8 minute read
MOOS werkt slim, snel, duurzaam en betaalbaar
Joost Hoffman:
“MOOS werkt slim, snel, duurzaam en betaalbaar”
In The Middle Of Our Street (MOOS) en ontwerpbureau concrete ontwikkelden samen met andere bouwpartners een houten modulair bouwsysteem dat snelheid, kwaliteit, circulariteit en ontwerpvrijheid combineert. Met het systeem zijn zowel grondgebonden woningen, appartementen en woontorens te realiseren. Die aanvoelen als echte woningen en eruitzien als echte gebouwen.
Het Amsterdamse MOOS is gevestigd in een voormalige opslagloods. In de druk met graffiti bespoten voorgevel geeft een smalle deur toegang tot een open ruimte waar medewerkers achter hun schermen bezig zijn. Kaal, beschadigd beton roept een informele sfeer op van ‘alles kan’. Bouwtekeningen, renderings en ander presentatiemateriaal aan de wanden ademen vernieuwing en creativiteit. In een vrij in de ruimte geplaatste kantoorunit geven directeur en medeoprichter Joost Hoffman van MOOS en Erikjan Vermeulen, hoofdarchitect en partner van het Amsterdamse ontwerpbureau concrete, uitleg over het door hen samen uitontwikkelde modulaire bouwsysteem.
Hun modulaire oplossing beantwoordt zowel aan de urgentie als de betaalbaarheid van woningbouw, speciaal voor het sociale en middensegment. Daarnaast geeft het modulesysteem op hoog niveau invulling aan duurzaamheid en circulariteit. En het product is geen theorie meer, maar heeft inmiddels meerdere opdrachtgevers overtuigd. In Maasland is het eerste woningbouwproject met het MOOS-systeem juist opgeleverd. Andere projecten van verschillende omvang en soort zijn in ontwikkeling of naderen startbouw in onder andere Amsterdam, Amstelveen, Almere, Helmond en Veghel. Verder is MOOS geselecteerd als bouwpartner door Noord-Holland Bouwstroom, een samenwerkingsverband van zeven woningcorporaties.
“De basis is een zo perfect mogelijk ontworpen module van 3,5 bij 10 meter”, vertelt Vermeulen. “Dit formaat past nog precies op een gewone vrachtwagen, zodat duur speciaal transport niet nodig is.” Door de geprefabriceerde units te koppelen en te stapelen kunnen appartementen worden geconfigureerd van 30 tot 100 m2 gebruiksoppervlak. Zo’n 23 verschillende plattegronden kunnen zonder aanpassing van de module worden gegenereerd. Zo kunnen we ook echt passende woningen maken voor iedere doelgroep. De units zijn standaard stapelbaar tot zeven acht verdiepingen hoog. “Hogere woontorens zijn ook mogelijk”, zegt Hoffman, “maar dan maken we een betonnen kern die de basis vormt voor de genoemde modules. In Helmond gaan we op deze manier een woontoren van zeventien verdiepingen bouwen.” Grondgebonden woningen tot 130 m2 oppervlak, vrijstaand of in rij, kunnen uiteraard ook. “Ons concept is letterlijk de praktische invulling van de legolisering van de bouw die nodig is om snelheid en betaalbaarheid te kunnen garanderen.”
Vormvrijheid
Belangrijk voor de beeldkwaliteit van dit modulaire systeem is dat de gevel – en het dak als vijfde gevel – ervan losgekoppeld is, leggen de bedenkers uit. Net als bij traditionele bouw kan voor de gevelafwerking gekozen worden uit hout, steen of ander materiaal. Wel met de beperking dat het materiaal niet te zwaar, losmaakbaar en circulair moet zijn. De modulaire woongebouwen kunnen verder worden uitgerust met balkons, veranda’s of galerijen. “Het concept is er erop gericht
dat het modulaire grid niet zichtbaar is”, zegt Hoffman. Vermeulen vult aan: “Onze woongebouwen zijn echte gebouwen en zien er dus ook zo uit, en dus niet als een stapel zeecontainers.” concrete beschikt hiertoe over ruime ervaring met modulair bouwen, vooral in het buitenland. Voor hotelketen CitizenM met vestigingen in Europa, de VS en Azië ontwierp het bureau hotels op basis van een vaste module maar met verschillende footprints en verschijningsvormen.
‘De woningnood moeten we niet oplossen met noodwoningen, maar met woningen die simpelweg slimmer en beter zijn dan we ooit eerder maakten. Zo maken we een thuis voor iedereen en creëren we trots.’
Vormvrijheid wordt verder gevonden in het onderling laten verspringen van de units. Een hybride oplossing behoort ook tot de mogelijkheden als het programma van eisen daar om vraagt. “Je kunt de plint traditioneel uitvoeren voor een invulling met wat grotere voorzieningen en die als een tafel laten dienen om units op te stapelen. Een atrium creëer je eenvoudig door een kolom te plaatsen.” Tot de ontwerpopgave behoort ook zorgvuldige inpassing in de
omgeving, met mooie overgangen tussen privé en openbaar. Sociale interactie wordt in appartementengebouwen gefaciliteerd met een zogenoemd Moosplein: de entree gecombineerd met een actieve gemeenschappelijke ruimte.
