CYRK BEZ ZWIERZĄT Wiktor Brożbar
CZY WEGETARIANIZM RATUJE PRZYRODĘ? Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
Yahor Mishyn
DATY WAŻNOŚCI PRAWDY I MITY Oleksandr Korobov
DRODZY CZYTELNICY INTRO.MAGAZYNU! Temat ekologii rozpalał, rozpala i będzie rozpalał dyskusje na całym świecie. Świecie, o który ruch ekologiczny stara się troszczyć. Troska u osób, którym los Ziemi leży mocno na sercu, przejawia się w różnej maści działaniach zmierzających do tego, by ulżyć niebieskiej planecie. Aby ulgę przynieść, wpierw należy określić problemy na jej głowie będące. I tak w tym numerze Intro Magazynu nasza redakcja porusza tematy dotyczące m.in smogu, wyborów żywieniowych i losu zwierząt. Mocną reprezentację maja zwłaszcza te dwa ostatnie, najczęściej skupione wokół weganizmu i wegetarianizmu, które z kolei są jednym z rozwiązań, według naszych dziennikarzy, niektórych ekologicznych problemów. Będzie w Magazynie także o społecznych ambasadorach ekologii, którzy wykorzystują swoją popularność, aby przyrodzie pomóc. Nasza redakcja, może nie tak znana jak pewien aktor i uczennica na wagarach, ale wiedzą im z pewnością na ten temat nieustępująca, także swoją cegiełkę do uświadomienia dołożyła. Jako że uświadamianie orędowników i przeciwników swych ma, nie namawiam do niczego, bo prosto idę, ale zachęcić do od deski do deski przeczytania EKO Intro Magazynu mogę. I, niniejszym, czynię. Miłej lektury!
Red. wydania: Michał Mryczko
SPIS TREŚCI
04
Zanieczyszczone powietrze, czyli medialna opowieść o smogu
07
Testy na zwierzętach – historie eksperymentów i ich cele
10
Cyrk bez zwierząt
11
Wszystko o wegetarianizmie
13
Czy wegetarianizm ratuje przyrodę?
14
Jesteś tym, co jesz
15
Daty ważności – prawdy i mity
16
Znani ludzie dla ekologii
18
Jak pomóc naszej planecie?
REDAKCJA
WYDAWCA
Redaktor wydania: Michał Mryczko
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania
Opiekun merytoryczny:
z siedzibą w Rzeszowie
Iwona Leonowicz-Bukała Katedra Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej WSIiZ
Adres: ul. Sucharskiego 2, 35-225 Rzeszów Telefon: 17 866 11 11 Fax: +48 17 866 12 2 E-mail: wsoz@wsiz.rzeszow.pl
Skład:
Edyta Musiał
Ilustracje: Edyta Musiał, Faustyna Przywara
Autorzy wydania:
Iwona Leonowicz-Bukała, Monika Przydział, Mateusz Ciurkot, Wiktor Brożbar, Veronika Mickiewicz, Yahor Mishyn, Kinga Kopacz, Oleksandr Korobov, Kateryna Masich, Sandra Skubis Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
3
ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE, CZYLI MEDIALNA OPOWIEŚĆ O SMOGU
Zanieczyszczone powietrze, czyli medialna opowieść o smogu Monika Przydział Każdego roku, w okresie jesienno-zimowym, w mediach można spotkać mnóstwo publikacji na temat smogu. Problem zanieczyszczonego powietrza bardzo często poruszają także internetowe serwisy informacyjne, które są podstawowym źródłem wiedzy dla wielu ludzi w XXI wieku. Nasuwa się więc pytanie, jak wirtualne mediap rzedstawiają problem smogu oraz jakie są charakterystyczne cechy przekazów na ten temat? Na te i inne pytania pozwoliły odpowiedzieć badania, które stały się podstawą pracy magisterskiej.
Oczywistym jest, że media w znacznym stopniu wpływają na kształtowanie poglądów oraz opinii społeczeństwa, które swoją wiedzę opiera głównie na przekazach pochodzących ze środków masowego komunikowania. Schemat ten dotyczy również tematu zanieczyszczonego powietrza oraz wszystkich kwestii z nim związanych. W dyskusjach dotyczących smogu bardzo często można spotkać się ze schematycznym sposobem rozumowania, na który w pośredni sposób wpływają komunikaty medialne podejmujące ten temat. W konsekwencji prowadzi to do powstawania stereotypów, wśród których wymienić można np. nieodpowiedni opał, jako główną przyczynę smogu, nieudolność władz w zakresie walki o czyste powietrze czy utożsamianie smogu z wybranymi miejscami na mapie Polski.
CHARAKTERYSTYKA PROBLEMU BADAWCZEGO W celu dogłębnego zbadania sposobu prezentacji treści na temat smogu w internetowych serwisach informacyjnych przeprowadzono badania. Analizie poddano artykuły dotyczące zanieczyszczonego powietrza, opublikowane w serwisach Fakt 24 oraz RMF 24 w styczniu 2017, 2018 oraz 2019 roku. W sumie przebadano 127 przekazów odnoszących się do problemu zanieczyszczonego powietrza. Zebrany materiał oraz szczegółowe 4
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
analizy pozwoliły na ujawnienie pewnych zależności dotyczących sposobu prezentacji treści na temat smogu, a także na wyciągnięcie stosownych wniosków. Podstawową kwestią na której skupiono się w trakcie prowadzenia badań były podobieństwa i różnice w prowadzeniu dyskursu na temat smogu przez analizowane portale oraz ogólny charakter badanych przekazów.
SMOG JAKO MEDIA EVENT Po przeprowadzeniu badań okazało się, że temat smogu jest szczególnie zauważalny w mediach w okresie jesienno-zimowym. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że czas ten związany jest z okresem grzewczym panującym wtedy w Polsce, który w bezpośredni sposób wpływa na jakość powietrza, co również zostało uwzględnione w analizowanych treściach. Zatem śmiało można wysnuć wniosek, że temat smogu w polskich mediach przyjmuje cechy charakterystyczne dla tzw. media event, czyli zjawiska, które w najprostszy sposób zdefiniować można jako wydarzenie, temat bądź sytuację, która budzi szczególne zainteresowanie mediów w danym okresie. Co ważne, wprzypadku tematu smogu, dochodzi do pewnego rodzaju marginalizacji kwestii związanych z zanieczyszczonym powietrzem w okresie wiosennym i letnim. W tym Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE, CZYLI MEDIALNA OPOWIEŚĆ O SMOGU
czasie w mediach pojawia się niewielka ilość przekazów poruszających problem smogu. Tymczasem badania prowadzone przez instytucje oraz organizacje działające na rzecz poprawy jakości powietrza dowodzą, że smog występuje w Polsce przez cały rok, bez względu na porę roku. Zmienia się tylko jego odczuwanie przez człowieka, a także liczba informacji o tym problemie pojawiająca się w środkach masowego komunikowania. Zatem schemat działania mediów w przypadku tematu smogu może przyczynić się do powstawania pewnych stereotypów w tym zakresie oraz głęboko zakorzenić w głowie odbiorcy przekonanie, że zanieczyszczone powietrze to problem określonych pór roku.
