźy ruszaÄ&#x2021;, gdyĹź to generuje po prostu znaczne koszty! Dlatego producenci komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych projektujÄ&#x2026; je tak, aby zapewniÄ&#x2021; im sprawny serwis przez 10â&#x20AC;&#x201C;15 lat po ich wprowadzeniu do sprzedaĹźy.

To dlatego, wciÄ&#x2026;Ĺź dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; na rynku starsze rozwiÄ&#x2026;zania.

PodziaĹ&#x201A; komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych ZaleĹźnie od przyjÄ&#x2122;tych kryteriĂłw klasyfikacji, komputery przemysĹ&#x201A;owe podzieliÄ&#x2021; moĹźna na kilka grup. NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej stosowanym przez producentĂłw komputerĂłw IPC jest podziaĹ&#x201A; na komputery kompaktowe, panelowe, jednopĹ&#x201A;ytkowe oraz maszyny IPC Box, ktĂłre okreĹ&#x203A;lane sÄ&#x2026; teĹź uĹźytÄ&#x2026; wczeĹ&#x203A;niej nazwÄ&#x2026; mianem Box PC. Coraz popularniejsze sÄ&#x2026; teĹź platformy Open Source, takie jak Arduino czy najlepiej znany Raspberry Pi. Nie sÄ&#x2026; to co prawda produkty do koĹ&#x201E;ca profesjonalne, ale, co widaÄ&#x2021; przeglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026;c internetowe sklepy, sÄ&#x2026; one Ĺ&#x201A;atwo dostÄ&#x2122;pne, tanie, a wokĂłĹ&#x201A; nich powstaĹ&#x201A;a spora spoĹ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Platformy te mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; z powodzeniem stosowane w projektach hobbystycznych, niewielkich instalacjach automatyki domowej czy systemach nadzoru. Na liniach produkcyjnych raczej siÄ&#x2122; ich nie spotyka, ze wzglÄ&#x2122;du na to, Ĺźe czas poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;cony na skonstruowanie i utrzymanie jest nieadekwatny do uzyskanych korzyĹ&#x203A;ci. Ponadto w sy-

tuacji, gdy z firmy odejdzie osoba, ktĂłra siÄ&#x2122; zajmowaĹ&#x201A;a tego rodzaju rozwiÄ&#x2026;zaniami, z reguĹ&#x201A;y nie ma jej kim zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021;.

Komputery SBC NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w systemach automatyki przemysĹ&#x201A;owej wykorzystuje siÄ&#x2122; jednopĹ&#x201A;ytkowe komputery SBC (Single Board Computer), ktĂłre stosowane sÄ&#x2026; w róşnego rodzaju systemach wbudowanych (nazywanych z j. angielskiego embedded). Tego typu komputery IPC przeznaczone sÄ&#x2026; przede wszystkim do wykorzystania w wiÄ&#x2122;kszych systemach i urzÄ&#x2026;dzeniach automatyki przemysĹ&#x201A;owej, ktĂłre sÄ&#x2026; projektowane bezpoĹ&#x203A;rednio przez nabywcÄ&#x2122; lub przez integratora systemu PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. Komputery te oferowane sÄ&#x2026; w postaci niewielkiej, nieobudowanej pĹ&#x201A;ytki drukowanej z zainstalowanymi na niej wszystkimi niezbÄ&#x2122;dnymi do pracy elementami â&#x20AC;&#x201C; w tym z wlutowanym procesorem, pamiÄ&#x2122;ciÄ&#x2026; i kartÄ&#x2026; graficznÄ&#x2026;. Co waĹźne, wszystkie zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; albo wlutowane przy krawÄ&#x2122;dziach pĹ&#x201A;ytki, albo sygnaĹ&#x201A;y wyprowadzane sÄ&#x2026; przez piny, do ktĂłrych podĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza siÄ&#x2122; odpowiednie wtyczki, co pomaga w konstruowaniu koĹ&#x201E;cowego urzÄ&#x2026;dzenia dopasowanego do potrzeb. Istotne jest teĹź to, Ĺźe obudowÄ&#x2122; oraz sposĂłb montaĹźu w docelowym urzÄ&#x2026;dzeniu nabywca dobiera sobie sam we wĹ&#x201A;asnym zakresie, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od przewidywanych zastosowaĹ&#x201E;.

Na rynku istnieje kilka standardĂłw zwiÄ&#x2026;zanych z wielkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; komputerĂłw AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY ASUS

DFI

IEI INTEGRATION CORP.

TINKER BOARD S Rockchip RK3288 (ARM Cortex A17, SoC) 4 1,8 GHz DDR3 2 GB 16 GB eMMC; microSD 3.0 4 Ă&#x2014; USB 2.0 nie/nie/1/nie/nie 1 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) 802.11 b/g/n, Bluetooth v4.0 0â&#x20AC;&#x201C;60 °C

GHF51 AMD Ryzen R1606G 2 2,6 GHz DDR4 8 GB 1 Ă&#x2014; 16 GB/32 GB/64 GB eMMC (opcje) USB 3.1 Gen2 TypeC; USB 2.0 (opcja) nie/nie/2 Ă&#x2014; micro HDMI/nie/nie 1 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) ModuĹ&#x201A; 3G/4G/Wi-Fi â&#x20AC;&#x201C;20 ~ +70 °C

NANO-ULT5-i5 Intel Core i5-8365UE 4 1,66 GHz DDR4 SODIMM do 32 GB 1 Ă&#x2014; M.2 A, 2 Ă&#x2014; SATA 6 GB/s 2 Ă&#x2014; USB 3.1/1 Ă&#x2014; COM nie/nie/1/1/1 2 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) nie/nie â&#x20AC;&#x201C;20 °C ~ 60 °C

pĹ&#x201A;ytkowe znajdujÄ&#x2026; zastosowanie wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwie w kaĹźdej gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u.

Do budowy jednopĹ&#x201A;ytkowych komputerĂłw wykorzystuje siÄ&#x2122; albo róşnego rodzaju procesory zgodne z architekturÄ&#x2026; ARM albo energooszczÄ&#x2122;dne wersje procesorĂłw z rodziny Ă&#x2014;86 â&#x20AC;&#x201C; poczÄ&#x2026;wszy od prostych ukĹ&#x201A;adĂłw Intel Atom (obecnie juĹź coraz rzadziej spotykanych), przez poszczegĂłlne modele niskonapiÄ&#x2122;ciowych procesorĂłw Celeron (najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej) i Pentium, a na mobilnych koĹ&#x203A;ciach z rodziny Core i7, tych samych, ktĂłre spotkaÄ&#x2021; moĹźna w standardowych ultrabookach, skoĹ&#x201E;czywszy.

Na rynku dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; teĹź modele komputerĂłw jednopĹ&#x201A;ytkowych bazujÄ&#x2026;cych na procesorach firmy AMD. WymieniÄ&#x2021; tu moĹźna np. DFI GHF51 bazujÄ&#x2026;cy na procesorze AMD Ryzen Embedded z serii R1000 oraz GKINO-R1505G-R10 z dwurdzeniowym,

2,4-gigahercowym ukĹ&#x201A;adem AMD Ryzen R1505G. Do generowania grafiki, zazwyczaj stosuje siÄ&#x2122; wbudowany w procesor moduĹ&#x201A; graficzny, choÄ&#x2021; rĂłwnieĹź, bez problemu, kupiÄ&#x2021; moĹźna modele komputerĂłw SBC z procesorami graficznymi AMD i Nvidii. DostÄ&#x2122;pnych jest teĹź zwykle od jednego do kilku wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021; wideo pozwalajÄ&#x2026;cych podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; jednoczeĹ&#x203A;nie kilka wyĹ&#x203A;wietlaczy, co ma istotne znaczenie w przypadku budowy panelu operatorskiego na bazie takiego komputera.

Standardowym wyposaĹźeniem komputerĂłw SBC jest karta sieciowa Ethernet, rzadziej montuje siÄ&#x2122; bezprzewodowe moduĹ&#x201A;y Wi-Fi, w tym najnowsze Wi-Fi 6 oraz Bluetooth. Niemniej w sporej grupie dostÄ&#x2122;pnych na rynku konstrukcji istnieje standardowa moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; samodzielnego zamontowania bezprzewodowego moduĹ&#x201A;u, w chwili,

' 8 4 F " !

SBC, z ktĂłrych najpopularniejszymi sÄ&#x2026; m.in. PC-104, EBX, EPIC, Nano-ITX, Pico-ITX oraz Femto-ITX. OczywiĹ&#x203A;cie, urzÄ&#x2026;dzenia tego typu mogÄ&#x2026; wystÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; rĂłwnieĹź w wersjach fabrycznie zamontowanych w obudowanych.

NajczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej spotkaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; moĹźna z komputerami przystosowanymi do montaĹźu na szynie DIN, ktĂłra standardowo wykorzystywana jest w rozwiÄ&#x2026;zaniach systemĂłw automatyki przemysĹ&#x201A;owej.

Tego typu produkty dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; m. in. w ofercie takich firm jak Siemens, ABB, Astor, Advantech, B&R, Phoenix Contact czy Beckhoff Automation.

Komputery jednopĹ&#x201A;ytkowe w przewaĹźajÄ&#x2026;cej wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci produkowane sÄ&#x2026; jako urzÄ&#x2026;dzenia bezwentylatorowe z pasywnym chĹ&#x201A;odzeniem, choÄ&#x2021; trzeba podkreĹ&#x203A;liÄ&#x2021;, Ĺźe i w tym wzglÄ&#x2122;dzie zdarzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź wyjÄ&#x2026;tki. Ze wzglÄ&#x2122;du na maĹ&#x201A;e wymiary, komputery jedno-

12/2020

45

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ADLINK TECHNOLOGY

Model

MVP-6122-MXM-1E/M4G/EGX-MXM-P3000

Procesor Liczba rdzeni Taktowanie RAM

Intel Core i5-9500TE 6 2.2 GHz (do 3.6 GHz w trybie Boost) 4 GB DDR4 maks. 32 GB NVIDIA Quadro Embedded P3000, 6 GB GDDR5, 1280 rdzeni CUDA 2 wewnÄ&#x2122;trzne sloty 2.5â&#x20AC;? SATA (opcjonalnie 2 dodatkowe), slot na kartÄ&#x2122; CFast, i zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze M.2 2280 2 Ă&#x2014; USB 3.1 Gen2; 1 Ă&#x2014; USB 3.1 Gen1; 3 Ă&#x2014; USB 2.0; 4 Ă&#x2014; COM 5 Ă&#x2014; DP DVI, VGA 3 Ă&#x2014; GBE LAN ModuĹ&#x201A;Â Wi-Fi, BT, 3G, 4G LTE, LoRa z antenÄ&#x2026; od â&#x20AC;&#x201C;20 ÂşC do 60 ÂşC

Karta graficzna PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; masowa USB/RS-232 ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza wideo Ethernet Ĺ Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezprzewodowa Temperatura pracy

FUJITSU

ÂľForce IPC AMD GX/4 GB RAM/120 GB SSD Mini-ITX AMD GX-222GC 2 2,4 GHz 4 GB DDR3L maks. 8 GB AMD Radeon R5E 800MHz napÄ&#x2122;d SSD o pojemnoĹ&#x203A;ci 120 GB

1 Ă&#x2014; DVI; 1 Ă&#x2014; DisplayPort 2 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) brak od 0 ÂşC do 60 ÂşC

Tab. 3. - ! &

&% # 5 % G 5 Q 1

& %

gdy bÄ&#x2122;dzie on potrzebny. Po prostu pĹ&#x201A;yta gĹ&#x201A;Ăłwna komputera SBC wyposaĹźona jest w szereg odpowiednich zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy krawÄ&#x2122;dziowych.

JeĹ&#x203A;li chodzi o porty komunikacyjne, to standardowo w komputerach SBC wykorzystuje siÄ&#x2122; porty USB, w tym w najnowszej wersji USB 3.1 Gen2, a takĹźe coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej spotkaÄ&#x2021; moĹźna niewielkie, dwustronne zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza w formacie USB-C, czyli takim samym jak w najnowszych smartfonach i notebookach.

Standardem jest tu teĹź port szeregowy COM (RS-232), ktĂłry ze zwykĹ&#x201A;ych komputerĂłw zniknÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; kilkanaĹ&#x203A;cie lat temu.

Korzystanie ze starego standardu portu szeregowego podyktowane jest tym, Ĺźe w przemyĹ&#x203A;le do dziĹ&#x203A; wiele urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, w tym obrabiarek numerycznych, korzysta z tego, wydawaÄ&#x2021; by siÄ&#x2122; mogĹ&#x201A;o, zapomnianego standardu komunikacji.

Co ciekawe, nawet podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie terminalu pĹ&#x201A;atniczego, bankomatu, czy drukarki fisklalnej odbywa siÄ&#x2122; zazwyczaj wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie przez zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cze COM.

Komputery Box PC Druga grupa komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych to komputery klasy Box PC. SÄ&#x2026; to w peĹ&#x201A;ni funkcjonalne, wydajne pecety o niewielkich wymiarach dostosowane do pracy w warunkach przemysĹ&#x201A;owych. Bardzo czÄ&#x2122;sto w tej grupie 46

urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obudowa sĹ&#x201A;uĹźy jednoczeĹ&#x203A;nie jako radiator odprowadzajÄ&#x2026;cy ciepĹ&#x201A;o i w ten sposĂłb eliminuje siÄ&#x2122; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stosowania wewnÄ&#x2122;trznych wentylatorĂłw, zmniejszajÄ&#x2026;c w ten sposĂłb ich awaryjnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wzglÄ&#x2122;dem tradycyjnych konstrukcji.

UrzÄ&#x2026;dzenia te dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; teĹź w bardziej tradycyjnych obudowach, umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych ich montaĹź nie tylko w skrzynkach sterowniczych systemĂłw automatyki (np. szyna DIN), ale rĂłwnieĹź z mocowaniem zgodnym z 19-calowym systemem RACK, ktĂłry standardowo uĹźywany jest w serwerach. DziÄ&#x2122;ki temu, taki komputer przemysĹ&#x201A;owy moĹźe byÄ&#x2021; zamontowany w zwykĹ&#x201A;ej szafie serwerowej, co pozwala znaczÄ&#x2026;co obniĹźyÄ&#x2021; koszty infrastruktury systemu automatyki.

UrzÄ&#x2026;dzenia typu box PC majÄ&#x2026; teĹź szerszÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozbudowy i modernizacji â&#x20AC;&#x201C; podobnie jak tradycyjne pecety pozwalajÄ&#x2026; na w miarÄ&#x2122; swobodnÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; komponentĂłw. DuĹźa obudowa pozwala teĹź na instalacjÄ&#x2122; wydajniejszych systemĂłw chĹ&#x201A;odzenia oraz na montaĹź kilku standardowych napÄ&#x2122;dĂłw SSD, kart rozszerzeĹ&#x201E; w formacie mini PCI Express lub w przypadku wiÄ&#x2122;kszych konstrukcji, na montaĹź peĹ&#x201A;nowymiarowych kart PCI lub PCI Express.

Z zaĹ&#x201A;oĹźenia montowane sÄ&#x2026; tu rĂłwnieĹź niskonapiÄ&#x2122;ciowe, dobrze znane

ze Ĺ&#x203A;wiata pecetĂłw procesory Intel Core i3, i5 oraz i7, a takĹźe procesory z serii AMD Ryzen 3000. W niektĂłrych rozwiÄ&#x2026;zaniach pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; teĹź, znacznie bardziej wydajne ukĹ&#x201A;ady klasy serwerowej Intel Xeon Scalable czy AMD EPYC 2. Bardzo czÄ&#x2122;sto, aby szybko i realistycznie wizualizowaÄ&#x2021; przebieg procesĂłw przemysĹ&#x201A;owych w systemach SCADA, komputery Box PC wyposaĹźane sÄ&#x2026; w standardowe karty graficzne z rodziny Nvidia GeForce GTX/RTX lub AMD Radeon RX, ktĂłre pozwalajÄ&#x2026; na rendering obrazĂłw w czasie rzeczywistym. Szybki procesor pozwala teĹź zastosowaÄ&#x2021; te maszyny w charakterze wÄ&#x2122;zĹ&#x201A;Ăłw systemĂłw MES (Manufacturing Execution System), a takĹźe jako centralny element przemysĹ&#x201A;owej sieci IIoT (Industrial Internet of Things) w firmie.

Kompaktowe komputery przemysĹ&#x201A;owe KolejnÄ&#x2026; istotnÄ&#x2026; grupÄ&#x2122; komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych stanowiÄ&#x2026; komputery kompaktowe. Jest to w peĹ&#x201A;ni funkcjonalny, niewielki pod wzglÄ&#x2122;dem wymiarĂłw sprzÄ&#x2122;t przeznaczony do aplikacji, w ktĂłrych iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; wolnego miejsca jest bardzo mocno ograniczona, w tym do montaĹźu wewnÄ&#x2026;trz obrabiarek. NajwaĹźniejszÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; tych komputerĂłw jest to, Ĺźe sÄ&#x2026; w caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci chĹ&#x201A;odzone pasywnie AUTOMATYKA

' 8 , & , &

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY IEI INTEGRATION CORP.

WINMATE

WINMATE

TANK-870-Q170I-I7/4G/2A-R11

IBDRW100 EX (ATEX, szyna DIN)

ARM Box PC

Intel Core i7-6700TE 4 2.4 GHz (do 3.4 GHz w trybie Boost) 4 GB DDR4 maks. 32 GB

Intel Celeron N2930 4 2,16 GHz 4 GB DDR3L maks. 8 GB

Freescale Cortex A9 i.MX 6 Dual Core 1GHz (ARM) 2 1 GHz 1 GB LPDDR3 maks. 2 GB

zintegrowana Intel HD Graphics 530

zintegrowana Intel HD Z3700

zintegrowana ARM Mali-400

2 kieszenie 2.5â&#x20AC;&#x2122;â&#x20AC;&#x2122; SATA 6 GB/s HDD/SSD (obsĹ&#x201A;uga RAID 0/1)

SSD mSATA 64 GB oraz miejsce na drugi opcjonalny dysk 2.5â&#x20AC;? SSD

16 GB pamiÄ&#x2122;ci eMMC; 1 Ă&#x2014; karta Micro SD/SDHC

4 Ă&#x2014; USB 3.2 Gen 1; 4 Ă&#x2014; USB 2.0

1 Ă&#x2014; USB 3.0, 3 Ă&#x2014; USB 2.0,1 Ă&#x2014; RS-232/422/485

1 Ă&#x2014; VGA; 1 Ă&#x2014; HDMI/DP; 1 Ă&#x2014; iDP (opcja) 2 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) brak od â&#x20AC;&#x201C;20 °C do 45 °C

1 Ă&#x2014; VGA 4 Ă&#x2014; GBE LAN moduĹ&#x201A; WLAN (opcja) od â&#x20AC;&#x201C;20 °C do 60 °C

i, w odróşnieniu od komputerĂłw Box PC, ich metalowe, zazwyczaj aluminiowe obudowy wyposaĹźone sÄ&#x2026; niemal zawsze w specjalne uĹźebrowanie rozpraszajÄ&#x2026;ce ciepĹ&#x201A;o. Brak wentylatora sprawia, Ĺźe maszyny te pracujÄ&#x2026; nie tylko cicho, ale sÄ&#x2026; przede wszystkim odporne na zapylenie i wibracje, dziÄ&#x2122;ki czemu moĹźna je zastosowaÄ&#x2021; w kaĹźdej, nawet najciÄ&#x2122;Ĺźszej aplikacji przemysĹ&#x201A;owej.

Pomimo niewielkich gabarytĂłw, komputery kompaktowe cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowo bogatym wyposaĹźeniem w porty komunikacyjne. Standardem sÄ&#x2026; zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza wideo HDMI i DisplayPort, szeregowy port COM zgodny z RS-232, czasem rĂłwnolegĹ&#x201A;y port LPT, gdyĹź podĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza siÄ&#x2122; do nich róşnego rodzaju stare drukarki czy skanery kodĂłw.

OczywiĹ&#x203A;cie, nie moĹźe w nich zabraknÄ&#x2026;Ä&#x2021; róşnego rodzaju zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy USB, w tym USB-C, Thunderbolt 3 i 4. Standardem sÄ&#x2026; teĹź 2â&#x20AC;&#x201C;3 gniazda LAN, czytnik kart flash, a takĹźe bezprzewodowa komunikacja Wi-Fi i Bluetooth.

CharakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; teĹź duĹźa mocÄ&#x2026; obliczeniowÄ&#x2026;. Maszyny te standardowo wyposaĹźane sÄ&#x2026; w ukĹ&#x201A;ady ARM, Intel Core i3/i5/i7, a takĹźe w nowe procesory AMD Ryzen. Nie moĹźe w nich zabraknÄ&#x2026;Ä&#x2021; napÄ&#x2122;dĂłw SSD, zazwyczaj w  postaci moduĹ&#x201A;Ăłw M.2., a monto12/2020

wana w nich pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; RAM moĹźe dochodziÄ&#x2021; nawet do 64 GB.

Komputery panelowe i systemy HMI GrupÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych, wywodzÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; z komputerĂłw kompaktowych sÄ&#x2026; komputery panelowe (panel PC) i systemy HMI (Human-Machine Interface), ktĂłre charakteryzujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; tym, Ĺźe sÄ&#x2026; wyposaĹźone w zintegrowany, najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej dotykowy, wyĹ&#x203A;wietlacz. DziÄ&#x2122;ki temu, Ĺźe Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026; w sobie funkcjonalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; komputera i monitora, wykorzystywane sÄ&#x2026; przede wszystkim jako terminale operatorskie lub stanowiskowe stacje robocze. Takie komputery mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; zawieszone na Ĺ&#x203A;cianie, przymocowane do maszyny, wbudowane w pulpit sterowniczy lub szafÄ&#x2122;. WystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; takĹźe wersje umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce montaĹź podtynkowy.Â

1 Ă&#x2014; USB 2.0 Type-A, 1 Ă&#x2014; RS232 (opcjonalnie 422/485), 2 Ă&#x2014; RS232 (opcja) 1 Ă&#x2014; HDMI 1 Ă&#x2014; RJ45 10/100 Mbit/s (opcjonalny PoE) moduĹ&#x201A; Wi-Fi/BT (opcja) od â&#x20AC;&#x201C;20 °C do 60 °C

Co ciekawe, tego typu komputery sprzedawane sÄ&#x2026; zarĂłwno jako panele w wersji bezwentylatorowej, gdzie obudowa speĹ&#x201A;nia funkcjÄ&#x2122; radiatora, a dodatkowe chĹ&#x201A;odzenie zapewniajÄ&#x2026; otwory umieszczone z tyĹ&#x201A;u panelu, jak i rozwiÄ&#x2026;zania z wentylatorami, z wymuszonym obiegiem powietrza, stosowane tam, gdzie nie ma moĹźliwoĹ&#x203A;ci zapewnienia odpowiedniego przepĹ&#x201A;ywu powietrza.

Warto zaznaczyÄ&#x2021;, czym róşni siÄ&#x2122; panel operatorski HMI od komputera panelowego. Panel operatorski HMI to stosunkowo proste urzÄ&#x2026;dzenie przemysĹ&#x201A;owe, wyposaĹźone w wyĹ&#x203A;wietlacz i przyciski, ktĂłre wizualizuje pracÄ&#x2122; maszyny, linii lub obiektĂłw przemysĹ&#x201A;owych, do ktĂłrych jest podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony.

Panele operatorskie majÄ&#x2026; wbudowany szereg, czÄ&#x2122;sto specjalizowanych, podobnie jak w sterownikach PLC, wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; i wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Do panelu HMI doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone jest dedykowane oprogramowanie wizualizacyjne. Panel operatorski sĹ&#x201A;uĹźy do wizualizacji oraz do zadawania parametrĂłw pracy podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do niego urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Dodatkowo udostÄ&#x2122;pnia informacje procesowe do nadrzÄ&#x2122;dnych systemĂłw informatycznych.

GĹ&#x201A;Ăłwnym zadaniem panelu HMI, jak sama nazwa wskazuje, jest poĹ&#x203A;redniczenie miÄ&#x2122;dzy czĹ&#x201A;owiekiem, 47

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY PRODUCENT

ADVANTECH

CCETOUCH

Model Procesor Liczba rdzeni Taktowanie RAM

CCETPC10AN v.3 (IP65) ARM Cortex A17 4 1,8 GHz 2 GB maks. 4 GB

PamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; masowa

POC-W211 AMD (Medyczny, RFID) AMD T56N 2 1,65 GHz 4 GB DDR3 zintegrowana Radeon HD 6320 (80 rdzeni, 500 MHz) panoramiczny, rzestancyjny ekran dotykowy TFT 21,5â&#x20AC;? 1920 Ă&#x2014; 1080 pikseli, wbudowane gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;niki 2Ă&#x2014;1W dysk SATA 2.5â&#x20AC;?

USB/RS-232

1 Ă&#x2014; RS-232/422/485, 4 Ă&#x2014; USB 2.0

1 Ă&#x2014; RS-232; 2 Ă&#x2014; USB 2.0, 1 Ă&#x2014; Mini USB (OTG)

ZĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza wideo Ethernet Ĺ Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; bezprzewodowa Temperatura pracy

1 Ă&#x2014; DVI 2 Ă&#x2014; GBLAN Bluetooth, RFID, Wi-Fi od 0 °C do 55 °C

brak 1 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) 802.11 b/c/g, Bluetooth 4.0 od 0 °C do 60 °C

Karta graficzna WyĹ&#x203A;wietlacz

zintegrowana ARM Mali-T764 dotykowy, pojemnoĹ&#x203A;ciowy, dziesiÄ&#x2122;ciopunktowy wielodotyk 10,1 cala1280Ă&#x2014;800 pikseli (16:9) 8 GB/16 GB NAND Flash

Tab. 4. - ! &

&% #

# 1 Q 1

& %

a maszynÄ&#x2026;. Innymi sĹ&#x201A;owy, panel operatorski odbiera oraz przekazuje sygnaĹ&#x201A;y z maszyn i innych obiektĂłw, zbiera dane dotyczÄ&#x2026;ce ich dziaĹ&#x201A;ania i realizacji procesu oraz wizualizuje monitorowany obiekt lub proces. Dodatkowo w przypadku przekroczenia wartoĹ&#x203A;ci progowych lub wystÄ&#x2026;pienia sytuacji niebezpiecznej, moĹźe wyĹ&#x203A;wietlaÄ&#x2021; alarmy. Jego zadania sÄ&#x2026; zatem bardziej zbliĹźone do zadaĹ&#x201E; realizowanych przez sterowniki PLC. Z kolei komputer panelowy jest urzÄ&#x2026;dzeniem znacznie bardziej uniwersalnym, bliĹźszym standardowym pecetom z wbudowanym monitorem, czyli komputerom klasy All-in-One (AIO). Komputery panelowe, bez problemu poradzÄ&#x2026; sobie z uruchamianiem na nich systemĂłw SCADA, mogÄ&#x2026; sĹ&#x201A;uĹźyÄ&#x2021;

do wizualizacji procesu, gromadzenia danych z linii produkcyjnej, ich archiwizowania, analizy, w tym analizy z wykorzystaniem algorytmĂłw sztucznej inteligencji, jeĹ&#x203A;li dysponujÄ&#x2026; odpowiedniÄ&#x2026; mocÄ&#x2026; obliczeniowÄ&#x2026;, oraz alarmowania i wysyĹ&#x201A;ania komunikatĂłw o stanie procesu. Komputery panelowe, podobnie jak wszystkie komputery przemysĹ&#x201A;owe, stosowane sÄ&#x2026; teĹź do uruchamiania dedykowanych aplikacji, wspierajÄ&#x2026;cych proces produkcji i jej wizualizacji. OczywiĹ&#x203A;cie komputer panelowy umoĹźliwia podglÄ&#x2026;d dziaĹ&#x201A;ania procesu i sterowanie nim oraz, co waĹźne,. gromadzi dane z caĹ&#x201A;ego procesu, komunikuje siÄ&#x2122; z urzÄ&#x2026;dzeniami takimi jak sterowniki PLC, panele operatorskie czy czujniki, w tym z urzÄ&#x2026;dzeniami przemysĹ&#x201A;owego Internetu Rzeczy.

, 1 & # HY #8

& # % & H 1 ) # & O

>8;

1 !Q H # & % # & # 18 Z , &

48

Komputer panelowy â&#x20AC;&#x201C; budowa Podstawowym interfejsem, jeĹ&#x203A;li chodzi zarĂłwno o komputery panelowe, jak i panele operatorskie HMI jest ekran/panel dotykowe. ZarĂłwno w jednym, jak i w drugim przypadku spotkaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; moĹźna aş z czterema rozwiÄ&#x2026;zaniami, spoĹ&#x203A;rĂłd ktĂłrych uĹźytkownik moĹźe wybraÄ&#x2021; taki typ panelu dotykowego, ktĂłry najlepiej dopasowany jest do jego potrzeb bÄ&#x2026;dĹş specyfiki obsĹ&#x201A;ugi. DostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; tu nie tylko komputery panelowe i panele HMI z dotykowym ekranem rezystancyjnym i pojemnoĹ&#x203A;ciowym, a wiÄ&#x2122;c takimi typami ekranu dotykowego, jakie znane sÄ&#x2026; z tabletĂłw czy smartfonĂłw, ale rĂłwnieĹź z ekranami dotykowym na podczerwieĹ&#x201E; i ultradĹşwiÄ&#x2122;kowymi.

