KÜLTÜREL PSİKOLOJİ TARİHİ
KÜLTÜREL PSİKOLOJİ TARİHİ
Sezgi Sorunu
Psikolojide Belirti Düzeyleri
Günlük araştırma projelerinin sonuçları bize insan davranışlarının birçok ilkesini öğretir. Birine kötü haber verdiğimizde, karşımızdaki kişi bizim suçumuz olmadığı halde bizi suçlayabilir ve bunu yaşayarak öğrenebiliriz. İnsanların önemli bir görevde başarısız olduktan sonra deprosyona girebileceklerini öğreniriz. Toplumumuzda agresif davranışların meydana geldiğini görüyoruz ve bunun neden böyle olduğunu açıklama teorileri geliştiriyoruz. Bu anlayışlar, günlük sosyal hayatın bir parçasıdır.
Psikoloji araştırması, davranışı anlamak için kullanılan perspektif olan açıklamanın birçok farklı düzeyde birçok farklı konularını kapsamaktadır. Orta belirti düzeyleri, bireysel kişilerin özellikleri ve yeteneklerini ifade ederken ve yüksek belirti düzeyleri sosyal gruplar, örgütler ve kültürler ile ilgiliyken, düşük belirti düzeyleri, genler, nöron, nörotransmitter ve hormonlar gibi biyolojik etkilere daha yakından bağlıdır (Cacioppo, Berntson, Sheridan, & McClintock, 2000).
Sorun, yine de insanların günlük yaşamlarında verileri toplamada ve yorumlamada her zaman titizlik göstermemesi durumu ile ilgilidir. Genellikle bir sonuç için bir açıklama doğru olduğu zaman, diğer açıklamalar da mümkün ve potansiyel olarak doğru olsa bile, bu açıklamayı doğru olarak kabul ederiz. Örneğin; şiddet suçları için görgü tanıkları genellikle bu suçların faillerinin kendi kimliklerinde son derece kendinden emindirler. Fakat araştırmalar görgü tanıklarının kendi kimliklerinde daha az emin olduklarını gösterir. Psikologlar da sık sık algılarımızı etkileyen ve bizi hatalı sonuçlara sürükleyen bilişsel ve motivasyonel önyargıların bir çeşidini bulmuşlardır. (Fiske & Taylor, 2007; Hsee & Hastie, 2006). Verilen olayların neticeleri hakkında bir şeyler öğrendiğimizde, neticeyi önceden tahmin edebildiğimize sıkça inanırız.
Psikologlar Neden Ampirik Metodlara Güvenirler? Fizikçiler, kimyacılar, biyologlar, sosyologlar ya da psikologlar, yani bütün bilim adamları ilgilerini çeken konuları incelemek için ampirik metodları kullanırlar. Ampirik metodlar veri toplama ve düzenleme ve daha sonra bu verilerle ilgili sonuç çıkarma süreçlerini kapsar. Bilimsel metodları, bilim adamlarının deneysel araştırmaları yönetmek için kullandığı bir takım varsayım, kural ve prosedür olarak tanımlayabiliriz. Bilimsel araştırma, insan davranışını inceleyen önemli bir metod olmasına rağmen bilimsel yaklaşımları kullanarak bütün sorulara cevap veremeyebilir. Objektif ölçülen veya nesnel doğru ya da yanlış olduğu tespit edilemeyen ifadeler bilimsel araştırma alanı içinde değildir. Bu nedenle bilim adamları değerler ve gerçekler arasındaki farkı sorguya çekerler. Değerler, “Bu ülkede kürtaj izin verilmemelidir,” “Öldüğüm zaman cennete gideceğim,” ya da “Psikoloji okumak önemlidir,” gibi kişisel ifadelerdir. Gerçekler ise ampirik çalışma ile kesin olarak belirlenen objektif ifadelerdir. Bilim adamları gerçeklerin oluşumuna yardımcı olmak için araştırmaları kullanmalarına rağmen, değerler ve gerçekler arasındaki ayrım her zaman net değildir. Bilimsel prosedürler sorunların cevaplarının mutlaka objektif ve tarafsız olacağını garanti etmese de, bilim hala çevremizdeki dünya hakkında nesnel sonuç çıkarmak için en iyi yöntemdir.Bilimin kusursuz olmamasına rağmen, ampirizm ve tarafsızlığın gereklilikleri, diğer yaklaşımlardan daha çok insan davranışları ile ilgili daha kesin bir anlayış üretme şansı sonucuna varır.
36
Beyindeki kimyasalların, depresyon deneyimini nasıl etkilediğini araştırarak, çalışmanın ve yardım etmenin depresyonu azaltması düşük belirti düzeylerinde sonuçlanabillir. Bu yaklaşım psikologların, Prozac gibi birçok bireyde depresyonu azaltabilen ilaçları geliştirmesine ve reçetelendirmesine müsaade etti. (Williams, Simpson, Simpson, & Nahas, 2009). Orta belirti düzeyinde, bireylerin depresyona neden olabilen olumsuz yaşam deneyimleri ile başa çıkmasına yardımcı olması için psikolojik terapiye yönlendirilir. En yüksek noktada ise psikologlar, kadınlar ve erkekler ve kültürler arasında depresyon yaygınlığındaki farklılıkları araştırır. Bu cinsiyet ve kültürel farklılıklar depresyona sebep olan faktörlerinin iç yüzünü gösterir. Bütün belirti düzeyleri, biyolojiden insana, insandan kültüre, insan davranışlarının daha iyi anlaşılması için gereklidir.
Psikoloji Çalışmasının Zorlukları Psikolojik çalışmalar son derece karmaşıktır. Çünkü depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkları anlamak ve tedavi etmek kolay değildir.
Belirti Düzeyi
Temel Süreç
Örnekler Depresyon kısmen genetik olarak etkilenmiştir.
Düşük
Orta
Biyolojik
Kişilerarası
Depresyon,beyindeki nörotransmitterlerin eylemlerinden etkilenir. Depresyonda olan insanlar, onları olumsuz etkileyen olayları yorumlayabilirler. Psikoterapi insanlara bu konuda yardımcı olabilir. Kadınlar erkeklerden daha çok depresyona girerler.
Yüksek
Kültürel ve Sosyal
Depresyonun yaygınlığı, kültürlere ve tarihsel zaman periyodlarına göre değişir.
37
