Fokus Water

D I T D OSS I E R WO R DT G E P U B L I C E E R D D O O R S M A RT M E D I A E N VA LT N I E T O N D E R D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DACT I E VA N D E STA N DA A R D

JUNI ‘22

WATER

Mieke Degloire De Noordzee als natuurgebied

Energie uit water Het potentieel van blauwe stroom

Marjolein Vanoppen Business as usual is geen optie meer

Yemi Oduwale ”Iedereen kan bijdragen aan een kleinere watervoetafdruk.”

Lees meer op Fokus-online.be

2 VOORWOORD

FOKUS-ONLINE.BE

4

6

12

23

LEES MEER. 4

Water besparen is belangrijker

©Baïdy Ly

dan ooit 6

Het potentieel van blauwe stroom

8

Industrieel afvalwater op de radar

12

Interview: Yemi Oduwale

14

Planeet Oceaan in plaats van planeet Aarde

Mieke Degloire

18

De heilzame effecten van water

20

Expertenpanel: Water in de industrie

22

Wetenschap schiet de landbouw te hulp bij klimaatopwarming

Biodiversiteit en waterkwaliteit: essentieel voor een gezonde Noordzee Water en natuur, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In Europa wordt de natuur beschermd via Natura 2000: een netwerk van beschermde natuurgebieden zowel op land als op zee.

23

Marjolein Vanoppen: Business is usual is geen optie meer

COLOFON. COUNTRY MANAGER

CHRISTIAN NIKUNA PEMBA CREATIVE DIRECTOR

A

l 30 jaar wordt er gewerkt aan het Natura 2000-netwerk dat in belangrijke mate bijdraagt aan de bescherming van natuurlijke habitats en wilde planten en dieren. Regelmatig worden er wandelingen en activiteiten op touw gezet om de Natura 2000-gebieden en de bijhorende projecten in de schijnwerpers te plaatsen. En toch is er een groep van gebieden die onderbelicht blijft … Ze bevinden zich namelijk helemaal onder water, in onze Noordzee.

Om de rijke biodiversiteit van onze Noordzee te beschermen zijn er vijf Natura 2000-gebieden aangeduid. Samen omvatten ze iets meer dan 1/3 van onze zeegebieden.

Twee gebieden, de Vlaamse Banken en de Vlakte van de Raan, zijn aangeduid voor de bescherming van de aanwezige ondiepe zandbanken en de banken van schelpkokerwormen en grindbedden die er voorkomen. De drie overige gebieden dienen voor de bescherming van zeevogels.

De Noordzee is één van de drukste zeeën ter wereld, met o.a. belangrijke vaarroutes, grote windmolenparken, zandwinning en zeevisserij.

Dit maakt het niet evident om ambitieuze natuurdoelen waar te maken. Toch is dit het doel dat de dienst Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid nastreeft. Zo werken we aan de vrijwaring van de meest waardevolle zones door het uitsluiten van bodemberoering.

Daarnaast onderzoeken we hoe we de impact van nieuwe windmolenparken zo beperkt

mogelijk kunnen houden. In de toekomst willen we de natuur ook actief ondersteunen; daarom gaan we momenteel na welke stappen we moeten nemen om grind- en oesterbedden te herstellen.

Er is een groep van natuurgebieden die onderbelicht blijft… Ze bevinden zich namelijk helemaal onder water, in onze Noordzee.

Natuurgebieden en de mate waarin zij habitats en soorten succesvol kunnen herbergen, zijn natuurlijk onlosmakelijk verbonden met de algemene kwaliteit van het milieu. Heel belangrijk voor het marien milieu is de uitvoering van de Kaderrichtlijn Mariene Strategie. Die strategie stelt milieudoelen voorop voor een hele reeks parameters zoals invasieve exoten, biodiversiteit, onderwatergeluid, gezonde visbestanden, waterkwaliteit en zwerfvuil.

En zo komen we opnieuw aan land: de waterkwaliteit en de aanwezigheid van zwerfvuil in zee worden immers in belangrijke mate beïnvloed door de instroom van rivieren. Omdat we geen water naar de zee willen dragen, is samenwerking met Vlaanderen, Brussel en Wallonië (die bevoegd zijn voor de rivieren) dan ook noodzakelijk.

Daarnaast zetten we de positieve impact die iedereen kan hebben in de kijker met onze campagne “De zee begint bij jezelf ”. De zee zorgt voor ons: ze voorziet ons van zuurstof, voedsel en zoveel meer. Laten we dan zelf ook zorg dragen voor de zee!

Door Mieke Degloire, beleidsmedewerker dienst Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid

BAÏDY LY CONTENT DIRECTOR

ANNICK JOOSSEN TEKST

MARLEEN WALRAVENS AMARYLLIS DE BAST PETER SIMOENS JEROM ROZENDAAL DRUKKERIJ

COLDSET PRINTING PARTNERS

SMART MEDIA AGENCY. LEYSSTRAAT 27 2000 ANTWERPEN +32 (0)3 289 19 40 REDACTIE@SMARTMEDIAAGENCY.BE FOKUS-ONLINE.BE

Veel leesplezier!

Cedric Muepu Project Manager

#FOKUSWATER

AGENTSCHAP MARITIEME DIENSTVERLENING EN KUST • BRAND REPORT 3

Vlaanderen gaat voor kustbescherming met natuurlijke methoden De Vlaamse kust is laaggelegen, onderhevig aan een hoge getijslag (verschil tussen eb en vloed) en bovendien stijgt de zeespiegel gestaag door de klimaatopwarming. Geen wonder dus dat Vlaanderen al ruim een decennium werkt aan een betere kustbescherming.

En daarvoor wordt sterk gerekend op zogenaamde ‘nature based solutions’.

O

nze kust is behoorlijk gevoelig voor overstromingen vanuit de Noordzee, zeker bij stormweer en springtij.

In 2011 besliste Vlaanderen daarom om een Masterplan Kustveiligheid uit te voeren.

“Een van de voornaamste principes daarbij is ‘zacht waar het kan, hard waar het moet’”, zegt Nathalie Balcaen, administrateurgeneraal van het agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust (MDK). “Harde constructies als stormvloedkeringen of stormmuren en dijk- en kaaiverhogingen, hebben dus hun plaats, maar we geven in eerste instantie de voorkeur aan natuurlijke ingrepen, in lijn met de nature based solutions.”

Die oplossingen moeten overstromingen vermijden door de kustlijn gericht te versterken. De meest efficiënte en natuurvriendelijke methode is echter om het hoge strand, waar de

golven tijdens een kritieke storm op inbeuken, te versterken met extra zand. “Dit zand halen we uit de winzones in de Noordzee”, legt Nathalie uit. “Ook onderzoeken we de mogelijkheden en werking van vooroeversuppleties. Hierbij vullen we het stuk strand aan dat onder de laagwaterlijn ligt. Dit kan sneller en dus goedkoper uitgevoerd worden, maar we rekenen op de natuurlijke verspreiding van deze zandmassa door getijden, golfslag en wind om het strand te laten aangroeien. Bovendien is deze methode ook beter voor het ecosysteem dan frequente suppleties op het strand zelf.”

Overigens: als er aan bepaalde kwaliteitseisen wordt voldaan, wordt bij de suppleties zand gebruikt van andere projecten, zoals de bouw van de sluis in Terneuzen.

Naast de stranden vormen ook de duinen een zeer belangrijke schakel in de kustbescher-

ming. Nathalie: “Een duin zeewaarts van de zeedijk aanleggen, zorgt voor een grotere zandbuffer en dus meer bescherming tegen overstroming. Het helmgras, een typische duinvegetatie, draagt niet alleen bij aan het ecologisch aspect maar houdt het zand ook beter vast en dus minder zandoverlast.”

Een andere bescherming die bekeken wordt, is het aanleggen van een ‘zandmotor’. “Dat is een groot zandvolume dat lokaal tegenlangs de kust geplaatst wordt en zo een kunstmatig schiereiland vormt. Door geleidelijke verspreiding van het zand zorgt zo’n zandmotor voor de aanvulling en bescherming van de omliggende zones. Een zandmotor heeft bovendien ook goede effecten op natuur en recreatie. Dat heeft de zandmotor die Nederland al aanlegde, bewezen. Het enige nadeel is dat het een zeer dure oplossing is.”

Het agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust begeleidt schepen vanaf de wal, loodst en beloodst de scheepvaart en zet schepen in voor overheidsopdrachten. Daarnaast beschermt het de bevolking tegen het wassende water. Het Agentschap telt bijna 1.200 medewerkers op 17 locaties.

Bij het opstellen van het Masterplan Kustveiligheid werd uitgegaan van een stijging van de zeespiegel tot 30 centimeter tegen 2050. Voor ingrepen met een langere levensduur, zoals de stormvloedkering in Nieuwpoort, rekenen we met een zeespiegelstijging van 80 centimeter tegen 2100. “Het Masterplan Kustveiligheid garandeert de basisbescherming van onze kust, maar intussen bekijken we ook welke bijkomende maatregelen op lange termijn nodig zijn om het beschermingsniveau aan te houden wanneer de voorspelde zeespiegelstijging nog harder gaat. En de kans daarop lijkt vrij groot te zijn”, besluit Nathalie.

Nathalie Balcaen Administrateur-generaal

Vlaanderen is maritiem

Water meten, is weten Water is een basisrecht, een levensbron en de motor voor tal van industriële processen. De klimaatverandering en bevolkingsaangroei maken het essentiëler dan ooit om ons water kwalitatief én kwantitatief te monitoren. “Van zuiver drinkwater tot overstromingsdetectie: alles start bij het meten van water.”

zoeksdomein ligt aan de kust en in de diepzee. “De verhoogde aandacht voor onze oceanen kadert in de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel. We beschikken over een heel assortiment aan sensoren die, tot op duizend meter diepte, de kwaliteit van het zeewater meten en daarnaast ook stromings- en golfmetingen uitvoeren.”

Drinkwatermaatschappijen, rioleringsbedrijven, overheden of grote industriële ondernemingen: de spelers die er belang bij hebben om hun water te meten, komen uit diverse hoek. Waarom is het zo cruciaal om de kwaliteit en kwantiteit van water te monitoren? En hoe gebeurt het precies? Het is een materie waarin Elscolab, opgericht door dhr.

Maurits Adriaenssens en sinds veertig jaar verdeler van meet- en regelapparatuur, zich als een vis in het water voelt.

Elke oplossing is anders, afhankelijk van het toepassingsgebied en de noden van de gebruiker, weet Joke Bosman. “Met onze klanten bespreken we heel specifiek een oplossing op maat, vanuit een breed pakket aan meettechnieken die we zelf installeren en onderhouden. We leveren ook totaalconcepten, waarbij we niet alleen metingen verrichten, maar ook het dataverkeer naar klanten organiseren en beheren.”

“Binnen de afdeling Water en Milieu staan wij voor een compleet gamma aan kwaliteits- en kwantiteitsmetingen in water”, kadert CEO Patrick De Pauw van Elscolab. “Elke actie om de omgeving te verduurzamen en processen te verbeteren, begint bij meten. Dat doen we grosso modo in vier toepassingsgebieden: drinkwater, industrieel afvalwater, oppervlaktewater en zeewater.”

Elke installatie die water zuivert, vertrekt vanuit data en analyse, bevestigt sales engineer Joke Bosman van Elscolab. “Onze installaties bij drinkwatermaatschappijen monitoren continu de kwaliteit van het binnenkomende water: wat is het zuurstofniveau, hoe vervuild is het water, zitten er algen of olie in?

In afvalwater screenen we onder andere op nitraten en pH-waarde. Ook doen we aan debietsmetingen, bijvoorbeeld in waterbekkens.”

De kwaliteit en het niveau van onze beken en rivieren wordt eveneens nauwlettend in het oog gehouden.

“Dat is onder meer interessant om overstromingsgebieden te detecteren en vroeg alarm te slaan wanneer het waterpeil te hoog komt”, wijst CEO Patrick De Pauw aan. Een ander klimaatgerelateerd onder-

Het Internet of Water, in de vorm van afstandsgestuurde meettechnologieën, heeft inmiddels zijn weg gevonden naar de gebruiker, bevestigt CEO Patrick De Pauw. “Kort gezegd ondersteunen we klanten doorheen het volledige traject van ‘meten en weten’.

Zowel op het vlak van research als processen is Elscolab een betrouwbare en duurzame partner.”

4 SLIMMER OMGAAN MET WATER

FOKUS-ONLINE.BE

Water besparen is belangrijker dan ooit We hebben water nodig om te leven. Drinken, voedsel produceren en persoonlijke hygiëne zijn de voornaamste redenen waarom water onmisbaar is in ons bestaan. Maar beseffen we dat eigenlijk wel, en hoe kunnen we slimmer omgaan met dit vloeibare goud?

J

e draait de kraan open en er stroomt helder, drinkbaar water. Dat is niet zo vanzelfsprekend als we denken. Volgens professor grondwaterhydrologie Marijke Huysmans (VUB) staan we voor drie grote uitdagingen. “Ten eerste is er het probleem van te veel water, met overstromingen tot gevolg. Ten tweede vormt te weinig water ook een grote bedreiging, denk aan droogte en waterschaarste. Ten derde is er het vervuilde water, niet consumeerbaar dus.” Overal ter wereld hebben deze uitdagingen een grote impact op de waterbeschikbaarheid.

De lange droge zomerperiodes in 2018, 2019 en 2020 maakten duidelijk dat ook hier in België drinkbaar water een kostbaar goed is.

Daarom is het belangrijk om je individueel te engageren en water te respecteren, ook al denk je misschien dat jij geen verschil kunt maken. Die misconceptie weerlegt Huysmans meteen. “De helft van het grondwater dat we in België oppompen, wordt gebruikt om drinkwater van te maken.” Het is vanzelfsprekend om een douche te nemen in plaats van een bad, of de kraan niet onnodig te laten stromen. Maar wat kun je doen zodat je écht een verschil maakt? “De beste manier is het opvangen en gebruiken van

Door het opvangen van regenwater in je huis reduceer je de helft van de waterfactuur.