RÓŻNE OBLICZA TEMATU SMOGU Istotnym elementem analizy przekazów na temat smogu jest również ich szczegółowa tematyka oraz poruszana przez nie problematyka. Przeprowadzone badania wykazały, że w artykułach odnoszących się do zanieczyszczonego powietrza głownie dominują kwestie związane z działaniami antysmogowymi oraz ostrzeżeniami przed zanieczyszczonym powietrzem. Znikomą
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
ilość stanowią teksty, które szczegółowo wyjaśniałyby przyczyny powstawania smogu oraz informowałyby o skutkach obecności szkodliwych pyłów w atmosferze. Co więcej, okazuje się, że najmniejszą liczbę artykułów w obydwu mediach stanowią te, w których można znaleźć informacje na temat szkodliwości smogu dla zdrowia. Może wydawać się to dziwne i nielogiczne, szczególnie że główną przyczyną walki ze smogiem jest jego negatywny, wręcz chorobotwórczy wpływ na ludzki organizm. Zatem media powinny skupić największą uwagę na tych aspektach. Odwrotny stan rzeczy jest najprawdopodobniej związany ze specyfiką analizowanych mediów. Otóż obydwa portale działają w Internecie, a ich przekazy są bezpłatnie dostępne dla wszystkich użytkowników. Dlatego też muszą być one tak skonstruowane, aby przyciągnąć jak największą liczbę odbiorców. Nierzadko jest to związane z ich sensacyjnym, szokującym charakterem, a także niewielką ilością rzetelnych treści. Podsumowując, z badań wynika, że przekazy w analizowanych mediach poruszają podobną tematykę oraz skupiają się tylko na niektórych aspektach smogu.
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
5
ZANIECZYSZCZONE POWIETRZE, CZYLI MEDIALNA OPOWIEŚĆ O SMOGU
EMOCJONALNY CHARAKTER PRZEKAZÓW Rozważając kwestie związane z tematyką analizowanych przekazów, warto zwrócić również uwagę na ich wydźwięk emocjonalny, który w większości przypadków jest negatywny. W artykułach najczęściej można spotkać informacje ostrzegające odbiorców przed smogiem występującym w danym miejscu, ale także treści, które krytycznie odnoszą się do antysmogowych działań władz. Co więcej, komunikatom, które zawierają wszelkie działania zmierzające do poprawy jakości powietrza, zazwyczaj towarzyszą informacje o kosztach, jakie musi ponieść społeczeństwo w tym zakresie. Zatem istnieje ryzyko, że odbiorca, który spotka się z tego typu przekazami, utożsami walkę ze smogiem jako kosztowne oraz niepewne przedsięwzięcie. Co więcej, osoba mająca kontakt z tego typu publikacjami może zacząć sprowadzać wszelkie działania ekologiczne do sporych wydatków, które będzie musiała ponieść, aby oddychać czystym powietrzem. Można więc stwierdzić, że przekazy dostępne w analizowanych serwisach nie wpływają pozytywnie na świadomość ekologiczną odbiorców, a jedynie pogłębiają pewne stereotypy w tym zakresie oraz wprowadzają atmosferę strachu. Idąc dalej, można wnioskować, że odbiorca mający stały kontakt z tego typu publikacjami zostanie zamknięty w pewnej bańce informacyjnej, która ograniczy jego wiedzę, świadomość oraz orientację odnoszącą się do tematyki smogu.
problem smogu tylko w odniesieniu do wybranych regionów, poniekąd zakłamują rzeczywistość i przyczyniają się do powstawania stereotypów w tym zakresie. Co ważne, tego typu zachowanie może w znaczący sposób wpłynąć na świadomość ekologiczną oraz wiedzę odbiorców na temat zanieczyszczonego powietrza. Podsumowując, przeprowadzone badania pozwoliły ustalić, że mimo iż analizowane media posiadają odmienną specyfikę, to w podobny sposób przedstawiają temat smogu. Zazwyczaj jest on sprowadzony do ostrzeżeń o przekroczonych normach jakości powietrza w wybranych miejscach oraz pojawia się tylko w okresie jesienno-zimowym. Co więcej, w badanych przekazach na próżno szukać wyczerpujących i rzetelnych informacji na temat przyczyn i skutków obecności smogu w Polsce. Znaleźć tam można jedynie krótkie i powierzchowne informacje, które bardziej straszą odbiorcę przed kosztami walki ze smogiem niż konsekwencjami jego występowania, co na pewno nie wpływa pozytywnie na świadomość ekologiczną społeczeństwa.
STOLICE SMOGU Przeprowadzone analizy pozwoliły również ustalić, że problem smogu w badanych mediach jest najczęściej odnoszony do konkretnych regionów Polski. W wielu artykułach zanieczyszczone powietrze opisywane jest w kontekście dużych aglomeracji miejskich, takich jak Kraków, Warszawa czy Katowice. Miasta te bardzo często wymieniane są w publikacjach na temat szkodliwych pyłów znajdujących się w atmosferze, co uczyniło je swego rodzaju „stolicami smogu”. Badane media znacznie mniej uwagi poświęcają innym miejscom w Polsce. Tymczasem okazuje się, że smog to problem ogólnopolski, który dotyka niemal całej powierzchni kraju. Dane pochodzące z niezależnych organizacji zajmujących się badaniami czystości powietrza jednoznacznie wskazują, że Polska jest krajem, w którym normy jakości powietrza są przekroczone w prawie wszystkich regionach. Zatem media, prezentując
6
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
TESTY NA ZWIERZĘTACH - HISTORIE EKSPERYMENTÓW I ICH CELE
Testy na zwierzętach – historie eksperymentów i ich cele Mateusz Ciurkot Testy przeprowadza się w różnych dziedzinach przemysłu. Dla przykładu: firma kosmetyczna najpierw ustala, czy produkt nie podrażnia skóry bądź nie wywołuje efektów ubocznych. Oczywiście najpierw należy znaleźć obiekt testów. Tymi najczęściej są zwierzęta, i to nie tylko szczury bądź świnki morskie. Testy przeprowadza się na wszelkiej maści ssakach, głównie na królikach, psach, kotach a nawet małpach. Jednak są to „ofiary” nie tylko przyszłych pomadek i kremów. Zwierzęta zostają również obiektami badań medycznych i wojskowych. Testy przeprowadzone na zwierzętach nie są współczesnym wymysłem. Badania nad innymi niż człowiek stworzeniami przeprowadzano już w starożytności. Anatomią zwierząt interesował się wielki grecki myśliciel Arystoteles. Natomiast pierwszą wiwisekcję przeprowadził Erasistratos z Keos. Jednak to rzymskiego lekarza Galena ochrzczono mianem ojca badań nad zwierzętami. Udowodnił on istnienie krwi w naczyniach. Za pomocą wiwisekcji małp i świń tworzył obraz ludzkiej anatomii. Wiwisekcje w czasach nowożytnych nabrały waloru edukacyjnego, a nawet rozrywkowego. Publicznie prezentowano narządy wewnętrzne różnorodnych zwierząt. To właśnie w tym okresie angielski biolog William Harvey odkrył funkcje serca. Jednak to w XX wieku doszło do dynamicznego rozwoju przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego. Ponad milion zwierząt padło ofiarom testów różnych nowoodkrytych substancji. Jednak stworzenia te ucierpiały nie tylko w wyniku badań nad kosmetykami. Również wykorzystano liczne zwierzęta w celach wojskowych, bowiem w tym wieku doszło do najkrwawszego konfliktu zbrojnego w dziejach ludzkości – II Wojny Światowej.
