KÜLTÜREL PSİKOLOJİ TARİHİ Sizin göreviniz karşılaştığınız nöral aktivitenin olup olmadığını belirlemektir. İşitme testinde verdiğiniz tepkiler, sinyal algılama analizi kullanılarak analiz edilebilir. Sinyal tespiti ayrılması için algılayıcının becerisini belirlemede kullanılan bir tekniktir (Macmillian&Creelman, 2005; Wickens, 2002). Her karar denemesi dört olası sonucu oluşturur : Bir ses olduğu zaman dinleyici olarak doğrudan “evet” derseniz bir başarı oluşur. Sinyal yoksa ve “evet” derseniz bu yanlış alarmdır. Diğer iki durumda hatalı ya da doğru rede “hayır” cevabı verirsiniz. Bir psikofizik deneyinden veri analizi iki ölçü oluşturur. Duyarlılık olarak bilinen bir ölçü, sinyallerin varlığını veya yokluğunu tespit etmek için bireyin gerçek becerisini ifade eder. Çok iyi işitmeye sahip olan insanlar, daha kötü işitmeye sahip olan insanlardan daha yüksek duyarlılığa sahip olacaklardır. Tepki yanlılığı denilen diğer ölçü, duyarlılığın bağımsız olan denemeleri için “evet” yanıtına davranışsal bir eğilimi ifade eder. Tıbbı teknisyenler kanserli tümörlerin varlığı için vücut görüntülerini gözlemlediğinde, sinyal tespitinin başka bir uygulaması meydana gelir. Yine hiç bir tümörün olmadığını belirleyen bir teknisyenin bir karavanası çok pahalıya mal olabilir. Fakat yanlış alarmların da bir maliyeti vardır. Teknisyenlerin verdiği nihai kararlar sinyalin kalitesine dayalıdır. Mutlak eşlilik üzerinde bu noktaya odaklanmamıza rağmen, ikinci önemli kriter uyaranlar arasındaki farklılıkları değerlendirmek için beceriyi ilgilendirir. Weber kanununun ilginç bir uygulaması bizim günlük alışveriş davranışımızda vardır. Ürünler arasındaki fiyat farkını algılama trendimiz sadece harcadığımız veya kazandığımız para miktarına bağlı değildir, aynı zamanda satın alma fiyatına göre kazandığımız para miktarına da bağlıdır. Örneğin; Bir marketten bir soda ya da çikolata almayı düşünüyorsanız ve bu ürünlerin fiyatları 1 ve 3 dolar arasında değişiyorsa, 3 dolarlık ürünün 1 dolarlık üründen daha fazla maliyeti olduğunu düşüneceksiniz. Fakat iki müzik sistemi arasında karşılaştırma yaptığınızı hayal edin. Ürünlerden biri 397 dolar diğeri ise 399 dolardır. Muhtemelen iki sistemin maliyetinin yaklaşık olarak aynı olmasına rağmen, ucuz olanı alarak 2 dolar tasarruf ettiğinizi düşüneceksiniz. Araştırma programlarının bir çeşidi, alt algısal uyarıcının en azından kısa süreli olarak kararlarımızı ve davranışlarımızı etkileyebileceğini buldu. Fakat alt algısal uyarıcının sunumunun bizim satın aldığımız ürünleri etkileyip etkilemediği psikolojide daha tartışmalı bir konu olmuştur. İlgili bir deneyde, Hollandalı üniversite öğrencileri BBBBBBBBB ya da BBBbBBBBB gibi ekran üzerinde sunulan harflerin bir dizesi olan bilgisayar çalışmalarının diğer serisini görüntülediler. Onların görüntüye dikkat ettiklerinden emin olmak için dizelerin küçük b içerip içermediğini not etmeleri istendi. Ancak harf dizelerinin herbirinden önce araştırmacılar Hollandada popüler içecek adı olan (Lipton Ice) ‘i ya da Lipton Ice (Npeic Tol) olarak aynı harfleri içeren bir kontrol dizesini sundular.
KÜLTÜREL PSİKOLOJİ TARİHİ öğrencilere “şimdi terasta oturuyor olsaydınız, Lipton Ice’i ne kadar olasılıkla sipariş ederdiniz?” gibi soruları yanıtlayarak onların ne kadar susuz olduklarını ve Lipton Ice içmek istediklerini belirtmeleri istendi. Araştırmacılar “Lipton Ice” kelimelerine maruz bırakılan öğrencilerin (ve özellikle susuz olduğunu belirtenler) kontrol kelimelerine maruz bırakılanlardan, onların Lipton Ice içeceklerini söylemelerinin çok daha anlamlı olduğunu buldular. Eğer bu etkili olsaydı, bu gibi prosedürler reklamcılar için bazı önemli avantajlara sahip olacaktı. Çünkü bu doğrudan tüketicilerin faaliyeti aksamadan ve tüketici ikna edildiğini bilmeden ürünlerini tanıtmak için olanlara izin verecektir. Bazı araştırma çalışmaları içinde kanıtlanmış olmasına rağmen, bilinçaltı reklamın etkinliği hala belirsizdir. Charles Trappey (1996), tüketici tercihleri üzerinde bilinç altı reklamın etkisini test eden 23 lider araştırma çalışmalarını birleştirdiği bir metaanaliz yapmıştır. Meta-analizin sonuçları, bilinçaltı reklamcılığın tüketici tercihleri üzerinde ihmal edilebilir bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Bilinçaltı reklamın etkisi için olan deliller zayıftır ve onun etkileri sadece bazı insanlar ve bazı durumlar içinde sınırlı olabilir. Ülkenizde bilinçaltı reklamlara izin verilse dahi günlük yaşantınızda bilinçaltından ikna edilme konusunda muhtemelen çok fazla endişelenmenize gerek yok. Ama bilinçaltı reklamcılık etkili olmasa bile yapılan ve kullanılan diğer dolaylı reklam teknikleri çok fazladır. Örneğin; Otomobil ve alkollü içecekler için olan birçok reklam cinsel içeriklidir. Dolaylı olarak cinsellik ile bu ürünleri ilişkilendirmek tüketiciyi teşvik eder. İnternette, popüler televizyon şovlarında ve filmlerde yer alan markaların görüntülerinin olduğu yerlerde her zamankinden daha sık “ürün yerleştirme” teknikleri vardır. Bir başka örnek ise; Görsel korteksin belirli alanları zarar gördüğü zaman bilinçdışı görmeler meydana gelir. Kör bakışlı insanlardan uyaranların neye benzediği ya da bu uyaranların tümünde mevcut olup olmadığını belirlemeleri sorulduğunda onlar şans seviyelerinden daha azında bunu göremezler ve birşey göremediklerini söylerler. Bununla birlikte onlara daha dolaylı sorular sorulduğu zaman doğru cevap vermeleri mümkündür. Örneğin; Kör bakışlı insanların doğru bir şekilde bir nesnenin konumunu veya yönünü belirlemesi mümkündür. Görünene göre, görsel deneyimlerin bilinçli raporları mümkün olmasa da hala geçerli olan paralel ve örtük bir süreç vardır.
Görme Öğrenme Hedefleri : 1-
Gözün temel yapılarını ve onların görmedeki rolünü tanımlayın.
Bu kelimeler katılımcıların onları göremeyeceği şekilde çok hızlı sunuldu. Ardından
2- Renklerin, şeklin, derinliğin ve hareketin işlenmesini de içeren çevredeki görsel uyarıları algılamak ve hissetmek için gözün ve görsel korteksin birlikte nasıl çalıştığını özetleyin.
72
73
