Europa
Europese samenwerking redt levens Eurotransplant treedt op als tussenpersoon voor de orgaandonor en -ontvanger. Bij deze organisatie zijn transplantatiecentra aangesloten in Oostenrijk, België, Kroatië, Duitsland, Luxemburg, Slovenië en Nederland. Haar oorsprong ligt in Leiden en dan met name bij prof.dr. Jon J. van Rood en zijn ontdekking van het belang van HLA-weefseltypering. Tekst: Karina Meerman Beeld: Mark Horn
Oneerbiedig gezegd is Eurotransplant een callcentre met een grote database. Wanneer in een willekeurig ziekenhuis in een van de aangesloten landen een orgaandonor ligt (een patiënt die hersendood is en die heeft aangegeven zijn organen te willen doneren), dan meldt de transplantatieprofessional dit online bij de database van Eurotransplant. Hij geeft aan welk orgaan beschikbaar is (of welke organen beschikbaar zijn) en wat de conditie ervan is, en welke bloedgroep en welk weefseltype de donor heeft. In het centrum van Eurotransplant in Leiden worden de medische gegevens gecontroleerd op hun volledigheid en consistentie (zie kader pag. 34) en bij goedkeuring wordt – bij wijze van spreken – op de “match-knop” gedrukt. Voordat de organen daadwerkelijk uit het lichaam worden genomen, maakt Eurotransplant een zogeheten 32 leidraad
matchuitdraai met de lijst van mogelijke ontvangers uit een van de participerende landen. Vervolgens neemt het kantoor contact op met de arts van de patiënt en brengt deze in contact met de dokter in het transplantatiecentrum. Zij zorgen er dan voor dat het orgaan op tijd en in goede conditie van het ene naar het andere ziekenhuis wordt vervoerd voor transplantatie. De voorgeschiedenis tot de matchknop is lang, maar van recente datum. Een aantal belangrijke medische ontdekkingen was nodig voordat überhaupt organen met succes konden worden getransplanteerd. Al voor de Christelijke jaartelling kenden de Egyptenaren nose jobs, al werden deze niet uitgevoerd om cosmetische, maar om medische redenen. Huid van de arm werd gebruikt om dat van de neus weer te laten aangroeien. Ook bloedtransfusies kennen een lange geschiedenis. Beiden zijn vormen van transplantaties, maar orgaantransplantatie is relatief nieuw. Rond de eeuwwisseling ontdekte de Fransman Alexis Carrell dat bloedvaten chirurgisch aan elkaar konden worden aangesloten en daardoor groeide het besef onder medici dat dit ook met organen mogelijk moest zijn. In 1902 verwijderde de Oostenrijker Emerich Ullmann de nier van een hond om die weer terug te plaatsen in diens nek. De hond leefde niet lang, maar de operatie was een succes. Weer later realiseerde de Oostenrijker Karl Landsteiner zich dat de toen net door hem ontdekte bloedgroepen een belangrijke rol spelen in het al dan niet slagen van een transplantatie. De eerste succesvolle niertransplantatie vond plaats op 23 december 1954, tussen een eeneiige tweeling. Wanneer latere niertransplantaties falen, zet dit aan tot denken. Wat heeft een eeneiige tweeling nog meer gemeen dan alleen de bloedgroep? Het antwoord werd onder meer in Leiden gevonden. In het Academisch Ziekenhuis (AZL) aldaar werd in 1958 een zwangere vrouw binnengebracht. Op een bloedtransfusie