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
ZWIERZĘTA W SŁUŻBIE WOJSKOWEJ Najczęściej wykorzystywanym zwierzęciem był najlepszy czworonożny przyjaciel człowieka – pies. Rosjanie, dla przykładu, obkładali psy bombami z nietypowym zapalnikiem. Liczyli bowiem, że te wczołgają się pod czołg wroga. W ten sposób usuwał się zapalnik przytwierdzony na plecach, a pies z ładunkiem eksplodował. Zaniechano tych samobójczych misji, ponieważ psy nie kwapiły się, aby wbiec pod niemiecki czołg. Wracały z powrotem do Rosjan, w wyniku czego odniesiono wielkie straty. Innymi zwierzętami wykorzystanymi militarnie były ptaki, głównie gołębie. Utworzono nawet korpus gołębi, w celu przepływu informacji o powodzeniu operacji D-Day (Lądowanie w Normandii, czerwiec 1944r.). Wykorzystano je również do lokalizowania terenów skażonymi trującymi substancjami. Martwe ptaki oznaczały występowanie na terenie trujących gazów. Również zwierzęta wodne, takie jak delfiny, wykorzystano licznie do celów wojskowych, np. do wynajdowania podwodnych min. Dużo brutalniej traktuje się (nawet po dziś dzień) świnie i różne naczelne. Te służą jako worki treningowe. Czasem wykorzystuje się je w celu sprawdzenia działania nowych substancji bojowych lub materiałów wybuchowych. Jeden z takich eksperymentów obrócił się przeciwko amerykańskim naukowcom. Testowano wtedy nietoperze bomby, w ramach Projektu X-Ray, który miały na celu spalenie licznych japońskich wiosek. Wybrano do tego specjalny gatunek nietoperzy. Podczas testów w 1943 r. jedna z klatek z nietoperzami została nieprawidłowo zamknięta i doszło do spalenia placówki badawczej. Nie był to główny powód zakończenia projektu. Prace szły zbyt wolno i Projekt X-Ray został zastąpiony Projektem Manhattan (bomba atomowa). Pomysłodawca bomb z nietoperza – Lytle Adams stwierdził, że jego projekt
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
7
TESTY NA ZWIERZĘTACH - HISTORIE EKSPERYMENTÓW I ICH CELE
mógłby być tak samo skuteczny jak bomba atomowa, jednak bez jej straszliwych skutków. Ponoć wygłosił przy tym słowa: „Pomyślcie o tysiącach pożarów wybuchających jednocześnie w promieniu 60 kilometrów od każdej zrzuconej bomby. Japonia zostałaby zniszczona, ale przy bardzo małych stratach w ludziach.”
W ten sposób można sprawdzić toksyczność danego produktu. Czasem zwierzę jest również zabijane po krótkim czasie od wykonania testu. Sekcja wykazuje dokładne działanie preparatu. Są to tylko nieliczne przykłady badań wielkich koncernów farmaceutycznych, których produkty możemy znaleźć na półkach każdego sklepu.
DZISIEJSZE TESTY NA ZWIERZĘTACH
Co właściwie daje nam jakikolwiek test na zwierzęciu? Niewiele – przede wszystkim nie mamy pewności, że ten sam produkt sprawdzony na jednym stworzeniu wywoła ten sam skutek na człowieku. Bezpieczeństwa wszelakich produktów są zatwierdzone dopiero, kiedy przez wiele lat goszczą na naszych półkach sklepowych i nie szkodzą ludziom. Co więcej, mamy wiele sprawdzonych już surowców, a na ich wyczerpanie nie możemy narzekać. Przez to badanie nowych surowców wytwarzanych chemicznie nie jest konieczne i służy bardziej w celach osiągnięcia wyższych zysków niskim kosztem niż faktycznie klientowi. Jest to spowodowane między innymi przez to, że substancje chemiczne tworzą nowe uczulenia. Co więcej istnieją nowe alternatywne metody badań polegające na np. podaniu nowego preparatu na kulturę tkanki symulującą tkankę ludzką.
Dopiero rok 1959 przyniósł niemałą ulgę dla zwierząt. Dwóch brytyjskich zoologów – William Russell i Rex Burch, ogłosiło zasadę 3R. Pochodzi ona od angielskich słów Replacement (zastąpienie), Reduction (ograniczenie) i Refinement (udoskonalenie). Zasada ta ogranicza cierpienie i same testy na zwierzętach, jednak wciąż ich nie zakazuje. W Polsce i innych krajach Unii Europejskiej jest całkowity zakaz testowania kosmetyków na zwierzętach. Nadal można prowadzić testy mające na celu poprawę hodowli, zapobiegania chorób u zwierząt bądź roślin jak i ochrony środowiska naturalnego. Niestety są to tylko normy prawne obowiązujące na terenie UE. W dalszym ciągu wielkie firmy farmaceutyczne, prowadzące sprzedaż na skalę światową, wykonują testy swoich kosmetyków na zwierzętach, ale w ośrodkach poza europejskich. Tu tkwi cały haczyk. Prowadząc sprzedaż na skalę międzynarodową, firma może pozwolić sobie na prowadzenie badań np. w Chinach. Jednocześnie sprzedają produkt tego samego gatunku w dowolnym kraju w UE, w tym w Polsce. Przez to, że badanie nie odbywa się na terenie objętym zakazem, na stronie oddziału firmy w kraju europejskim zawsze znajdziemy stwierdzenie: „Kosmetyk nie był testowany na zwierzętach”. Niestety, w ten sposób stajemy się ofiarami oszustwa. Firma testuje np. tolerancje dla błony śluzowej oka. Do tego testu potrzebuje królika, bowiem nie posiada on gruczołów łzowych. Badacze wcierają substancję w oko zwierzęcia, a następnie zabezpieczają królika tak, aby ten nie mógł jej usunąć. Naukowcy w tym czasie obserwują zjawiska zachodzące w oku bezbronnego stworzenia. Do innego testu, tym razem na podrażnienie skóry, goli się zwierzę z sierści i okalecza (tutaj oprócz królików goszczą również psy i koty). Następnie podaje się preparat na ranę i obserwuje dalsze skutki. Zresztą, w innym teście nawet nie trzeba ranić zwierzęcia. Kosmetyk można podać w pokarmie, który spożywa obiekt badań.