— Professor grondwaterhydrologie Marijke Huysmans (VUB)

regenwater in je huis. Je halveert zo meteen je waterfactuur, want de helft van het water dat we dagelijks gebruiken hoeft geen drinkwater te zijn. Denk aan het doorspoelen van het toilet, het wassen van de auto of het gieten van de planten.”

We beseffen niet dat water ongelooflijk kostbaar is en dat we hier niet zuinig genoeg mee omgaan, vertelt hoogleraar hydrogeologie Kristine Walraevens (UGent).

Water is relatief goedkoop, benadrukt ze.

“Onze drinkwatervoorziening is zo goed georganiseerd dat de bevolking niet beseft hoe kostbaar water is. Ik werk veel in ontwikkelingslanden waar ik merk dat ze het belang van water veel beter inzien, omdat ze er veel meer voor moeten doen. Hier draaien we de kraan open en het is er, maar daar moet je kilometers wandelen voor een emmer water.”

Ook als het aankomt op ons gemiddeld waterverbruik staan we er niet zo goed voor.

“De Verenigde Naties maakten een schatting over het aantal liter water dat we dagelijks nodig hebben voor huishoudelijk gebruik om aan de levensnoodzakelijke standaard te voldoen. Die schatting kwam uit op 20 liter per persoon per dag. Op dit moment bedraagt het watergebruik hier in Vlaanderen maar liefst 114 liter per persoon per dag”, zegt Walraevens. “Moeten wij ons elke dag douchen? Moet een trui die je één keer droeg al meteen in de wasmachine? Is dat levensnoodzakelijk?”

Het is bovendien niet zo dat we oneindig veel water ter beschikking hebben, integendeel.

Vlaanderen kampt met waterschaarste, wat betekent dat de waterbeschikbaarheid niet voldoet aan de watervraag. “We beschikken

over 1500 kubieke meter water per persoon per jaar. Dat is minder dan in bijvoorbeeld Griekenland of Spanje”, legt Walraevens uit.

Ter vergelijking: het gemiddelde in Europa is 3630 kubieke meter per persoon per jaar.

Tot nu toe was de neerslag in ons land gelijkmatig verspreid doorheen het jaar.

Dat is niet langer zo, want klimaatmodellen voorspellen in de toekomst meer extremen.

Gelukkig zijn de oplossingen voor het omgaan met beide weersextremen grotendeels hetzelfde, zegt Huysmans. “Als we ons watersysteem zo inrichten dat regenwater vlotter kan infiltreren en we het beter kunnen vasthouden in de ondergrond, zijn we gewapend tegen zowel overstromingen als uitdrogingen. Gelukkig heeft de Vlaamse Overheid de Blue Deal op poten gezet, een plan om weerbaarder te worden tegen waterschaarste- en overlast.” Daarbij gaat het onder meer om investeringen in infrastructuur langs waterlopen, de grootschalige opvang en hergebruik van regenwater en het aanpakken van lekken aan sluizen en het leidingwaternetwerk.

Door Amaryllis De Bast

Beter water, Betere stad Breng een stedelijke waterbron weer tot leven.

Scan de QR code om meer te weten te komen

BactoSense – de eerste industriële Flow-Cytometer voor water kwaliteit monitoring Volledig automatisch, betrouwbaar en eenvoudig te gebruiken De BactoSense Flow-Cytometer is ontwikkeld en geproduceerd in Zwitserland als industriële proces-parameter voor waterbehandeling.

De BactoSense meet binnen 20 minuten 99,9% van alle in het water aanwezige bacteriën.

Dit geeft een snel en compleet overzicht van de microbiologische waterkwaliteit.

Dankzij de volledig geautomatiseerde meetcyclus en het intuïtieve menu kan iedereen zonder technische expertise de BactoSense bedienen en onderhouden.

Het Smart-Cartridge systeem maakt de BactoSense eenvoudig, zeer veilig en onderhoudsarm in gebruik. Een cartridge is hermetisch geseald, bevat alle producten voor 1.000 metingen, is plug-and-play te installeren en hervulbaar.

Veelzijdig inzetbaar als Mobiele Veld-, In-Line- en Laboratorium opstelling Voor de BactoSense zijn verschillende proces aansluitingen beschikbaar. Een on-site meting is zowel handmatig met een Tube uitvoerbaar alsmede In-Line opstelling voor een continu meting in een druk-houdende leiding.

De Laboratorium opstelling kan worden uitgevoerd met een carrousel voor geconditioneerde en geautomatiseerde batch metingen.

De BactoSense heeft velen awards gewonnen als innovatief en duurzaam product, waaronder het prestigieuze Solar Impulse Efficient Solution Label.

Bezoek onze website www.bactosense.be of gebruik de QR code voor meer product informatie of het inplannen van een vrijblijvende demonstratie

Elke druppel telt!

Ontdek de duurzame wateroplossingen voor uw tuin.

Micro-Drip

Smart producten

Sprinkler

GRATIS 2-weg-verdeler*

Laat uw tuin nooit onverzorgd achter

Groot assortiment sproeiers

t.w.v. € 29,99 bij aankoop van een geselecteerde Micro-Drip Startset. Actieperiode: 01-05-2022 t/m 30-06-2022

Efficiënt water management dankzij de smart producten van GARDENA.

Voor oppervlakken tot 490 m². Fijnafstelling voor sectoren cirkelsproeien.

* meer info over de actievoorwaarden op REFUNDACTIE.eu

6 ENERGIE UIT WATER

FOKUS-ONLINE.BE

Het potentieel van blauwe stroom Het bewustzijn rond de klimaatverandering en de stijgende energieprijzen zijn een stimulans om alternatieve vormen te zoeken voor het genereren van groene stroom. Ook de mogelijkheden van water als bron van duurzame energie worden steeds meer onderzocht.

Koelen en verwarmen met water STES, de afkorting van Seasonal Thermal Energy Storage, is een innovatief warmteopslagsysteem.

Grote waterreservoirs, warmtepompen en klimaatplafonds zorgen ervoor dat gebouwen niet meer afhankelijk zijn van fossiele grondstoffen. In de winter onttrekken de waterpompen de warmte uit het water waarmee het gebouw verwarmd wordt. In de zomer verloopt het proces omgekeerd: dan is het water frisser en kan het systeem zorgen voor de koeling van het gebouw.

Grijze en groene waterstof Waterstof wordt dikwijls aangeduid als dé oplossing van de toekomst voor alle energievraagstukken.

Maar waterstof komt in bruikbare vorm niet voor in de natuur en moet gemaakt worden. Daarvoor is energie nodig. Het is dus geen energiebron maar een energiedrager.

Bij grijze waterstof, geproduceerd met aardgas, komt voor elke kilo waterstof 10 kilo CO2 vrij. Wanneer waterstof geproduceerd wordt met groene energie uit wind of zon, komt er geen CO2 vrij.

H

et beeld van de watermolen naast een kabbelend beekje lijkt wel een idyllisch sprookje geworden in vergelijking met de nieuwe technologieën die vandaag bestaan om energie op te wekken met water. Van waterkrachtcentrales tot riothermie: alle technologieën hebben hun voordelen en hun beperkingen, maar maken samen deel uit van de duurzame alternatieven om fossiele brandstoffen te vervangen.

Net als wind, zon en aarde is water een krachtige natuurbron die energie produceert. Waterenergie kan worden opgewekt uit stromend water en rivieren, uit golfslagbewegingen van de zee of ook nog uit de hoogteverschillen van eb en vloed. Blauwe energie is dan de elektriciteit die gegenereerd wordt door het verschil in zoutconcentratie tussen zeewater en zoetwater via omgekeerde osmose en membraantechnologie.

In België zijn we vooral vertrouwd met de waterkrachtcentrales die waterkracht uit watervallen of stroomversnellingen opvangen. Met behulp van turbines, generatoren, stuwdammen en pijpleidingen wordt deze omgezet in elektriciteit en getransporteerd. De waterkrachtcentrales bevinden zich voornamelijk aan de Maas, de Samber en het Albertkanaal. Van de totale elektriciteitsproductie uit hernieuwbare energiebronnen in België staat in 2021 de teller voor waterenergie op 1,85 procent, tegenover 51 procent voor windenergie en 32,5 procent voor zonne-energie.

Hydro-energie is duurzaam, zuiver en laat geen afval na. Bovendien is ze relatief

goedkoop omwille van de vrij lange levensduur van een waterkrachtcentrale.

De flexibiliteit om de reserves van de stuwmeren in te zetten wanneer nodig, is zeker ook een pluspunt.

Waterkrachtcentrales hebben echter een impact op het milieu. Ze beïnvloeden de natuurlijke habitat van migrerende vissen.

Een probleem dat werd aangepakt door een trappensysteem dat vissen toelaat de barrages te passeren.

We moeten blijven zoeken naar alternatieven.

—Wendy Francken, Vlario

Een ander nadeel is de ruimte die nodig is voor de installaties en de stuwdammen.

Maar ook daar bestaat een oplossing voor, zegt Geert Slachmuylders, oprichter en Chief Innovation Officer van Turbulent Hydro. “Wij hebben micro-waterkrachtcentrales ontwikkeld die werken volgens hetzelfde principe als watermolens. Ze vereisen geen dammen, rivierbelemmeringen of een grote infrastructuur, alleen anderhalve meter hoogteverschil in water om energie op te wekken op basis van draaikolken.

Dit resulteert in visvriendelijke, onderhoudsarme waterkrachtinstallaties die efficiënt 24/7 het hele jaar door schone elektriciteit produceren. Zo

kun je bijdragen aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s, red.) voor betaalbare en schone energie en de SDG’s voor water en klimaatverandering.”

“Net om de vooropgestelde klimaatdoelstellingen te behalen en de uitstoot van broeikasgassen tot een minimum te herleiden, moeten we blijven zoeken naar alternatieven”, beaamt Wendy Francken, directeur van Vlario. “Circulair watergebruik blijft een topprioriteit en riothermie is daar een perfect voorbeeld van.”

Riothermie is de warmterecuperatie uit afvalwater. Water van douches of wasmachines dat in de riolen terechtkomt, heeft nog een bepaalde restwarmte.

Die warmte kan worden gerecupereerd door warmtewisselaars te installeren in het rioolnetwerk. Het is zeker geen sciencefiction meer om kantoorgebouwen, scholen of sportfaciliteiten te verwarmen of te koelen met sanitair huishoudwater.

In tegenstelling tot landen als Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland, is riothermie in België nog een vrij onbekend energieconcept. “Deze technologie staat inderdaad nog in de kinderschoenen bij ons, maar de laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar het energiepotentieel van rioolwater en zijn met succes verschillende projecten opgezet. Riothermie is een stukje van de duurzaamheidspuzzel die gelegd zal moeten worden in combinatie met andere systemen”, besluit Wendy Francken.

Door Marleen Walravens

Door te kiezen voor een leidingwaterkoeler van Culligan spaar je jaarlijks niet enkel zelf honderden plastic flessen uit, maar ook Culligan gaat resoluut voor een beter klimaat.

« Go green met Culligan » EEN KLEINERE AFVALBERG

Wie dagelijks anderhalve liter water drinkt zou hier jaarlijks 365 anderhalve literflessen of meer dan 700 flessen van 0,75 liter voor nodig hebben. Dit is een enorme hoeveelheid plastic die met een leidingwaterkoeler van Culligan kan worden vermeden.

EEN LAGERE CO2-UITSTOOT

Een duurzaam waterbeleid met Culligan Minder plastiek, minder CO2, de beste keuze voor het milieu « To drink leidingwater or not to drink leidingwater? » « That’s a good question! »

LEIDINGWATER IS VEILIG

Dat flessenwater gezonder is dan water uit de kraan is een mythe! Twijfel je eraan of leidingwater minstens even gezond is als flessenwater? Twijfel is goed en dat is een zeer terechte vraag waar wij het enige echte antwoord op weten.

Om te voorkomen dat leidingwater tijdens het transport wordt besmet met bacteriën, wordt leidingwater ontsmet. De ontsmetting gebeurt met chloor dat in zeer kleine hoeveelheden, nog lager dan het voorgeschreven, wettelijke minimum, aan het leidingwater wordt toegevoegd. Zeer uitzonderlijk kan het water toch naar chloor ruiken. In dit geval laat je best het water enkele minuutjes staan en zal de geur vanzelf vervliegen.

LEIDINGWATER BEVAT MINERALEN

LEIDINGWATER IS LEKKER

Net als flessenwater bevat leidingwater belangrijke mineralen zoals calcium en magnesium die bijdragen aan onze gezondheid. Deze mineralen dragen bij aan de opbouw van botten en eiwitten en geven signalen door tussen de zenuwen en spieren. Leidingwater is zonder twijfel een gezonde optie. Zorg steeds voor een voldoende inname van de bovenvermelde stoffen en kies voor een leidingwaterkoeler van Culligan.

Over kleur en smaak valt niet te discussiëren, of toch?

Leidingwater of water in het algemeen is een natuurproduct en heeft net zoals flessenwater niet steeds dezelfde samenstelling. Dit kan ervoor zorgen dat de ene persoon niets liever drinkt dan leidingwater en de andere het misschien niet lekker vindt. Het klinkt bijna onwaarschijnlijk, maar mocht de smaak je toch niet helemaal bekoren of wil je wat variatie, voeg dan een schijfje citroen of takje munt toe voor een extra frisse toets.

HOGE KWALITEITSEISEN EN CONTROLE

Leidingwater is eveneens een veilige optie. Drinkwatermaatschappijen zijn onderhevig aan zeer strenge kwaliteitsvereisten om de gezondheid van de consument te garanderen. Ook onafhankelijke laboratoria controleren op meer dan 60 parameters en zien streng toe op een goede kwaliteit. Dit zorgt ervoor dat leidingwater het beste gecontroleerde water in België is en je altijd zonder zorgen kunt genieten van een fris glas leidingwater.

