"De Plantijn: zorgkwartier wordt groene stadswijk"

Rogier van den Braak managing director Sanquin Health Solutions:

“De Plantijn: zorgkwartier wordt groene stadswijk”

Hoe transformeer je een wat saai ogend zorgkwartier tot een aantrekkelijke woon-werk omgeving met openbaar groen en tal van voorzieningen? Vier zorgpartners in Amsterdam Nieuw-West maakten gezamenlijk het plan voor De Plantijn, onderdeel van het nieuwe Schinkelkwartier. Rogier van den Braak is als managing director Sanquin Health Solutions direct betrokken bij de ontwikkeling van De Plantijn. “Het lukt alleen als je met elkaar samenwerkt.”

Het is een vierkant blokje op de kaart, omgrensd door de Plesmanlaan, de Johan Huizingalaan, de Louwesweg en langs het water weer terug naar de Plesmanlaan. Rogier: “Eind jaren ’50 hield hier de stad op en begonnen de weilanden. Het leek de gemeente een uitermate geschikte plek voor een zorgkwartier en dat is het nog steeds.” De eerste ‘bewoner’ was destijds het Centraal Laboratorium van de Bloedtransfusiedienst, het CLB . “Een van de voorlopers van Sanquin”, vertelt Rogier. “Mensen konden er bloed doneren, daar werden plasma geneesmiddelen van gemaakt. 25 jaar geleden zijn alle bloedbanken in Nederland, inclusief het CLB, gefuseerd tot één organisatie: de stichting Sanquin.”

In de jaren ’70 kwam het Slotervaartziekenhuis erbij en later ook het Antoni van Leeuwenhoek en Cordaan met verpleeghuis Hof van Sloten. De vier zorginstellingen richtten de stichting Medisch Centrum Slotervaart (MCS) op om gezamenlijk het terrein te beheren. Rogier: “Na het faillissement eind 2018 van het Slotervaart ziekenhuis is het iconische gebouw in de vorm van een kruis gelukkig overgenomen door Zadelhoff zodat het behouden is gebleven. Zadelhoff heeft het compleet gerenoveerd en herontwikkeld. Het is nu het Slotervaart Centrum voor Zorg geworden met onder meer woonzorg en verschillende praktijken van specialistische zorgverleners. De MBO-opleiding van ROC TOP Health & Sport is er sinds dit studiejaar gevestigd wat zorgt voor een nieuwe doelgroep op het terrein die reuring en levendigheid met zich meebrengt. In de lagere zijbeuken zit het Slotervaart Gezondheidscentrum met onder andere een apotheek, een huisartsenpost en diverse hulpverleners. In het Louwes Lab kun je met buurtbewoners koffie drinken of eten in Café Casa Sofia, een buurtonderneming waar ook culturele activiteiten worden gehouden en een kleine bibliotheek aanwezig is.”

‘Eind jaren ’50 hield hier de stad op en begonnen de weilanden.’

Gemeente

Een jaar of vier geleden werd de stichting MCS benaderd door de gemeente. Rogier vertelt: “De gemeente heeft ambitieuze plannen om het Schinkelkwartier te ontwikkelen tot een levendig gebied met nieuwe woningen en bedrijvigheid, scholen, sportvoorzieningen, winkels en horeca. Het Schinkelkwartier loopt vanaf de Schinkel tot aan het Christoffel Plantijnpad. Onze campus grenst eraan, vandaar dat de gemeente dit deelgebied De Plantijn heeft genoemd. De vraag van de gemeente was of wij zelf een plan wilden maken om onze campus te ontwikkelen tot een leuke groene stadswijk.”

De vier partijen op de campus namen de uitdaging aan. “Wij zijn inmiddels opgeslokt door de stad, hierachter ligt Nieuw Sloten. Maar onze uitstraling is nog steeds die van een industrieterrein met betonnen blokken en parkeerterreinen. Het is niet echt een aantrekkelijke plek terwijl het veel potentieel heeft. Het idee om er samen een mooi stedelijk gebied van te maken sprak ons aan.”