8
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
Producenci nie poprzestaną badań na zwierzętach. Głównym argumentem jest to, że wszelkie alternatywne metody nie są jeszcze zatwierdzone przez władze ustawodawczą. Dodatkowo padają stwierdzenia, że to samo prawo wymaga od nich wyników badań przeprowadzonych na zwierzętach. Jednak jest to tylko alibi. Tak naprawdę nie ma w żadnej ustawie wzmianki o tym, że takie badanie jest wymagane, aby produkt mógł wejść do obiegu na rynek (chyba że to lek lub chemikalia). Jednocześnie nie mamy sprecyzowanych dokładnych metod jakimi dany środek ma zostać poddany, aby mógł się znaleźć w sprzedaży. Daje to producentom pewne przyzwolenie do eksperymentów na zwierzętach.
WALKA Z BRUTALNYM TRAKTOWANIEM ZWIERZĄT Możemy jednak w znacznym stopniu sprzeciwić się takim eksperymentom. Wystarczy dokładnie sprawdzić informacje dotyczące badań prowadzonych przez firmę. Niestety nie wystarczy sprawdzić oficjalnej strony danej firmy, gdyż te korzystają z wcześniej wymienionego podstępu. Tutaj powinniśmy sięgnąć po spisy firm, które takich testów nie przeprowadzają.
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
TESTY NA ZWIERZĘTACH - HISTORIE EKSPERYMENTÓW I ICH CELE
Z pomocą przychodzą nam zarejestrowane związki ochrony zwierząt. Dokonują one gruntownej analizy działań prowadzonych przez daną firmę w wszystkich placówkach na świecie. Takowe listy są regularnie aktualizowane i znajdują się na nich produkty, których skuteczności nie badano kosztem innego stworzenia. Inną rzecz, jaką możemy zrobić, to nagłaśnianie problemu. Wątki tych i innych testów są masowo pomijane. W historii ludzkości znajdziemy liczne ofiary wśród przedstawicieli różnych gatunków istnień. Często też nie podchodzimy do tych tematów poważnie i je ignorujemy. Tłumaczymy się tym, że nie dotyczy
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
nas to zjawisko, bo dzieje się daleko od nas. Niestety to żadna wymówka. To, że problemu nie widzimy, nie oznacza też, że go nie ma. Ignorując czyjeś cierpienie, jednocześnie niemo się na nie zgadzamy. Nie powinniśmy zgadzać się na krzywdę innych. Miliony zwierząt cierpią, tylko po to, abyś w przyszłości mógł użyć kolejnego kremu lub tuszu do rzęs. Przez to nie szanujemy zwierząt, które są elementem przyrody. A nie szanując przyrody – nie szanujemy siebie.
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
9
CYRK BEZ ZWIERZĄT
Cyrk bez zwierząt Wiktor Brożbar Los zwierząt w cyrku był ostatnio tematem wielu tekstów i rozmów. Ludzie zrozumieli absurdalność wykorzystywania zwierząt w tego typu zabawie. Ból, strach, cierpienie – to nieodłączne elementy życia w cyrku. Nie jest on miejscem, które zapewnia realizowanie podstawowych potrzeb przebywających w nim istot. Wyobraź sobie życie za kratkami. Każdy twój dzień to męki, tortury, znęcanie się i bicie, głód. Nigdy nie wiesz, czy dożyjesz jutra. Twoje życie zależy od innych. Za każdym razem, gdy opuszczasz granice swojej klatki, jesteś zmuszony ryzykować własnym zdrowiem i życiem dla rozrywki innych. To przerażające, prawda? Nawet w więzieniu warunki wydają się bardziej humanitarne niż tu. Najgorsze jest to, że takie miejsce faktycznie istnieje i jest o wiele bliżej, niż ci się wydaje. Co więcej, jako dzieci wszyscy się nim zachwycaliśmy. Od długiego czasu różne światowe organizacje zajmujące się dobrem zwierząt walczą z cyrkami, w których wykorzystuje się zwierzęta jako rozrywkę. Kilka lat temu nad tym tematem pochylono się również w Polsce. W PRL-u cyrk był własnością państwa. Dopiero w latach 90-tych zaczęły powstawać pierwsze prywatne. Obecnie w kraju istnieje kilkanaście cyrków, które wykorzystują w swoich przedstawieniach zwierzęta. Ogólną liczbę zwierząt występujących w polskich cyrkach w sezonie 2016 szacuje się na około 200250 osobników. W związku z tym w Polsce rozpoczęto kampanię „Cyrk Bez Zwierząt”. Jej celem jest wprowadzenie prawnego zakazu ich wykorzystywania w tych miejscach. Kampania prezentuje fakty przedstawiające wykorzystywanie zwierząt. - Zwierzęta nie przebywają w cyrku z własnej woli – pracują niewolniczo dla ludzi, którzy zarabiają kosztem ich cierpienia. Dzikie zwierzęta, oderwane od naturalnego środowiska i własnego stada, przetrzymuje się w ciasnych klatkach lub przywiązane łańcuchami na niewielkich wybiegach. Podczas sezonu przewożone są z miasta do iasta, co jest dla nich źródłem stresu. Duże koty spędzają nawet
10
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
do 99% swojego życia w małej klatce: podczas transportu, postoju i w kwaterach zimowych. Jedyne chwile, w których opuszczają stalowe więzienie, to czas przeznaczony na tresurę i wyjście na arenę. Wiele zwierząt, np. słonie, niedźwiedzie czy tygrysy, choruje psychicznie z braku potrzebnej do normalnego życia przestrzeni, przejawiając zachowania stereotypowe, takie jak (łatwe do zaobserwowania, kiedy wyjdzie się na tyły cyrku) zataczanie się, ustawiczne kiwanie głową, czy bezustanne kręcenie się z jednej strony klatki na drugą. Gatunki naczelne, które normalnie żyją w grupach społecznych, w cyrku przebywają w izolacji i samotności, co poważnie odbija się na ich zdrowiu psychicznym i fizycznym - mówią przedstawiciele kampanii. Opiekując się zwierzętami, właściciele cyrku muszą wziąć pod uwagę wiele niuansów: rytmy biologiczne, cechy gatunkowe, naturalne zapotrzebowanie na żywność, wodę i sen. W praktyce jednak tego nie robią. Zwierzęta cyrkowe żyją w małych, ciasnych klatkach, najczęściej zamkniętych. Jedynym, co im pozostało, to leżeć lub stać w jednym miejscu, dopóki nie zostaną „zaproszone” na regularny trening. Większość cyrków jest „mobilnych” – jeżdżą z miejsca na miejsce przez cały rok, co oznacza, że zwierzęta ciągle są zmuszone do pokonywania dużych odległości w ciasnych furgonetkach, bez dostępu do świeżego powietrza. Trening to materiał na osobną historię. Artyści cyrkowi często przekraczają granicę - zwierzęta głodują, są bite metalowymi patykami, biczami i paralizatorami. Jest to dla nich prawdziwy stres, który prowadzi do urazu psychicznego i skraca przewidywaną długość życia. Punktem kulminacyjnym tego horroru są okrutne akrobacje, takie jak skoki przez pierścień ognia. Wiele osób uważa, że cyrk nie może istnieć bez zwierząt, a wraz z zakazem zniknie jego istota. To stereotypowe myślenie nie jest jednak poprawne. Współczesny świat udowadnia, że jest pole do kreatywności. Uderzającym przykładem nowego, nowoczesnego i odnoszącego sukcesy cyrku jest Cirque du Soleil, który nie wykorzystuje zwierząt w programie. Łączy on
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
WSZYSTKO O WEGETARIANIZMIE
harmonijnie sztuke cyrkową z elementami muzycznymi i profesjonalną choreografią.