Vind je een glaasje water, gevuld aan een waterfontein van Culligan, toch te saai? Pimp dan je water door een schijfje citroen, limoen of komkommer toe te voegen. Ook een takje munt of citroenmelisse zorgt voor een heerlijk, frisse toets. Zoetebekken kunnen aan hun water ook sinaasappel of verschillende soorten zacht fruit, zoals bramen, frambozen of aardbeien toevoegen voor een fruitige smaak.

LEIDINGWATER IS GOEDKOPER

Kiezen voor leidingwater is zeer goed voor de portemonnee. Leidingwater is ongeveer zo’n 120 keer goedkoper dan flessenwater. Als je weet dat je voor één kubieke meter leidingwater, goed voor 1000 liter of 4000 glazen, gemiddeld 5 euro betaalt, dan is de keuze snel gemaakt.

KLEINERE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK

Elke minuut gaan er wereldwijd een miljoen plastic flessen over de toonbank en dit aantal stijgt nog steeds. Door te kiezen voor leidingwater draag je bij aan een wereld met minder plastic en verklein je het wereldwijde transport van flessenwater. Kortom, door te kiezen voor een leidingwaterkoeler van Culligan zorg je voor een schonere planeet.

Leidingwater is niet enkel goedkoper en verkleint je afvalberg door het uitsparen van veelvuldig en overtollig plastic, maar heeft eveneens een lagere CO2-uitstoot. Uit onderzoek blijkt dat in België voor de productie van flessenwater jaarlijks zo’n 40 000 ton CO2 wordt uitgestoten. Dit staat gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van zo’n 14 000 auto’s.

Dat een leidingwaterkoeler geen gebruik maakt van flessenwater heeft ook veel minder transport en belasting van het milieu tot gevolg.

We schetsen voor jou graag het verschil in CO2-uitstoot tussen leidingwater en plastic flessen die al dan niet worden hergebruikt: Leidingwater

1g CO2

Plastic, hergebruik

100g CO2

Plastic, eenmalig gebruik

160g CO2

Zoals je kunt zien, ligt de CO2-uitstoot van leidingwater 100 tot 160 keer lager dan deze van flessenwater.

CULLIGAN’S GROENE INSPANNINGEN

Culligan maakt gebruik van R290 koelgas. Dit is een natuurlijk gas dat uitstekende thermodynamische eigenschappen bevat die op hun beurt leiden tot een hoog energie rendement. Het gevolg hiervan is een grote daling van het elektriciteitsverbruik. Hierdoor is Culligan in tegenstelling tot traditionele oplossingen 70 keer minder vervuilend.

Wanneer je de filter van een klassieke waterfontein zou vervangen, ontstaat er ongeveer 500 gram niet recycleerbaar afval. Het scheiden van de koolstof (binnenste gedeelte) en het omhulsel van de filter (buitenste gedeelde) is een complex proces met hoog oplopende recyclagekosten. Cijfers uit 2017 geven voor het gebruik van waterfilters in België een geschatte hoeveelheid van bijna 200 ton afval aan.

Culligan is zich hiervan bewust en levert dagelijks de nodige inspanningen om de productie te verduurzamen en in te zetten op een meer ecologisch verantwoorde technologie. In het kader hiervan werd een nieuwe productietechniek, de Green Carbon Plus, ontworpen. Dankzij deze techniek is het niet langer nodig om de volledige filter te vervangen, maar uitsluitend de filterblok met actieve kool. Deze technologie zorgt voor een herleiding van het afvalgewicht tot wel 38% en aangezien koolstof een natuurlijke stof is, is het afval eenvoudiger recycleerbaar. Ook onrechtstreeks draagt Culligan dankzij deze technologie bij aan een groenere planeet met de vermindering van CO2 die ontstaat bij de productie en het transport.

www.culligan.be

8 DUURZAME WATERZUIVERING

FOKUS-ONLINE.BE

Industrieel afvalwater op de radar Water is een kostbaar goed voor de industrie. Investeren in de modernisering van bestaande zuiveringsinstallaties en het implementeren van nieuwe technieken zijn maar een deel van het duurzaamheidsbeleid. Andere activiteiten moeten ook worden aangepast.

D

e industrie gebruikt veel water, onder andere voor koeling, stoomproductie, schoonmaak en transport. Daarom wordt ook steeds meer ingezet op circulair watergebruik. De schaal en de mate van vervuiling van industrieel afvalwater vraagt om specifieke, innovatieve oplossingen.

Eerst en vooral werkt de industrie aan het verminderen van haar watergebruik. Minder water gebruiken betekent ook minder afvalwater produceren. “Door je eigen running te screenen, kun je meestal ook je watergebruik reduceren”, zegt Wim Cooman, milieuverantwoordelijke bij Volvo Car Gent. “Interne productieprocessen verbeteren kan soms interessanter zijn dan de uitbreiding van je waterzuivering.”

Het gebruikte water recupereren, zuiveren en het een tweede leven schenken is de volgende stap. Voor de meeste bedrijven is het economisch en praktisch voordeliger een eigen waterzuiveringsinstallatie te hebben dan belasting te moeten betalen voor lozingen op het rioolnetwerk. “Terwijl vroeger vooral grote waterverbruikers een installatie hadden, zien we nu een shift”, vertelt Dries Parmentier, researcher bij Noah Water Solutions. “Ook kleine watergebruikers willen duurzamer omgaan met water en zoeken methodes om hun watercircuit te sluiten, niet alleen voor het imago van het bedrijf, maar ook omdat door de strengere lozingseisen hun water te belastend geworden is voor de grote gemeentelijke waterzuiveringsinstallaties.”

Inzetten op hergebruik van water en terugwinning van grondstoffen uit eigen afvalwater vormen dus de boodschap.

Een eenduidige technologie voor zuivering van industriewater bestaat niet. “Het is altijd een beetje wikken en wegen tussen de ecologie en de economie. Bovendien is de gebruikte techniek afhankelijk van het type en de graad van vervuiling. Industrieel afvalwater wordt nauwelijks ingezet voor drinkwater, maar kan dankzij verschillende technieken hergebruikt worden als proceswater. Dat is gerecupereerd water dat perfect bruikbaar is voor het reinigen en spoelen van mengtanks in de chemische industrie bijvoorbeeld, of voor de carwash”, vervolgt Parmentier.

De Europese Commissie heeft een set van regels opgesteld, de IPPC-richtlijn (Integrated Pollution Prevention and Control) voor preventie en bestrijding van verontreiniging. Hierbij kun je BREF-documenten vinden (Best Beschikbare Techniek), waarin de milieuvriendelijkste technieken voor een bedrijf beschreven staan. “Voor ons, bij Volvo, in de verfafdeling waar het meeste water gebruikt wordt, kwam dit onder meer neer op

Het is altijd een beetje wikken en wegen tussen de ecologie en de economie.

—Dries Parmentier, Noah Water Solutions

installaties van omgekeerde osmose om water te besparen en op ultrafiltratie en demineralisatie-installaties om water te kunnen hergebruiken”, aldus Cooman.

“Voor afvalwater uit de galvanisatie- en metaalindustrie, de textielsector of oude stortplaatsen is een fysicochemische zuivering het meest geschikt”, voegt Parmentier toe. “Dit is gebaseerd op de principes van elektrocoagulatie en elektrooxidatie. Eerst wordt ijzer of aluminium opgelost in het afvalwater. Dat vormt een vlok en kan als slib afgescheiden worden van het water. Dat restwater wordt dan via oxidatie behandeld. Met een sterke stroom worden zuurstof en bleekwater gevormd zodat de resterende vervuiling gaat oxideren, waardoor je gedesinfecteerd water krijgt.”

Membraantechnologie en waterzuivering met actieve koolstof worden ook veel toegepast, maar zijn niet interessant voor alle sectoren. Er zijn verschillende onderzoeken opgestart rond plasmatechnologie, een extreme vorm van elektro-oxidatie en een veelbelovende techniek.

Verbeterde of geheel nieuwe technologieën hebben de afvalwaterbehandeling weer op de radar van de industrie gebracht. “Uitsluitend nieuwe technologieën implementeren is niet altijd voldoende. Dankzij big data en AI kun je ook duurzame innovatie brengen in het productieproces”, besluit Wim Cooman.

Door Marleen Walravens

Blue Deal-steun voor waterbesparende investeringen

GRIJSWATERRECUPERATIE: EERST DOUCHEN, DAN DOORSPOELEN » MILIEUBEWUST COHOUSINGPROJECT Johannes T’Hooft: “Al van bij de start van ons bouwproject was het ons plan om zo zuinig mogelijk om te springen met water. Cohousen is niet goedkoper dan een individuele woning hebben, maar omdat je met meer mensen van dezelfde faciliteiten gebruik maakt, kan je door die schaalvergroting wel innovatiever te werk gaan. En dat biedt heel wat voordelen.”

» ANDERS WASSEN EN SCHOONMAKEN

Water is een kostbare grondstof waar we te verspillend mee omspringen. Elke keer je het toilet doorspoelt gebruik je zo’n zes liter water en toiletten in oudere huizen spoelen nog te vaak door met drinkbaar leidingwater - dat dan zomaar in de riool verdwijnt. Zonde! Cohousing Jean in Sint-Amandsberg pioniert als woongemeenschap met een recuperatiesysteem voor grijs water. Dit project werd mogelijk dankzij een financieel duwtje in de rug van VLAIO, via de Blue Deal-steun voor waterbesparende investeringen. » GEEN BRUIKBAAR WATER MEER IN DE RIOOL

» AMBASSADEUR VOOR GELIJKAARDIGE PROJECTEN

In Gent doen een tiental buren van Cohousing Jean het anders: zij gebruiken grijs water om hun toiletten door te spoelen. Het is een cohousingproject dat een voor Vlaanderen unieke manier van grijswaterrecuperatie toepast. Bewoner van het cohousingproject architect Johannes T’Hooft geeft er graag een woordje uitleg. “Onze droom was om minder water te verbruiken.

Grijswaterrecuperatie leek ons een perfecte oplossing. Ons studiebureau adviseerde ons om een grijswaterfiltersysteem van GEP te plaatsen.”

“Wat we in Cohousing Jean doen op vlak van hergebruik van grijs water is uniek in Vlaanderen. In geen enkel ander woonproject gebeurt grijswaterrecuperatie op zo’n manier, dus we konden ook nergens ons licht konden gaan opsteken of inspiratie halen. Een waterrecuperatiesysteem bestond al wel op grote schaal voor de industrie en grotere wooncomplexen in het buitenland, maar wij zijn het kleinste project dat grijs water wilde hergebruiken in een wooncontext. Het installeren van een recuperatiesysteem was dus een berekend risico. En succesvol. We hopen in de toekomst ook andere woonprojecten, bedrijven en ondernemingen te inspireren met onze aanpak.”

“Ondanks dat we geen écht bedrijf zijn maar een vereniging van mensen die samenwonen en actief willen investeren in duurzaam watergebruik, dienden we een subsidieaanvraag in bij VLAIO voor de ‘Blue Deal waterbesparende investeringen’ – en waren dolgelukkig dat we met die steun ons project waar konden maken.”

In Cohousing Jean koppelde GEP de grijswaterfilters aan op de aflopen van de douches en wastafels. Dat gefilterde water loopt dan weer terug naar de spoelbakken van de toiletten. Cohousing Jean heeft zelf een waterexpert in huis en kreeg daarnaast steun van de UGent en GEP bij het uittekenen van het systeem. Het project wil nu ambassadeur zijn voor gelijkaardige projecten en via regelmatige kwaliteitscontroles ook een onderzoekshub worden.

Johannes T’Hooft: “Alle bewoners van onze cohousing kozen ervoor om mee in de kosten te delen. Maar ons waterrecuperatiesysteem heeft ook gevolgen, want grijs water recupereren is niet alleen financieel investeren maar ook anders wassen en schoonmaken. Zo gebruikt hier niemand poetsproducten met bleekwater, en zijn alleen biologisch afbreekbare zepen en shampoos toegelaten. Je haar kleuren? Dat kan voorlopig alleen bij de kapper.”

» MAXIMAAL BEHOUD VAN HEMELWATER Behalve grijswaterrecuperatie doen ze in Cohousing Jean ook aan maximaal behoud van hemelwater. “Alle hemelwater van de gewone daken stroomt naar een regenwaterput. Dat water besproeit de groendaken als het te droog is of zorgt voor het bewateren van de tuin. Daarna infiltreert het rustig via een wadi in de tuin. Zo houden we het hemelwater zo lang mogelijk vast om het dan langzaam, gecontroleerd weer los te laten. Het risico op overstroming bij hevige regen is minder groot en we hebben een buffer van regenwater om de drogere zomerperiodes te overbruggen. Ook op dat vlak doen we dus aan waterbesparing.”

» KRIJG OOK STEUN OM WATER TE BESPAREN VLAIO investeerde in dit project in het kader van duurzaam ondernemen en meer in het bijzonder voor projecten die aan waterrecuperatie doen.

Ook interesse in grijswaterrecuperatie of wil je water op een andere manier hergebruiken, zuiveren of zelfs ontzilten? Alle info via vlaio.be/BlueDeal.

– Johannes T’Hooft, bewoner van Cohousing Jean

220530-De Standaard-Grijswaterrecuperatie-255x380.indd 1

30/05/2022 11:18

10 BRAND REPORT • HMVT

FOKUS-ONLINE.BE

De kracht van de natuur gebruiken om het waterprobleem aan te pakken We hebben allemaal wel al gehoord van de vergrijzing van de bevolking, maar de vergrijzing van het grondwater?

Toch is dat een reëel probleem dat een dringende en grondige aanpak vereist.

D

at de zomers heter en droger worden, wisten we al. Dat ons grondwater tot alarmerende niveaus aan het dalen is ook. Maar dat ons grondwater ook nog eens vergrijst, dat weten weinig mensen. Toch is het helaas realiteit. “Ons kostbare ‘blauwe goud’ wordt langzaam maar zeker steeds meer bedreigd”, weet Marco van den Brand, Managing Director van HMVT, een breed milieutechnisch bedrijf dat innovatieve oplossingen zoekt en levert voor het beschermen en schoonmaken van bodems en het reinigen van grondwater.

