alk arasında toplumdan farklı davranış sergileyen herkese meczub (meczup), denmesi alışılagelmiştir. Acaba lugatlarda meczub nasıl açıklanmaktadır; İlk durağımız, Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğü;
ÜSKÜDAR’IN MECZUBLAR -I-
Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey de 19-20.yy İstanbulu’nun meczublarından bahseder. İlginç isimlerden bahseder; Terlikçi Mustafa, Sallabaş Emine, Dalga Dayı, Çıplak Mustafa, Köpekçi Hasan Baba, Çifte Kumrular, Kurabiyeci Nuri, Deli Hidayet, Turşucu Şakir, Deli Sıdkı, Oturaklı Salih, Torbalı Hüseyin, Düğümlü Dede, Eğrikılıç Memiş Paşa, Pazarola Hasan Bey… Dr. Serhat ONUR
1.isim Tanrı aşkıyla aklını yitirmiş kimse. 2.Aklını yitirmiş kimse, deli. "Bunlardan başka köyün iki meczubu, bir cücesi vardır." Y. K. Karaosmanoğlu-Kubbealtı Lugatı’nda ise; Arapça cezb “çekmek”ten meczub. 1. Birine veya bir şeye doğru çekilmiş, cezb ve celbolunmuş, meclûp: Herkes sana müştâk / O samîmiyyete meczûb olarak toplanıyor (Tevfik Fikret). 2. Allah aşkıyle aklı başından gitmiş, dünyâya aldırmaz duruma gelmiş olan (kimse), cezbeli (Hak âşığı). 3. Deli, dîvâne. Bu meczup bir kişidir. Palangada hizmetinden istifâde olunamaz (Ömer Seyfeddin). Onun yarı meczup olduğuna hükmetmiştim (Refik H. Karay). Meczûb-ı sâlik: Önce cezbeye kapılıp sonra bir mürşit eli tutan, cezbeye düştükten sonra sülûk gören kimse. Meczûb-ı gayr-i sâlik: Cezbeye tutulduğu halde mürşide ulaşamamış olan kimse. Meczûbin: ( )ﻣﺠﺬﻭﺑﻦﻴi. (Ar. çoğul eki -in ile) Meczuplar, şeklinde açıklanır. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü’nde meczub; “Cezbolunmuş, çekilmiş, yüksek mertebeye ulaşmış kişi için kullanılır. İki türlü meczûb vardır: 1. Sâlik meczûb, 2. Meczûb-ı salik. Makbul olanı, ilki, yani, tasavvufî suluktan geçtikten sonra cezbeye ulaşmadır. Akşemseddin'in, aklını yitirmiş meczûblar için yaptığı tesbit, onların bir anda zât tecellîsine, şeyhe bağlı olmadan direkt maruz kalmaları ve bunun sonucu, akıl nurunun yanması şeklindedir. Bu tipler, aile sahibi olamaz, nefsanî bazı özellikleri kaybolmuş, bir tür sürekli tecellî sarhoşu kişilerdir. Türkçemizde "kendini meczûb gibi göstermeyi" ifade eden "âkıl-ı meczûb-numâ" sözcüğü meşhurdur. Halkın
sayı//71// haziran 48