Partner ecosysteem
Ontwikkel- en bouwsnelheid is juist op dit moment een belangrijke reden om voor het modulaire systeem te kiezen, zegt Hoffman. “Het woonproject in Maasland is van initiatief tot oplevering in twaalf maanden gerealiseerd. Wij kunnen voor een locatie heel snel bepalen welk programma er met ons bouwsysteem mogelijk is voor de gewenste doelgroepen en binnen de gegeven randvoorwaarden. Dat scheelt ontwikkelkosten.” Prijsvastheid is een tweede reden. Dat voordeel is met name te danken aan het werken met vaste partners in een ‘partner ecosysteem’. “We werken met een vast team van architecten, adviseurs en onderaannemers en vaste fabrikanten en leveranciers van gevels, wanden, vloeren, kozijnen, keukens enzovoorts. Met elkaar kunnen we snel schakelen. Aanloopverliezen worden verdeeld. En elke partij is medeverantwoordelijk voor het eindproduct. MOOS is de system engineer in dit ecosysteem, neemt de positie van de hoofdaannemer in en biedt alle betrokken partners een gegarandeerde continuïteit. Het vertrouwen in het team maakt dat er geen risico’s gestapeld hoeven te worden en we voor elkaar door het vuur gaan. Die vorm van samenwerking is in de traditionele bouw niet meer te vinden, met alle gevolgen voor kwaliteit en prijs tot gevolg. Het is dus niet alleen het technische concept waarmee we de markt verslaan, het begint met onze grondhouding en die van onze partners.”
Gegarandeerde restwaarde
Een modulair gebouw is demontabel, verplaatsbaar en herbruikbaar. MOOS en concrete versterken deze eigenschap met een hoge mate van duurzaam en circulair materiaalgebruik. Gerecycled beton en cement, steenstrips, hout, keramiek en kunststof; nieuwe biobased materialen zoals hout; demontabele materialen en producten zoals badkamers, keukens en verlichting. Niets wordt verlijmd. Dit levert een MPG van 0,45 op. De CO2-afdruk van 180 kg/m2 bvo ligt onder de Parijs-richtlijn. Hiermee komen de woningen in aanmerking voor de fiscale Mia-regeling. Alles bij elkaar heeft het MOOSsysteem een gegarandeerde restwaarde van tussen de 20.000 en 30.000 euro per woning, stelt Hoffman. Het bouwsysteem is dus beslist niet bedoeld als tijdelijke oplossing. Het is ook geen crisisoplossing die over tien jaar wellicht niet meer nodig is. “Als de huidige crisis voorbij zou zijn, moeten er nog steeds veel woningen worden gebouwd. Bovendien is onze oplossing veel sterker circulair dan wat daar momenteel voor doorgaat. Ons woningsysteem heeft niets te maken met de tijdelijke rotzooiwoningen die over vijftien jaar alleen nog maar afval zijn. De woningnood moeten we niet oplossen met noodwoningen, maar met woningen die simpelweg slimmer en beter zijn dan we ooit eerder maakten. Zo maken we een thuis voor iedereen en creëren we trots.
“Wat er nu feitelijk gebeurt is dat circulaire elementen in een lineaire economie worden geplant. Uiteindelijk moeten we naar een situatie waarin producenten verantwoordelijk blijven voor hun producten of grondstoffen en die uiteindelijk weer terugnemen. Ons systeem is daar geschikt voor en in die richting werken wij al. Zodat de badkamer, de gevelelementen, de binnendeuren enzovoorts na twintig of vijftig jaar weer teruggaan naar de leverancier.”
Doorzoneffect
Kiezen voor “super hoogwaardige materialen en producten” is niet alleen de sleutel voor het kunnen garanderen van een hoge restwaarde maar tegelijk ook voor woongenot. Naast het pand van MOOS staat een modelwoning, samengesteld uit twee onderling verschoven units. Aan de hal grenzen een toilet en een technische ruimte. De technische ruimte heeft een oppervlak van 2,7 vierkante meter, want onder die grootte schrijft de Amsterdamse Bouwbrief toevoeging van een externe berging voor. Dankzij de hoge isolatiewaarde van de woning voorziet een lucht-luchtwarmtepomp in voldoende verwarming en heet water.
Door een binnendeur betreden we de woonkamer – de tweede unit – die aan beide kopzijden is uitgerust met een glasgevel, wat een prettig doorzoneffect geeft. “Topkwaliteit houten kozijnen”, zegt Hoffman, terwijl Vermeulen op een binnendeur klopt: “Geen opdek maar stompe deuren.” Aan de ene lange zijde van de woonkamer is een royaal keukenblok ingebouwd, daartegenover een brede wandkast. Een tweede binnendeur leidt naar de slaapkamer met tweepersoonsbed, waar je ongemerkt weer bent terugkeert in de eerste unit. Ook hier aan de ene zijde een groot glaskozijn. Aan de andere zijde de badkamer. Houten vloeren en plafonds, strak afgewerkte wanden, meubels, lichtarmaturen en planten creëren de sfeer van een zeer aangenaam huis. In the Middle Of Our Street. Velen kijken reikhalzend naar zo’n woning uit.