“Niet alleen door verdroging of klassieke gevallen van grondwaterverontreiniging – olie, chloor, metalen – maar ook steeds meer door diffuse verontreinigingen zoals medicijnresten, bestrijdingsmiddelen, nitraten/fosfaten en PFAS – een heel lastig

te verwijderen stofje dat in Vlaanderen intussen ook al genoegzaam bekend is. Ook in Frankrijk en Italië zien we steeds meer vragen rond dit thema.”

Slotgracht van kasteeltje

Het goede nieuws is dat er ook steeds meer awareness ontstaat: we beseffen dat ons grondwater een belangrijk goed is, maar dat het onder druk staat. Vraag is alleen hoe we dat kunnen aanpakken. “De beste oplossing is natuurlijk om het probleem bij de bron aan te pakken”, aldus Van den Brand. “Maar dat kan niet altijd (meer). Dan is er de optie om de bron te beschermen, door het vuile water of de verontreinigde waterpluimen af te vangen voordat het bijvoorbeeld een drinkwaterwingebied in loopt, en dat water vervolgens te zuiveren met behulp van

natuurlijke zuiveringsprocessen. Dat noemen we constructed wetlands. In zo’n wetland stroomt het vervuilde water door een soort vijver, beplant met verschillende soorten planten. Door allerlei biologische processen rondom de wortelzone worden de chemische stoffen energiezuinig of zelfs -neutraal afgebroken. Dat testen we bijvoorbeeld momenteel in de Nederijnse Plas in Utrecht.

Ook leuk om weten: we hebben zelfs zo’n constructed wetland gemaakt in de slotgracht van een kasteeltje. De slotgracht is de zuivering van de grondwaterpluim geworden die onder het kasteeltje doorloopt. Zo kan een en ander in de omgeving mooi geïrrigeerd worden.”

“Momenteel voeren we proeven uit om PFAS uit grondwater te halen met wilgen”, antwoordt Van den Brand. “Dit lijkt best aardig te lukken. De wilgen concentreren de PFAS in hun stammen, die dan natuurlijk wel periodiek op de juiste wijze verwerkt moeten worden. Dus in de plaats van ingewikkelde waterzuiveringsinstallaties zetten we eigenlijk in op natuurlijke afbraak, en zon- en windenergie. Dat is voor mij dé manier om met de vergrijzing van het grondwater om te gaan: de kracht van de natuur gebruiken om het probleem aan te pakken.”

Wat met PFAS?

Maar als PFAS zoals gezegd een lastig goedje is, hoe krijgen we dat dan uit het water?

Marco van den Brand Managing Director

HMVT, wil een toonaangevende partner zijn bij het ontwikkelen en toepassen van duurzame en integrale milieutechnische oplossingen voor zuivering van bodem, water en lucht. Met zo’n 30 jaar internationale ervaring in de milieutechniek voorziet de organisatie elke klant van de best passende én meest efficiënte oplossing.

IMDC: slimme, duurzame oplossingen voor waterproblemen Al sinds de oprichting in 1982 zijn de medewerkers van IMDC gepassioneerd door water. Eerst lag de focus op baggeradvies en het mariene milieu, nu reikt de expertise van Antwerpse bedrijf veel verder: alle natuurlijke wateren en de activiteiten die de mens in of grenzend aan dit waardevolle ecosysteem wenst te ontwikkelen.

Zeeën, estuaria en rivieren waren altijd al locaties van menselijke activiteit. Dat bleef niet zonder gevolgen. Kostbare ecosystemen gingen verloren omdat de mens niet altijd voor de meest duurzame oplossingen koos. Onze natuurlijke wateren, vitaal voor de samenleving, zijn intussen zeer kwetsbaar en moeten dan ook beschermd worden. Door de klimaatverandering, dreigen wereldwijd ook veel water-gerelateerde gevaren: zeespiegelstijgingen, overstromingen, extremer weer met lange droogte of zeer intensieve regenval.

Het is deze complexe problematiek die IMDC aanpakt, zodat water ook in de toekomst alle cruciale functies als ecosysteem kan blijven vervullen. Vanuit een maatschappelijke verantwoordelijkheid, ondersteunen we onze klanten met geavanceerde oplossingen voor toekomstbestendige realisaties. We doen dit al jaren in nauwe samenwerking met universiteiten en onderzoeksinstellingen in binnen- en buitenland.

Een (Belgische) greep uit de enorme projectenwaaier wereldwijd, illustreert IMDC’s betrokkenheid: In het Kustvisie-project, ondersteunt IMDC de Vlaamse overheid bij de lange termijn-bescherming van onze kust. Omdat de snelheid en mate van de

zeespiegelstijging moeilijk in te schatten zijn, zoeken we naar een adaptieve kustbescherming. IMDC verenigt hier alle disciplines om de beste oplossingen uit te werken. Zodat ook de kinderen van onze kleinkinderen van onze kust kunnen blijven genieten.

IMDC werkt ook rond droogte, want klimaatverandering leidt niet alleen tot watersnood en overstromingen, maar ook tot waterschaarste.

Na de recente droge zomers, wil de Vlaamse Milieumaatschappij de ernst en de impact hiervan opmeten. Voor hen ontwikkelde een consortium met IMDC een droogte-instrumentarium, bestaande uit o.a. hoge resolutie droogte-kaarten om de actuele droogte in te schatten en op te volgen en, waar mogelijk, de lokale situatie te verbeteren.

Extreme watersnood en waterschaarste wisselen mekaar af. Bovendien vervult water meerdere functies en dient hetzelfde water vaak meerdere gebruikers.

Efficiënt waterbeheer is dus niet eenvoudig. Ook hier speelt IMDC een rol. Voor de Waalse waterbeheerders ontwikkelden we Orhyx, een tool voor een realtime waterwegbeheer. Deze software brengt een revolutie mee in het omgaan met toekomstige klimaatgebeurtenissen. Het ondersteunt de

waterwegbeheerder in het snel en accuraat nemen van beslissingen rond de energieproductie en -verbruik, het verzekeren van de veiligheid van de omwonenden, het garanderen van de bevaarbaarheid door het controleren van waterpeilen, stromingen, etc ... Kortom, het optimaliseert de verdeling van het water doorheen het waterwegennet.

Via haar kennis en centrale positie, wil IMDC ook een interne discussie starten tussen de verschillende waterbeheerders in ons land. Infrastructuurnetwerken zijn immers onderling verbonden. Een veerkrachtig, internationaal waterbeheer is cruciaal om de klimaatverandering het hoofd te bieden. IMDC wil een gedeelde visie en proactieve samenwerking tussen de belangrijkste belanghebbenden op gang brengen.

IMDC is klaar voor de toekomstige uitdagingen en blijft zeker nog eens 40 jaar zijn klanten wereldwijd bijstaan in het duurzaam realiseren van hun waterprojecten!

#FOKUSWATER

TUBOBEL • BRAND REPORT 11

Het grondwater op peil houden Een doeltreffend waterbeheer in dorpen en steden draagt bij tot een goede volksgezondheid en een schoner milieu. Dankzij verschillende initiatieven van waterberging, -buffering en infiltratie kunnen overstromingen en watertekorten vermeden worden.

K

limaatopwarming, aanhoudende droogte, waterschaarste… De Vlaamse regering heeft in de zomer van 2020 de ‘Blue Deal’ gelanceerd, een ambitieus plan om ons watersysteem duurzamer te maken en de droogteproblematiek op een structurele manier aan te pakken. Een eerste schijf van 75 miljoen werd uitgetrokken voor grote investeringswerken om de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen te verhogen. De belangrijkste pijlers daarbij zijn: een gepaste regelgeving vanuit de openbare besturen, circulair watergebruik, landbouw en natuur als deel van de oplossing, een hogere bevoorradingszekerheid, innovatieve technologieën en sensibilisering van burgers tot het ontharden van de bodem.

Het plan beoogt ook een andere vorm van ruimtelijke ordening, namelijk verkerning: dichter bij elkaar bouwen, in dorpskernen en steden en bij knooppunten

van openbaar vervoer. “Alleen nog bouwen in de reeds ingenomen ruimte tegen de bodemverharding werd in de berichtgeving betonstop genoemd”, zegt Evert Lemmens, CEO van de Tubobel Group. “Daardoor heeft beton een vrij negatieve connotatie gekregen. Als materiaal heeft beton nochtans een hele evolutie doorgemaakt: er bestaat nu een poreuze versie waardoor betonnen grondbedekking waterdoorlatend kan zijn en regenwater afgeleid kan worden naar het grondwater. Bovendien is het belangrijk om niet alle beton weg te halen, want dan gaan we inboeten aan levenskwaliteit.”

Door de klimaatverandering zullen we in de toekomst steeds meer te maken hebben met zowel wateroverlast als watertekorten.

Enerzijds is er te veel water omwille van extremer weer dat overstromingen met zich meebrengt. Anderzijds is er te weinig water omwille van langere periodes van droogte.

Zowel de overlast als het tekort zijn gevolgen van een gebrekkige infiltratie en te weinig bufferbekkens. Van alle regen die op land valt, verdwijnt een vierde in riolen en rivieren.

Water bufferen is daarom heel belangrijk.

Kortstondige buffering kan makkelijk worden bereikt door zowel waterdoorlatend beton als grasdallen, waarbij de voegen breder zijn en opgevuld met gras of steenslag.

Op langere termijn worden gebiedsgerichte projecten en systeeminnovaties opgestart.

Vlaanderen maakt middelen vrij voor onder meer de aanleg van grootschalige waterbuffers die zorgen voor reservecapaciteit en het hermeanderen van waterlopen. Ook door het weer open maken van verbindingen tussen de rivier en de zijwaterlopen kunnen hogere grondwaterstanden worden bereikt.

“Opdrachtgevers kiezen sneller voor zichtbare grachten en wadi’s terwijl vroeger water via een ondergrondse kolk opgeslorpt werd naar de

riolering”, merkt Evert Lemmens op. “In vele gevallen liggen de onderhoudskosten hoger, verdampt het water bij hogere temperaturen en zie je een verlies van publieke oppervlakte.

Toch bestaat een oplossing die het beste van twee werelden biedt. Als een overschot aan water niet meer in de grond kan dringen en afgevoerd moet worden, kan dat via een gesloten betonnen buis, gecombineerd met een poreuze buis en een ondergrondse beek, wat vertraagde infiltratie en eventuele afvoering mogelijk maakt.”

Met de ‘Blue Deal’ slaat Vlaanderen resoluut de weg in naar structureel waterbeheer. “Beton is hierbij eerder vriend dan vijand”, besluit Evert Lemmens.

Evert Lemmens CEO

Tubobel is een op en top familiebedrijf en marktleider in de productie van rioleringsbuizen in België. De Tubobel Group bestaat uit vijf afdelingen: Aqua, Infra, Ekotek, Natuursteen en Transport. Tubobel Aqua is gespecialiseerd in betonelementen voor de rioleringsmarkt. Tubobel Ekotek heeft jarenlange ervaring met productie van waterzuiveringssystemen, vooral voor afvalwater vermengd met olie, benzine en vetten. Het bedrijf zet in op duurzaamheid, zowel voor hun producten als hun productieprocessen.

‘Geen legionellabacterie, wel een lagere energiefactuur’ GF Piping Systems is de specialist op het vlak van waterbehandeling, -voorziening en -transport. “Toegang tot schoon water voor alle mensen is een van onze topprioriteiten. De Clean Water Foundation financiert watervoorzieningsprojecten in landen waar de nood het hoogst is. De stichting werkt samen met ngo’s en lokale organisaties om de duurzaamheid van dergelijke projecten te waarborgen”, zegt Bart Van Bastelaere, managing director GF België en Luxemburg. “We ondersteunen hiermee meer dan 300.000 mensen in 50 landen.”

De ‘Clean Water Foundation’, die in 2002 door GF werd opgericht, zet hulpverleningsprojecten op in rurale gebieden waar de overheid weinig doet om de gemeenschappen van drinkbaar water te voorzien. “Om de duurzaamheid van de waterprojecten te verzekeren, werken we ter plaatse samen met verschillende ngo’s”, legt Van Bastelaere uit. “De bedoeling is de levensstandaard van de plaatselijke bevolking te verbeteren, op korte en lange termijn. Een mooi voorbeeld is het project in Mozambique waar gezondheidscentra in drie steden nu drinkbaar water hebben.”

En die gezondheidscentra brengen ons naadloos bij de rode draad door de GF Piping Systems strategie ‘Safe and Clean water’. “In onze duurzaamheidsdoelstellingen staat vermeld dat

tegen 2025 75 procent van alle gecreëerde omzet rechtstreeks moet bijdragen aan toepassingen en oplossingen rond duurzaamheid. We hebben ons er eveneens aan verbonden dat 100 procent van alle productverbeteringen en innovaties rechtstreeks moeten bijdragen tot het verbeteren van duurzaamheid”, schetst Van Bastelaere.

Een prima voorbeeld hiervan is het zogenaamde proceswater, waarbij fabrieken waterbehandelingsinstallaties plaatsen om het water te hergebruiken in hun productieprocessen.

‘Reduce – Reuse – Revalue’ leidt tot een constante beschikbaarheid van water, wat dan weer van levensbelang is voor heel wat bedrijven. Denk bijvoorbeeld aan de voedingsindustrie: brouwerijen, groenten en aardappelverwerking.

Productmatig komen we bij GF automatisch uit bij het Hycleen Automation System. Via een controlepaneel worden kleppen automatisch aangestuurd om een perfecte hydraulische balans te bekomen in het waterleidingnetwerk van ziekenhuizen, hotels, woonzorgcentra, enz.