Te dwa ostatnie pozwalajÄ&#x2026; na swobodne sterowanie urzÄ&#x2026;dzeniem, nawet w sytuacji kiedy pracownik ma grube rÄ&#x2122;kawice ochronne.

Jak wspomniano, komputery panelowe, pod wzglÄ&#x2122;dem swojej budowy, przypominajÄ&#x2026; zwykĹ&#x201A;e komputery typu All-in-One, czyli takie, ktĂłre spotkaÄ&#x2021; moĹźna na przykĹ&#x201A;ad bardzo czÄ&#x2122;sto w sklepach czy aptekach.

Asortyment przekÄ&#x2026;tnej stosowanych paneli jest bardzo szeroki. ZnaleĹşÄ&#x2021; AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY IEI INTEGRATION CORP.

WINMATE

WINMATE

PPC-F19B-BTi-J1/2G/R Intel Celeron J1900 Quad Core SoC 4 2,42 GHz 2 GB DDR3L SODIMM maks. 8 GB

R15IB3S-67C3ST IP67 Intel Celeron N2930 Mobilny 4 2,16 GHz 4 GB DDR3L SODIMM maks. 8 GB

R15ID3S-65EX (IP65, ATEX, stal nierdzewna) Intel Atom N2600 2 1,6 GHz 4 GB DDR3L SODIMM, maks. 8 GB

zintegrowana Intel HD Z3700

zintegrowana Intel HD Z3700

zintegrowana Intel HD 400 MHz

19â&#x20AC;ł 1280Ă&#x2014;1024 piksele

dotykowy, rezystancyjny 15â&#x20AC;ł 1024Ă&#x2014;768 pikseli

dotykowy, rezystancyjny 15â&#x20AC;ł 1024Ă&#x2014;768 pikseli

2,5â&#x20AC;? HDD/SSD 2 Ă&#x2014; USB 3.0, 2 Ă&#x2014; USB 2.0, 2 Ă&#x2014; RS-232, 1 Ă&#x2014; RS-232/422/485 1 Ă&#x2014; VGA, 1 Ă&#x2014; HDMI 2 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) Wi-Fi (opcja) od â&#x20AC;&#x201C;10 °C do 50 °C

dysk 64 GB SSD

mSATA SSD 64 GB

2 Ă&#x2014; RS-232, 3 Ă&#x2014; USB 2.0

1 Ă&#x2014; RS-232/422/485, 2 Ă&#x2014; USB 2.0

brak 1 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) brak od 0 °C do 45 °C

brak 1 Ă&#x2014; RJ45 (Gigabit) brak od â&#x20AC;&#x201C;20 °Cdo 50 °C

tu moĹźna na przykĹ&#x201A;ad niewielkie dotykowe ekrany LCD o przekÄ&#x2026;tnej 5,5â&#x20AC;?, jak rĂłwnieĹź wbudowany monitory panelowe, ktĂłrych przekÄ&#x2026;tna osiÄ&#x2026;ga nawet 52 i wiÄ&#x2122;cej cali. Jednak typowy ekran ma tu wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; od 5,5â&#x20AC;? do 13â&#x20AC;?, a rozdzielczoĹ&#x203A;Ä&#x2021; to zwykle 720 px lub 1080 px â&#x20AC;&#x201C; bardzo rzadko zdarzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; ekrany o wiÄ&#x2122;kszych rozdzielczoĹ&#x203A;ci, jeĹ&#x203A;li juĹź to tylko w modelach z ponad 28-calowym stosowanymi do prezentacji treĹ&#x203A;ci multimedialnych (Digital signage), gdzie spotkaÄ&#x2021; moĹźna nawet rozwiÄ&#x2026;zania 4K. ZaleĹźnie od wymagaĹ&#x201E; danej aplikacji, noĹ&#x203A;nikiem danych w komputerze panelowym jest albo karta Flash z systemem operacyjnym, albo wbudowany dysk SSD M.2. Komputery te czÄ&#x2122;sto pozwalajÄ&#x2026; na montaĹź kart rozszerzeĹ&#x201E;, przy wykorzystaniu zĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy PCI Express Ă&#x2014;1 lub Ă&#x2014;4 . Istotny jest tu teĹź stopieĹ&#x201E; ochrony IP oraz moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; montaĹźu w szafach sterowniczych maszyn i urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Komputery tego typu wyposaĹźone sÄ&#x2026; zwykle w procesory ARM lub, coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej, w standardowe, energooszczÄ&#x2122;dne procesory Intel Core i3, i5 oraz i7 i AMD Ryzen. Standardowo obsĹ&#x201A;ugujÄ&#x2026; od 8â&#x20AC;&#x201C;64 GB pamiÄ&#x2122;ci RAM, choÄ&#x2021; zdarzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; rĂłwnieĹź modele wyposaĹźone w 512 GB pa12/2020

miÄ&#x2122;ci operacyjnej i w niezwykle silnÄ&#x2026; kartÄ&#x2122; graficznÄ&#x2026;, pozwalajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; na rendering grafiki 3D w czasie rzeczywistym. We wszystkich tego typu komputerach panelowych moĹźna bez problemu rozbudowaÄ&#x2021; pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; RAM za pomocÄ&#x2026; moduĹ&#x201A;Ăłw SO-DIMM. Podobnie jak w pozostaĹ&#x201A;ych komputerach IPC, standardem sÄ&#x2026; wyjĹ&#x203A;cia HDMI, mini DisplayPort, porty COM, zĹ&#x201A;Ä&#x2026;cza USB, Thunderbolt 3 i 4 oraz dwa, trzy porty LAN, a takĹźe moduĹ&#x201A; Wi-Fi. Wiele modeli komputerĂłw panelowych moĹźe byÄ&#x2021; zasilanych w trybie AT, czyli komputer uruchamia siÄ&#x2122; natychmiast po wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu zasilania. Typowo komputery te pozwalajÄ&#x2026; na pracÄ&#x2122; w temperaturach od â&#x20AC;&#x201C;20 °C do +75 °C, co umoĹźliwia stosowaÄ&#x2021; ich w wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci aplikacji na otwartym powietrzu, np. w gĂłrnictwie odkrywkowym czy w przemyĹ&#x203A;le cementowym.

PrzemysĹ&#x201A; 4.0 i PrzemysĹ&#x201A;owy Internet Rzeczy Na koniec warto wspomnieÄ&#x2021; o PrzemyĹ&#x203A;le 4.0 i PrzemysĹ&#x201A;owym Internecie Rzeczy. Te wpĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;ce na obraz obecnego przemysĹ&#x201A;u trendy technologiczne nie pozostajÄ&#x2026; bez wpĹ&#x201A;ywu na rozwĂłj komputerĂłw IPC. Wytwarzanie

jest tu caĹ&#x201A;kowicie zautomatyzowane, bez udziaĹ&#x201A;u czĹ&#x201A;owieka, a produkcja w PrzemyĹ&#x203A;le 4.0 opiera siÄ&#x2122; na komunikacji tworzonych automatycznie wyrobĂłw z maszynami linii montaĹźowej, na ktĂłrej powstajÄ&#x2026;. Tu niezbÄ&#x2122;dny jest wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;nie PrzemysĹ&#x201A;owy Internet Rzeczy i, co oczywiste, komputery przemysĹ&#x201A;owe, ktĂłre bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w stanie zarzÄ&#x2026;dzaÄ&#x2021; produkcjÄ&#x2026;.

To dlatego analitycy uwaĹźajÄ&#x2026;, Ĺźe komputery przemysĹ&#x201A;owe za kilka lat standardowo bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; przystosowane pod wzglÄ&#x2122;dem mocy obliczeniowej do obsĹ&#x201A;ugi sztucznej inteligencji kierujÄ&#x2026;cej procesami przemysĹ&#x201A;owymi.

BÄ&#x2122;dÄ&#x2026; one przetwarzaÄ&#x2021; dane napĹ&#x201A;ywajÄ&#x2026;ce z tysiÄ&#x2122;cy rozproszonych ĹşrĂłdeĹ&#x201A; i przeprowadzaÄ&#x2021; na niej analizy Big Data. NormÄ&#x2026; stanÄ&#x2026; siÄ&#x2122; dla komputerĂłw przemysĹ&#x201A;owych moduĹ&#x201A;y umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; we wdraĹźanym obecnie standardzie 5G. Pozwoli to uniknÄ&#x2026;Ä&#x2021; kosztownego prowadzenia przewodĂłw (z wyjÄ&#x2026;tkiem zasilania), a komputery IPC bez problemu bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogĹ&#x201A;y pracowaÄ&#x2021; â&#x20AC;&#x17E;w terenieâ&#x20AC;? tak blisko, jak tylko to moĹźliwe urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, ktĂłrymi zarzÄ&#x2026;dzajÄ&#x2026;.

$2). $)X $

49

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY

Maszyna na miarÄ&#x2122; PrzemysĹ&#x201A;u 4.0 â&#x20AC;&#x201C; inteligencja i moduĹ&#x201A;owoĹ&#x203A;Ä&#x2021; 5 % H & T ! P

#

T %

&

& 8

HO %H & Q

% H Y H H Y OP

H !% # H !

%

Q # T # Y

& C H

H

& 8 O & & % #

# HY & P

&

8

50

T

radycyjna koncepcja okablowania bazuje na duĹźych szafach sterowniczych, w ktĂłrych sygnaĹ&#x201A;y z obiektu prowadzone sÄ&#x2026; do jednego sterownika. Problemy pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w przypadku duĹźych odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, gdzie dochodzi do spadkĂłw napiÄ&#x2122;cia lub wystÄ&#x2122;powania zakĹ&#x201A;ĂłceĹ&#x201E;, ktĂłre majÄ&#x2026; znaczenie np. dla pomiarĂłw.

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; producentĂłw maszyn do lokalnego zbierania sygnaĹ&#x201A;Ăłw wykorzystuje szafki z terminalami zaciskowymi, ktĂłre umieszcza w punktach wystÄ&#x2122;powania wiÄ&#x2122;kszej liczby sygnaĹ&#x201A;Ăłw, gdzie wprowadzane sÄ&#x2026; poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia z pojedynczych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, a nastÄ&#x2122;pnie za pomocÄ&#x2026; jednego przewodu wieloĹźyĹ&#x201A;owego przechodzÄ&#x2026; w kierunku gĹ&#x201A;Ăłwnej szafy sterujÄ&#x2026;cej. Wymaga to jednak projektowania oraz pracy nad kolejnymi szafkami. Prostszym rozwiÄ&#x2026;zaniem byĹ&#x201A;oby zamontowanie (najlepiej bez szafki) urzÄ&#x2026;dzenia lokalnie zbierajÄ&#x2026;cego sygnaĹ&#x201A;y. Jakie zatem sÄ&#x2026; aktualnie techniczne moĹźliwoĹ&#x203A;ci zoptymalizowania okablowania na maszynie?

P R O M O C J A

Koncentratory pasywne W miarÄ&#x2122; rozwoju technologii rynek wzbogacaĹ&#x201A; siÄ&#x2122; o kolejne rozwiÄ&#x2026;zania.

Najprostszym z nich jest tzw. koncentrator pasywny. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu tego urzÄ&#x2026;dzenia moĹźliwe jest pominiÄ&#x2122;cie montaĹźu mniejszych szafek w miejscu zagÄ&#x2122;szczenia sygnaĹ&#x201A;Ăłw.

Koncentratory serii TB o stopniu ochrony IP67 pozwalajÄ&#x2026; na doprowadzenie sygnaĹ&#x201A;Ăłw bezpoĹ&#x203A;rednio do urzÄ&#x2026;dzenia i przesĹ&#x201A;anie ich jednym przewodem do szafy. Zapewnia to oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; miejsca na obiekcie i skrĂłcenie czasu niezbÄ&#x2122;dnego do wykonania poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeĹ&#x201E;.

Pozostaje jednak nadal kwestia uĹ&#x201A;oĹźenia lub wymiany grubego, wieloĹźyĹ&#x201A;owego przewodu, co czÄ&#x2122;sto stanowi wyzwanie. Czy istnieje rozwiÄ&#x2026;zanie pozwalajÄ&#x2026;ce na redukcjÄ&#x2122; okablowania i umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce sprawnÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; danych miÄ&#x2122;dzy sterownikiem a lokalnym moduĹ&#x201A;em koncentrujÄ&#x2026;cym sygnaĹ&#x201A;y?

AUTOMATYKA

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY Koncentratory sieciowe JeĹźeli przewody z koncentratorĂłw pasywnych stanowiÄ&#x2026; przeszkodÄ&#x2122;, z pomocÄ&#x2026; przychodzÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce komunikacjÄ&#x2122;. W zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od stosowanej na maszynie sieci zbierajÄ&#x2026; one sygnaĹ&#x201A;y z innych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; na obiekcie i przekazujÄ&#x2026; informacje o stanie do sterownika. Pozwala to na wyeliminowanie wieloĹźyĹ&#x201A;owego przewodu. W zamian potrzebny jest przewĂłd doprowadzajÄ&#x2026;cy zasilanie i sieÄ&#x2021;. W przypadku niektĂłrych przewodĂłw sieciowych moĹźliwe jest przesyĹ&#x201A;anie zasilania za ich poĹ&#x203A;rednictwem (naleĹźy jednak mieÄ&#x2021; na uwadze maksymalne natÄ&#x2122;Ĺźenie prÄ&#x2026;du, ktĂłry moĹźna nimi poprowadziÄ&#x2021;). Takie rozwiÄ&#x2026;zanie pozwala na szybkie reagowanie w razie wystÄ&#x2026;pienia awarii, spowodowanej np. uszkodzeniem przewodu.

Cienkie przewody moĹźna wymieniÄ&#x2021; duĹźo szybciej, a dodatkowo ten sam typ przewodu moĹźe zostaÄ&#x2021; uĹźyty w wielu miejscach w zakĹ&#x201A;adzie, co procentuje wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zamiennych w magazynach wewnÄ&#x2122;trznych klientĂłw. Prostsze jest rĂłwnieĹź ukĹ&#x201A;adanie mniejszych przewodĂłw w Ĺ&#x201A;aĹ&#x201E;cuchach, co pozwala na zastosowanie rozwiÄ&#x2026;zania np. na ramieniu robota przemysĹ&#x201A;owego.

Koncentratory sieciowe wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; w róşnych wersjach. OprĂłcz rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; o stopniu ochrony IP67, nadajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; do montaĹźu bezpoĹ&#x203A;rednio na obiekcie, wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; takĹźe wersje IP20 do montaĹźu na szynie w szafie sterowniczej. SygnaĹ&#x201A;y obsĹ&#x201A;ugiwane przez koncentratory sieciowe to m.in. cyfrowe, analogowe, IO-Link, RFID, Safety oraz RS-232/485.

DoskonaĹ&#x201A;ym rozwiÄ&#x2026;zaniem do montaĹźu w szafie sÄ&#x2026; koncentratory serii FEN20, a w przypadku montaĹźu bezpoĹ&#x203A;rednio na maszynie â&#x20AC;&#x201C; serii TBEN oraz BLcompact. DziÄ&#x2122;ki tym urzÄ&#x2026;dzeniom moĹźliwe jest dzielenie maszyny na mniejsze czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci, w ktĂłrych koncentrowane sÄ&#x2026; sygnaĹ&#x201A;y. MoĹźe wiÄ&#x2122;c warto zastanowiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; nad podzieleniem maszyny na mniejsze czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci?

' 8 )%

Maszyny moduĹ&#x201A;owe DziÄ&#x2122;ki koncentratorom sieciowym pojawiĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; tworzenia maszyn w inny sposĂłb niĹź dotychczas. Klasyczne podejĹ&#x203A;cie do budowy maszyn zakĹ&#x201A;a12/2020

da konstruowanie jednej zespolonej ze sobÄ&#x2026; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci. Ewentualne zmiany wiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z duĹźym nakĹ&#x201A;adem pracy i czasu. Elementy sÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;ciĹ&#x203A;le ze sobÄ&#x2026; powiÄ&#x2026;zane, a dodatkowo niejednokrotnie maszyny wykonywane sÄ&#x2026; w specjalnej konfiguracji, aby sprostaÄ&#x2021; indywidualnym wymaganiom klienta.

Nowa koncepcja budowy maszyn ma na celu m.in. uĹ&#x201A;atwienie modernizacji, rozbudowy aplikacji, a takĹźe szybkiego skonfigurowania maszyny odpowiednio do potrzeb i dostÄ&#x2122;pnej przestrzeni. WiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; maszyn moĹźe zostaÄ&#x2021; podzielona na kilka mniejszych, Ĺ&#x201A;atwiejszych do ustawienia, budowy czy wymiany moduĹ&#x201A;Ăłw. To, jak powinna wyglÄ&#x2026;daÄ&#x2021; caĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; zaleĹźy od indywidualnych wymagaĹ&#x201E; uĹźytkownika. DziÄ&#x2122;ki zastosowaniu koncepcji moduĹ&#x201A;owej zyskuje siÄ&#x2122; m.in. moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; szybkiego reagowania na zmiany w procesie i zwiÄ&#x2122;kszenia stopnia automatyzacji. Koncentratory o stopniu ochrony IP67 pozwalajÄ&#x2026; na sprawne doĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie kolejnych ukĹ&#x201A;adĂłw, a wbudowane switche sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe rozbudowa jest Ĺ&#x201A;atwiejsza i wymaga mniejszych nakĹ&#x201A;adĂłw finansowych. Coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej producenci maszyn decydujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na wykorzystanie komponentĂłw sprzyjajÄ&#x2026;cych rozwojowi koncepcji tworzenia maszyn skĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; z moduĹ&#x201A;Ăłw.

Kolejne korzyĹ&#x203A;ci wynikajÄ&#x2026;ce z wykorzystania tego typu rozwiÄ&#x2026;zania to uĹ&#x201A;atwienie prac serwisowych, a takĹźe przenoszenia maszyn do innych lokalizacji.

Zmniejszenie wymiarĂłw maszyn sprawia, Ĺźe do ich przeniesienia potrzeba mniej specjalistycznego sprzÄ&#x2122;tu, dziÄ&#x2122;ki czemu czas takiej operacji ulega znacznemu skrĂłceniu. Zastosowanie moduĹ&#x201A;Ăłw budowanych w jednym standardzie sprawia takĹźe, Ĺźe Ĺ&#x201A;atwiej zabezpieczyÄ&#x2021; stany magazynowe, co pozwala Ĺ&#x201A;atwiej usunÄ&#x2026;Ä&#x2021; nagĹ&#x201A;Ä&#x2026; awariÄ&#x2122; spowodowanÄ&#x2026; np. uszkodzeniem przewodu. PoĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia wykonywane sÄ&#x2026; na mniejszych

odlegĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ciach, dziÄ&#x2122;ki czemu uĹźyte przewody sÄ&#x2026; krĂłtsze niĹź w klasycznym rozwiÄ&#x2026;zaniu, a tym samym ich wymiana jest o wiele Ĺ&#x201A;atwiejsza w realizacji. Czy moĹźna usprawniÄ&#x2021; coĹ&#x203A; jeszcze?

Sterowanie lokalne Skoro maszyny moĹźna dzieliÄ&#x2021; na moduĹ&#x201A;y, to moĹźe logika teĹź powinna zostaÄ&#x2021; podzielona? Wszystko zaleĹźy od typu uĹźytego sterownika, wymagaĹ&#x201E; uĹźytkownika oraz krytycznych parametrĂłw procesu. IstniejÄ&#x2026; aplikacje, w ktĂłrych okreĹ&#x203A;lone zadania powinny byÄ&#x2021; realizowane w moĹźliwie najkrĂłtszym czasie â&#x20AC;&#x201C; np. sygnaĹ&#x201A; do zatrzymania napÄ&#x2122;du przy wydĹ&#x201A;uĹźonym czasie cyklu moĹźe pojawiaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; z opóźnieniem, ktĂłre spowoduje mechaniczne uszkodzenie maszyny. JeĹźeli czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; maszyny (moduĹ&#x201A;) odpowiedzialna za zatrzymanie bÄ&#x2122;dzie realizowaĹ&#x201A;a wĹ&#x201A;asnÄ&#x2026; logikÄ&#x2122;, to moment zatrzymania nie bÄ&#x2122;dzie uzaleĹźniony od cyklu gĹ&#x201A;Ăłwnego sterownika. TakÄ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; stwarzajÄ&#x2026; koncentratory sieciowe serii FEN20, TBEN oraz BLcompact.

DziÄ&#x2122;ki wbudowanej funkcjonalnoĹ&#x203A;ci ARGEE â&#x20AC;&#x201C; dostÄ&#x2122;pnej w standardzie â&#x20AC;&#x201C; koncentratory mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; programowane przez przeglÄ&#x2026;darkÄ&#x2122; internetowÄ&#x2026;.

DostÄ&#x2122;p do bezpĹ&#x201A;atnych bibliotek usprawnia proces programowania urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i otwiera nowe moĹźliwoĹ&#x203A;ci w zakresie tworzenia maszyn moduĹ&#x201A;owych. KaĹźda z czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci maszyny moĹźe mieÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asny kontroler, dziÄ&#x2122;ki czemu modernizacja lub przeniesienie moduĹ&#x201A;u do innej maszyny wymaga minimalnych modyfikacji w programie gĹ&#x201A;Ăłwnego sterownika, z ktĂłrym ARGEE moĹźe wymieniaÄ&#x2021; dane.

Zainteresowani uĹźytkownicy mogÄ&#x2026; przetestowaÄ&#x2021; oprogramowanie ARGEE w bezpĹ&#x201A;atnym symulatorze zawierajÄ&#x2026;cym znacznÄ&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; modeli dostÄ&#x2122;pnych w ofercie. ProtokoĹ&#x201A;y komunikacyjne, ktĂłrymi moĹźe posĹ&#x201A;ugiwaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; kon % )G0*=,9=? q5

& 1 5AE

51

PRZEGLÄ&#x201E;D SPRZÄ&#x2DC;TU I APARATURY Q #!% # H % H O $"+00

N Q H #

N

& Y ! P & #

Y Q

#Y

nowiÄ&#x2026; juĹź problemu. UrzÄ&#x2026;dzenia te mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; dodawane jako zdalne IO dla sterownikĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa lub realizowaÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asne aplikacje.

Panele operatorskie

gram, ktĂłry otworzy bramÄ&#x2122; i wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czy rolki, aby przedmiot w bezpieczny sposĂłb opuĹ&#x203A;ciĹ&#x201A; piec. Innym przykĹ&#x201A;adem jest realizacja sterowania bramÄ&#x2026; poĹźarowÄ&#x2026;. ModuĹ&#x201A; moĹźe realizowaÄ&#x2021; zadania za pomocÄ&#x2026; sterownika PLC. JeĹźeli tylko pojawi siÄ&#x2122; sygnaĹ&#x201A; alarmowy, ARGEE moĹźe zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; realizacjÄ&#x2122; wĹ&#x201A;asnej logiki, ktĂłra bÄ&#x2122;dzie odpowiedzialna za sterowanie bramÄ&#x2026;. Opcji wykorzystania oprogramowania jest bardzo wiele â&#x20AC;&#x201C; wszystko zaleĹźy od potrzeb uĹźytkownikĂłw. MoĹźliwoĹ&#x203A;ci programowania dotyczÄ&#x2026; obecnie takĹźe moduĹ&#x201A;Ăłw do obsĹ&#x201A;ugi sygnaĹ&#x201A;Ăłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa, ktĂłrych na maszynie zwykle jest przynajmniej kilka.

W niektĂłrych aplikacjach caĹ&#x201A;y system oparty jest na technologii ARGEE, uzupeĹ&#x201A;nionej o moduĹ&#x201A; z kanaĹ&#x201A;ami Safety TBPN-L1-FDIO1-2IOL (PROFIsafe) lub TBIP-L1-FDIO1-2IOL (CIP Safety) programowalne przez TURCK Safety Configurator. Programowalne moduĹ&#x201A;y bezpieczeĹ&#x201E;stwa rĂłwnieĹź doskonale wpisujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w koncepcjÄ&#x2122; budowy maszyn moduĹ&#x201A;owych.

Oddalone sygnaĹ&#x201A;y z E-StopĂłw, rygli czy kurtyn bezpieczeĹ&#x201E;stwa nie sta-

Podsumowanie Maszyny moduĹ&#x201A;owe i rozproszona logika pozwalajÄ&#x2026; na szybszÄ&#x2026; reakcjÄ&#x2122; i modernizacjÄ&#x2122; systemĂłw automatyki. JeĹźeli przedsiÄ&#x2122;biorstwo chce mieÄ&#x2021; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;ego rozwoju wraz z zachowaniem optymalizacji procesĂłw i kosztĂłw, to opisywane podejĹ&#x203A;cie jest najlepszym dostÄ&#x2122;pnym rozwiÄ&#x2026;zaniem.

Zmiany mogÄ&#x2026; nastÄ&#x2122;powaÄ&#x2021; niezaleĹźnie, poniewaĹź moduĹ&#x201A;y z wbudowanÄ&#x2026; logikÄ&#x2026; mogÄ&#x2026; takĹźe pracowaÄ&#x2021; jako standardowe zdalne IO. Podzielenie logiki pozwala skracaÄ&#x2021; czas cyklu oraz realizowaÄ&#x2021; dodatkowe zadania. PrzyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; naleĹźy do maszyn moduĹ&#x201A;owych.

TURCK Sp. z o.o. % 8 - # 99@ >@=?<A .

8 EE >>< >? ;;

EE >>< >? ;9 =&

D % 8 & ###8 % 8

% )G 5=F@=' .9=B .F

52

AUTOMATYKA

' 8 )%

centrator programowalny to Profinet, EtherNet/IP oraz Modbus TCP. Wszystkie protokoĹ&#x201A;y sÄ&#x2026; dostÄ&#x2122;pne w jednym urzÄ&#x2026;dzeniu pod nazwÄ&#x2026; Multiprotocol.

Z funkcjonalnoĹ&#x203A;ci ARGEE moĹźna skorzystaÄ&#x2021; nawet wtedy, gdy caĹ&#x201A;e sterowanie realizowane jest przez jeden sterownik PLC â&#x20AC;&#x201C; jest to moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki â&#x20AC;&#x17E;UĹ&#x203A;pionemu ARGEEâ&#x20AC;?. MoĹźna to wykorzystaÄ&#x2021; praktycznie wszÄ&#x2122;dzie tam, gdzie w aplikacji moĹźe dojĹ&#x203A;Ä&#x2021; do uszkodzenia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci z powodu nagĹ&#x201A;ej utraty komunikacji. PrzykĹ&#x201A;adem jest moduĹ&#x201A; ze sterowaniem bramÄ&#x2026; pieca oraz napÄ&#x2122;du. Do wykonania moĹźe posluĹźyÄ&#x2021; moduĹ&#x201A; TBEN-S1-8DXP ze stopniem ochrony IP67 oraz oĹ&#x203A;mioma konfigurowalnymi wejĹ&#x203A;ciami/wyjĹ&#x203A;ciami cyfrowymi. Podstawowym stanem bÄ&#x2122;dzie w tym przypadku przesyĹ&#x201A;anie sygnaĹ&#x201A;Ăłw z czujnikĂłw kraĹ&#x201E;cowych do sterownika oraz realizacja komend otwarcia/zamkniÄ&#x2122;cia bramy i startu/zatrzymania rolek (wyjazd z pieca). JeĹźeli przedmioty zostanÄ&#x2026; w piecu zbyt dĹ&#x201A;ugo, mogÄ&#x2026; ulec uszkodzeniu. W przypadku utraty komunikacji â&#x20AC;&#x201C; np. z powodu przerwania przewodu komunikacyjnego â&#x20AC;&#x201C; ARGEE moĹźe zaczÄ&#x2026;Ä&#x2021; realizowaÄ&#x2021; wĹ&#x201A;asny pro-

Dla zapewnienia przyjaznego Ĺ&#x203A;rodowiska komunikacji miÄ&#x2122;dzy czĹ&#x201A;owiekiem a maszynÄ&#x2026; stosowane sÄ&#x2026; panele operatorskie. Firma Turck oprĂłcz standardowych paneli operatorskich oferuje takĹźe urzÄ&#x2026;dzenia z PLC. DziÄ&#x2122;ki temu jedno urzÄ&#x2026;dzenie zastÄ&#x2122;puje dwa. W topowej serii TX700 dostÄ&#x2122;pne sÄ&#x2026; warianty w peĹ&#x201A;ni wykonane w stopniu ochrony IP67, specjalne wersje do zastosowania w branĹźy spoĹźywczej oraz modele do pracy w trudnych warunkach oĹ&#x203A;wietleniowych. Atutem rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; firmy Turck jest to, Ĺźe niezaleĹźnie od tego, czy wybrany zostanie model w obudowie kompaktowej w postaci TBEN-Lx-PLC, czy ktĂłryĹ&#x203A; z paneli TX, klient moĹźe przez nie przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; dane bezpoĹ&#x203A;rednio do chmury. Wszystkie te rozwiÄ&#x2026;zania pozwalajÄ&#x2026; tworzyÄ&#x2021; zakĹ&#x201A;ady w duchu PrzemysĹ&#x201A;u 4.0.Â

NAJLEPSI

Redakcja AUTOMATYKA Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa Marketing tel. 22 87 40 191, 22 87 40 060 e-mail: automatyka@piap.pl www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka

www.AutomatykaOnline.pl

PRAWO I NORMY

MACIEJ KUBIAK # #

# %HY Y 5v) )

F,- F O w %

-

Wyzwania prawne we wdraĹźaniu automatyki i robotyki w przedsiÄ&#x2122;biorstwie - T & # !