Sztuka cyrkowa może być piękna, ale wtedy, gdy tworzona jest przez artystów, którzy z własnego wyboru trenują i prezentują swoje umiejętności. Żonglerka, szczudlarstwo, balansowanie na linie czy akrobatyka są widowiskowe i zapewniają rozrywkę dla całej rodziny.
Wszystko o wegetarianizmie Veronika Mickiewicz Dzisiaj wiele osób myśli o zdrowiu, próbuje znaleźć dla siebie coś nowego. W Internecie i czasopismach publikowanych jest wiele artykułów na temat zdrowia: diety do korygowania sylwetki, diety odchudzące, diety dla poprawy zdrowia psychicznego. Wraz z nimi pojawiła się informacja na temat wegetarianizmu — nowej i korzystnej ścieżki życia. Jednak pojęcie „wegetarianizm” stało się popularne dopiero w ostatnich czasach. Czy wiemy o nim wszystko? Wegetarianizm polega na świadomym wykluczeniu mięsa, ryb i owoców morza z codziennej diety. Ten sposób odżywiania może wynikać ze względów środowiskowych, zdrowotnych, ekologicznych lub moralnych. Większość wegetarian unika również ryb i owoców morza, a niektórzy rezygnują z produktów pochodzenia zwierzęcego. Co więcej, jest to świadoma odmowa wyrządzenia krzywdy innej istocie. Nikt nie myśli o tym, jak mięso trafiło na stół i nikt nie wie, jaką za to cenę płaci Ziemia oraz ludzkie zdrowie. Mięso często się psuje, przez co zmuszeni jesteśmy je wyrzucać. Aby produkt był jak najdłużej zdatny do spożycia, dodaje się do niego hormony i antybiotyki, które szkodzą ludzkiemu organizmowi, zaburzają metabolizm i osłabiają odporność. Miliardy zwierząt są zabijane w ubojniach, po czym trafiają na nasz stół. Warunki, w których trzymane są zwierzęta, nie gwarantują dobrego zdrowia. Choroby i robaki nie są najgorszą rzeczą, która może się znajdować w takim jedzeniu. Co jedzą wegetarianie? Ich menu zależy przede wszystkim od wybranej odmiany wegetarianizmu. Oto niektóre z nich:
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
• Laktoowowegetarianizm – to najpopu-
larniejsza forma wegetarianizmu. Z diety wyłączone jest mięso, jednak niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak nabiał czy miód, mogą być spożywane.
• Owowegetarianizm – to bezmięsna dieta,
która dopuszcza spożywanie jajek jako jedynych produktów pochodzenia zwierzęcego. • Weganizm – to radykalna odmiana wegetarianizmu. Weganie rezygnują ze wszystkich produktów, które pochodzą od zwierząt, nie spożywają więc mleka, serów, jajek czy miodu.
• Frutarianizm – to wegetarianizm w bar-
dzo zaostrzonej formie. Frutarianie rezygnują z mięsa na rzecz świeżych owoców, warzyw oraz niektórych orzechów i nasion.
• Pescowegetarianizm – to wegetarianizm
dopuszczający spożywanie ryb w diecie. Należy zauważyć, że bardzo dużo osób uznaje wegetarian za osoby jedzące mięso z ryb, tymczasem tak nie jest. Dlatego pescowegetarianizm jest właściwym nazewnictwem dla osób stosujących dietę wegetariańską uwzględniającą ryby w swoim jadłospisie.
FAKTY NA TEMAT WEGETARIANIZMU: • Wegetarianizm jest przyjazny dla środowiska
Nie wszyscy myślą o tym, że hodowla zwierząt, szczególnie w dzisiejszej skali, powoduje poważne szkody dla środowiska. Produkcja i przetwarzanie roślin wymaga znacznie mniejszej powierzchni i dodatkowych zasobów.
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
11
WSZYSTKO O WEGETARIANIZMIE
• Wegetarianizm a odchudzanie
Rezygnacja z produktów mięsnych nie jest panaceum na otyłość, ale wiele niezależnych badań dowodzi, że wegetariański styl odżywiania przyspiesza metabolizm średnio o 16%. Przy długotrwałym stosowaniu takiej diety waga nieuchronnie zacznie spadać, pomimo obecności w niej takich wysokokalorycznych produktów jak orzechy i zboża.
• Ankieta wśród studentów WSIiZ
W 2019 roku przeprowadzono mini-ankietę wśród studentów WSIiZ. Na podstawie wyników możemy przypuszczać, że temat wegetarianizmu jest mało istotny wśród studentów. Ktoś odpowiedział nie, ktoś tak, a wiele osób wybrało swoją odpowiedź i napisało, że próbują. Możemy założyć, że w 2020 roku będzie więcej wegetarian.
• Znani wegetarianie
Pitagoras był pierwszym wegetarianinem , a przez długi czas termin „dieta Pitagorasa” oznaczał dietę opartą na pokarmach roślinnych. Innymi znanymi zwolennikami tego stylu żywienia byli Leonardo da Vinci i Adolf Hitler. Benjamin Franklin również był wegetarianinem, ale zostając prezydentem Ameryki powrócił do jedzenia mieszanego. • 1 październik– ŚwiatowyDzień wegetarianizmu Zgodnie z tradycją, na całym świecie w tym dniu odbywają się flash moby, wzywając do opieki nad zwierzętami i nie używać ich do jedzenia. Większość restauracji i kawiarni oferuje gościom wegetariańskie menu i desery owocowe. Na plenerowych zajęciach organizowane są warsztaty kulinarne, w których ugotowane są najlepsze dania wegetariańskie.