Plantij

Regieplan

Zorginstellingen zijn geen projectontwikkelaars noch stedebouwkundigen, maar met Zadelhoff aan boord namen ze een architectenbureau in de arm en gingen ze om de tafel. De oude stichting MSC kreeg een nieuwe naam: stichting De Plantijn. Rogier: “Als iedereen zijn eigen wensen op de kaart zet, heb je nog niet per se een mooie stadswijk. Twee jaar geleden hebben we samen met architectenbureau Juurlink en Geluk een regieplan gemaakt. Op onze campus krijgen veel partijen in de gezondheidszorg een plek maar er komt ook ruimte voor wonen, groen en dingen die het leven leuk maken zoals koffietentjes, sportvoorzieningen, een stomerij en de kapper. Dat is niet alleen voor de toekomstige bewoners fijn maar ook voor onze werknemers. Onze binnentuin is nu al een gewilde plek in de lunchpauze, het wordt alleen maar leuker om straks even naar buiten te gaan.”

‘Als iedereen zijn eigen wensen op de kaart zet, heb je nog niet per se een mooie stadswijk.’

Plantekening DePlantijn

Wandelend over de huidige campus ziet het er al tamelijk volgebouwd uit. Hoe gaan al die nieuwe functies passen en waar komt het groene wandelpark? Rogier wijst op de plantekening. “Om te beginnen halen we alle parkeerterreinen op het maaiveld weg, er is voldoende ruimte in de parkeergarage hier op de campus. Op dit hele terrein werken totaal ongeveer tienduizend mensen, maar de meesten komen op de fiets of per OV naar hun werk. De parkeergarage wordt voornamelijk gebruikt door patiënten en bezoekers van het Antoni van Leeuwenhoek dat een landelijke functie heeft.”

Zusterflat

In de hoek van het Antoni van Leeuwenhoek valt met name de mooie tuin op die daar al is aangelegd. Er is daar weinig noodzaak voor nieuwbouw. Dat is anders in de hoek bij Sanquin. Rogier: “Hier bij Sanquin wordt alle laagbouw uit de jaren ’70 gesloopt en komen er hogere gebouwen terug. Die nemen minder ruimte in terwijl we verdubbelen in vierkante meters. Het verpleeghuis van Cordaan is al vrij recent gerenoveerd. Zadelhoff is gestart met de bouw van twee lagen bovenop het kruisgebouw van het Slotervaart Centrum voor Zorg. Ook loopt het proces voor wat in de volksmond ‘de zusterflat’ wordt genoemd: een hoog appartementengebouw aan de kant van de Johan Huizingalaan, speciaal voor zorgpersoneel van het Antoni van Leeuwenhoek. We hopen dat de zusterflat over drie jaar wordt bewoond. In de oksels van het kruisgebouw en langs de kanten bij Cordaan komen hier en daar meer woontorentjes. Deze campus wordt een open gebied met fijne plekken in het groen en een doorgaande fietsroute vanaf Nieuw-Sloten richting de stad.”

Eigen tempo

Het bevalt hem prima om met de directe buren samen De Plantijn te ontwikkelen. “Het aardige in dit proces is dat je met een beperkt aantal gelijkgestemde partners om de tafel zit. Dat maakt het gemakkelijker om een gezamenlijk plan te maken. Met samenwerking bereik je veel meer, ook onze eigen innovatie gaat nu sneller. Ik vind het heel leerzaam om dit mee te maken en het is goed om je buren beter te leren kennen, ook omdat we inhoudelijk veel meer kunnen samenwerken dan we voorheen dachten. We moesten in dit proces allemaal wat water bij de wijn doen en ook dat is goed gelukt.”

Terwijl de woningen voor het zorgpersoneel worden gebouwd, gaat ook de eerste paal de grond in voor de uitbreiding van de campus bij Sanquin: het Health & Innovation District Amsterdam. Rogier: “De Plantijn is een plan van 20, 25 jaar, we gaan het gefaseerd uitvoeren. Iedereen heeft zijn eigen tempo. Wij zitten nog aan de tekentafel voor de eerste fase van onze nieuwbouw maar bij Zadelhoff wordt al getimmerd.”