“Een systeem dat de legionellabacterie in de kiem smoort én voor een lagere energiefactuur zorgt”, schetst Van Bastelaere. “Legionella verspreidt zich bij een watertemperatuur tussen 20 en 50°C. Om ervoor te zorgen dat er bijvoorbeeld op de 12de verdieping van een hotel nog water wordt voorzien boven 50°C, worden boilers doorgaans op een temperatuur van 70°C gezet. Met het GF-systeem zorg je, naast legionellabestrijding in het waternet, voor een forse reductie in de elektriciteitsfactuur.”

GF Piping Systems is een Zwitsers bedrijf dat in 1802 werd opgericht en vestigingen heeft over de hele wereld. De wereldwijde expert in het transport van water, chemicaliën en gas gebruikt onderhoudsvrije en duurzame kunststof leidingsystemen.

Duurzaamheidsdoelstellingen zitten verweven in het DNA van het bedrijf. Zo was Georg Fischer in de jaren negentig één van de eerste bedrijven die een duurzaamheidsrapport publiceerden.

12 INTERVIEW

FOKUS-ONLINE.BE

Yemi Oduwale

‘We beschouwen water nog te veel als een evidentie’ Bewust omgaan met de rijkdom van de natuur. Daar wil de Vlaamse acteur Yemi Oduwale zijn schouders onder zetten. Als ambassadeur van Join For Water wil hij groot en klein, rijk en arm, oud en jong motiveren om waterverspilling tegen te gaan.

Door Marleen Walravens Beeld Nils Van Praet

#FOKUSWATER

W

INTERVIEW 13

at doet Join For Water precies?

“In België maakt Join For Water mensen bewust van de impact van hun watergebruik. Ze informeren mensen hoe ze bewust met water moeten omgaan, hoe ze hun voetafdruk kunnen verkleinen en hoe onze consumptie de watervoorraden in bepaalde delen van de wereld onder druk zet.

In Afrika en Latijns-Amerika werkt Join For Water met verschillende partners samen om zoetwaterbronnen te beschermen, drinkwater en toiletten te voorzien, en water beschikbaar te maken om voedsel te kweken.”

Wat heeft u over de streep getrokken om u in te zetten voor Join For Water?

“We beschouwen water nog te veel als een evidentie: willen we drinken, de planten water geven, een zwembad vullen in de zomer, dan draaien we gewoon de kraan open. We zijn ons er niet van bewust dat het een luxe is. Een groot deel van de wereldbevolking heeft dit geluk niet. De programma’s die deze Belgische ngo opzet, zijn duurzaam en dat vind ik er zo mooi aan.”

Wat bedoelt u met duurzaam?

“Vooraleer Join For Water begint met een project, zitten ze altijd samen met de lokale bevolking om na te gaan wat de noden zijn.

Alle belangengroepen zijn van bij het begin bij de acties betrokken. Beheersstructuren worden opgezet en comités innen geld wanneer mensen water komen tappen. Met dat geld wordt gezorgd voor opleiding, onderhoud en reparaties. Zo dragen de watergebruikers mee de verantwoordelijkheid voor de goede functionering van hun systemen. Het is dus veel meer dan alleen een waterput boren om daarna naar de volgende locatie te trekken.”

Was u zich vroeger ook al bewust van de waterverspilling?

“Ja, dat dacht ik toch, maar eigenlijk ben ik wel geschrokken van het feit dat ik uiteindelijk toch niet zoveel wist over ons watergebruik. Ik denk dat we ons allemaal samen moeten inspannen vooraleer het te laat is. Het grondwaterpeil bij ons en in andere landen dreigt zodanig laag komen te staan dat het niet meer hersteld kan worden. Alles gaat nu veel sneller en het ontspoort duidelijk door de mens. We gebruiken alsmaar meer water omdat het er is en omdat het kan, maar ook omdat we een hogere levensstandaard hebben.

We putten de natuurbronnen uit voor de economische groei.”

Iedereen kan bijdragen aan een kleinere watervoetafdruk.

kloof, een scheefgetrokken situatie die we recht moeten krijgen. Rekening houdend met het globaal beschikbare water, de wereldbevolking en de hoeveelheid water die de natuur zelf nodig heeft, zouden we 5500 liter per dag mogen verbruiken. Dit wordt het eerlijk wateraandeel genoemd.”

Die watervoetafdruk moet dus naar beneden.

omgaan met

“Sowieso. De eerste stap is verspreiding van informatie. Een voorbeeld: veel mensen zijn vegetariër geworden omwille van de CO2uitstoot. Als we denken aan het milieu en de klimaatveranderingen, denken we in de eerste plaats nog altijd aan de broeikaseffecten en veel minder aan water. Nochtans verbruikt een vleeseter gemakkelijk twee tot drie keer meer water, maar dat is veel minder geweten. Verder moeten we ook tips geven om die afdruk te verkleinen. Alternatieven aanbieden. Pas op het moment dat mensen echt bewust zijn van hoeveel water ze gebruiken of verspillen, zullen ze er iets willen aan veranderen.”

water kun je leren.

Kunt u enkele nuttige tips meegeven?

Bewust

Hoe groot is de watervoetafdruk van de Belg dan wel?

“De Belg verbruikt 7400 liter water per dag, wat enorm veel is. Het is niet omdat je geen water ziet, dat er geen water mee gemoeid is.

Bij de fabricage van kleding wordt bijvoorbeeld veel water gebruikt, maar daar sta je gewoon niet bij stil. Van dat totale cijfer komt ongeveer 100 liter uit de kraan en 7300 liter zit in productie en transport. Om het in perspectief te zetten: de gemiddelde wereldburger verbruikt ongeveer 3400 liter per dag, maar dan met grote verschillen: een Amerikaan gebruikt nog meer dan een Belg, terwijl landen zoals bijvoorbeeld Benin of Congo 4 à 5 keer minder dan ons gebruiken. We zien dus een serieuze

“Het gaat om heel veel kleine dingen die je comfort totaal niet beïnvloeden. Kleine daden kunnen een grote impact hebben.

Bewust omgaan met water kun je leren. Het is belangrijk om het van kleins af aan mee te geven met de opvoeding. Jong geleerd is oud gedaan, toch? Niet alleen de jongeren maar ook wij als volwassenen moeten onze gewoontes op de een of de andere manier veranderen. Je kunt regenwater gebruiken om het toilet door te spoelen, douchewater opvangen terwijl je het laat lopen tot het warm is en er je planten mee gieten of een beetje minder vlees eten. Draag je kleding wat langer en ga een keer naar een tweedehandswinkel.

Koop niet te veel koffie en gebruik niet voor alles papier, want de productie ervan is heel waterintensief. Ik denk dat iedereen individueel zijn steentje kan bijdragen.”

Als we ons consumptiegedrag in het Westen zouden veranderen, wat voor effect heeft dat dan op de mondiale watervoorzieningen?

“Het is een deel van de bewustwording te weten welke acties waar in de wereld een impact hebben. Als wij boontjes uit Kenia eten, heeft dat een effect op de waterbeschikbaarheid in Kenia. Voeren we die niet in, dan is er ginder meer water beschikbaar voor de bevolking. Het is een moeilijke evenwichtsoefening want je kunt ook de broodwinning van de mensen niet wegnemen. Je moet dan minstens een alternatieve inkomstenbron aanreiken. Met dat evenwicht is Join For Water heel hard bezig. Het is een werk van lange adem, maar ik ben er wel van overtuigd dat je erin moet blijven investeren. Think global, act local is zeker een deel van de oplossing.

Dat is een soort van wetmatigheid, een algemene theorie: hoe meer je lokaal produceert, hoe gezonder je eet en hoe meer seizoensgebonden je eet … hoe minder water je gebruikt!”

Smart Fact.

Heeft u een grote droom die u graag zou realiseren?

“Die heb ik niet speciaal. Ik leef eerder van dag tot dag, van project tot project. En dan zien we wel. Ik geniet gewoon van wat ik op het moment aan het doen ben. Wat voor mij wel noodzakelijk is om verder te kunnen gaan, is menselijk contact en veel variatie in wat ik doe, maar ook de mogelijkheid om nieuwe dingen te ontdekken.”

Doe de Water Challenge Een grote campagne van Join For Water is de Water Challenge. Op waterchallenge.be kun je je watervoetafdruk berekenen aan de hand van een twintigtal vragen. Jaarlijks kun je je ook inschrijven voor een zes weken durend engagement om minder water te gebruiken, waarin je dan begeleid wordt.

Sinds de lancering van de Challenge drie jaar geleden, hebben al 28.000 mensen zich ingeschreven om het engagement aan te gaan. Dus zeker de website in het oog houden.

Elke dag Wereldwaterdag De Algemene vergadering van de Verenigde Naties heeft 22 maart tot Wereldwaterdag uitgeroepen. De lidstaten engageren zich om elk jaar de mondiale waterproblematiek in het daglicht te stellen. Dit doen ze door informatie te verspreiden bij het grote publiek. Zowel bedrijven als milieuorganisaties en scholen doen hieraan mee door allerhande activiteiten op te zetten rond water en aandacht te schenken aan projecten rond circulair watergebruik.

14 TIJD VOOR ACTIE

FOKUS-ONLINE.BE

Planeet Oceaan in plaats van planeet Aarde De oceaan is onze bron van leven. Hij voorziet ons van voedsel, grondstoffen, regelt ons klimaat, en bezet meer dan 70 procent van onze aardbol. Maar de oceaan is in groot gevaar.

“Zonder oceaan is er geen mens, zo simpel is het.”

“Z

elfs op 4 kilometer diepte, waar de mens nooit eerder kwam, werd marien afval gevonden”, stelt hoofddocent mariene geologie David Van Rooij (UGent). Hij werkte mee aan een wetenschappelijk project dat tussen 2009 en 2012 alle beelden van duikboottochten in Europa verzamelde. De conclusie is ontnuchterend. “We brachten in kaart waar er marien afval werd gevonden, wat niet eens de microplastics inhoudt. Op bijna elke duiktocht is er afval teruggevonden.”

Heeft het dan nog zin om actie te ondernemen? Van Rooij antwoordt daarop met volle overtuiging ‘ja’. “Er zijn zaken die we niet meer kunnen redden. Gelukkig zijn er andere dingen waar we wel nog iets aan kunnen veranderen, zoals het stoppen van afvaldumping. Als we nu ophouden met die tonnen afval te dumpen in onze oceaan, is die vorige schildpad nog steeds gestorven door plasticvervuiling, maar redden we wel de volgende.”

Eigenlijk is er maar één oceaan. Alle onderen bovenstromingen vloeien over in elkaar, heel de wereld rond. “Je kunt spreken van een butterfly effect, waarbij een kleine verandering binnen de zoveel tijd een gigantische impact zal hebben op de hele oceaan, en dus ook de hele aarde. Daarom is het hoog tijd dat we voorzichtiger zijn”, waarschuwt Van Rooij. We weten nog lang niet alles over onze oceaan, laat staan dat

we hem kunnen voorspellen. Nochtans is een onderzoeksmissie naar de oceaan enorm goedkoop, zeker als je het vergelijkt met een missie naar de ruimte. Van één ruimtemissie kun je waarschijnlijk tien jaar onderzoeksmissies naar de oceaan betalen, schat hij. “Het is jammer dat we meer geïnteresseerd zijn in verre planeten, dan in onze eigen achtertuin.”

Een bijkomend probleem is de gebrekkige of zelfs ontbrekende afvalverwerking in veel landen. Daarvoor bestaat ook niet meteen een duurzame oplossing, waardoor er helaas vaak wordt gekozen voor de snelste en gemakkelijkste manier: het illegaal dumpen van afval in de oceaan. Het allergrootste probleem ligt echter bij onszelf als individu.

De manier waarop we naar onze oceaan kijken

Zonder oceaan is er geen mens.

— Colin Janssen, Hoogleraar ecotoxicologie en toegepaste mariene ecologie (UGent)

Volgens hoogleraar mariene biologie Ann Vanreusel (UGent) zijn er twee cruciale gevaren. “De klimaatverandering is de urgentste bedreiging, met toenemende temperaturen en dus ook een stijgend zeeniveau. Ook de uitstoot en bijgevolg de opname van CO2 neemt toe, waardoor oceanen verzuren.”

is catastrofaal, betoogt Vanreusel. “We lijken niet te beseffen dat als we een gezonde en plasticvrije oceaan willen, we zelf ons afval moeten opruimen. Ons gedrag wordt gestuurd door het individueel denken. Neem nu een strandvakantie. Mensen willen genieten aan zee, maar laten na afloop wel hun afval achter.

Dat is toch absurd?”

Ook hoogleraar ecotoxicologie en toegepaste mariene ecologie Colin Janssen (UGent) benadrukt dat we onze oceaan misbruiken. “Zonder oceaan is er geen mens, zo simpel is het. De mens doet niets anders dan de oceaan, die ons zoveel geeft, te misbruiken door hem uit te putten, er giftige chemicaliën in te lozen en hem letterlijk te verwoesten.” Janssen stelt dat we altijd met onze rug naar de zee toe hebben geleefd. Pas door de klimaatverandering kwam het besef dat we in feite volledig afhankelijk zijn van de oceaan.

Tot nu toe hebben we niet heel erg ons best gedaan om de oceaan te redden, beseft Janssen. “Ons economisch stelsel is gebaseerd op massaal produceren en winst maken, maar onze grondstoffen zijn niet eindeloos. De mens heeft zich steeds boven de natuur geplaatst, maar dat is niet langer een optie. De natuur vecht terug.” Ook dat is geen nieuw fenomeen, benadrukt Janssen, al komt het besef dat het in werkelijkheid al vijf na twaalf is nu pas. “Ruim 30 jaar geleden was de opwarming van de aarde al een hot issue, maar niemand buiten de wetenschapswereld trok zich er iets van aan.” Een reddingsactie op wereldschaal is dan ook meer dan ooit nodig als we onze oceaan willen herstellen.

Door Amaryllis De Bast

Bubbels en water voor iedereen Atlas Copco zet zich in om zowel het leven onder water als boven water te beschermen.

Bellengordijnen van perslucht en drinkbaar water voor iedereen, daar zorgen de compressoren en Atlas Copco medewerkers voor.