Q # # # H C #

# 8

V # !

& & H

# Y

% % &

!

# HY # Q# Q

% # #

Y 1 # # # #%

# Z

! # & #

1 %T H & H # Y

# # & # O # H

# T 8

T

en artykuĹ&#x201A; przybliĹźa zarys gĹ&#x201A;Ăłwnych wyzwaĹ&#x201E; prawnych, przed ktĂłrymi staje podmiot zamierzajÄ&#x2026;cy rozpoczÄ&#x2026;Ä&#x2021; realizacjÄ&#x2122; projektu zwiÄ&#x2026;zanego z automatyzacjÄ&#x2026; lub robotyzacjÄ&#x2026;.

WÂ kolejnych przyjrzymy siÄ&#x2122; dokĹ&#x201A;adniej poszczegĂłlnym aspektom.

WybĂłr dostawcy i odbiĂłr projektu Pierwszym i podstawowym zadaniem stojÄ&#x2026;cym przed firmÄ&#x2026; przygotowujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do wdroĹźenia rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; automatyki jest wyĹ&#x201A;onienie wykonawcy i porĂłwnanie róşnych ofert. ZamawiajÄ&#x2026;cy czÄ&#x2122;sto nie potrafi opisaÄ&#x2021; w zapytaniu ofertowym wszystkich parametrĂłw systemu.

Wie, jaki chciaĹ&#x201A;by osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026;Ä&#x2021; efekt, nie zawsze ma jednak wystarczajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; wiedzÄ&#x2122; i doĹ&#x203A;wiadczenie, aby precyzyjnie opisaÄ&#x2021; system. Nie uĹ&#x201A;atwia tego fakt, Ĺźe istniejÄ&#x2026;-

â&#x20AC;&#x201A;W PRZYPADKU NALEĹťNOĹ&#x161;CI TRANSGRANICZNYCH NIE MOĹťNA ZAPOMINAÄ&#x2020; O ZAGADNIENIACH TZW. PODATKU U ĹšRĂ&#x201C;DĹ A, DO KTĂ&#x201C;REGO POBRANIA I ODPROWADZENIA ZAMAWIAJÄ&#x201E;CY MOĹťE BYÄ&#x2020; ZOBOWIÄ&#x201E;ZANY. MOĹťE MIEÄ&#x2020; TO ISTOTNE ZNACZENIE DLA PĹ YNNOĹ&#x161;CI FINANSOWEJ. 54

ce na rynku rozwiÄ&#x2026;zania funkcjonujÄ&#x2026; nierzadko w oparciu o autorskie narzÄ&#x2122;dzia, procesy i produkty. Warto teĹź pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe nie tylko sama specyfika systemu i jego cena oraz harmonogram pĹ&#x201A;atnoĹ&#x203A;ci powinny byÄ&#x2021; kluczowymi zmiennymi do podjÄ&#x2122;cia decyzji.

W procesie wyboru wykonawcy naleĹźy wziÄ&#x2026;Ä&#x2021; pod uwagÄ&#x2122; wiele aspektĂłw prawnych. Takie zmienne, jak zakres i dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; gwarancji, zasady i ograniczenia odpowiedzialnoĹ&#x203A;ci, prawo do ingerencji w system, dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i warunki potencjalnego serwisu, zabezpieczenia finansowe wykonania umowy, moment przejĹ&#x203A;cia wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci i ryzyk z tym zwiÄ&#x2026;zanych, kwestia praw wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci intelektualnej, czÄ&#x2122;sto mogÄ&#x2026; decydowaÄ&#x2021; o tym, czy dany projekt zakoĹ&#x201E;czy siÄ&#x2122; sukcesem czy poraĹźkÄ&#x2026;.

Polskie prawo przewiduje wiele moĹźliwoĹ&#x203A;ci zorganizowania procesu wyboru wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwego dostawcy (w tym artykule pomijamy podmioty publiczne, ktĂłre muszÄ&#x2026; stosowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; do prawa zamĂłwieĹ&#x201E; publicznych i obowiÄ&#x2026;zujÄ&#x2026;cych w nich trybĂłw). Prywatni zamawiajÄ&#x2026;cy majÄ&#x2026; doĹ&#x203A;Ä&#x2021; duĹźÄ&#x2026; swobodÄ&#x2122; przeprowadzenia postÄ&#x2122;powania â&#x20AC;&#x201C; od zapytania ofertowego i przyjÄ&#x2122;cia zĹ&#x201A;oĹźonej oferty, przez przetarg cywilny czy aukcjÄ&#x2122;, aş po negocjacje. DobĂłr wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwej formy bÄ&#x2122;dzie zaleĹźaĹ&#x201A; w duĹźym stopniu od szczegĂłAUTOMATYKA

PRAWO I NORMY

TAKIE ZMIENNE, JAK ZAKRES I DŁUGOŚĆ GWARANCJI, ZASADY I OGRANICZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI, PRAWO DO INGERENCJI W SYSTEM, DOSTĘPNOŚĆ I WARUNKI POTENCJALNEGO SERWISU, ZABEZPIECZENIA FINANSOWE WYKONANIA UMOWY, MOMENT PRZEJŚCIA WŁASNOŚCI I RYZYK Z TYM ZWIĄZANYCH, KWESTIA PRAW WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ, CZĘSTO MOGĄ DECYDOWAĆ O TYM, CZY DANY PROJEKT ZAKOŃCZY SIĘ SUKCESEM CZY PORAŻKĄ. łowego przedmiotu zamówienia, liczby działających na rynku dostawców i skomplikowania wdrożenia. Niemniej jednak to, na co należy zwrócić szczególną uwagę, to ocena całokształtu projektu (z uwzględnieniem warunków potencjalnej umowy) oraz transparentność procesu. Nie ma bowiem niczego złego w równoległym prowadzeniu rozmów i negocjowaniu umowy, aby dokładnie poznać dostępne warunki biznesowe, o ile wszyscy zainteresowani wiedzą o tym, jak wygląda proces i godzą się na to. W przeciwnym razie zamawiający może narazić się na zarzut prowadzenia negocjacji w złej wierze i ponieść z tego tytułu odpowiedzialność.

Niezwykle istotny jest również proces odbiorów i weryfikacji wykonania projektu – zarówno w środowisku testowym, jak i w fazie produkcyjnej (go live), a tym samym pełnego zintegrowania automatyki z dotychczasowymi procesami oraz usunięcia wykrytych błędów i usterek.

Ochrona danych osobowych Podczas przygotowań do procesu wdrożenia automatyzacji niezbędne jest przeprowadzenie analizy dotyczącej danych osobowych. Niektóre procesy i wdrożenia, z uwagi na zakres oraz sposób ich realizacji i wykorzystane rozwiązania techniczne, nie będą wymagały przetwarzania danych osobowych. To jednak dość rzadka sytuacja. Obecnie większość procesów biznesowych wiąże się w ten czy inny sposób z ich przetwarzaniem. Jednocześnie trudno wyobrazić sobie wdrożenie związane z automatyzacją, które nie będzie mieć wpływu na przepływ i bezpieczeństwo danych wewnątrz organizacji. Zgodnie z wynikającymi z Rozporządzenia RODO (Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych) zasadami „privacy by design” (zasada prywatności na etapie projektowania) oraz „privacy by default” (zasada pry-

MACIEJ KUBIAK Adwokat, wspólnik współkierujący praktyką IP/TMT w kancelarii LSW Leśnodorski Ślusarek i Wspólnicy, autor publikacji naukowych z zakresu prawa autorskiego i własności przemysłowej, wykładowca w Centrum Praw Własności Intelektualnych im. Hugona Grocjusza w Krakowie oraz arbiter Sądu Arbitrażowego Rynku Audiowizualnego (SARA).

Specjalizuje się w ochronie prawa własności intelektualnej i prawie nowych technologii. Konsultuje przedsięwzięcia związane z innowacjami (w tym automatyką i robotyką, sztuczną inteligencją oraz wdrożeniami systemów IT i rozwiązań chmurowych), danymi osobowymi i komercjalizacją badań naukowych. Doradza również mediom, producentom i branży kreatywnej. Kontakt: m.kubiak@lsw.com.pl, www.lsw.com.pl, www.lswipblog.pl.

12/2020

watności w ustawieniach domyślnych) kwestia wpływu wdrożenia analityki na ochronę danych osobowych powinna być brana pod uwagę i analizowana już na etapie planowania całego przedsięwzięcia.

Aspekty pracownicze Robotyzacja i automatyzacja procesów wiąże się także z kwestiami zarządzania zasobami ludzkimi. Zdarza się, że oznacza redukcję zatrudnienia (która również wymaga prawnego zaplanowania i oceny, zwłaszcza w przypadku korzystania z różnych form wsparcia publicznego z tzw. tarcz antykryzysowych, wprowadzonych w czasie pandemii COVID-19) albo przekwalifikowania i przeszkolenia części zespołu. Szkolenia i wsparcie powdrożeniowe powinny być również istotnym elementem planowanych i przewidzianych umową elementów współpracy z wykonawcą.

Finansowanie i podatki Wdrażanie rozwiązań z zakresu automatyzacji i robotyzacji może mieć istotne znaczenie dla sytuacji podatkowej zamawiającego. Planując tego typu inwestycje, warto rozważyć skorzystanie z przysługujących podatnikom ulg na działalność badawczo-rozwojową, co może w znacznym stopniu uatrakcyjnić ekonomicznie realizowane przedsięwzięcie. Z drugiej strony podatnicy muszą również pamiętać o prawidłowym rozpoznaniu ponoszonych wydatków w kosztach działalności (na gruncie podatków dochodowych). W przypadku należności transgranicznych nie wolno zapominać o zagadnieniach tzw. podatku u źródła, do którego pobrania i odprowadzenia zamawiający może być zobowiązany.

Może mieć to istotne znaczenie dla płynności finansowej.

Podsumowanie Ramy jednego artykułu nie pozwalają na szczegółowe odniesienie się do wszystkich zagadnień, a jedynie zarysowanie szerszego obrazu prawnych wyzwań przy wdrażaniu automatyzacji i robotyzacji. W kolejnych publikacjach zostaną one dokładniej omówione.

Maciej Kubiak 55

PRAWO I NORMY

DR ALEKSANDRA AULEYTNER radca prawny, , 5 - O

% H

& W #

5

8 8

DR MARCIN JAN STÄ&#x2DC;PIEĹ&#x192; $ # 5 - O

% H

& W #

5

8 8

Sztuczna inteligencja w sĹ&#x201A;uĹźbie edukacji, badaĹ&#x201E; naukowych i kultury E # O B;B; 8

# # H & H

1 1 % H

H {'

1 " &&

1 0 1

$

| Y

# Y ad hoc H Y % Q #

. H

* # WH 1

- 1 # * %

% %

{2*0, .| N " & H 8

%& % %H #

# T 1 # Y 1

&8 8 H

% H

H H

# & # O #

1

O

% H # # # O !

T

Y #

1

H 1 1

%!

H % H

!

1 O # 8

.

Q # T

# 1 # O

% H

H #

% H %

% % 8

56

W

spomniany dokument podaje â&#x20AC;&#x201C; po raz pierwszy na szerszÄ&#x2026; skalÄ&#x2122; â&#x20AC;&#x201C; rĂłwnieĹź istotne wskazĂłwki dla paĹ&#x201E;stw i innych podmiotĂłw, ktĂłre zaangaĹźowane sÄ&#x2026; w rozwĂłj technologii sztucznej inteligencji, w zakresie kultury, edukacji i badaĹ&#x201E; naukowych, ktĂłrym warto poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;ciÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej uwagi. Obecnie jest on przedmiotem debaty i dalszych prac.

Rekomendacje UNESCO a sztuczna inteligencja Projekt Rekomendacji UNESCO zwraca uwagÄ&#x2122; nie tylko na korzyĹ&#x203A;ci, jakie mogÄ&#x2026; przynieĹ&#x203A;Ä&#x2021; spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwom technologie oparte na sztucznej inteligencji (SI), ale rĂłwnieĹź na zagroĹźenia, jakie moĹźe ze sobÄ&#x2026; nieĹ&#x203A;Ä&#x2021; ich niewĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwe wykorzystanie. Technologie SI mogÄ&#x2026; wzbogacaÄ&#x2021; branĹźe kulturalne i kreatywne, ale teĹź wywoĹ&#x201A;aÄ&#x2021; negatywne dla nich skutki, np. spowodowaÄ&#x2021; skoncentrowanie duĹźej iloĹ&#x203A;ci treĹ&#x203A;ci i danych o znaczeniu kulturowym w rÄ&#x2122;kach ograniczonego krÄ&#x2122;gu podmiotĂłw. Z tego wzglÄ&#x2122;du istotne staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; nakreĹ&#x203A;lenie szczegĂłĹ&#x201A;owych wskazĂłwek dotyczÄ&#x2026;cych wytwarzania lub korzystania z SI m.in. w sferze kultury, edukacji i badaĹ&#x201E; naukowych. NaleĹźy pamiÄ&#x2122;taÄ&#x2021;, Ĺźe Rekomendacje skierowane sÄ&#x2026; zasadniczo do paĹ&#x201E;stw czĹ&#x201A;onkowskich UNESCO, ktĂłre powinny podjÄ&#x2026;Ä&#x2021; odpowiednie Ĺ&#x203A;rodki, w tym o charakterze

prawnym, w celu wprowadzenia w Ĺźycie sformuĹ&#x201A;owanych w Rekomendacjach zasad lub norm dotyczÄ&#x2026;cych SI. PoĹ&#x203A;rednio Rekomendacje kierowane sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź do podmiotĂłw niepaĹ&#x201E;stwowych.

PaĹ&#x201E;stwa czĹ&#x201A;onkowskie UNESCO powinny bowiem zadbaÄ&#x2021; o to, aby wszystkie podmioty zaangaĹźowane w dziedzinie technologii SI, wytwarzajÄ&#x2026;c lub korzystajÄ&#x2026;c z technologii SI, miaĹ&#x201A;y na wzglÄ&#x2122;dzie postanowienia Rekomendacji. Dotyczy to zarĂłwno podmiotĂłw komercyjnych, jak i organizacji kultury oraz organizacji naukowych i akademickich. Rekomendacje powinny byÄ&#x2021; zatem brane pod uwagÄ&#x2122; w caĹ&#x201A;ym cyklu Ĺźycia SI, przez ktĂłry rozumie siÄ&#x2122; nastÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ce po sobie etapy: badaĹ&#x201E; nad technologami SI, ich projektowanie, tworzenie i eksploatacjÄ&#x2122;.

Rekomendacje w dziedzinie edukacji i badaĹ&#x201E; naukowych W dziedzinie edukacji i badaĹ&#x201E; naukowych, paĹ&#x201E;stwa czĹ&#x201A;onkowskie powinny dÄ&#x2026;ĹźyÄ&#x2021; do popularyzacji wiedzy o technologiach wykorzystujÄ&#x2026;cych SI. Powinny teĹź zachÄ&#x2122;caÄ&#x2021; do zdobywania przez obywateli niezbÄ&#x2122;dnych kompetencji w zakresie Ĺ&#x203A;wiadomego korzystania z technologii SI, w tym umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci rozumienia i pisania kodĂłw oprogramowania oraz etycznego podejĹ&#x203A;cia do eksploatacji takich technologii. JeĹ&#x203A;li dyAUTOMATYKA

PRAWO I NORMY namiczny rozwĂłj SI bÄ&#x2122;dzie poza kontrolÄ&#x2026;, wiedzÄ&#x2026; i Ĺ&#x203A;wiadomoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ludzi, moĹźe w przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci okazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; bardzo niebezpieczny, w tym dla samego czĹ&#x201A;owieka.

Z kolei upowszechnienie umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci korzystania z SI powinno m.in. przyczyniaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; do znoszenia nierĂłwnoĹ&#x203A;ci w dostÄ&#x2122;pie do technologii cyfrowych i pomagaÄ&#x2021; w walce z wykluczeniem cyfrowym.

Konieczne jest takĹźe promowanie badaĹ&#x201E; nad wykorzystywaniem technologii SI w nauczaniu, w tym przez szkolenie nauczycieli i wykĹ&#x201A;adowcĂłw w zakresie wykorzystania takich technologii w ich pracy. Takie dziaĹ&#x201A;ania powinny jednoczeĹ&#x203A;nie wpĹ&#x201A;ywaÄ&#x2021; na jakoĹ&#x203A;Ä&#x2021; edukacji i wspieranie uczniĂłw, przez wspomaganie ich samodzielnoĹ&#x203A;ci i zdobywania doĹ&#x203A;wiadczenia.

W zakresie wykorzystania technologii SI w obszarze edukacji i badaĹ&#x201E; naukowych podkreĹ&#x203A;la siÄ&#x2122; koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zapewnienia rĂłwnego dostÄ&#x2122;pu do nich rĂłwnieĹź kobietom i dziewczÄ&#x2122;tom, a takĹźe osobom z niepeĹ&#x201A;nosprawnoĹ&#x203A;ciami.

SzczegĂłlnie dotyczy to osĂłb, ktĂłre z uwagi na uwarunkowania etniczne lub kulturowe w niektĂłrych paĹ&#x201E;stwach mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; ograniczony dostÄ&#x2122;p lub wrÄ&#x2122;cz byÄ&#x2021; pozbawione dostÄ&#x2122;pu do edukacji albo badaĹ&#x201E; naukowych.

W kontekĹ&#x203A;cie edukacji i badaĹ&#x201E; naukowych nie moĹźna teĹź zapominaÄ&#x2021; o etycznych aspektach nauki o SI. PaĹ&#x201E;stwa czĹ&#x201A;onkowskie powinny wpieraÄ&#x2021; szkolenia i kursy nie tylko w zakresie technicznych moĹźliwoĹ&#x203A;ci SI, ale rĂłwnieĹź w odniesieniu do jej aspektĂłw spoĹ&#x201A;ecznych, humanitarnych czy moralnych.

Rekomendacje w dziedzinie kultury W Rekomendacjach wskazuje siÄ&#x2122; paĹ&#x201E;stwom czĹ&#x201A;onkowskim na celowoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykorzystania systemĂłw SI w dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci zwiÄ&#x2026;zanej z ochro-

nÄ&#x2026;, rozwijaniem czy popularyzacjÄ&#x2026; wiedzy o dziedzictwie kulturowym.

W szczegĂłlnoĹ&#x203A;ci odnosi siÄ&#x2122; to do wykorzystania systemĂłw SI do ochrony, wzbogacania, rozumienia, promocji i dostÄ&#x2122;pu do materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym zagroĹźonych lub rdzennych jÄ&#x2122;-

Dalsze prace Projekt Rekomendacji jest obecnie przedmiotem dalszej debaty. Tak, jak wiele dokumentĂłw innych organizacji miÄ&#x2122;dzynarodowych, ktĂłre w ostatnich latach tworzyĹ&#x201A;y wytyczne w zakresie sztucznej inteligencji, UNESCO zwraca uwagÄ&#x2122; na to, Ĺźe technologie SI w obsza-

â&#x20AC;&#x201A;PRZY ROZWIJANIU I KORZYSTANIU Z MECHANIZMĂ&#x201C;W SI KONIECZNE JEST PRZESTRZEGANIE ZASAD PRZEJRZYSTOĹ&#x161;CI I ZROZUMIAĹ OĹ&#x161;CI DZIAĹ ANIA ALGORYTMĂ&#x201C;W I DANYCH, NA PODSTAWIE KTĂ&#x201C;RYCH DZIAĹ A SI. zykĂłw. PoniewaĹź najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej odbywa siÄ&#x2122; to w drodze tworzenia albo rozwijania programĂłw komputerowych o charakterze edukacyjnym, wykorzystujÄ&#x2026;cych technologiÄ&#x2122; SI, konieczne jest, by do takich programĂłw miaĹ&#x201A;a dostÄ&#x2122;p jak najwiÄ&#x2122;ksza grupa organizacji oraz obywateli.

W projekcie Rekomendacji duĹźo miejsca poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;ca siÄ&#x2122; popularnym w dzisiejszych czasach aplikacjom do tĹ&#x201A;umaczeĹ&#x201E; i syntezatorom mowy.

WaĹźne, by oprogramowanie leĹźÄ&#x2026;ce u podstaw takich aplikacji uwzglÄ&#x2122;dniaĹ&#x201A;o niuanse jÄ&#x2122;zykĂłw i mowy oraz ekspresji ludzkiej. Aplikacje takie niosÄ&#x2026; bowiem duĹźo korzyĹ&#x203A;ci zwiÄ&#x2026;zanych ze znoszeniem barier kulturowych na skutek uĹ&#x201A;atwieĹ&#x201E; w komunikacji miÄ&#x2122;dzy ludĹşmi. Jednak z drugiej strony, w razie stosowania na szerokÄ&#x2026; skalÄ&#x2122;, mogÄ&#x2026; w dĹ&#x201A;uĹźszej perspektywie czasowej doprowadziÄ&#x2021; do bardzo negatywnych efektĂłw, zwiÄ&#x2026;zanych np. z ograniczeniem znajomoĹ&#x203A;ci jÄ&#x2122;zykĂłw obcych czy zanikiem rzadkich lub lokalnych jÄ&#x2122;zykĂłw oraz dialektĂłw.

rze kultury i nauki mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; bardzo przydatne ludzkoĹ&#x203A;ci, ale rĂłwnieĹź budziÄ&#x2021; duĹźe obawy etyczne, np. ze wzglÄ&#x2122;du na ryzyko pogĹ&#x201A;Ä&#x2122;bienia istniejÄ&#x2026;cych uprzedzeĹ&#x201E; lub nierĂłwnoĹ&#x203A;ci, a takĹźe tworzenia nowych zagroĹźeĹ&#x201E; dla róşnorodnoĹ&#x203A;ci kulturowej, spoĹ&#x201A;ecznej i ekologicznej czy nowych podziaĹ&#x201A;Ăłw spoĹ&#x201A;ecznych i ekonomicznych.

Z tego wzglÄ&#x2122;du przy rozwijaniu i korzystaniu z mechanizmĂłw SI konieczne jest przestrzeganie zasad przejrzystoĹ&#x203A;ci i zrozumiaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci dziaĹ&#x201A;ania algorytmĂłw i danych, na podstawie ktĂłrych dziaĹ&#x201A;a SI. Konieczne jest teĹź zagwarantowanie zapewnienia ochrony godnoĹ&#x203A;ci i praw czĹ&#x201A;owieka, w tym rĂłwnoĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ci, prywatnoĹ&#x203A;ci, wolnoĹ&#x203A;ci sĹ&#x201A;owa i dostÄ&#x2122;pu do informacji.

Wybuch epidemii COVID-19, ktĂłry miaĹ&#x201A; miejsce w trakcie prac nad projektem, dodatkowo unaoczniĹ&#x201A; powyĹźsze problemy, w tym kwestie zwiÄ&#x2026;zane z wykluczeniem cyfrowym oraz podejĹ&#x203A;ciem etycznym do zasad korzystania z SI przy zwalczaniu epidemii. dr Aleksandra Auleytner

ALEKSANDRA AULEYTNER

MARCIN JAN STÄ&#x2DC;PIEĹ&#x192;

Specjalizuje siÄ&#x2122; w prawach dotyczÄ&#x2026;cych dĂłbr niematerialnych, prawie autorskim, prawie wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci przemysĹ&#x201A;owej, prawie nowych technologii i e-commerce. Jest teĹź arbitrem StaĹ&#x201A;ego Polubownego SÄ&#x2026;du Konsumenckiego przy Prezesie UrzÄ&#x2122;du Komunikacji Elektronicznej. CzĹ&#x201A;onkini Scientific Committee European Privacy Association (EPA) i OkrÄ&#x2122;gowej Izby RadcĂłw Prawnych w Warszawie.

Specjalizuje siÄ&#x2122; w prawie autorskim, prawie wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci przemysĹ&#x201A;owej oraz prawie nowych technologii. Jest autorem licznych publikacji naukowych i praktycznych z zakresu prawa wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci intelektualnej. Laureat I nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa WyĹźszego za najlepszÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; doktorskÄ&#x2026; na temat wĹ&#x201A;asnoĹ&#x203A;ci intelektualnej w konkursie zorganizowanym przez UrzÄ&#x2026;d Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.

12/2020

57

RYNEK

PrzepĹ&#x201A;ywomierz termiczny Proline t-mass F/IÂ 300/500 Proline t-mass F/I 300/500 to niezawodny i uniwersalny # & &

ktĂłry zapewnia dwukierunkowe prowadzenie pomiarĂłw

HQ #% # 8 * # # Y C & 0 6( %

T

zaawansowana diagnostyka

# C H 8

58

F

irma Endress+Hauser dostarczyĹ&#x201A;a juĹź ponad 100 000 przepĹ&#x201A;ywomierzy termicznych t-mass na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie. NiezaleĹźnie od tego, czy sÄ&#x2026; to urzÄ&#x2026;dzenia mierzÄ&#x2026;ce sprÄ&#x2122;Ĺźone powietrze, gaz ziemny czy inne gazy, dziÄ&#x2122;ki zastosowaniu sprawdzonej i innowacyjnej technologii pomiarowej zapewniajÄ&#x2026; wiarygodny pomiar.

WyjÄ&#x2026;tkowa konstrukcja czujnika oraz unikatowe w swojej klasie funkcje monitoringu t-mass F/I 300/500 gwarantujÄ&#x2026; optymalnÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; nad procesem.

Nawet przy znacznych zaburzeniach przepĹ&#x201A;ywu t-mass gwarantuje stabilny i dokĹ&#x201A;adny pomiar, niezaleĹźnie od gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;zi przemysĹ&#x201A;u.

W wielu branĹźach metoda termiczna jest wykorzystywana do pomiaru przepĹ&#x201A;ywu gazĂłw jednorodnych oraz ich mieszanin â&#x20AC;&#x201C; np. w pomiarach mediĂłw uĹźytkowych, gdzie konieczny jest moP R O M O C J A

nitoring sprÄ&#x2122;Ĺźonego powietrza, tlenu, azotu czy argonu. PrzepĹ&#x201A;ywomierze termiczne sÄ&#x2026; rĂłwnieĹź z powodzeniem stosowane do pomiaru zuĹźycia gazu ziemnego w kotĹ&#x201A;ach cieplnych lub dwutlenku wÄ&#x2122;gla w przemyĹ&#x203A;le spoĹźywczym. Nowe czujniki t-mass, w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z wszechstronnymi przetwornikami Proline 300/500, otwierajÄ&#x2026; kolejne moĹźliwoĹ&#x203A;ci w sterowaniu procesem, pomiarze iloĹ&#x203A;ci gazu, wykrywaniu nieszczelnoĹ&#x203A;ci czy zarzÄ&#x2026;dzaniu zuĹźyciem energii. Te wszystkie cechy pomagajÄ&#x2026; w optymalizacji kosztĂłw funkcjonowania zakĹ&#x201A;adu.

Nawet w przypadku zmiennych procesĂłw t-mass F/I 300/500 zapewnia niezrĂłwnanÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; (Âą1%) oraz powtarzalnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru (Âą0,25%).

DziÄ&#x2122;ki duĹźemu zakresowi pomiaru (1000:1) gazy o niskim ciĹ&#x203A;nieniu i maĹ&#x201A;ej prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci przepĹ&#x201A;ywu nie stanowiÄ&#x2026; juĹź problemu. Solidna i wytrzymaĹ&#x201A;a AUTOMATYKA

RYNEK konstrukcja pozwala na dĹ&#x201A;ugotrwaĹ&#x201A;Ä&#x2026; eksploatacjÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia bez koniecznoĹ&#x203A;ci konserwacji, oszczÄ&#x2122;dzajÄ&#x2026;c w ten sposĂłb czas i pieniÄ&#x2026;dze. PrzepĹ&#x201A;ywomierze termiczne t-mass F i I mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w temperaturze procesowej do 180 °C i ciĹ&#x203A;nieniu do 40 barĂłw.

NACE MR0175/MR0103. W przypadku gazĂłw, ktĂłre tworzÄ&#x2026; osad w rurociÄ&#x2026;gu, czujnik moĹźe zostaÄ&#x2021; zdemontowany oraz szybko wyczyszczony, bez wpĹ&#x201A;ywu na dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pomiaru.