Czy jest Pan/Pani wegetarianinem/wegetarianką? INNA ODPOWIEDŹ
TAK
444 odpowiedzi 92,3 % - Nie 6,1% - Tak 1,6% - Inna odpowiedź:
NIE
• Staram się być • Raz w tygodniu • Ograniczam spożycie mięsa • Okazjonalni (raz na 2 miesiące) • Jestem wegetarianinem ale jem mięso od czasu do czasu • Ograniczam znacznie spożycie mięsa • Nie, ponieważ jestem zdrowy psychicznie
12
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
CZY WEGETARIANIZM RATUJE PRZYRODĘ?
Czy wegetarianizm ratuje przyrodę? Yahor Mishyn Temat wegetarianizmu nadal wywołuje spory. Podczas gdy jedni świadomie rezygnują z mięsa lub produktów pochodzenia zwierzęcego z powodów etycznych, inni ten wybór potępiają. Powstaje pytanie, co jest bardziej przydatne dla natury — rezygnacja z mięsa czy z ubrań stworzonych z naturalnych skór i futer? Hodowla zwierząt bardziej szkodzi naturze niż rolnictwo. Według danych ONZ jest ona powodem emisji 14,5 % wszystkich gazów cieplarnianych do atmosfery — to więcej, niż emisja powodowana przez samochody, pociągi, statki i samoloty razem wzięte. Podobnie jest z ilością wody poświęconej produkcji towarów lub świadczeniu usług. Badacz Arjen Hoekstra zauważa, że ślad wodny wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego jest zawsze wyższy niż ślad wodny produktów roślinnych. Przy czym nie jest to woda, którą wykorzystuje się na produkcję mięsa i mleka, a płyn, który jest używany do uprawy paszy dla bydła. Na karmę przeznaczanych jest około 40 % wszystkich zbóż uprawianych na świecie — łatwo sobie wyobrazić ilu ludzi można by było dzięki nim wykarmić. Oczywiście, nie można powiedzieć, że tylko przemysł mięsny wyrządza krzywdę naturze. Wycinanie lasów dla potrzeb rolnictwa również wpływa na klimat ( drzewa pochłaniają dwutlenek węgla), a pola ryżowe są dużym źródłem emisji metanu. Przez rolnictwo giną także zwierzęta. Oranie pól i zbieranie plonów zabija wiele gryzoni, węży, jaszczurek i innych małych zwierząt. Wegetarianizm również może powodować szkody dla środowiska. Jeśli, na przykład, zastąpimy w diecie kurczaka serem, to emisja dwutlenku węgla wzrośnie — hodowla krów wpływa na środowisko gorzej niż hodowla kur. Połów ryb, a to ważna część wegetarianizmu, może rodzić pewne etyczne wątpliwości — w pogoni
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
za niską ceną wielu producentów drastycznie obniża warunki hodowli. Ponadto, hodowla niektórych gatunków ryb wymaga dużych zasobów — na przykład do wykarmienia kilograma łososia potrzeba aż pięć kilogramów innych ryb! Najwięcej wody zużywa się przy produkcji wołowiny. Mięso kozie wymaga jej prawie dwa, a wieprzowe prawie trzy razy mniej. Ciekawym jest, że ilość wody potrzebna do produkcji orzechów jest większa niż do produkcji prawie wszystkich rodzajów mięsa, oprócz wspomnianej już wołowiny. Oczywiście, orzechów jemy o wiele mniej niż mięsa, ale gdy przejdziemy na wegetarianizm, ta tendencja może się zmienić. Kolejny duży spór na temat ochrony praw zwierząt skupia się wokół ubrań. Skórzane rzeczy mają swoje zalety – przede wszystkim są one zazwyczaj trwalsze od sztucznych odpowiedników, a akże, wedle wielu osób, z biegiem lat akcesoria skórzane zyskują na wyglądzie. Materiały syntetyczne, w przeciwieństwie do skóry naturalnej, rozkładają się przez tysiąclecia. Ponadto, jak zauważa Gwendolyn Huswest, profesor Texas State University, „większość krów zabija się nie po to, aby stały się workiem” — do tworzenia odzieży używana jest skóra krów hodowanych dla mięsa i mleka. Futro często też nie jest nieszkodliwym wyborem – w procesie produkcji często używa się akrylu, który jest jednym z najmniej przyjaznych dla środowiska materiałów. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co jest dobre dla środowiska, a co nie. Wszystko zależy od Twoich wyborów i priorytetów. Jedno jest pewne – do zakupów, tych spożywczych i odzieżowych, warto podchodzić świadomie. To najprostszy sposób, aby pomóc naszej planecie.
