Executieve functies

EXECUTIEVE FUNCTIES, belangrijk voor het schoolsucces

Op iedere school zijn er leerlingen die onderpresteren en leerlingen die ‘boven zichzelf’ uitstijgen: leerlingen die anders presteren dan verwacht. Vaak wordt er dan gesproken over de thuissituatie of de intrinsieke motivatie van de leerling. Een andere, vaak onderbelichte invloed, zijn de executieve functies. Deze functies zijn erg bepalend voor het schoolsucces.

Wat zijn executieve functies?

De term ’executieve functies’ lijkt ingewikkeld, maar de term is direct vertaald uit het Engels. To execute betekent ’doen’ of ’uitvoeren’. Dus executieve functies zijn de doe-processen in het brein, die ervoor zorgen dat we ons gedrag bewust kunnen sturen.

Welke executieve functies zijn er?

In de literatuur vind je de volgende executieve functies terug:

• Respons-inhibitie: het vermogen om na te denken voor je iets doet. • Werkgeheugen: de vaardigheid om informatie in het geheugen te houden bij het uitvoeren van complexe taken. • Emotieregulatie: het vermogen om emoties te reguleren of gedrag te controleren. • Flexibiliteit: de vaardigheid om je aan te passen aan veranderende omstandigheden. • Volgehouden aandacht: de vaardigheid om aandacht te blijven schenken aan een situatie of taak. • Taakinitiatie: het vermogen om op tijd en op een efficiënte manier aan een taak te beginnen. • Planning/prioritisering: de vaardigheid om bij een planning hoofd- en bijzaken te onderscheiden. • Organisatie: het vermogen om op de hoogte te blijven van informatie of benodigde materialen en overzicht te behouden. • Timemanagement: de vaardigheid om in te schatten hoe je je tijd het beste kunt verdelen. • Doelgericht gedrag: het vermogen om een doel te formuleren en dat te realiseren. • Meta cognitie: het vermogen om via zelfonderzoek in staat te zijn tot zelfevaluatie.

Hoe herken je zwakke executieve functies?

Zoals je al eerder kon lezen zijn executieve functies aansturend en controlerend voor je hele doen en laten. Ze beïnvloeden je gedrag en je leren. Dit gebeurt grotendeels onbewust. Omdat je executieve functies met name gebruikt in nieuwe situaties valt het op school extra op als deze nog niet zo ver ontwikkeld zijn.

Op school krijgen kinderen dagelijks met nieuwe situaties te maken. Executieve functies bepalen mede (en misschien wel vooral) je succes op school. Het is daarom van belang dat kinderen met bepaalde zwaktes in hun executieve functies extra ondersteund worden. Heel veel van wat een leerkracht op school doet, draagt al bij aan het trainen en beter ontwikkelen van executieve functies. Als je je er bewust van bent waarom je bepaalde gedragingen moet stimuleren, kun je daar nog beter rekening mee houden.

Wat als je dit niet (h)erkent als leerkracht?

Als je als kind een probleem hebt met de uitvoering van je executieve functies, dan is dit terug te zien in de schoolresultaten en wordt de organisatie van je centrale informatieverwerking belemmerd. Dit betreft de informatieverwerking bij alle vakken op school. Slecht presteren op school betekent niet meteen dat er sprake is van een leerstoornis. Heel goed presteren betekent daarom ook niet dat het kind hoogbegaafd is. Hoe een kind ’is’ kan niet op grond van een momentopname worden vastgesteld. Een langdurige observatieperiode is dan ook van belang.

Conclusie

Belangrijk is dus om alle kinderen dezelfde kansen te geven en voor ogen te houden dat kinderen verschillen in snelheid en fasering van de rijping van de hersenen. Executieve functies ontwikkelen zich over de hele periode van kindertijd tot adolescentie.  Wil jij na dit gelezen te hebben ook slimmer werken aan executieve functies in jouw klas of binnen jouw schoolteam?

Schrijf je dan in voor een gratis webinar ‘Exe-

cutieve functies in de klas’ of neem deel aan de online training over executieve functies die binnenkort gelanceerd wordt. Meer informatie vind je via www.tzonnekind.com

Vanessa Lauwers

www.tzonnekind.com