Gas Engine â&#x20AC;&#x201C; elastyczny pomiar nawet najbardziej skomplikowanych mieszanin gazowych

DziÄ&#x2122;ki temu, Ĺźe przepĹ&#x201A;ywomierze t-mass F/I 300/500 zostaĹ&#x201A;y zbudowane zgodnie z normÄ&#x2026; PN/EN 61508 (SIL 2), mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w aplikacjach bezpieczeĹ&#x201E;stwa. Wszystkie bĹ&#x201A;Ä&#x2122;dy zwiÄ&#x2026;zane z dziaĹ&#x201A;aniem urzÄ&#x2026;dzenia lub procesem sÄ&#x2026; sygnalizowane zgodnie ze standardem NAMUR NE107. UmoĹźliwia to szybkie wdroĹźenie Ĺ&#x203A;rodkĂłw zaradczych. Dodatkowo przepĹ&#x201A;ywomierze termiczne t-mass F/I 300/500 majÄ&#x2026; unikatowy system ostrzegania, sĹ&#x201A;uĹźÄ&#x2026;cy do wykrywania ewentualnej kondensacji na czujniku oraz zaburzeĹ&#x201E; przepĹ&#x201A;ywu. InnÄ&#x2026; wyjÄ&#x2026;tkowÄ&#x2026; cechÄ&#x2026; nowych przepĹ&#x201A;ywomierzy t-mass jest pomiar przepĹ&#x201A;ywu gazu w obu kierunkach z moĹźliwoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przyporzÄ&#x2026;dkowania niezaleĹźnych licznikĂłw oraz ostrzeganie przed przepĹ&#x201A;ywem wstecznym.

PrzepĹ&#x201A;ywomierz t-mass F/I 300/500 ma zintegrowane oprogramowanie, umoĹźliwiajÄ&#x2026;ce precyzyjne wyznaczanie przepĹ&#x201A;ywu masowego nawet w zmiennych warunkach procesowych. Wyróşniki przepĹ&#x201A;ywomierzy z Gas Engine, dajÄ&#x2026;ce im przewagÄ&#x2122; nad klasycznymi konstrukcjami, to: â&#x20AC;˘ dokĹ&#x201A;adny pomiar gazĂłw czystych oraz mieszanin, obejmujÄ&#x2026;cy 22 predefiniowane gazy oraz dowolnie konfigurowalne mieszaniny gazĂłw zawierajÄ&#x2026;ce aş do oĹ&#x203A;miu skĹ&#x201A;adnikĂłw (moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zaprogramowania pomiaru innych gazĂłw na şÄ&#x2026;danie), â&#x20AC;˘ obliczanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci przepĹ&#x201A;ywu, gÄ&#x2122;stoĹ&#x203A;ci odniesienia, skorygowanego przepĹ&#x201A;ywu objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciowego oraz przepĹ&#x201A;ywu energii w zmiennych warunkach pracy, â&#x20AC;˘ dynamiczna kompensacja zmian ciĹ&#x203A;nienia, temperatury i skĹ&#x201A;adu gazu, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zmiany zaprogramowanych gazĂłw bez ponownej kalibracji, â&#x20AC;˘ funkcja przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czania dla dwĂłch predefiniowanych grup gazĂłw przez wejĹ&#x203A;cie stanu, np. do procesĂłw przedmuchiwania instalacji.

Fot. Endress+Hauser

WytrzymaĹ&#x201A;y i gotowy do pracy w przemyĹ&#x203A;le Czujniki przepĹ&#x201A;ywomierzy t-mass F/I cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowÄ&#x2026; solidnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;, ktĂłra czyni je odpornymi na wibracje rurociÄ&#x2026;gu, obecnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czÄ&#x2026;stek staĹ&#x201A;ych w strudze gazu, a takĹźe zmiany w procesie, jak np. szok temperaturowy. DziÄ&#x2122;ki opatentowanej i innowacyjnej konstrukcji t-mass F/I wymaga maĹ&#x201A;ych nakĹ&#x201A;adĂłw na konserwacjÄ&#x2122;, a takĹźe gwarantuje dĹ&#x201A;ugotrwaĹ&#x201A;Ä&#x2026; pracÄ&#x2122; z wysokÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Wszystkie czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zwilĹźane wykonano ze stali kwasoodpornej, speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;cej rygorystyczne wymagania normy 12/2020

Funkcje alarmowe dla wiÄ&#x2122;kszej niezawodnoĹ&#x203A;ci

Heartbeat Technology â&#x20AC;&#x201C; niezawodne pomiary i bezpieczeĹ&#x201E;stwo Funkcja diagnostyki predykcyjnej jest dostÄ&#x2122;pna we wszystkich przepĹ&#x201A;ywomierzach z serii Proline i umoĹźliwia ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;Ä&#x2026; autodiagnostykÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzenia z pokryciem >95%, jak rĂłwnieĹź weryfikacjÄ&#x2122; bez przerywania procesu. Ze wzglÄ&#x2122;dĂłw bezpieczeĹ&#x201E;stwa Heartbeat Technology ma rĂłwnieĹź funkcjÄ&#x2122; sprawdzajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; integralnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; czujnika, wykrywajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; niepoĹźÄ&#x2026;dane zmiany w ukĹ&#x201A;adzie pomiarowym, ktĂłre mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; wynikiem ekstremalnych warunkĂłw procesowych i Ĺ&#x203A;rodowiskowych. Heartbeat Technology zmniejsza ryzyko wystÄ&#x2026;pienia awarii oraz zwiÄ&#x2122;ksza niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i dostÄ&#x2122;pnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; instalacji. WiarygodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; algorytmĂłw diagnostycznych Heartbeat potwierdzona jest przez zewnÄ&#x2122;trznÄ&#x2026; instytucjÄ&#x2122; certyfikujÄ&#x2026;cÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; TĂ&#x153;V SĂ&#x153;D.

t-mass F/I sÄ&#x2026; standardowo wyposaĹźone w serwer WWW. Przy uĹźyciu kabla Ethernet i laptopa lub za pomocÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznoĹ&#x203A;ci Wi-Fi operator zyskuje dostÄ&#x2122;p do wszystkich funkcji diagnostycznych, bez koniecznoĹ&#x203A;ci stosowania specjalistycznego oprogramowania lub interfejsĂłw komunikacyjnych. Takie rozwiÄ&#x2026;zanie znacznie uĹ&#x201A;atwia serwis i skraca czas konserwacji.

HistoROM â&#x20AC;&#x201C; pamiÄ&#x2122;Ä&#x2021; absolutna Koncepcja niezawodnego przechowywania danych (HistoROM) zapewnia maksymalne ich bezpieczeĹ&#x201E;stwo.

Wszystkie dane kalibracyjne oraz parametry urzÄ&#x2026;dzenia sÄ&#x2026; przechowywane w module pamiÄ&#x2122;ci nieulotnej i automatycznie kopiowane do urzÄ&#x2026;dzenia po zakoĹ&#x201E;czeniu prac konserwacyjnych.

DziÄ&#x2122;ki temu instalacja czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci zamiennych jest szybsza, a czas przestojĂłw zdecydowanie krĂłtszy.

Ĺ atwa integracja z innymi systemami Czujniki t-mass F/I mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czone z róşnymi przetwornikami: kompaktowymi (Proline 300) lub rozdzielnymi (Proline 500) z aş czterema konfigurowalnymi moduĹ&#x201A;ami wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Przetworniki Proline cechujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wyjÄ&#x2026;tkowÄ&#x2026; dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026;. Przetworzony cyfrowo sygnaĹ&#x201A; z czujnika t-mass jest podstawÄ&#x2026; do wygenerowania innych parametrĂłw pomiaru. Oznacza to, Ĺźe przepĹ&#x201A;ywomierze z tej serii mogÄ&#x2026; jednoczeĹ&#x203A;nie rejestrowaÄ&#x2021; takie wielkoĹ&#x203A;ci, jak przepĹ&#x201A;yw masowy, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; przepĹ&#x201A;ywu i temperatura gazu, co zapewnia lepszÄ&#x2026; kontrolÄ&#x2122; nad procesem. PeĹ&#x201A;ny dostÄ&#x2122;p do wszystkich danych pomiarowych i diagnostycznych, gromadzonych przez Heartbeat Technology, jest moĹźliwy przez HART, Modbus RS-485, jak rĂłwnieĹź Wi-Fi lub swobodnie konfigurowalne moduĹ&#x201A;y wejĹ&#x203A;Ä&#x2021;/wyjĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

ENDRESS+HAUSER Sp. z o.o.

Zintegrowany serwer WWW â&#x20AC;&#x201C; bezpoĹ&#x203A;redni i Ĺ&#x201A;atwy dostÄ&#x2122;p do danych Przetworniki Proline 300/500 zastosowane w przepĹ&#x201A;ywomierzach

% 8 - # 99 @9=99A - #

8 E9 EE< ;; ;;

E9 EE< ;; A; =&

8 D 8 & ###8 8 8 &

59

RYNEK

SCHUNK ADHESO Chwytaki adhezyjne , (2* # #

1# , (2* $ (0,.8 # ! Y 1

Q

1 H

# %H & Q Y #

3

-

& % H

T &

& & 8

1#

& Y , (2* $ (0,. # Q

1

% & #

C , H

H #

% % # 1 #

# & Q Y # H

3

-

1#

T 1 & #

60

hwytaki ADHESO majÄ&#x2026; wyjÄ&#x2026;tkowe zalety. NaleĹźy do nich chwytanie bez pozostawiania Ĺ&#x203A;ladĂłw, czuĹ&#x201A;y chwyt, bez stosowania siĹ&#x201A;y mechanicznej oraz brak zewnÄ&#x2122;trznego zasilania.

Eksperci firmy SCHUNK wykorzystali te atuty, opracowujÄ&#x2026;c dostosowane do potrzeb klienta chwytaki adhezyjne z technologiÄ&#x2026; ADHESO. DuĹźa róşnorodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; konfiguracji pozwalajÄ&#x2026; dostosowaÄ&#x2021; je do wymagaĹ&#x201E; okreĹ&#x203A;lonego detalu.

Technologia ADHESO â&#x20AC;&#x201C; inspiracja naturÄ&#x2026; Technologia chwytakĂłw ADHESO jest wzorowana na przyczepnej powierzchni wzorowanej na naturze.

SiĹ&#x201A;y adhezyjne, wykorzystywane przez zwierzÄ&#x2122;ta (np. gekony) do poruszania siÄ&#x2122;, sÄ&#x2026; obecnie uĹźywane przez firmÄ&#x2122; SCHUNK do zastosowaĹ&#x201E; manipulacyjnych w róşnych dziedzinach.

MateriaĹ&#x201A; i powierzchnia Chwytaki SCHUNK z technologiÄ&#x2026; ADHESO majÄ&#x2026; charakterystycznÄ&#x2026; strukturÄ&#x2122; powierzchni wykonanÄ&#x2026; ze specjalnych polimerĂłw i przypominajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; nogÄ&#x2122;.

Przylega ona do róşnego typu materiaĹ&#x201A;Ăłw i przedmiotĂłw bez pozostawiania Ĺ&#x203A;ladĂłw. MoĹźliwoĹ&#x203A;ci skalowania i zastosowanie materiaĹ&#x201A;Ăłw o róşnych moĹźliwoĹ&#x203A;ciach pozwala na dostosowanie przyczepnej powierzchni do róşnego rodzaju detali, ktĂłre chwytak bÄ&#x2122;dzie Ĺ&#x201A;apaĹ&#x201A;. To sprawia, Ĺźe chwytaki wyposaĹźone w technologiÄ&#x2122; ADHESO sÄ&#x2026; bardzo

P R O M O C J A

AUTOMATYKA

RYNEK

2#

% ! # Q

% 1 ! # 1

%!

% 1 O # # %HY # Q # #

Y 1#

uniwersalne, a gama detali, ktĂłre mogÄ&#x2026; chwytaÄ&#x2021; jest bardzo szeroka.

Proces chwytania W celu podniesienia obrabianego przedmiotu na konstrukcjÄ&#x2122; wywierany jest delikatny nacisk, ktĂłry zwiÄ&#x2122;ksza powierzchniÄ&#x2122; styku i wykorzystuje efekt siĹ&#x201A; van der Waalsa. Aby zwolniÄ&#x2021; chwytak, moĹźna go oddzieliÄ&#x2021; od przedmiotu obrabianego za pomocÄ&#x2026; jednego z trzech mechanizmĂłw zwalniajÄ&#x2026;cych: ruchu obrotowego, ruchu przechylania i ruchu Ĺ&#x203A;lizgowego. MoĹźna rĂłwnieĹź wyposaĹźyÄ&#x2021; chwytak w aktywny zgarniacz, co zapobiega naprÄ&#x2122;Ĺźeniom mechanicznym obrabianego przedmiotu w miejscu ustawienia.

Adhezyjne chwytaki bez zapotrzebowania na energiÄ&#x2122;

' 8 , (2*

MoĹźliwoĹ&#x203A;ci chwytania oferowane przez ADHESO sÄ&#x2026; tak róşnorodne, jak zastosowania chwytakĂłw. RóşnicujÄ&#x2026;c trzy podstawowe parametry â&#x20AC;&#x201C; powierzchniÄ&#x2122;, wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oraz rodzaj kompensacji â&#x20AC;&#x201C; moĹźna dopasowaÄ&#x2021; chwytak do wymagaĹ&#x201E; konkretnego zastosowania.

Firma SCHUNK oferuje chwytaki ADHESO w czterech znormalizowanych wymiarach z dopasowanym

koĹ&#x201A;nierzem adaptacyjnym ISO, ktĂłry moĹźe byÄ&#x2021; uĹźywany do szybkiego i ekonomicznego wdraĹźania chwytakĂłw w róşnych zastosowaniach. Na şyczenie klienta SCHUNK moĹźe rĂłwnieĹź dostarczyÄ&#x2021; niestandardowe rozwiÄ&#x2026;zanie, dopasowane do danego zastosowania.

Zalety Do zalet chwytakĂłw ADHESO naleĹźÄ&#x2026;: â&#x20AC;˘ niskie koszty eksploatacji dziÄ&#x2122;ki energooszczÄ&#x2122;dnemu chwytaniu bez dodatkowego zasilania energiÄ&#x2026;, â&#x20AC;˘ moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; chwytania delikatnych przedmiotĂłw bez widocznych pozostaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, â&#x20AC;˘ brak emisji czÄ&#x2026;stek, dziÄ&#x2122;ki czemu chwytaki z technologiÄ&#x2026; ADHESO mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane w pomieszczeniach sterylnych, â&#x20AC;˘ wszechstronne i idealne dopasowanie do róşnych zakresĂłw zastosowaĹ&#x201E;.

i inne przedmioty medyczne wykonane z tworzywa sztucznego i szkĹ&#x201A;a czÄ&#x2122;sto majÄ&#x2026; bardzo gĹ&#x201A;adkie powierzchnie.

Chwytaki SHUNK ADHESO idealnie nadajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do ich Ĺ&#x201A;apania. Ze wzglÄ&#x2122;du na pozbawiony emisji czÄ&#x2026;stek i energooszczÄ&#x2122;dny proces chwytania, ktĂłry nie pozostawia Ĺ&#x203A;ladĂłw, mogÄ&#x2026; byÄ&#x2021; stosowane nawet w Ĺ&#x203A;rodowiskach podlegajÄ&#x2026;cych restrykcyjnym wymaganiom w zakresie higieny. InnÄ&#x2026; gaĹ&#x201A;Ä&#x2122;ziÄ&#x2026; przemysĹ&#x201A;u, w ktĂłrej waĹźne sÄ&#x2026; unikatowe wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci chwytakĂłw SCHUNK ADHESO jest przemysĹ&#x201A; elektroniczny â&#x20AC;&#x201C; niezaleĹźnie od tego, czy chodzi o montaĹź pĹ&#x201A;ytek obwodĂłw drukowanych, czy o chwytanie caĹ&#x201A;ych pĹ&#x201A;ytek pĂłĹ&#x201A;przewodnikowych lub drukowanych. DziÄ&#x2122;ki unikalnej technologii ADHESO podczas chwytania nie wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; Ĺźadne mechaniczne impulsy. Chwytaki SCHUNK ADHESO, ktĂłre nie generujÄ&#x2026; Ĺźadnych pozostaĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci ani emisji czÄ&#x2026;stek, sÄ&#x2026; w tym przypadku optymalnym rozwiÄ&#x2026;zaniem.

ADHESO w praktyce Chwytaki z technologiÄ&#x2026; ADHESO Ĺ&#x203A;wietnie sprawdzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w wymagajÄ&#x2026;cych zastosowaniach manipulacyjnych. Do takich obszarĂłw naleĹźÄ&#x2026; automatyka laboratoryjna oraz przemysĹ&#x201A; medyczny i farmaceutyczny. Pojemniki, strzykawki

1#

1 Y $ (0,. # & O

&

12/2020

* # 1

1# # 1 H 1 , (2* $ (0,. #

# ! #

SCHUNK INTEC Sp. z o.o. % 8 5% # >; $ ;@=@;; 5

8 BB EBA B@ ;;

BB EBA B@ B@ =&

D 8 1% 8 & ###8 8 1% 8 &

1#

1 Y $ (0,. # % &

! H H

& O

& &

& % &

61

Szanowni Państwo, Obecna sytuacja na świecie w kontekście transformacji cyfrowej generuje zupełnie nowe zadania i wyzwania dla firm produkcyjnych. W obliczu aktualnych ograniczeń, jak i następującego po nich, stopniowego osiągania pełnych mocy produkcyjnych, receptą na sukces będzie gotowość do elastycznej zmiany, tak w sposobie prowadzenia biznesu, jak i samych narzędzi produkcji.

Kluczowym rozwiązaniem usprawnienia działalności przedsiębiorstwa są obecnie automatyzacja, robotyzacja i cyfryzacja procesów produkcyjnych. W tych pełnych wyzwań czasach bardzo ważne jest otrzymanie rzetelnego wsparcia od sprawdzonego partnera biznesowego. Łukasiewicz – PIAP to czołowy integrator w obszarze rozwiązań automatyzacji i robotyzacji produkcji, z ponad 50-letnim doświadczeniem we wspieraniu przedsiębiorstw w obszarach zwiększania jakości i wydajności produkcji oraz utrzymania ruchu.

Nasi eksperci działający w obszarach automatyzacji i robotyzacji przedstawią państwu optymalne rozwiązania w odpowiedzi na szereg poruszanych obecnie zagadnień, m.in.: 1. Jak automatyzacja i robotyzacja procesów pozwala skutecznie ustabilizować ciągłość i wydajność produkcji?

2. Jak pozyskiwać środki UE na inwestycje w rozwój zaawansowanych systemów produkcji?

3. Jak odpowiedzieć na rosnące wymagania w zakresie uelastycznienia produkcji - jak przygotować produkcję do zmian sposobów wytwarzania?

4. Czy w celu optymalizacji kosztów automatyzacji firmy warto wdrażać roboty używane?

5. Jak automatyzacja i robotyzacja może zwiększyć morale pracowników?

6. Jak robot może odciążyć pracownika i tym samym zwiększyć efektywność jego pracy?

Zapraszamy do kontaktu. To dobry czas na podjęcie nieuniknionych wyzwań w nadchodzącej przyszłości. Pomocą w tym niech będzie analiza posiadanych przez państwa systemów produkcji, w kontekście ich automatyzacji i robotyzacji.

Podejmij wyzwanie ramię w ramię ze sprawdzonym i doświadczonym partnerem biznesowym.

Łukasz Wojtczak lukasz.wojtczak@piap.lukasiewicz.gov.pl tel. 601 225 289

Marcin Pilip marcin.pilip@piap.lukasiewicz.gov.pl tel. 605 327 783

Środki UE na wsparcie przedsiębiorstw Robotyzacja i automatyzacja przedsiębiorstw i linii produkcyjnych

Projekty robotyzacji i automatyzacji spawania, paletyzacji, konfekcjonowania, obsługi maszyn i inne

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa I tel.: 22 87 40 164, faks:22 87 40 221 www.piap.pl

RYNEK

Netilion â&#x20AC;&#x201C; nowy ekosystem IIoT . #

&Q

0 6( % # Y

chmurowe Netilion upraszcza Y & % H &

! Y

# 1

% Y 8

E

' 8 0 6( %

kosystem Netilion to stworzony przez Endress+Hauser pakiet rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; chmurowych usprawniajÄ&#x2026;cych utrzymanie ruchu i obsĹ&#x201A;ugÄ&#x2122; urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych tak, by zapewniÄ&#x2021; staĹ&#x201A;Ä&#x2026; kontrolÄ&#x2122; nad procesem produkcyjnym. Netilion Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czy proste w obsĹ&#x201A;udze aplikacje z komponentami systemĂłw, tworzÄ&#x2026;c rozwiÄ&#x2026;zania kompleksowe i speĹ&#x201A;niajÄ&#x2026;ce zaĹ&#x201A;oĹźenia PrzemysĹ&#x201A;u 4.0. UsĹ&#x201A;ugi cyfrowe Netilion zapewniajÄ&#x2026; bezpieczny dostÄ&#x2122;p do zmiennych wartoĹ&#x203A;ci procesowych w dowolnym czasie i z dowolnego miejsca â&#x20AC;&#x201C; wystarczy dostÄ&#x2122;p do Internetu.

Ĺ&#x203A;rednio na pulpit telefonu lub komputera, gdzie informacja z terenu pojawia siÄ&#x2122; w formie przejrzystych komunikatĂłw.

Ekosystem Netilion to stworzone od podstaw pionierskie rozwiÄ&#x2026;zanie, gwarantujÄ&#x2026;ce elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w podejĹ&#x203A;ciu do zarzÄ&#x2026;dzania danymi i peĹ&#x201A;nej obsĹ&#x201A;ugi bazy zainstalowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. Portfolio obejmuje szereg rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;, udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026;cych bieĹźÄ&#x2026;ce informacje o â&#x20AC;&#x17E;zdrowiuâ&#x20AC;? wszystkich podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; (Netilion Health â&#x20AC;&#x201C; komunikaty sÄ&#x2026; zgodne ze standardem NAMUR NE 107), umoĹźliwiajÄ&#x2026;cych odczyt wartoĹ&#x203A;ci mierzonych, lokalizacjÄ&#x2122; punktĂłw pomiarowych na mapie i ustawienie powiadomieĹ&#x201E; o zdarzeniach (Netilion Value), a takĹźe gwarantujÄ&#x2026;cych dostÄ&#x2122;p do instrukcji obsĹ&#x201A;ugi czy raportĂłw serwisowych na şÄ&#x2026;danie (Netilion Library). DziÄ&#x2122;ki Netilion Analytics wdroĹźenie koncepcji PrzemysĹ&#x201A;owego Internetu Rzeczy i utworzenie cyfrowej kopii kaĹźdego z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; jest proste jak nigdy dotÄ&#x2026;d.

PotencjaĹ&#x201A; informacji i prostsza droga do PrzemysĹ&#x201A;u 4.0

Transfer danych i wybór planu

WedĹ&#x201A;ug szacunkĂłw Endress+Hauser, ze wzglÄ&#x2122;du na ogromnÄ&#x2026; iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; danych i trudnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; w zarzÄ&#x2026;dzaniu nimi, 97% danych nie jest wykorzystywanych. Systemy automatyki przetwarzajÄ&#x2026; jedynie informacje o wartoĹ&#x203A;ciach niezbÄ&#x2122;dnych do sterowania procesem, takich jak przepĹ&#x201A;yw, ciĹ&#x203A;nienie, temperatura, poziom, ignorujÄ&#x2026;c informacje o stanie urzÄ&#x2026;dzenia czy dane diagnostyczne.

Ekosystem Netilion pomaga uwolniÄ&#x2021; informacyjny potencjaĹ&#x201A; tkwiÄ&#x2026;cy w urzÄ&#x2026;dzeniach, udostÄ&#x2122;pniajÄ&#x2026;c dane bezpo-

Ponad 30 milionĂłw cyfrowych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; pomiarowych dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026;cych na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie jest wĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych do systemu automatyki za poĹ&#x203A;rednictwem takich protokoĹ&#x201A;Ăłw, jak Profibus, 4â&#x20AC;&#x201C;20 mA z HART, WirelessHART, EtherNet/IP i kilku innych. PrzesyĹ&#x201A;anie danych z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obiektowych do aplikacji w chmurze jest realizowane przez istniejÄ&#x2026;cÄ&#x2026; sieÄ&#x2021; Ethernet lub bezpoĹ&#x203A;rednio z uĹźyciem odpowiednich bramek komunikacyjnych (Edge Device). W Endress+Hauser jest to moĹźliwe dziÄ&#x2122;ki ofercie Netilion

12/2020

P R O M O C J A

Connect, w skĹ&#x201A;ad ktĂłrej wchodzÄ&#x2026; urzÄ&#x2026;dzenia brzegowe Edge Device oraz interfejs API (Application Programmable Interface), zapewniajÄ&#x2026;cy szybkÄ&#x2026; wymianÄ&#x2122; miÄ&#x2122;dzy bazami danych. BramkÄ&#x2122; Edge Device moĹźna rĂłwnieĹź zainstalowaÄ&#x2021; w mniejszym systemie, ktĂłry nie musi byÄ&#x2021; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czony do sieci Ethernet.

W takim obiekcie wystarczy podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyÄ&#x2021; kaĹźde z urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; obiektowych do pobliskiej bramki, ktĂłra przeczyta wszystkie informacje diagnostyczne i przeĹ&#x203A;le je do chmury.

Szeroki wybĂłr rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; i komponentĂłw systemu Endress+Hauser umoĹźliwia dostosowanie rozwiÄ&#x2026;zania do indywidualnych wymagaĹ&#x201E;. System pozwala monitorowaÄ&#x2021; stan wszystkich zainstalowanych urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;, w tym takĹźe urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; innych producentĂłw. KorzyĹ&#x203A;Ä&#x2021; z rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; Netilion jest zauwaĹźalna natychmiast, niezaleĹźnie od liczby urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; w bazie.

Aby skorzystaÄ&#x2021; z pakietu rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; Netilion, naleĹźy zaĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; konto na stronie: www.netilion.endress.com. Po zalogowaniu uĹźytkownik otrzymuje dostÄ&#x2122;p do pakietĂłw, w tym takĹźe do bezpĹ&#x201A;atnych pakietĂłw podstawowych, z opcjÄ&#x2026; podĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E;. DopeĹ&#x201A;nieniem ekosystemu sÄ&#x2026; aplikacje mobilne (Netilion Scanner), do pobrania bezpĹ&#x201A;atnie z Google Play lub App Store.

ENDRESS+HAUSER Sp. z o.o. % 8 - # 99 @9=99A - #

8 E9 EE< ;; ;;

E9 EE< ;; A; =&

8 D 8 & ###8 8 8 &

63

RYNEK

Ĺ&#x161;wiat wchodzi szybciej w erÄ&#x2122; transformacji cyfrowej Rynek pracy 2025 r.

5 &

& HQ #Y # H%

O# 8 "

# O Q % % %

# H

& 8 5 # Y # # QOP 1 # 1

#Y % & H Q! #8 - O

# #

#8

& H & O 8 )

# Y

# % w# # ' %& 0 & {-

0 &

' %& -0'|8

Sylwia Batorska

64

C

OVID-19 przyspieszyĹ&#x201A; nadejĹ&#x203A;cie rynku pracy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, ktĂłry zwiÄ&#x2026;zany jest z PrzemysĹ&#x201A;em 4.0.

Do 2025 r. rozwĂłj automatyzacji i cyfryzacji przedsiÄ&#x2122;biorstw doprowadzi do nowego podziaĹ&#x201A;u pracy miÄ&#x2122;dzy ludzi i maszyny. BÄ&#x2122;dzie przybywaÄ&#x2021; takich form zatrudnienia, ktĂłre wykorzystujÄ&#x2026; umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci ludzkie. Maszyny bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; przede wszystkim koncentrowaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na przetwarzaniu informacji i danych, zadaniach administracyjnych i rutynowych pracach manualnych na stanowiskach robotniczych.

Trudny okres przejĹ&#x203A;ciowy WedĹ&#x201A;ug twĂłrcĂłw raportu WEF, ktĂłry powstaĹ&#x201A; na bazie ankiety przeprowadzonej wĹ&#x203A;rĂłd 300 najwiÄ&#x2122;kszych firm Ĺ&#x203A;wiatowych, zatrudniajÄ&#x2026;cych Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;cznie 8 mln pracownikĂłw, sytuacja spowo-

dowana nowymi wymaganiami technologicznymi i restrykcje wywoĹ&#x201A;ane pandemiÄ&#x2026; sprawiajÄ&#x2026;, Ĺźe zmiany na rynku pracy postÄ&#x2122;pujÄ&#x2026; szybko. Dlatego firmy, rzÄ&#x2026;dy i pracownicy muszÄ&#x2026; podjÄ&#x2026;Ä&#x2021; wspĂłĹ&#x201A;pracÄ&#x2122;, aby wdroĹźyÄ&#x2021; nowÄ&#x2026; wizjÄ&#x2122; globalnej siĹ&#x201A;y roboczej.