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
13
JESTEŚ TYM CO JESZ
Jesteś tym co jesz Kinga Kopacz W obecnych czasach wszystko skupia się na tym, by było szybko, łatwo i prosto, a przede wszystkim – z zyskiem dla sprzedającego. Nie inaczej jest z jedzeniem. Żywność przetworzona czy żywność ekologiczna? Warto przepłacać, czy lepiej mieć więcej za mniej? Występują dwa typy żywności: przetworzona, w której znajduje się GMO, pestycydy, nawozy sztuczne i wiele innych konserwantów, takie jak polepszacze smaku czy emulgatory, które zapewniają długa datę ważności, oraz żywność ekologiczna bazująca na naturalnej produkcji prowadzonej w gospodarstwie ekologicznym. Termin „zdrowa żywność” może wprowadzać konsumenta w błąd, ponieważ określa najczęściej żywność konwencjonalną, w której znajdują się pestycydy, azotany czy azotyny, które ze zdrowiem nie mają nic wspólnego. Żywność ma ogromny wpływ na życie człowieka. Produkty przetworzone, które znajdują się na każdej sklepowej półce, prowadzą do wielu nieprzyjemnych schorzeń, takich jak: otyłość, cukrzyca, alergia, zaburzenia pracy jelit i PH organizmu. Niekorzystnie wypływają także na zdrowie serca, podwyższają ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, a dodatkowo przyśpieszają proces starzenia się. Wiele osób nie ma świadomości, że niezdrowe jedzenie ma aż taki wpływ na organizm. Żywność przetworzona ma jeden cel - zagłuszyć głód. Musimy jednak pamiętać, że tym sposobem nie dostarczamy organizmowi należytej porcji wartości odżywczych, które w tego typu pożywieniu występują jedynie w śladowej ilości. Żywność, która trafia do naszego żołądka, powinna dostarczać nam sił do codziennego funkcjonowania. Dietetycy i ekolodzy przedstawiają wskazówki, które pomogą nam przejść na zdrowszy styl życia. Na początku warto zapoznawać się z każdą etykietką produktu - im mniej napisane, tym lepiej. Jeżeli spis składników jest długi, to z góry można zakładać, że nie jest to zdrowy produkt. W sklepach ekologicznych znajdują się produkty najczęściej trzyskładnikowe. Właśnie takie 14
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
powinniśmy wybierać, ponieważ nie są przetworzone i zawierają niezbędne składniki odżywcze. Wielu producentów na opakowaniach produktu pisze, że ich produkt jest tani i ekologiczny. Jeśli produkt jest tani, to nie znaczy, że jest dobry jakościowo. Warto zatem sprawdzać, czy faktycznie tak jest. Cena ma zachęcić do kupna, ale nie kosztem zdrowia. Produkty w sklepach ekologicznych podlegają ścisłym rygorom prawnym i kontroli, dlatego mamy pewność, że jeśli producent zapewni, że jest to „eko” produkt, to nie będzie to tylko chwyt reklamowy. Ceny produktów ekologicznych i tych, które znajdziemy w tradycyjnych sklepach, diametralnie się różnią. Mimo wszystko każdy człowiek na świecie chce żyć zdrowo, dlatego warto wybierać bio produkty, aby czuć się lepiej i nie wzbogacać przemysłu farmaceutycznego. W dzisiejszych czasach zapotrzebowanie na jedzenie jest ogromne. Producenci najczęściej produkują żywność przetworzoną, ponieważ oszczędzają tym sposobem czas i pieniądze. Dawniej nie było takich problemów – wybór był o wiele uboższy. Ludzie, mimo że w tamtych czasach nie mieli tylu produktów co teraz, mogli sobie pozwolić na zjedzenie więcej, ponieważ było to jedzenie zdrowe, nie nafaszerowane chemią i nie wpływające negatywnie na ich zdrowie. Ekologiczne jedzenie pozytywnie wpływa na rozwój człowieka, dlatego warto wrócić do nawyków z dawnych czasów, aby czuć się lepiej i żyć zdrowo. Nie tylko sklepy z żywnością ekologiczną sprzedają produkty warte uwagi – także lokalne ryneczki oferują nam zdrowe produkty od okolicznych rolników. Można tam kupić nie tylko produkty roślinne, ale także zwierzęce. Sprzedawcy na takich targach posiadają własne małe gospodarstwa, dlatego też mniejsze jest prawdopodobieństwo, że używają środków ochrony roślin stosują pasze GMO, ponieważ im się to nie opłaca. Rodzice powinni uczyć swoje dzieci od dobrych nawyków żywienia od najmłodszych lat, aby społeczeństwo było zdrowe.
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
DATY WAŻNOŚCI - PRAWDY I MITY
Daty ważności - prawdy i mity Oleksandr Korobov
„Jajka ważne do wczoraj, sok pomarańczowy przeterminowany o dwa dni, a jogurt dobry był dwa tygodnie temu – trzeba je wyrzucić, bo inaczej się otrujemy!”– ten monolog jest znany każdemu z nas. Czy jednak wiemy, jakie są różnice w określaniu dat ważności produktów?
„Należy spożyć do…”, „Termin przydatności do spożycia…”, „Najlepiej spożyć do...”– wbrew powszechnemu przekonaniu, te daty nie mówią o tym, kiedy żywność stanie się niejadalna. Tak naprawdę te daty mało o czym mówią. Technolodzy żywności twierdzą, że jajka mogą być spożyte nawet 5-6 tygodni po upływie terminu ważności, a Badania USDA pokazują, że konserwy są...wieczne.
wyrzuca jedzenie po upływie daty ważności, mimo że produkt nie miał żadnych oznak zepsucia, a sam termin przeznaczony jest nie dla kupujących, a dla sprzedawców. Jak pisze w swojej książce Dana Gunders, wyrzuca się około 40% całej żywności – co jest winą głównie dat ważności. A miliony ludzi głoduje…
Przy niewłaściwym obchodzeniu się z żywnością, jedzenie może się zepsuć równie dobrze przed upływem daty ważności, chociażby dlatego, że nie wszystkie produkty przechowujemy w odpowiedni sposób. Najlepiej sprawdzać „ważność” produktu po zwykłych oznakach zepsucia, zwracając uwagę na kolor, zapach i konsystencję. Mleko to szczególny przypadek. Nawet gdy się zepsuje, bezpiecznie można je spożywać - jest pasteryzowane, a to oznacza, że wszystkie szkodliwe bakterie zostały usunięte w procesie produkcji. Oczywiście, smak istotnie ulegnie zmianie, ale ryzyko otrucia się takim mlekiem jest równe zeru. Więc po co producenci w ogóle umieszczają daty ważności, skoro nic nam one nie mówią? Chcą oni, aby klienci spożywali ich produkty w jak najlepszej postaci. No i dodatkowo, kupujący muszą wyrzucić jedzenie wcześniej i pójść do sklepu po nowy produkt. Jeden z sondaży pokazał, że aż 83% amerykanów
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
15
ZNANI LUDZIE DLA EKOLOGII
Znani ludzie dla ekologii Kateryna Masich Temat ekologii, w ostatnich kilkunastu latach, poruszany jest niemal wszędzie i przez wszystkich. Uwagę na problemy naszej planety zwracają także osoby znane, które, wykorzystując swoją popularność, nakłaniają opinię publiczną do zachowań pro ekologicznych. Które z nich warto wyróżnić?
LEONARDO DICAPRIO Jedną z najbardziej znanych gwiazd prowadzących walkę o ekologię naszej planety jest Leonardo DiCaprio, który zajmuje się kwestiami ekologicznymi od 19 lat. Już w wieku 24 lat przeznaczył na ochronę przyrody 30 milionów dolarów. W 2007 roku DiCaprio nakręcił film dokumentalny o dzikiej przyrodzie pt. „11th Hour”. Leonardo DiCaprio Foundation, założona w 1998 roku, zajmuje się wspieraniem innowacyjnych projektów, które chronią dziką przyrodę przed wyginięciem. LDF wdraża rozwiązania, które pomagają przywrócić równowagę zagrożonym ekosystemom, zapewniając długoterminowe zdrowie i dobre samopoczucie wszystkich mieszkańców Ziemi. LDF pracuje nad najpilniejszymi problemami środowiskowymi naszych czasów. W uznaniu skutecznej pracy LDF w ciągu ostatnich dwóch dekad Leonardo został mianowany ambasadorem pokojowej Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz zmian klimatycznych i otrzymał globalną Nagrodę Obywatelską Clintona 2014. DiCaprio problemy związane z ekologią porusza również w portalach społecznościowych.