Bellengordijn beschermt het leven onder water Windenergie mag dan duurzaam zijn, bij de bouw ervan wordt het onderwaterleven erg verstoord. Een stevige fundering is van groot belang om harde wind en sterke stroming te weerstaan. Drie tot vier heipalen per windturbine worden in de zeebodem geslagen wat een enorm geluid onder water veroorzaakt: 160dB(A) met een snelheid van 1500m/s. Dat kan het leven onder water schaden en zelfs doden. Zelfs kleine verhogingen van het geluidsniveau kunnen dolfijnen en walvissen, die via ultrageluid communiceren, desoriënteren waardoor zij wegdrijven van de wateren waar zij hun voedsel vinden en hun jongen voeden.

Rond elke paal op de zeebodem wordt daarom een geperforeerde slang geplaatst waarop Atlas Copco olievrije compressoren aansluit. Als die compressoren starten, komen kleine bubbels vrij uit de geperforeerde slang waardoor

een luchtbellengordijn ontstaat vanop de zeebodem naar de oppervlakte. Dat bellengordijn vermindert het geluid onder water met 90% en beschermt zo het leven onder water. Maar ook boven water is zuiver water van levensbelang en toch zijn er nog altijd mensen die geen directe toegang hebben tot drinkbaar water.

Fietsen rond de Noordzee voor drinkbaar water Via Water for All willen Atlas Copco medewerkers over de hele wereld daar iets aan doen.

Water for All is actief in meer dan 50 landen.

Medewerkers van Atlas Copco sponsoren vrijwillig projecten die ze zelf opzetten en runnen.

Atlas Copco verdrievoudigt elke bijdrage van een medewerker. Sinds de oprichting in 1984 werden al miljoenen mensen wereldwijd voorzien van drinkbaar water. Het zet collega’s aan tot de gekste stunts om geld in te zamelen. Zo

legt Luc Apers, al 34 jaar werknemer bij Atlas Copco in Wilrijk, 6666 km af langs de Noordzee met zijn fiets. In 99 dagen doorkruist hij Nederland, Duitsland, Denemarken, Zweden, Noorwegen, de Shetlandeilanden, Groot-Brittannië en Frankrijk. Met het geld dat hij ophaalt via sponsoring krijgt Akoba, een dorp in Benin met 900 inwoners, een nieuwe waterput met elektrische pomp op zonne-energie.

Meisjes en vrouwen ondervinden vaak het meeste effect van de Water for All-projecten, omdat zij het vaakst water moeten halen.

Met een waterput in het dorp hoeven ze dat niet meer te doen en kunnen ze naar school of aan het werk. Of hoe drinkbaar water ook bijdraagt aan meer gendergelijkwaardigheid.

Waterkwaliteit verbeteren en kosten besparen

Realtime monitoring van waterkwaliteit wordt zeer toegankelijk dankzij innovatieve waterkwaliteitssensoren en artificiële intelligentie. Dit opent de weg naar een beter risicobeheer én een lagere beheerkost, met duurzaamheid als extra troef.

Het beheersen van pathogene micro-organismen in watersystemen, zoals legionella, E. coli en algengroei is een dagelijkse zorg voor uitbaters van koeltorens, openbare gebouwen, woonzorgcentra, beheerders van zwembaden en zwemvijvers…

De overheid verplicht deze uitbaters om preventieplannen uit te werken én om maatregelen uit te werken om te vermijden dat we ziek worden van besmet water. Met logboeken moet aangetoond worden dat deze maatregelen ook effectief uitgevoerd worden.

“Deze opvolging is meestal reactief, wijzigingen in het watersysteem worden zelden gecapteerd” zegt Steven De Schrijver, CEO bij Liquisens. “En dat is normaal, niet elke organisatie kan specifieke expertise rond watersystemen opbouwen”.

Liquisens heeft een oplossing ontwikkeld voor een beter risicobeheer dankzij kosteneffectieve waterkwaliteitssensoren, IoT en slimme algoritmes.

Dankzij deze realtime inzichten hoef je geen waterexpert te zijn om de nodige maatregelen te optimaliseren. De sensoren detecteren ook automatisch beheersende maatregelen zoals spoelingen of desinfecties, waardoor een digitaal logboek wordt opgebouwd.

“Het lijkt tegenstrijdig, maar een beter risicobeheer aan een lagere kost is effectief mogelijk dankzij de verworven inzichten” aldus De Schrijver.

De oplossing is eenvoudig te installeren en vereist geen toegang tot het lokaal wifi netwerk. Voor complexere en geautomatiseerde installaties waar reeds opvolging beschikbaar is, integreert Liquisens haar oplossing aan de hand van interfaces (API’s) om de algoritmes toe te passen.

Liquisens heeft ook algoritmes ontwikkeld voor de detectie van E. coli in open water. “We weten dat we op basis van tijdseries van onze sensordata met een accuraatheid van meer dan 96%

kunnen aangeven of bijvoorbeeld zwemwater van goede, aanvaardbare of slechte kwaliteit is” zegt De Schrijver. “Waarom zou je dan nog enkel vertrouwen op tweewekelijkse labo-analyses?”.

“Met onze oplossing maken we digitalisering rond water heel concreet en toegankelijk. Maar niemand zit enkel te wachten op het inzichtelijk maken van problemen” vervolgt De Schrijver. “We willen absoluut ook oplossingen aanreiken. Dit kan gaan over toepassing van best practices tot bijvoorbeeld dosering van 100% natuurlijke microorganismen om waterkwaliteit te verbeteren” Het bewustzijn van de waarde van water wordt steeds groter in onze maatschappij. Het aantal initiatieven rond waterhergebruik stijgt, waardoor ook de nood aan een kosteneffectief en performant risicobeheer toeneemt. Liquisens positioneert zich als een onafhankelijke partij die focust op waterkwaliteit én oplossingen aanreikt bij problemen.

Hoe dankbaar we doorgaans ook zijn voor water, het loopt evenredig met de vrees die het blauwe goud kan opwekken.

Intense periodes van wateroverlast en droogte dwingen steden, gemeenten en waterloopbeheerders om op zoek te gaan naar slimme oplossingen voor een efficiënter waterbeheer. De Stad Roeselare zet daar met het digitaal platform RAINBRAIN alvast volop op in.

Voor Stad Roeselare kwam het verhaal rond de optimalisering van hun waterbeheer in 2016 in een stroomversnelling. Kris De Craene, verantwoordelijke voor Openbare Werken in Roeselare, vertelt over de kiemen van het huidige RAINBRAIN-project. “We kenden dat jaar een zware episode van wateroverlast en stelden als reactie ons ‘waterbeheersingsplan 1.0’ op, voornamelijk gebaseerd op de bevindingen van mensen die het terrein goed kennen en gezond boerenverstand (lacht).” Dat plan werd uitgewerkt in nauw overleg met de Provincie West-Vlaanderen, de waterloopbeheerder van de stad, en grotendeels meteen uitgevoerd. “We richtten een aantal bufferbekken op, rioleringen werden aangepast, er kwamen bijkomende infiltratievoorzieningen… en nog een reeks kleinere ingrepen.”

Maar hoe gezond dat boerenverstand ook is, de kracht van water noopt tot de meest precieze aanpak, waardoor ingrepen vaak kostelijk worden. De Craene: “We kunnen de middelen die beschikbaar zijn slechts één keer besteden, het is dus belangrijk ze zo goed mogelijk in te zetten. Daar ontstaat de nood aan meer objectieve data en metingen om tot een beter beheer van ons watersysteem te komen.” Sinds 2016 valt er met de technologische vooruitgang natuurlijk veel meer data en informatie te rapen. Big data en Internet of Things zijn geen nieuwe begrippen meer, ook niet in de wereld van water. Daarom zette Stad Roeselare, in samenwerking met Sumaqua – een onderzoeksbureau

gespecialiseerd in waterbeheer – het digitaal platform RAINBRAIN op poten. RAINBRAIN is een datagedreven beleids- en beslissingsondersteunend instrument met daaraan gekoppeld een aantal sensoren, zoals debiet-, niveau- en pluviometers, die in de stad voorzien worden. Het project wordt gesubsidieerd door VLAIO, is afgestemd met VLOCA en maakt gebruik van de verschillende bestaande Vlaamse technologische ontwikkelingen uit de wereld van IoT, big data en watersectoren. Het combineert dit alles tot één groot, schaalbaar en overdraagbaar platform. RAINBRAIN kan grote datastromen beheren en analyseren, in combinatie met simulatiemodellen, zelflerende algoritmes en realtime sturingsalgoritmes. Concreet zal deze innovatieve rekentool het hart van een slim en stedelijk waterbeheer vormen om de risico’s rond wateroverlast, droogte en waterkwaliteit te monitoren en te beperken.

Volgens Hans Vercammen, medewerker Waterbeheer en Riolering, past RAINBRAIN ook mooi binnen het smartcityverhaal, waarin je de burger niet kunt wegdenken. “Roeselare tracht in alle geledingen data te verzamelen. Ook particuliere gebruikers nemen we daarin mee. Het kan dan bijvoorbeeld gaan over het activeren van private waterputten. Zo kunnen publieke en private actoren samen veel meer realiseren in termen van de oplossing van deze problemen rond droogte en wateroverlast.” Voor veel burgers is dat een vrij nieuw concept, maar kan van groot belang zijn.

De Craene: “Slimme waterputten zijn niet alleen voor de particulier effectiever, maar kunnen ook collectieve doelen helpen realiseren. Door publieke en private infrastructuur slimmer in te zetten en op elkaar af te stemmen kunnen we hun potentieel ten volle benutten, zonder grote investeringen in nieuwe infrastructuur.”

Ondertussen in het RAINBRAIN-project in de tweede fase belandt. Vercammen: “Het studiebureau is nu actief en alle noden en behoeften zijn in kaart gebracht.

We hebben in theorie alles om de bestaande infrastruc-

tuur optimaal te gebruiken, zowel tegen droogte als wateroverlast. De volgende stap is om de software te schrijven voor de rekenalgoritmes achter het systeem.

Die rekensoftware wordt gemaakt aan de hand van een theoretisch model dat al ontwikkeld is. In tweede instantie wordt er een kalibratie gemaakt van een droge en natte periode om het model bij te stellen. Het dashboard zal dan de input geven en acties suggereren die we kunnen ondernemen.”

De tool zal met andere woorden de ultieme cijfermatige ondersteuning zijn bij het nemen van investeringsbeslissingen bij bijvoorbeeld een overstromingsepisode.

Zo kan men veel proactiever maar ook accurater handelen en zoveel mogelijk schade vermijden.

Francis Debruyne, schepen bevoegd voor water, voegt er nog aan toe dat het zeker niet de bedoeling is dat RAINBRAIN enkel Roeselare uit de waternood zal helpen. “We willen zoveel mogelijk aspecten betrekken, met het oog op één grote uitrol. Het moet reproduceerbaar zijn naar andere gemeentes en steden toe.” De Craene duidt daarbij op de huidige fragmentatie van ons Vlaams waterbeheer. “De gemeenten beheren de gemeentelijke riolen, Aquafin de bovengemeentelijke riolen. De provincie beheert een paar cruciale waterlooppunten en de Vlaamse overheid bestrijkt ook een aantal waterlopen.

De bedoeling is om data van al die partners samen te brengen zodanig dat alle gegevens en informatie op één platform gecoördineerd en daar ook aan alle partners ter beschikking gesteld worden. Zo kan RAINBRAIN gebruikt worden door al die partners zodat ook zij de juiste beslissingen kunnen nemen.”

#FOKUSWATER

M

XXXXXX 17

Groene waterstof, bouwsteen van een broodnodige energietransitie

et de torenhoge energieprijzen en de oorlog in Oekraïne, zijn we koortsachtig op zoek naar alternatieven voor Russisch gas. Tegelijk maakt de toenemende opwarming van de aarde ons duidelijk dat we nog sneller werk moeten maken van de energietransitie. Het kan het ideale moment zijn om ruimte te geven aan groene waterstof.

Waterstof wordt al decennialang gebruikt in havens, door kunstmestbedrijven en de petrochemie. Het is een gas dat geen broeikasgassen of giftige stoffen vrijgeeft als je het gebruikt. De voorwaarde is wel dat je waterstof maakt met schone energie. En daar wringt het schoentje, want vandaag wordt waterstof grotendeels geproduceerd met aardgas.

Deze zogenaamde ‘grijze’ waterstof levert een hoge CO2-uitstoot op. Ondernemer André Jurres vindt dat het anders kan en focust met zijn bedrijf VoltH2 op groene waterstof. “Ik ben al twintig jaar actief in de sector van duurzame energie en het potentieel van groene waterstof was mij al langer duidelijk. Waterstof is immers enorm veelzijdig. Je kan het inzetten om stroom op te slaan, maar ook als grondstof bij tal van industriële processen. Het vormt ook een ideale brandstof voor allerlei soorten van zwaar transport.”

Nu er steeds meer windenergie op zee wordt opgewekt, schept dat mogelijkheden voor de productie van groene waterstof.

André Jurres vervolgt: “Om de klimaatdoelstellingen te halen moet de industrie toegang krijgen tot waterstof die CO2-neutraal is. Bijvoorbeeld

door gebruik te maken van blauwe (gemaakt met aardgas waarvan de CO2 onder de grond wordt opgeslagen) of roze waterstof (gemaakt met kernenergie), maar beter nog is het om groene waterstof te produceren op basis van groene stroom.”

Het biedt ook kansen voor andere sectoren, zoals het transport. “Bij personenwagens wint elektriciteit meer en meer terrein”, legt Jurres uit. “Maar zo’n batterij is niet sterk genoeg om zware vrachtschepen voort te stuwen, en al zeker niet als ze stroomopwaarts moeten varen. Groene waterstof is ook interessant voor trucks die lange afstanden afleggen en heftrucks die onafgebroken moeten werken, in beide gevallen verliest men liever geen tijd

Belgisch-Nederlandse grens, wat grensoverschrijdende samenwerkingen mogelijk maakt. Er zijn heel wat grote bedrijven met interesse in onze groene waterstof. En uiteraard komt hier ook heel wat windenergie aan land waarmee we groene waterstof kunnen maken. Als alles goed gaat, starten we midden volgend jaar met de bouw en zullen we midden 2024 beginnen met proefdraaien, om volledig operationeel te zijn tegen begin 2025.”