Szacuje siÄ&#x2122;, Ĺźe do 2025 r. likwidacji ulegnie 85 mln miejsc pracy na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie, w Ĺ&#x203A;rednich i duĹźych przedsiÄ&#x2122;biorstwach. Wraz ze wzrostem automatyzacji ubÄ&#x2122;dzie miejsc przede wszystkim w zawodach zwiÄ&#x2026;zanych z wprowadzaniem danych, wsparciem administracyjnym i powtarzalnymi pracami manualnymi.

Przyspieszenie automatyzacji i skutki recesji wywoĹ&#x201A;anej pandemiÄ&#x2026; pogĹ&#x201A;Ä&#x2122;biajÄ&#x2026; istniejÄ&#x2026;ce nierĂłwnoĹ&#x203A;ci na rynkach pracy i wyhamowujÄ&#x2026; wzrost zatrudnienia, ktĂłry trwaĹ&#x201A; od czasu Ĺ&#x203A;wiatoAUTOMATYKA

RYNEK

wego kryzysu finansowego w latach 2007â&#x20AC;&#x201C;2008. Raport WEF konkluduje koniecznoĹ&#x203A;Ä&#x2021; organizacji wsparcia ze strony przedsiÄ&#x2122;biorstw i rzÄ&#x2026;dĂłw dla grup spoĹ&#x201A;ecznych najbardziej naraĹźonych na zmiany. SzczegĂłlnie na poczÄ&#x2026;tku, kiedy liczba redukowanych stanowisk bÄ&#x2122;dzie przewyĹźszaÄ&#x2021; liczbÄ&#x2122; osĂłb zatrudnianych. Pracodawcy spodziewajÄ&#x2026; siÄ&#x2122;, Ĺźe do 2025 r. liczba rocznych zwolnieĹ&#x201E; zmniejszy siÄ&#x2122; z 15,4% siĹ&#x201A;y roboczej (planowanych obecnie) do 9% (spadek o 6,4%), a liczba nowo powstajÄ&#x2026;cych miejsc pracy, zwiÄ&#x2026;zanych z nowymi zawodami wzroĹ&#x203A;nie w analogicznych okresach z 7,8% do 13,5% (wzrost o 5,7%) caĹ&#x201A;kowitej liczby pracownikĂłw.

' 8 2 $

PrzyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021; w kreatywnoĹ&#x203A;ci NadchodzÄ&#x2026;ca wielkimi krokami â&#x20AC;&#x17E;rewolucja robotĂłwâ&#x20AC;? pozwoli stworzyÄ&#x2021; przez najbliĹźsze piÄ&#x2122;Ä&#x2021; lat 97 mln nowych miejsc pracy na caĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiecie na nowych, poĹźÄ&#x2026;danych stanowiskach.

Nowo tworzone zawody bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; przede wszystkim dotyczyĹ&#x201A;y pracy z danymi i sztucznÄ&#x2026; inteligencjÄ&#x2026;, tworzeniem treĹ&#x203A;ci, przetwarzaniem w chmurze i rozwojem produktĂłw.

WiÄ&#x2122;cej miejsc pracy pojawi siÄ&#x2122; rĂłw-

nieĹź w opiece, i sektorach zwiÄ&#x2026;zanych z ekologiÄ&#x2026;.

Zadania, w ktĂłrych ludzie zachowajÄ&#x2026; przewagÄ&#x2122; komparatywnÄ&#x2026; nad robotami bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; obejmowaÄ&#x2021; zarzÄ&#x2026;dzanie, doradztwo, podejmowanie decyzji, rozumowanie, komunikacjÄ&#x2122; i interakcjÄ&#x2122;.

TwĂłrcy raportu przewidujÄ&#x2026;, Ĺźe w 2025 r. cechy takie jak analityczne, krytyczne myĹ&#x203A;lenie, kreatywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zywania problemĂłw bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; naleĹźeÄ&#x2021; do najwaĹźniejszych cech poĹźÄ&#x2026;danych przez pracownikĂłw. Pracodawcy bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; rĂłwnieĹź doceniaÄ&#x2021; umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ci samodzielnego zarzÄ&#x2026;dzania, takie jak aktywne uczenie siÄ&#x2122;, odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, tolerancja na stres i elastycznoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Robotyzacja Roboty majÄ&#x2026; zastÄ&#x2026;piÄ&#x2021; 20 mln miejsc pracy w fabrykach. Ponad 80% firm postanowiĹ&#x201A;o o przyspieszeniu realizacji planĂłw cyfryzacji procesĂłw pracy i wdraĹźaniu nowych technologii, a 50% pracodawcĂłw oczekuje przyspieszenia automatyzacji niektĂłrych obszarĂłw w swoich firmach. WedĹ&#x201A;ug WEF pandemia przyspieszyĹ&#x201A;a wdraĹźanie nowych technologii, poniewaĹź

firmy staraĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; obniĹźyÄ&#x2021; koszty i przyjÄ&#x2026;Ä&#x2021; nowe standardy pracy.

OkoĹ&#x201A;o 43% ankietowanych firm wskazuje, Ĺźe jest nastawiona na redukcjÄ&#x2122; siĹ&#x201A;y roboczej ze wzglÄ&#x2122;du na integracjÄ&#x2122; technologii, 41% planuje rozszerzyÄ&#x2021; wykorzystanie pracownikĂłw do wykonywania zadaĹ&#x201E; specjalistycznych, a 34% planuje zwiÄ&#x2122;kszyÄ&#x2021; zatrudnienie dziÄ&#x2122;ki integracji technologii.

Potrzeba przekwalifikowania Obecnie okoĹ&#x201A;o jedna trzecia wszystkich zadaĹ&#x201E; byĹ&#x201A;a wykonywana przez maszyny, a ludzie zajmowali siÄ&#x2122; pozostaĹ&#x201A;ymi pracami. Do 2025 r. te proporcje ulegnÄ&#x2026; zmianie. Firmy zakĹ&#x201A;adajÄ&#x2026;, Ĺźe osiÄ&#x2026;gnÄ&#x2026; rĂłwny podziaĹ&#x201A; pracy miÄ&#x2122;dzy ludzi i maszyny. WzroĹ&#x203A;nie popyt na zawody, ktĂłre bazujÄ&#x2026; na umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;ciach ludzkich, takich jak doradztwo, podejmowanie decyzji, rozumowanie, komunikowanie siÄ&#x2122; i interakcja. NastÄ&#x2026;pi rĂłwnieĹź wzrost popytu na pracownikĂłw na stanowiskach w gospodarce ekologicznej i opiece oraz nowe miejsca w takich dziedzinach, jak inĹźynieria i przetwarzanie w chmurze. Z drugiej strony wiele rutynowych lub manu-

) 1

C & & HY # T P

B;B@ 8 {- % % % # 1 C &|

'% %

V ! ,% 3 B;B; -

0 & ' %&

12/2020

65

RYNEK

alnych prac zostanie zastąpionych rozwiązaniami technologicznymi, co dotknie najbardziej pracowników o najniższych wynagrodzeniach i kwalifikacjach. Muszą oni zostać przekwalifikowani, aby poradzić sobie ze zmianą zawodu.

Pomimo obecnego spowolnienia gospodarczego większość pracodawców dostrzega wartość przekwalifikowania siły roboczej. W przypadku pracowników, którzy mają pozostać na swoich stanowiskach, w ciągu najbliższych pięciu lat, prawie 50% będzie wymagało przekwalifikowania w celu zdobycia podstawowych umiejętności.

Z kolei 94% liderów biznesu twierdzi, że oczekuje od pracowników, że zdobędą oni nowe umiejętności w pracy (wzrost z 65% w 2018 r.). Średnio 66% ankietowanych pracodawców spodziewa się zwrotu z inwestycji w podnoszenie kwalifikacji i przekwalifikowanie obecnych pracowników w ciągu jednego roku. Oczekują również, że uda im się przenieść 46% pracowników do innych zadań w ramach własnej organizacji. Zdaniem analityków WEF właśnie te firmy, które stawiają na przekwalifikowanie i rozwój swoich pracowników okażą się najbardziej konkurencyjnymi w dłuższej perspektywie.

Adaptacja technologii

Zawody przyszłości

W ostatnich dwóch latach zaobserwowano wyraźne przyspieszenie wdrażania nowych technologii. Spośród nich przetwarzanie w chmurze, duże zbiory danych i e-commerce pozostają priorytetami, zgodnie z trendem ustalonym w poprzednich latach. Jednak odnotowano również znaczny wzrost zainteresowania szyfrowaniem, co odzwierciedla nowe potrzeby ery cyfrowej oraz znaczny wzrost liczby firm, które spodziewają się przyjęcia niehumanoidalnych robotów i sztucznej inteligencji – obie technologie powoli stają się podstawą pracy w różnych branżach. Wdrażanie technologii różni się w zależności od branży. Sztuczna inteligencja znajduje najszerszą adaptację wśród branż: cyfrowej informacji i komunikacji, usług finansowych, opieki zdrowotnej i transportu. Big Data, Internet Rzeczy i robotyka niehumanoidalna cieszą się dużym zainteresowaniem w górnictwie i metalurgii, podczas gdy rządy i sektor publiczny wykazują wyraźne zainteresowanie cyberbezpieczeństwem. Wymienione technologie mają napędzać przyszły wzrost w różnych branżach, a także zwiększać zapotrzebowanie na nowe stanowiska i określone umiejętności.

Najnowszy raport ujawnia podobieństwa w różnych branżach, biorąc pod uwagę coraz bardziej strategiczne i coraz bardziej zbędne role zawodowe. Podobnie jak w badaniu z 2018 r., wiodącymi pozycjami w rosnącym popycie są takie zawody, jak analityk danych, specjalista AI i uczenia maszynowego, inżynier robotyki. Na topie będą również twórcy oprogramowania i aplikacji oraz specjaliści ds. transformacji cyfrowej.

Dynamicznie rośnie również zapotrzebowanie ze strony pracodawców na obsadę stanowisk, takich jak specjalista ds. automatyzacji procesów, analityk ds. bezpieczeństwa informacji i specjalista ds. Internetu Rzeczy.

Coraz większe zainteresowanie rynku tego typu zawodami odzwierciedla przyspieszenie automatyzacji, a także, związany z nim, wzrost zagrożeń dotyczących cyberbezpieczeństwa.

Więcej informacji na stronie Światowego Forum Ekonomicznego: http://www3.weforum.org /docs/ WEF_Future_of_Jobs_2020.pdf .

Sylwia Batorska $2). $)X $

R E K L A M A

Automatycznie

najlepsi 66

w w w . a u t o m a t y k a o n l i n e . p l / A u t o m a t y k a

AUTOMATYKA

WYDARZENIA

Transformacja cyfrowa w ofercie Schneider Electric ) # HY

H & Y & & Y # #

H

# # % ! T 18 ) &% % O# Q !

# =

#

, 1 0

# #

5 Y

$ HY 5 #Y 9E

B;B; 8 5

#

C & , 1

0

& #

# Y %& T # HY 1 # H # T

& HQ

& H # H &8 8

# !

H !% H

! %

!% #8

S

potkanie zorganizowane w poĹ&#x201A;owie listopada obejmowaĹ&#x201A;o dwie sesje tematyczne, prowadzone przez ekspertĂłw Schneider Electric.

Temat wysokiej niezawodnoĹ&#x203A;ci infrastruktury IT w sĹ&#x201A;uĹźbie zdrowia przybliĹźyĹ&#x201A; Cezary Gutowski, menedĹźer wsparcia sprzedaĹźy UPS, zaĹ&#x203A; gospodarzem sesji poĹ&#x203A;wiÄ&#x2122;conej nowoczesnym budynkom w nowej rzeczywistoĹ&#x203A;ci byĹ&#x201A; Marek Olszewski, marketing menedĹźer kanaĹ&#x201A;u system integratorĂłw automatyki budynkowej EcoXperts BMS.

wyeliminowaÄ&#x2021; do niezbÄ&#x2122;dnego minimum wymianÄ&#x2122; danych miÄ&#x2122;dzy wieloma miejscami i systemami. Aby sprostaÄ&#x2021; tym wymaganiom, firma Schneider Electric przygotowaĹ&#x201A;a na bazie swoich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; ofertÄ&#x2122; EcoStruxure dla sĹ&#x201A;uĹźby zdrowia. Jest ona skierowana do placĂłwek opieki zdrowotnej â&#x20AC;&#x201C; bez wzglÄ&#x2122;du na ich wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;.

Dane zostajÄ&#x2026; przeniesione na platformÄ&#x2122; z funkcjÄ&#x2026; Edge Computing, gdzie sÄ&#x2026; agregowane, analizowane i przedstawiane w zrozumiaĹ&#x201A;y sposĂłb operatorowi, wraz z wizualizacjÄ&#x2026;, alarmowaniem, kontrolÄ&#x2026;, monitorowaniem i raportowaniem. RozwiÄ&#x2026;zanie EcoStruxure zwiÄ&#x2122;ksza wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; funkcjonowania oraz zapewnia dostÄ&#x2122;p do wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwych informacji dla wszystkich, ktĂłrzy ich potrzebujÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; bez wzglÄ&#x2122;du na czas i miejsce.

Nowoczesne budynki w nowej rzeczywistoĹ&#x203A;ci WokĂłĹ&#x201A; nas powstaje coraz wiÄ&#x2122;cej inteligentnych budynkĂłw, tj. smart buildings. JednoczeĹ&#x203A;nie coraz wiÄ&#x2122;kszy nacisk kĹ&#x201A;adzie siÄ&#x2122; na tzw. rozwĂłj zrĂłwnowaĹźony. Obecnie budynki zuĹźywajÄ&#x2026; okoĹ&#x201A;o 30% Ĺ&#x203A;wiatowej energii

elektrycznej i jednoczeĹ&#x203A;nie generujÄ&#x2026; okoĹ&#x201A;o 40% Ĺ&#x203A;wiatowej emisji dwutlenku wÄ&#x2122;gla. Modernizacje sÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;c niezbÄ&#x2122;dne. WedĹ&#x201A;ug Schneider Electric wizja budynku przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci, w cyfrowym i w peĹ&#x201A;ni elektrycznym Ĺ&#x203A;wiecie, opiera siÄ&#x2122; na czterech filarach. Taki budynek musi funkcjonowaÄ&#x2021; w sposĂłb zrĂłwnowaĹźony (maksymalny poziom elektryfikacji, aktywne zarzÄ&#x2026;dzanie), byÄ&#x2021; odporny (niezawodne systemy, operacje zdalne, zapewnione cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwo), hiperwydajny (efektywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, kompleksowa architektura cyfrowa) i zorientowany na potrzeby ludzi (bezpieczny i komfortowy).

Przedstawiciel Schneider Electric zaprezentowaĹ&#x201A; szereg rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; inteligentnego budynku w ramach platformy EcoStruxure. Uczestnicy spotkania on-line odbyli wirtualnÄ&#x2026; wycieczkÄ&#x2122; po jednym z modelowych budynkĂłw, w ktĂłrym zobaczyli jak funkcjonujÄ&#x2026; niezaleĹźne, ale wspĂłĹ&#x201A;pracujÄ&#x2026;ce inteligentne systemy oferowane przez francuski koncern.

Jolanta GĂłrska-Szkaradek AUTOMATYKA { # & # # 1|

' 8 , 1 0

EcoStruxure dla sĹ&#x201A;uĹźby zdrowia W sĹ&#x201A;uĹźbie zdrowia bardzo waĹźnym elementem jest dostÄ&#x2122;p do infrastruktury IT oraz niezawodnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; caĹ&#x201A;ego systemu.

Szybki dostÄ&#x2122;p do danych pacjenta jest niezbÄ&#x2122;dny w procesie leczenia. Szpitale muszÄ&#x2026; sobie radziÄ&#x2021; m.in. z opóźnieniami w transmisji duĹźej iloĹ&#x203A;ci danych oraz 12/2020

. # & & T % & # % & !% # H

0 q G , {

# H|

+% # & T # T 25,

# , 1 0

67

Hydraulika .............................................................................................................................................

71

!

................................................................

85

! " #

" $ "

%& ' ( "' "

) " * +& ! + ,-+ / 0 23

"

4

70

AUTOMATYKA

6 " )9

H Hydraulika (ang. hydraulics, niem. Hydraulik) â&#x20AC;&#x201C; dziedzina nauk technicznych, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026;ca dziaĹ&#x201A;em inĹźynierii mechanicznej, zajmujÄ&#x2026;ca siÄ&#x2122; problematykÄ&#x2026; budowy i aplikacji urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i maszyn, w ktĂłrych przekazywanie energii i sterowanie realizowane jest za pomocÄ&#x2026; wody, oleju lub innej cieczy, powszechnie zaliczanych do pĹ&#x201A;ynu, o podobnych wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ciach, jako czynnika roboczego.

SĹ&#x201A;owo hydraulika (z jÄ&#x2122;zyka greckiego zbitka sĹ&#x201A;Ăłw woda (á˝&#x2018;Î´Ď Ď&#x2030;) i rura (á˝?ΝΚκĎ&#x152;Ď&#x201A;), a wiÄ&#x2122;c á˝&#x2018;Î´Ď ÎąĎ&#x2026;ΝΚκĎ&#x152;Ď&#x201A;, hydraulikos) byĹ&#x201A;o uĹźywane dla opisywania ruchu wody, jej zachowaĹ&#x201E; i wykorzystania, przy wykonywaniu niezliczonych prac czĹ&#x201A;owieka dĹ&#x201A;ugo wczeĹ&#x203A;niej, zanim Blaise Pascal (1623â&#x20AC;&#x201C;1662) i Daniel Bernoulli (1700â&#x20AC;&#x201C;1782) sformuĹ&#x201A;owali prawa, na ktĂłrych ten ruch i te zachowania cieczy siÄ&#x2122; opierajÄ&#x2026;.

Aktuatoryka hydrauliczna

CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; pierwsza eseju zĹ&#x201A;oĹźonego z dwĂłch artykuĹ&#x201A;Ăłw: Aktuatoryka hydrauliczna i elektrohydrauliczna, Aktuatoryka hydrotroniczna.

MoĹźliwoĹ&#x203A;ci zastosowania ukĹ&#x201A;adĂłw hydraulicznych i elektrohydraulicznych nie sÄ&#x2026; i nie bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w spodziewanej przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci juĹź wyczerpane, bowiem niemal kaĹźdy dzieĹ&#x201E; przynosi informacje o nowych ich zastosowaniach. Nie ma wiÄ&#x2122;c Ĺźadnej przesady w stwierdzeniu, Ĺźe nowoczesna technika automatyzacji i robotyzacji nie istniaĹ&#x201A;aby bez hydraulicznych napÄ&#x2122;dĂłw i elektrohydrauli-cznych ukĹ&#x201A;adĂłw sterowania i regulacji.

Andrzej PizoĹ&#x201E; (1995 r.)

UkĹ&#x201A;ady hydrauliczne (ang. hydraulic systems, niem.

Hydrauliksysteme), w ktĂłrych energia jest przenoszona za pomocÄ&#x2026; róşnego rodzaju cieczy, dzielÄ&#x2026; siÄ&#x2122; na dwie grupy: â&#x20AC;˘ ukĹ&#x201A;ady hydrostatyczne (ang. hydrostatic systems, niem. hydrostatische Systeme), ktĂłrych dziaĹ&#x201A;anie polega na wykorzystaniu energii potencjalnej, czyli ciĹ&#x203A;nieniowej cieczy, â&#x20AC;˘ ukĹ&#x201A;ady hydrokinetyczne (ang. hydrokinetic systems, niem. hydrokinetische Systeme), ktĂłrych dziaĹ&#x201A;anie polega na wykorzystaniu energii kinetycznej, czyli przepĹ&#x201A;ywowej cieczy.

PodziaĹ&#x201A; ten nie jest Ĺ&#x203A;cisĹ&#x201A;y, bowiem w ukĹ&#x201A;adach hydrostatycznych istniejÄ&#x2026; takĹźe pewne przepĹ&#x201A;ywy cieczy, czyli istnieje takĹźe energia kinetyczna. W ukĹ&#x201A;adach hydrostatycznych udziaĹ&#x201A; energii kinetycznej jest jednak bardzo maĹ&#x201A;y i najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w praktyce pomijany. StÄ&#x2026;d teĹź powszechnie, choÄ&#x2021; nie caĹ&#x201A;kiem poprawnie, nazywa siÄ&#x2122; ukĹ&#x201A;ady hydrostatyczne â&#x20AC;&#x201C; ukĹ&#x201A;adami hydraulicznymi.

Aktuator (ang. actuator, niem. Aktor, Aktuator) â&#x20AC;&#x201C; urzÄ&#x2026;dzenie wykonawcze produktĂłw i Ĺ&#x203A;rodkĂłw ich produkcji, przede wszystkim maszyn i systemĂłw technologicznych, w ktĂłrym energia pomocnicza jest zamieniana na energiÄ&#x2122; mechanicznÄ&#x2026; przemieszczeĹ&#x201E; liniowych, kÄ&#x2026;towych lub obroto12/2020

wych, wykonywanych powtarzalnie, najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej z dziaĹ&#x201A;aniem siĹ&#x201A;owym lub momentowym.

SynonimicznÄ&#x2026; nazwÄ&#x2026; aktuatora w potocznym jÄ&#x2122;zyku inĹźynierskim jest napÄ&#x2122;d (ang. drive, niem. Antrieb), np. napÄ&#x2122;d liniowy, kÄ&#x2026;towy lub obrotowy, napÄ&#x2122;d hydrauliczny, napÄ&#x2122;d elektrohydrauliczny itp.

Aktuatory hydrauliczne (ang. hydraulic actuator, niem. hydraulische Aktoren) sÄ&#x2026; specjalizowanymi ukĹ&#x201A;adami hydraulicznymi, przeznaczonymi do wykonywania zadaĹ&#x201E; ruchowych poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czonych z dziaĹ&#x201A;aniami siĹ&#x201A;owymi lub momentowymi.

Aktuator hydrauliczny (ang. hydraulic actuators, niem. hydraulischer Aktor) w swej klasycznej, konwencjonalnej wersji jest zbudowany z trzech zespoĹ&#x201A;Ăłw: â&#x20AC;˘ napÄ&#x2122;du tĹ&#x201A;okowego (ang. piston drive, niem. Kolbenantrieb), zamieniajÄ&#x2026;cego energiÄ&#x2122; ciĹ&#x203A;nienia cieczy na energiÄ&#x2122; ruchu, w dwĂłch podstawowych rozwiÄ&#x2026;zaniach: ŕŻ&#x2026; siĹ&#x201A;ownika (ang. cylinder, linear motor, niem. Zylinder, Zylinderantrieb, Linearantrieb), nazywanego potocznie cylindrem, realizujÄ&#x2026;cego ograniczone jego dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; lub objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; przemieszczenia liniowe lub kÄ&#x2026;towe o obrocie nieprzekraczajÄ&#x2026;cym 360° lub ŕŻ&#x2026; silnika (ang. engine, rotary motor, niem. Stellmotor, Drehantrieb) realizujÄ&#x2026;cego przemieszczenia obrotowe o dowolnie duĹźej drodze kÄ&#x2026;towej, â&#x20AC;˘ zaworu sterujÄ&#x2026;cego (ang. control valve, niem. Steuerventil) kierunkiem i natÄ&#x2122;Ĺźeniem przepĹ&#x201A;ywu cieczy do komĂłr napÄ&#x2122;du tĹ&#x201A;okowego oraz wartoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; jej ciĹ&#x203A;nienia, â&#x20AC;˘ hydraulicznej stacji zasilajÄ&#x2026;cej (ang. hydraulic power supply, niem. Hydraulikstation) zĹ&#x201A;oĹźonej w najbardziej ogĂłlnym rozwiÄ&#x2026;zaniu ze zbiornika (ang. tank, reservoir, niem. Behälter), pompy hydraulicznej (ang. hydraulic pump, niem. Hydraulikpumpe), silnika pompy hydraulicznej (ang. hydraulic pump motor, niem. Hydraulikpumpenmotor), filtra (ang. filter, niem. Filter), zaworu ciĹ&#x203A;nieniowego (ang. pressure relief valve, niem. Druck-Begrenzungsventil) oraz akumulatora hydraulicznego (ang. hydraulic accumulator, niem. Hydraulikspeicher).

NapÄ&#x2122;d tĹ&#x201A;okowy jest teĹź nazywany przetwornikiem energii aktuatora (ang. energy converter, niem. Energiewandler), zawĂłr sterujÄ&#x2026;cy â&#x20AC;&#x201C; nastawnikiem energii (ang. energy controller, niem. Energieregler), traktujÄ&#x2026;c oba te poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czone elementy jako obiekt sterowania lub regulacji w ukĹ&#x201A;adzie hydraulicznym.

PomijajÄ&#x2026;c koĹ&#x201A;a wodne (ang. water wheels, niem. Wasseräder), znane juĹź w II w. p.n.e., w Polsce od XII w. i do czasĂłw nam wspĂłĹ&#x201A;czesnych stosowane, jednak najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w postaci turbin elektrowni wodnych, to w obszarze hydrauliki pierwsze rozwiÄ&#x2026;zania techniczne pojawiĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; dopiero w XVII w.

ZapoczÄ&#x2026;tkowaĹ&#x201A; te prace Johannes Kepler (1571â&#x20AC;&#x201C;1632), ktĂłry okoĹ&#x201A;o 1600 r. wynalazĹ&#x201A; hydraulicznÄ&#x2026; pompÄ&#x2122; zÄ&#x2122;batÄ&#x2026; (ang. hydraulic gear pump, niem. hydraulische Zahnradpumpe), ale nie potrafiĹ&#x201A; wtedy pokazaÄ&#x2021; jej praktycznego wykorzystania.

71

oraz wywiĂłdĹ&#x201A; z tych praw koncepcjÄ&#x2122; budowy prasy hydraulicznej oraz ŕŻ&#x2026; Bernoulliego, ktĂłry w dziele Hydrodynamique podaĹ&#x201A; rĂłwnanie ruchu stacjonarnego cieczy idealnej (nazywane takĹźe rĂłwnaniem ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci strumienia cieczy).

PierwszÄ&#x2026; kompletnÄ&#x2026; maszynÄ&#x2122; z napÄ&#x2122;dem hydraulicznym buduje w Londynie w 1795 r. Joseph Bramah (1749â&#x20AC;&#x201C;1814).

ByĹ&#x201A;o to wykorzystanie podanej przez Pascala koncepcji przetworzenia ciĹ&#x203A;nienia w cieczy w siĹ&#x201A;Ä&#x2122; mechanicznÄ&#x2026;. Bramah stosowaĹ&#x201A; jako ciecz â&#x20AC;&#x201C; wodÄ&#x2122;, ciĹ&#x203A;nienie w jej ukĹ&#x201A;adzie wytwarzaĹ&#x201A; poczÄ&#x2026;tkowo za pomocÄ&#x2026; rÄ&#x2122;cznej pompy wodnej, w swojej pierwszej prasie korzystaĹ&#x201A; jeszcze z drewnianej ramy konstrukcyjnej, ale wprowadziĹ&#x201A; teĹź jako pierwszy pierĹ&#x203A;cienie uszczelniajÄ&#x2026;ce miÄ&#x2122;dzy cylindrem, tĹ&#x201A;okiem lub nurnikiem prasy.

Pojawienie siÄ&#x2122; silnika spalinowego (Benz, 1876 r.), upowszechnienie zastosowaĹ&#x201E; silnika elektrycznego (Siemens, 1891 r.) oraz postÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;ca szybko rozbudowa elektrycznych sieci energetycznych zmniejszajÄ&#x2026; zainteresowanie stosowania hydrauliki wodnej w napÄ&#x2122;dach maszyn. ByĹ&#x201A;a to sytuacja identyczna jak w pneumatyce, ktĂłra po euforii ogĂłlnego, powszechnego zainteresowania jej wykorzystaniem w drugiej poĹ&#x201A;owie XIX wieku, musiaĹ&#x201A;a znaleĹşÄ&#x2021; w pierwszej poĹ&#x201A;owie XX wieku swoje nowe pola aplikacji, przestajÄ&#x2026;c byÄ&#x2021; medium napÄ&#x2122;dowym â&#x20AC;&#x17E;do wszystkiegoâ&#x20AC;?.

W przypadku hydrauliki takim nowym, niezwykle waĹźnym, impulsem rozwojowym byĹ&#x201A;o wykorzystanie, zamiast wody, oleju mineralnego jako medium roboczego maszyn.

WodÄ&#x2122; jako medium robocze wprowadziĹ&#x201A; Bramah i przez caĹ&#x201A;y XIX w. byĹ&#x201A;a ona stosowana ze wszystkimi jej wadami, w tym przede wszystkim z objawami rdzewienia czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ci stalowych, wydzielania siÄ&#x2122; z niej powietrza, ograniczenia temperatury uĹźytkowania i czasu eksploatacji tak napÄ&#x2122;dzanych maszyn.