EMMA WATSON Kolejną celebrytka zajmującą się kwestiami ekologicznymi jest Emma Watson. Aktorka opowiada się za odpowiedzialną produkcją w branży modowej, potępia „szybką modę” i bierze udział w działaniach promujących ochronę przyrody, a ta że zajmuje się ochroną dzikich zwierząt przed wyginięciem i prowadzi aukcje charytatywne. W 2009 roku Emma wprowadziła na rynek pierwszą linię odzieży marki People Tree . Ubrania,
16
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
stworzone we współpracy z włoską projektantką Albertą Ferretti, wykonane są z ekologicznej bawełny. Osobiście nadzorowała przestrzeganie zasad sprawiedliwego handlu i jeździła do zakładów produkcji ubrań w Bangladeszu, aby sprawdzić warunki pracy personelu. Podczas gali Met Gala w 2016 roku Watson miała na sobie niezwykłą sukienkę z transformatora Calvina Kleina, która została uszyta z przetworzonego plastiku. Emma nieustannie zwraca uwagę opinii publicznej na problem zanieczyszczenia planety i nie ekologiczne metody produkcji odzieży.
GRETA THUNBERG Greta Thunberg stała się znana na całym świecie w 2018 roku, po tym, jak odmówiła pójścia do szkoły, aby zwrócić uwagę na pożary w Szwecji. Greta stworzyła prowizoryczny plakat z hasłem „Skolstrejk for Klimate” oraz paczkę ulotek z krótkim tekstem wyjaśniającym dlaczego w godzinach szkolnych strakjuje przed budynkiem Riksdagu: „my, dzieci, często nie słuchamy tego, co nakazują nam dorośli”. W ten sposób Greta zapoczątkowała ruch dzieci zaniepokojonych zmianami klimatycznymi – uczniowie w każdy piątek, zamiast lekcji, wychodzą na akcje. W grudniu 2018 r. i maju 2019 r. Greta spotkała się z sekretarzem generalnym ONZ António Guterresem, który zatwierdził strajki, mówiąc: „moje pokolenie nie zareagowało prawidłowo na poważny problem zmian klimatycznych. Zostało to wzięte do serca przez młodzież. Nic dziwnego, że są wkurzeni” W 2018 roku, za aktywną działalność ekologiczną, magazyn Time umieścił Gretę wśród 25 najbardziej wpływowych nastolatków 2018 roku. W kwietniu 2019 ten sam tytuł ogłosił ją jedną ze 100 najbardziej wpływowych osób w 2019 roku. W maju tego samego roku znalazła się na okładce magazynu Time. Na całym świecie stosunek do Grety jest różny. Niektórzy działalności Grety nie popierają, inni są jej fanami. Obecnie prowadzi ona aktywną działalność społeczną.
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
JAK POMÓC NASZEJ PLANECIE
Jak pomóc naszej planecie Sandra Skubis
1. KUPUJ MNIEJ!
LESS IS MORE
Rozmiary i możliwości kup, tym bardziej ten cież gdzieś te zużyte kupy odpowiedzialnie,
Ziemi są ograniczone. Każdy nasz zabezsensowny, szkodzi planecie. Przerzeczy trzeba gromadzić. Róbmy zawybierajmy tylko potrzebne towary.
2. ZAWSZE MIEJ PRZY SOBIE BUTELKĘ WIELOKROTNEGO UŻYTKU
W kraju, który ma naprawdę niezłą kranówkę, woda w plastikowej butelce wydaje się czymś absurdalnym. Nie dość, że generujemy tony zbędnych śmieci, to przy okazji zatruwamy nasze ciała - w temperaturze wyższej niż 15 stopni Celsjusza, plastikowa butelka zaczyna wydzielać szkodliwe substancje.
3. NIE WYRZUCAJ. NAPRAWIAJ!
Bolączką dzisiejszego systemu jest ciągłe wymienianie produktów na nowe. Kultura naprawiania, a zatem rękodzieło czy rzemieślnictwo, powoli ginie. Tymczasem reperowanie nie dość, że jest lepsze dla środowiska, to w dodatku przynosi ogromną satysfakcję. Powiedzmy NIE polityce dużych korporacji, które produkują rzeczy marnej jakości, zmuszając nas do kupowania nowych.
4. NOŚ ZE SOBĄ KUBEK DO KAWY
Pijesz kawę na mieście? Większość baristów z wielką chęcią naleje ci małą czarną do twojego kubka. Co więcej - część kawiarni, przynajmniej te w dużych miastach, doceni ten ekologiczny gest i da ci rabat. Polecam tę opcję, bo kawa we własnym pojemniku/kubeczku smakuje lepiej.
18
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
SHARE FOOD
5. NIE MARNUJ ŻYWNOŚCI
1/4 naszego jedzenia trafia na wysypisko śmieci. Nie karm kosza na śmieci, planuj racjonalnie zakupy. A jeśli już coś się zepsuje, poszukaj w Internecie, jak wykorzystać resztki. Istnieje wiele poradników i szkoleń jak żyć w myśl idei zero waste. To wcale nie jest trudne.
6. OGRANICZ SPOŻYCIE MIĘSA LUB PRZEJDŹ NA WEGETARIANIZM/WEGANIZM
Jedzenie zwierząt ma nie tylko swój wątek etyczny, ale również ekologiczny. „Wyprodukowanie” mięsa jest tak samo szkodliwe jak spaliny produkowane przez silniki samochodów czy samolotów. Przykład? Uzyskanie kilograma wołowiny generuje emisję do atmosfery 26,6 kilogramów dwutlenku węgla.
7. STARAJ SIĘ KUPOWAĆ HURTOWO PRODUKTY, KTÓRE MOŻNA DŁUGO PRZECHOWYWAĆ
Częstsze kupowanie pożywienia generuje więcej plastikowych śmieci. Polecamy robienie zapasów takich produktów jak m.in. makaron, soczewica czy ryż.
RICE 1KG
8. ZAMIEŃ SAMOCHÓD NA ROWER
Spaliny samochodowe są jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w miastach. Toksyczne substancje uwalniane w wyniku spalania paliw czy ścierania opon i klocków hamulcowych zatruwają środowisko i szkodzą organizmom żywym. Dlatego, kiedy tylko zrobi się cieplej, przesiądź się z samochodu na rower. Europejska Federacja Cyklistów (ECF) wyliczyła, że jazda rowerem jest 13 razy mniej szkodliwa dla środowiska naturalnego od jazdy samochodem osobowym.
Warto chronić naszą planetę i dbać o nią jak tylko się da, ponieważ Ziemia to nasz dom, a domem należy się opiekować. W końcu tutaj żyjemy.
EKOLOGIA PRZEDE WSZYSTKIM! Intro Magazyn | nr 4/2020 (80)
Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Rzeszowie
19