Om de markt voor groene waterstof te laten werken, moet de hele keten - van de opwekking van groene stroom tot de levering bij de eindafnemer - de komende jaren verder ontwikkeld worden.

“Dat is hard nodig om aan de klimaatdoelstellingen te kunnen voldoen”, sluit Jurres af. “De wereld is veranderd en fossiele brandstoffen zijn niet alleen vervuilend, ze zijn door de huidige crisis ook een pak duurder geworden. Dat betekent dat Jurres en zijn ervaren team de ruimte voor groene waterstof verkennen de markt intussen steeds groter wordt, wat vraag volop om nog meer sites te ontwikkelen. “Vorige maand zijn en aanbod zal aanzwengelen. we gestart met een derde site in Daardoor zal groene waterstof Groningen Seaports”, zegt hij vol een van de bouwstenen van de energietransitie worden.” trots. “En we hebben concrete

“Fossiele brandstoffen zijn niet alleen vervuilend, ze zijn door de huidige crisis ook een pak duurder geworden. Dat betekent dat de ruimte voor groene waterstof steeds groter wordt, wat vraag en aanbod zal aanzwengelen.”

- André Jurres, Managing Director VoltH2 aan opladen. En laat ons de milieuwinst voor de bouwsector, met zijn dieselverslindende generatoren, niet vergeten.”

Om aan de vraag vanuit de industrie te voldoen, zullen we waterstof moeten importeren vanuit het buitenland. Maar de huidige energiecrisis benadrukt meer dan ooit het belang om daarnaast ook lokaal te produceren, een kaart die VoltH2 volop trekt. “We hebben ons eerste terrein verworven in 2020 en eind vorig jaar hebben we groen licht gekregen voor onze eerste twee waterstoffabrieken in Vlissingen en Terneuzen”, aldus André Jurres.

“Door de inplanting binnen North Sea Port zitten we op de

zijn Nederlandse tegenhanger Gasunie nu al druk bezig.”

ambities voor bijkomende locaties in België en Duitsland.

In eigen land focussen we hoofdzakelijk op het Gentse en Antwerpse havengebied. Ook het Albertkanaal staat op onze radar, daar zit veel industrie en het verbindt de haven van Antwerpen met Luik, dat de grootste binnenhaven van België heeft. We kijken dus niet alleen naar terreinen, maar ook naar zones met veel potentiële afnemers. Bij onze keuze voor een site zijn ook de randvoorwaarden voor de transitie naar groene waterstof, zoals een infrastructuur om de waterstof van onze fabriek naar de afnemers te brengen, belangrijk. Met die infrastructuur zijn Fluxys en

VoltH2 legt zich toe op het ontwerp, de ontwikkeling, bouw en uitbating van groenewaterstoffabrieken in Europa. De eerste twee productiefaciliteiten worden momenteel ontwikkeld op de Belgisch-Nederlandse grens, in Vlissingen en Terneuzen.

Deze fabrieken zullen naar verwachting operationeel zijn in 2025.

Bij de start zal elke site bijna 2 miljoen kg (1.890 ton) groene waterstof per jaar produceren. Op termijn zal deze productie met de waterstofmarkt meegroeien en opgeschaald worden. In mei 2022 werd het traject voor een derde groenewaterstoffabriek in Delfzijl (binnen Groningen Seaports) aangevat. Het eindproduct zal transporteerbaar zijn via de weg, het spoor, waterwegen en pijpleidingen. www.volth2.com

VOLTH2

18 SMARTLIST • DE HEILZAME EFFECTEN VAN WATER

FOKUS-ONLINE.BE

6 manieren waarop water je kan helpen ‘Je moet veel water drinken, dat is gezond’, het is een uitspraak die je vaak hoort. Maar wist je dat water je ook kan helpen om fitter, slimmer én mooier te worden? We zetten zes heilzame effecten van water op lichaam en geest voor je op een rijtje.

Een gezond lichaam Ons lichaam bestaat voor ruim de helft uit water. Om de vochtbalans op peil te houden, moet je volgens de KULeuven minstens 1,5 liter water per dag drinken.

Het maakt daarbij niet uit of je plat of bruisend water drinkt. Voldoende drinken is nodig om afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen, maar ook om je organen optimaal te laten werken. Als je te weinig drinkt, kun je last krijgen van onder meer hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en futloosheid. Een eenvoudige manier om te controleren of je genoeg drinkt, is kijken naar de kleur van je urine. Is die licht of doorschijnend, dan drink je voldoende.

Ontspannen in water De oude Romeinen wisten al hoe weldadig baden kunnen zijn. Een groot deel van hun sociale leven speelde zich dan ook af in en rond de thermen. De huidige wellnesscultuur is nog steeds geïnspireerd op die thermale baden. Dat merk je bijvoorbeeld ook bij floating. Dat fenomeen bestaat erin dat je ronddobbert in een volledig afgesloten bad (ook wel ‘pod’ of ‘tank’ genoemd) met zout water op lichaamstemperatuur.

Omdat je zintuigen daarbij volledig worden afgesloten van de buitenwereld, zorgt dat niet alleen voor een volledige ontspanning van je lichaam, maar ook van je geest. Bovendien werkt warm water niet alleen ontspannend, maar ook pijnstillend. Heel wat zwangere vrouwen kiezen om die reden voor een onderwaterbevalling.

Een mooiere huid Genoeg drinken heeft nog andere voordelen. Het zorgt volgens het Leuvens UZ voor een frissere huid en een betere doorbloeding. Al moet daar meteen aan worden toegevoegd dat het geen wondermiddeltje is. Een uitgedroogde huid zal trekkerig aanvoelen en er doffer uitzien, waardoor rimpels en kraaienpootjes eens zo hard opvallen, maar het is niet zo dat je rimpels eenvoudigweg kunt wegdrinken. Als je last hebt van een droge huid, is het ook belangrijk om niet te lang onder een te warme douche te staan. Te heet water beschadigt immers het beschermende vetlaagje op je huid. Daarom raden dermatologen aan om korte, lauwe douches te nemen, en zeker ook niet elke dag te douchen.

Hydrotherapie Water is een dankbaar hulpmiddel bij revalidatieoefeningen. Verschillende ziekenhuizen en revalidatiecentra hebben een hydrotherapiebad.

“Hydrotherapie is altijd een onderdeel van een groter behandelplan, maar iemand die bijvoorbeeld niet mag steunen na een gecompliceerde breuk, kan in het bad sneller beginnen oefenen, sneller spierkracht opbouwen en zo sneller revalideren”, zegt paramedisch diensthoofd Suzy Schorrewegen van het AZ Turnhout. Bovendien heeft hydrotherapie een groot toepassingsgebied, gaande van oncologie, chronische pijn en reuma tot orthopedische en neurologische problemen. Maar ook buiten een ziekenhuis kun je terecht. In heel wat openbare zwembaden worden bewegingssessies georganiseerd die heilzaam kunnen zijn bij bepaalde aandoeningen.

Water maakt slimmer Hersenen hebben hydratatie nodig om goed te functioneren. Als je te weinig drinkt, krijgen de hersenen het volgens de KULeuven moeilijker om informatie te verwerken en op te slaan. Je wordt minder alert en geconcentreerd, wat het lastiger maakt om verbanden te leggen en conclusies te trekken. De universiteit raadt daarom aan om de dag te beginnen én te eindigen met een groot glas water. Water drinken voor het slapengaan, zorgt tijdens de slaap immers voor extra bloeddoorstroming en meer zuurstof en hydratatie van de hersenen. Dat komt onder meer goed van pas voor studenten, want veel leerstof wordt verwerkt tijdens de slaap.

Watersport Zwemmen is dé watersport bij uitstek. Sporten in het water heeft het voordeel dat je intensief beweegt zonder dat je bang moet zijn voor blessures. Door de opwaartse kracht van het drijven is de druk op de gewrichten minder groot, met minder spierpijn tot gevolg. Bovendien train je verschillende spiergroepen terwijl het risico op blessures beperkt blijft. De stuwende kracht van het water zorgt er ook voor dat je bloeddruk en hartslag dalen terwijl de horizontale ligging ideaal is voor een vlotte bloedcirculatie. Bijkomend voordeel: omdat je sport met een lagere hartslag, zal je meer calorieën en meer vetten verbranden. Ook mentaal kan zwemmen een boost geven: uit Brits onderzoek blijkt dat zwemmers gemiddeld 4,3 procent gelukkiger zijn dan niet-zwemmers.

Door Peter Simoens en Annick Joossen

AQUA-VITAE Water zoals het door de natuur bedoeld wordt Steeds meer mensen houden zich bezig met een gezonde levensstijl door gezonder te gaan eten en meer te gaan bewegen. Maar velen vergeten daarbij te kijken naar hoe schoon hun drinkwater is. Want is ons drinkwater, thuis en op kantoor, echt wel zo zuiver?

De natuur en water

Water als bron van het leven

Aqualine

Waar water is, is leven. Naast zuurstof is water dan ook van levensbelang.

Wist je dat een mens voor 70% uit water bestaat, en dat dit bij een kind zelfs hoger ligt? Onze organen, weefsels en cellen hebben de hele dag vocht nodig om te hydrateren.

De systemen welke we via AquaVitae aanbieden zijn in staat om 99% of meer van de vervuilende stoffen uit kraanwater te filteren. Het gaat hier onder andere over fluor, chloor, lood, chemicaliën, maar ook over PFAS/PFOS. Onze Aqualine systemen filteren niet alleen goed, maar bootsen via hun uniek en natuurlijk filterproces de natuur na. Zo ga je het kraanwater of regenwater optimaliseren en vitaliseren. Indien gewenst heb je ook nog de optie om het water licht alkalisch te maken. Onze systemen hebben geen aansluiting op de kraan nodig of geen elektriciteit wat je de mogelijkheid geeft om ze overal te plaatsen.

Als je dit weet, dan begrijp je hoe belangrijk het is dat het vocht wat je tot je neemt zo veel mogelijk vrij dient te zijn van vervuilende stoffen.

Wanneer deze stoffen niet in je lichaam terecht komen, dan hoeven ze ook niet uitgescheiden te worden, en hebben ze geen effect op je gezondheid.

www.aqua-vitae.be

Beeld jezelf in hoe de natuur haar werk doet bij het filteren van het water… Terwijl het regenwater langzaam door de bodem sijpelt, wordt het tegelijkertijd gefilterd en verrijkt met mineralen. Zo werken ook onze systemen.

Kosten besparen en de natuur sparen Genieten van (h)eerlijk gefilterd water doe je dus met een Aqua-Vitae waterfiltersysteem. Door zelf thuis je kraantjeswater of regenwater te filteren, help je tevens actief mee om de hoeveelheid plastic afval te verminderen. Indien je toch plaatsgebrek hebt, bieden we ook toestellen voor onder het aanrecht of volledig huis aan.

“Kies duurzaam.

Kies Aqua-Vitae.”

Geniet van (h)eerlijk gefilterd water!

20 EXPERTPANEL • WATER IN DE INDUSTRIE

FOKUS-ONLINE.BE

‘Reduceren en recycleren vormen de boodschap’ De industrie levert grote inspanningen om productieprocessen minder waterintensief te maken en industrieel afvalwater te hergebruiken. Regelgevende barrières moeten nu ook zoveel mogelijk worden weggewerkt om aan gezond watermanagement te kunnen doen.

Katelijne Haspeslagh Adviseur Milieu & Klimaat VOKA

Jacob Bossaer Oprichter & CEO BOSAQ

Yleni De Neve

Sustainability Lead Europa AB-Inbev

Hoe werkt waterschaarste in op de uitdagingen van de energiesector, de mobiliteit en de voedingsindustrie?

“Water is een essentiële grondstof voor heel wat industriële processen en handelingen. De waterbevoorradingszekerheid is daarom enorm belangrijk voor de Vlaamse economie. Toch worden bedrijven nog te vaak weerhouden om waterbesparende maatregelen uit te voeren. Een holistisch beleid via een integrale aanpak, een duidelijke strategie, rechtvaardige vergunningen en een stabiel prijzenbeleid kunnen een oplossing zijn. Zo worden verbanden gelegd tussen verschillende domeinen zoals klimaat, ruimte, milieu, mobiliteit, worden negatieve effecten vermeden en positieve resultaten gevaloriseerd. Recente initiatieven, zoals de ‘Blue Deal’ en ‘Vlaanderen Circulair’, zijn een eerste stap in de goede richting.”

“Wereldwijd is de landbouw goed voor 70 procent van de vraag naar water. In een geïndustrialiseerd land zoals België, wordt bijna 70 procent van het beschikbare water in de industrie gebruikt. Wist je dat een grote techgigant zoals Google jaarlijks miljarden kubieke meters water gebruikt voor het afkoelen van hun servers? Of dat het ontginnen van 1 kilogram lithium, het basiselement voor batterijen van elektrische wagens, 3 liter zoetwater verbruikt? Bij waterschaarste kan de hele economie onder druk komen te staan en komt ook de volksgezondheid in gevaar. Voldoen aan de stijgende vraag aan zoetwater op wereldvlak is dan ook een gigantische uitdaging. Gelukkig bestaan hier oplossingen voor.”

“Waterschaarste is een cruciaal thema voor alle sectoren van de industrie, zeker ook voor de voedingsindustrie. Water maakt altijd deel uit van het productieproces en dikwijls ook van het product zelf, zoals bij bier het geval is. Vele bedrijven investeren in technieken en infrastructuren die het waterverbruik verminderen en het water zoveel mogelijk zuiveren om het een tweede leven te geven. Maar circulair watergebruik moet op een creatievere manier gestimuleerd worden. Samenwerking met verschillende partners is hierbij belangrijk. Zo doneert ABInbev gezuiverd afvalwater aan de stad Leuven. De brandweer gebruikt dit bij het blussen en de groendienst voor het onderhoud van planten en parken.”