Pierwsze udane prĂłby z olejem mineralnym podjÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; Reynold Janney, budujÄ&#x2026;c przekĹ&#x201A;adniÄ&#x2122; olejowÄ&#x2026; dla nastawiania artylerii okrÄ&#x2122;towej na krÄ&#x2026;Ĺźowniku USS Virginia w 1906 r.

Rys. 1.

! " # $

" " "

Bardziej istotne dla rozwoju hydrauliki okazaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; prace dwĂłch wspomnianych juĹź uczonych z XVII w.: ŕŻ&#x2026; Pascala, ktĂłry w dziele Recit de la Grande Experience de lâ&#x20AC;&#x2122;Equilibre des Liquers sformuĹ&#x201A;owaĹ&#x201A; trzy fundamentalne prawa hydrostatyki: II. jeĹźeli na ciecz dziaĹ&#x201A;ajÄ&#x2026; tylko siĹ&#x201A;y powierzchniowe, to w kaĹźdym punkcie cieczy panuje jednakowe ciĹ&#x203A;nienie rĂłwne ciĹ&#x203A;nieniu zewnÄ&#x2122;trznemu, III. ciĹ&#x203A;nienie w cieczy jest rĂłwne sile odniesionej do powierzchni jej dziaĹ&#x201A;ania na ciecz, IIII. siĹ&#x201A;a pochodzÄ&#x2026;ca od ciĹ&#x203A;nienia cieczy jest skierowana prostopadle do powierzchni ograniczajÄ&#x2026;cych objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;Ä&#x2021; tej cieczy

%

%

Rys. 2.

& ' ( % ) ) *+*, " % ) ) ' *-./

72

AUTOMATYKA

6 " )9

Rys. 3. 0

" ! #

) )

) 1Cooper & Hampton" *.2* %

W konstrukcji przekĹ&#x201A;adni Janney korzystaĹ&#x201A; z wczeĹ&#x203A;niejszego, takĹźe bardzo istotnego dla rozwoju hydrauliki, opracowania efektywnych w dziaĹ&#x201A;aniu hydraulicznych pomp osiowych. William Cooper patentuje mianowicie w 1893 r. i razem z George P. Hamptonem konstruuje w 1901 r. pierwszÄ&#x2026; tĹ&#x201A;okowÄ&#x2026;, osiowÄ&#x2026; pompÄ&#x2122; hydraulicznÄ&#x2026;.

Prawie rĂłwnolegle do pojawienia siÄ&#x2122; na przeĹ&#x201A;omie stuleci rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; osiowych maszyn hydraulicznych pracowano w latach 1901â&#x20AC;&#x201C;1921 w szeregu amerykaĹ&#x201E;skich i angielskich firm, m.in. Oil Gear Company, HPM, Vickers-Armstrong.

Hele-Shaw, Thoma i Waterbury nad pompami, silnikami i przekĹ&#x201A;adniami o budowie promieniowej, w tym juĹź w powiÄ&#x2026;zaniu z elektrycznym napÄ&#x2122;dem silnikowym pomp, Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;c pompÄ&#x2122;, sterowanie zaworowe i cylindry hydrauliczne w zintegrowane jednostki napÄ&#x2122;dowe.

W 1930 r. Benjamin Lassman wykorzystuje pomysĹ&#x201A; sterowania elektrycznego zaworami pneumatycznymi firmy Ross Operating Valve Company i uruchamia we wspĂłĹ&#x201A;pracy z koncernem General Electric pierwszÄ&#x2026; w peĹ&#x201A;ni zautomatyzowanÄ&#x2026; prasÄ&#x2122; elektrohydraulicznÄ&#x2026; z napÄ&#x2122;dami przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czalnymi, stosujÄ&#x2026;c po raz pierwszy zawory elektrohydrauliczne.

W 1936Â r. Harry Vickers buduje pierwszy elektrohydrauliczny, dwustopniowy zawĂłr ciĹ&#x203A;nieniowy.

Bezrobocie kryzysu lat 1929â&#x20AC;&#x201C;1933, nazywanych WielkÄ&#x2026; DepresjÄ&#x2026; GospodarczÄ&#x2026;, nie wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o na rozwĂłj hydrauliki napÄ&#x2122;dowej w tak katastrofalnym wymiarze, w jakim dotknÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;o to pneumatyki. ZawaĹźyĹ&#x201A;y na tej róşnicy, miÄ&#x2122;dzy tymi dwoma technikami pĹ&#x201A;ynowymi, przygotowania do drugiej wojny Ĺ&#x203A;wiatowej i produkcja ciÄ&#x2122;Ĺźkiego sprzÄ&#x2122;tu zbrojeniowego przed jej rozpoczÄ&#x2122;ciem i w jej trakcie (pojazdy pancerne, artyleria, lotnictwo bojowe, okrÄ&#x2122;ty podwodne i nawodne), wymagajÄ&#x2026;ce urzÄ&#x2026;dzeĹ&#x201E; i maszyn dysponujÄ&#x2026;cych nieosiÄ&#x2026;galnymi w pneumatyce i Ăłwczesnej elektryce wydajnoĹ&#x203A;ciami energetycznymi.

Efektem byĹ&#x201A; wyraĹşnie widoczny, takĹźe po zakoĹ&#x201E;czeniu wojny, postÄ&#x2122;p w rozwoju aktuatoryki hydraulicznej.

12/2020

Rys. 4. 3

*.4* " 5 5

" )5 ) $

5 ) 5 5 1Oil GearCompany)

Rys. 5. 3 )

,2 "

"

5" ) 5 5 5 ) 1 " " "

# 7 $8 %" )5 )5 5

73

Rys. 6. 3 )

"

" )5 )5 )5 5" ) *.92 ) :; *4*.

Problemem, z ktĂłrym w bardzo róşny sposĂłb usiĹ&#x201A;owano siÄ&#x2122; uporaÄ&#x2021; w tych latach, byĹ&#x201A; zapis projektĂłw ukĹ&#x201A;adĂłw hydraulicznych i elektrohydraulicznych. W 1940 r. koncern General Motors Corporation sponsoruje Joint Industry Conference (JIC), ktĂłra ustala symbolikÄ&#x2122; oznaczeĹ&#x201E; elementĂłw hydrauliki, a potem we wspĂłĹ&#x201A;pracy z American Society of Mechanical Engineers (ASME) i International Standards Organization (ISO) przenosi opracowanÄ&#x2026; symbolikÄ&#x2122; na elementy hydrauliczne i elektrohydrauliczne. JednoczeĹ&#x203A;nie koncern Vickers rozpoczyna w swoich zakĹ&#x201A;adach w Detroit ksztaĹ&#x201A;cenie w dziedzinie hydrauliki, w 1945 r. zostaje uruchomiona pierwsza szkoĹ&#x201A;a ze specjalnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; aplikacji hydrauliki przemysĹ&#x201A;owej â&#x20AC;&#x201C; Vickers Hydraulic School.

Kolejnym problemem, ktĂłry pojawiĹ&#x201A; siÄ&#x2122; po wspomnianym wyĹźej, a wynikaĹ&#x201A; z potrzeb unifikacji rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; hydrauliki maszynowej, coraz powszechniej stosowanej w dwĂłch dekadach powojennego rozwoju gospodarczego, byĹ&#x201A;a standaryzacja podstawowych elementĂłw hydrauliki. ByĹ&#x201A;o to ĹźÄ&#x2026;danie przemysĹ&#x201A;u, ktĂłry chciaĹ&#x201A; wykorzystywaÄ&#x2021; znane i oczywiĹ&#x203A;cie pojawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; na rynku takĹźe nowe elementy pochodzÄ&#x2026;ce od róşnych producentĂłw, w budowie aktuatorĂłw specja-

lizowanych na konkretne firmowe aplikacje maszynowe.

DoskonaĹ&#x201A;ym Ĺ&#x203A;wiadectwem tych ĹźÄ&#x2026;daĹ&#x201E; byĹ&#x201A;y prezentowane na miÄ&#x2122;dzynarodowych targach przemysĹ&#x201A;owych w Chicago, w 1950 r., przeĹ&#x201A;omowym wydarzeniu dla techniki maszynowej tych lat, liczne zastosowania pneumatyki i szczegĂłlnie hydrauliki w urzÄ&#x2026;dzeniach i maszynach produkcyjnych, roboczych, drogowych i budowlanych, komunikacyjnych, w tym samochodowych i lotniczych. RozwiÄ&#x2026;zania te byĹ&#x201A;y prawie bez wyjÄ&#x2026;tku jednorodne konstrukcyjnie, byĹ&#x201A;o to specyfikÄ&#x2026; tych lat, bowiem, wobec braku sterowaĹ&#x201E; elektrycznych, koniecznoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; byĹ&#x201A;o korzystanie dla realizacji zĹ&#x201A;oĹźonych zadaĹ&#x201E; sterowania aktuatorykÄ&#x2026; z odpowiednio zĹ&#x201A;oĹźonych kombinacji zaworowych towarzyszÄ&#x2026;cych definicyjnemu siĹ&#x201A;ownikowi i rozdzielaczowi.

Dobrym przykĹ&#x201A;adem realizacji ĹźÄ&#x2026;daĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;u byĹ&#x201A;a standaryzacja w skali krajowej, a nastÄ&#x2122;pnie normalizacja w skali europejskiej i miÄ&#x2122;dzynarodowej, konstrukcji podstawowego elementu aktuatoryki hydraulicznej, tzn. siĹ&#x201A;ownika (cylindra) hydraulicznego. ObjÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;a ona rozwiÄ&#x2026;zania: ŕŻ&#x2026; tĹ&#x201A;okowe o ruchu liniowym, z dwustronnym i jednostronnym tĹ&#x201A;oczyskiem,

Rys. 7. )

5 < " ) $

"

)5 "

# "

)

( % ) " %

" % # ) ! /2 =2

74

AUTOMATYKA

6 " )9

Rys. 8. : )

1 %

" " ) " )

" )5 ) )

< )

# ! (

) $ " " $ $ )5

5 5 " < <

! /2 =2

ŕŻ&#x2026; tĹ&#x201A;okowe o ruchu obrotowym (wahadĹ&#x201A;owym), ŕŻ&#x2026; nurnikowe, ŕŻ&#x2026; teleskopowe, wiÄ&#x2026;ĹźÄ&#x2026;c, w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;ci i smukĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci (Ĺ&#x203A;rednicy) cylindra siĹ&#x201A;ownika i zwiÄ&#x2026;zanej z nimi Ĺ&#x203A;rednicy tĹ&#x201A;oczyska, takĹźe od sposobu mocowania cylindra oraz zagroĹźenia wyboczeniem tĹ&#x201A;oczyska: â&#x20AC;˘ dĹ&#x201A;ugoĹ&#x203A;Ä&#x2021; i Ĺ&#x203A;rednicÄ&#x2122; cylindra i tĹ&#x201A;oczyska siĹ&#x201A;ownika z obciÄ&#x2026;Ĺźeniem siĹ&#x201A;owym tĹ&#x201A;oczyska oraz ŕŻ&#x2026; okreĹ&#x203A;lajÄ&#x2026;c ksztaĹ&#x201A;ty konstrukcyjne cylindra i jego dwĂłch pokryw, tĹ&#x201A;oka i tĹ&#x201A;oczyska, otworĂłw i gwintĂłw mocujÄ&#x2026;cych i Ĺ&#x201A;Ä&#x2026;czÄ&#x2026;cych, uszczelnieĹ&#x201E; i prowadzeĹ&#x201E; elastycznych, takĹźe w zaleĹźnoĹ&#x203A;ci od obecnoĹ&#x203A;ci i rozwiÄ&#x2026;zania zespoĹ&#x201A;u amortyzacji dobiegu tĹ&#x201A;oka do pokryw.

PrzeĹ&#x201A;omowÄ&#x2026;, i to w znaczeniu globalnym, innowacjÄ&#x2026; w obszarze szeroko rozumianej techniki maszynowej, byĹ&#x201A;o opracowanie przez Billa Mooga w 1948 r. dwustopniowego serwozaworu elektrohydraulicznego, zamieniajÄ&#x2026;cego analogowy sygnaĹ&#x201A; elektryczny w odpowiednio proporcjonalne

%

przemieszczenie suwaka zaworu rozdzielajÄ&#x2026;cego przepĹ&#x201A;ywy do komĂłr cylindra hydraulicznego. Moog poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czyĹ&#x201A; ten proces z dĹ&#x201A;awieniem przepĹ&#x201A;ywĂłw (ang. throttling of flows, niem.

StrĂśmungswiderstände) na krawÄ&#x2122;dziach suwaka i otworĂłw w tulejach korpusu zaworu, co pozwoliĹ&#x201A;o na sterowanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ruchu tĹ&#x201A;oka i jego zatrzymanie, czyli pozycjonowanie, w dowolnym poĹ&#x201A;oĹźeniu miÄ&#x2122;dzy pokrywami cylindra siĹ&#x201A;ownika hydraulicznego. PozwoliĹ&#x201A;o to na produkcjÄ&#x2122; i powszechnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; aplikacji elektrohydraulicznych aktuatorĂłw serwomechanizmowych.

NastÄ&#x2122;pstwem tych dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E; staje siÄ&#x2122; juĹź w drugiej poĹ&#x201A;owie lat 50. XX w. istotne poszerzenie obszaru aplikacji elektrohydraulicznej aktuatoryki serwomechanizmowej na wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; oferowanych w szeroko rozumianym przemyĹ&#x203A;le maszynowym. IstotÄ&#x2026; tej innowacji byĹ&#x201A;o zmniejszenie kĹ&#x201A;opotliwie licznych sterowaĹ&#x201E; zaworowych, koniecznych, jak juĹź to wspomniano, w jednorodnych rozwiÄ&#x2026;zaniach aktuatoryki hydraulicznej. KorzystajÄ&#x2026; z tych nowych moĹźliwoĹ&#x203A;ci bezpoĹ&#x203A;redniego wpĹ&#x201A;ywania przez ksztaĹ&#x201A;towanie przebiegu i wartoĹ&#x203A;ci wejĹ&#x203A;ciowego sygnaĹ&#x201A;u elektrycznego serwozaworu, na zacho-

%

Rys. 9. >

" $ " ( %

" %

1' ? " *.9+ %

12/2020

75

wanie pozycyjne i siĹ&#x201A;owe siĹ&#x201A;ownika, jako pierwsze przemysĹ&#x201A;y obrabiarkowe i lotnicze.

SzczegĂłlnie istotnym dla rozwoju aplikacji aktuatoryki elektrohydraulicznej byĹ&#x201A; 1954 r. ByĹ&#x201A;y to dwa wydarzenia: ŕŻ&#x2026; uruchomienie w Stanach Zjednoczonych produkcji przemysĹ&#x201A;owej obrabiarek numerycznie sterowanych (NC) z elektrohydraulicznym napÄ&#x2122;dem serwomechanizmowym.

ByĹ&#x201A;o to bezpoĹ&#x203A;rednim nastÄ&#x2122;pstwem dwĂłch wczeĹ&#x203A;niejszych w stosunku do 1954 r. osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;Ä&#x2021; technicznych: ŕŻ&#x2026; wspomnianego juĹź opracowania i uruchomienia przez Mooga produkcji dwustopniowych serwozaworĂłw rozdzielajÄ&#x2026;cych, przetwarzajÄ&#x2026;cych ciÄ&#x2026;gĹ&#x201A;e sygnaĹ&#x201A;y elektryczne na pozycjonowany ruch tĹ&#x201A;oka cylindra hydraulicznego, ŕŻ&#x2026; jeszcze wczeĹ&#x203A;niejszego, bo z 1927 r., opanowania przez Pfleumera, zapisu sygnaĹ&#x201A;Ăłw elektrycznych przez gĹ&#x201A;owice magnetyzujÄ&#x2026;ce na taĹ&#x203A;mie magnetycznej.

Obrabiarki numeryczne znane juĹź byĹ&#x201A;y od 1949 r., (MIT Cambridge Massachusetts), jednak jako maszyny z napÄ&#x2122;dem elektrycznym, w praktyce wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie z silnikami krokowymi (skokowymi), sterowanymi poczÄ&#x2026;tkowo w pÄ&#x2122;tli otwartej, o wydajnoĹ&#x203A;ci energetycznej 7,5â&#x20AC;&#x201C;15,0 kg/kW, zdecydowanie poniĹźej wydajnoĹ&#x203A;ci energetycznej napÄ&#x2122;du hydraulicznego z tych lat, czyli 0,15â&#x20AC;&#x201C;1,5 kg/kW, odnoszÄ&#x2026;c wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; do masy tych dwĂłch rodzajĂłw napÄ&#x2122;dĂłw. W Europie obrabiarki NC z elektrohydraulicznym napÄ&#x2122;dem serwomechanizmowym pojawiajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w 1961 r., w Polsce, prawie bez opóźnieĹ&#x201E; do wymienionych regionĂłw, takĹźe w pierwszej poĹ&#x201A;owie lat 60. XX w. UpowszechniĹ&#x201A;o to juĹź w kolejnych dekadach lat rozwoju techniki maszynowej stosowanie napÄ&#x2122;du elektrohydraulicznego takĹźe w innych jej dziaĹ&#x201A;ach, obok maszyn obrĂłbczych, gĹ&#x201A;Ăłwnie w wymagajÄ&#x2026;cych bardzo duĹźych wydajnoĹ&#x203A;ci energetycznych maszynach roboczych, stacjonarnych i mobilnych;

a)

Rys. 10. @ "

/2 ( %

)5 " $ ) " % $

$ ) $

"

1Sheffer Corporation" *./4 %

ŕŻ&#x2026; opracowanie i opatentowanie przez George Devola programowalnej maszyny manipulacyjnej, nazwanej przez niego Unimation (od nazwy firmy Universal Automation). Opracowanie jej byĹ&#x201A;o takĹźe bezpoĹ&#x203A;rednim nastÄ&#x2122;pstwem dwĂłch wspomnianych juĹź wczeĹ&#x203A;niejszych, w stosunku do 1954 r., osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;Ä&#x2021; technicznych, ktĂłre skutkowaĹ&#x201A;y opracowaniem obrabiarek NC. Po kilku perypetiach finansowych i inwestycyjnych Devol odstÄ&#x2026;piĹ&#x201A; swĂłj patent firmie kierowanej przez Josepha Engelbergera, ktĂłry w Danbury (Connecticut) rozpoczyna przygotowanie tego projektu do zastosowaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych, ale pod innÄ&#x2026; nazwÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; Unimate.

Pierwsze, technicznie nieudane zastosowanie robotĂłw Unimate ma miejsce w 1961 r. zakĹ&#x201A;adach General Motors â&#x20AC;&#x201C; do obsĹ&#x201A;ugi ciĹ&#x203A;nieniowej maszyny odlewniczej. Od 1962Â r.

Engelberger prĂłbuje zastosowaĹ&#x201E; przemysĹ&#x201A;owych tych robotĂłw, tym razem juĹź udanych, m.in. rĂłwnieĹź w zakĹ&#x201A;adach General Motors â&#x20AC;&#x201C; w 1968 r. udaje mu siÄ&#x2122; umieĹ&#x203A;ciÄ&#x2021; w przemyĹ&#x203A;le po raz pierwszy 48 sztuk robotĂłw.

Trzydziestolecie lat 60.â&#x20AC;&#x201C;80. XX w. to okres intensywnej optymalizacji juĹź znanych i rĂłwnie intensywnych poszukiwaĹ&#x201E; nowych rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; aktuatoryki elektrohydraulicznej, zdolnych konkurowaÄ&#x2021; z szybko wkraczajÄ&#x2026;cymi do techniki maszynowej elektrycznymi serwomechanizmami silnikowymi. Silniki te w poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czeniu z róşnymi przekĹ&#x201A;adniami ruchu, gĹ&#x201A;Ăłwnie z przekĹ&#x201A;adniami Ĺ&#x203A;rubowymi, doskonale imitowaĹ&#x201A;y hydrauliczne napÄ&#x2122;dy siĹ&#x201A;ownikowe i np. we wspĂłĹ&#x201A;czesnej robotyce wyparĹ&#x201A;y prawie caĹ&#x201A;kowicie ich zastosowania.

OĹ&#x203A;rodkiem, ktĂłry wywarĹ&#x201A; najwiÄ&#x2122;kszy wpĹ&#x201A;yw na rozwĂłj nowoczesnej aktuatoryki elektrohydraulicznej, nie tylko w skali europejskiej, ale takĹźe i Ĺ&#x203A;wiatowej, byĹ&#x201A; kierowany przez profesora Wolfganga BackĂŠ Institut fĂźr hydraulische und pneumatische Antriebe und Steuerungen der RWTH Aachen (Instytut Hydraulicznych i Pneumatycznych NapÄ&#x2122;dĂłw i Stero-

%

76

AUTOMATYKA

6 " )9 a)

%

Rys. 11. B 5

5

) ( % *.=* " Unimate" C Unimation

" % *.=4 " D " C Versatran Division of American Machine and Foundry Corporation"

) 1 Forda%" " 5 5

5

wania ReĹ&#x201E;sko-Westfalskiej Politechniki w Akwizgranie). BackĂŠ, nazywany ojcem niemieckiej techniki pĹ&#x201A;ynowej, od swojej rozprawy habilitacyjnej w 1962 r., razem ze swoimi przeszĹ&#x201A;o trzydziestoma doktorantami, dokonaĹ&#x201A; istotnego przeĹ&#x201A;omu w podejĹ&#x203A;ciu do opisu zachowaĹ&#x201E; dynamicznych elementĂłw hydrauliki technicznej, potwierdzajÄ&#x2026;c zaawansowanÄ&#x2026; systematykÄ&#x2122; i teoriÄ&#x2122; tego opisu licznymi eksperymentami w doskonale wyposaĹźonym laboratorium i rĂłwnie licznymi aplikacjami przemysĹ&#x201A;owymi nowych, takĹźe opracowanych i wykonanych w Instytucie rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E;. Tezy swoich zakoĹ&#x201E;czonych i proponowanych dokonaĹ&#x201E; BackĂŠ zawarĹ&#x201A; w wydanej w 1974 r. monografii Systematik der hydraulischen Widerstandsschaltungen in Ventilen und Regelkreisen.

W latach przeĹ&#x201A;omu XX i XXI wieku kierownictwo akwizgraĹ&#x201E;skiego Instytutu przejÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; jego wychowanek, Hubertus Murrenhoff, kĹ&#x201A;adÄ&#x2026;c z kolei nacisk na cyfryzacjÄ&#x2122; i komputeryzacjÄ&#x2122; techniki pĹ&#x201A;ynowej, a na marginesie swej dziaĹ&#x201A;alnoĹ&#x203A;ci wspieraĹ&#x201A;, razem, z BackĂŠ, organizowane, w tym milenijnym okresie czasu, przez Instytut Automatyki i Robotyki Politechniki Warszawskiej Polsko-Niemieckie Seminaria â&#x20AC;&#x17E;Innowacje i postÄ&#x2122;p w hydraulice i pneumatyceâ&#x20AC;? (Deutsch-Polnische Seminare â&#x20AC;&#x17E;Innovation und Fortschritt in der Fluidtechnikâ&#x20AC;?).

Do gĹ&#x201A;Ăłwnych osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;Ä&#x2021; prac badawczych i rozwojowych wspomnianego juĹź trzydziestolecia XX w. naleĹźy zaliczyÄ&#x2021;: ŕŻ&#x2026; opracowanie dwĂłch zasad budowy elektrohydraulicznych aktuatorĂłw serwomechanizmowych, nazywanych inĹźyniersko: ŕŻ&#x2026; aktuatorykÄ&#x2026; dĹ&#x201A;awieniowÄ&#x2026; (ang. throttling actuatorics, niem. Widerstandsaktorik), polegajÄ&#x2026;ca na stosowaniu w stacji zasilajÄ&#x2026;cej pompy hydarulicznej wytwarzajÄ&#x2026;cej staĹ&#x201A;e natÄ&#x2122;Ĺźenie przeplywu (nazywane wydajnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; pompy) i nastawnika energii â&#x20AC;&#x201C; elektrohydraulicznego

Rys. 12. >

"

) EFR" 'B" XB" F@" '@" A@"G Unimate < ) C Unimation /2 =2 ( * ! " )

" $ 'R" R i lokalnych AL" 'L" 4 ! ) FR" , !

FL" 9 !

" / ! ) )5 5

5 " " = !

12/2020

77

Rys. 13. B T3 < Cincinnati Milacron"

" ) 1FR" 'B*" 'B4" 'L" FL" HL% ! *.-9 < 5 5 ) <

) )" ( H* ! " H4 !

" ' ! I " '* ! $ " '4 ! " F ! " J J J DJDJD !

serwozaworu umoĹźliwiajÄ&#x2026;cego dĹ&#x201A;awienie przepĹ&#x201A;ywu dostarczanego do komĂłr przetwornika energii, silownika lub silnika hydraulicznego oraz ŕŻ&#x2026; aktuatorykÄ&#x2026; wyporowÄ&#x2026; lub objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ciowÄ&#x2026; (ang. volumetric actuatorics, niem. Verdrängungs- lub Volumenaktorik), polegajÄ&#x2026;ca na usuniÄ&#x2122;ciu z ukladu aktuatora elektrohydraulicznego zaworu dĹ&#x201A;awiÄ&#x2026;cego i zastÄ&#x2026;pieniu go sterowanÄ&#x2026; wydajnoĹ&#x203A;ciowo pompÄ&#x2026; hydarulicznÄ&#x2026;, (ang. variable displacement pump, niem. Verstellpumpe), wytwarzajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; zmienne, dostosowane do aktualnych potrzeb energetycznych aktuatora, natÄ&#x2122;Ĺźenie przeplywu dostarczanego do komĂłr przetwornika energii, siĹ&#x201A;ownika lub silnika hydraulicznego,

ŕŻ&#x2026; wprowadzenie jednostopniowego serwozaworu dĹ&#x201A;awiÄ&#x2026;cego, wykorzystujÄ&#x2026;c dla bezpoĹ&#x203A;redniego sterowania ruchem suwaka zaworu elektryczne silniki liniowe lub obrotowe, pracujÄ&#x2026;ce w ukĹ&#x201A;adzie regulacji jego poĹ&#x201A;oĹźenia, zamiast silnikĂłw momentowych wykorzystywanych jako przetworniki elektromechaniczne stopnia wejĹ&#x203A;ciowego serwozaworĂłw konstruowanych wedĹ&#x201A;ug zasady podanej przez Mooga w 1948 r. Powodem byĹ&#x201A;y wysokie koszty tych serwozaworĂłw, kĹ&#x201A;opoty eksploatacyjne zwiÄ&#x2026;zane z wymaganiami wysokiej czystoĹ&#x203A;ci stosowanego medium (pierwszy stopieĹ&#x201E; tych zaworĂłw pracowaĹ&#x201A; w ukĹ&#x201A;adzie kaskady hydraulicznej) oraz ich sĹ&#x201A;aba dynamika wynikajÄ&#x2026;ca z dwustopniowoĹ&#x203A;ci dziaĹ&#x201A;ania. Te

Rys. 14. K

( % " % 1 ) # %

78

AUTOMATYKA

6 " )9

% % Rys. 15. M ) $ $

=2 ( %

" " " %

" ) $ " 1Centralne Biuro Konstrukcji Obrabiarek w Pruszkowie, #

$ " *.=, % ! # ) ) $ ) #

"

=2 -2 NF

nowe, jednostopniowe rozwiÄ&#x2026;zania zaczÄ&#x2122;to nazywaÄ&#x2021; od ich sterowania proporcjonalnymi zaworami rozdzielajÄ&#x2026;cymi, rozdzielaczami proporcjonalnymi lub serwozaworami proporcjonalnymi (ang. proportional valves, servovalves, niem. proportionale Wegeventile, direkte Servoventile). Zawory proporcjonalne, staĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; szybko konkurencjÄ&#x2026; dla serwozaworĂłw dwustopniowych, pozwalajÄ&#x2026;c na budowanie nowych konstrukcji maszyn obrĂłbczych i roboczych z napÄ&#x2122;dem hydraulicznym. Warto tu przypomnieÄ&#x2021; jeszcze raz o pionierskoĹ&#x203A;ci polskich rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; zaworĂłw proporcjonalnych, opracowanych juĹź w pierwszej poĹ&#x201A;owie lat 60. XX w., ŕŻ&#x2026; kolejnym nowym rozwiÄ&#x2026;zaniem, istotnym na przeĹ&#x201A;omie lat 70. i 80. XX w. (warto tu wspomnieÄ&#x2021; o Ĺ&#x203A;wiatowym kryzysie energetycznym tych lat), staĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; zapropono-

%

wane ze wzglÄ&#x2122;du na moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; oszczÄ&#x2122;dnoĹ&#x203A;ci energii rozwiÄ&#x2026;zanie tzw. Load-Sensing (pol. dopasowanie wydajnoĹ&#x203A;ci do obciÄ&#x2026;Ĺźenia, niem. Load-Sensing). Istota tego rozwiÄ&#x2026;zania polegaĹ&#x201A;a na sterowanym dopasowaniu wydajnoĹ&#x203A;ci pompy zasilajÄ&#x2026;cej kilka aktuatorĂłw elektrohydraulicznych do aktuatora z najbardziej obciÄ&#x2026;Ĺźonym serwonapÄ&#x2122;dem dĹ&#x201A;awieniowym. Warunkiem jest tu oczywiĹ&#x203A;cie zastosowanie pompy o sterowanej wydajnoĹ&#x203A;ci, przy czym w wymienionych latach nastawa wartoĹ&#x203A;ci ciĹ&#x203A;nienia sterujÄ&#x2026;cego aktuatorem wydajnoĹ&#x203A;ci pompy musiaĹ&#x201A;a byÄ&#x2021; realizowana przez szeregowe poĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenie specjalizowanych hydraulicznych zaworĂłw, nazywanych przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznikami obiegu. Obecnie jest to oczywiĹ&#x203A;cie realizowane przez zastosowanie sensoryki i elektronicznego sterowania procesorowego,

%

Rys. 16. O +2 ) "

$ ) " Torque 1 %( % $) " % 1Schneider)

12/2020

79

Rys. 17. 3

$

"

) # )5 ) ) ) #

) 5 !

5 Load-Sensing z lat -2 !+2

Rys. 18. :

$ $ ! )

) ) " ' P *.-9 1Institut fĂźr hydraulische und pneumatische Antriebe und Steuerungen, der RWTH Aachen)

ŕŻ&#x2026; przeĹ&#x201A;omowym w swym innowacyjnym znaczeniu dla caĹ&#x201A;ej techniki pĹ&#x201A;ynowej, ale niewykorzystanym jeszcze w praktyce hydrauliki przemysĹ&#x201A;owej omawianego okresu czasu, byĹ&#x201A;o opracowanie przez Wolfganga BackĂŠ podstaw budowy zaworĂłw rozdzielajÄ&#x2026;cych w ukĹ&#x201A;adzie czwĂłrnika mostkowego, z wykorzystaniem czterech zaworĂłw dwudrogowych (w potocznym uproszczeniu inĹźynierskim nazywane w jÄ&#x2122;zyku ang. cartridge, w niem. Kartridge, Patrone, takĹźe Cartridge). Ten mostkowy ukĹ&#x201A;ad pozwalaĹ&#x201A; bowiem na zastÄ&#x2026;pienie trudnej do wykonania, bardzo kosztownej, pary suwak i tuleja konwencjonalnego zaworu suwakowego, zaworem czwĂłrnikowym, przy czym te zawory mogĹ&#x201A;y peĹ&#x201A;niÄ&#x2021; zarĂłwno funkcje rozdzielajÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; jako rozdzielacz, jak i funkcje dĹ&#x201A;awiÄ&#x2026;ce â&#x20AC;&#x201C; jako serwozawĂłr. DĹ&#x201A;awienie przepĹ&#x201A;ywĂłw (ang. throttling of flows, niem. StrĂśmungswiderstände) na krawÄ&#x2122;dziach suwaka i otworĂłw w tulejach korpusu zaworu konwencjonalnego zostaĹ&#x201A;o po prostu zastÄ&#x2026;pione dziaĹ&#x201A;aniem Ĺ&#x201A;atwych do wykonania 80

zaworĂłw dwudrogowych, np. w wykonaniu gniazdowym, W porĂłwnaniu z zaworami suwakowymi, ktĂłrych gĹ&#x201A;Ăłwnymi wadami sÄ&#x2026; wraĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na zanieczyszczenia cieczy roboczej oraz luzy promieniowe suwaka i tulei powodujÄ&#x2026;ce przecieki nawet w stanie zamkniÄ&#x2122;cia, zawory gniazdowe sÄ&#x2026; szczelne i praktycznie niewraĹźliwie na zanieczyszczenia cieczy roboczej, ŕŻ&#x2026; nie do pominiÄ&#x2122;cia jest fakt podjÄ&#x2122;cia w omawianym trzydziestoleciu XX w. przez szereg oĹ&#x203A;rodkĂłw badawczych i przemysĹ&#x201A;owych, zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; hydraulikÄ&#x2026; technicznÄ&#x2026;, problematyki sterowania pozycyjnego, nazywanego takĹźe sterowaniem poĹ&#x201A;oĹźeniowym (ang. position control, niem. Lagesteuerung) w aktuatoryce hydraulicznej i elektrohydraulicznej â&#x20AC;&#x201C; byĹ&#x201A;y to, i nadal sÄ&#x2026; wspĂłĹ&#x201A;czeĹ&#x203A;nie stosowane, opisane niĹźej, rozwiÄ&#x2026;zania tej problematyki ŕŻ&#x2026; przed 1948 r., tzn. przed opracowaniem przez Mooga serwozaworu elektrohydraulicznego i w nastÄ&#x2122;pnym dziesiÄ&#x2122;cioleciu jego upowszechnieniem, wykorzystywano wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;cznie sterowanie przestawne albo punktowe (ang. point control, niem. Punktsteuerung), polegajÄ&#x2026;ce na doprowadzeniu tĹ&#x201A;oka siĹ&#x201A;ownika aktuatora do pozycji ĹźÄ&#x2026;danej i jego zatrzymaniu w tej pozycji, z dokĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; wynikajÄ&#x2026;ca z jakoĹ&#x203A;ci przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia sensora poĹ&#x201A;oĹźenia punktowego i opóźnienia w torze sterowania, przede wszystkim czasu przeĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia zaworu rozdzielajÄ&#x2026;cego, ŕŻ&#x2026; zastosowanie elektrohydraulicznych serwozaworĂłw pozwoliĹ&#x201A;o na przejĹ&#x203A;cie do zdecydowanie bardziej zaawansowanego sposobu sterowania, a w terminologii automatyki bardziej poprawnie, do regulacji pozycyjnej lub poĹ&#x201A;oĹźeniowej (ang. (analog lub digital) position control, niem. Lageregelung), pozwalajÄ&#x2026;cej na stosowanie zarĂłwno pozycjonowania przestawnego, jak i nadÄ&#x2026;Ĺźnego, polegajÄ&#x2026;cego na realizacji przemieszczenia tĹ&#x201A;oka siĹ&#x201A;ownika aktuatora wedĹ&#x201A;ug zadanej trajektorii zmian wielkoĹ&#x203A;ci regulowanej, prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci lub poĹ&#x201A;oĹźenia w czasie tego procesu. ByĹ&#x201A;a to w praktyce najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej tzw. rampa, tzn. liniowy wzrost wartoĹ&#x203A;ci tego parametru, utrzymania go przez pewien czas na staĹ&#x201A;ej AUTOMATYKA

6 " )9 a)

c)

%

Rys. 19. B ) $

( %

)

5 " %

$

$ $ 5 " %

5 $

"

) " =2 -2

wartoĹ&#x203A;ci i nastÄ&#x2122;pnie liniowe zejĹ&#x203A;cie z tej wartoĹ&#x203A;ci do zadanej pozycji. W poczÄ&#x2026;tkowym okresie stosowania, w latach 60. XX w., korzystano z regulatorĂłw proporcjonalnych (ang. proportional regulator lub P-controller, niem. Proportionalregler lub P-Regler). Ten typ regulatora zapewniaĹ&#x201A; stabilnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; aktuatora, jednak nie eliminowaĹ&#x201A; odchyĹ&#x201A;ki statycznej, szczegĂłlnie duĹźej dla maĹ&#x201A;ych wartoĹ&#x203A;ci wzmocnienia regulatora i sĹ&#x201A;abo kompensowaĹ&#x201A; pojawiajÄ&#x2026;ce siÄ&#x2122; w czasie pracy aktuatorĂłw hydraulicznych zakĹ&#x201A;Ăłcenia, powodowane zmianami wartoĹ&#x203A;ci ciĹ&#x203A;nienia i temperatury medium roboczego oraz obciÄ&#x2026;ĹźeĹ&#x201E; masowych i siĹ&#x201A;owych aktuatora,

Rys. 20. : )

) K

! =2!+2

12/2020

ŕŻ&#x2026; byĹ&#x201A;o to powodem zainteresowania, w latach 70. i 80.

XX w., wprowadzenia regulacji pozycyjnej typu PI lub PD, ogĂłlnie regulacji PID (ang. proportional-integral-derivative (action) control, niem. Proportional-Integral-Differential-Regelung). Pierwsza (PI) eliminuje odchyĹ&#x201A;kÄ&#x2122; statycznÄ&#x2026;, jednak w przypadku obiektu regulowanego o transmitancji zawierajÄ&#x2026;cej caĹ&#x201A;kowanie, a jest to nieuniknione w przypadku napÄ&#x2122;dĂłw siĹ&#x201A;ownikowych i silnikowych, skutkuje niestabilnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; w postaci oscylacji wokĂłĹ&#x201A; osiÄ&#x2026;gniÄ&#x2122;tej pozycji zadanej. PrĂłbowano to wyeliminowaÄ&#x2021; przez wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czanie caĹ&#x201A;kowania w wybranej strefie wokĂłĹ&#x201A; wartoĹ&#x203A;ci zadanej, co eliminowaĹ&#x201A;o oscylacje, ale z kolei ustawiaĹ&#x201A;o odchyĹ&#x201A;kÄ&#x2122; na wybranej wartoĹ&#x203A;ci tej strefy wyĹ&#x201A;Ä&#x2026;czenia. Drugi typ regulacji, z róşniczkowaniem (PD), zapewniaĹ&#x201A; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powiÄ&#x2122;kszenia wartoĹ&#x203A;ci wzmocnienia proporcjonalnego, czyli poĹźÄ&#x2026;danego zmniejszenia odchyĹ&#x201A;ki statycznej, byĹ&#x201A; jednak obarczony ryzykiem wystÄ&#x2026;pienia nieakceptowanego, w przypadku wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;ci zadaĹ&#x201E; aktuatorĂłw przemysĹ&#x201A;owych, przeregulowania.

Na przeĹ&#x201A;omie lat 80. i 90. XX w. obszar aplikacji aktuatoryki hydraulicznej i elektrohydraulicznej objÄ&#x2026;Ĺ&#x201A; zdecydowanÄ&#x2026; wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; napÄ&#x2122;dĂłw maszyn majÄ&#x2026;cych zwiÄ&#x2026;zek z przemieszczeniami duĹźych i bardzo duĹźych mas (rzÄ&#x2122;du setek i tysiÄ&#x2122;cy kg) i to mimo rosnÄ&#x2026;cej szybko w tym czasie konkurencji nowoczesnych napÄ&#x2122;dĂłw elektrycznych i serwoelektrycznych.

81

%

%

Rys. 21. B ) 5

( %

" % 5 ! -2 +2

Z jej wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci korzystajÄ&#x2026; m.in. przemysĹ&#x201A;y: hutniczy, metalurgiczny, obrabiarkowy, maszynowy, stoczniowy, transportowy, zbrojeniowy, nawet lotniczy. Do tych szczegĂłlnie cenionych przez praktykÄ&#x2122; przemysĹ&#x201A;owÄ&#x2026; wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci zalicza siÄ&#x2122;: ŕŻ&#x2026; kilkakrotnie wiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; w porĂłwnaniu z innych rodzajami napÄ&#x2122;dĂłw wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; energetycznÄ&#x2026; odnoszÄ&#x2026;c jÄ&#x2026; do masy i objÄ&#x2122;toĹ&#x203A;ci aktuatorĂłw â&#x20AC;&#x201C; dla porĂłwnania ograniczajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; do silnikĂłw sÄ&#x2026; to wartoĹ&#x203A;ci: â&#x20AC;&#x201C; silnik hydrauliczny 0,1â&#x20AC;&#x201C;1,5 kg/kW, â&#x20AC;&#x201C; silnik elektryczny 7,5â&#x20AC;&#x201C;15,0 kg/kW, â&#x20AC;&#x201C; silnik spalinowy benzynowy 1,0â&#x20AC;&#x201C;3,0 kg/kW, â&#x20AC;&#x201C; silnik spalinowy, olejowy, wysokoprÄ&#x2122;Ĺźny 3,0â&#x20AC;&#x201C;9,0 kg/kW,

ŕŻ&#x2026; sterowanie przetwarzaniem energii: bezpoĹ&#x203A;rednie w napÄ&#x2122;dach hydraulicznych, przekĹ&#x201A;adniowe w napÄ&#x2122;dach elektromechanicznych i spalinowych, zarĂłwno Ĺ&#x203A;redniej, jak i duĹźej mocy, ŕŻ&#x2026; doskonaĹ&#x201A;e wĹ&#x201A;aĹ&#x203A;ciwoĹ&#x203A;ci dynamiczne wynikajÄ&#x2026;ce z maĹ&#x201A;ych mas i momentĂłw bezwĹ&#x201A;adnoĹ&#x203A;ci elementĂłw ruchomych, ŕŻ&#x2026; bezprzekĹ&#x201A;adniowe sterowanie prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; ruchu w bardzo szerokim zakresie jej wartoĹ&#x203A;ci, ŕŻ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dobrego, w porĂłwnaniu do napÄ&#x2122;dĂłw mechanicznych i elektromechanicznych, odprowadzania i doprowadzania ciepĹ&#x201A;a przez medium cieczowe, ŕŻ&#x2026; doskonaĹ&#x201A;Ä&#x2026; odpornoĹ&#x203A;Ä&#x2021; na duĹźe przeciÄ&#x2026;Ĺźenia masowe, siĹ&#x201A;o-

Rys. 22. Q $ "

)5

) ) " ) ( % 8 5 " %

" % JI " %

" % $ 1 <

$

82

AUTOMATYKA

6 " )9

Rys. 23. >

$ ! ) ) ( sterowanie lotem 1 $ " " # $ %" % #'( 1 5 " $ " %" ( # ! )

# ( 1 ) " " H':" % * + ! /

#

we i momentowe, w tym Ĺ&#x201A;atwy rozruch silnie obciÄ&#x2026;Ĺźonych efektorĂłw maszyn roboczych, zwĹ&#x201A;aszcza drogowych i budowlanych, ŕŻ&#x2026; moĹźliwoĹ&#x203A;Ä&#x2021; wykorzystania cylindrĂłw siĹ&#x201A;ownikĂłw hydraulicznych jako wspomagajÄ&#x2026;cych elementĂłw konstrukcyjnych mechanizmĂłw maszyn.

Kolejnym etapem ewolucji aktuatoryki hydraulicznej staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; na milenijnym przeĹ&#x201A;omie lat jej intensywna mechatronizacja.

Rys. 24. Q $

)

" )5 " $ ) " 7 " )5

)

< 10 %

12/2020

W pierwszych dwĂłch dekadach XXI w. dziaĹ&#x201A;ania te objÄ&#x2122;Ĺ&#x201A;y elektronizacjÄ&#x2122;, informatyzacjÄ&#x2122; i internetyzacjÄ&#x2122; rozwiÄ&#x2026;zaĹ&#x201E; hydraulicznych. Aktuatoryka elektrohydrauliczna staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; wiÄ&#x2122;c aktuatorykÄ&#x2026; hydrotronicznÄ&#x2026; i jednoczeĹ&#x203A;nie rĂłwnouprawnionÄ&#x2026;, w stosunku do innych technik napÄ&#x2122;dowych, skĹ&#x201A;adowÄ&#x2026; procesu Transformacji PrzemysĹ&#x201A;owej 4.0.

' C 1. BackĂŠ W., Grundlagen der Ĺ?lhydraulik, RWTH Aachen, Aachen 1972.

2. BackĂŠ W., Proportionaltechnik.. RWTH Aachen, Aachen 1993.

3. BackĂŠ W., Servohydraulik. RWTH Aachen, Aachen 1992.

4. BackĂŠ W., Systematik der hydraulischen Widerstandsschaltungen in Ventilen und Regelkreisen. Krausskopf-Verlag, Mainz 1974.

5. BackĂŠ W., Ă&#x153;ber die dynamische Stabiliaät hydraulischer Steuerungen unter BerĂźcksichtigung der StrĂśmungskräfte. Habilitationsschrift der RWTH Aachen, Aachen1962.

6. BanaĹ&#x203A; M., Stryczek J., Eine neue hydrostatische Anlaufkupplung.

Bauweise und Simulation des Anlaufes. Viertes Deutsch-Polnisches Seminar Innovation und Fortschritt in der Fluidtechnik, TU Warschau, Fakultät fĂźr Mechatronik, Warszawa-Sopot 2001, 57â&#x20AC;&#x201C;68.

7. BanaĹ&#x203A; M., Stryczek J., Hydrostatic Coupling as a Rotational Speed Changer. FĂźnftes Deutsch-Polnisches Seminar Innovation und Fortschritt in der Fluidtechnik, TU Warschau, Fakultät fĂźr Mechatronik, Warszawa 2003, 65â&#x20AC;&#x201C;80.

83

8. BanaĹ&#x203A; M., Stryczek J., The Design and Modelling of the Drive System with Mulitifunctional Hydrostatic Machine. Proc. of the 5th International Fluid Power Conference, Shaker Verlag, Vol. 1, Aachen 2006, 399â&#x20AC;&#x201C;408.

9. Dindorf R., Modelowanie i symulacja nieliniowych elementĂłw i ukĹ&#x201A;adĂłw regulacji napÄ&#x2122;dĂłw pĹ&#x201A;ynowych. Wydawnictwo Politechniki Ĺ&#x161;wiÄ&#x2122;tokrzyskiej, Kielce 2004.

10. Dindorf R., NapÄ&#x2122;dy pĹ&#x201A;ynowe. Wydawnictwo Politechniki Ĺ&#x161;wiÄ&#x2122;tokrzyskiej, Kielce 2009.

11. Guillon M., Lâ&#x20AC;&#x2122;asservissement hydraulique et elektrohydraulique. V. Iâ&#x20AC;&#x201C;II, Paris 1972.

12. Helbig A., Kunstoff-SpritzgieĂ&#x;maschine mit drehzahlveränderbaren Pumpen. Dissertation (Referent S. Helduser),vTechnische Universität Dresden, Dresden 2005.

13. Helduser S., Antriebstechnik / Aktorik. Grundlagen der elektrohydraulischen Antriebstechnik. Technische Universität Dresden, Dresden 2009.

14. Helduser S., Fluidtechnische Antriebe und Steuerungen. Technische Universität Dresden, Dresden 2004.

15. Helduser S., Mednis W., Olszewski M., Elementy i ukĹ&#x201A;ady hydrauliczne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009.

16. Helduser S., UkĹ&#x201A;ady hydrauliczne. Oficyna Wydawnicza Politechniki warszawskiej. Warszawa 2000, 17. Mednis W., Hydrauliczne napÄ&#x2122;dy i ich sterowanie. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999.

18. Mierzejewski J., Serwomechanizmy obrabiarek sterowanych numerycznie. WNT, Warszawa 1977.

19. Neubert Th., Drehzahlveränderbarer Verstellpumpenantrieb in Kunstoff-SpritzgieĂ&#x;maschinen. O+P â&#x20AC;&#x17E;Ĺ?lhydraulik und Pneumatikâ&#x20AC;?,4592001)10, 654-659.

20. Olszewski M., Cyfryzacja aktuatoryki pneumatycznej. Pneumatyka CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; I. â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;?, 5â&#x20AC;&#x201C;6(2020), 135â&#x20AC;&#x201C;149.

21. Olszewski M., Elektryczne napÄ&#x2122;dy i serwonapÄ&#x2122;dy siĹ&#x201A;ownikowe. â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;?, 1â&#x20AC;&#x201C;2(2018), 105â&#x20AC;&#x201C;110.

22. Olszewski M., Helduser S. i in., Intelligent Control for High-Speed Injection Moulding Machine (ICON-HISIM). Raporty do Europejskego Projektu STREP, 6. PR UE, 2004â&#x20AC;&#x201C;2009.

23. Olszewski M., Hemer B., Model-following System â&#x20AC;&#x201C; Developed Conception of Control for Weakly Damped Fluid Drives. 3rd Bath International Fluid Power Workshop, Research Studies Press, Oxford 1990, 192â&#x20AC;&#x201C;197.

24. Olszewski M., Mechatronika. â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;?, 1â&#x20AC;&#x201C;2(2018), 97â&#x20AC;&#x201C;99.

25. Olszewski M., Mechatronizacja produktu i produkcji â&#x20AC;&#x201C; przemysĹ&#x201A; 4.0. â&#x20AC;&#x153;Pomiary Automatyka Robotykaâ&#x20AC;?, 3(20): 6â&#x20AC;&#x201C;28, 2016.

26. Olszewski., Mednis W., Winnicki A., WiĹ&#x203A;niewski P., NiektĂłre ograniczenia zastosowania przetwornic czÄ&#x2122;stotliwoĹ&#x203A;ci w napÄ&#x2122;dach elektrohydraulicznych. Konferencja Automation 2006. Warszawa 2006, 432â&#x20AC;&#x201C;438.

27. Olszewski., Mednis W., WiĹ&#x203A;niewski P., Displacement and Throttle Control of Electrohydraulic Servo Drive. 4. International Fluid Power Conference, Dresden 2004, 83â&#x20AC;&#x201C;90.

28. Olszewski M., NapÄ&#x2122;dy pneumatyczne i hydrauliczne w budowie manipulatorĂłw i robotĂłw przemysĹ&#x201A;owych. I Krajowa Konferencja Robotyki, WrocĹ&#x201A;aw 1985. Zesz. Nauk. Polit. WrocĹ&#x201A;awskiej 67(1985), 89â&#x20AC;&#x201C;108.

29. Olszewski M., RozwĂłj robotyki. Robotyka CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; I. â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;?, 3(2019), 159â&#x20AC;&#x201C;168.

30. Olszewski M., Self-tuning & Model-following Control System for Weakly Damped Fluid Drives. Communityâ&#x20AC;&#x2122;s Action for Coop. in Science and Technol. with Central and Eastern Europ. Countries, Project & Report No CIPA3510PL923566, 1993.

31. Olszewski M., Winnicki A., Analiza sprawnoĹ&#x203A;ci hydraulicznych ukĹ&#x201A;adĂłw zasilajÄ&#x2026;cych w stanach dynamicznych. Acta Hydraulica et Penumatica, 1(2005), 74â&#x20AC;&#x201C;77.

84

32. Olszewski M., Winnicki A., Remarks about Stiffness of the Hydraulic Actuators. Conference â&#x20AC;&#x17E;Hydraulics and Pneumaticsâ&#x20AC;&#x2122;2004â&#x20AC;?, Svit 2004, 181â&#x20AC;&#x201C;185.

33. Olszewski M., Winnicki A., The Analysis of Efficiency of HydraulicSystem Electrical Motor-Pump in Dynamic States of Operation. Hydraulika a Pneumatika, 21(2006). 24â&#x20AC;&#x201C;25.

34. Olszewski M., WspĂłĹ&#x201A;czesna robotyka. Robotyka CzÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; III. â&#x20AC;&#x17E;Automatykaâ&#x20AC;?, 9(2019), 89â&#x20AC;&#x201C;107.

35. Pachnick M., Analyse hydraulischer Regelkreise unter besonderer BerĂźcksichtigung von Ă&#x153;bertragungsfunktions-Nullstellen und Poldominanzen. Dissertation (Referent W. BackĂŠ), RWTH Aachen, Aachen 1994.

36. PiÄ&#x2026;tek Z., Rynek kilku prÄ&#x2122;dkoĹ&#x203A;ci. Badanie krajowej branĹźy dystrybucji elementĂłw wykonawczych. â&#x20AC;&#x17E;apa -Technika i Rynek SystemĂłw Automatykiâ&#x20AC;?, 3(125): 154â&#x20AC;&#x201C;166, 2017.

37. Pippenger J.J., Fluid Power â&#x20AC;&#x201C; the Hidden Giant. Amalgam Publishing Company, Jenks 1992.

38. PizoĹ&#x201E; A., Elektrohydrauliczne analogowe i cyfrowe ukĹ&#x201A;ady automatyki.

WNT, Warszawa 1995.

39. Rßhlicke I., Elektrohydraulische Antriebssysteme mit drehzahlveränderbarer Pumpe. Dissertation (Referent S. Helduser), Technische Universität Dresden, Dresden 1997.

40. Shearer J.L. et al., Fluid Power Control. Wiley, New York 1960.

41. Stryczek J., Fundamentals of Designing Hydraulic Gear Machines.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.

42. Stryczek J., Podstawy projektowania hydraulicznych maszyn zÄ&#x2122;batych.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

43. Stryczek S., NapÄ&#x2122;d hydrostatyczny. WNT, Warszawa 2014.

44. Winnicki A., Odporne na zakĹ&#x201A;Ăłcenia Ĺ&#x203A;lizgowe sterowanie pozycyjne napÄ&#x2122;du elektrohydraulicznego. Rozprawa doktorska (promotor M. Olszewski), Politechnika Warszawska, Warszawa 2013.

45. Winnicki A., Olszewski M., Focus on Safety Requirements in the Pneumatic and Hydraulic Machines. â&#x20AC;&#x17E;Hydraulika a Pneumatikaâ&#x20AC;?, 27(2010), 57â&#x20AC;&#x201C;61.

46. Winnicki A., Olszewski M., Sterowanie Ĺ&#x203A;lizgowe w zastosowaniu do serwonapÄ&#x2122;du elektrohydraulicznego. â&#x20AC;&#x17E;Pomiary Automatyka Robotykaâ&#x20AC;?, 11(2010), 116â&#x20AC;&#x201C;119.

47. Winnicki A., Olszewski M., Rapid Control Prototyping of a Electro-hydraulic Drive System Using dSpace and Mathworks Simulink. â&#x20AC;&#x153;Hydraulika a Pneumatikaâ&#x20AC;?, 28(2011), 4â&#x20AC;&#x201C;6.

48. Winnicki A., Olszewski M., Analysis of Energy Efficiency for Throttle and Dispacement Hydraulic Servo System, â&#x20AC;&#x153;Hydraulika a Pneumatikaâ&#x20AC;?, 28(2012), 19â&#x20AC;&#x201C;21.

49. WiĹ&#x203A;niewski P., Wnuk P., Winnicki A., Olszewski M., LineĂĄrne riadenie vytlakovĂŠho polonu na prĂ­klade modelu vstrekovacieho stroja. â&#x20AC;&#x153;Hydraulika a Pneumatikaâ&#x20AC;?, 25(2008), 36â&#x20AC;&#x201C;38.

50. WiĹ&#x203A;niewski P., Winnicki A., Olszewski M., Properties of Electrohydraulic Dispacement Drives. International Conference â&#x20AC;&#x17E;Hydraulics and Pneumaticsâ&#x20AC;?, TerchovĂĄ 2006; â&#x20AC;&#x153;Hydraulika a Pneumatikaâ&#x20AC;?, 22(2006), 34â&#x20AC;&#x201C;36.

51. WiĹ&#x203A;niewski P., Winnicki A., Wnuk P., Olszewski M., Linear Control of Electrohydraulic Injection Moulding Machine. â&#x20AC;&#x153;Pomiary Automatyka Kontrolaâ&#x20AC;?, 55(2009), 178â&#x20AC;&#x201C;182.

52. WiĹ&#x203A;niewski P., Winnicki A., Wnuk P., Olszewski M., Experimental Tests of Linear Control of Electrohydraulic Injection Moulding Machine. Hydraulika a Pneumatika, 26(2009), 47â&#x20AC;&#x201C;50.

? ; " I Q )

AUTOMATYKA

Zaawansowane technologie

Technologie i ludzie ) # ) Urszula Chojnacka AUTOMATYKA

3

$ )5

(

K # #S

)

# )" T F U" $ ;UI H F " )5S

5 5 H K 42,/

T U

andemia COVID-19 przyspieszyĹ&#x201A;a tylko to, co i tak byĹ&#x201A;o od dawna przesÄ&#x2026;dzone â&#x20AC;&#x201C; rozwĂłj pracy zdalnej na masowÄ&#x2026; skalÄ&#x2122;. Zmierzenie siÄ&#x2122; z tym wyzwaniem byĹ&#x201A;o Ĺ&#x201A;atwiejsze dla tych, ktĂłrzy sÄ&#x2026; juĹź za pan brat z nowoczesnymi technologiami. Zaawansowane, a jednoczeĹ&#x203A;nie czÄ&#x2122;sto intuicyjne i Ĺ&#x201A;atwe w obsĹ&#x201A;udze narzÄ&#x2122;dzia technologiczne umoĹźliwiajÄ&#x2026; wydajnÄ&#x2026; i efektywnÄ&#x2026; pracÄ&#x2122; zdalnÄ&#x2026;, a pracownicy coraz czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej pracujÄ&#x2026; i szkolÄ&#x2026; siÄ&#x2122; w tym samym Ĺ&#x203A;rodowisku, korzystajÄ&#x2026;c z platform wirtualnej rzeczywistoĹ&#x203A;ci. Teraz przyszedĹ&#x201A; czas, by sprĂłbowaÄ&#x2021; odpowiedzieÄ&#x2021; na pytanie: co dalej?

12/2020

Sztuczna inteligencja ! $ Wyniki badania nie pozostawiajÄ&#x2026; wÄ&#x2026;tpliwoĹ&#x203A;ci â&#x20AC;&#x201C; w najbliĹźszych latach bÄ&#x2122;dzie rzÄ&#x2026;dziĹ&#x201A;a sztuczna inteligencja.