Hoe gaat de industrie op een innovatieve manier om met het gebruik van water?

“Uit een enquête bij Voka-leden van mei 2021 blijkt dat het bewustzijn rond de eigen waterbevoorradingszekerheid gestegen is. Bedrijven uit verschillende sectoren (chemie, textiel, voeding) investeren in droogterisicoanalyse, gebruik van alternatieve waterbronnen en zetten in op circulair watergebruik. Een belangrijk aspect voor de verduurzaming van het watergebruik is ten eerste de juiste waterkwaliteit voor de juiste toepassing.

Verder kunnen door circulair watergebruik grote volumes water bespaard worden. De laatste jaren zien we ook de industriële symbiose opkomen, waarbij bedrijven samenwerken om water uit te wisselen en samen te bufferen. Een nieuwe trend met heel veel potentieel.”

“De industrie heeft al heel veel ondernomen rond waterbesparing, waterhergebruik en circulariteit volgens het ‘Reduce-Reuse-Recycle’-principe. Om economisch rendabel te blijven, moeten bedrijven niet alleen inzetten op waterbesparing, maar ook openstaan voor innovatieve technologieën. Dit komt maar moeizaam op gang, omdat de drinkwatersector vroeger uitsluitend in publieke handen was. Dankzij de liberalisering van de markt en de daarmee gepaard gaande drang om kosteneffectief te werken, ontstaat een nieuwe dynamiek in de sector. Duurzame technologieën die we nu al kunnen aanbieden zijn energiebesparende zuiveringsinstallaties vrij van chemicaliëngebruik met kwaliteitssensoren, gebaseerd op AI.”

“Waterefficiëntie en watercirculariteit moeten de standaard zijn, zeker bij bedrijven die afhankelijk zijn van water. Reduceren en recycleren vormen de boodschap. Bij het gebruik van nieuwe technologieën is het niet voldoende om alleen naar het waterverbruik te kijken. Alle criteria rond water- en energieverbruik moeten in hun geheel afgewogen worden om de duurzaamheidsdoelstellingen te behalen. De innovatie ligt dus in de integrale aanpak, ook bij het circulaire watergebruik, zowel intern als extern. Je kunt bijvoorbeeld het gezuiverd afvalwater gebruiken om je eigen lokalen te verwarmen of het verkopen aan nabijgelegen industrieën die het op hun beurt voor andere toepassingen kunnen inzetten.”

Hoe moet regelgeving worden aangepast?

“De regelgeving om meer water te hergebruiken via industriële symbiose staat nog niet op punt. Bedrijven die hun afvalwater ter beschikking willen stellen aan een derde partij om in te zetten als waterbron, betalen op dit moment nog afvalwaterheffing, wat niet strookt met het circulaire principe. Door het gebruik van afvalwater als grondstof kan er bespaard worden op de primaire waterbron bij een ander bedrijf. Bovendien zorgt symbiose voor schaalvergroting. Via Vlaanderen Circulair, waarvan VOKA deel uitmaakt, wordt een voorstel uitgewerkt voor vrijstelling van de afvalwaterheffing.

Dit zal de samenwerkingsverbanden stimuleren en de waterafhankelijkheid van primaire waterbronnen verminderen.”

“Het bewustzijn rond watergebruik en waterschaarste is enorm gestegen. De verdere liberalisering van de watermarkt en de Blue Deal van Vlaanderen zullen een grote impact hebben op de regelgeving. Grootverbruikers zullen verplicht zijn om wateraudits uit te voeren, water te besparen en maximaal te hergebruiken. Het ‘Fit for Use’-principe wint aan belang. Het is hallucinant dat we nog altijd hoogkwalitatief drinkwater gebruiken voor veel toepassingen die dit niet nodig hebben. Bedrijven moeten worden aangespoord om de juiste waterkwaliteit in te zetten voor de juiste toepassing, waardoor ze heel wat processen kunnen verduurzamen. Er is nog een lange weg te gaan, maar de eerste positieve stap is gezet.”

“De regelgeving zou circulair watergebruik moeten stimuleren.

Tot nu toe is ze ook vrij complex. Vergunningen aanvragen blijft bovendien een moeizaam en langdurig proces. We zien wel dat eraan gewerkt wordt. De Blue Deal van Vlaanderen stipuleert circulair watergebruik als regel en werkt in overleg met de relevante actoren een mix van instrumenten uit om sterker in te zetten op waterbesparing en hergebruik. Bovendien wordt aan bedrijven gevraagd drempels van waterhergebruik in kaart te brengen zodat, waar wenselijk en noodzakelijk, de regelgeving kan worden aangepast. Zo werd het voor de voedingsindustrie al mogelijk om gezamenlijk een grondstofverklaring aan te vragen voor waterhergebruik.”

Door Marleen Walravens

IED ER GEB O U W HEEF T ZIJN EIGEN WATERBRON

ACT WISE, US E W AT E R T W I C E Bespaar tot 45% op water en afvalwater met volledig behoud van comfort Een Hydraloop-systeem zuivert het grijswater van bad, douche en wasmachine en het condensatiewater van wasdroger, warmtepomp en airconditioning.

Hydraloop water is schoon, veilig en gedesinfecteerd. Het is direct herbruikbaar voor toilet, wasmachine en tuin.

Met Hydraloop kan iedereen water en afvalwater besparen, onafhankelijk van regenval.

Meer info op hydraloop.com

Ontdek meer op

Fokus-online.be #fokuswater

22 WATERVOORRAAD

FOKUS-ONLINE.BE

Wetenschap schiet de landbouw te hulp bij klimaatopwarming Hete, droge zomers en vooral weersextremen: de klimaatopwarming heeft desastreuze gevolgen voor de Belgische landbouwer. Het bufferen van water staat steeds hoger op de agenda, terwijl ook de technologie te hulp schiet.

D

vergroten om zo meer regenwater te kunnen vasthouden.

“Sleutelen aan de aanbodzijde van water is een van de oplossingen om langere periodes van droogte het hoofd te bieden”, vertelt Els Lemeire, coördinator bij het expertisecentrum landbouw en klimaat van de Vlaamse onderzoeksinstelling ILVO. “Steeds meer akkerbouwers zoeken naar manieren om water te bufferen en te capteren voor periodes van droogte. Daarbij is het belangrijk om water vooral in het landschap te bufferen, zodat onze natuurlijke watervoorraad, het grondwater, aangevuld wordt.

Ook zorgen voor de bodem is essentieel, zodat deze het water maximaal kan vasthouden en beschikbaar kan stellen voor de planten.”

e Belgische druiventeelt voor wijnproductie zit de laatste jaren sterk in de lift. Het Belgische areaal wordt geschat op een kleine 600 hectare, waarvan ruim 300 hectare in Vlaanderen. Dat is tien keer zo veel als tien jaar geleden. Door de klimaatopwarming en oplopende temperaturen aarden de druivenplanten steeds beter in onze streken.

Volgens Diane Schoonhoven, expert klimaatadaptatie bij Boerenbond, moet het disruptieve effect van klimaatopwarming niet overdreven worden. “Landbouwers die overstappen op druiventeelt zijn een absolute uitzondering. De meeste bedrijven houden zich bij hun traditionele stiel en ruilen dat na drie droge zomers niet zomaar in voor iets heel anders.”

Droogte is een van de gevolgen van de klimaatopwarming, terwijl ook hitte en extreme regenval steeds vaker voorkomen. “Boeren zijn gewend aan veranderende weersomstandigheden en kunnen daar goed op inspelen”, begint de Boerenbondspecialist haar verhaal, om er vervolgens aan toe te voegen: “De nieuwe weersomstandigheden zijn anders. Het is erg onvoorspelbaar waardoor boeren hun risico’s niet kunnen inschatten. Dat is misschien wel het grootste probleem.”

Door verschillende periodes van hitte en droogte achter elkaar, is het volgens Schoonhoven inmiddels bij de boerenstand binnengedrongen dat er extra stappen gezet moeten worden. “Er wordt steeds meer nagedacht over hoe men nog meer water kan bufferen om droge periodes zo goed mogelijk te kunnen overbruggen”, geeft zij als voorbeeld.

Een van die bedrijven die bezig is met het vergroten van zijn waterbuffer is D&V Plant uit Menen. Het serrebedrijf, dat eetbare kruiden en sierheesters produceert, moest de afgelopen drie jaar water inkopen dat met vrachtwagens werd aangeleverd. Om deze afhankelijkheid van derden te verminderen, wil men de opvangcapaciteit op het bedrijf

Landbouwers die overstappen op druiventeelt zijn een absolute uitzondering. De meeste bedrijven houden zich bij hun traditionele stiel en ruilen dat na drie droge zomers niet zomaar in voor iets heel anders.

— Diane Schoonhoven, Boerenbond

Tegenover de klassieke methoden om regenwater langer beschikbaar te houden, kunnen ook steeds meer hoogtechnologische methoden toegepast worden om water zo efficiënt mogelijk in te zetten. Denk bijvoorbeeld aan drones die met behulp van artificiële intelligentie vanuit de lucht de waterbehoefte van individuele planten kunnen vaststellen en zo de beregening op de grond kunnen finetunen.

In het Europese Potential-project zijn onderzoekers erin geslaagd om op die manier waterstress op te sporen in aardappelvelden. In een volgende fase gaan ze proberen om de watergift van een precisiesprinkler hier ruimtelijk op af te stemmen. Dit zou een waterbesparing van zeker 10 procent kunnen realiseren, aldus ILVO. Tegenover de aanbodzijde, kan er volgens Lemeire ook gesleuteld worden aan de vraagzijde. “Je kunt gewassen gaan telen die beter tegen de droogte kunnen.” ILVO steekt veel tijd in de veredeling van klassieke landbouwgewassen zodat deze beter tegen droogte kunnen. Ook de overstap naar nieuwe, droogtetolerantere landbouwgewassen als quinoa en kikkererwten behoren tot de mogelijkheden. Al blijven ook deze gewassen, net zoals de wijndruiven, vooralsnog eerder uitzondering dan regel.

Door Jerom Rozendaal

#FOKUSWATER

NAWOORD 23

Marjolein Vanoppen

Business as usual is geen optie meer Vanuit onze eigen leefwereld hebben we een bepaalde blik op water. Het drinkwater in ons huis, het kabbelende kanaal waar al eens een boot op vaart, het spoelwater op ons werk… Maar we vergeten soms dat het allemaal met elkaar in verbinding staat.

A

ls het niveau in dat kanaal te laag staat, lijdt niet alleen onze scheepvaart daaronder, maar ook onze industrie.

Bovendien wordt het soms ook spannend voor onze drinkwaterbedrijven. Als het lang droog is, genieten we niet alleen van het weer, maar komen onze grondwatervoorraden onder druk te staan en zien landbouw en natuur af. De laatste jaren is daar meer en meer aandacht voor. De Blue Deal maakt ruimte voor grootschalige, langdurige projecten. Bedrijven en organisaties die met water bezig zijn verenigen zich. En als het allemaal toch misloopt, is er nu het ‘reactieve afwegingskader droogte’ (het beruchte ‘afschakelplan’). Nu, moest dat laatste ooit echt nodig zijn, zou dat toch wel een schande zijn. Al is het zeker niet onrealistisch.

Klimaatverandering zorgt ervoor dat het gemiddeld warmer wordt, maar leidt ook tot intensere regenval in de wintermaanden en langere droge periodes in de zomer. Dat zagen we de afgelopen jaren al. Tussen 2017 en 2020 was er een groot neerslagtekort. In 2021 zagen we dan weer een uitzonderlijk nat jaar, met heel wat schade en doden tot gevolg. Dé uitdaging is om in die nattere periodes meer water vast te houden, zodat we het in de drogere periodes kunnen gebruiken.

Dat hoeft niet moeilijk te zijn. 16 procent van Vlaanderen is verhard, als we dat een halt toeroepen en dat percentage zelfs wat kunnen verlagen, kunnen we veel meer regenwater laten insijpelen in onze natuurlijke

opslag: het grondwater. Maar er zijn ook heel wat nieuwe technologieën en ontwikkelingen die ons meer weerbaar maken tegen watertekorten. Zo zijn er steeds meer krachtige wiskundige modellen die het mogelijk maken efficiënter met water om te springen. Zij spelen ook een rol in jouw huis. Digitale meters kunnen lekken opsporen die je zelf niet kunt zien (denk maar aan een kapot toilet) én drinkwaterbedrijven helpen hun voorziening af te stemmen op onze vraag.

Toch komen er nog andere uitdagingen aan. Zo mogen we de hoeveelheid water die nodig is om waterstofgas te produceren niet onderschatten: om 1 kilogram waterstof te produceren heb je zo’n 15 liter héél zuiver water nodig, waar je dan 100 kilometer mee kunt rijden. Ook zullen klimaatverandering en bevolkings- en welvaartsgroei ons het vuur aan de schenen blijven leggen. Maar als we met z’n allen – industrie, landbouw en huishoudens – ons steentje bijdragen, kunnen we onze omgeving leefbaar en waterrijk houden. Business as usual is geen optie meer. Nieuwe manieren van omgang met veranderende omstandigheden dwingen onze maatschappij tot een flinke dosis flexibiliteit en inventiviteit van alle belanghebbenden (overheden, industrie, landbouw en huishoudens) om onze regio leefbaar, werkbaar en waterrijk te houden.

Als we met z’n allen ons steentje bijdragen, kunnen we onze omgeving leefbaar en waterrijk houden.

Door Marjolein Vanoppen, waterwetenschapper aan de UGent

Geen kalkafzetting en waterverspilling in mijn woning dankzij een behandeling zonder zout Hydrokube zorgt voor een efficiënte, zuinige en ecologische antikalkbehandeling. Het behandelt al het water met alimentair C02-koolzuurgas.

be.be www.hydroku