Blisko 3/4 pracownikĂłw na róşnych szczeblach uwaĹźa, Ĺźe zapewni ona wyĹźsze przychody niĹź praca czĹ&#x201A;owieka, a 90% managerĂłw ocenia, Ĺźe inwestycje w rozwiÄ&#x2026;zania oparte na sztucznej inteligencji bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; w najwiÄ&#x2122;kszym stopniu napÄ&#x2122;dzaĹ&#x201A;y rozwĂłj firmy. 63% ankietowanych uznaĹ&#x201A;o jednoczeĹ&#x203A;nie, Ĺźe ta technologia moĹźe wyrĂłwnaÄ&#x2021; szanse 85

miÄ&#x2122;dzy duĹźymi i mniejszymi graczami, dajÄ&#x2026;c tym ostatnim znacznie lepsze moĹźliwoĹ&#x203A;ci rozwoju.

91% specjalistĂłw ocenia, Ĺźe do 2035 r., na ktĂłrym skupia siÄ&#x2122; badanie ich firma wyda wiÄ&#x2122;cej na technologiÄ&#x2122; i sztucznÄ&#x2026; inteligencjÄ&#x2122; niĹź na pracownikĂłw, zaĹ&#x203A; 90% liderĂłw biznesu uwaĹźa, Ĺźe inwestycje w technologiÄ&#x2122; AI bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; najwiÄ&#x2122;kszym motorem wzrostu ich organizacji. 2028 to rok, ktĂłry profesjonaliĹ&#x203A;ci (w raporcie okreĹ&#x203A;lono w ten sposĂłb zbiorczo liderĂłw biznesu i pracownikĂłw) wyznaczyli jako punkt krytyczny, w ktĂłrym technologia i sztuczna inteligencja zacznÄ&#x2026; generowaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;ksze przychody dla ich organizacji niĹź ludzie.

F ) 5 " talent â&#x20AC;&#x201C; tak Nowe technologie wciÄ&#x2026;Ĺź kojarzÄ&#x2026; siÄ&#x2122; z bytem, ktĂłry systematycznie eliminuje czĹ&#x201A;owieka z wykonywania róşnych zadaĹ&#x201E;, a kolejka tych ostatnich jest coraz dĹ&#x201A;uĹźsza. Jednak podczas gdy maleje znaczenie fizycznej siĹ&#x201A;y roboczej, a praca ludzi staĹ&#x201A;a siÄ&#x2122; Ĺ&#x201A;atwiej â&#x20AC;&#x17E;wymiennaâ&#x20AC;?, to roĹ&#x203A;nie waga personalnych zdolnoĹ&#x203A;ci i talentu. W dobie, kiedy automatyzacja zatacza coraz szersze krÄ&#x2122;gi, a rola czĹ&#x201A;owieka, ktĂłry jest w niÄ&#x2026; zaangaĹźowany coraz szybciej siÄ&#x2122; zmienia, umiejÄ&#x2122;tnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; dostosowania siÄ&#x2122; i szybkiego przekwalifikowania coraz bardziej zyskujÄ&#x2026; na znaczeniu.

Udana integracja ludzi i technologii sprzyja zwiÄ&#x2122;kszeniu wydajnoĹ&#x203A;ci pracownikĂłw i dziaĹ&#x201A;ania firmy, a im lepiej ci

pierwsi przystosowujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; do kooperacji z nowymi rozwiÄ&#x2026;zaniami technologicznymi, tym ten efekt moĹźe byÄ&#x2021; lepszy.

77% specjalistĂłw uwaĹźa, Ĺźe do 2035 r. sztuczna inteligencja znacznie przyspieszy ich proces decyzyjny, zwiÄ&#x2122;kszajÄ&#x2026;c tym samym ich produktywnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;, zaĹ&#x203A; 83% jest przekonana, Ĺźe zautomatyzuje wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; powtarzalnych i maĹ&#x201A;o wartoĹ&#x203A;ciowych zadaĹ&#x201E;, dziÄ&#x2122;ki czemu pracownicy bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogli skupiÄ&#x2021; siÄ&#x2122; na bardziej twĂłrczej pracy. Jednak w tym ostatnim aspekcie badanie Work 2035 przyniosĹ&#x201A;o teĹź zaskakujÄ&#x2026;ce wnioski.

Do tej pory o zastÄ&#x2122;powaniu czĹ&#x201A;owieka przez technologie mĂłwiĹ&#x201A;o siÄ&#x2122; najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej w odniesieniu do wykonywania lub nadzorowania i koordynowania prac fizycznych. Teraz takĹźe to moĹźe siÄ&#x2122; zmieniÄ&#x2021;. Ponad poĹ&#x201A;owa ankietowanych profesjonalistĂłw uznaĹ&#x201A;a, Ĺźe sztuczna inteligencja ma potencjaĹ&#x201A;, aby podejmowaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; decyzji biznesowych, eliminujÄ&#x2026;c potrzebÄ&#x2122; istnienia tradycyjnego zespoĹ&#x201A;u kierowniczego wyĹźszego szczebla.

O

Praca tymczasowa wielu osobom kojarzy siÄ&#x2122; gĹ&#x201A;Ăłwnie z zajÄ&#x2122;ciami, ktĂłre cechuje sezonowoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Jednak liczba pracownikĂłw tymczasowych szybko roĹ&#x203A;nie i dotyczy to wielu róşnych zawodĂłw i branĹź. Wiele wskazuje na to, Ĺźe proporcje liczebne miÄ&#x2122;dzy pracownikami staĹ&#x201A;ymi i tymczasowymi bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; nadal zmieniaĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; na korzyĹ&#x203A;Ä&#x2021; przyrostu liczby tych drugich. ZawdziÄ&#x2122;czamy to technologii, faktowi, Ĺźe dziÄ&#x2122;ki niej granice geograficzne oraz lokalizacja pracy przestajÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; znaczenie, a takĹźe zmianom potrzeb pracodawcĂłw.

Tabela * N " $

5 S 42,/ Co ciekawe, o tym, Ĺźe staĹ&#x201A;a Liderzy Pracownicy siĹ&#x201A;a robocza zostanie w duĹźej _ ` $ ) ) +4^ 44% mierze zastÄ&#x2026;piona przez pra

) # -.^ ,=^ cownikĂłw tymczasowych

)5 5

76% ,/^ bardziej przekonani sÄ&#x2026; pracownicy niĹź liderzy biznesu

# I 68% ,2^ ankietowani w badaniu Work design thinker /=^ 4-^ 2035. Taki poglÄ&#x2026;d deklaruje

$

=2^ 4,^ jedynie 19% tych ostatnich i  60% pracownikĂłw. Liderzy biznesu oceniajÄ&#x2026;, Ĺźe w 2035 r.

Tabela 2. #

8 5 42,/ freelancerzy i â&#x20AC;&#x17E;pracownicy Liderzy Pracownicy na ĹźÄ&#x2026;danieâ&#x20AC;? bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; stanowili ) )5

5 86% 48% okoĹ&#x201A;o 1/5 ich kadry. Na ostasamodoskonalenia teczny ksztaĹ&#x201A;t sytuacji mogÄ&#x2026; ) )5 )5

86% 47% wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; takĹźe zmiany socjo I ) logiczne, spoĹ&#x201A;eczne i eduka H

81% ,.^ cyjne. Osoby reprezentujÄ&#x2026;ce 5 _ # `

najbardziej poszukiwane (np. mikroczipy i inne elementy smart wbudowane 5 $ %

5 zawody i mogÄ&#x2026;ce wykazaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; -.^ 44% ) $ v

najatrakcyjniejszym dla pra ) codawcĂłw wyksztaĹ&#x201A;ceniem # ) 78% ,-^ coraz chÄ&#x2122;tniej zachowujÄ&#x2026;

5 niezaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracowniczÄ&#x2026;.

-/^ ,*^

5

39% liderĂłw biznesu i 64% )5 ) <" $

pracownikĂłw spodziewa siÄ&#x2122;, 64% ,*^ )

) #S Ĺźe takie osoby w 2035 r. bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; gĹ&#x201A;Ăłwnie wolnymi strzelcami.

86

AUTOMATYKA

Zaawansowane technologie i czĹ&#x201A;owieka bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; coraz bardziej zacieĹ&#x203A;nione i wiÄ&#x2122;kszoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zauwaĹźa 12% korzyĹ&#x203A;ci pĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;ce z tego 10% stanu rzeczy, to jednak doĹ&#x203A;Ä&#x2021; powszechne sÄ&#x2026; 7% 6% 6% takĹźe róşnego rodza5% ju obawy. Pracownicy 4% 4% 4% 3% 3% 3% ankietowani w ramach 2% badania Work 2035 1% bojÄ&#x2026; siÄ&#x2122; m.in. â&#x20AC;&#x17E;okresu przejĹ&#x203A;ciowegoâ&#x20AC;? miÄ&#x2122;dzy obecnÄ&#x2026; formÄ&#x2026; pracy 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 i przyszĹ&#x201A;Ä&#x2026; oraz tego, jak

( " $ I ) $

wypadnÄ&#x2026; w zmierzeniu S )

siÄ&#x2122; z rywalem w postaci technologii. Obecnie Nowoczesna, bazujÄ&#x2026;ca na nowych technologiach infraobawy sÄ&#x2026; tym wiÄ&#x2122;ksze, Ĺźe pandemia COVID-19 zachwiaĹ&#x201A;a struktura uĹ&#x201A;atwiĹ&#x201A;a nie tylko organizacjÄ&#x2122; pracy zdalnej. DziĹ&#x203A; wszystkimi rynkami, a wiÄ&#x2122;c poĹ&#x203A;rednio rĂłwnieĹź rynkiem pracownicy po przeciwnych stronach globu mogÄ&#x2026; trenopracy. waÄ&#x2021; i wspĂłĹ&#x201A;pracowaÄ&#x2021; w tym samym Ĺ&#x203A;rodowisku, np. dziÄ&#x2122;ki Przed pandemiÄ&#x2026; zdalne wykonywanie obowiÄ&#x2026;zkĂłw byĹ&#x201A;o platformom rzeczywistoĹ&#x203A;ci wirtualnej, a kontakt nastÄ&#x2122;puje stosunkowo rzadkÄ&#x2026; formÄ&#x2026; organizacji pracy. W ciÄ&#x2026;gu niew czasie rzeczywistym. Sztuczna inteligencja moĹźe szybko speĹ&#x201A;na roku wdroĹźono je na masowÄ&#x2026; skalÄ&#x2122;, a fakt, Ĺźe byĹ&#x201A; to lokalizowaÄ&#x2021; odpowiednie pliki i informacje oraz przesyĹ&#x201A;aÄ&#x2021; je raczej przymus, a nie wybĂłr postawiĹ&#x201A; firmy w sytuacji nie do urzÄ&#x2026;dzenia pracownika, a co wiÄ&#x2122;cej, juĹź niedĹ&#x201A;ugo bÄ&#x2122;dzie do pozazdroszczenia. Nauczone bolesnym doĹ&#x203A;wiadczeniem prawdopodobnie moĹźna wykorzystaÄ&#x2021; do tego superszybkÄ&#x2026; przyznajÄ&#x2026;, Ĺźe szukajÄ&#x2026; nowych sposobĂłw zwiÄ&#x2122;kszenia produksieÄ&#x2021; 6G. W tym nowym Ĺ&#x203A;wiecie jest teĹź miejsce na technologie tywnoĹ&#x203A;ci pracownikĂłw i zabezpieczenia przed negatywnymi i kanaĹ&#x201A;y â&#x20AC;&#x17E;Ĺ&#x203A;ledzÄ&#x2026;ceâ&#x20AC;? reputacjÄ&#x2122; i wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; zarĂłwno pracownika, skutkami finansowymi. Tak deklaruje 71% liderĂłw biznesu jak i pracodawcy, co juĹź dziĹ&#x203A; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciowo realizujÄ&#x2026; media spoankietowanych w Work 2035, a 68% zgadza siÄ&#x2122;, Ĺźe ze wzglÄ&#x2122;du Ĺ&#x201A;ecznoĹ&#x203A;ciowe, jak np. LinkedIn. To wymagajÄ&#x2026;ca zmiana dla na zmianÄ&#x2122; sposobu pracy technologia, ktĂłra Ĺ&#x203A;ledzi wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obu stron â&#x20AC;&#x201C; firmy nie mogÄ&#x2026; zaniedbaÄ&#x2021; tworzenia wizerunku tÄ&#x2026; pracownikĂłw bÄ&#x2122;dzie miaĹ&#x201A;a coraz wiÄ&#x2122;ksze znaczenie. drogÄ&#x2026;, a to wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z kosztami, zaĹ&#x203A; dla freelancerĂłw poszukujÄ&#x2026;cych dobrych zarobkĂłw moĹźe to byÄ&#x2021; kwestia byÄ&#x2021; albo M #S nie byÄ&#x2021;. Czeka nas wiÄ&#x2122;c prawdopodobnie zaciekĹ&#x201A;a i globalna Autorzy raportu sformuĹ&#x201A;owali na bazie uzyskanych odpowiekonkurencja na tym polu. dzi kilka zasadniczych obszarĂłw i dziaĹ&#x201A;aĹ&#x201E;, na ktĂłre pracodawcy i pracownicy powinny poĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021; szczegĂłlny nacisk zanim O

$ 5 staniemy oko w oko z rokiem 2035. Oto one: â&#x20AC;&#x201C; nie komplikuj organizacji pracy implementowaniem InformacjÄ&#x2122;, Ĺźe pracodawca chce nam wszczepiÄ&#x2021; chip potraktowalibyĹ&#x203A;my dziĹ&#x203A; jako Ĺźart albo zamach na naszÄ&#x2026; prywatnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; nowych technologii za wszelkÄ&#x2026; cenÄ&#x2122; i w przesadnym stopniu, i niezaleĹźnoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Tymczasem w nie tak znowu odlegĹ&#x201A;ej przyszĹ&#x201A;oâ&#x20AC;&#x201C; przygotuj siÄ&#x2122; na wyjÄ&#x2026;tkowo dynamicznie zmieniajÄ&#x2026;cÄ&#x2026; siÄ&#x2122; Ĺ&#x203A;ci taka praktyka moĹźe wejĹ&#x203A;Ä&#x2021; w Ĺźycie. Wszczepione urzÄ&#x2026;dzesytuacjÄ&#x2122; i rosnÄ&#x2026;cÄ&#x2026; konkurencjÄ&#x2122;, nia mogÄ&#x2026; poprawiÄ&#x2021; wydajnoĹ&#x203A;Ä&#x2021; pracownikĂłw â&#x20AC;&#x201C; tak stwierdziĹ&#x201A;o â&#x20AC;&#x201C; zadbaj o siĹ&#x201A;Ä&#x2122; roboczÄ&#x2026;, dostarczajÄ&#x2026;c pracownikom inspirujÄ&#x2026;cych doĹ&#x203A;wiadczeĹ&#x201E;, w ktĂłrych mogÄ&#x2026; Ĺ&#x201A;atwiej wykorzystaÄ&#x2021; w badaniu Work 2035 77% liderĂłw biznesu. WĹ&#x203A;rĂłd samych pracownikĂłw ten odsetek stanowi 43%. Dodatkowo 57% prainteligentne technologie, tak aby mogli rozwiÄ&#x2026;zywaÄ&#x2021; procownikĂłw byĹ&#x201A;oby gotowych pozwoliÄ&#x2021; na wszczepienie im blemy w kreatywny sposĂłb i szybciej podejmowaÄ&#x2021; decyzje. chipĂłw czy czujnikĂłw pod skĂłrÄ&#x2122;, o ile byliby pewni, Ĺźe jest to Tegoroczna pandemia i wywoĹ&#x201A;ane niÄ&#x2026; gospodarcze torbezpieczne, a ponadto przyniesie wymierne efekty w postaci nado dobitnie pokazaĹ&#x201A;y, Ĺźe trudno jest przewidzieÄ&#x2021;, jak poprawy wydajnoĹ&#x203A;ci, jak rĂłwnieĹź wyĹźszych zarobkĂłw. Jedekosystem pracodawcĂłw i pracownikĂłw bÄ&#x2122;dzie wyglÄ&#x2026;daĹ&#x201A; za parÄ&#x2122; tygodni, a co dopiero za kilkanaĹ&#x203A;cie lat. IstniejÄ&#x2026; jednak noczeĹ&#x203A;nie 66% pracownikĂłw i 54% liderĂłw biznesu uwaĹźa, Ĺźe pracownicy z chipami bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; uprzywilejowani na rynku pracy, przesĹ&#x201A;anki pozwalajÄ&#x2026;ce z duĹźym prawdopodobieĹ&#x201E;stwem co oznacza niĹźsze notowania pozostaĹ&#x201A;ych. zaĹ&#x201A;oĹźyÄ&#x2021;, Ĺźe okreĹ&#x203A;lone zmiany i zjawiska zaistniejÄ&#x2026;. Do nich naleĹźy coraz wiÄ&#x2122;kszy udziaĹ&#x201A; technologii w systemie pracy.

K F;D KJ*.

Organizacje, ktĂłre dobrze siÄ&#x2122; do tego przygotujÄ&#x2026;, bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; mogĹ&#x201A;y Badanie Work 2035 zwraca takĹźe uwagÄ&#x2122; na aspekty okreĹ&#x203A;lane dziaĹ&#x201A;aÄ&#x2021; spokojniej w oczekiwaniu na przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;Ä&#x2021;. jako â&#x20AC;&#x17E;digital disconnectâ&#x20AC;?, oceniajÄ&#x2026;c jednoczeĹ&#x203A;nie potencjalny wpĹ&#x201A;yw nowych technologii na zdrowie psychiczne. ChoUrszula Chojnacka ciaĹź wszyscy zgadzajÄ&#x2026; siÄ&#x2122; co do tego, Ĺźe zwiÄ&#x2026;zki technologii AUTOMATYKA

T U

14% 14%

12/2020

87

BIBLIOTEKA HAKOWANIE SZTUCZNEJ INTELIGENCJI ) 5 5 6 !

7 5 "!7

# $%$%' () *,# 8% ' # 6

Wraz z rozwojem cyfryzacji, m.in. Internetu Rzeczy, roĹ&#x203A;nie znaczenie automatyzacji procesĂłw biznesowych oraz uĹźycia inteligentnych systemĂłw wspomagania decyzji z wykorzystaniem metod sztucznej inteligencji i technik zaawansowanej analizy danych. Ten bezsprzecznie waĹźny trend rozwojowy implikuje istotne zagroĹźenia i ryzyka. Autorzy opisujÄ&#x2026; zjawiska celowej ingerencji w proces budowania i stosowania modeli sztucznej inteligencji opartych na maszynowym uczeniu siÄ&#x2122;, aby zakĹ&#x201A;ĂłciÄ&#x2021; ich dziaĹ&#x201A;anie lub doprowadziÄ&#x2021; do zaprzestania ich funkcjonowania. Te realne zagroĹźenia mogÄ&#x2026; mieÄ&#x2021; olbrzymi wpĹ&#x201A;yw na zdrowie ludzi, funkcjonowanie przedsiÄ&#x2122;biorstw i gospodarki, a nawet bezpieczeĹ&#x201E;stwo narodowe. Publikacja jest interesujÄ&#x2026;ca szczegĂłlnie, Ĺźe dotyczy nowego obszaru badawczego Adversarial Machine Learning. BÄ&#x2122;dzie to praktyczne ĹşrĂłdĹ&#x201A;o wiedzy dla wszystkich, ktĂłrzy zajmujÄ&#x2026; siÄ&#x2122; wdraĹźaniem metod sztucznej inteligencji, zarzÄ&#x2026;dzaniem procesami wykorzystujÄ&#x2026;cymi metody analizy danych lub odpowiedzialnych za cyberbezpieczeĹ&#x201E;stwo.

SZTUCZNA INTELIGENCJA BEZPIECZEĹ&#x192;STWO I ZABEZPIECZENIA ) 6 9 : 6

!

7 5 "!7

# $%$%' () *,# ;/8 ' # 6

Historia robotyki i sztucznej inteligencji pod pewnymi wzglÄ&#x2122;dami to takĹźe historia prĂłb kontrolowania takich technologii przez ludzkoĹ&#x203A;Ä&#x2021;. Od praskiego Golema po nowoczesne roboty wojskowe trwa debata na temat tego, jaki stopieĹ&#x201E; niezaleĹźnoĹ&#x203A;ci powinny mieÄ&#x2021; takie podmioty i jak upewniÄ&#x2021; siÄ&#x2122;, Ĺźe nie zwrĂłcÄ&#x2026; siÄ&#x2122; przeciwko ich wynalazcom. Liczne ostatnie postÄ&#x2122;py we wszystkich aspektach badaĹ&#x201E;, rozwoju i wdraĹźania inteligentnych systemĂłw sÄ&#x2026; dobrze nagĹ&#x201A;oĹ&#x203A;niane, aczkolwiek kwestie bezpieczeĹ&#x201E;stwa i ochrony zwiÄ&#x2026;zane z SI sÄ&#x2026; rzadko podejmowane. KsiÄ&#x2026;Ĺźka ma na celu zĹ&#x201A;agodzenie tego fundamentalnego problemu. KsiÄ&#x2026;Ĺźka skĹ&#x201A;ada siÄ&#x2122; z rozdziaĹ&#x201A;Ăłw autorstwa wiodÄ&#x2026;cych badaczy zajmujÄ&#x2026;cych siÄ&#x2122; bezpieczeĹ&#x201E;stwem SI, dotyczÄ&#x2026;cych róşnych aspektĂłw problemu kontroli SI oraz zwiÄ&#x2026;zanych z rozwojem bezpiecznej sztucznej inteligencji.

TESLA â&#x20AC;&#x201C; GENIUSZ NA SKRAJU SZALEĹ&#x192;STWA Carlson Bernard W. ! "

# $% &' () *,# /0% ' #

Nikola Tesla jest w duĹźej mierze jednym z twĂłrcĂłw wspĂłĹ&#x201A;czesnego Ĺ&#x203A;wiata. PrzyczyniĹ&#x201A; siÄ&#x2122; do rewolucji elektrycznej, ktĂłra caĹ&#x201A;kowicie zmieniĹ&#x201A;a ludzkie Ĺźycie na przeĹ&#x201A;omie XIX i XX wieku.

WynalazĹ&#x201A; radio, dynamo rowerowe, bateriÄ&#x2122; sĹ&#x201A;onecznÄ&#x2026; i widowiskowy transformator nazwany od jego nazwiska. To w duĹźej mierze dziÄ&#x2122;ki niemu istnieje nowoczesny Ĺ&#x203A;wiat, ktĂłry znamy.

Tesla byĹ&#x201A; rĂłwnieĹź jednym z najbardziej znanych w Ăłwczesnej Ameryce naukowcĂłw. DbaĹ&#x201A; o swĂłj wizerunek, udzielajÄ&#x2026;c wielu wywiadĂłw, opowiadajÄ&#x2026;c o swoich wynalazkach i o tym, co jeszcze chciaĹ&#x201A;by stworzyÄ&#x2021;. PrzeprowadzaĹ&#x201A; publiczne pokazy swoich wynalazkĂłw, olĹ&#x203A;niewajÄ&#x2026;c widowniÄ&#x2122; wykorzystywaniem prÄ&#x2026;du. Jego Ĺźycie naznaczone byĹ&#x201A;o rĂłwnieĹź konkurencjÄ&#x2026; z innym wielkim umysĹ&#x201A;em tamtych czasĂłw â&#x20AC;&#x201C; Thomasem AlvÄ&#x2026; Edisonem, ktĂłry wykorzystywaĹ&#x201A; i opatentowaĹ&#x201A; pod swoim nazwiskiem wiele wynalazkĂłw genialnego Serba. . # N

T8

88

AUTOMATYKA

WSPÓŁPRACA

5SAUTOMATE TEL. +48 664 381 356, WWW.5SAUTOMATE.COM ............................................................................................. II OKŁ.

AUTOMATYKAONLINE TEL. 504 126 618, WWW.AUTOMATYKAONLINE.PL ..................................................................................................... 68

PPUH ELDAR TEL. 77 442 04 04, WWW.ELDAR.BIZ ...................................................................................................................................... 13

ENDRESS+HAUSER POLSKA SP. Z O.O. TEL. 71 773 00 00, WWW.PL.ENDRESS.COM .................................................................................. 58–59, 63, IV OK.

FORCEPOL SP. Z O.O. TEL. +48 506 502 900, WWW.FORCEPOL.COM ............................................................................................................. 17

LAB-EL ELEKTRONIKA LABORATORYJNA S.J. TEL. 22 753 61 30, WWW.LABEL.PL ......................................................................................................................................... 17

SCHUNK INTEC SP. Z O.O. TEL. 22 726 25 00, WWW.SCHUNK.COM ............................................................................................................. 9, 60–61

SIEĆ BADAWCZA ŁUKASIEWICZ – PRZEMYSŁOWY INSTYTUT AUTOMATYKI I POMIARÓW PIAP TEL. 22 874 00 00, WWW.PIAP.PL ............................................................................................................. 3, 27, 62, III OKŁ.

SKAMER-ACM SP. Z O.O. TEL. 14 63 23 400, WWW.SKAMER.PL .................................................................................................................................... 41

TURCK SP. Z O.O. TEL. 77 443 48 00, WWW.TURCK.PL ..............................................................................................................I OKŁ., 50–52

12/2020

89

STANOWISKO: specjalista ds. kontaktów z klientami FIRMA: Emerson Process Management Sp. z o.o.

Beata Izabela

Pilarek Z

wykształcenia i zamiłowania socjolog oraz terapeutka Racjonalnej Terapii Zachowania (RTZ).

Od blisko 12 lat pracuje w Emerson Process Management w dziale serwisu, od czterech lat na stanowisku specjalisty ds. kontaktów z klientami. Jest odpowiedzialna za budowanie, utrzymanie

90

i współpracę z klientami. Kontakt z ludźmi daje jej wiele satysfakcji, a praca sprawia przyjemność, co powoduje, że stara się coraz lepiej ją wykonywać.

Możliwość wsparcia, pomoc w sytuacjach nagłych, doradzanie, kierowanie klientów do odpowiedniego inżyniera serwisu, który jest specjalistą w swojej

dziedzinie jest dla niej sprawą priorytetową, podobnie jak i dla innych członków zespołu. Zdaje sobie sprawę, że dzwoniący do serwisu klient może być podenerwowany, dlatego wykorzystuje swoje umiejętności terapeutyczne, aby jej rozmówca mógł odetchnąć i mieć poczucie, że został wysłuchany, a jego sprawa zostanie skierowana do właściwej osoby. To bardzo istotne przy budowaniu trwałych relacji, tworzeniu atmosfery wzajemnego szacunku.

Dużym bonusem dla klientów firmy Emerson jest również wiedza o tym, że w firmie pracują ludzie z długim stażem, a każdy nowy pracownik ma możliwość czerpania wiedzy od kolegów. Uważa, że stabilność jest bardzo ważną cechą, zwłaszcza w dzisiejszych czasach i za to również doceniają klienci pracowników Emersona. Firma może poszczycić się również i tym, że hołduje zasadzie różnorodności, o czym świadczy choćby to, że tworzą ją ludzie o otwartych umysłach i szerokich horyzontach.

Przykładem może być Beata. Jest kobietą pracującą w bardzo technicznym dziale, traktowaną przez kolegów z szacunkiem, na równi. Jako osoba chora na nowotwór złośliwy ma pewne ograniczenia, które w żaden sposób nie są postrzegane negatywnie przez kolegów czy kadrę zarządzającą, wręcz czuje wsparcie otoczenia i ma stworzone dogodne warunki pracy. W Emerson pracują osoby o różnej narodowości, wyznaniu, orientacji. Różnorodność wzbogaca firmę, pozwala zwiększać empatię wśród pracowników. A to wszystko sprawia, że klienci postrzegają firmę Emerson jako partnera stabilnego, pewnego i godnego zaufania.

Beata Pilarek poza pracą w Emerson Process Management jest propagatorką zdrowia części intymnych kobiet.

Twórczynią i realizatorką ogólnopolskiego projektu „Jesteś Kobietą.

Każdego dnia”, w którym edukuje, wspiera kobiety w tematyce chorób części intymnych, w tym nowotworowych i po operacjach okaleczających.

Prowadzi stronę www.jesteskobieta.pl.

Za swoje działania otrzymała między innymi tytuł „Kobieta, która inspiruje 2020”. Jest autorką wielu publikacji na portalach biznesowych i o tematyce kobiecej.

AUTOMATYKA

Fot. Piotr Wroniewicz

LUDZIE

:$572Å&#x160;ù 0,(5=21$ Ê«:$572Å&#x160;ù '2'$1$

â&#x20AC;¢

â&#x20AC;¢

! !

â&#x20AC;¢ "

#

$ #

:HVRÄ´\FK Å&#x160;ZLøW L 6]F]Ä&#x152;Å&#x2039;OLZHJR 1RZHJR 5RNX Å«\F]\ (QGUHVV +DXVHU

www.pl.endress.com/heartbeat